บทที่ 5 · 2019-05-08 · บทที่ . 5. การ ......

บทท 5

การอนรกษและการพฒนาวนผลตภณฑ

Conservation and Forest Products Development

BY: MR. KITIPONG TANGKIT

DEPARTMENT OF FOREST PRODUCTS

FACULTY OF FORESTRY : KASETSART UNIVERSITY

การอนรกษและการพฒนาวนผลตภณฑ

การอนรกษและการพฒนาหากดผวเผนเราอาจคดวาเปนแนวคดทสวนทางกน แทจรงแลวเปนเชนไรและมเสนทสามารถนามา

บรรจบกนใหลงตวไดหรอไม มแนวคดและทฤษฏใดบางทจะทาใหการอนรกษและพฒนาสามารถทางานสงเสรมกน นสตยกตใหม

ตองคนหา และสรปความเปนไปตามบรบทของเราใหได

บทนา (Introduction)

Chapter Content

เน อหาบทท 5 การอนรกษและการพฒนาวนผลตภณฑ

5.1 แนวคดการจดทามาตรฐานการรบรองวนผลตภณฑ

5.2 หวงโซอปทานในระบบการอนรกษและพฒนา

5.3 การอนรกษ และ พฒนาวนผลตภณฑ ตามแนวคด Thailand 4.0

5.1 แนวคดการจดทามาตรฐานการรบรองวนผลตภณฑ

5.1.1 การรบรองทมาวตถดบ

5.1.2 การรบรองผลตภณฑ

การอนรกษ (Conservation)

การอนรกษ หมายถง การรกษาไวใหนานทสด และสามารถนามาใชใหเปนประโยชนมากทสด

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (natural resources and environmental conservation) หมายถง การใช

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางฉลาดโดยใชใหนอย ยาวนาน และเกดประโยชนตอมหาชนสงสด จาเปนตองมการพฒนา

ทรพยากรและ สงแวดลอมอยางตอเนองเพอรนตอไปไดใชอยางยงยน โดยมหลกการคราวๆดงน

1. การเผยแพรประชาสมพนธ 5. การใชสงทดแทน

2. การปรบปรงคณภาพ 6.การใชสงทมคณภาพรองลงมา

3. การลดอตราการเสอมสญ 7. การสารวจหาทรพยากรใหม ๆ

4. การนากลบมาใชประโยชนใหม 8. การปองกน

การพฒนา (Development)

การพฒนา หมายถง การทาใหเจรญ การปรบปรงเปลยนไปในทางททาใหเจรญขน ซงการทจะทาใหเกดการพฒนาขนไดนน จะตอง

มการวางแผนตองอาศยวชาความรและเทคโนโลยเขามาชวย จงจะทาใหการพฒนานนบรรลตามวตถประสงค

แนวคดพ นฐานของการพฒนาของมนษย โดยเรมตนจาก

1. การพฒนาในสภาพทมนษยอยภายใตอทธพลของธรรมชาต และววฒนาการ

2. การพฒนาทมนษยพยายามเอาชนะธรรมชาต

3. การพฒนาทมนษยเอาชนะธรรมชาตได และนาธรรมชาตมาใชประโยชน

แนวคดพ นฐานเกยวกบการพฒนาทย งยน

แนวคดพ นฐานเกยวกบการพฒนาทย งยน (sustainable development)เปนแนวคดทเกดขนมาเพอปองกนมใหโลกตองเดนทาง

ไปสจดจบจากการพฒนาในยคโลกาภวตนหรอกระแสโลกาภวตน (globalization) ความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย และกลไก

การตลาด ซงรปแบบการพฒนาทยงยนคอรปแบบของการพฒนาทตอบสนองความตองการของคนรนปจจบน โดยไมสงผลดานลบ

ตอคนรนตอไป

อางอง : วรช วรชนภาวรรณ, www. mgmtsci.stou.ac.th

แนวคดการมสวนรวม

แนวคดเกยวกบการมสวนรวมการมสวนรวม เปนวธทจะระดม ประชาชนใหมบทบาทในการพฒนาไดดทสด เชนมสวนรวมในการ

ตดสนใจ มสวนรวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในผลประโยชน และรวมไปถงการใชทรพยากรทมอยในชมชนและตนเองในการ

พฒนาหรอดาเนนการในกจกรรมตาง ๆ และมสวนรวมในการประเมนผล ซงมลกษณะและรปแบบการมสวนรวมดงน

การมสวนรวมแบบเปนไปเอง (Spontaneous)

การมสวนรวม แบบชกนา (Induced)

การมสวนรวมแบบบงคบ (Conceived)

5.1.1 การรบรองทมาวตถดบ

การรบรองปาไม (Forest Certification)

มาตรฐานการรบรองปาไมตามแนวทางของ FSC (Forest Stewardship Council)

PEFC หรอ Program for the Endorsement of Forest Certification Scheme

มาตรฐานการรบรองปาไมตามแนวทาง ISO (INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION)

IPPC (International Plant Protection convention)

การรบรองปาไม (Forest Certification)

เปนระบบหรอเครองมอการตดตอทสนบสนนใหมมาตรฐานการจดการปาทดและยงยน ดารงไวซงผลประโยชน

ทางสงคม สงแวดลอมและเศรษฐกจ

การรบรองทางปาไม จงไดถกออกแบบใหผบรโภคเลอกใชไมและผลตภณฑไมจากปาทมระบบการจดการอยางยงยน

โดยมการกาหนดมาตรฐานการจดการอยางยงยนเพอใชในการรบรองไว ตงแตแหลงกาเนดไม จนถงอตสาหกรรมไม เพอใหมการ

จดการทด รวมทงแหลงกาเนดไมทไดมาอยางถกตองตามกฏหมาย โดยใชกลไกทางตลาดทนาไปสการจดการอยางยงยน รณรงคให

มการคาไมและผลตภณฑไมทไดรบรองจากปาทมระบบการจดการอยางยงยน การรบรองเสนทางการทาไมจากตนตอ ไปจนถง

ผลตภณฑไม (Chain of Custody Certification) และเปนการปดฉลากการรบรอง (Environmental labeling)

โดยเนนรปแบบการรบรองจากองคกรอสระ (Independent Organization) การรบรองทางปาไมเปนการสมครใจทง

ผผลตและผบรโภค (Voluntary Certification) ไมมขอผกพนทางกฏหมาย

อางอง : นคม แหลมสก, นรนธร จาวงษ : การรบรองปาไม,การจดการทรพยากรเพอการปาไม,หนวยท 11, ประมวลสาระชดวชา,

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)

Cite : www.digital.forest.ku.ac.th

การรบรองปาไม (Forest Certification)

การรบรองทางปาไม (Forest Certification) เปนเครองมอหรอวธการใหมทมผลกระทบโดยตรงตอวงการปาไมทวโลก โดยการใช

การตลาดเปนขอกาหนดในการจงใจใหปรบปรงวธการจดการปาไม โดยวธการทไดรบการยอมรบแพรหลายและเพมขนอยางรวดเรว

เพราะเปนการชกจงใหกระทาตามโดยมใชบงคบโดยกฎหมายหรอกฎระเบยบตางๆอยางทเคยปฏบตมาในอดต และประการสาคญ

วธการนสามารถชวยใหผทเกยวของกบปาไม (Stake – holders) หนหนาเขาหากนเพอทจะเดนไปตามหลกการของการพฒนาแบบ

ยงยน และไดมการกาหนดหลกการปาไมขนมา (Forest Principles) สาหรบเปนหลกในการนาไปปฏบตทวโลก โดยจะตองมการ

ดาเนนการอยางมมาตรฐาน และในการนาสนคาออกจากปากควรจะตองดาเนนการในลกษณะการจดการปาไมแบบยงยน รวมทงม

แนวความคด เรองการตดฉลากรบรองสนคาจากไม

เพอขจดความสบสนในหมผบรโภคและผผลต และหาขอยตเรอง F.C. จงไดเกดมการรวมตวกนระหวางตวแทน

องคกร สงแวดลอม นกวชาการปาไม ผคาไม องคกรชมชนทองถน สมาคมปาชมชน และสถาบนรบประกนผลผลตปาไม รวมกน

จดตงองคกรทเรยกวา Forest Stewardship Council หรอ FSC ขนมา

FSC (Forest Stewardship Council)

เปนองคกรเอกชนภายใตความรวมมอของกลมตางๆจากทวโลก อาท กลมอนรกษปาไม และสงแวดลอม ผคาไม ผผลตสนคาจากไม

และองคกรผใหการรบรองไม และผลตภณฑจากไม เพอจดทาระบบการใหการรบรองไมและผลตภณฑไม ซงเปนการรบประกนวา

ไมและผลตภณฑไมทไดรบการประทบเครองหมาย FSC เปนไมและผลตภณฑทใชไมจากปาธรรมชาตหรอปาปลกทม

การจดการปาอยางถกตองตามหลกการทเปนทยอมรบในระดบนานาชาต คอมการปลกไมแบบยงยน

ISO (INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION)

ISO ยอมาจาก INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION หรอองคกรมาตรฐานระหวางประเทศ เปน

องคกรอสระซงจดตงขน เมอ พ.ศ. 2490 โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมการกาหนดมาตรฐานและกจกรรมทเกยวของ

เพอชวยใหการแลกเปลยนสนคาและบรการเปนไปโดยสะดวก และชวยพฒนาความรวมมอระหวางประเทศใน

ดานวชาการ วทยาศาสตร เทคโนโลย และเศรษฐกจมาตรฐานทกาหนดขนเรยกวา มาตรฐานระหวางประเทศ (International Standard) เปนมาตราการหนงทางการคาทสาคญ

ทองคการการคาโลกไดกาหนดเพอใหมความเสมอภาคในทางปฏบต ทงกบอตสาหกรรมในประเทศ และสนคาทนาเขา ซงทก

ประเทศจะตองนาไปปฏบต เพอใหเกดความโปรงใสและยตธรรมทางการคา

มาตรฐานสากล ISO ทสาคญ

ปจจบนมาตรฐานสากลทสาคญตอการคาเปนมาตรฐานสากลดานระบบบรหารไดแก ระบบคณภาพ และการจดการสงแวดลอมหรอ

ทรจกกนมดงน

1. ISO 9000 คอ มาตรฐานระบบคณภาพทองคกรธรกจทวโลกใชเพอรบรองระบบการบรหารการดาเนนงาน เปนมาตรฐานทเปน

หลกประกนของสนคาและบรการ เพอสรางความมนใจใหแกองคกรวาสามารถสรางสรรคผลตภณฑหรอบรการ ซงเปนไปตามท

ลกคาตองการมคณภาพสมาเสมอและมความปลอดภย รวมทงมระบบการจดการคณภาพไดตามมาตรฐานสากล

2. ISO 14000 เปนมาตรฐานเพอการจดการดานสงแวดลอม เพอใหองคกรจดระบบการจดการสงแวดลอมใหมผลกระทบตอ

สงแวดลอมนอยทสด โดยครอบคลมถงการจดระบบโครงสรางขององคกร การกาหนดความรบผดชอบการปฏบตงาน ระเบยบ

ปฏบต กระบวนการดแลทรพยากร เพอใหมการจดการและรกษาไว

3. ISO 18000 เปนมาตรฐานอตสาหกรรมระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย มาตรฐานเพอความปลอดภยของ

ชวตและทรพยสน โดยมวตถประสงคสาคญเพอมงเนนใหองคกร จดการระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย เพอลด

ความเสยงตออนตรายและอบตเหตตางๆ ของพนกงานและผเกยวของ โดยปรบปรงการดาเนนงานขององคกรใหปลอดภย และเปน

การสรางภาพลกษณความรบผดชอบขององคกรตอพนกงานและตอสงคม

IPPC (International Plant Protection convention)

IPPC ยอมาจาก International Plant Protection convention คอ ความรวมมอระหวางประเทศในการควบคมและปองกน

การแพรระบาดของศตรพช มการกาหนดมาตรฐานระหวางประเทศ วาดวยมาตรการสขอนามยพช International Standards Ph

ytosanitary Measures ISPM เพอใหการดาเนนมาตรการดานสขอนามยพชของประเทศตาง ๆ มความสอดคลองกน อางองจาก

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

จดประสงคของการใช IPPC เพอคมครองปาไมและพชโดยไมใหมการแพรกระจายของแมลง ทอาจตดมากบสนคานาเขาทใช

บรรจภณฑประเภทไมทไมไดมาตรฐาน

วธปฏบตตามมาตรฐาน IPPC

โดยมาตรฐาน IPPC ไดกาหนดวธปฎบตสาหรบบรรจภณฑไมไว 2 วธ คอ

1.Methyl Bromide (MB) Fumigation : ในวธนบรรจภณฑไมจะตองผานการรมยาดวยสาร Methyl Bromide

2. Heat Treatment (HT) : ในวธนบรรจภณฑไมจะตองผานการอบโดยใหอณภมทแกนกลางของไม ไมนอยกวา 56 องศาเซลเซยส

เปนเวลาไมนอยกวา 30 นาท

หมายเหต : มาตรฐานตาม ISPM15 บงคบใชกบไมทกชนด ในขณะทบางมาตรฐานจะบงคบใชกบไมเนอออน เทานน

ในกรณวสดบรรจภณฑไมไดผานกรรมวธการฆาเชอ และประทบตราสญลกษณ IPPC?เจาหนาทตรวจสอบ ณ ทาเรอปลายทางอาจมคาสงใหสงสนคา

คนทงตกลบไปยงประเทศตนทาง หรอถาวสดบรรจภณฑนนไมไดรบการประทบตราสญญลกษณ IPPC สนคาเหลานนกอาจจะตองถกสงกลบคน

เชนกน

What is supply chain Management

SUPPLY CHAIN IS?

โซอปทาน หรอ หวงโซอปทาน หรอ เครอขายลอจสตกส

โซอปทาน หรอ หวงโซอปทาน หรอ เครอขายลอจสตกส คอ การใชระบบของหนวยงาน คน เทคโนโลย กจกรรม ขอมลขาวสาร และ

ทรพยากร มาประยกตเขาดวยกน เพอการเคลอนยายสนคาหรอบรการ จากผจดหาไปยงลกคา กจกรรมของหวงโซอปทานจะแปรสภาพ

ทรพยากรธรรมชาต วตถดบ และวสดอนๆใหกลายเปนสนคาสาเรจ แลวสงไปจนถงลกคาคนสดทาย (ผบรโภค หรอ End Customer)

ในเชงปรชญาของโซอปทานนน วสดทถกใชแลว อาจจะถกนากลบมาใชใหมทจดไหนของหวงโซอปทานกได ถาวสดนนเปน

วสดทนากลบมาใชใหมได (Recyclable Materials) โซอปทานมความเกยวของกบหวงโซคณคา

โดยทวไปแลว จดเรมตนของหวงโซมกจะมาจากทรพยากรธรรมชาต ไมวาจะเปนทรพยากรทางชววทยาหรอนเวศวทยา

ผานกระบวนการแปรรปโดยมนษยผานกระบวนการสกด และการผลตทเกยวของ เชน การกอโครงราง, การประกอบ หรอการรวมเขา

ดวยกน กอนจะถกสงไปยงโกดง หรอคลงวสด โดยทกครงทมการเคลอนยาย ปรมาณของสนคากจะลดลงทกๆครง และไกลกวาจดกาเนด

ของมน และทายทสด กถกสงไปถงมอผบรโภค

แนวคด เปาหมาย และทฤษฎ หวงโซอปทาน

ววฒนาการและแนวคดของหวงโซอปทาน

ในชวงป 1980s คาวา"การจดการหวงโซอปทาน"ถกสรางและพฒนาขน เพอสนองตอความตองการในการสนธกระบวนการหลกทาง

ธรกจเขาดวยกน จากผบรโภครายสดทาย ยอนไปจนถงผจดหาตนนา (ผจดหารายแรกสด) จากผจดหาตนนา ทจดหาสนคา, บรการ

และขอมลมาเพอเพมมลคาใหแกลกคาและผมสวนรวมในบรรษท

แนวคดพ นฐานของการจดการหวงโซอปทานคอการทบรรษททงหลายในหวงโซอปทานเขามามสวนรวมดวยการ

แลกเปลยนขอมลขาวสารซงกนและกน โดยคานงถงความผนผวนของตลาด และกาลงในการผลต

เปาหมายพนฐานของการจดการหวงโซอปทานคอการเตมเตมความตองการของลกคา โดยใชทรพยากรใหคมคา

ทสด

โดยทฤษฎ หวงโซอปทานมความมงหมายทจะสนองความตองการของตลาด และใชวสดคงคลงใหนอยทสด

หมายเหต ความแตกตางระหวางลอจสตกสกบหวงโซอปทาน คาวาลอจสตกสนหมายถงกจกรรมภายในบรษท/องคกรหนงๆ เพอการกระจายสนคา ในขณะทหวงโซ

อปทานครอบคลมไปถงการผลตและการสงคาสงซอ ดงนนหวงโซอปทานจะมขอบขายกวางกวาลอจสตกส และครอบคลมหลายๆบรษท รวมทงผจดหา, ผคาสง และผคา

ปลก เพอทางานรวมกน มงหาเปาหมายเดยวกนคอทาใหลกคาพงพอใจ

5.2 หวงโซอปทานในระบบการอนรกษและพฒนา

Cite : www.digital.forest.ku.ac.th

Sample of managed forest certificate

5.3 การอนรกษ และ พฒนาวนผลตภณฑ ตามแนวคด Thailand 4.0

Change?

“ประเทศไทย 4.0” ตองการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจ ไปส “Value–Based Economy” หรอ “

เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม” กลาวคอ ในปจจบน เรายงตดอยในโมเดลเศรษฐกจแบบ “ทามาก ได

นอย” เราตองการปรบเปลยนเปน “ทานอย ไดมาก” นนหมายถงการขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงอยาง

นอยใน 3 มตสาคญ คอ

1. เปลยนจากการผลตสนคา “โภคภณฑ” ไปสสนคาเชง “นวตกรรม”

2. เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรม ไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคด

สรางสรรค และนวตกรรม

3. เปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคา ไปสการเนนภาคบรการมากขน

ตวอยางวดทศน ไทยแลนด 4.0

คาถามสาคญ ในปจจบน ?

คาถามสดทาย สาหรบการบรรยาย 2561

นสตตอบในกระดาษ A4 เขยนชอ นามสกล รหส / นาสงอาจารยทหนาหองเรยน และกลบบานได

หากวนพรงนเปนวนสดทายบนโลกใบนของคณ

คณจะสอนคนรนตอๆไปอยางไร

ถงคณคาในการใชทรพยากรทมอยอยางจากด

ใหออกมาดทสดเทาทจะทาได

“ประสบการณ คอ สงทคณไดเมอคณไมไดในสงทคณตองการ”