Asian Highway Report Summary - Burma · PDF...

1    

“လပေသာ စကားလးမားႏင အကညးတနရပဆးေသာ လပရပမား”

အာရအေဝးေျပးလမးမၾကး၊ ကရငျပညနယ၊ ၿမနမာႏငင  

အစရငခစာ အကဥးခပ ၂၆၊ ၾသဂတလ၊ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

 THWEE လထဖြ႕ၿဖးတးတကေရးကြနရက၊ ကရငသဘာဝပတ၀နးကင ႏင လမႈေရးဆငရာလႈပရားမႈ ကြနရက

(KSEAN) ႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG) တ႕၏ ပးတြအစရငခစာ   မေဆာကႏင ၿမဝတနယစပၿမ႔မားတြငသာမက ထငးႏငငႏင ၿမနမာႏငင၏ အၿခားကနရေသာ ေဒသမားတြင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးၾကးထြားမႈအား လြယကေခာေမာေစရနအတြက သဃၤနးညေနာငႏင ေကာကရတၿမ႕အၾကား တြင အာရအေဝးေျပးလမးမအပငးတစပငးျဖစေသာ အေဝးေျပးလမးသစတစခက ၾသဂတ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ေဆာကလပၿပးစးခသည။ မၾကာမအခနကာလအတြငးတြငလညး ခရးသြားၾကာခနပမတေတာငးေစမည အာရအေဝးေျပးလမးမ၏ အျခားအပငးတစပငးအား ေကာကရတႏင အႏၵအၾကားတြင တညေဆာကသြားမည ၿဖစသည။ ယခအာရအေဝးေၿပးလမးမစမကနးသည ၿမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငး၊ ကရငၿပညနယအတြငး ကမာၻ႔သကတမးအရညၾကာဆး ၿပညတြငးစစၿဖစပြားရာေဒသအတြငး၌တညရၿပး စမကနး၏ေဆာကလပေရး လပငနးမားတြငလညး အမးမးေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ပါဝငခသည။    အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏႏင ထငးႏငင၏ အမနးခငးႏငငမား စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ေအဂငစ (NEDA) တ႕သည မဟာမေခါငေဒသခြ၏အထငကရစမကနးတစချဖစသည အေရ႕ - အေနာက စးပြားေရးစၾကၤ လမးႏင အမတ (၁) အာရအေဝးေျပးလမးမ (AH1) ႏစခလး၏ ကြာဟေနေသာ အခတအ ဆကအား ၿပညစမႈရေစရန အေဝးေၿပးလမးမေဆာကလပေရးအား ဘ႑ေရးေထာကပေပးလကရသည။ ကရငၿပညနယတြငး သဃၤနးညေနာင မ ေကာကရတ သ႕ဆကသြယထားေသာ အာရအေဝးေၿပးလမးမ ၏ပထမအပငးက NEDA မ ေငြေၾကးပပးေပးခၿပး ေကာကရတႏင အႏၵအၾကားရ ကနဒတယအပငးေဆာက လပေရးအတြက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏက ေငြေၾကးပပးမည ၿဖစသည။  အေဝးေျပးလမးမအေပၚ သသငာငာထနးခပပငခြငအတြက အားၿပငမႈမားေၾကာင ဤလမးစမကနးသည သကဆငရာလကနကကငမားအၾကား လကနကကငပဋပကၡမားအားၿဖစေပၚေစေအာင ဖနတးေပးခသည။ ထသ႕ပစခတတကခကမႈမားျဖစပြားချခငးေၾကာင လမးတစေလာကေနထငသည ျပညသလထမား ထခက ဒဏရာရခသလ ေနရပေရြ႔ေၿပာငးဖယရားခရမႈမားလညး ျဖစပြားခကာ အခ႕ေသာရြာသားမားမာ တကပြအ ၾကား မေတာတဆအသကဆးရႈးခရသည။ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ၿမနမာတပမေတာႏင ၎၏နယၿခား ေစာငတပမားမ ယခငတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားမ ကာလရညၾကာစြာ ထနး ခပထားခေသာ အေဝးေၿပးလမးမလမးေၾကာငးတစေလာကနယနမတမားအားထနးခပရယရန အားထတ ခသည။ ရလဒအ ေနၿဖင ၿမနမာတပမေတာႏင ဒမကေရစအကးျပကရငတပမေတာ (DKBA) အၾကား တက ခကမႈမား

2    

ၿဖစပြားခကာ ေဒသခၿပညသ ၁ဝဝဝ ေကာ ေနရပစြန႕ခြာေရႊ႕တမးေရာငခရသည။ အသကအးအမ လၿခေရးဆငရာစးရမမကငးမႈမားေၾကာင ျပညသအခ႕မာ ေနရပသ႔ ၿပနလညေနထငႏငၿခငး မရေသးေပ။ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရ၊ ေမ ႏင ၾသဂတလတ႕အတြငး ပစခတတကခကမႈမားၿဖစပြားခၿပး ထေနရာမားရရြာ သားမားမာ ေရ႔ဆကတကပြၿဖစလာႏငမညအေရးကစးရမလက ေၾကာကရြ႔မားႏင ေနထငေနၾကရသည။ NEDA ၏ ေငြေၾကးေထာကပမႈျဖင သကၤနးညေနာငႏငေကာကရတအၾကားေဖာကလပထားသည အာရအေဝး ေျပးလမးမသည ေဒသခလမႈအသငးအဝငး၏ FPIC ေခၚ အခနမၾကတငသတငး အခကအလကရရကာ လြတလပစြာသေဘာထားေပးပငခြငက သသသာသာခးေဖာကခသည။ ထခကမႈခစားခရေသာ ရြာသားမားမာ စမကနးအေၾကာငးႏငပတသကၿပး သငတငေလာကပတစြာ ၾကတငအသေပးမႈ သ႔မဟတ ေဆြးေႏြးတင ပငမႈမားမရခပ ေဆာကလပေရးလပငနးမားစတငခနမသာ စမကနးအေၾကာငးအား သရခသည။ အနညးဆး အမေထာငစ (၁၇) စသည ကရငျပညနယအစးရက ထတျပနေသာအမန႕ေၾကာင ထကတနသညေလာ ေၾကးမားမရရပ ၎တ႕၏ေျမယာမားႏငပငဆငမႈမားက မမဆႏၵမပါဘ အတငးအဓမၼစြန႕လႊတခရသည။ ရြာ သားမားသည ၎တ႔၏ဆး႐ႈးမႈမားအတြက မတမႈမရေသာေလာေၾကးအားလကခရန ဖအားေပးအကပကင ခခရသည။ စမကနးအတြက ကနဥးသဘာဝပတ၀နးကငဆငရာစးစမးေလလာမႈ(IEE)ႏင ပတသက၍ေသာ လညးေကာငး၊ သဘာဝပတဝနးကငအေပၚအကးသကေရာကမႈ ဆနးစစအကျဖတခက (EIA) ႏငပတသက ၍ေသာလညးေကာငး၊ လပေဆာငထားသညဟေသာ သကေသအခကအလကမားက လသရငၾကားထတ ေဖၚချပထားျခငးမရ။

ေကာကရတ - အႏၵအၾကားအေ၀းေျပးလမးမက တးခ႕အဆငျမႇငသြားမညစမကနးတြင အာရဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB) ႏငျမနမာေဆာကလပေရးဝနႀကး႒ာနသည အလားတအမားမားကထပမကးလြနမည အေျခအေန တြငရသည။ လတတေလာလမးနယနမတတးခ႔တငးတာခမႈမားေၾကာင ေဆာကလပေရးဝနၾကးဌာန၏ျပန လညေနရာခထားေရးအစအစဥအတြငး ေလာေၾကးရထကသစာရငးတြငမပါဝငသည ေဒသခၿပညသဥးေရ မညမ ေၿမယာဆး႐ႈးမညက ရငးလငးစြာမသရေသးေပ။ ရြာသားမားအား ရငးလငးေသာသတငးအခကအ လကမား ခၿပေပးျခငးမရေသာေၾကာင ရြာသရြာသားမားသည မညသ႕မညပေလာေၾကးရရမည သ႕မဟတ ေလာေၾကးျပနရမည မရမညကလညး မသရၾကပါ။ သဃၤနးညေနာငႏငေကာကရတၾကားရ အာရအေဝး ေျပးလမးမအပငးကေဆာကလပစဥတြင ဆးရြားေသာလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမတတမးမားရခေသာလညး အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏ (ADB) သည ျပနလညေနရာခထားေရးႏင ေလာေၾကးေငြေပးအပျခငး လပငနးစဥက သ႕ေသာ အလြနအေရးၾကးၿပးအမားခ၍မရသညလပငနးမားက ျမနမာေဆာကလပေရး၀နႀကး႒ာန လကထ သ႕ ယယၾကညၾကညအပႏထားသည။

ေဆာကလပၿပးစးခေသာ အာရအေဝးေျပးလမးမ၏ပထမအပငးႏင ေဆာကလပမညဒတယအပငးႏစခစလး ႏငပတသက၍ ထခကမႈခစားရမည/ခစားရသည ျပညသမားအားလးအား စမကနးမျဖစေပၚမည ထခကမႈ မားက ၎တ႕လြယကစြာရယႏငေသာနညးျဖင အသေပးချပရမည။ လထႏငသကဆငသည သတငးအခက အလကအားလးက လထသ႕မဟတ လမႈအဖြ႕အစညးမားမသေအာင ထမခနျခငးလးဝမလပသငပါ။ ၎တ႔ ၏စးရမမႈမားအား တာဝနရသမားမ ၾကားသနားေထာငေစရနအတြက ေဒသခမားအား အခြငအေရးေပးရမည ၿဖစၿပး ေလးနကေသာအမနတကယၿပနလညေၿဖရငးမႈမား ေဆာငရြကရမည၊ စမကနးအေစာပငး ကာလျပင ဆငမႈက႑မားတြင ၎တ႕အား ပါဝငေစသငသည။

3    

ကြႏပတ႔အေနၿဖင သဃၤနးညေနာငႏင ေကာကရတအၾကားရ အာရအေဝးေျပးလမးမအပငးႏငပတသက၍ လြတလပေသာ သဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးအေပၚထခကမႈဆငရာ ၿပနလညသးသပမႈအား လပေဆာင ရန ေတာငးဆသည။ ထကသ႔ ၿပနလညသးသပမႈသည စမကနးေၾကာင လထအသကေမြး၀မးေကာငးမားႏင သဘာဝပတဝနးကငအေပၚ သကေရာကသည ထခကမႈအတငးအတာအား ခငခနဆးၿဖတႏငရန၊ ေနရပ ေပာကဆးဖယရားခရသမားႏင ေျမယာလကလြတဆးရႈးခရသမားအတြက သငေလာေသာျပနလည ျပစပး ေထာငျခငးႏငေလာေၾကးေပးျခငးမားလပေဆာငႏငရန၊ ထ႕ျပင ေၿမဆလႊာ၊ ေရ၊ ႏင သစေတာပကစးၿခငး မားအားထေရာကစြာ ၿပနလညကစားနငရနအတြက လအပသည။  အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏႏင ေဆာကလပေရးဝနၾကးငာနသည ေကာကရတႏငအႏၵအၾကားရ အာရအေဝး ေျပး လမးမအပငးအား အေကာငအထညေဖၚရာတြင အလားတအမားမားမး မျဖစရေလေအာင ေရာငရားႏငရန အခ႔ေသာအဆငမား လပေဆာငရန လအပသည။  ပထမဥးဆးႏငအေရးၾကးဆးအခကမာ အေဝးေၿပးလမးမလမးေၾကာငးတစေလာကရ ေျမယာမားႏငပတ သကၿပး ေၿမယာဆငရာအခြငအေရးမားက ပြငလငးၿမငသာေသာ၊ ဘကမလကေသာ၊ အားလးပါဝငေသာ လပငနးစဥမားျဖင တကရငးလငးစြာ သတမတေပးရန လအပသည။ ေနရပေရြ႔ေၿပာငးဖယရားၿခငးမားအား ေရာငလြ၍မရႏငလင ဖယရားခရမညျပညသမားဖကမ ၿခမးေၿခာကခရၿခငး သ႔မဟတ ဖအားေပးအတငး အကပလပေဆာငေစခငးခရၿခငးမရပ ၎တ႕ကယတင သေဘာတႏငသည လေလာကေသာ ၿပနလည ေနရာခထားေရးဆငရာေရြးခယပငခြငမားက ရရရမည။ အၾကးစားဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားက အေကာငအ ထညေဖာလပေဆာငခနတြင အမားကးလြနေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမားႏင အစးရအာဏာရသမားမ ၿပစဒဏကငးလြတခြငရရမႈက ကာကြယႏငရန ယၾကညစတခရေသာ၊ ရယကငသးရနလြယကေသာ၊ ပြငလငး ျမငသာမႈရေသာ တရားမတသည မေကနပခကတငၾကားေျဖရငးေရးယႏရားမားဖြ႕စညးခထားေပးရန လအပသည။ ကရငလထႏင အၿခားလမႈအသငးအဝနးမား၏ လ႔အခြငအေရးမား ေနာကထပခးေဖာကခရ ၿခငးမကာကြယႏငရန ထကသ႕တငးကပေသာ လပငနးေဘာငမားက တာဝနယလပေဆာငရမည ၿဖစသည။  ေကာကရတႏငအႏၵအၾကား အာရအေဝးေၿပးလမးမအပငးအတြက ေငြေၾကးပပးေပးေသာ ႏငငတကာဘ႑ ေရးေထာကပေပးသ တစဥး/တစဖြ႕အေနျဖင အာရဖြ႔ၿဖးေရးဘဏသည ၎ခမတထားေသာ ေနရပေၿပာငး ေရြ႔ၿခငးႏငၿပနလညေနရာခထားေရးဆငရာ ကာကြယေစာငေရာကမႈလမးညြနခကႏင မဝါဒမားက ၿမနမာအ စးရက အမနတကယ ေလးေလးနကနကလကနာေအာင အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏသည ေဆာငရြကေပးရန တာ ဝနရသလ အကယ၍ ၎ထမေငြေခးယသက လကနာရနပကကြကပါက ထကသငေသာ အေရးယေဆာင ရြကမႈမား မျဖစမေနလပေဆာငရမည။ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားက ျပညျပညဝဝမရရခငအခနတြင စမကနးကအေကာငအထည ေဖၚျခငး ေၾကာင အာရအေဝးေျပးလမးမအေပၚထနးခပပငခြငရရေရးႏငစပလဥး၍ လကနကကငအစအဖြ႕မားအၾကား တငးမာမႈမားက ျမငမားလာေစမညသာျဖစသည။ ဗဟအစးရႏင တငးရငးသားအဖြ႔မားအၾကားရရေသာ ႏငငေရးသေဘာတညမႈမားမတစဆင ရငးလငးေသာအကးၿမတ မေဝခစားခြငဆငရာသေဘာတညခကမား မရသေရႊ႕ အၾကးစားဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားက ေရ႕ဆကလပေဆာငၿခငးမၿပသငေပ။ ဤကသ႔ ရငးလငးလပ ေဆာငမႈမားမရပါက လကနကကငပဋပကၡၿဖစႏငေခမား ဆကလကတညရေနလမမညၿဖစၿပး ၿမနမာႏငင ၿပညသလထမား၏ဘဝတးတကေကာငးစားရနဟဆကာ ရညရြယေသာစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈသည လထဘဝက မတးတကေကာငးစားေစဘ စမကနးနယေျမတြင ေနထငေသာေဒသခလမႈအသငးအဝနးမားအတြက ေနာက ထပဒကၡဆငးရမားကသာ ယေဆာငလာေပးမညျဖစသည။