بهداشت کار قالیبافان

دانشگاه علوم پزشكي همداندانشكده بهداشت

به نام خدا

برای فیزیکی شرایط تامینقالیبافان

و • دما مناسب شرایط تامینرطوبت

مناسب • روشنایی تامین

م1حیط جوی شرایطکار

شرايط در ارزيابي و اصلي مهم كميات: محيط كار جوي

حرات • خشك :درجات دماي تر ta شامل دماي ، tw دماي ،بدن tg گويسان دماي تشعشعي دمای ميانگين . MRT و

هوا • جريا1ن دو :سرعت هر حرارتي و برودتي استرس دراست . مهم

نسبي • نسبي : رطوبت رطوبت ميزان گرما، محيط دردارد زيادي . اهميت

شغلي ش : متابوليسم • متابوليسم و پايه متابوليسم (: امل سنگيني دهنده باشدنشان بيشتر متابوليسم ميزان هرچه

بود خواهد بدن بيشتردر گرماي توليد بالطبع و .كارهو • است ا:فشار كمتر بقيه از آن . تأثير

داشتن شاخص هايي کمیاتبا به كار نوع با متناسب فوق كار محيط نمايانگروضعيت مي توانند كه مي يابيم دست

با . باشند مقايسه و كارگر مواجهه حدود تعيين از پس كار برنامه و كار ارزيابي محيط نيز -استانداردها و استراحت

مي گردد تعيين مخا1طرات كنترل . چگونگي

محیط در روشناییکار

:سيستم روشنايي مطلوب

زيرموارددرآنتأمينمنبعازصرف نظرمطلوبروشناييويژگيهاي

مي گرددخالصه

)عمومي و موضعي(مطابق استانداردشدت روشنايي •(کامل بودن طیف – کافی بودن طیف رنگ دهي مناسب )• محسوسعدم وجود سايه روشن • عدم وجود سطوح انعكاس دهنده مزاحم• عدم قرارگيري منابع روشنايي در ديد مستقيم كارگر• انعكاس مناسب سطوح داخلي بمنظور توزيع روشنايي•

آيا سيستم روشنايي كارگاه از نظر بهداشتي مطلوب است؟

مطلوب: -روشنايي 1 واجد تمام معيارهاي مطلوبيت واجد تمام معيارهاي مطلوبيت

- روشنايي معيوب:2واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت

و قابل اصالحو قابل اصالح

- روشنايي نامطلوب:2واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت و واجد برخي از معيارهاي مطلوبيت و

غير قابل اصالحغير قابل اصالح نياز به ط1راحي مجدد دارد نياز به ط1راحي مجدد دارد

:پيامدهاي كار در تحت سيستم روشنايي نامطلوب

خستگي چشم اشكال در تطابق و ديد اشياء و

رنگها كاهش بهره وري خيرگي افزايش حوادثبيماري چشميعوارض روانياختالالت اسکلتی عضالنی

عوامل مؤثر بر ديدن:عالوه بر سSالمتي چشSم و مواردي كSه در خصSوص روشنايSي

مطلوب گفتSه شSد عوامSل زيSر در روئيSت اشياء و تصSاوير نقSش اساسي دارند:

- اندازه شئ يا تصوير 1- تباين2- طول زمان روئيت3- شدت روشنايي 4- انعكاس سطوح5- طول موج نور يا طيف بازتابي6

؟مار چه ميگويدآبررسي انجام شده توسط مركز سالمت

درمحيط و كار وزارت بهداشت، نفر كارگر نشان داد 10كارگاههاي باالي

:كه

كارگاهها داراي شدت روشنايي كمتر 18% از معيار استاندارد

كارگران در معرض روشنايي ناكافي 16% قرار دارند

تحقیقات میدانینتايج نفر، 16914 كارگاه مورد بررسي با جمعيت كارگري 297از مجموع

% در محيطهاي كاري با روشنايي 6/29 نفر معادل 5007تنها . مطلوب مشغول كار بودهاند

طيف نور مرئي

آسايش براي صنعتي و عمومي تجاري، مسكوني، محيط هاي دراست گرديده بيان مخصوصي جداول در روشنايي شدت .افراد،

لوكس و 200-300براي محيطهاي كاري مسقف و كار معمولي

لوكس الزم است. هر چه دقت كار 300-500براي كار دقيق بيشتر باشد شدت روشنايي بيشتري الزم است بطوري كه براي

لوكس پيشنهاد شده است. 8000اتاق عمل روي ميز جراحي لوكس است50حداقل شدت روشنايي قابل قبول

روشناييروشنايي استانداردهاي شدتاستانداردهاي شدت

اصول مهم در طراحي و نگهداري

و سيستم روشنايي طبيعيمصنوعی

اصول طراحي روشنايي طبيعي

اصول طراحي روشنايي طبيعي )ادامه(

راهنماي كلي برآورد شدت روشنايي مورد نياز اماكن

انواع مخاطرات سمي

عفونت سياه زخمي ناشي از استنشاق گرد وغبار يا تماس پوستي با پشم خام

استفاده از آنيلين جهت رنگرزي خطر تشكيل زخم كروم در نتيجه مواجهه با

رنگينه هاي حاوي كرومات سديم و پتاسيم مواجهه پوستي و استنشاقي با آفت كش هائي

كه جهت ضد عفوني به پشم اضافه شده استفاده از حالل هاي قابل اشتعال مواجهه با اسيدهاي قوي و مواد قليائي نظير

آمونياكمسموميت با رنگ هاي حاوي سرب نزد طراحان

رنگرزي قاليتعريف :

رنگين نمودن الياف يا پارچه هاي ابريشمي، پشمي، كرك، و پنبه را با مي رنگرزياستفاده از مواد طبيعي كه منشاء گياهي يا حيواني دارند،

.گويند

حد اقل تا يك قرن پيش كه رنگينه هاي شيميايي نا شناخته بودند، الياف مورد استفاده در نساجي به طور سنتي رنگرزي مي شدند.

در كشور ما بيش از صد نوع رنگينه گياهي به ثبت رسيده كه1 از نظرثبات از درجات مختلفي برخوردار است و بعضي از آن ها داراي ثبات كمي

بوده وبراي عوض كردن " شيد " رنگ هاي ديگر استفاده مي شوند.

،رنگرزي سنتي ، با وجود تفاوت هايي كه در مناطق مختلف وجود داردداراي فرمول مشخصي است. ابريشم يا پشمي كه با مواد گياهي رنگرزي

مي شود داراي نوعي جذابيت و زيبايي است كه به مرور زمان و در اثر استفاده و قرار گرفتن در معرض نور و مواد قليائي و .... نه1 تنها از ارزش

آن كاسته نمي شود بلكه1 به ثبات و درخشندگي آن نيز افزوده مي شود. عالوه بر اين ، رنگ هاي سنتي ) گياهي و حيواني ( حاصل تجربه صدها

ساله مردمان سخت كوش سرزميني است كه1 همواره با اقتباس از طبيعت به زندگي خود رنگ بخشيده اند، به اين سبب از ارزش معنوي و مادي

. بسياري برخوردار هستند

انواع رنگ هاي به كار رفته در رنگرزي قالي

رنگ هاي گياهي

رنگ هاي حيواني

رنگ هاي شيميايي

ابزار و مواد مورد نياز در رنگرزي ظرف يا حمامي كه عمليات رنگرزي و دندانه كردن در آن صورت مي گيرد و بايد از

جنس ضد زنگ و مقاوم در برابر حرارت باشد. معموال از ظروف استيل يا مسي استفاده مي شود

كردن رنگينه ها و الياف ترازو براي وزنمومتر براي اندازه دماي حمام رنگرزي تركار ه همزن كه معموال از جنس چوب است و براي هم زدن الياف در حمام رنگرزي ب

مي رود

ظروف شيشه اي مدرج مانند بشر و... براي اندازه گيري و برداشتن اسيدها و قلياها

يلچه براي برداشتن موادب

كات كبود و ...، ها تابي كروم هاي فلزات مانند زاج سفيد، زاج سبز، نمك

آمونياك و ....، پتاس،مواد قليايي مانند سود

اسيدهاي آ لي مانند اسيد اگزاليك، اسيد اسيد الكتيك، مانند اسيد تارتارات، اسيدهاهمچنين ممكن است از اسيد سولفوريك رقيق و سولفات آلو و استيك، اسيد سيتريك

جاي اسيد الكتيك از " دوغ " استفاده مي شده مينييوم نيز استفاده شود. در گذشته ب

آب كه به دليل استفاده مداوم در رنگرزي، بايد از شرايط و خواص الزم برخوردارباشد

دركارگاه هاي بهداشتي تدابير ايمني وقالي بافي

كنترل بيماري سياه زخم

در توليد فرش اغلب از پشم هاي نامرغوبي كهاحتمال خطر سياه زخم در آن ها وجود دارد استفاده

مي شود، لذا مهار كامل سياه زخم فرايند آماده سازي پشم كاري مشكل است. بنابراين جهت

جداسازي مواد خام )پشم، موي شتر و بز( در تمامي مراحل شستشو، جابجائي و توليد پشم، بايستي از يك تهويه مناسب باالي يك شبكه فلزي جهت تخليه

گرد و غبار به خارج از كارگاه استفاده نمود. هر چند وجود تهويه خطر ابتال به سياه زخم را كاهش

مي دهد. معذلك راه حل نهائي كنترل سياه زخم در اين كارگاه ها، ضد عفوني مواد اوليه آلوده به سياه

زخم قبل از ورود به كارگاه توسط مقامات ذي صالح مي باشد.

كنترل مواجهه با آنيلين

نصب دستگاه هاي تهويه قوي در محل رنگرزيپشم

استفاده كارگران از انواع ماسك هاي تنفسيمناسب، دستكش هاي الستيكي و پيش بندهاي

نفوذ ناپذير انجام معاينات پزشكي قبل از استخدام و

ساالنه جهت كليه شاغلين در كارگاه با تاكيد بر پايش بيولوژيك آنيلين و سنجش درصد مت

هموگلوبيني در كارگران در مواجهه تصفيه و خنثي سازي مايعات خروجي از كارگاه

قبل از تخليه به داخل مجاري آب يا فاضالب

كنترل مواجهه با ساير تركيبات شيميائي

كاربرد حالل هاي قابل اشتعال در اتاقي جداگانه مجهز به تهويه مناسببا حداقل دو در خروجي و بدون استفاده از هر گونه شعله جهت ممانعت

از آتش سوزي نگاه داري حالل هاي قابل اشتعال در كارگاه ها در حداقل ميزان ممكن نگاه داري حالل هاي قابل اشتعال در يك انبار مقاوم به آتش سوزي و يا

دست كم در يك حياط باز استفاده از تهويه و وسائل حفاظتي شامل مح1افظ دست و بازو و پيش

بند هاي نفوذ ناپذير جهت كارگران در تماس با نمك هاي حاوي كروم، و جهت التيام زخ1م كروم در اين EDTAتوصيه استفاده از كرم هاي حاوي

كارگران انجام كليه مراحل شستشو، جابجائي و توليد پشم در زير تهويه و

استفاده از انواع ماسك هاي تنفسي، دستكش هاي الستيكي و پيش بند هاي مناسب جهت ممانعت از جذب استنشاقي و پوستي آفت كش هائي

جلوگيري از ناراحتي هاي كه جهت ضد عفوني به پشم افزوده و همچنينريوي و چشمي ناشي از گرد و غبار پشم به ويژه در پرداخت فرش

استفاده از رنگ هاي پالستيكي بي ضرر به ج1اي رنگ هاي ح1اوي سربتوسط طراحان قالي

خودداري از بردن نخ هاي قالي به دهان به علت سمي بودن رنگ هايشيميائي به كار رفته در آن و مسموميت هاي احتمالي

نتیجه گیری صنعت قالي بافي يكي از مهم ترين صنايع

و با ارزش ترين اقالم صادراتي دستي ، كه از قديم در اغلب کشور مي باشد

معذلك علي روستاها رواج داشته است. زياد، کارگران اين صنعت ي رغم سود ده

قرار و کاري درشرايط بسيار بد محيطيبهبود شرايط ايمني و بهداشت رند. لذا دا

محيط کارگاه های قالي بافي مي تواند تامين سالمت قالي بافان نقش مهمی در

ايفا نمايد.

سيبهاي اسكلتي –عضالني در آقاليبافان

از جمله عوارض و بيماريهاي ناشي از •كار در قشر قاليباف اختالالت اسكلتي

عضالني است كه در اثر كار مداوم – طوالني با پوسچر نامطلوب در پشت

دارهاي قاليبافي كه از طراحي و تنظيم ارگونوميك برخوردار نيستند و به

طور سنتي ساخته شده و مورد استفاده قرار مي گيرند ايجاد مي شوند.

سيبهاي اسكلتي –عضالني در آقاليبافان

تغيير شكل ستون فقرات قاليبافان در •اثر خم شدن روي دار قالي، تورم

مفاصل پا در اثر نشستن مداوم به صورت چهار زانو يا پاهاي آويزان و تنگ

شدن لگن خاصره در زنان كه موجب بروز مشكالتي در زايمان مي شود از

عضالني است – جمله اختالالت اسكلتي – كه از سالها پيش در شاغالن اين هنر

صنعت گزارش شده است.

سيبهاي اسكلتي –عضالني در آقاليبافان

سندرم تونل كارپال: سندرم تونل •كارپال عارضه شايعي است كه دست و مچ را تحت تأثير قرار مي دهد. عضالت

خم كننده انگشتان كه در ساعد قرار دارند، داراي تاندونهاي درازي هستند كه قبل از اتصال به انگشتان از داخل

يك دريچه باريك در مچ كه تونل كارپال نام داشته و اعصاب و رگهاي خوني

دست نيز از آن رد مي شوند، مي گذرند

مطالعات داخلي مراث111ي تحقيق111ي را بر روي شيوع 1372در س111ال

اختالالت اس11كلتي-عضالني ناش11ي از قاليباف11ي در شهرستان نجف آباد انجام داد.

نف1ر در اي1ن تحقي1ق مورد بررس1ي قرار 1082در ك1ل، درص1د ايشان 6/1 درص1د آنه1ا زن و 4/98گرفتن1د ك1ه

مرد بودند. اطالعات موردنظ11ر براس11اس پرس11ش، معاين1111ه و آزماي1111ش از افراد جمع آوري شدند. در

درص1د ب1ه درد شدي1د 5/35ميان افراد مورد مطالع1ه درصد به درد استخوانهاي پا، 3/23ستون فقرات و

ران، ساقها و مفاصل آنها مبتال بودند

مطالعات داخلي 147 تجدد تحقيق1111ي1 را بر روي 1374در س1111ال

قاليباف شه1ر كرمان انجام داد. در اي1ن م1طالع1ه نف11ر از افراد 56مقطع11ي مشخ11ص1 ش11د ك11ه

نف11ر س11الم هس11تند. 91موردمطالع11ه بيمار و مدنظ1ر نبوده اس1تMSDs 1البت1ه در اينج1ا منحص1راً

و تمام1 بيماريه1ا موردتوج1ه قرار داشت1ه اس1ت. 147 درص111د از 04/2نتاي111ج مشخ111ص1 كرد ك111ه

قاليباف مورد م1طالع1ه ب1ه كيفوز مبتال هس1تند و درص111د ني111ز زايمان ب111ا لگ111ن تن111گ 36/1ني111ز

داشته اند

مطالعات داخليدر تحقيق1ي ك1ه ب1ه وس1يله فتوح آبادي در س1ال

در MSDs انجام گرف111111ت، شيوع 1376قاليبافان شهرس1تان فس1ا مطالع1ه شد. در

قاليباف زن )شهري و 200اي111ن تحقي111ق روس111تايي( شرك111ت داشتند. نتاي111ج نشان

درص1د از قاليبافان 59دادن1د ك1ه نزدي1ك ب1ه موردمطالع11111ه ب11111ه نحوي از ناراحتيهاي

عضالن111ي )كمردرد، شانه درد و – اس111كلتي زانو درد( رنج مي بردند.

مطالعات داخليدر تحقيق1ي ك1ه ب1ه وس1يله فتوح آبادي در س1ال

در MSDs انجام گرف111111ت، شيوع 1376قاليبافان شهرس1تان فس1ا مطالع1ه شد. در

قاليباف زن )شهري و 200اي111ن تحقي111ق روس111تايي( شرك111ت داشتند. نتاي111ج نشان

درص1د از قاليبافان 59دادن1د ك1ه نزدي1ك ب1ه موردمطالع11111ه ب11111ه نحوي از ناراحتيهاي

عضالن111ي )كمردرد، شانه درد و – اس111كلتي زانو درد( رنج مي بردند.