หลักการใช้สารป้องกันก าจัด ......ท าไมถ...

หลกการใชสารปองกนก าจดศตรพช

โดย นายพฤทธชาต ปญวฒโท

กลมงานวจยการใชสารปองกนก าจดศตรพช กลมกฏและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช

ประสทธภาพ ประหยด ปลอดภย

การปองกนก าจดศตรพชวธผสมผสาน (Integrated Pest Management)

- การบรหารจดการศตรพช ใหมผลกระทบตอระบบ เกษตรนเวศนนอยทสด - การบรหารจดการศตรพชหลายๆ วธมากกวาจะเปน การใชสารปองกนก าจดศตรพชอยางเดยว - การบรหารจดการศตรพช ใหอยในระดบหรอต ากวาระดบ เศรษฐกจ ไมใชท าลายลางจนหมด

ท าไมถงตองมการใชสารปองกนก าจดศตรพช

ใหผลผลตเพมขน

มการระบาดอยางรนแรงของศตรพช

สามารถลดปรมาณการระบาดของศตรพชไดอยางรวดเรว

เปนวธการทงาย เกษตรกรสามารถปฏบตการไดเอง

ใหประสทธภาพในการปองกนก าจดไดทนตอการระบาด

คาใชจายในการปฏบตการถก และประหยด

ผลดของการใชสารปองกนก าจดศตรพช

1. มประสทธภาพ ใชงาย สะดวก ประหยดเวลา ราคาถก 2. ผลตเพมขน

ฝาย เพมขน 100 % ขาวโพด เพมขน 25 % มนฝรง เพมขน 35 % หอม เพมขน 150 %

ยาสบ เพมขน 125 % พชหว เพมขน 180 % พชตระกลถว เพมขน 160 % ผลผลตทางน านม เพมขน 15 %

ผลเสยของการใชสารปองกนก าจดศตรพช

- เกดการสะสมของพษตกคางในสตวและพช (biomagnification) - การใชอยางฟมเฟอย ไมสขมรอบคอบ และไมมประสทธภาพ - เกดการสะสมของพษตกคางในสตวเลยงและสตวปกผานหวงโซ อาหารมายงมนษย - เกดสารกอมะเรง (carcinogens) - เกดการเปลยนแปลงในยน (mutagens) - เกดรปรางผดปกต (teratogenesis) - เกดการสรางความตานทานของศตรพช - ตานทานขามกลม (cross resistance) - ตานทานหลายกลม (multiple resistance) - เกดการระบาดของศตรพชใหมๆ ขนมา

สารปองกนก าจดศตรพช (Pesticide)

สารเคมหรอสวนผสมของสารเคมทใชเพอปองกนก าจด ท าลาย หรอขบไล ดงดดและควบคมศตรพชซงไดแก แมลง โรคพช แบคทเรย เชอรา ไวรส วชพช ตลอดจนสตวศตรพช เชน หน นก ไสเดอนฝอยและอนๆ

การจ าแนกชนดของสารปองกนก าจดศตรพช (Classification of Pesticides)

- ชนดของศตรพชทก าจด (Type of pests controlled) - ลกษณะเขาท าลายศตรพช (Mode of entry) - ลกษณะการเกดปฏกรยาท าใหศตรพชตาย (Mode of action) -ลกษณะโครงสรางของสาร (Structure and chemical nature) - ลกษณะความรนแรงของการเปนพษ (Toxicity ratings)

ประเภทของสารปองกนก าจดศตรพช

- สารก าจดแมลง (Insecticides) - สารปองกนก าจดโรคพช (Fungicides) - สารก าจดวชพช (Herbicides) - สารก าจดไร (Acaricides) - สารก าจดหน (Rodenticides) - สารปองกนก าจดไสเดอนฝอย (Nematicides) - สารก าจดหอยและทาก (Mollusticides) - สารปองกนก าจดสาหราย (Algicides) - สารไลนก (Avicides)

แบงตามประเภทของศตรพช

Mode of entry (ทางเขาท าลาย)

สมผส (Contact poisons) - ถกตวตายโดยตรง (Direct contact poisons) - ถกตวตายโดยพษตกคาง (Residual contact poisons) : pyrethroid, chlorpyrifos, diazinon, methiocarb กนตาย (Stomach poisons) : Bt, NPV, เชอรา

Mode of entry (ทางเขาท าลาย)

ดดซม (Systemic) - ทางราก : กลม neonicotinoids - ทางใบ : dimethoate, pirimicarb, oxamyl Translaminar : abamectin, pyriproxyfen chlorpyrifos, spinosad, acephate สารรม (Fumigant) - methyl bromide, aluminium phosphine sulfuryl fluoride

Mode of action (MoA)

ลกษณะการเขาท าลายของสารปองกนก าจดศตรพช ตอเซลลทมชวตแตละชนดภายในศตรพช

หลกใหญของ MoA ของสารฆาแมลง

• Neuroactive insecticides - ชองวางระหวางเซลลประสาท (Synaptic) - สายประสาท (Axonal)

• Non-neuroactive insecticides - สารยบยงการสรางไคตน (Chitin synthesis) - สารยบยงการลอกคราบ (Ecdysone agonists/moulting disruptors) - สารยบยงการพฒนาเปนตวออน (Juvenile hormones) - สารท าลายเซลลกระเพาะอาหาร (Mid-gut receptors) - สารยบยงกระบวนการสรางพลงงาน (Oxidative phosphorylation) - สารยบยงการสงถายประจ (Mitochondrial electron transport Inhibitor) - สารยบยงการสรางไขมน (Inhibitors of Lipid synthesis) - สารยบยงการยดหดกลามเนอ (Inhibitors of muscle contraction) - สารไมจ าเพาะเจาะจง (Non-specific MoA) - สารไมทราบปฎกรยา (Unknown MoA)

• Neuroactive insecticides Synaptic action - สารยบยงการสรางเอนไซมคอลนเอสเทอรเรส (Acetylcholinesterase inhibitors) * Carbamate และ Organophosphate - สารยบยงสารกาบา (GABA-gate chloride channel antagonists) * Cyclodiene organochlorines และ Phenylpyrazole - สารเสรมฤทธ/ขดขวางสารนโคตนคอะซตลคอลน (Nicotinic Acetylcholine receptor agonist/antagonist * Neonicotinoid และ Nicotine - agonist * Nereistoxin - antagonist * Spinosyns - allosteric - สารกระตนปฏกรยาการแลกเปลยนคลอไรด (Chloride channel activators) * Avermectins และ Milbemycins - สารเสรมฤทธสารออกโตพามายเนอรจก (Octopaminergic agonist) * Amitraz

• Neuroactive insecticides (Cont.) Axonal action - สารขดขวางสมดลยของโซเดยม (Sodium channel modulators) * DDT * Methoxychlor * Pyrethroids * Pyrethrin - สารยบยงการถายประจโซเดยม (Voltage-dependent sodium channel blockers) * Indoxacarb * Metaflumizone

Non-neuroactive insecticides Chitin synthesis - Inhibitors of biosynthesis, type 0, Lepidoptera * Benzoylureas - Inhibitors of biosynthesis, type 1, Homoptera * Buprofezin Ecdysone agonist/moulting disruptors - Ecdysone agonist * Diacylhydrazines (tebufenozide, methoxyfenozide) - Moulting disruptor (diptera) * Cyromazine

Juvenile hormones - Juvenile hormone mimics * Juvenile hormone analogue (hydroprene, kinoprene, methoprene) * Fenoxycarb * Pyriproxyfen

Non-neuroactive insecticides (Cont.)

Mid-gut receptors - Microbial disruptors of insect midgut * B.t. israelensis * B.t. sphaericus * B.t. aizawai * B.t. kurstaki * B.t. tenebrionis - Other microbial agents (not bacteria)

Non-neuroactive insecticides (Cont.) Oxidative phosphorylation - สารยบยงการสราง ATP (Inhibitors of ATP synthase) * Diafenthiuron * Organotin miticide (Azocyclotin, Cyhexatin, Fenbutatin oxide) * Propagite * Tetradifon - สารขดขวางการถายประจโปรตรอน (Disruption of proton gradient) * Chlorfenapyr * DNOC

Non-neuroactive insecticides (Cont.) Mitochondrial Electron Transport Inhibitors (METI) - METI Complex II & III * Hydramethylnon * Acequinocyl * Fluacrypyrim - METI Complex I * Pyridaben, Tolfenpyrad * Rotenone - METI Complex IV * Aluminium phosphide * Cyanide * Phosphide

Non-neuroactive insecticides (Cont.)

Inhibitors of Lipid synthesis - Inhibitors of Lipid synthesis * Tetronic acid delivertives (Spirodiclofen, Spiromesifen) Inhibitors of Muscle contraction - Ryanodine receptor modulators * Diamides (Flubendiamide, Chlorantraniliprole )

Non-neuroactive insecticides (Cont.) Non-specific MoA - สารรม (Fumigant) * Alkyl halides (Methyl bromide) * Borax * Chloropicrin * Sulfuryl fluoride * Tartar emetic - สารยบยงการกนอาหาร (Selective feeding blocker) * Pymetrozine * Flonicamid - สารยบยงการเจรญเตบโตของไร (Mite growth inhibitors) * Clofentezine/Hexythiazox * Etoxazole

Non-neuroactive insecticides (Cont.)

Unknown MoA * Azadirachtin * Benzoximate * Bifenazate * Chinomethionat * Cryolite * Dicofol * Pyridalyl

Group 1 Acetylcholine esterase inhibitors

Group 1A

Group 1B

Group 2 GABA-gated chloride channel antagonists

Fipronil Ethiprole

Group 3 Sodium channel modulators

Group 4 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists/agonists

Group 5 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists (allosteric)

Group 6 Chloride channel/activators

Group 8 Compounds of unknown or non specific mode of action (Fumigants)

Group 7 Juvenile hormone mimics

Methyl bromide

Methoprene Pyriproxyfen

Abamectin Emamectin benzoate

Group 9 Compounds of unknown or non specific mode of action (selective feeding blockers)

Flonicamid

Group 10 Compounds of unknown or non specific mode of action (mite growth inhibitors)

Group 11 Microbial disruptors of insect midgut membranes

Hexythiazox

Bt and Bacillus sphaericus

Group 12 Inhibitors of oxidative phosphorylation, Disruption of ATP

Group 13 Uncouples of oxidative phosphorylation via Disruption of proton gradient

Group 14 Nicotinic acetylcholine receptor channel blockers

Propagite

Chlorfenapyr

Cartap hydrochloride

Group 15 Inhibitors of chitin biosynthesis type 0, Lepidoptera

Group 16 Inhibitors of chitin biosynthesis type 1, Homoptera

Group 17 Moulting disruptor, Diptera

Novaluron Diflubenzuron

Buprofezin

Cyromazine

Group 18 Ecdysone agonists/moulting disruptors

Group 19 Octopamineric agonists

Group 20 Mitochondrial complex III electron transport inhibitors

Amitraz

Hydramethylnon

Methoxyfenozide

Group 21 Mitochondrial complex I electron transport inhibitors

Group 22 Voltage-dependent sodium channel blockers

Group 23 Inhibitors of lipid synthesis

Tebufenpyrad

Indoxacarb

Spiromesifen

Tolfenpyrad

Group 25 – 27 vacant

Group 24 Mitochondrial complex IV electron transport inhibitors

Aluminium phosphide

Group 28 Ryanodine receptor modulators

Flubendiamide

Un Compounds with unknown mode of action

Dicofol Azadirachtin

IRAC Mode of Action Classification v 7.2 Main Group and

Primary Site of Action

Chemical Sub-group or examplifying Active

Ingredient

Active Ingredient

1 Acetylcholinesterase inhibitors

1A Carbamate Triazemate

Bendiocarb (เบนดโอคารบ), Benfuracarb (เบนฟราคารบ), Carbaryl (คารบารล), Carbofuran (คารโบฟราน), Carbosulfan (คารโบซลแฟน), Fenobucarb (ฟโนบคารบ), Isoprocarb (ไอโซโพรคารบ), Methiocarb (เมทโอคารบ), Methomyl (เมโทมล),Thiodicarb (ไทโอดคารบ)

Triazemate

1B Organophosphate

Acephate (อะซเฟต), Chlorpyrifos (คลอไพรฟอส),

Diazinon (ไดอะซนอล), Dimethoate (ไดเมโทเอต), Ethion

(อไทออน), Fenitrothion (เฟนโทรไทออน), Malathion

(มาลาไทออน), Omethoate (โอเมโทเอต), Phosalone

(โฟซาโลน), Pirimiphos-ethyl (พรมฟอส เอทล),

Profenofos (โพรฟโนฟอส), Prothiofos (โพรไทโอฟอส), Quinalphos (ควนาฟอส), Triazophos (ไตรอะโซฟอส), Trichlorfon (ไตรคลฟอน)

2 GABA-gated chloride Channel antagonists

2A Cyclodiene Organochlorines

Chlordane, Endosulfan, gamma-HCH (Lindane)

2B Phenylpyrazoles (Fiproles)

Ethiprole (อทโพรล), Fipronil (ฟโปรนล)

3 Sodium channel modulators

3A

Pyrethroids Pyrethrins

Bifenthrin (ไบเฟนทรล), Cyfluthrin (ไซฟลทรน), beta-Cyfluthrin

(เบตาไซฟลทรน), Cyhalothrin (ไซฮาโลทรน), lambda-

Cyhalothrin (แลมปดา ไซฮาโลทรน), gamma-Cyhalothrin

(แกมมาไซฮาโลทรน), Cypermethrin (ไซเพอรเมทรน), alpha-

Cypermethrin (แอลฟาไซเพอรเมทรน), Deltamethrin (เดลตาเมทรน), Etofenprox (อโทเฟนพรอกซ), Fenpropathrin (เฟนโพรพาทรน), Fenvalerate (เฟนวาลเรท), tau-Fluvalinate (เทา ฟลวา

ลเนต), Permethrin (เพอรเมทรน), Tralomethrin (ทราโลเมทรน)

3B

DDT

Methoxychlor

DDT

Methoxychlor

4 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists/antagonists

4A Neonicotinoids

Acetamiprid (อะเซททามพรด), Clothianidin (คลอไทอะนดน), Dinotefuran (ไดโนทฟแรน), Imidacloprid (อมดาโคลพรด), Thiamethoxam

(ไทอะมโทแซม)

4B Nicotine

Nicotine

5 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists (allosteric)

Spinosyns

Spinosad (สปนโนแซด)

6 Chloride channel/activators

Avermectins, Milbemycins

Abamectin (อะบาเมกตน),

Emamectin benzoate (อมาเมกตน เบนโซเอท)

7 Juvenile hormone mimics

7A Juvenile hormone analogues

Hydropene, Kinoprene, Methoprene

7B Fenoxycarb

Fenoxycarb

7C Pyriproxyfen

Pyriproxyfen

8 Compounds of unknown or non- specific mode of action (fumigants)

8A Alkyl halides

Methyl bromide and other alkylhalides

8B Chloropicin

Chloropicin

8C Sulfuryl fluoride

Sulfuryl fluoride

8D Borax

Borax

8E Tartar emetic

Tartar emetic

9 Compounds of unknown or non- specific mode of action (selective feeding blockers)

9B Pymetrozine

Pymetrozine

9C Flonicamid

Flonicamid

10 Compounds of unknown or non- specific mode of action (mite growth inhibitors)

10A Clofentezine Hexythiazox

Clofentezine

Hexythiazox (เฮกซไทอะซอกซ)

10B Etoxazole

Etoxazole

11 Microbial disruptors of insect midgut membranes (includes trangenic crops expressing Bacillus thuringiensis toxins)

B.t. subsp. israelensis Bacillus thuringiensis subsp. israelensis

B. sphaericus Bacillus sphaericus

B.t. subsp. aizawai Bacillus thuringiensis subsp. aizawai

B.t. subsp. kurstaki Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki

B.t. subsp. tenebrionis Bacillus thuringiensis subsp. tenebrionis

12 Inhibitors of oxidative phosphorylation, disruptors of ATP formation (inhibitors of ATP synthase)

12A Diafenthiuron

Diafenthiuron

12B Organotin miticides

Azocyclotin, Cyhexatin, Fenbutatin oxide

12C Propagite

Propagite (โพรพาไกท)

12D Tetradifon

Tetradifon

13 Uncouplers of oidative phosphorylation via disruption of proton gradient

Chlorfenapyr DNOC

Chlorfenapyr (คลอรฟนาเพอร)

DNOC

14 Nicotinic acetylcholine receptor channel blockers

Nereistoxin analogues

Bensultap (เบนซลแทป),

Cartap hydrochloride (คารแทป ไฮโดรคลอไรด)

15 Inhibitors of chitin biosynthesis type 0, Lepidopteran

Benzoylureas

Chlofluazuron (คลอรฟลอาซรอน),

Diflubenzuron (ไดฟลเบนซรอน),

Flucycloxuron (ฟลไซโคลซรอน),

Hexaflumuron (เฮกซาฟลมรอน),

Lufenuron (ลเฟนนรอน), Novaluron

(โนวาลรอน), Teflubenzuron (เทฟล เบนซรอน), Triflumuron (ไตร

ฟลมรอน)

16 Inhibitors of chitin biosynthesis type 1, Homopteran

Buprofezin

Buprofezin (บโพรเฟซน)

17 Moulting disruptor, Dipteran

Cyromazine

Cyromazine

18 Ecdysone agonists/moulting disruptors

Diacylhydrazines

Methoxyfenozide (เมททอกซฟโนไซด), Tebufenozide (ทบฟโนไซด)

19 0ctopaminergic agonists

Amitraz

Amitraz (อามทราซ)

20 Mitochondrial complex III electron transport inhibitors (Coupling site II)

20A Hydramethylnon

Hydramethylnon

20B Acequinocyl

Acequinocyl

20C Fluacrypyrim

Fluacrypyrim

21 Mitochondrial complex I electron transport inhibitors

21 A

METI acaricides

Fenpyroximate, (เฟนไพรอกซเมต)

Pyridaben, (ไพรดาเบน)

Tebufenpyrad (ทบเฟนไพเรด),

Tolfenpyrad (โทลเฟนไพเรด)

21 B

Rotenone Rotenone

22 Voltage-dependent sodium channel blockers

22A Indoxacarb

Indoxacarb (อนดอกซาคารบ)

22B Metaflumizone

Metaflumizone

23 Inhibitors of lipid synthesis

Tetronic acid derivatives

Spiromesifen (สไปโรมซเฟน)

24 Mitochondrial complex IV electron transport inhibitors

24A Phosphine

Phosphine

24B Cyanide

Cyanide

25 vacant

26 vacant

27 vacant

28 Ryanodine receptor modulators

Diamides

Flubendiamide, Chlorantraniliprole

Un Compounds with unknown mode of action

Azadirachtin Azadirachtin

Benzoximate Benzoximate

Bifenazate Bifenazate

Chinomethionat Chinomethionat

Cryolite Cryolite

Dicofol Dicofol (ไดโคลโฟน)

Pyridalyl Pyridalyl (ไพรดารล)

ปจจยในการใชสารปองกนก าจดศตรพชใหมประสทธภาพ

5. เลอกวธการพน

6. ค านงถงสภาพ แวดลอมขณะพน

8. ผพนทมคณภาพ

7. รจกผลตภณฑ

4. เลอกใชหวฉดและ เครองพนสาร

3. รจกเปาหมาย

1. รจกศตรพช

2. รจงหวะเวลาท เหมาะสม

ปจจยท 1 ศตรพช

ไรแดงแอฟรกน

เพลยไฟ

1. ตองทราบชนดของศตรพช ชววทยา นเวศวทยา

ปจจยท 1 ศตรพช

2. ตองทราบสถานการณการตานทานตอสารฆาแมลงของศตรพชในพนท

Insecticides Strains LD50 (µg g-1) Slope (±SE) RRa

Dinotefuran Susceptible 0.083 (0.056-0.111) 1.628±0.235 Chainat 0.092 (0.065-0.121) 1.759±0.243 1.1

Singhaburi 0.318 (0.227-0.412) 1.832±0.244 3.8 Suphanburi 0.728 (0.371-1.080) 1.305±0.227 8.7 Ethiprole Susceptible 0.009 (0.004-0.013) 1.363±0.236

Chainat 0.034 (0.022-0.046) 1.597±0.294 3.8 Singhaburi 0.044 (0.032-0.058) 1.829±0.309 4.9 Suphanburi 2.777 (1.981-3.738) 1.535±0.234 308.5 Imidacloprid Susceptible 0.178 (0.124-0.235) 1.724±0.241

Chainat 0.978 (0.774-1.222) 2.338±0.303 5.5 Singhaburi 1.307 (0.982-1.614) 2.664±0.394 7.3 Suphanburi 7.197 (5.478-8.758) 2.587±0.349 40.4 a RR (resistance ratio) = LD50 of the strain tested/LD50 of Susceptible strain.

ปจจยท 1 ศตรพช

ทมา พฤทธชาตและคณะ, 2554

ปจจยท 2 จงหวะเวลา

1. ใหตรงกบการระบาดของศตรพช 2. ส ารวจหาความหนาแนน ศตรพชและศตรธรรมชาต เชน ใชกบดกแสงไฟ สารลอ เพอทราบเวลาเกดของผเสอและ เวลาการวางไข หรอพบวาศตรธรรมชาตนอยกวาศตรพช ใหพนสาร 3. พนสารเมอพชถกท าลายเกนระดบเศรษฐกจ 4. พนสารในระยะทศตรพชออนแอ 5. พนสารในระยะทพชออนแอตอศตรพช

ปจจยท 2 จงหวะเวลา

คา LC50 ของสารเฟนวาลเอททหยดลงบนหนอนเจาะสมอฝายวยตางๆ

วยของหนอน ความยาวเฉลย (มม.)

น าหนกเฉลย (มก.)

LC 50

(ppm) 2

3

4

5

3.8

8.4

15.4

24.9

1.4

21.0

55.6

375.8

95

189

>1000

-

ทมา กนกพร, 2535

ปจจยท 2 จงหวะเวลา

ปจจยท 3 เปาหมาย

ปจจยท 3 เปาหมาย 1. สณฐานวทยาของทรงพม

ปจจยท 3 เปาหมาย 1. สณฐานวทยาของทรงพม (ตอ)

ปจจยท 3 เปาหมาย 2. ขนาดของเปาหมาย

ปจจยท 3 เปาหมาย 3. พนผวของเปาหมาย

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพนสาร

1. หวฉดชนดแรงดนของเหลว

1.1 แบบรปกรวย (cone type)

1.2 แบบรปพด (fan type)

1.3 แบบแรงปะทะ (impact type)

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

1.1 หวฉดแบบรปกรวย (cone type)

ละอองขนาดเลก - สารฆาแมลง,ไร,สาร ปองกนก าจดโรคพช

แรงดนทเหมาะสม - > 40 ปอนด/ตร. นว

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

1.2 หวฉดแบบรปพด (fan type)

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

ละอองเลกปานกลางขนกบรฉด/แรงดน ใชพนสารฆาแมลง โรคพช และวชพช ขนอยกบชนดและแรงดนท

ใช ก าจดแมลงและโรคพชใชแรงดนมากกวา 40 ปอนด/ตร. นว หรอ

> 3 บาร ก าจดวชพชหลงงอกใชระหวาง 15-30 ปอนด/ตร.นว หรอ 1-2

บาร หวฉดชนดนน าไปประกอบท าคานและหวฉดหลายหว (Boom &

Nozzles) ไดดทสด

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

1.3 หวฉดแบบแรงปะทะ (Impact type) (Deflector, Floodjet, Anvil)

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

เหมาะกบการพนก าจดวชพช

ใชแรงดนประมาณ 10-25 ปอนด/ตร.นว ส าหรบสารก าจดวชพชกอนงอก และ 20-30 ปอนด/ตร.นว ส าหรบสารก าจดวชพชหลงงอกชนดดดซม

ไมเหมาะทจะตดตงแบบคาน และหวฉดหลายหว

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

2. หวฉดแบบใชแรงลม

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

3. หวฉดชนดใชแรงเหวยง

ขนาดของละอองสารทเหมาะสมส าหรบเปาหมายแตละชนด

เปาหมาย ขนาดของละอองสาร (um) แมลงทบน 10-50 แมลงทอยบนใบพช 30-50 ใบพช 50-150 พนดน 250-500

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

ทมา : Matthews, 2000

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

แสดงจ านวนของละอองสารทสามารถคมศตรพชได สารปองกนก าจดศตรพช จ านวนละอองสาร (ละออง/ตร.ซม.) สารก าจดวชพช กอนเมลดงอก 20-30 หลงเมลดงอก 30-40 สารฆาแมลง (แมลงทวๆ ไป) 20-30 สารฆาแมลง (เพลยหอย เพลยแปง) 50-70 สารปองกนก าจดโรคพช 50-70

ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน

ทมา : Matthews, 2000

“ Run off ”

ปจจยท 5 วธการพน

วธการพนสาร ปรมาตรของสารผสม (ลตร/ไร) พชไรและขาว ไมยนตนและไมพม น ามาก (High Volume HV) >96 >160 น าปานกลาง(Medium Volume MV) 32-96 80-160 น านอย (Low Volume LV) 8-32 32-80 น านอยมาก(Very Low Volume VLV) 0.8-8 8-32 ไมมการผสมน า(Ultra Low Volume ULV) <0.8 <8

ทมา : Matthews, 2000

ปจจยท 5 วธการพน

การพนสารแบบน ามาก (High volume, HV)

อตราการพน > 96 ลตร/ไร เครองพนสาร - ชนดใชแรงคน เชน เครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง - ชนดใชเครองยนต เชน เครองพนสารแบบแรงดนน าสง ขอเสย ละอองโต run-off ไมควรพนโชก ควบคมขนาดละอองสารไมได (20-500 ไมครอน) การกระจายไมสม าเสมอ

ปจจยท 5 วธการพน

การพนสารแบบน านอย (Low volume, LV)

อตราการพน พชผก 15-20 ลตร/ไร พชไร 8-32 ลตร/ไร ไมผล 32-80 ลตร/ไร เครองพนสารแบบใชแรงลมและ Airblast * ใหละอองสารขนาดเลกแทรกซอนด * ขนาดละอองใกลเคยง 80-150 ไมครอน * ลดปรมาณน า เพมจ านวนละออง

ลดปรมาณน า ไมลดสาร

ปจจยท 5 วธการพน

การพนสารแบบไมผสมน า (Ultra low volume, ULV)

อตราการพน พชไร 0.8-8 ลตร/ไร ไมผล 8-32 ลตร/ไร เครองพนสาร - ชนดจานหมน ประหยดเวลา แตตองศกษาการพน อยางละเอยด ตองมลมเลกนอย – กระจาย สารทใชสตรส าเรจ

ปจจยท 5 วธการพน

ปจจยท 5 วธการพน

วธการพนสารทความกวางแนวพนสาร 0.5 เมตร (พนครงโตะไปกลบ แบบเกษตรกร)

วธการพนสารทความกวางแนวพนสาร 1 เมตร (พนครงละ 1 โตะปลก)

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

การอยรอดของละอองสาร

ขนาดของละอองสาร (ไมโครเมตร)

ระยะเวลา (วนาท) อณหภมเปยกและแหงแตกตางกน (C0)

1 2 3 4 5 6 8

10 1.25 0.63 0.42 0.31 0.25 0.21 0.16 20 5.00 2.50 1.66 1.00 1.00 0.83 0.63 50 31.25 15.63 10.42 7.81 6.25 5.20 3.9 100 125.00 62.50 41.66 31.25 25.00 20.83 15.63 200 500.00 250.00 166.60 125.00 100.00 83.33 62.50 400 2,000.00 1,000.00 666.66 500.00 400.00 333.33 250.00

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

ทมา Wells and Fishel, 2011

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

ทมา Deer and Beard, 2001

1. พนชวงเชา หรอเยนกอนพลบค า

2. ไมพนขณะฝนตก หรอมแนวโนมฝนตก

3. ไมพนเมออณหภมสงมาก, ความชนสมพทธต า (<50%)

4. ไมพนเมอลมพดแรงตลอดเวลา (ความเรวลมไมเกน 5m/s)

5. ปรบสภาพน าใหเหมาะสม

ปจจยท 6 สภาพแวดลอม

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

1. เลอกใชผลตภณฑทมคณภาพ

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

2. อตราถกตองตามค าแนะน า สง/ต า (1) Dinotefuran (250 ml product ha-1 or 25 g ai ha-1 (2) Imidacloprid (75 g product ha-1 or 56.25 g ai ha-1 (3) Ethiprole (500 ml product ha-1 or 50 g ai ha-1 (4) Buprofezin (250 ml product ha-1 or 100 g ai ha-1

ปองกนก าจดเพลยกระโดดสน าตาล

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

3. ชนดถกตอง ก าจดโรค/แมลง/วชพช

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

4. คณสมบตทางกายภาพของสาร

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

การผสมสาร ควรจะผสมตามล าดบดงน Wettable Powder (WP) ควรมาละลายน ากอนจะเทลงในถงผสมสาร Suspension Concentrates (SC) หรอ Flowable Suspension (FS) Water Dispersable Granule (WDG) Suspo – Emulsion (SE) Soluble Powders (SP) Emulsifiable Concentrates (EC) และ Emulsion Oil in Water (EW) Soluble Concentrates (SL) Wetting Agents และ Oil

สตรของสารปองกนก าจดศตรพช อนตรายขณะผสม/ขนสง ความเปนพษตอพช ผลตอเครองพนสาร ผลตกคางทมองเหน ผสมกบสตรอนๆ

Soluble powder (SP) อนตรายจากผงขณะหายใจ

ปลอดภย ไมเกดการสกกรอน

อาจจะมบาง ปานกลาง

Wettable powder (WP) อนตรายจากผงขณะหายใจ

ปลอดภย เกดการสกกรอน เหน ดมาก

Dry flowable/Water dispersible

Granules (DF/WDG)

ปลอดภย ปลอดภย เกดการสกกรอน เหน ด

Emulsifiable concentrate (EC) อนตรายจากการหกหรอกระเดน

อาจจะปลอดภย อาจมผลตอสวนผสมของยาง

ไมเหน ปานกลาง

Flowable (F/FL) อนตรายจากการหกหรอกระเดน

อาจจะปลอดภย อาจมผลตอสวนผสมของยางและสวนใหญสกกรอน

เหน ปานกลาง

Solutions (S/ES) อนตรายจากการหกหรอกระเดน

ปลอดภย ไมเกดการสกกรอน

ไม ปานกลาง

Dusts (D) อนตรายจากฝน ปลอดภย - เหน - Granules (G) ปลอดภย ปลอดภย - ไม -

Microencapsulated (CS) อนตรายจากการหกหรอกระเดน

ปลอดภย - - ปานกลาง

การเปรยบเทยบคณลกษณะของสารปองกนก าจดศตรพช

5. กลไกการเขาท าลายของสาร, การตานทานขามกลม และกลไกการตานทาน เปาหมายทเขาท าลายแมลงแบงเปน 3 ระบบ -ระบบประสาทและกลามเนอ (Nerve and Muscle Action) -ระบบทางพลงงาน (Energy metabolism) -ระบบการเจรญเตบโต (Growth regulation) เมอแบงออกเปนกลมของการเขาท าลายเปาหมายทเฉพาะเจาะจง สามารถแบงออกไดเปน 28 กลม

ปจจยท 7 ผลตภณฑ

การตานทานขามกลมสาร ปจจยท 7 ผลตภณฑ

ทมา Wen et al. 2009.

ปจจยท 8 ผพน

- Training - Safe use - License

ปจจยท 8 ผพน

ผลกระทบจากการใชสารปองกนก าจดศตรพช

อนตรายตอสงแวดลอม

อนตรายตอผใชสารปองกนก าจด

ศตรพช

อนตรายตอผบรโภคสนคา

สารปองกนก าจดศตรพช เขาสรางกายไดอยางไร

โดยทางปาก โดยทางผวหนง โดยทางจมก

สารเขาสรางกายทางผวหนง ล าดบการซมผ านทางผ วหน ง

เปรยบเทยบกบแขน (เทา) • ตา • อวยวะสบพนธ • ห • หนาผาก • ศรษะ • หนาทอง • ฝาเทา • องมอ

อตราการซมผานเปรยบเทยบกบแขน

ตา 12 เทา

ห 5.4เทา

หนาทอง 2.1 เทา

อวยวะสบพนธ 11.8 เทา

ฝาเทา 1.6 เทา

ศรษะ 3.7 เทา

องมอ 1.3 เทา

แขน 1 เทา

หนาผาก 4.2 เทา

สารเขาสรางกายทางระบบหายใจ

กอใหเกดความระคายเคองตอจมก ล าคอ ทางเดนหายใจสวนตน

และสะสมในปอด

มผลท าลายสมอง และอวยวะตางๆ ในรางกาย

การสมผสพษ

กอนการพนสาร หรอขณะเตรยมสาร ระหวางการพนสาร

หลงการพนสาร

การสมผสบนสวนตางๆ ของรางกายผพนสาร ในพชชนดตางๆ

พชตนเตย - สวนขา

ไมผล - สวนศรษะ

พชตนสง - สวนหนาอก

กอนพนสาร ตองทราบชนดศตรพชและความเสยหายทเกดขน ใชสารปองกนก าจดศตรพชเมอจ าเปนจรงๆ ปรกษากบผเชยวชาญเกยวกบการปองกนก าจดทเหมาะสม ใชเฉพาะสารทแนะน าเทานน หากมสารหลายชนดใหเลอก ใหเลอกชนด ทมพษตอสตวเลยงลกดวยนมนอยทสด และเลอกชนดทมพษตกคางสน อานฉลากใหเขาใจโดยเฉพาะค าเตอนใดๆ และตรวจสอบการปฐม พยาบาล เตรยมชดปองกนสารพษใหเหมาะสมกบการพน

กอนพนสาร ตอ... ผพนสารทท าการพนสาร Organophosphate และ Carbamate เปนจ านวน

มากและหลายครงควรตรวจวดเลอดโดยวดระดบ cholinesterase ระหวางปลกหลายครง

ตรวจเชคเครองพนสารวาสามารถใชไดอยางมประสทธภาพไมรวซมหรอบกพรอง

เตรยมเสอผาสะอาด น า ผาเชดตว และสบใหพรอม ตรวจสารฆาแมลงวาอยในสภาพทปกต เกบอยางมดชด หลกเลยงการสดดม

กลนหรอผงขณะอยในทเกบ บอกกลาวเพอนบานโดยเฉพาะผทเลยงผง น าสารไปในปรมาณทพอเพยงกบการพนสารแตละวน อยาเทหรอรนใสขวด

บรรจทกชนดทไมไดระบหรอเขยนไว หรอใสทบรรจอาหารหรอเครองดมหรอใสอาหารและเครองดมในขวดเปลาทเคยบรรจสารปองกนก าจดศตรพช

อานฉลากและท าความเขาใจ ในค าแนะน าทกครงกอนการใช

สงเกตเครองหมายเตอนพษภย ภาพสาธต และแถบสบนฉลาก

ระดบความเปนพษ

ของแขง ของเหลว ของแขง ของเหลว

la รายแรงมาก <5 <20 <10 <40

lb รายแรง 5-50 20-200 10-100 40-400

ll ปานกลาง 50-500 200-2,000 100-1,000 400-4,000

lll นอย >500 >2,000 >1,000 >4,000

ทางปาก ทางผวหนง

LD50 ของหนทดลอง

ชน ระดบความเปนพษ

คา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพช Chemical Oral LD50 value (mg/kg)

Ethyl alcohol 13700

Common salt 3300

Aspirin 1750

Phenobarbital 660

Stychnine 20

Amphetamine 5

Chlorothalonil 10000

Bromacil 5200

Benomyl 5000

Glyphosate 4300

Permethrin 4000

Fenvalerate 450

Chemical Oral LD50 value (mg/kg)

2,4 D 400-500

Carbaryl 400

Dimethoate 200-300

Deltamethrin 150

Pirimicarb 150

Paraquat 100-200

Methomyl 27

Monocrotophos 13-23

Azinphos-ethyl 9

Fensulfothrin 5-10

Parathion 3-6

Mevinphos 3-5

คา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพช

LD50 VS ปรมาณของเนอสารบรสทธ

Oral LD50 (mg/kg) Lethal amount

< 5 Few drops

50 One teaspoonful

500 35 g or 2 tabletspoons

5000 350 g

15000 1 kg

การก าหนดแถบส

แถบสแดง • พษรายแรง ถงรายแรงมาก

แถบสเหลอง • พษปานกลาง

แถบสน าเงน • พษนอย

เครองหมายสญลกษณ

1. สารชนดใด

2. ชอการคา

3. ชอสามญ

7. สตรยา

6. ทะเบยนวตถอนตราย

4. สารออกฤทธ

9. เปอรเซนตยา

10. แถบส

8. ปรมาณ

5. ตราสมาคม

11. วธการใช

15. การแกพษ

12. การเกบรกษา

13. ค าเตอน

14. การเกดพษ

17. บรษททผลต

16. วนทผลต

รองเทา

ถงมอ

เอยม

อปกรณลดเสยง

ชดกนสารเคม

หนากาก

กระบงหนา

• เตรยมชดปองกนสารพษ ใหเหมาะสม • สวมใสอยางถกตอง

อยาใชเครองมอทรวซม หรออยในสภาพช ารด

ใชวสดปองกนเพมเตม เปนการชวคราว

ในกรณเครองมอรวซม

ขณะผสมสาร (หยดและอานฉลาก)

ตองสวมใสชดปองกนสารพษทเหมาะสม

เลอกพนททหางจากคน และแหลงน า และควรมพนทกนน าได

ผสมสารแตพอเพยงทจะใชเทานน และอยาผสมสารมากกวาหนงชนดนอกจากทานมขอมล

ใหอยเหนอลมตลอดเวลา

ถาหากทานเปดถงพลาสตกใหใชวธตดอยาฉก

ตองมวสดส าหรบลางท าความสะอาดเสมอ

ขณะพนสาร (ปฏบตตามค าแนะน า) อยาใหคนทไมไดรบการฝกอบรมทางดานสารปองกนก าจดศตรพช

เขามาในบรเวณทพนสาร

อยาท างานคนเดยวเมอใชสารทมพษสง

อยาทงสารเคม และเครองมอไวโดยไมมใครควบคม

เลอกชวงเวลาการพนสารทเหมาะสม และควรหลกเลยงเมอลมพดแรงมาก

เรมพนจากดานใตลม และตองอยเหนอลมตลอดเวลา

ขณะพนสาร (ปฏบตตามค าแนะน า) ตอ... อยาพนในขณะชวงออกดอก อาจจะพนในชวงตอนเยนและอยาพน

เขาไปในทเลยงสตว

อยาเปาหวฉดดวยปาก ควรใชแปรงสฟน

ใหผพนสารไดมเวลาพกบางในชวงขณะทมการพนสาร

เมอตรวจเลอดและพบวามระดบของ cholinesterase ต ากวา ระดบปกตตองหยดท างานทเกยวของกบการพนสารปองกนก าจดศตรพชทนท

อยากอบหรอกวน สารเคมดวยมอเปลา

ใชเครองตวงวดทเหมาะสม และใชไมกวน

กระบงหนา หรอครอบตานรภย

เอยมหรอชดปองกนสารเคม

ถงมอปองกนสารเคม

หนากากปองกนสารเคม

ขนตอนการผสมสารก าจดศตรพชทเปนของเหลว

เขยาขวดสารก าจดศตรพชโดยการคว าขวดไปมา อยาเขยาแรงมากเกนไป

เตมน าสะอาดลงถงพนประมาณครงหนง

ตวงสารก าจดศตรพชโดยใชถวยตวง

เทสารก าจดศตรพชทตวงลงในถงพนอยางระมดระวง

ปดฝาขวดสารปองกนก าจดศตรพช

ใชน าท าความสะอาดถวยตวงสามครง โดยเทน าทท าความสะอาดลงในถงพน

ขนตอนการผสมสารก าจดศตรพชทเปนของเหลว

หากใชสารก าจดศตรพชหมดขวด ใหใชน าท าความสะอาดขวดสารเคมสามครง

โดยเทน าทท าความสะอาดลงในถง

เตมน าสะอาดลงในถงพน อยาเตมจนลน

กวนน าในถงพนดวยไมกวนทสะอาด

ปดฝาถงพนใหแนน

เกบขวดสารก าจดศตรพชและอปกรณตางๆไวในทปลอดภย

หางจากเดกและสตวเลยง

ส าหรบสารก าจดศตรพชทเปนผง

เตมน าสะอาดลงในถงพนประมาณครงหนง

ชงสารก าจดศตรพชตามจ านวนทตองการ

เทสารก าจดศตรพชทตวงลงในถงน าทเตมน าสะอาดไวแลว

เลกนอย

กวนสารก าจดศตรพชทผสมในถงน าใหทวจนมลกษณะคลายครม

ส าหรบสารก าจดศตรพชทเปนผง

เทลงในถงน า

ใชน าท าความสะอาดถงน าทผสมสารก าจดศตรพชสามครง

และเทน าทท าความสะอาดลงในถง

เตมน าสะอาดลงในถงพน อยาเตมจนลน

ปดฝาถงพนใหแนน

เกบภาชนะบรรจสารก าจดศตรพช และอปกรณตางๆ ไวในท

ปลอดภยหางจากเดกและสตวเลยง

เกณฑการเลอกหนากาก 1. สงเกตเครองหมายมาตรฐาน รบรองคณภาพ

เ

2. เลอกเทคโนโลยการกรองให

เหมาะกบสารพษทสมผส

3. สวมใสหนากากอยางถกตองและ

แนบสนทกบใบหนา

เทคโนโลยการกรอง สารพษทสมผส

เสนใย

ถานกมมนต

เสนใยใชดกจบฝน ละออง

ถานกมมนตใชจบไอระเหยสารเคม

อปกรณปกปองระบบหายใจ...เหลาน

ไมมมาตรฐานรบรองประสทธภาพการปองกน

กรองฝนทมขนาดเลกกวา 10 ไมครอน ไมได

สวมใสแลว...ไมแนบสนทกบใบหนา

เลอกท างานเฉพาะในชวงทมอากาศไมรอนนก และควรหลกเลยงเมอมลมพดแรงมาก

เรมพนจากดานใตลม และตองอยเหนอลมตลอดเวลา

อยาเปาหวฉดดวยปาก ควรใชแปรงสฟน

หลงการพนสาร เกบสารทไมไดใชและตองใสกญแจ

ลางท าความสะอาดเครองพนสารและเกบไวในโรงเกบ

ลางท าความสะอาดชดปองกนสารพษตลอดจนอปกรณตางๆ

อาบน าและสวมใสเสอผาทสะอาด

ถงหรอขวดบรรจสารทใชหมดแลวตองทบหรอบบใหแตก แลว ฝง และควรเลอกทฝงใหเหมาะสม โดยหางจากแหลงน า และเลอกดนทฝงชนดดนเหนยว ขดหลมลกประมาณ 1.50 เมตร และรองกนหลมดวยปนขาว และกลบทบดวยปนขาวอกครง

หลงการพนสาร ตอ...

กลองกระดาษทไมแปดเปอนสารเคมสามารถเผาไดยกเวนกลองพลาสตก

จดบนทกการปฏบตงานแตละครง

อยาอนญาตใหผอนเขาไปในบรเวณทพนสารอยางนอย 24 ชวโมงหรอตามค าแนะน า

ลางมอและหนาตากอน ดม กนหรอสบบหร

ท าความสะอาดรางกายและเสอผาดวยสบและน า

การเกบรกษาสารปองกนก าจดศตรพช สารทกชนดตองเกบรกษาใหหางจากเดก สตวเลยง และบคคลทไมเกยวของ และตองใสกญแจทกครง

โรงเกบตองสรางในพนททน าทวมไมควรจะเกดขน หรอควรสรางหางจากแหลงน าธรรมชาต หรออาจจะสรางใหมความมนคงและมลกษณะตางๆ ดงน – ปายและสญลกษณแสดงสารปองกนก าจดศตรพช เพอใหบคคลอนทราบและควรมปายหามสบบหร

– โรงเกบสารเคมตองอยหางจากอาหาร คน และสตว เมลดพนธ และชดปองกนสารพษ

การเกบรกษาสารปองกน ก าจดศตรพช ตอ...

– โรงเกบสารเคมตองมการระบายอากาศทด ไมรอนหรอเยน มากเกนไป ควรมพดลมระบายอากาศเพอลดอณหภม และกลน พนควรเปนซเมนต

– ควรเกบรกษาในทเยน แหง และไมถกแสงแดด

– ควรมสบ และน าอยใกลกบโรงเกบ

– ควรมทดบไฟ และชดปฐมพยาบาลตลอดจนเบอรโทรศพทฉกเฉน

Danger