jrefrmEkdifiHtpD&ifcHpm Ekd0ifbmv 2019 ckESpf...မ ပ လ ပ ပ ကရန အတ က လည တ င ဆ လ က ပ သည ။[email protected]သ ဆက သ ယ င ပ သည

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 1

jrefrmEkdifiHtpD&ifcHpm

Ekd0ifbmv 2019 ckESpf

2 | ၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ

2019 ckESpf ajrjrKyfrkdif;apmihfMunhfavhvma&;ESifh

xyfqifhaygufuGJapaom vufeufypönf;rsm;apmihfMunhfavhvma&;

jrefrmEkdifiH tpD&ifcHpmrsm;

ေျမျမပမငးႏငထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမားေစာငၾကည ေလလာေရးအဖြ႕သည ေျမျမပမငးအသးျပမႈ ပတပငတားျမစျခငး ဆငရာ ႏငငတကာ စညးရးလႈ႕ေဆာေရးအဖြ႕ႏင ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား အသးျပတားျမစပတပင ျခငး ညႊန႔ေပါငးအဖြ႕အတြက သေတသနလပငနးမား ေဆာငရြကေပးသည။ ေျမျမပမငး အသးျပမႈ ပတပငတားျမစျခငး ႏငငတကာ စညးရး လႈ႕ေဆာေရးအဖြ႕ (ICBL)အား ကမၻာအ၀မးလသတမငးမား ရငးလငးပေပာကေရးအတြက ၁၉၉၂ခႏစတြင ဖြ႕စညးခသည။ ICBL သည ႏငင ေပါငး(၇၀) ႏငငတြင ရေသာ အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးေပါငး ၁၃၀၀ ေကာ ပါ၀ငေသာ ကြနယကတချဖစသည။ ၁၉၉၇ခႏစတြင ၿငမးခမး ေရး ႏဘယလဆရခသည။ ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား အသးျပမႈတားျမစပတပငျခငးညႊန႕ေပါငးအဖြ႕သည ထပဆင ေပါကကြလကနကမား ဖကသမးေပးရန၊ ယငးလကနကေၾကာင ေနာကဆကတြထခကေသေၾကဆးရႈးမႈမား မျဖစေပၚေစေရး အတြက ကာကြယဟန႕တားရနႏင ထလကနက မားေၾကာင အတ ဒကၡေရာကမႈမားက ထာ၀ရ အဆးသတေစရန စသညတ႕အတြက ရညရြယၾကးပမး ေဆာငရြကေနေသာ ႏငငတကာ စညးရးလႈ႕ေဆာေရးအဖြ႕ႀကး ျဖစသည။ ေျမျမပမငးအသးျပမႈေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕သည ၁၉၉၇ခႏစ အတာ၀ါ သေဘာတစာခပမငး အသးျပမႈပတပငတားျမစျခငး သေဘာတစာခပအား အေကာင အထညေဖၚျခငးႏငပတသက၍ မတတမးတငသည။ထ႕အျပင ထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမား ေစာငၾကညေလလာေရး အဖြ႕ သည ၂၀၀၈ခႏစထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမားဆငရာ သေဘာတခပ အေကာင အထညေဖၚမႈက မတတမးတငသည။ ၎ႏစဖြ႕စလးသည ယငးလကနကမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည အၾကပအတညးမားအေပၚ ႏငငတကာအသငးအ၀နးက တန႔ျပန ေဆာငရြကခကမားႏင ပတသက၍လညး ေစာငၾကညေလလာသည။ ၂၀၁၉ခႏစ ႏ၀ငဘာလ (၁)ရကေန႕အထ ကမၻာအစးရစစေပါငး၏ ၈၀ ရာခငႏႈနးျဖစေသာ ႏငငေပါငး ၁၆၄ ႏငငက ေျမျမပမငး အသးျပမႈတားျမစပတပငျခငး သေဘာတစာခပအား သေဘာတလကချခငး (သ႕မဟတ) လကခကငသးျခငးမားျပလပခသည။ ႏငငေပါငး ၁၂၀ က ထပဆင ေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမား အသးျပမႈတာျမစပတပငျခငးသေဘာတစာခပအား လကမတေရးထးျခငး (သ႕မဟတ) လကခကငသးျခငးမားမားျပလပခသည။ ျမနမာႏငငသည စာခပႏစခစလးအား လကမတေရး ထးျခငး မျပေသးေပ။ ေျမျမပမငးႏင ထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမားေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕သည စာခပပါ အခကမား မနကနျခငး ရမရ စစေဆးေသာအဖြ႕မဟတသကသ႕ တရား၀ငစစမး စစေဆးေရး အဖြ႕လညးမဟတေပ။ သကဆငရာအစးရမားသည လသတမငး ဆန႕ကင တကဖကေရးတာ၀နရမႈအေပၚ လကနာေဆာငရြကျခငးရမရေလလာေသာ သာမနျပညသမား၏ အားထတခကတခသာ ျဖစသည။ စာခပအားလကမတေရးထးထားေသာ တငးျပညမားအေနျဖင အစရငခ တငျပျခငးစညးကမးအား လကနာလာေစရန ရညရြယျခငး လညး ျဖစသည။ မမတ႕ အစရငခစာသည ေျမျမပမငးႏင ထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမား ျပနာ၏ အေျခအေနက ပမထငသာျမငသာျဖစလာေစရန၊ လကမတေရး ထးထားျခငးမရေသးေသာ အစးရ၏မ၀ါဒမား (သ႕မဟတ)လပဟနမားက ပမသရ လာေစရန အတြကရညရြယ သည။ ေျမျမပမငးႏငထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမားေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕သည ေျမျမပမငး ကငးစငေသာ ကမၻာႀကး ျဖစလာေစေရး ရညမနးခက အထေျမာက ေအာငျမငေစရနအတြက လ႕အဖြ႕အစညးအတြငးပမသရ နားလညလာေစရနႏင ေဆြးေႏြးမႈမား ပရ လာေစရန ရညရြယသည။ ေျမျမပမငးႏငထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမားေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕သည ကမၻာႀကးတခလး အကးျဖစထြနး ေစလ သည အလ႕ငာ ၎ေစာငၾကညေလလာေသာ ကစၥရပႏငပတသက၍ မနကနေသာ သတငး အခကအလကမားအတြကသာ ဥးတည လပေဆာငသည။ ၎မတတမးမားႏငသးသပခကမားသည အေရးႀကးသကသ႕ အျပသေဘာေဆာငေသာ တငျပခကမား သာျဖစသည။ ၂၀၁၉ခႏစျမနမာႏငငဆငရာေျမျမပမငးႏငထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမားေစာငၾကညေလလာေရးအစရငခစာအတြက သေတသသည ယကစဟဟြာ မဆာ-ပအနစ၀မ (Yeshua Moser-Puangsuwan) ျဖစသည။ ႏစစဥ အစရငခစာအတြက သတငး အခကအလကမားေပးပ႕ၾကသည အဖြ႕အစညးအားလးႏင ပဂၢလတဥးခငးစအား ေကးဇးအထးတငသကသ႕ အစရငခစာျဖစေျမာကေရးအတြက ပပး ကညမႈမားကလညး အထးအသအမတျပပါသည။ ယခအေၾကာငးအရာမားႏငပတသက၍မတတမးမားပမတကေစရန ပါ၀ငကညမႈ မား ျပလပေပးၾကရနအတြကလညး ေတာငးဆလကပါသည။[email protected]သ႕ဆကသြယႏငပါသည။ အစရငခစာပါ သတငး အခကအလကမားႏငပတသက၍ ျပငဆငခကမားရပါက [email protected] သ႕စာေရးသား ဆကသြယႏငပါသည။

အစရငခစာအေၾကာငး

မကႏာဖးဓါတပ။ ။ ေကာကႀကးၿမ႕နယ ကြကျပငရြာမ ေျမျမပမငးထသတစဥး အသကေမြး၀မးေၾကာငးအတြက ကြမးသးခြာေနပျဖစသည။ ဓါတပ ေဇာေဇာဥး/Humanity & Inclusion

ျမနမာႏငငေျမျမပမငးႏငထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမား ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕

www.the-monitor.org| www.burma.icbl.org


မငးအသးျပမႈ တားျမစပတပငျခငး မ၀ါဒ

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငသည ေျမျမပမငးအသးျပမႈပတပငတားဆးျခငးသေဘာတစာခပက သေဘာတ လကခထားေသာႏငငတႏငငမဟတေပ။1 ျမနမာႏငငသညေျမျမပမငးအသးျပမႈပတပငတားဆးျခငး သေဘာတ စာခပကေထာကခေၾကာငး အခနအခါသငသလေဖၚျပေျပာဆေသာလညး လကခကငသးရနအတြက တစတရာ ေဆာငရြကျခငး မရေသးေပ။ ျမနမာ တပမေတာသည လသတေျမျမပမငးမားကအကန႔အသတႏငသာ အသးျပေနသညဟ အခငအမာ ေျပာဆသည။ (ေအာကပါ အခနးကၾကညပါ၊)

၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြငကငးပခေသာ ေျမျမပမငး အသးျပမႈတားဆးပတပငျခငး သေဘာတစာခပ အဖြ႕၀ငႏငင မားအစညးအေ၀းတြင “ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ‘ပထမဥးစားေပး’ လပငနးျဖစသညဟ ထပေလာငးေျပာဆခသည။ ‘ျမနမာ ႏငငအေနျဖင ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏင အဖြ႕၀ငႏငငမားအား သေဘာတစာခပတြင လကမတေရးထးျခငးမရေသးေသာ ႏငငမားက လအပေသာ နညးပညာ အကအညမား ပ၍ ေထာကပ ကညေပးရန တြနးအားေပးလသည။ ထမသာ ၎တ႔အေနျဖင သေဘာတစာခပတြင ျမနျမနဆနဆန ပါ၀ငလာႏငရန အေထာကအကျဖစေစမညဟ မမတ႔ယၾကညေၾကာငး ျမနမာႏငငငက ေျပာဆခသည။2

၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင ျမနမာႏငငကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမအရာရတစဥးက ေျမျမပမငးအသးျပမႈ တားျမစပတပင ျခငးႏငငတကာလႈပရားမႈ(ICBL)အား အဓကပါ၀ငသမား အထးသျဖငစစတပသည မငးအသးျပမႈမား တားျမစပတပငျခငး သေဘာတစာခပတြင ျမနမာႏငငသေဘာတပါ၀ငႏငေရးအတြက ျဖစႏငေခမားက ျပနလည သးသပေနသညဟေျပာဆခသည။3 သ႔ေသာ ၂၀၁၈ခႏစေမလေႏာငးပငးတြင ႏငငတကာ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရး၀နႀကး ဥးေကာတငက စာခပ၏ အထး ကယစား လယေတာ ေဂာဒနအမေရ႕ မငးသား မရာရာ ဇဒအယဟစနက ျမနမာႏငငသညတစႏငငလးအပစအခတရပစေရးသေဘာတစာခပအား စာခပပါ အဖြ႕အစညး အားလးက ေအာငျမငစြာ အေကာငအထညေဖာၿပးသညေနာက သေဘာတစာခပတြင ပါ၀င ရန စဥးစားမညဟ ေျပာဆခသည။4၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၈ ရကေန႔ ကမၻာကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခတြင ျမနမာ ႏငငက ၎သည အနာဂါတတြင စာခပတြငပါ၀ငလာရန ရညရြယခကျဖင သေဘာတစာခပႏငပတသက၍ ပမေကာငးမြနေသာ နားလညမႈ ရရန သကဆငရာ အရာရမားက သေဘာတစာခပက ျပနလညသးသပျခငးမား လပေဆာငေနေၾကာငး ထပေလာငး ေျပာဆခသည။ လကနကဖကသမးျခငးကစၥရပသည ၿငမးခမးေရး လပငနးစဥ ညႏငးျခငးမား၏ တစတတေဒသျဖစေၾကာငးႏင ျမနမာႏငင သေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငနငရန အတြက အကန႔အသတျဖစေနသည အရာတစချဖစေၾကာငးကလညး ျမနမာႏငငက ျဖညစြက ေျပာၾကားခသည။5

၂၀၁၇ခႏစ ဇြနလတြင ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာနႏငကာကြယေရး၀နႀကးဌာနအရာရမားက ICBL အား အစးရသည ေျမ ျမပမငးအသးျပမႈ တားဆးပတပငျခငးသေဘာတစာခပက လကမတေရးထးရနတကတကကြကြ စဥးစားေနေၾကာငး ေျပာဆ

1. ယခငက ျပညေထာငစျမနမာႏငငဟေခၚသည။ ယခင စစအစးရလကထပတြင Burma မ Myanmar သ႕ ေျပာငးလ သတမတခသည။ တငးရငးသားအဖြ႕အစညးအမားစ ႏင ႏငငအမားစက Burma ဟ၍သာ ဆကလကေခၚေ၀ၚသးစြလၾကသည။ ျပညနယႏငတငးမား၏ အမညမားက ယခငမရငး အတငးေခၚေ၀ၚၾကသလ အာဏာရ ျပညခငၿဖး အစးရက အသထြကအတငးေခၚဆသည အသးအႏႈနးကလညး ကြငးစ ကြငးပတႏင ေဖၚျပသးစြမႈမး လညး ရသည။ ဥပမာ ကရငန (ကယား) ျပညနယဟ၍ ျဖစသည။ ၂၀၀၉ ခႏစမစ၍ ေျမျမပမငးႏင ထပဆငေပါကကြ လကနကမား ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕သည ကမၻာကလသမဂၢ၏ ျမနမာႏငငဆငရာသတငးစမခန႕ခြမႈအဖြ႕ (MIMU) က အသးျပသည အမညမားအတငး ၿမ႕နယ အမညမားက စတငအသးျပသည။ ပမသရလပါက www.themimu.info တြငၾကညပါ။ MINU website.2. Statement of Myanmar, Mine Ban Treaty Seventeenth Meeting of States Parties, Geneva, 30 November 2018. 3. ICBL/Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Assistant Secretary, Union Minister Office for Defence, Ministry of Defence, Naypyitaw, 29 June 2018.4.“Union Minister for International Cooperation U Kyaw Tin receives Prince Mired Ra’ad Al-Hussein, Special Envoy of the Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on Their Destruction (Ottawa Convention),” Global New Light of Myanmar, 30 May 2018; and Anti-Personnel Mine Ban Convention, “Mine Ban Convention Special Envoy to visit Myanmar,” Press Release, 24 May 2018.5. Myanmar, Explanation of Vote on Resolution L.53/rev.1, 73rd Session, UNGA First Committee, Audio Record of 31st Meeting (at 19 mins.), New York, 8 November 2018. See also Myanmar, Explanation of Vote on Resolution L.40, 72nd Session, UNGA First Committee, New York, 31 October 2017, UNGA, Official Records, A/C.1/72/PV26, pp. 18–19/29.


ေသာလညး ျမနမာႏငငသညမညသညအခနတြင စာခပသ႔ ၀ငေရာကမညကေတာ မေျပာႏငခေပ။6

၂၀၁၉ခႏစ ဧၿပလ ၄ ရကေန႔တြင ႏငငတကာမငးအေရးလႈပရားမႈေန႔က ေနျပညေတာတြင ကငးပခရာ “ေျမျမပမငးအသးျပ မႈ တားဆးပတပငျခငးသေဘာတစာခပတြင လကမတေရးထးႏငပါ၀ငႏငရန ျပငဆငမႈ မားက ဆထကတး လပေဆာငရန”အစးရက UNICEF တကတြနးခသည။ တခနတညးတြင ပဋပကၡတြင ပါ၀ငေသာသကဆငရာအဖြ႕အစညးအားလးကလညး ေျမျမပမငးအသစ မားဆကလကမေထာငရန ေတာငးဆခသည။ ထအခမးအနားတြင UN ဌာေနရးႏင လသားခငးဆငရာလပငနးတာ၀နခက အစးရအေနျဖင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအားလးအၿပးသတျခငးက ေစာငဆငးေနမညအစား ပဋပကၡမရေတာေသာ ျပညနယမားတြင မငးရငးလငးျခငးလပငနးမားစတငေဆာငရြကႏငရန အားေပးသငေၾကာငး တကတြနး ေျပာဆခသည။7

၂၀၁၈ ဒဇငဘာလ ၅ ရကေန႕ ကမၻာကလသမဂၢ အေထြေထြညလာခ ဆးျဖတခက ၇၃/၆၁ တြင ျမနမာႏငငက မမေပး ၾကားေနႏငငအျဖစ ရပတညခသည။ ထဆးျဖတခကက ေျမျမပမငးအသးျပမႈ တားျမစပတပငျခငး သေဘာတစာခပက ကမၻာ အ၀မးလႊမးၿခေရးအတြက ေတာငးဆခသည။ ၁၉၉၇ ခႏစမစ၍ ေျမျမပမငးအသးျပမႈ ပတပငတားဆးျခငး သေဘာတစာခပက ေထာကခေသာ အေထြေထြညလာခ ႏစစဥဆးျဖတခကအားလးက ျမနမာႏငငက မမေပး ၾကားေနႏငငအျဖစ ရပတညလာခသည။8

ျမနမာႏငငသည ေျမျမပမငး အသးျပမႈတားဆးပတပငျခငး သေဘာတစာခပ အဖြ႕၀ငႏငငမား အစညးအေ၀း မားသ႕ ေလလာသအျဖစ တကေရာကခသည။ ေနာကဆးတကေရာကခသည အစညးအေ၀းမာ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင ျဖစသည။ သ႔ေသလညး ျမနမာႏငငသည မငးအသးျပမႈ ပတပငတားဆးျခငး သေဘာတစာခပ ျပနလညသးသပျခငး ညလာခသ႕ တႀကမမ တကေရာကခဖးျခငး မရေပ။9 ျမနမာႏငငသည ၂၀၁၃၊ ၂၀၁၄၊ ၂၀၁၆ ႏင ၂၀၁၉ ခႏစ ဂနဗာတြင ကငးပေသာ က႑စအစညးအေ၀းမား သ႕ တကေရာကခသည။

၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ကငးပေသာ အဖြ႕၀ငႏငငမား၏ ၁၇ ႀကမေျမာကအစညးအေ၀းတြင ျမနမာႏငငင ကယစားလယအဖြ႕က ေျမျမပမငးအသးျပျခငးႏငပတသက၍ တန႔ျပနေျပာဆခသည။10 ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတတြင ႏစႏငငနယစပ တေလာက ဘဂၤလားေဒရတပမားႏငပးေပါငး၍ ပးေပါငးကငးလညျခငးမား စတငခေၾကာငး ႏင ၎အခနမစ၍ ေျမျမပမငးထခက မမား ေပါကေပါကျခငးမရေတာေၾကာငး ေျပာဆခသည။

၂၀၁၉ ခႏစ ဧၿပလတြင ျမနမာႏငငသည ဗယကကငးၿမ႕တြင လာအႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာနမင ႏငငတကာ ၾကကေျခန အဖြ႕က စစဥေသာ ေဒသဆငရာနးေႏာဖလယပြတစခသ႔တကေရာကခသည။11

၂၀၁၉ခႏစ မတလတြင လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးအေျခအေနအထးကယစားလယက ျမနမာႏငငအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအေနျဖင မငးအသးျပျခငးက ခကခငး ရပတန႔ရနႏင အစးရအား မငးအသးျပမႈတားဆးပတပငေရးသေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငရန ေတာငးဆခသည။12

၂၀၁၈ခႏစဒဇငဘာလတြင ျမနမာႏငငမငးကငးစငေရးအဖြ႕ 13 (၂၀၀၃ ခႏစမစ၍ ေျမျမပမငးအသးျပမႈ တားပတပငျခငး ႏငငတကာလႈပရားမႈ (ICBL) သည ျမနမာႏငငတြင လသတမငးအသးျပမႈအသးျပျခငး ရပတန႔ရန ေတာငးဆျခငးအပါအ၀င ေျမျမပမငးအသးျပမႈ အဆးသတေရး ေတာငးဆေနေသာ လႈပရားမႈ တစခ) သည ရနကနၿမ႕တြင ၂၀၁၈ခႏစ ေျမျမပမငးေစာင

6. Landmine Monitor meetings with Kyaw Moe Tun, Director of International Organizations, Ministry of Foreign Affairs, Nay-pyitaw, 26 June 2017; and with Lt. Col. Myo Win Aung, Judge Advocate General’s office, Ministry of Defense, Naypyitaw, 26 June 2017. In July 2012, then Minister of Foreign Affairs, U Wunna Maung Lwin, stated that Myanmar was considering acceding to the Mine Ban Treaty. Press Release, “Myanmar seriously considering landmine treaty as part of its state reforms,” Mine Ban Treaty Implementation Support Unit (ISU), 12 July 2012.7. UNICEF, “One out of four casualties of landmine incidents in Myanmar are children,” Press Release, 4 April 2019.8. ၁၉၉၆ ခႏစတြင ျမနမာႏငငသည လသတေျမျမပမငးမား တားျမစပတပငျခငး ႏငငတကာသေဘာတစာခပတစခက အစးရမားက အရ ယရန ေတာငးဆေသာ UNGA ဆးျဖတခကက ျမနမာႏငငက ေထာကခမေပးခသည။9. Myanmar previously attended Mine Ban Treaty Meetings of States Parties in 2003, 2006, and 2011–2013. It did not par-ticipate in the Mine Ban Treaty Review Conferences held 2004, 2009, or 2014.10. Statement of Myanmar, Mine Ban Treaty Seventeenth Meeting of State Parties, Geneva, 26 November 2018.11. “Experts Discuss Landmine-related Risks At A Regional Seminar,” Lao News Agency, 2 May 2019. The seminar covered landmines, cluster munitions and explosive remnants of war.12. Office of the High Commissioner on Human Rights, “Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar,” A/HRC/40/68, 5 March 2019. Recommendation: “Immediately stop laying landmines; ratify the Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on Their Destruction; clear mines and unexploded ordnance; mark and fence mine areas; and carry out systematic mine-risk and education activities.”13. The ICBL initiative was initially known as “Halt Mine Use in Burma/Myanmar.” See, Mine-Free Myanmar website.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 5 ၾကညေလလာေရး ျမနမာႏငငဆငရာ အစရငခစာ ထတေဝ ျဖန႔ခေသာ သတငးစာရငးလငးပြ ကငးပခသည။14 ျမနမာဘာသာျဖင အစရငခစာေပါငး ၁၂၀၀ က ျဖန႔ေ၀ခသည။၂၀၁၈ဒဇငဘာႏင ၂၀၁၉ ဇြနလတြင Landmine Monitor အဖြ႕သည UN ၏ ျမနမာႏငင သတငးအခကအလက စမခန႔ခြေရးယနစ (MIMU) ႏင လကတြ၍ ျမနမာႏငငတြင ေျမျမပမငး သတေရာကမႈ သတငးအခကမားပါေသာ သတငးကားခပမား ထတေဝျဖန႔ခခသည။ ျမနမာႏငငကနးမာေရးစနစအေပၚ ေျမျမပမငးထခက ဒဏရာရမႈမား၏ သတေရာကမႈမားကပါ ထညသြငးေဖာျပထားသည။15

ထတလပျခငး၊ သေလာငျခငး ႏင လႊေျပာငးျခငး

ပခးတငးအေနာကဖကျခမး၊ ေညာငေျခေထာကရ ႏငငပငစကမႈလပငနးတချဖစေသာ ျမနမာကာကြယေရး ႏင စစပစၥညးထတလပေရးစကရမား (ကပစ) သည မငးရာစကကရယာျဖင ရာေဖြ၍ မရေသာ အစတအပငး မား အပါအ၀င ျဖန႕ထြက လသတမငးႏင နငးမငးမား ထတလပသည။16 ၂၀၁၆ ခႏစ စကတငဘာလတြင ျမနမာႏငင အာဏာပငမားသည ေျမျမပမငးမား ဆကလက ထတလပေနေၾကာငး အတညျပ ေျပာၾကားသည။17

ျပညတြငးထတလပမႈအျပင ျမနမာႏငငသည တရတႏငင၊ အႏၵယႏငင၊ အတလႏငင၊ ဆဗယက ျပညေထာငစ၊ အေမရ ကနျပညေထာငစႏင တျခားအမညမသ စစလကနက ပစၥညးထတလပသည ႏငငမားမလညး လသတမငးမား ၀ယယ အသးျပမႈ ရသည။18

အစးရလက၀ယတြငရေသာ လသတမငးအမးအစားသ႕မဟတ အရညအတြကႏငပတသက၍ တရား၀င ထတျပနေသာ သတငးအခကအလကမရေပ။

ျမနမာႏငငသည လသတမငးမား ႏငငျခားတငပ႕ ေရာငးခသည ႏငငတခအျဖစသတမတခထားရျခငးမရေခ။19

အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕မား၏ ထတလပျခငး၊ လႊေျပာငးျခငး ႏင သေလာငျခငး

KIO, KNLA, DKBA, ကရငနတပမေတာ ႏင ၀ အမးသားေသြးစညးညညႊတေရးတပမေတာ အပါအ၀င ျမနမာႏငငအတြငးရ အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕အစညး (NSAG) မားစြာသည နငးမငးႏင ထပဆငေပါကကြ မငးမားထတလပသည။ တျခားလကနကကငအဖြ႕မားသညလညး လကလပမငးမား ထတလပႏငသညဟ ယၾကညရသည။

အစးရမဟတေသာလကနကကငအဖြ႕မားသည ေဒသတြငးရရေသာ ကနၾကမးမားျဖင ထပဆငေပါကကြ မငးမား ထတလပသည။ ထမငးမားက လကလပမငးမားဟလညး ေခၚသည။ လကလပလတကမငးမားက လကလပလသတမငးမားအျဖစသတမတၿပး မငးအသးျပမႈပတပငတားဆးျခငးသေဘာတစာခပကလညး တားျမစသည။

တခ႕ အစးရမဟတေသာလကနကကငအဖြ႕မားသည ေရ႕ထြကမငးမား ထတလပႏငၿပး၊ အေ၀းထနးကားမငးမားပါ ထတလပသည။ ျမနမာႏငငရလကနကကငအဖြ႕မားသညတပမေတာထမ တကပြမားအတြငး သမးယျခငးျဖင ေသာ လညးေကာငး၊ တျခားသမားေထာငထားေသာ မငးမားက တးေဖာျခငးမ ေသာလညးေကာငး၊ ေမာငခ လကနကေစးကြကမားမ ၀ယယျခငး

14. “2017 Myanmar/Burma Country Report released at Yangon Press Conference,” 11 January 2018. Audio recording of the press conference.15. “Townships with Known Landmine Contamination (2018) and Casualties in Myanmar (as of Dec 2017),” United Nations Myanmar Information Management Unit (MIMU), 30 May 2018. Infographic provides a 11-year overview of data from Landmine Monitor Reports (2007–2017). The infographic was also available in Burmese language for the first time. MIMU reported to the Landmine Monitor that the landmine infographic has been one of their most requested products.

16. ျမနမာႏငငသည တရတႏငငလပ Type – 59 တကမငးအမးအစားက ပတကးခထားေသာ MM1 မငးႏင တရတလပ Type -58 အမးအစား ေရ႕ထြကမငး MM2 အျပင အေမရကနလပ M14 ပလစစတစမငးမားလညး တပထတလပသည။

17. ထးသန႕ ။“တပမေတာက၎သညေျမျမပမငးက ျဖစႏငသမ အနညးဆးအသးျပေနသညဟအခငအမာေျပာၾကား။ ျမနမာတငးမစ။ ၁၃ စကတငဘာ ၂၀၁၆။

18. Landmine Monitor Report 2004 ကၾကညပါ။ p. 938. မငးအမးအစားမားတြင တရတလပ Type-58-59-69-72A။ ဆဗယကလပ POMZ-2, POMZ-2M, PMN, PMD-6, US M14, M16A1, M18 ႏင အပ POMZ-2, POMZ-2M, PMN, PMD-6, US M14, M16A1, M18 ႏင အႏၵယႏင ၿဗတနလပ LTM-73, LTM-76

19. ၁၉၉၉ ခႏစတြင ကလသမဂၢျမနမာႏငငကယစားလယက ျမနမာႏငငသည လသတမငးမား ျပညပသ႕ေရာငးခတငပ႕ျခငး တားျမစခကက ေထာကခေၾကာငး၊ သ႕ေသာ တရား၀ငရပဆငးျခငး (သ႕မဟတ) ျပညပပ႕ကနတားျမစျခငးႏငပတသက၍ တစတရာ လသရငၾကား ထတေဖၚျခငး မရေပ။ Landmine Monitor Report 2000။ စာ ၄၆၉ ကၾကည။


ျဖငေသာလညးေကာငး မငးမားရရတတသည။20

မငးအသးျပမႈ

၁၉၉၉ ခႏစ ပထမအႀကမ အစရငခစာစတငထတသညအခနမစ၍ ေျမျမပမငးအသးျပမႈ ေစာငၾကည ေလလာေရးအဖြ႕သည ျမနမာႏငငေဒသအႏ႕အျပားတြင အစးရတပဖြ႕ ႏင အစးရမဟတေသာ တပဖြ႕မား၏ လသတမငးအသးျပမႈက ကယကယျပန႔ျပန႔ မတတမးတငခသည။

အစးရတပဖြ႕မား၏ ေနာကထပ အသးျပမႈအသစမား

၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင စာခပအဖြ႕၀ငႏငငမား၏ ၁၇ ႀကမေျမာကအစညးအေ၀းတြင ျမနမာႏငငကယစားလယ တစဥးက ဘဂၤလားေဒရနယစပ၌ အစးရစစတပက ေျမျမပမငးေထာငသညဆေသာ စြပစြခကသည အေျခအျမစမရေၾကာငး အခငအမာေျပာဆခၿပး ဘဂၤလားေဒရႏငပးတြ နယစပကငးလညတပဖြ႕မားက မညသညမငးမ ေတြ႕ချခငးမရေၾကာငး ေျပာဆ ခသည။21

သ႔ေသာ ၂၀၁၉ခႏစဇလငလတြင ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အရာရတစဥးက Landmine Monitor အဖြ႕အား “အရပ သားအစးရတာ၀နယသညအခနမစ၍ တပမေတာသည ေျမျမပမငးအသးျပျခငးမရေတာေၾကာငး” ေျပာဆ ခသည။ သ႕ေသာလညးတခ႕အေျခအေနမားတြငေတာ ေျမျမပမငးမား ဆကလကအသးျပေနဆဟ ထတေဖာ ေျပာဆခသည။ “တခ႕နယစပေဒသ မားတြင တပမေတာအငအားနညးပါးေနပါက ၎တ႔တပဆြသညေနရာတဝကတြင မငးေထာငေၾကာငး၊ သ႔ေသာ အငအား နညး ပါးသညအခနတြငသာ အသးျပသညဟ ၎အရာရက တတကက ေျပာဆခသည။ ဆကသြယေရးတာဝါတငမားကသ႔ေသာ အေဆာကအဥမားအနးတြငလညး မငးေထာငေလရပါတယ။ အနးမာ ရြာေတြရတယဆရင ကေနာတ႔ သတေပးပါတယ။ တငး ရငးသား လကနကကင အဖြ႕တစဖြ႕ထနးခပတေနရာမာ တပမေတာစခနးရလ႔ အဒ စခနးဟာ ေခာငးေျမာငး ပစခတ ေႏာငယက ခရရလညး အနးတဝကမာ မငးေထာငပါတယဟ ၎က ဆကလက ေျပာဆခသည။”22 ၂၀၁၆ ခႏစ စကတငဘာလတြင ကာကြယ ေရး၀နႀကးဌာန ဒတယ၀နႀကး ဗလခပျမငႏြယ က တပမေတာသည ျပညတြငးလကနကကငပဋပကၡတြင ေျမျမပမငးဆကလကသးဆြေနဆဟ လႊတေတာသ႔ တငျပေျပာဆခဖးသည။23

၂၀၁၈ ခႏစ ႏစလညပငးမစ၍ တပမေတာႏင ရခငတပမေတာအၾကား တကပြမား ျပငးထနခသည။ ရခငတပမေတာသည သမးဆညးရမေသာ လကနကမားတြင MM2, MM5 ႏင MM6 မငးမားအပါအ၀င စစတပပင ကပစ စကရကထတေသာ လသတ မငးဓါတပမားက ထတျပနျပသေလရသည။24 ၎ဓါတပမားသည ေျမျမပမငးအသစအသးျပသညဟ တတကက ၫြနျပျခငး မရေသာလညး ေရ႕တနးတပဖြ႕မား အသးျပေသာ လကနကမားတြင လသတမငးပါ၀ငေနသညက ၫႊနျပေနသည။

ယခငက ေျမျမပမငးမရေသာလညး တပမေတာႏင ရခငတပမတာအၾကား တကပြမားေၾကာင ေျမျမပမငးထခက ဒဏရာရမႈအသစမားေတြ႕ရပါက ၎အခကက ေျမျမပမငး အသစအသးျပျခငးဟ မတယႏငသည။ ရခငတပမတာ သ႔မဟတ အစးရတပ တစဖြ႕ဖြ႕က ေထာငေသာ မငးျဖစႏငသည။ သ႔မဟတ ႏစဖြစလးလညး ျဖစႏငသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ျမနမာႏငငႏငနယနမတထစပေနေသာ မဇရမျပညနယတြင ေျမျမပမငးထခကမႈအေပၚ အႏၵယအာဏာပငမားက ၎ေဒသအတြငး

20. Landmine Monitor Report 2009 တြင ျမနမာႏငငအတြငး အေမရကနလပ M26 နငးမငးရသညဟ ေဖၚျပခသည။ သ႕ေသာ အသးျပသက မသခ။ ၂၀၁၀ ခႏစတြင လ႕၀က သတငးအရငးအျမစတခ၏ အဆအရ KNLA သည ေတာ၀ငထငးတပမေတာထမ M26 မငးမား ရရခသညဟ ဆသည။ မငးအသးျပမႈပတပငတားျမစျခငး သေဘာတစာခပသ႕ ထငးႏငငမ၀ငေရာကခငက ျဖစသည။ Landmine Monitor Report 2009 အစရငခစာ၊ စာ ၁၀၁၃ ကၾကည။21. Statement of Myanmar, Mine Ban Treaty Seventeenth Meeting of States Parties, Geneva, 30 November 2018. "...the sec-urity forces of Myanmar and Bangladesh have been conducting coordinated patrol along the border in the west of Myanmar. Coordinated patrol has been made for 19 times so far since August of this year. No incidents of landmines casualty have been reported in the area. Such accusation without concrete evidence will not help facilitate countries to join the convention.”22. Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Assistant Secretary, Union Minister Office for Defence, Ministry of Defence, in Naypyitaw, 5 July 2019.23.“Pyithu Hluttaw hears answers to questions by relevant ministries,” Global New Light of Myanmar, 13 September 2016. The deputy minister stated that the Tatmadaw used landmines to protect state-owned factories, bridges and power towers, and its outposts in military operations. The deputy minister also stated that landmines were removed when the military abandoned outposts, or warning signs were placed where landmines were planted and soldiers were not present.24.See, Mine Free Myanmar, “Allegedly Seized Mines Displayed by Arakan Army,” 18 April 2019.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 7 လပရားေနေသာ တပမေတာ သ႕မဟတ ရခငတပမေတာ သ႔မဟတ ႏစဖြ႕စလးက အျပစဖ႔ခသည။25

ယခအစရငခစာကာလအတြငးအစးရကအသးျပသည မငးအသစအသးျပမႈ အစရငခစာမားတြင ေအာကပါ ျဖစရပမား ပါ၀ငသည။

• ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလတြင တပမေတာသည ဝငးေမာၿမ႕နယ နမဆနယမ ခ႐င၊ ထလႏင ဇ ကပေသာငးေကးရြာအနး မငးေထာငထားေၾကာငး ႏင ရြာမလမား အ၀ငအထြကမလပရန တားျမစထားသည။26

• ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလ ရမးျပညေျမာကပငးမဆယတြင ေဒါငးေအာ ႏင အေယာထကအနး မငးမား ေထာငထားသညဟ တပမေတာက ကြမစထရြာသားမားက သတေပးခသည။27

• ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလတြင ကခငျပညနယ ဝငးေမာၿမ႕နယအတြငး KIA က တပမေတာသည နမဆမျမစ တေလာကလသတမငး ႏင ဇကပေသာငးလမးတြင ကားမငးမားေထာငထားသညဟ စြပစြေျပာဆခသည။28 ေပါကကြမႈတစချဖစတငး လကနကကင အဖြ႕တစဖြ႕၏တာ၀နအျဖစ သတမတရနအၿမ ခကခသည။ ၂၀၁၉ ခႏစ ၾသဂတလ ရမးျပညေျမာကပငးတြင တပမေတာသည TNLA, MNDAA ႏင AA သးဖြ႕ပါ၀ငေသာ ေျမာကပငး မဟာမတတပေပါငးစႏင ကြကခငၿမ႕နယ၊ ေမာဟနေကးရြာအနး တကပြျဖစပြားခသည။ ထ႔ေနာက ေမာဟန ေကးရြာသားတစဥး ေျမျမပမငးေၾကာင ထခကဒဏရာရခသည။

တကပြမျဖစခငအထ ၎ေနရာတဝကတြင ေျမျမပမငးမားမရဟ ရြာသားမားကေျပာဆသည။ သ႔ေသာ အစးရစစတပ သ႔မဟတ အစးရမဟတေသာလကနကကငတပဖြ မညသ႔တြင တာ၀နရသညက မသေပ။29 ၂၀၁၉ ခႏစ စကတငဘာလတြင ခငးျပညနယ ပလကဝၿမ႕နယအတြငးရ နမာဒါ ေကးရြာအနး တပမေတာႏင ရခငတပမေတာတ႔ တကပြျဖစၿပးေနာက ရြာသားႏစဥး မငးထခသည။ မညသညအဖြ႕က မငးေထာငသြားခသညက ရြာသားမား တတကကမသပါ။30

၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင ျမနမာႏငငဆငရာ လြတလပေသာ ႏငငတကာ သတငးအခကအလကရာေဖြေရးမစရင က ၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလတြင မငးအသးျပမႈစြပစြခကမားအေပၚ စစမးစစေဆးမႈမားေဆာငရြကခရာတြင ေအာကပါအတငး အစရငခခသည။ “ႀကးေၾကာငးဆေလာေသာ အခကအလကမားအရ တပမေတာသည နယစပေဒသမားအပါအ၀င ရခငျပညနယေျမာကဖကပငးႏစခစလးတြင ေျမျမပမငးမား ေထာငသညဟ ေကာကခကခခသည။ ၎မငးမားသည ႐ဟငဂာမားက ဘဂၤလားေဒရႏငငအတြငး ထြကေျပးသြားေစရန ထခကအနာတရျဖစေစရန သ႔မဟတ အသကေသဆးေစရန ရညရြယခက သ႔မဟတ ႀကတငခန႔မနးခကျဖင ‘နယေျမရငးလငးျခငး စစဆငေရးမား’မား၏ တစတအပငးေထာငသာမငးမား ျဖစသညဟတငျပ ခသည။ ထ႔အျပင ႐ဟငဂာဒကၡသညမား ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ျပနမလာရေစရန ရညရြယေသာမဟာဗဟာအျဖစ နယစပ ေဒသမားတြင လသတမငး အသစမား ေထာငထားႏငသည အေျခအေနရသည။”31

၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင KIA တပရငးတစရငးက Landmine Monitor သ႔ ဓါတပမားေပးပ႔ခသည။ ၎ဓါတပမားသည တႏငၿမ႕နယအတြငးရ ဂမယ ဘနေကးရြာ၊ မနထဘမးေကးရြာ ႏင အလြငဘငေကးရြာမားမ KIA တပဖြ႕မား ရငးလငးထားေသာ မငးမားျဖစသည။ ၎ဓါတပမားတြင ျမနမာျပညမ ထတလပေသာ အမတအသားမား ပါ၀ငသည M14 ႏင MM2 အမးအစား လသတမငး အလး ၈၀ က ေတြ႕ရသည။ တပမေတာ သည ၎တ႔စးမးထားေသာ အဆပါေကးရြာမားမ ျပနလညဆတခြာသည ဧၿပ ႏင ေမလတြင ၎မငမားက ေထာငချခငးျဖစသညဟ KIA က စြပစြေျပာဆခသည။ မငးရငးစဥ ၎တ႔ရေဘာႏစဥး ထခက ဒဏရာရခသညဟ KIA က ေျပာဆခသည။32

၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလတြင Landmine Monitor က ျမနမာႏငင ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အရာရအား ၎ဓါတပမားျပ၍ သေဘာထားမတခက ေတာငးခခသည။ ၎ဓါတပမားအနက ဓါတပတပတြငျပသထားေသာ မငးသည ကားမငးျဖစေၾကာငးႏင အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည ကားအသးျပျခငး မရေသာေၾကာင အစးရတပဖြ႕မားသည ေသာငးကနးသ

25. “Man hurt in Mizoram IED blast,” The Telegraph, 18 January 2018.26. “FBR: Clash Summary: Chaos Reigned in Northern Shan State in September,” Free Burma Rangers, 15 October 2018.27. “FBR: Clash Summary: Battles Continue in Northern Shan State Throughout August,” Free Burma Rangers, 12 September 2018.28. “FBR: Burma Army Tortures and Kills Six Female Medics, Continues Campaign Against Civilians,” Free Burma Rangers, 26 July 2018.29. “Kutkai Villager ‘Seriously Injured’ by Landmine,” Burma News International, 20 September 2019.30. Thein Zaw, “Two villagers injured by a landmine explosion in Paletwa,” Narinjara News, 9 September 2019.31. Human Rights Council, “Report of the detailed findings of the Independent International Fact-Finding Mission on Myan-mar,” A/HRC/39/CRP.2, 17 September 2018, p. 288.32. The Free Burma Rangers published the photographs. See, Free Burma Rangers, "Burma Army Laying Landmines in Civilian Areas,"23 June 2018. Landmine Monitor meeting with


ကတကခကရာတြင ကားမငး အသးျပျခငးမရဟ ၎အရာရက ေျပာဆခသည။ လသတမငးမားသည အစးရ မဟတေသာ လကနကကင အဖြ႕အစညးမား ေထာငထားေသာ ျမနမာႏငငထတမငးပစတမားျဖစႏငေၾကာငးႏင အစးရတပဖြ႕မား သည စစဆငေရးတစခၿပးသညႏင ေျမျမပမငးမား ထားချခငးမရေၾကာငး ၎က ရငးလငးေျပာဆခသည။33

အစးရတပဖြ႕မား၏ ယခငအသးျပမႈမား

၂၀၁၇ ခႏစ စကတငဘာလတြင လြတလပေသာ အဖြ႕အစညးေတာေတာမားမားက မကျမငသကေသ ထြကဆမႈမား၊ ဓါတပသကေသခ အေထာကအထားမားပါ၀ငေသာ သတငးအရငးအျမစမားထမရရေသာ အခကအလကမားအရ ျမနမာ အစးရတပမားသည ဘဂၤလားေဒရနယစပတေလာက နငးမငးမား အသးျပေန သညဟ Lanmine Monitor အဖြ႕က အစရငခခသည။ ျမနမာအစးရတပဖြ႕မားက ရဟငဂာမားအေပၚ တငးရငးလမးျပနးသတျဖတမႈ စစဆငေရးစတငသည ၾသဂတ ေနာကပငးတြင မငးအသးျပမႈမား စတငခသည။ အမနးခငး ဘဂၤလားေဒရ ႏငငသ႕ ရဟငဂာျပညသေပါငး ၇၀၀၀၀၀ ေကာ အစလကအၿပလက ထြကေျပး ခၾကရသည။ ႏစၤႏငငနယစျဖတေကာေသာ အဓက ကနးတြငးျဖတေကာလမးေၾကာငးႏစချဖစေသာ ျမနမာႏငင ဖကျခမး ေမာငးေတာ ၿမ႕နယႏင ဘဂၤလားေဒရႏငငဖကျခမးရ ဘနဒါဘနခ႐ငအၾကားတြင မငးအသစမား ေထာငထားသညဟ Landmine Monitor က အစရငခခသည။34

၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာတြင ကမၻာကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရး မဟာမငးႀကးရးက “ ျမနမာႏငငလျခေရး တပဖြ႕မားသည ႐ဟငဂာမား ျမနမာႏငငသ႔ ျပနလာမရေအာင တားဆးသညအေနျဖင ၂၀၁၇ ခႏစ ၾသဂတလ ၂၃ ရကေန႕ေနာကပငးမစ၍ နယစပတေလာကတြင မငးမား ေထာငခသည” ဟ ေတြ႕ရခသည။ ၾသဂတလ ၂၅ ရကေန႔မစ၍ ေနာကပငးကာလမားအတြငး ထြကေပးရနႀကးစားစဥ မငးတကနငးမသမား သ႔မဟတ ေပာကဆးေနေသာ တျခားမသားစ၀ငမားက ျပနလာရာေသာသမား မငးတကနငးမသည အျဖစအပက သတငး အခကအလကမား အလပအဖြ႕ကလကခရရခသည။ တခါတညး အသကဆးရႈးသြားသမားရခသလ ဆးဆးရြားရြား ဒဏရာရခသမားလညး ရခသည။ ေကာဘဇားခ႐ငေဆးရႏင တျခားေဆးရမားက မငးထ သမားက ကသေပးခရသညဟ အတညျပခသည။35

၂၀၁၇ ခႏစ မတလတြင လ႔အခြငအေရးေကာငစက ဖြ႕စညးေပးေသာ ျမနမာႏငငဆငရာ လြတလပေသာ ႏငငတကာအခကအလကရာေဖြေရးမစရငက ေအာကပါအတငး အစရငခစာတစေစာင ထတျပနခသည။ “ႀကးေၾကာငးဆေလာေသာ အခကအလကမားအရ တပမေတာသည နယစပေဒသမားအပါအ၀င ရခငျပညနယ ေျမာကဖကပငးႏစခစလးတြင ေျမျမပမငးမား ေထာငသညဟ ေကာကခကခခသည။ ၎မငးမားသည ႐ဟငဂာမားက ဘဂၤလားေဒရႏငငအတြငး ထြကေျပးသြားေစရန ထခကအနာတရျဖစေစရန သ႔မဟတ အသကေသဆးေစရန ရညရြယခက သ႔မဟတ ႀကတငခန႔မနးခကျဖင ‘နယေျမရငးလငးျခငး စစဆငေရးမား’ မား၏ တစတအပငးေထာငသာ မငးမား ျဖစသညဟ တငျပခသည။ထ႔အျပင ႐ဟငဂာဒကၡသညမား ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ျပနမလာရေစရန ရညရြယေသာမဟာဗဟာအျဖစ နယစပေဒသမားတြင လသတမငးအသစမား ေထာငထားႏငသည အေျခအေနရသည။”36

၂၀၁၇ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၂၁ရကေန႔တြင ဘဂၤလားေဒရႏငင ဘနဒါဘနခ႐ငအတြငး ေတာဆင႐ငး တစေကာင ေသဆးခရာ ဘဂၤလားေဒရအာဏာပငမားက နယစပတြင ေထာငထားေသာ မငးေၾကာငျဖစသညဟ ေျပာဆခသည။37 ၂၀၁၇ခႏစ အေစာပငး

33. Col.(rtd) Min Htike Hein, Deputy Permanent Secretary for the Minister of Defence, Ministry of Defence, Naypitaw, 29 June 2018. 34. According to Landmine Monitor, local researchers interviewing and assisting displaced Rohingya civilians as they crossed into Bangladesh on 28 August saw an army truck arrive on the Myanmar side of the border from which they witnessed Myan-mar government soldiers unloading three crates. They said the soldiers removed antipersonnel landmines from the crates and placed them in the ground, later returning at night to place more mines. According to these researchers, the mines were emplaced within Taung Pyo Let Yar village tract of Maungdaw township, adjacent to border pillar No. 31 in Bangladesh, an area that demarcates the beginning of the land border between Bangladesh and Myanmar. Email and phone interviews with researchers working with an NGO who wished to remain anonymous, 17 September 2017. 35. According to the report, “The Team was informed that until 23 August 2017, the Myanmar and Bangladesh border guards conducted joint patrols along the international border between Bangladesh and Myanmar and that it was therefore highly unlikely that mines were planted before 23 August due to the likelihood of real danger for army personnel of both sides that they would step onto such an explosive device.” OHCHR, “Mission report of OHCHR rapid response mission to Cox’s Bazar, Bangladesh, 13–24 September 2017,” 11 October 2017. pp. 9–10.

36. Human Rights Council, “Report of the detailed findings of the Independent International Fact-Finding Mission on Myan-mar,” A/HRC/39/CRP.2, 17 September 2018, p. 288.37. Anwar Hussain, “Myanmar army’s landmines put elephants at risk,” Dhaka Tribune, 26 November 2017.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 9 တြင ျမနမာအစးရစစတပသည ဘဂၤလားေဒရနယစပတေလာက ေျမျမပမငးမားအသးျပခသညဟေသာ သကေသအေထာက အထား ရသည။ ၂၀၁၇ ခႏစ ဇလငလ၊ ေမာငေတာၿမ႕နယ ျပနပကေကးရြာတြင ျမနမာအစးရစစတပက ေထာငခသညဟယဆရ ေသာ မငးေၾကာင လယသမားသးဥးအသကေသဆးခၿပး၊ တစဥးဒဏရာရခသည။38 ေမလတြင ႏငငတကာလြတၿငမး ခမးသာခြင အဖြ႕ႀကး က ကခငျပညနယႏင ေျမာကပငး ရမးျပညနယအတြငး ျမနမာအစးရစစတပက လသတမငး အသးျပေနျခငးႏငပတသက၍ အစရငခခသည။39 ၂၀၁၇ ခႏ ဧၿပလတြင ျမနမာအစးရစစတပလကေအာကခ နယျခားေစာငတပက မသေ၀ါ ႏင ၿမငၾကးငသြားရာ လမး နေဘးတြင မငးမား ေထာငထားသညဟ ေဒသခမားက သတေပးခသည။40 ၂၀၁၆ ခႏစ ဧၿပလတြင မငတငအမတ ၅၁ အနး နယစပၿခစညးရးတြင အလပလပကငရန ျမနမာအစးရ စစတပက အလပငားရမးခငးေစခေသာ ေမာငေတာၿမ႕နယမ ရဟင ဂာေလးဥးသည ေျမျမပမငးေၾကာင ထခကဒဏရာရခၿပး၊ တစဥး အသကေသဆးခသည။ ဒဏရာရသမားက ဘသးေတာငေဆးရတြင ကသေပးခသည။41

ေျမျမ႔ပမငးေစာငၾကညေလလာေရးက ထတျပနေသာ ယခငအစရငခစာမားတြငလညး အဆပါ နယစပတေလာက လသတမငး အသးျပမႈ တစတတေဒသက မတတမးတငထားၿပးျဖစသည။42

ရကစကၾကမးၾကတေသာ/ေပၚတာအသးျပ မငးရငးလငးျခငး

ျမနမာအစးရ စစတပသည မငးေထာငထားသညေနရာမားတြင အရပသားျပညသမားက စစေၾကာငးမားအေရ႕ လမးျပမားအျဖစ လသားမငးရငကရယာမားအျဖစ အသးျပေနဆျဖစေၾကာငး သကေသအေထာကအထားက ေျမျမ႔ပမငး ေစာငၾကညေလလာေရးက ရာေဖြေတြ႕ရထားသည။ ယငးအခကသည ႏငငတကာလသားခငးစာနာမႈ ႏင လ႔အခြငအေရးဥပေဒက ဆးဆးဝါးဝါး ခးေဖာကျခငးျဖစသည။43 အရပသားျပညသမားက စစဆငေရးႏင သကဆငေသာလပငနးမားတြင အတငး အၾကပပါ၀ငခငးေသာ အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစျခငးသည မ႐းဖလာႏငငတကာလသားခငးဆနေသာဥပေဒက ခးေဖာက ျခငးျဖစသည။ ႏငငတကာမဟတေသာလကနကကင ပဋပကၡမားတြငလညး အကး၀ငသည။

၂၀၁၉ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၂၅ ရကေန႔တြင ခငးျပညနယေတာငပငး ပလကဝၿမ႕နယမ အသက ၄၅ ႏစအရြယ ေအာငလြနးသည ခမရ ၅၄၄က လမးျပအျဖစအသးျပခရစဥ ဘဂၤလားေဒရနယစပအနး ရခငတပမေတာႏင ေရ႕တနးေဒသအနး တြင ေျမျမပမငးထေသဆးခသညဟ ခငးလ႔အခြငအေရးအဖြ႕က(CHRO)က အစရငခခသည။44 တပမေတာစစေၾကာငးအတြက လမးျပအျဖစ အသးျပရန ခငးေစခရေသာ တျခားရြာသားႏစဥး ထခက ဒဏရာရျခငးမရခေသာလညး စစသားႏစဥးဒဏရာရခသည။မငးထအသကေသဆးခသ မသားစက တပမေတာက ေလာေၾကးေဒၚလာ ၁၀၀၀ ေပးခသညဟ CHRO က အစရငခသည။ သ႔ေသာ ပလက၀တကပြမားတြင တပမေတာက ရြာသားမားက လမးျပအျဖစအသးျပမႈ ပမားလာေနသညဟလညး CHRO က ေျပာဆသည။45

38.“Rohingya farmers victims of fatal injury in land mine explosion in Northern Maungdaw,” Arakan TV, 15 July 2017. Pho-tographic evidence included with reports, however independent verification was not possible. See also, Thar Shwe Oo, “Landmine kills three in Maungdaw,” Eleven Myanmar, 16 July 2017; and Moe Myint, “Landmine Explosion Kills Teenager, Two Men in Rakhine,” The Irrawaddy, 16 July 2017.39. Amnesty International, “All the Civilians Suffer: Conflict, Displacement and abuse in Northern Myanmar,” 14 June 2017, p. 32.40. Unpublished information provided to the Landmine Monitor by the Karen Human Rights Group, 6 September 2017.41.“Border Landmine Kills and Injures Rohingyas,” Kaladan Press, 19 April 2016.42. A massive outflow of Rohingya people, nearly a quarter of a million, from Northern Rakhine State (NRS) occurred in 1991 and 1992. Following widespread condemnation of Burma at that time by the Muslim world, Myanmar’s armed forces emplaced a significant minefield along the entire length of its border with Bangladesh. Bangladesh officials and humanitar-ian workers stated at the time that Burma’s boundary minefield was laid for the purpose of deterring further flight out of the country by the Rohingya, and also to harass cross border movement by several Rohingya and Rakhine armed groups active at that time. See, Landmine Monitor 2000, Burma Country Report. In the early 90s, several armed groups existed in that border area, including the Rohingya Solidarity Organization, the Arakan Rohingya National Organization, the Arakan Army, and the Arakan Liberation Army. Further mine laying occurred in later years. See, Landmine Monitor Myanmar/Bur-ma Ban Policy profiles 2013, 2014, and 2015.43. Over the past two decades, Landmine Monitor has reported disturbing evidence that Myanmar military have forced civilians to clear antipersonnel mines without training or protective equipment or forced civilians to guide or carry equip-ment for the military in mined areas. Such activities constitute a threat to the right to life, liberty, and security of person. During Myanmar’s first Universal Periodic Review of its human rights record, in 2011, the ICBL provided a submission de-tailing the use of human minesweepers.44. “Civilian Injured by Landmine on Burma-India Border,” Burma News International, 19 March 2019.45. Email to Landmine Monitor from Sang Hnin Lian, Chin Human Rights Organization, 17 April 2019.


၂၀၁၈ခႏစ ဒဇငဘာတြင ရခငျပညနယအတြငး တပမေတာစစေၾကာငးတစခက ဘးသေတာငၿမ႕နယ၊ ေဆးေတာငေကးရြာ မ ရြာသား ၁၁ ဥးကဖမးဆးခၿပး၊ ၎တ႔ရြာမသည ရေသေတာငျမ႕နယရ ရေခါငေခာငးအထ ရြာသားမားက လမးျပအျဖစ အတငးအဓမၼ ခငးေစခသည။ ထေန႔မတငခငက ၎ေဒသအတြငး ရခငတပမေတာကေထာငေသာ မငးေၾကာင တပမေတာသား ေတာေတာမားမား မငးထခသညဟ အစရငခ မႈမားရခသည။ ၎မငးမားသည အေ၀းထနးမငး သ႔မဟတ တကမငးမားဟသညက သကြျခငးမရပါ။46

ျမနမာႏငငဆငရာ လြတလပေသာ ႏငငတကာ အခကအလကရာေဖြေရးမစရငက ထတျပနေသာ ၂၀၁၈ ခႏစ စကတင ဘာလအစရငခစာတစခတြင လကနကကငပဋပကၡရေနေသာ သစေတာမားအတြငး စစေၾကာငးသြားစဥ တပမေတာ စစေၾကာငး မားအေရ႕ ေပၚတာမားက သြားခငးသည ျဖစစဥမားစြာက အေသးစတ ေဖၚျပထားသည။ အတငးအဓမၼလပအား ခငးေစခရသမားစြာက ေျမျမပမငးထ၍ ထခကဒဏရာရေသာ သ႔မဟတ အသကေသဆးေသာ တျခားအရပသားျပညသမားက ၎တ႔ မကျမင ကယေတြ႕ ေတြ႕ခေၾကာငးႏင ေရ႕တနး ေနရာမားတြငလညး “လသားမငးရငးကရယာ”မားအျဖစ အသးျပေနေၾကာငး မစရငသ႔ ေျပာဆခသည။47

၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလတြင ခမရ ၅၀၁ က ေကာကမၿမ႕နယ ပနေလာေကးရြာမ ရြာသားေလးဥးက လမးျပအျဖစ အတငး အဓမၼဖမးဆးေခၚေဆာငသြားခသည။ ၎ေနရာသည ေျမျမပမငးအလြန ကယကယျပန႔ျပနရေသာေဒသ ျဖစသည။48

၂၀၁၈ခႏစ ေမလတြင ကခငအမးသမးအစညးအရး (ထငးႏငင) က ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလ ၁၁ ရကေန႔တြင ကခငျပညနယ ဖားကနၿမ႕နယလငေနာခေကးရြာမ ရြာသားမားသည တပမတာႏင KIA တပမား တကပြျဖစသည ဟေသာ ေကာလဟာလၾကားရၿပး ၎တ႔အမမားမ ထြကေျပးခၾကသည။ေတာထတြင ႏစည ပနေးအာငးေနၿပး ေနာက ခမရ ၄၂၄ က တပမားက ၎တ႔က ေတာထတြင ေတြ႕ရၿပး စစေဆးေမးျမနးခသည။ ထ႔ေနာက တပမေတာတပဖြ႕မားက ၎တ႔က ၎တ႔ေရ႕မ တစေယာကခငး တနးစေလာကခငးခသည။ စစေၾကာငးမား အေရ႕မ လမးေလာကခငးခေသာ ရြာသားမားအနက ဖရမးဟေခၚေသာ ရြာသားတစဥး ေျမျမပမငးထခသည။ ၎က သယသြားသညက ရြာသားမားက ျမငေတြ႕ခသည။ သအသက ရင မရငကေတာ မသႏငေပ။49၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ရမးျပညနယလႊတေတာအမတ စငးထြနးဉာဏက ၎၏ၿမ႕နယေကာကမ၊ ေတာဆနးေကးရြာမ ရြာသားမားသည ၂၀၁၈ခႏစ ေမလ ၃ ရကေန႔တြင အစးရစစတပ စစေၾကာငးတစေၾကာငး၏ ေရ႕တြင အတငးအၾကပေလာကခငးခသျဖင ေျမျမပမငးထခကဒဏရာရခသညဟ အခငအမာေျပာဆခသည။ ၎၏ မဆႏၵနယေျမမ ျပညသမားသည မငးခငးကျဖတ၍ စစေၾကာငး မားအေရ႕မ သြားခငးသညျဖစစဥအေသးစတက ၎အားေျပာျပသညဟ လႊတေတာအမတက ေျပာဆခသည။ အစးရစစတပ သည ၎အေလအထက အမားဆး ကငသးေသာလညး အစးရမဟတေသာလကနကကငအဖြ႕အစညးမားလညး လပေဆာငသည ဟ ၎က ေျပာဆသည။50၂၀၁၇ခႏစႏ၀ငဘာလတြငကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏ထြကဆခကအရ ကရငျပညနယလငးဘြ႕ၿမ႕နယရ တကြးကလာ ေကးရြာသားတစဥးသည နယျခားေစာငတပ (BGF) အတြက ေပၚတာအျဖစ ၂ လခန႔ ခငးေစခခရၿပး မငးေထာငထားသညေနရာကျဖတ၍ နယျခားေစာငတပစစသားမားအေရ႕မ ဥးေဆာငသြားခရသညဟ ေျပာဆသည။51

၂၀၁၉ ခႏစတြင ဇလငလတြင ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အရာရတစဥးက ၎မငးေထာငထားေသာ ေဒသမားအတြငး တပမေတာက အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစျခငးဆသညမာ လမညာေျပာဆျခငးသာ ျဖစသညဟ Landmine Minitor က ေျပာဆခသည။ တပမေတာတြင အတငးအဓမၼလပအားေပးခငးေစျခငးက တားျမစေသာမဝါဒရသညဟ ၎က ေျပာဆသည။ ေသာငးကနးသမားသည ၎တ႔လကနကမားက ၀က၍ ေဒသချပညသမားအၾကား ေရာေႏာေနၾကသည။ ၎တ႔အဖမးခရပါက ၎တ႔သည အတငးအဓမၼ လပအားေပး ခငးေစခရသညဟ ေျပာဆေလရေၾကာငး ၎အရာရက ေျပာဆခသည။ေဒသချပည

46. Moe Myint, “Military Using Villagers as Human Shields in N. Rakhine Battles,” the Irrawaddy, 28 December 2018.47. Human Rights Council, “Report of the detailed findings of the Independent International Fact-Finding Mission on Myan-mar,” A/HRC/39/CRP.2, 17 September 2018.48. “Burma Army conscripts porters, detains elderly and children during “clearance operations” near Upper Yeywa dam site in N. Shan State; arrests, tortures villagers in S. Shan State,” Burma Campaign UK, 7 September 2018.49. Kachin Women’s Association Thailand, “Burma Army commits war crimes against Kachin IDPs: blocking access to ref-uge, using as human shields and minesweepers, indiscriminate shelling, looting,” 14 May 2018; and subsequent clarifica-tion emails from San Htoi, Kachin Women’s Association Thailand, 2 July 2018.50. Lawi Weng, “Shan State Parliament Refuses to Let Lawmaker Raise ‘Human Shield’ Allegations,” the Irrawaddy, 1 June 2018.51. Karen Human Rights Group, “Interview #17-131-A4-I1,” published 8 June 2018. There is no official governmental doc-ument that defines a Border Guard Force (BGF), however they have a military structure parallel to the Myanmar Army. The BGF commander is from an ethnic armed group, as are many of the rank and file. BGF are supposedly under the com-mand of the Myanmar army, however they sometimes appear to carry out independent activities.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 11 သမားက လမးျပအျဖစ ေခၚယျခငးဟေသာ စြပစမႈက ၎က ပယခခၿပး စစေၾကာငးမားတြင GPS မားရ၍ နယေျမအေနအထားက ေဒသခမားထကပင ပသဟ ၎က ျပနလညေခပခသည။52

အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕မား၏ အသးျပမႈ

၁၉၉၉ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငအတြငးရ အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည လသတမငးမား အသးျပသည။ ၂၀၁၈ ခႏစေနာငးပငးႏင ၂၀၁၉ ခႏစ အေစာပငးတြင KIA, AA, DKBA, KNDO ႏင KNLA တပမားက မငး အသစအသးျပမႈ အစရငခမႈမားရခသည။53 သ႔ေသာ အျဖစအပကတစခက လကနကကငအဖြ႕တစဖြ႕၏ တာ၀နအျဖစ အတအကေျပာရန ခကခသည။ ဥပမာ ၂၀၁၉ ခႏစ ၾသဂတလတြင ရမးျပည ေျမာကပငး၌ တပမေတာသည ေျမာကပငးမဟာမတအဖြ႕မားျဖစေသာ TNLA, AA ႏင MNDA အဖြ႕မား ႏင ကြတခငၿမ႕နယ ေမာဟနေကးရြာအနး တကပြျဖစပြားခသည။ တဆကတညးတြင ေမာဟနေကးရြာသားတစဥး ေျမျမပမငးနငးမ ဒဏရာရခသည။၎ေနရာတြင ယခငက မငးမရဟ ရြာသားမားက ေျပာသျဖင မညသညအဖြ႕က တာ၀နရသညက မသႏငေပ။54 ၂၀၁၉ခႏစ ေဖေဖာဝါရ ႏင မတလအတြငး ရမးျပညနယ နမမတ ၿမနယ မနလေကးရြာတြင ရြာသားေတာေတာမားမားသည ရမးျပညတပမေတာ (ေတာငပငး)၊ TNLA ႏင ရမးျပည တပမေတာ (ေျမာကပငး)အၾကား တကပြမားျဖစၿပးေနာက ၎တ႔ စကခငးမားသ႔ အျပနတြင မငးနငးမသျဖင အသကေသဆး၊ ထခက ဒဏရာရခသည။55 ၂၀၁၉ခႏစ ဧၿပလတြင တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပရးက TNLA ႏင SSPP ႏစဖြ႕အား မငးေထာငသျဖင ထခကဒဏရာရမႈမား ရခသညဟ စြပစြခသည။56 ၂၀၁၉ ခႏစ စကတငဘာလတြင ခငးျပညနယ ပလကဝၿမ႕နယ နမဒါေကးရြား အနး ရြာသားႏစဥးသည တပမေတာႏင ရခငတပမေတာ အၾကားတကပြမားျဖစၿပးေနာက ေျမျမပမငးထ ဒဏရာရခသည။ မညသညအဖြ႕က မငးေထာငခသညက ရြာသားမား သသကြကြ မသခပါ။57 ၂၀၁၉ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ရမးျပညေျမာကပငး သေပါ ၿမ႕နယ နမေမာလြနေကးရြာတြင ရြာသားတစဥး ေသဆးခၿပး ရြာသားႏစဥးမငးထ ဒဏရာရခသည။ ၎ေနရာသည ရမးျပည တပမေတာ (ေတာငပငး) ႏင SSPP/SSA အၾကားလကတေလာ တကပြျဖစပြားခေသာေနရာလညး ျဖစသည။ ႏစဖြ႕ စလးက ၎မငးထခမႈအေပၚ တဖကႏငတဖက အျပနအလန အျပစဖ႔ခသည။58

ကရငျပညနယ၊ရခငျပညနယႏင ရမးျပညနယမားတြင မငးအသစအသးျပမႈႏငပတသကေသာ စြပစြခက အသစမားက ေအာကပါအတငး အစရငခခသည။

◊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇလငလတြင ကရငျပညနယ ဖာပြနျမ႕နယ၌ KNDO သည တပမေတာ တကခကမႈက ဟန႔တားရနအတြက ဘအာဒါ ေကးရြာစအနး မငးေထာငခသည။59

◊ ၂၀၁၉ ခႏစ ေမလတြင ကရငျပညနယ လငးဘြ႕ၿမ႕နယ၌ မဖ႐ေကးရြာစမ DKBA အရာရတစဥးသည ၎တ႔ေနရာက ကာကြယရန ေတာငေပၚေကးရြာခႏစရြာအနး မငးေထာငရန ၎ရေဘာမားက အမန႔ေပး ခသည။60

◊ ၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ရမးျပညေတာငပငးမ ပအ႔၀လြတေျမာကေရးအဖြ႕က RCSS/SSA သည ၎တ႔ေဒသအတြငး ေျမျမပမငးမား မၾကာခဏေထာငေလရသညဟ ေျပာဆခသည။61

◊ ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတမ စကတငဘာလအတြငး ကရငျပညနယ ဖာပြနၿမ႕နယတြင KNLA တပရငး ၁၀၂တ တပခြ ၄ က ယခငတပမေတာစခနးေဟာငးအနး မငးမားေထာငထားေၾကာငး ရြာသားမားက သတငးေပးၿပး ၎ေနရာမားက မသြားရန ၫႊနၾကားခသည။ တဆကတညး တပမေတာသား ႏစဥး မငးထဒဏရာရခသည။62

52. Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Ministry of Defence, in Naypyitaw, 5 July 2019.

53. There are also allegations of use by the Ta’ang National Liberation Army (TNLA), the Shan State Progress Party/Shan State Army-North (SSPP/SSA) and the Restoration Council Shan State/Shan State Army-South (RCSS/SSA) in their operations against Myanmar armed forces during the reporting period.

54. “Kutkai Villager ‘Seriously Injured’ by Landmine,” Burma News International, 20 September 2019.55. Myat Moe Thu, “Three killed, four injured by landmine in Shan State,” Myanmar Times, 1 April 2019.56. Min Naing Soe. “Army announces TNLA and SSPP planned mine attack in Manli Village,” Eleven Myanmar, 1 April 2019.57. Thein Zaw, “Two villagers injured by a landmine explosion in Paletwa,” Narinjara News, 9 September 2019.58. “One Killed, Two Injured in Hsipaw Landmine Blast,” Burma News International, 20 February 2019.59. “KHRG Submission to Landmine Monitor,” September 2019, unpublished.60. Ibid.61. Nyein Nyein, “Shan Armed Group Kills At Least Four Ethnic Pa-O in Shooting,” the Irrawaddy, 12 December 2018.62. “KHRG Submission to Landmine Monitor,” September 2019, unpublished.


◊ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင အရပသားႏစဥး မငးထဒဏရာရခသညအေပၚ KIA က TNLA လကခကဟ စြပစြခသည။63

◊ ၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင မြနျပညသစပါတက KNU သည တနၤသာရတငးေဒသႀကးအတြငး ေရျဖၿမ႕နယ ႏစဖကအျငငးပြားေသာေနရာတြင KNU က ေျမျမပမငးေထာငသညဟ ေျပာဆသည။64 KNU က စြပစြမႈက ျငငးဆခသည။65

◊ ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလတြင ကရငျပညနယ လငးဘြ႕ၿမ႕နယ ကမေမာငးေကးရြာအနး KNLA စစသားတစဥးသည ၎ေထာငထားခေသာ မငးေၾကာင ထခကဒဏရာရခသည။66

၂၀၁၁ ခႏစတြင အစးရသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင ၿငမးခမးေရး သေဘာတညခက ရယရန ဆႏၵရေၾကာငးထတေဖာေျပာဆခသည။၂၀၁၅ ခႏစေအာကတဘာလ ၁၅ ရကေန႕တြင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕(၈)ဖြ႕သည“ မငးေထာငျခငးကအဆးသတရမည။”ႏင“ေျမျမပမငးရငးလငးျခငး လပငနးစဥတြင ပးေပါငးပါ၀ငမည။” ကတက၀တျပ ေသာ NCA က လကမတေရးထးခၾကသည။NCA က ကရငအမးသား အစညးအရး (KNU)မ ခြထြကခေသာ (၂) ဖြ႕ အပါအ၀င၊ ရမးျပညျပနလည ထေထာငေရးေကာငစ (RCSS)၊ ရခငလြတေျမာကေရးပါတ (ALP)၊ပအ႕၀အမးသားလြတေျမာကေရးအဖြ႕၊ ျမနမာႏငငလးဆငရာေကာငးသားမား ဒမကရကတစတပဥး၊ခငးအမးသားတပဥးစသည တငးရငးသားလကနကကင(၈) ဖြ႕က လကမတေရး ထးခသည။67 ၂၀၁၈ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင မြနျပညသစပါတ ႏင လားဟဒမကရကတစအစညးအရးက တစႏငငလး အပစအခတရပစေရးသေဘာတစာခပတြင လကမတေရးထးခသျဖင လကမတေရးထးသ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕ အစညး ၁၀ ဖြ႕ရလာခသည။68၂၀၁၉ ခႏစဧၿပလတြင လမႈဖလေရး၊ ကယဆယ ေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန ဒ၀န ႀကး ဥးစးေအာငက မငးမားရေနျခငးသည တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည NCA က လကမတေရးထးျခငးမရျခငး ၏ အကးဆကျဖစသညဟ ေျပာဆခသည။69

ဆြဇ NGOတချဖစေသာGeneva Callမစစဥေသာကတက၀တျပမႈသ၀ဏလႊာက လကမတေရးထးခေသာ ယခင လကနကကငအဖြ႕မားႏင လကနကကငအဖြ႕တခ႕႕က လသတမငးအသးျပမႈက ယခငက တဖကသတ စြန႕လႊတခသည။70

ပေလာငျပညနယလြတေျမာကေရးတပဥး (PSLF)သည ၂၀၀၇ ခႏစတြင Deed of Commitment က လကမတေရးထးချပး ၎၏ လကနကကငတပျဖစေသာ TNLA သည မငးအသးျပမႈမ ကန႔သတရ ယခငက ကတျပခသည။71 ၂၀၁၇ ခႏစ ဇြနလတြင TNLA က မငအသစအသးျပျခငး စြတစြခကမားက ျငငးဆနခၿပး ၎သည Deed of Commitment လကမတေရးထးသညအခနမ စ၍ ေျမျမပမငးမား အသးျပေတာျခငးမရဟ ထပေလာငးေျပာဆခသည။72

63. “FBR: Clash Summary: Steady Fighting in November in Northern Burma,” Free Burma Rangers, 15 December 2018.

64. “Landmine blasts injure two in NMSP-KNU disputed-area in Yebyu Tsp within this month,” Burma News International, 29 October 2018.65. “Three More Landmines Explode in Tanintharyi,” Burma News International, 9 January 2019.66. “Skirmishes Between Burma Army and KNLA Increase in Northern Karen State,” Karen News, 18 September 2018.67.“ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပလကမတေရးထး။”ျမနမာအလငး။ ၁၆ေအာကတဘ၂၀၁၅။ စာ၁။ အပစအခတရပစေသာသေဘာတစာခ႔ပ ခပဆသည ႏငငေရး အဖြ႕အစညးမားတြင လကနကကငတပမားရၾကသည။KNU တြင ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ(KN-LA)၊ RCSS တြင ရမးျပညတပမေတာ (ေတာငပငး)၊ALP တြငရခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ၊ PNLOတြင ပအ႕၀အမးသားလြတေျမာကေရး တပမေတ ႏင CNF တြင ကခငအမးသား တပမေတာတ႕ျဖစသည။ ကန၂ဖြ႕သညတပႏငႏငငေရးအမညတညသည။ 68. “Two ethnic armed groups sign ceasefire agreement in Nay Pyi Taw,” Global New Light of Myanmar, 14 February 2018.69. Lei Lei, “Landmines Strike 10 Civilians in a Single Town in Myanmar’s Shan State,” the Irrawaddy, 27 September 2019.70. In the past, a few armed groups and former-armed groups, unilaterally renounced the use of antipersonnel mines by signing the Deed of Commitment administered by the Swiss NGO, Geneva Call. The Chin National Front/Chin National Army renounced use in July 2006. The Arakan Rohingya National Organization and the National United Party of Arakan, both now militarily defunct, renounced use in October 2003. The Lahu Democratic Front (LDF), Palaung State Liberation Army, and PPLO/Pa’O Peoples Liberation Army (PPLA) renounced use in April 2007. In a June 2010 report, Geneva Call noted that LDF and the PPLA had disbanded.71. Since 2014, Geneva Call has been pursuing inquiries about allegations of mine use made against the TNLA. See, Geneva Call, “Burma/Myanmar: Geneva Call urges an end to mine use in northern Shan State,” 14 July 2016.72. Amnesty International, “All the Civilians Suffer: Conflict, Displacement and abuse in Northern Myanmar,” 14 June 2017, p. 44.


ေျမျမပမငးအသစအသးျပမႈအေပၚ တန႔ျပနမႈမား

စာခပအဖြ႕၀ငႏငငမား

ယခအစရငခကာလအတြငး ျမနမာႏငငအစးရအရာရမားစြာက အစးရတပဖြ႕မား ေျမျမပမငးအသးျပျခငးႏင ပတသက၍ ၀နချခငး သ႔မဟတ ျငငးဆနျခငးမားျပလပခသည။၂၀၁၈ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင စာခပအဖြ႕၀ငႏငငမား၏ ၁၇ ႀကမေျမာက အစညးအေ၀းတြင ျမနမာႏငငကယစားလယတစဥးက ဘဂၤလားေဒရ နယစပတြငအစးရစစတပက ေျမျမပမငးေထာငသညဆ ေသာစြပစြခကသည အေျခအျမစမရေၾကာငး အခငအမာ ေျပာဆခၿပး ဘဂၤလားေဒရႏငပးတြ နယစပ ကငးလညတပဖြ႕မားက မညသညမငးမ ေတြ႕ချခငး မရေၾကာငး ေျပာဆခသည။73 သ႔ေသာ ၂၀၁၉ခႏစဇလငလတြင ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အရာရ တစဥးက Landmine Monitor အဖြ႕အား “အရပသားအစးရတာ၀နယသညအခနမစ၍ တပမေတာသည ေျမျမပမငး အသးျပျခငး မရ ေတာေၾကာငး”ေျပာဆခသည။သ႕ေသာလညးတခ႕အေျခအေနမားတြငေတာ ေျမျမပမငးမား ဆကလက အသးျပေနဆဟ ထတေဖာေျပာဆခသည။ “တခ႕နယစပေဒသမားတြင တပမေတာ အငအားနညးပါးေနပါက ၎တ႔တပဆြသညေနရာတဝကတြင မငးေထာငေၾကာငး၊ သ႔ေသာ အငအားနညးပါးသည အခနတြငသာ အသးျပသညဟ ၎အရာရက တတကက ေျပာဆခသည။ ဆကသြယေရး တာဝါတငမားကသ႔ေသာ အေဆာက အဥးမားအနးတြငလညး မငးေထာငေလရပါတယ။ အနးမာ ရြာေတြရတယဆရင ကေနာတ႔ သတေပးပါတယ။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕တစဖြ႕ထနးခပတေနရာမာ တပမေတာစခနးရလ႔ အဒ စခနးဟာ ေခာငးေျမာငး ပစခတ ေႏာငယကခရရလညး အနးတဝကမာ မငးေထာငပါတယဟ ၎က ဆကလက ေျပာဆခသည။”74 “ျပညတြငးပဋပကၡတြင ျပညသမား၏ အသကအးအမစညးစမက ကာကြယ ေစာငေရာကေနေသာ ျမနမာႏငင လကနကကင တပဖြ႕မားသည ေျမျမပမငးမား အသးျပျခငးမရ” ဟ ျမနမာႏငငက ထတေဖာေျပာဆခဖးသည။75 သ႔ေသာ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇြနလ တြင ကာကြယေရး ၀နႀကးဌာနမ အရာရတစဥးက ျမနမာႏငငလကနကကင တပမားသည ေျမျမပမငးမားက “မမကယမမ ကာကြယျခငး” အတြကသာ အသးျပရနႏင “ စနစတက ေျမပအမတအသားျပလပရန” စညးကမးမားက တတကကလကနာရသညဟ Landmine Monitor သ႔ ေျပာဆခသည။76

ျမနမာႏငင၏ အစးရမဟတေသာ လကနကကငမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားသည လသတမငး အသးျပျခငးက အစးရတပမားကေသာလညးေကာငး၊ ၎အခငးခငးကေသာလညးေကာငး ျပစတငေျပာဆေလရသည။77 သ႔ေသာ KIAက ယမနႏစအတြငး ၎၏မငးထတလပမႈႏင လကလပေျမျမပမငးမား အသးျပျခငးက ကာကြယေျပာဆခသည။ သတငး ထတျပန ေရးဌာနတာ၀နခ ဗလမးႀကးေနာဘက ၂၀၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလ မဒယာ အငတာဗးတစခတြင KIA၏ မငးအသးျပမႈႏငပတသက ၍ KIA သည “မမတ႔ဌာနခပတဝကႏင ေရ႕တနးစခနးသ႔သြားေသာလမးမားတြင” ေထာငသညဟေျပာၾကားခသည။“မမတ႔ သည ပဋပကၡ ေဒသမားတြငသာ မငးေထာင၍အရပသားျပညသမား လႈပရားသြားလာေသာေနရာမားတြင မငးေထာငျခငးမျပ။” ဟ ၎တ႔မငး အသးျပမႈက ကာကြယေျပာဆခသည။78

ျမနမာႏငငတြင ေျမျမပမငးအသးျပေနျခငးက ကယကယျပန႔ျပန႔ ရႈ႕ခေျပာဆသည။

၂၀၁၉ခႏစ ဇြနလတြင UN အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ လကနကကငပဋပကၡႏင ကေလးသငယမားဆငရာ အထးကယစားလယက “ျမနမာႏငငတြငသကဆငရာအဖြ႕အစညးမားအားလးၾကာင ကေလးသငယမားသည ေျမျမပမငးထမန၍ အသကေသဆး၊ ခႏၵာကယထခကဒဏရာ ရရေနျခငးမား” က အေလးေပး အာရစကၾကရန ေတာငးဆခသည။79

၂၀၁၉ ခႏစ မတလ ၁ ရကေန႔တြင လ႔အခြငအေရးမဟာမငးႀကး မစရယဘကခကလကက ျမနမာႏငငတြင အစးရႏင အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕ ႏစဖြ႕စလးသည လသတေျမျမပမငးမားအသးျပမႈက ရႈ႕ခခသည။80

73. Statement of Myanmar, Mine Ban Treaty Seventeenth Meeting of States Parties, Geneva, 30 November 2018. "...the sec-urity forces of Myanmar and Bangladesh have been conducting coordinated patrol along the border in the west of Myanmar. Coordinated patrol has been made for 19 times so far since August of this year. No incidents of landmines casualty have been reported in the area. Such accusation without concrete evidence will not help facilitate countries to join the convention.”74. Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Assistant Secretary, Union Minister Office for Defence, Ministry of Defence, in Naypyitaw, 5 July 2019.75. Statement of Myanmar, Mine Ban Treaty Sixteenth Meeting of States Parties, Vienna, 21 December 2017. 76. Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Ministry of Defence, in Naypyitaw, 29 June 2018.77. Lawi Weng, “3 Civilians Reportedly Killed by Landmines in Shan State in June,” the Irrawaddy, 8 July 2018.78. Nang Lwin Hnin Pwint, “Mined areas increase to 11 Townships-original in Burmese language,” the Irrawaddy, 13 January 2018.79. UN, “Children and armed conflict Report of the Secretary-General,” A/73/907–S/2019/509, 20 June 2019.80. OHCHR, “Mine Ban Convention – 20 years of protection. Celebrating 20 years since the Mine Ban Treaty entered into force,” Keynote Speaker: UN High Commissioner for Human Rights Michelle Bachelet, 1 March 2019, Palais des Nations, Geneva.


၂၀၁၇ခႏစ စကတငဘာ ၁၁ ရကေန႕ လ႕အခြငအေရးေကာငစတြင ကလသမဂၢလ႕အခြငအေရး ေကာမရင နာမငးၾကး ဇရဒရာအဒအယလ ဟစနက “ျမနမာအာဏာပငမားသည ဘဂၤလားေဒရ နယစပတေလာကတြင ေျမျမပမငးမား စတင ေထာငေန ဟေသာ အစရငခမႈမားအတြက အလြန ထပလန႕မပါသည” ဟ ေျပာဆခသည။ ၂၀၁၇ခႏစမတလတြင ျမနမာႏငင လ႕အခြငအေရး ဆငရာ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယက “ေျမျမပမငးမား အသးျပျခငးက အဖြ႕အစညးအားလးက ခငခငးရပတန႕ေပးရန ” ေတာငးဆခသည။” ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလတြင လ႔အခြငအေရးေကာငစက ေျမျမပမငးသည ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ အတြငးရ စစေျပးေရာငျပညသမား ေနရပရငးျပနရနအတြက အဟန႔အတားျဖစေနသညဟ အစရငခခသည။81

မငးအသးျပမႈတားျမစပတပငျခငး သေဘာတစာခပအဖြ႕၀င ဘဂၤလားေဒရအစးရသည ျမနမာအစးရ လၿခေရး တပဖြ႕ မားက နယစပတေလာကတြင ေျမျမပမငးအသစမားဆကလကအသးျပျခငးက ကန႕ကြကခသည။82၂၀၁၇ စကတငဘာလ ၂၁ ရကေန႕ ကမၻာကလသမဂၢအစညးအေ၀းတြင ဘဂၤလားေဒရႏငင ၀နႀကးခပ ရတဟာဆနာက ျမနမာႏငငႏငနယနမတထစပ ေနသည နယနမတစညးမဥးတြင မငးအသစမား အသးျပေန သညဟ ရႈ႕ချပစတငခသည။ “ရဟငဂာျပညသမား ျမနမာႏငငသ႕ ျပနမလာႏငေအာင နယစပတေလာက ျမနမာအာဏာပငမားက ေျမျမပမငးမား ခထားသည ျမငရသညအတြက အလြနအမငး တနလႈပမပါသည” ဟ သမက ေျပာဆခသည။83 ဘဂၤလားေဒရႏငငသည ၎နယစပဖကျခမးတြင လသတမငးမားေထာငထား သညက ညႊနျပေသာ သကေသ အေထာကအထား မရေပ။

၂၀၁၇ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂ ရကေန႔ ဘဂၤလားေဒရ ႏင ျမနမာႏငင အဆငျမင ကယစားလယမားအၾကား အစညး အေ၀းတစခအတြငး ဘဂၤလားေဒရ ျပညထေရး၀နႀကး အာဆဒဇမန ကနကမယက ျမနမာစစတပအား ဘဂၤလားေဒရနယစပတြင ေျမျမပမငးမားဆကလကမေထာငရန ေျပာခသညဟဆသည။ “ဇ႐းလငးတေလာကမာ မငးေထာငတကစၥန႔ပတသကၿပး ကမေျပာခပါတယ။ ႏငငတကာဥပေဒအရ ျမနမာႏငငဟာ နယစပမာ မငးေထာငလ႔မရဘးဆတအေၾကာငး ၀နႀကးက ကမ ရငးရငးလငးလငးေျပာခပါတယ။ ဒါဟာ ဥပေဒႏင မညပါဘး။”84

ျမနမာႏငငအတြငး ေျမျမပမငးအသစအသးျပျခငးအတြက ICBL က အျပငးအထနရႈ႕ခခသည။ “ေနအမမ ထြကေျပးသ အရပသားျပညသမားက ထခကေသေၾကေစသည တရားမ၀ငလကနကအသးျပျခငးအတြက မညသညအေၾကာငးျပခကမးမ မရႏငေပ။” ဟ ေဖၚျပထားသည။

လြနခေသာ ႏစမားအတြငး ျမနမာႏငငအတြငး မငးအသးျပမႈရပတန႔ရန၊မငးရငးလငးရနေတာငးဆမႈမား ပျမင ေတြ႕လာ ရသည။၂၀၁၉ခႏစ စကတငဘာလတြင ရမးျပညနယေကာကမၿမ႕နယအတြငး မငးႏငတျခား စစပြ ေၾကာင ထခကဒဏရာရသမားက အကအညေပးေနေသာ ေဒသခ NGO ျဖစသည Jivita သည တပမေတာ ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအားလးက ေျမျမပမငးအသးျပျခငးရပတန႔ရန ေမတာရပခခသည။85

၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလတြင ရမးျပညနယလႊတေတာအမတ ေဒၚနနးခငထားရက ျမနမာႏငငသည မငးအသးျပမႈ တားျမစပတပင ျခငးသေဘာတစာခပက လကမတေရးထးျခငးမရေသးသညအေပၚ သမအေနျဖင အလြနအမငး စတမေကာငးျဖစရပါေၾကာငး ႏင အစးရက လကမတေရးထးရန တြနးအားေပးသြားမညဟ ကတျပခသည။86 ၂၀၁၇ ခႏစေမလ ဒတယအႀကမ ျပညေထာငစ ၿငမးခမးေရးညလာခတြင ျပညေထာငစအဆင JMC ေခါငးေဆာငက ျပညသလထအား ေဒသခအရာရမားက မငးမားႏင မေပါက ကြေသးေသာပစၥညးမား ရငးလငးေရးေတာငးဆရန အၾကျပခသည။87 ၂၀၁၇ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင မနတနၿမ႕နယျပညသ႔ လႊတေတာက အစးရစစတပႏင ရမးျပညနယအတြငး တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားအၾကား တကပြမားတြင ေျမျမပမငးအသးျပျခငးက ရႈ႕ခေသာ ေၾကျငာခကထတျပနခၿပး အဖြ႕အစညးမားအားလးက ေျမျမပမငး အသးျပမႈရပတန႔ရန ေတာငးဆခသည။88

81. Human Rights Council, “Report of the Independent International Fact-Finding Mission on Myanmar,” 28 August 2018.82. Bangladesh, “Statement under Thematic Discussion on “Conventional Weapons” in the First Committee of the 72nd session of the UN General Assembly on Wednesday, 18 October 2017,” New York, 18 October 2017. 83. UN video, "Bangladesh - Prime Minister Addresses General Debate, 72nd Session," 21 September 2017.84. “Stop Landmines, Airspace Violations, Bangladesh Minister told Myanmar Delegation,” Radio Free Asia, 5 October 2017.85. Lei Lei, “Landmines Strike 10 Civilians in a Single Town in Myanmar’s Shan State,” the Irrawaddy, 25 September 2019.86. Pyae Thet Phyo, “Government to go slow on EU landmine aid offer,” Myanmar Times, 6 April 2018.87. Saw Nyunt Thaung, “Panglong fails to address need for landmine clearance agreements,” Karen News, 30 May 2017.88. Nyein Zaw Lin, “MP denounces collateral damage and landmine danger,” Myanmar Times, 25 January 2017.


သတေရာကမႈ

ျပညေထာငစျမနမာႏငငသည ၁၉၄၈ခႏစလြတလပေရးရသညအခနမစ၍ တပမေတာႏငလနညးစ တငးရငးသားမားႏင ဆကႏြယေသာ အစးရမဟတေသာ လကနကကငအဖြ႕အစညးမားအၾကား ျဖစပြားေသာ လကနကကငပဋပကၡမားေၾကာင မငး အေျမာကအမားပ႕ႏ႕တညရေနသာ ႏငငတစႏငျဖစသည။ ဘဂၤလားေဒရ၊ တရတ၊ အႏၵယ၊ ထငးႏငငႏင ထစပေနေသာ ျမနမာ ႏငငနယစပေဒသမားတြင မငးမား ေထာငထားသည။ တပမေတာႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားက မငးအသစမား ဆကလကေထာငေနဆျဖစသည။ မငးျပန႔ႏ႕တညရမႈ ပမာဏအတအကက ခန႕မနးႏငျခငးမရေသာလညး လကလပမငးမားႏင ႏငငတြငး အစးရ စကရထတမငးမား ပါ၀ငသည။ မငးျပန႔ႏမႈေၾကာင ဒကၡသညမားႏင စစေဘးေရာငျပညသမား ေနရပရငး ျပန ရနအတြက အဟန႔အတားျဖစေစသည။ ႏငငအတြငးမငးအေရးေဆာငရြကေနသမား၏ အစရငခမႈမားတြင လြနခေသာ ႏစမား အတြငး မငးေၾကာငထခကဒဏရာရမႈအရညအတြက ပမားလာသညက ျမငေတြ႕ရ သည။

ယခငအစးရလကထပတြင မငးအေရးေဆာငရြကမႈဌာနတညေထာငခေသာလညး ၂၀၁၆ ခႏစ အစးရ အသစလကထက တြင ဖကသမးခသည။၂၀၁၉ ခႏစ စကတငဘာလအထ အစးရသည ရငးလငးေသာ မငးအေရးေဆာငရြကျခငး မဟာဗဟာ သ႕မဟတ တာ၀နခေဆာငရြကမႈစနစတစခ တညေထာငခငး မရေသးေပ။ တပမေတာသည မငးရငးလငးမႈတခ႕ ေဆာငရြက ခေသာလညး ၎လပငနးမားသည စနစတက သ႔မဟတ မတတမးတငျခငးမရေပ။ ၂၀၁၂ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငသ႔ လသားခငး စာနာေသာ မငးရငးလငးမႈလပငနး ေဆာငရြကသမား စတငေရာကလာခေသာလညး ယခအခနအထ တရား၀င မငးရငးလငးခြင မရေသးေပ။

၂၀၁၉ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျမနမာႏငငသည စနစတကမငးရငးလငးျခငးအတြက အမးသားမငးအေရး ေဆာငရြကမႈ စသတမတက အၿပးသတေဆာငရြကခသညဟ ေၾကျငာခသည။ ျမနမာႏငငသည ေဒသတြငး ႏငငမားႏငလညး လကတြ ေဆာငရြကေနသည။ ASEAN ေဒသဆငရာ မငးအေရး ေဆာငရြကျခငး ဌာနေအာကရ ASEAN ကာကြယေရး၀နႀကးဌာန အစညးအေ၀း (ADMM) - အေပါငး လသားခငးစာနာေသာမငးအေရး ေဆာငရြကမႈ ပညာရငမားအလပအဖြ႕ ႏင ပးတြ ေဆာင ရြကသည။ ၁၉၉၉ခႏစမစ၍ ၂၀၀၉ ခႏစအထ ဆယစႏစတစခလး ျမနမာႏငငတြင မငးႏငစစအတြငးကြငးကန ရစေသာ ေပါကကြေစေသာပစၥညးမားေၾကာင ထခကဒဏရရခသမားႏင မသနစြမးသမားအတြက အကအညသည မျဖစ စေလာကသာျဖစ သည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အာဏာပငမားသည ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈက ႏစေပါငးမားစြာ လစလရႈချခငးေၾကာငျဖစသည။ ျမနမာအာဏာပငမားတြင မငးသငျပညသမား အကအညေပးေရး အမးသားအစအစဥ သ႔မဟတ မဟာဗဟာတစခရခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငတြင မငးသငျပညသ မားအတြက အကအညေပးေရးလအပခကအတြက အျမငမားသသသာသာျမငမား လာခသညက ေတြ႕ရသည။ NGO မား၏ ကနဥး ေဆာငရြကခကမား၏ ရလဒမားလညး ျဖစသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ျမနမာအစးရႏင သေဘာတညခကအရ ICRC သည အစးရဥးစးေဆာငရြကေသာ ျပနလညျပစ ပးေထာငေရးဌာနမားက စတငေထာကပခသည။ ၂၀၀၇ ခႏစမစ၍ ၎ဌာနမားသည ျပငပအကအညမရ လညပတခရသည။

၂၀၁၄ ခႏစမ စတင၍ အကအညေပးျခငး၀နေဆာငမႈအေရအတြက သသသာသာတးမားလာခသည။ ယခ အခနတြင အစးရဌာနမား၊ UN၊ ႏငငတကာႏင ေဒသခ NGO မား၊ လမႈအသငးအ၀နး အေျချပအဖြ႕အစညးမား အပါအ၀င အဖြ႕အစညး ေပါငး တဒါဇငေကာရလာၿပျဖစသည။ မငးသငျပညသမား အကအညေပးျခငးဌာနမား ေပၚေပါကလာၿပး၊ ေရႊ႕ေျပာငး၀နေဆာငမႈမား အပါအ၀င ေျခတလကတ ၀နေဆာငမႈမားလညး ေပၚေပါက တးတကလာသည။ေဒသတြငး လမႈအသငးအ၀နးအေျချပ ျပနလည ျပစပးေထာငျခငး ႏင အသကေမြး၀မးေၾကာငး သငတနးမားလညး တးမားလာသည။ မငးအႏရာယရမ ေလာပါးေရးအလပအဖြ႕ (MRWG) ေအာက လပငနးခြတစချဖစေသာ အမးသားမငးသငျပညသမား အကအညေပးေရးနညးပညာအဖြ႕ ေပၚေပါကလာျခငး ႏငအတ တာ၀နခေဆာငရြကမႈ လပငနးမား တးတကလာခသည။ ထ႔အျပင အေရးပါေသာ ၀နေဆာငမႈလပငနးမား နညးပါးေန ဆျဖစသည။ အထးသျဖင အလမးေ၀းကြာေသာ ေကးလကေဒသမျပညသမားအတြက ျဖစသည။

ျမနမာႏငငသည မသနစြမးျပညသမား အခြငအေရးသေဘာတစာခပ၏ အဖြ႕၀ငႏငငျဖစသည။


မငးအေရးတာ၀နခေဆာငရြကမႈမား

အမးသားမငးအေရးစမခန႔ခြမႈ

ေဆာငရြကသမား

• တပမေတာသည ႏငငအတြငး မငးရငးလငးျခငးအတြက ၎တ႔တြင တာ၀နရသညဟ ေျပာဆသည။

• ၀နႀကးဌာနမား၊ ႏငငတကာႏင ျပညတြငးအဖြ႕အစညးမားႏင ျပညနယအဆင တာ၀နခေဆာငရြကမႈေအဂငစေလးခပါ၀ငေသာ မငးအႏရာယေလာပါးေရးအလပအဖြ႕ (MRWG) သည အႏရာယပညာေပးျခငးႏင မငးသငခရသမား အကအညေပးျခငးလပငနးမားတြင ဥးေဆာငသည။

UN ေအဂငစမားUNICEF

UNHCRမငးအေရးဥပေဒျပျခငးမား မရ

မငးအေရး မဟာဗဟာႏင လပငနးအစအစဥမား မငးအေရးမဟာဗဟာ လကတေလာမရ။

မငးအေရးေဆာငရြကမႈ

စသတခကမား

၂၀၁၉ ခႏစေအာကတဘာလတြင ျမနမာႏငင အမးသားအဆင မငးအေရးေဆာငရြကမႈ စသတခကက အၿပးသတေရးဆြ ေနဆျဖစသည။

လတတေလာတြင ႏငငတကာမ မငးအေရးေဆာငရြကသမားသည ႏငငတကာ မငးအေရးေဆာငရြကမႈစသတမတခကမား (IMAS) က လကနာသည။

သတေရာကမႈမား၊ မငးအေရးစမခန႔ခြမႈႏင တာ၀နခေဆာငရြကမႈမား


သတေရာကမႈမားႏင အသကရငကနရစခသမားအတြက အကအညေရးဆြျခငးႏင တာ၀နခပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး

မငးသငျပညသ အကအညေပးျခငး တာ၀နခပေပါငးေဆာငရြကျခငး

အစးရဆခက လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန၊ လမႈ ဖလေရးႏင မသနစြမးသမား ဌာန

တာ၀နခပးေပါငးေဆာငရြကေရး

လပငနးယႏရား

လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန ေအာကရ ျပနလညထေထာငေရး၀နႀကးဌာနႏင မငးသငျပညသ အကအညေပးျခငးႏင တျခားမငးအေရးေဆာငရြကမႈ က႑မားအတြက တာ၀နရေသာ MRGW တြင UNICEF က ပးတြဥကဌအျဖစ ဆကလကတာ၀နယထားသည။

Humanity & Inclusion (HI) က တာ၀နခေဆာငရြကေသာ အမးသားအဆင မငးသငျပညသအကအညေပးေရးနညးပညာအဖြ႕ သည MRWG ထးရပေအာကတြင အမးသားႏင ႏငငတကာ မငးသငျပညသ အကအညေပးေရးေဆာငရြကသမားက စစညးသည။

မငးသငျပညသ အကအညေပးျခငး အစအစဥ မရ

မသနစြမးသမား၏ အခြငအေရးအတြက အမးသားမဟာဗဟာ ျပငဆငေရးဆြျခငး သည ေကာမတခြရစခ၏ အေထာကအပႏငအတ လပငနးေကာကမတ၏ ေခါငး ေဆာငမႈေအာကတြင ေဆာငရြကေနသည။ အစးရကယစားလယမား၊ မသနစြမး သမားအဖြ႕အစညးႏင တျခားNGOမ ကယစားလယမား၏ ပးေပါငး ပါ၀ငမႈႏငအတ အဓကလမႈေရးဌာနမားက ဥးေဆာငသည။ ၂၀၁၉ခႏစ ဧၿပလတြင လမႈလဖေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ၀နႀကးဌာနသည CRPD အရ ျမနမာ ႏငင၏ တာ၀နရမႈႏငအညအမးသားအဆငမဟာဗဟာ မၾကမး ေရးဆြျခငးႏင စမကနးအစညးအေ၀းကငးပခသည။89

မသနးစြမးက႑ထညသြငး ေပါငးစညး မႈ

လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ၿပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနမ ကယစား လယတစဥးက ျမနမာႏငငသည CRPD အေပၚအေျခခ၍ အမးသားအဆငမသနစြမးမႈဥပေဒႏင အမးသားအဆငလမႈေရး အကာအကြယေပးျခငး မဟာဗဟာတြင မငးသငကညမားအတြက အကအညက ထညသြငး ေပါငးစပထားေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။90

အသကရငကနရစသမား ပါ၀ငခြင ေပးျခငးႏင ပးေပါငးပါ၀င ေဆာငရြကျခငး

စစအတြငးၾကြငးကနရစရစေသာ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမား/ မငး ဒဏသင ခရသမား၏ ကယစားျပမႈ တကရက မပါရေသးေသာလညး မားစြာေသာ တာ၀နခညႏႈငးမႈအခနးက႑မားတြင DPOs မားစြာ ပါ၀ငၾကသည။

ေျမျမပမငးႏင လကနကကငအၾကမးဖကမႈမားေၾကာင မသနစြမး ျပညသဥးေရ ပမားလာေသာလညး မဝါဒႏင ဆးျဖတခကခသမားက အၾကျပ ေဆြးေႏြးသမား အၾကားတြင ၎တ႔ မပါ၀ငေပ။91

89. “Myanmar drafts national strategy for disabled,” Xinhua, 4 April 2019. 90. Presentation by Dr San San Aye, Deputy Director General of the Department of Social Welfare, Ministry of Social Welfare, Relief, and Resettlement, Meeting of National Mine Action Programme Directors, Geneva, 17 February 2015.91. International Alert Myanmar, “Conflict impacts on gender and masculinities expectations on people with disabilities in Kachin state: A rapid assessment,” Kachinland Research Centre (KRC), December 2018.


သတေရာကမႈမားႏင ျဖန႔ကကမႈမား

ျဖန႔ကကမႈပမာဏ

ေျမျမပမငးမား မသ။ (လကလပမငးမားအပါအ၀ငျဖစသည။)

၂၀၁၈ ခႏစ ၂၀၁၉ ခႏစအတြငး မငးအသစျဖန႔ကကမႈမား

တျခား ERW ျဖန႔ကကမႈမား ပမာဏ မသရ။

ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကး ၁၀ ခအတြငး ၿမ႕နယ ၈၄ (ၿမ႕နယစစေပါငး ၃၂၅ ခအနက) ခတြင မငးျဖန႔ကကမႈ အတငး အတာတစခအထ ရေနေၾကာငးယၾကညရသည။ အဓကအားျဖင လသတမငးမားျဖစသည။92 လြနခေသာ ႏစအတြငး ရခငျပညနယႏင ႏငင၏ေျမာကဖကပငးတြင မငးျပန႔ႏ႕မႈ တးမားလာခသည။ ရမးျပညနယႏင ကခငျပညနယသည မငးျပန႔ႏ႕မႈ အလြနမားသည။ ယခငကာလတြင ကရငျပညနယ ႏင ပခးတငးသည မငးျပန႔ႏ႔မႈ အမားဆးျဖစၿပး မငးသင ျပညသအရညအတြကလညး အမားဆး ျဖစသည။93 ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလတြင UN အခကအလကရာေဖြေရးမစရစတစခက “၂၀၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလ တြင ေျမျမပမငးမား အသးျပကရပစၿပး၊ မငးရငးလငးေရး အဖြ႕အစညး မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမညဟ ကတက၀တျပေသာ တစႏငငလး ပစခတ တကခတမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပက လကမတေရးထး ခေသာလညး” ေျမျမပမငးအသစမားဆကလကေထာငေနဆျဖစသည။94 တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည ေျမျမပမငးမားေထာငသညဟ ယၾကညရေသာ အစရငခမႈမား ရသည။ “ တပမေတာသားမားသည ရြာမားက၀ငေရာကတကခကအၿပး သ႔မဟတ အရပသားမား ထြကေျပးသြားသည ေနာကပငးတြင ေျမျမပမငးမားေထာငေလရသည။အရပသားမား အသးျပေသာ လမးမားတြငလညး မၾကာခဏ ဆသလ မငးေထာငသည။” 95၂၀၁၈ခႏစႏင ၂၀၁၉ ခႏစအတြငး ရခငျပညနယအလယပငးတြင မငးအသစျပန႔ႏ မႈမား ျဖစေပၚခသည။ယခငက မငးျပန႔ႏမႈမရေသာ ၿမနယ အမားအျပားတြင မငးအသစမားေတြ႕ရသည။ အစးရစစတပ ႏင အစးရမဟတေသာ လကနကကငတပမားက ဆကလကအသးျပ ေနျခငးေၾကာင မငးအသစျပန႔ႏ႕မႈမားႏငပတသက၍ ၂၀၁၈ ခႏစတေလာကလး ႏင ၂၀၁၉ ပထမႏစလညအထ အစရငခမႈ မားရခသည။ (အေသးစတက မငးအသးျပမႈ တားျမစပတပငျခငး ျမနမာႏငငဆငရာ အစရငခစာတြငၾကညပါ။) မငးျပန႔ႏ႕တညရမႈ ပမာဏအတအကက ခန႕မနးႏငျခငးမရေသာလညး ေျမျမပမငးေစာငၾကည ေလလာေရးအဖြ႕ သည ေအာကေဖၚျပပါ တငးေဒသႀကးႏင ၿမ႕နယမားတြင မငးျပန႔ႏျခငး၊ မငးထခကဒဏရာရျခငး သ႔မဟတ မငးအႏရာယရေသာ SHA ေဒသမားျဖစေၾကာငး အစရငခမႈမားရသည။

• ကရငနျပညနယ - ၿမ႕နယ ခႏစၿမ႕နယစလး• ကရငျပညနယ - ၿမ႕နယ ခႏစၿမ႕နယစလး• ကခငျပညနယ - ဗနးေမာ၊ခေဖြ၊ ဖားကန႕၊ မနစ၊ မးေကာငး၊ မးညငး၊ မးေမာက၊ မဆယ၊ ျမစႀကးနား၊ ေရႊက၊ဆငဘ၊

ဆမပရာဘန၊ တႏငး၊ေဆာေလာႏင ၀ငးေမာ• မြနျပညနယ - ဘးလငး၊ ကကထ၊ ေမာလၿမင၊ သျဖဇရပ၊ သထ ႏင ေရးၿမ႕နယ• ပခးတငးေဒသႀကး - ေကာကႀကး၊ ေရႊကင၊ သနပပင ႏင ေတာငင• ရခငျပညနယ - ေမာငးေတာ၊ ေကာကျဖ၊ ဘးသးေတာင၊ မငးျပား၊ ေျမာကဥး၊ ေျမပ၊ ပ႑ားကြနး ႏင ရေသေတာင။

92.Myanmar is divided into states and regions. States are the designated home areas of some of Myanmar’s larger ethnic groups. Other areas, which are not identified with a specific ethnic group, are administrative regions. The former military junta changed the name from Burma to Myanmar in 1989 and also changed the names of some states. Many ethnic groups within the country still prefer to use the name Burma. Internal state and division names are given in their common form or with the name adopted by the former military regime in parentheses. 93. Research by Landmine Monitor. Data sources included casualty information, sightings of mine warnings, and reports by NGOs and other organizations of use, as well as interviews with field staff and armed forces personnel. The survey included casualty data from January 2007 through December 2018 and data from other informants from January 2008 through October 2019. 94. UN, “Report of the Detailed Findings of the Independent International Fact-Finding Mission on Myanmar,” A/HRC/39/CRP.2, 17 September 2017, p. 95. 95. Ibid., p. 95.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 19 • ရမးျပညနယ - ဟပး၊ သႏၵ၊ ဆဆင၊ သေပါ၊ကြမးယန၊ ကြတခင၊ ေကာကမ၊ လနခ၊ လားရႈး၊လြငလင၊ ေလာကကင၊

မငးတ၊ေမာကမင၊မငးရႈး၊ မငးပန၊ မငးတ၊ မငးျဖတ၊ နမဆန၊ မဆယ၊ တာခလတ၊ နမမတ၊ နမခမး၊ ေနာငခ၊ ပနဆန၊ တန႔ယနး ႏင ရြာင

• တနသာၤရတငးေဒသႀကး - ဘတျပငး၊ ထား၀ယ၊ ၿမတ၊ တနသၤာရ၊ သရကေခာငး ႏင ေရျဖ • ခငးျပညနယ။ ပလက၀ ႏင • စစကငးတငးေဒသႀကး ။ အငးေတာ

တခ ႕မငးမားသည ႏငငပငစကရမားမ ထတေသာ မငးမားျဖစသည။ ကပစ (ျမနမာႏငင ကာကြယေရး စကပစၥညးထတစကရ)သည PMN, POMZ ႏင M14 ျပညတြငးထတမားအပါအ၀င လသတမငးအမးအစား အနညးဆး ၅ မးထတသည။ (အေသးစတက မငးအသးျပမႈတားျမစပတပငျခငးမဝါဒ ထတလပျခငး အခနးတြင ၾကညပါ။) ျမနမာႏငငအတြငး ေျမျမပမငးျပန႔ႏ႕မႈသည ဒကၡသညႏင စစေဘးေရာငျပညသမား ေနရပရငး ျပနရနအတြက အခကအခတစခ ျဖစေနသညဟ မၾကာခဏ ထတေဖၚေျပာဆခသည။၂၀၁၈ ခႏစေမလထတ တာရညခေသာ ၿငမးခမးေရးအစအစဥစေပါငးအစရငခစာအရ ကခငျပညနယတြင ႏငငတြငးစစေဘးေရာငျပညသမားက ေျမျမပမငးသည ၎တ႔ ေနရပရငးျပနႏငရန အခကအခမားအနက တစချဖစသညဟ ေျပာဆခသည။95 ၂၀၁၉ ခႏစ ေမလတြင ျမနမာအစးရသည ႏငငအတြငးရေသာ စစေဘးေရာငစခနးမားအားလး ပတႏငရန ရညရြယခကျဖင အမးသားအဆင မဟာဗဟာမၾကမးတစခ ထတေ၀ခသည။ သ႔ေသာ ၎မဟာဗဟာတြင မငးရငးလငးရနလအပသညဟ၍ ေဖာျပထားျခငးမရေပ။ 96 သ႔ေသာ စစတပသည ယခင တကပြမားေၾကာင အးအမစြန႔ခြာခေသာ ျပညသမား ေနရပရငးျပနလာႏငရန ကခငျပညနယ နမဆနယနးေကးရြာမ ေျမျမပမငးမား ဖယရားခသည။97 ျမနမာႏငငသည ေမာတာ၊ လကပစဗး၊ အေျမာကဆန ႏင ေ၀ဟငမႀကေသာ ဗးမားအပါအ၀င စစအတြငးကြငးကနရစေသာ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမား (ERW) ၏ သတေရာကမႈကခေနရသည။ အခါအားေလာစြာ ထတေ၀ေသာအစရငခစားမားအရ ေပါကကြေစေသာပစၥညးမားသည ဒတယကမၻာစစအတြငး အသးျပခေသာ လကနကမား ျဖစသညက ေတြ႕ရသည။98 ကခငျပညနယ တြင ၂၀၁၈ ခႏစ ေႏာငးပငးႏင ၂၀၁၉ ခႏစအေစာပငးတြင တကပြမားႏငသကဆငေသာ ERW အသစမား ျပန႔ႏမႈရေၾကာငး အစရငခမႈမား ရခသည။99

96. Durable Peace Programme Endline Report (Kachin, Myanmar, May 2018). The Durable Peace Programme is a consortium of seven local and international organizations serving the war affected population of Kachin state.97. The Republic of the Union of Myanmar, Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement, Department of Disaster Manage-ment, “National Strategy on Closure of IDP Camps (Draft),” undated.98. Ye Mon,“An unhappy return for IDPs in Kachin State,” Frontier Myanmar, 22 August 2019.99. See, for example, “Unexploded WWII bombs discovered at central Myanmar sports ground,” Coconuts Yangon, 30 September 2015; and N. Thwin, “World War II ordnance kills three,” Democratic Voice of Burma, 20 March 2012100. See, for example, unexploded aerial bomb allegedly from armed conflict in Kachin state in May 2018. Free Burma Rangers, “Rangers Help Vulnerable Civilians in Kachin State,” 8 December 2018.


ထခကဒဏရာရမႈမား

ထခကဒဏရာရမႈမား၂၀၁၈ ခႏစ အကနအထ ရရေသာ ထခကဒဏရာရမႈမား

ျမနမာႏငငတြင ထခကဒဏရာရမႈ စစေပါငးကနးဂဏနးက မသရႏငေပ။ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏစ ကန အထမငး/ERW ထခကဒဏရာရမႈ စစေပါငး ၄၆၂၃ ဥး (၆၁၆ ဥးေသဆး၊ ၃၈၈၉ ဥး ဒဏရာ၊ ၁၁၈ ဥး မသရ။) ရေၾကာငး ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕ Monitor က အစရငခခသည။

၂၀၁၈ ခႏစအတြငး ထခကဒဏရာရမႈ 100

ႏစပတလည စစေပါငး ၄၃၀ ၂၀၁၇ ခႏစမ ၂၀၂ ဥးတးလာသည။

ရလဒ ေသဆး ၇၉၊ ထခက ၃၅၁

ထခကဒဏရာရခေသာ

မငးအမးအစားမား

၁၄၁ လသတမငး/လကလပမငး (လကလပတကမငးမား၊ IED မား) ကားမငး ၁။ ၇၂ ERW၊ အမးအစားမသ မငး/ERW၂၁၆

အသကအရြယ ႏင ကားမ အနညးဆး အမးသား ၃၃၁ ဥးႏင ၄၇ အမးသား ကေလးငယအပါအ၀င

အနညးဆး အမးသမး ၈၅ ဥး ႏင မနးကေလး ၆ ဥးအပါအ၀င

ႏငငပငႏင လြတလပေသာ သတငးမဒယာအစရငခစာမား၊ အနဂအမားႏင တျခားအဖြ႕အစညးမားမ ေပးပ႕ေသာ သတငးအခကအလကမားအရ ၂၀၁၈ ခႏစအတြငး ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြငး မငး/ စစအတြငး ကနရစေသာ အၾကြငး အကနမား (ERW) ေၾကာင ထခကမႈအသစ ၄၃၀ ခ အနညးဆး ရခသည။ မားစြာေသာ မဒယာအစရငခမႈမားအရ မၾကာေသာႏစမားအတြငး ထခကဒဏရာရမႈ အရညအတြကသည ပ၍ တးလာသညက ၫြနျပေနသည။ ၂၀၁၉ ခႏစ ၾသဂတလတြင လမႈဖလေရး၊ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာ ခထားေရး၀နႀကး ဌာနက ျမနမာႏငငတြင ေျမျမပမငးေၾကာငထခကဒဏရာရမႈသည ႏစစဥတးမားလာေနသညဟ ထတေဖၚ ေျပာဆခသည။ ”အာဆယမေဒသဆငရာမငးအေရးဌာန သ႔မဟတ ARMAC ၏ မတတမးမားအရ သ႔မဟတ အဖြ႕၀ငႏငငမား၊ လမႈမဒယာ ႏငေကးလကေဒသေန သကဆငရာအဖြ႕အစညးမား၏ မတတမးမားအရ မငးထခကဒဏရာရမႈမား ႏစစဥတးမားလာသည။ မသနစြမးျဖစပြားမႈႏႈနးလညး ပ၍တးမားလာသညက ကြႏပတ႔ျမငေတြ႕ရသည။”101 MRGW ၏မတတမးတြင မငး/ERW ထ ခကဒဏရာရမႈအရညအတြက ၂၀၁၇ ခႏစတြင ၁၇၆ ဥးမ ၂၀၁၈ ခႏစတြင ၂၀၁၉ ခႏစ ဧၿပလ ၄၂၇၆ ဥးအထ တးလာၿပး၊ လ မသႏငေသာ အျဖစအပကမားစြာလညးရေနႏငေၾကာငး ရကေန႔တြင ျမနမာႏငငမဒယာတြင ထတေဖၚတငျပခသည။102

ႏစပတလညကနးဂဏနးတြင စစေပါငးထခကဒဏရာရမႈအေရအတြက ကြာျခားခကျဖစရျခငးအေၾကာငးရငးမာ MRGW သည ၎သတမတသညအခနအတြငး လကလမးမသည ကနးဂဏနးအရညအတြကအေပၚတြင အေျခချခငးျဖစသည။ တခန တညးတြင Landmine Monitor သည ႏစတစႏစ၏ ေနာကဆးအခနနးအထ အခနေစာင၍ အခကအလကမားက ျပငဆင ျဖညစြကသျဖင အခနပရသည။ ႏစဖြ႕စလး၏ အခကအလကမားသည ၿပးျပညစျခငးေတာ မဟတေပ။ သ႔ေသာ တရား၀င အခကအလက မရႏငသညအေျခအေနအေပၚတြင လကလမးမေသာ သတငးအရငးအျမစမားထမ သတငးအခကမားယ၍ အေကာငးဆးအခကအလကမား ေပးထားျခငးျဖစသည။ မငးအေရးေဆာငရြကေသာ အဖြ႕အစညးမားအေရအတြက ႏင မငးဒဏသငသမား အကအညေပးေရး အစအစဥမား ပရ၊ ပမားလာေနေသာလညး ထခကဒဏရာရမႈ ႏင ပတသကေသာအခကအလကမား စနစတက စစညးထားမႈ မရခေပ။ တရား၀ငအခကအလကေကာကယေသာ လပငနးယႏရားမရျခငး၊ အေျခခအစရငခ ေရသားျခငးပစ သ႕မဟတ အခကအလက ဖလယျခငးနညးလမးမရျခငး၊ ေစာငၾကညၾကပမတျခငး အဖြ႕သ႕ မတညေသာ သတငးအရငးအျမစမ ႏစစဥအခကအလကမား ရရေသာေၾကာင အစရငခမႈသည တတငးျပညလး တြင ျဖစေပၚခေသာ မငး ႏင စစအတြငးၾကြငးကနရစေသာ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမားေၾကာင ေသဆးထခက ဒဏရာရမႈ အျပညအစက ထငဟပျခငးမရဟ ယၾကညရသည။

101.Unless noted otherwise, Monitor casualty data for 2018 is from a combined dataset of published and unpublished sources. 102. Unless noted otherwise, Monitor casualty data for 2018 is from a combined dataset of published and unpublished sources. 103. Myat Thura, “Official warns of rising landmine casualties,” Myanmar Times, 14 August 2019.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 21 ၂၀၁၈ ခႏစ ေလလာမႈတစခတြင ေျမျမပမငးမားႏင ပဋပကၡဆကႏြယေသာ အၾကမးဖကမႈမားေၾကာင အစးရ မဟတ ေသာလကနကကငအဖြ႕အစညးမားထနးခပေသာ ေဒသမားတြင ႏငငတြငးအးအမမ ေရႊ႕ေျပာငးျပညသမားအၾကား မသနစြမး ျဖစမႈ တးမားလာသညဟ ေတြ႕ရခသည။သ႔ေသာ အစးရထနးခပေသာဒေသတြင မသနးစြမးသမား မသနစြမးျဖစရျခငး အေၾကာငးရငးအမားစသည ေမြးရာပါ သ႔မဟတ မေတာတဆ ျဖစမႈမားေၾကာငဟ ေတြ႕ရသည။ ေျမျမပမငးနငးမပါက ႏငငပင ပစၥညးဖကဆးမႈႏင တရားစြခရသညဟေသာ အျမငအယအဆေၾကာင ေနာကထပျပနာမားထပရသညဟ ေလလာမႈက ေတြ႕ရခသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမျမပမငးထသသည ၎တ႔ မသနစြမးျဖစရမႈက အမနမေျပာပ မေတာမတဆျဖစျခငး သ႔မဟတ ကားတကခရျခငး အစရသျဖင ေျပာဆျခငးေၾကာင ကနးဂဏနးအရညအတြကတြင လြမားသြားျခငးျဖစသည။103 စစတပႏငတျခားလကနကကငမားထခကမႈအရညအတြကက မသႏငေပ။ သ႔ေသာ မားျပားသညဟ ယၾကညရ သည။ တပမေတာသားမားအတြက အသကေသးဆးရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးတြင ေျမျမပမငး ေၾကာင အသကေသဆး ထခကဒဏရာရျခငးသည အျခားအေၾကာငးရငးမားႏငယဥပါက အဓက အေၾကာငးရငး ျဖစသညဟ ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနမ အရာရတစဥးက Monitor အဖြ႕သ႔ေျပာၾကားခသည။104 သ႔ေသာ ထအခကက ေဖၚျပပါက “ကေနာတ႔ ရနသအတြက စတဓါတ စစဆငေရး လကနကေပးသလ ျဖစသြားမာေပါ။” ဟ ထအရာရက ဆကလကေျပာၾကားခသည။ စစဖကဆငရာ ထခကကဆးမႈ မားစြာရေသာလညး ထကသ႔ေသာ စစေရးမတတမးမားက အမားျပညသက လကလမးမမေၾကာငး Monitor က ယခငအစရငခ စာမားတြင ေထာကျပခသည။105 ျမနမာႏငငတြင ထခကဒဏရာရမႈ စစေပါငးကနးဂဏနးက မသရႏငေပ။ ၂၀၀၀ ခႏစမစ၍ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏစ ကန အထ ထခကဒဏရာရမႈ စစေပါငး ၄၆၂၃ ဥး (၆၁၆ ဥးေသဆး၊ ၃၈၈၉ ဥး ဒဏရာ၊ ၁၁၈ ဥး မသရ။) ရေၾကာငး ေစာငၾကညေလလာေရးအဖြ႕ Monitor က အစရငခခသည။106

104. International Alert, “Conflict impacts on gender and masculinities expectations on people with disabilities in Kachin state: A rapid assessment,” December 2018, pp. 14–15.105. Landmine Monitor meeting with Col. (rtd) Min Htike Hein, Deputy Permanent Secretary for the Minister of Defense, Ministry of Defense, Naypyitaw, 29 June 2018.106. See the 2009 edition of the Monitor report for Myanmar available on the Monitor website. Unprecedented levels of infor-mation on military casualties were received in 2008 from the State Peace and Development Council; 508 military casualties were identified. Information from this source has not been made available any other year.


သတေရာကမႈက ေျဖရငးျခငးမငးအေရးေဆာငရြကျခငး

မငးအေရးေဆာငရြကျခငး

ေျမျမပမငးရငးလငးျခငး တပမေတာသည မငးရငးလငးမႈတခ႕လပေဆာငေနေသာလညး လတတေလာအသးျပေနေသာ ေအာပေရးရငးစသတမတခကမားက မသရေပ။

တးတကမႈ

ေျမျမပမငးမား ျမနမာႏငငသည ASEAN ေဒသဆငရာ မငးအေရး ေဆာငရြကျခငး ဌာနေအာကရ ASE-AN ကာကြယေရး၀နႀကးဌာန အစညးအေ၀း (ADMM) - အေပါငး လသားခငး မငးအေရး ေဆာငရြကမႈ ပညာရငမားအလပအဖြ႕ ၏ တစတတပငးျဖစသည။

NGO မားက မငးရငးလငးျခငးအတြက ခြငျပျခငးမရပါ။ ၂၀၁၆ ခႏစမစ၍ နညးပညာမပါ အလြတသေဘာ စစတမး ေကာကယမႈအတြက အကန႔အသတျဖင ခြငျပခသည။

ေအာပေရတာ ႏင၀နေဆာငမႈေထာကပသမား/အေကာငအထညေဖာသမား

ေအာပေရာတာ ႏင ၀နေဆာငမႈေထာကပေသာ အဖြ႕အစညးမား

လကရ ေအာပေရတာမား မငးရငးလငးျခငး • တပမေတာအငဂငနယာမား

နညးပညာမပါေသာ စစတမးေကာကယမႈ။• ဒနးမတ မငးရငလငးျခငးအဖြ႕ (DDG)• မငးအၾကေပးအဖြ႕ (MAG)• The HALO Trust

အႏရာယပညာေပးမႈ107

ျပညတြငး • ႏငငတြငးအးအမမကရငျပညသေရးရာေကာမတ ႏင ကရငေကာငးဆရာ ဆရာမမားကြနယက။• ကရငဖြ႕ၿဖးေရးကြနယက• ကရငနလမႈဖလေရးႏငဖြၿဖးေရးဌာန• ေဒသႏရ ဖြ႕ၿဖးေရးကြနယက• တအနးေကာငးသားႏင လငယအစညးအရး• ၿငမးေဖာငေဒးရငး• ၀မေပါင ႏြမထြမ• ျမနမာႏလးလဖြ႕ၿဖးေရးအဖြ႕

• နညးပညာမပါ အလြတသေဘာ စစတမး ေကာကယမႈ• ကရင ဒမကေရစအကးျပတပမေတာ (DKBA)

ႏငငတကာ NGOsမား• DanChurchAid (DCA)-Norwegian Church Aid (NCA)• ဒနးမတဒကၡသညေကာငစ (DRC)- ဒနးမတ မငးရာေဖြေရးအဖြ႕ (DDG)• HALO Trust• လသားခငးစာနာမႈ & ပါ၀ငခြင (HI, ယခငက ႏငငတကာမသနစြမးမားအဖြ႕)• Johanniter International Assistance (JOIN)• မငးအၾကေပးအဖြ႕ (MAG)

ၾကကေျခနအဖြ႕• ႏငငတကာၾကကေျခနေကာမတ• ျမနမာႏငငၾကကေျခနအသငး

107. MIMU, “Myanmar, Who/What/Where, Mine Action,” 23 August 2019.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 23 မငးအေရးေဆာငရြကမႈအစအစဥစမခန႔ခြမႈ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ျမနမာႏငငအစးရေဟာငးက ျမနမာႏငငၿငမးခမးေရးျပနလညထေထာငေရး ဗဟဌာန (MPC) ၏ ေအာကတြင ျမနမာႏငငမငးအေရးေဆာငရြကမႈဌာန (MMAC) တခတညေထာငရန မအရ သေဘာတခသည။ သ႕ေသာဌာနအတြကမညသညအခါမ၀နထမးခန႕အပျခငးမရခေပ။ မငးစစတမးေကာကယျခငးႏင မငးရငးလငး ျခငးေဆာငရြကရနအတြက တႏငငလးတကခကမႈရပစသေဘာတစာခပ အရငခပဆရန လအပသညဟ အစးရက ေျပာခသည။108 ျမနမာႏငငဆငရာ မငးအေရးေဆာငရြကမႈစသတခကမၾကမးေရးဆြခေသာလညး မညသညအခါမ လကေတြ႕ အေကာငအထညေဖာျခငးမရေပ။ ၂၀၁၆ ခႏစတြင အစးရအေျပာငးအလျဖစၿပး မငးအေရးေဆာငရြကမႈ ဌာန ဖကသမးခသည။ ျမနမာအစးရ ၿငမးခမးေရးသေဘာတစာခပတစခရရနအတြက ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ မားသည ၎၏ ဥးစားေပးျဖစသညဟ ေျပာဆခသည။ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါ၀ငသအမားစက မငးအႏရာယ ၿခမးေျခာကမႈႏင မငးရငးလငးျခငးလအပခကက အေလးေပး ေျပာဆၾကသည။1099၂၀၁၆ ခႏစေမလ၊ ေနျပညေတာတြင ျပလပေသာ အမးသားလငယကြနဖရငက တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမားက မငးရငးလငးရန ေတာငးဆခသည။110 ထႏစ အတြငး မငးရငးလငးေရးအတြက လထအေျချပ အဖြ႕အစညးအမားအျပားက ေတာငးဆခသည။ (မငးအသးျပမႈ တားဆးပတပငျခငးမ၀ါဒကရႈ။) လမႈေရးလပငနးဌာန (DSW) သည MRWG ကဥးေဆာငၿပး UNICEF က ပးတြ ဥကဌအျဖစ တာ၀နယသည။ MRWG တြင ၀နႀကးဌာန ၁၀ခ၊ ႏငငတကာႏင ျပညတြငးအဖြ႕အစညး ၄၁ ဖြ႕ ႏင ျပညနယအဆင တာ၀နခ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးေအဂငစ ၄ ခ (ကခင၊ ကယား၊ ကရငႏင ရမးျပညနယ) တ႔ပါ၀ငသည။111 ၎အလပအဖြ႕သည ေနျပညေတာတြင ေလးလ တခါေတြ႕ဆသည။ မငးသငျပညသ အကအညေပးျခငး အလပအဖြ ခြတစခႏငအတ မငးအႏရာယပညာေပးျခငးလပငနးက အဓကထား လပေဆာင ေနသည။

မဟာဗဟာ စမကနးေရးဆြျခငး ၂၀၁၉ ခႏစ စကတငဘာလအထ အစးရသည မငးအေရးေဆာငရြကျခငးအတြက ရငးလငးေသာ မဟာဗဟာ တစခ ေၾကာျငာထားျခငးမရသလ ၎မဟာဗဟာက တာ၀နခေဆာငရြကမည စနစတစခလညး မရေပ။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ျပညေထာငစပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညမႈ ေကာမတ (ျပညေထာငစအဆင) အတြငးေရးမး ဗလမးႀကး၀႑ေအာငက မငးရငးလငးျခငးသည အစးရႏင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညးမားအၾကား အျပနအလနယၾကညမႈ မတညေဆာကႏငျခငး စတင၍ မရႏငေၾကာငး ေျပာဆခသည။112 ၂၀၁၇ ခႏစေမလတြင ျပညေထာငစ ပစခတတကခကမႈ ရပစေရးဆငရာ ပးတြေစာငၾကညမႈ ေကာမတ အတြငးေရးမး ဗလမးၾကး ၀႑ေအာငက တပမေတာသည မငးရငးလငးေရး အတြက ဥးေဆာငမညျဖစၿပး ႏငငတကာနညးပညာႏင အေထာကအကျပပစၥညးမားကလညး လကခႏငဖြယ ရသညဟ ေျပာဆခသည။ မငးရငးလငးျခငးက ကရငျပညနယတြင ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ပးတြ၍ ကနဥး စတငႏငဖြယရသညဟ သက ေျပာဆခသည။113 ၂၀၁၇ ခႏစ ၾသဂတလတြင တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကး မငးေအာငလငသည နယးဇလနသအမတၾကးႏင ေတြ႕ဆခၿပး ႏစႏငင စစတပအၾကား အကအညေပးျခငးႏင မငးရငးလငးေရး လပငနးမားအတြက ေျပာဆေဆြးေႏြးခသည။114

108. Roger Fasth ႏင Pascal Simon (ဒနးမတမငးေဖာေရးအဖြ႕), “ျမနမာႏငငအတြငးမငးအေရးလႈပရားမႈ။” မငးႏင ERW အေရးေဆာငရြကမႈ ဂာနယ။ တြ ၁၉ .၂ ဇလင ၂၀၁၅။109. See, for example: At the Union Peace Conference 21st Century Panglong, Daw Wint Wah Tun of the National League for Democracy said of her Shardaw township, Kayah state, “local people do not feel secure as landmine fields pose a threat to their way of life.” “Union Peace Conference—21st Century Panglong continues,” Global New Light of Myanmar, 2 September 2016.110. “Youth Empowerment: Myanmar’s young people want an active role in the running of their country,” Mizzima Weekly, 9 June 2016, p. 22.111. UNICEF, “Landmines and explosive remnants of war threaten children and communities across Myanmar,” 4 April 2018.112. “Standard operating procedures for commanders drafted at JMC-U,” Global New Light of Myanmar, 20 January 2018. “Both sides are still discussing conducting workshops on mines. The NCA includes mine clearance work. But mutual trust needs to be created first so it is still under discussion and mine clearance cannot be implemented yet,” said Col. Aung.113. Ye Khaung Nyunt, “Second day of 10th Union Joint Monitoring Committee meeting in Yangon,” Global New Light of Myanmar, 5 May 2017.114. MNA, “Senior General meets New Zealand Ambassador,” Global New Light of Myanmar, 27 August 2017.


ဥပေဒျပျခငးႏင စသတမတခကမား ၂၀၁၉ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျမနမာႏငငက ၎သည စနစတကမငးရငးလငးျခငးေဆာငရြကရနအတြက အမးသားအဆင မငးအေရးေဆာငရြကမႈစသတမတခကတစခက အၿပးသတေဆာငရြကေနေၾကာငး ေျပာဆခ သည။ ျမနမာႏငငသည ASEAN ေဒသဆငရာ မငးအေရး ေဆာငရြကျခငး ဌာနေအာကရ ASEAN ကာကြယေရး ၀နႀကးဌာန အစညးအေ၀း (ADMM) - အေပါငး လသားခငး မငးအေရး ေဆာငရြကမႈ ပညာရငမား အလပအဖြ႕ ႏင ပးတြေဆာငရြကသည။115

မငးအေရးေဆာငရြကသမား ၂၀၁၂ ခႏစမစ၍ ႏငငတကာမငးရငးလငးျခငး အဖြ႕အစညးမားသည ျမနမာႏငငသ႔ စတငေရာကရလာခသည။ သ႔ေသာ မငးေအာပေရးရငးတခမ စတငႏငျခငးမရေသးေပ။ ၂၀၁၈ ခႏစႏင ၂၀၁၉ ခႏစ အေစာပငးအတြငး ႏငငတကာမငးေဖၚျခငး ေဆာငရြကသည အဖြ႕အစညး ၆ ဖြ႕သည ရနကနႏငတျခား ခ႐ငၿမ႕မားတြင ၎တ႔ရးခနး မား ဖြငလစခသည။ APOPO၊ DanChurch အကအညေပးေရးအဖြ႕(DCA)၊ ဒနးမတ မငးရငးလငးေရးအဖြ႕ (DDG)၊ မငးအေရး ေဆာငရြက မႈ ဆြဇေဖာငေဒးရငး (FSD)၊ HALO Trust အဖြ႕၊ မငးအေရး အႀကေပးအဖြ႕ (MAG)ႏင Norwegian People’s Aid (NPA) တ႔ျဖစသည။ ၎ႏငငတကာ NGO မားသည မငးအႏရာယ ပညာေပးလပငနးမား၊ လမႈအသငးအ၀နးၾကားခဆကသြယျခငးလႈပရားမႈမားႏင တခ႕ေဒသမားတြင လမႈ အသငးအ၀နး အႏရာယဇသတမတျခငးျခငးလပငနးမား လပကငၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင အမးသားအဆင မငးအေရးေဆာငရြကမႈဥပေဒ သ႔မဟတ စသတမတခကမား မရေသာေၾကာင မငးရငးလငးျခငး အဖြ႕အစညးမားသည IMAS ႏင ၎တ႔ကယပင လပထးလပငနး စသတမတ ခကမားက ကယဆြေဆာငရြကေနၾက သည။ ျမနမာႏငငတြင မငးအႏရာယရေဒသမား ေဒတာက လကခ သမးဆညးေပးမည ဘကမလကေသာ အမးသားအဆင အဖြ႕အစညးမား မရေသးေသာေၾကာင လကတေလာတြင မငးအေရးေဆာငရြကသမားသည ၎တ႔ကယပငစစတမးမားက ထနးသမးထားသည။ ပဋပကၡဆကလကျဖစေနျခငးေၾကာင ၎အခကသည အကဆတေသာ အေျခအေနတြင ရေနျခငးေၾကာငျဖစ သည။

စစတမး တပမေတာသည မငးေထာငထားေသာ ေနရာမားတြင ၎ကယပငအမတအသားမား၊ ျခစညး႐းမား ျပလပေလ ရသည။ သ႔ေသာ မညမစနစတကရသညကေတာ မသႏငေပ။116

၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင Monitor အဖြ႕ႏင ကမၻာကလသမဂၢ၏ ျမနမာႏငငဆငရာသတငးစမခန႕ခြမႈအဖြ႕ (MIMU) သည ျမနမာႏငငတြင မငးအႏရာယအျဖစသသယရေဒသမား(SHA) ၿမ႕နယမားျပေျမပႏင ေျမျမပမငး အသးျပမႈ သတေရာကမႈမားျပ ေျမပကားခပမားက ထတလပသည။117

၂၀၁၆ ခႏစတြင ေဒသတခ ႕တြင တခ ႕ ႏငငတကာမငးအေရးေဆာငရြကသမားက နညးပညာမပါေသာ စစတမးေကာကယမႈက ခြငျပခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ႏင၂၀၁ ၉ ခႏစတြင MAG, DDG, DCA ႏင Halo Trust မားက နညးပညာမပါေသာ စစတမးေကာကယမႈ

115. Statement by Myanmar, UNGA First Committee, Thematic Discussion on Conventional Weapons, New York, 25 October 2019. 116. Landmine Monitor interview with photojournalist accompanying Tatmadaw clearance engineers in Kayin state in August 2015. Signs were placed near a site of armed conflict between a DKBA splinter group and the Tatmadaw in Hlaing-Bwe township during reported clearance. Photographer provided a photograph of the signs to the Monitor, Yangon, 3 August 2018. He said the truck in which he traveled with the Tatmadaw had many of the mine warning signs. Also, in November 2018, in Eastern Bago region, after a mine incident near a school in Tha Pyay Nyunt village, some Tatmadaw soldiers from Light Infantry Battalion 8/53 fenced the area where the explosion took place to make it inaccessible for the students. “KHRG Submission to Landmine Monitor,” September 2019, unpublished.117. “Townships with Suspected Landmine Contamination (1999–2017) and Casualties in Myanmar (Jan–Dec2017)” UN MIMU, 26 November 2018. Infographic provides an 11-year overview of data from the Landmine Monitor (2007–2017). The infographic was also available in Burmese language. MIMU reported to the Landmine Monitor that the landmine infographic has been one of their most requested products.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 25 ဆကလကလပကငခြငရခသည။ ၎အဖြ႕မားသည မငးျပန႔ႏမႈ၏ အေျခခအဆငက ဆးျဖတခကခႏငမည ျပညနယ (ခ႐င) တစခလးတြင စစတမး ေကာကယႏငျခငး မရေသးပါ။ နညးပညာမပါေသာ စစတမးေကာကယမႈ ေဆာငရြကစဥအတြငး မငး သငသသယရေဒသမားအျဖစ အမတအသားျပျခငး သ႔မဟတ ျခစညး႐းခတျခငးသည ေဒသခအာဏာပငမားအတြက အကဆတေသာ အေၾကာငးအရာတစချဖစေနေသးသည။

မငးရငးလငးျခငး ၂၀၁၉ ခႏစ ဇလငလတြင ကာကြယေရး၀နႀကးကယစားလယတစဥးက Landmine Monitor သ႔ တပမေတာသည ၎၏ တာ၀နျဖစေသာေၾကာင မငးမားရငးလငးသညဟ ေျပာဆခသည။ “ကေနာတ႔က ဘယသ႔အတြကမ လပတာမဟတဘး။ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးအတြကေရာ၊ အပစတစစအတြကေရာ လပတာ မဟတဘး။ အဒါေၾကာင ကေနာတ႔ မငးရငးလငးေရးလပတာက ဘယသ႔ကမ အစရငခစရာမလပါဘး။” စစသား မားသည ေရ႕တနးသ႔ ငါးလမ ေျခာကလအထ တာ၀နသြားေရာကယရေၾကာငး၊ ထ႔ေနာက စစသငတနးေကာငးသ႔ သငတနးတကရေၾကာငး၊ ၎ေကာငးမားတြင တျခားအရာမားပါသလ မငးရငးလငးျခငး အေၾကာငးအရာကပါ သငၾကားရေၾကာငး ၀နႀကးက ေျပာဆခသည။ စစသားမားအားလးတြင ေျမျမပမငး ရငးလငးျခငး အတကပညာတကြမးၾကေၾကာငး သက အေလးထားေျပာဆခသည။“ရြာအနားက မငးေတြက ကေနာတ႔ ရငး ေပးရင ရြာသားေတြက တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညးေတြ ေထာငထားတမငးေတြကရငးေပးတ အတြက ကေနာတ႔က ေကးဇးတငၾကတယ။” ၂၀၁၈ ခႏစတြင လကနကကငပဋပကၡ အနညးအကဥးသာ ျဖစခသည။ အပစအခတရပစေရးလပထားေသာေၾကာင တပမေတာသည လြတလြတလပလပ သြားလာႏငသည အျပင မငးတးေဖာျခငးလပငနးမားက ေဆာငရြကႏငခသည။118 ၂၀၁၉ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင NCA သေဘာတစာခပတြငပါ၀ငေသာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားႏင တပမေတာသည ကရငျပညနယတြင လသားခငးစာနာေသာ မငးရငးလငးျခငးလပငနးက အတတကြေဆာငရြကခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ေျမျမပမငးႏင ERW ေပါငး ၃၆၀၀၀ ေကာ ရငးလငးခသည။119 အခါအားေလာစြာပင ႏငငပငမဒယာသည တပမေတာ မငးရငးလငးျခငးလပငနးက ေဖာျပသည။120 ၂၀၁၉ ခႏစ ေအာကတဘာလအထ လသားခငးစာနာေသာမငးအေရးေဆာငရြကသညအဖြ႕အစညးမားသည အစးရထမေသာလညး တငးရငးသား အဖြ႕အစညးမားထမေသာလညးေကာငး မငးရငးလငးျခငးေဆာငရြကရန အတြက ခြငျပခကမရရေပ။

မငးရငးလငးသမား၏ လျခမႈ ၂၀၁၉ ခႏစေ မလတြင ေျမျမပမငးလျခမႈ စစသငတနး၌ ၁၁ ဥး ထခကဒဏရာရခသည။ မႏေလးရသငတနး ေကာငးတြင ေျမျမပမငးလျခမႈ၊ မငးရာေဖြျခငးႏင တျခားမငးအမးအစားမားအေၾကာငး ရအရာရမားက သငၾကားေနစဥ မငးေပါကကြမႈ ျဖစေပၚခသည။ သငတနး၏ တစတတပငးအျစဖ ရတပၾကပတစဥးသည M14 ပလစတစမငး ပစတေပၚတြင နငးမ၍ တျခားသငတနးသားမားက မငးျဖတ ကယဆယရမည သငခနးစာ ျဖစေၾကာငး မဒယာက ေဖၚျပခသည။ တပမေတာ သတငးမနျပနၾကားေရးအဖြ႕ ေျပာေရးဆခြငရသ ဗလမႉးခပ ေဇာမငးထြနးက ၎သငတနးက တပမေတာမ ပညာရငက သငၾကာေပးျခငးျဖစသညဟ ေျပာဆခ သည။ “သငတနးဆရာသည မငးပစတအစား မငးအစစက မားယလာခေၾကာငးႏင ၎မငးအစစေပၚ သငတနးသားကနငးမၿပး ေပါကကြခတာလ႔ကေနာတ႔ၾကားသရပါတယ။ ပမနဆရငေတာ မငးအစစန႔ပစတ ေတြက အေရာငႏင ခြထားပါတယ။ သ႔ေသာလညး မားတကပါတယ။အခ လမေတာတစျဖစတအေပၚမာ ကေနာ တ႔ ေနာကထပ စစမးမႈေတြျပလပေနပါတယ။” ဟ ၎က ေျပာဆခသည။121

118. Landmine Monitor meeting with U Min Htike Hein, Assistant Secretary, Union Minister Office for Defense, Ministry of Defence, Naypyitaw, 5 July 2019.119. Statement by Myanmar, UNGA First Committee, Thematic Discussion on Conventional Weapons, New York, 25 October 2019.120. See, for example, “Tatmadaw column captures AA member dead after landmine attack,” Global New Light of Myanmar, 11 May 2019, p. 11.121. “Mandalay Police Officer Seriously Injured in Landmine Training,” the Irrawaddy, 21 May 2019.


မငးႏင စစအတြငးၾကြငးကနရစေသာ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမားဆငရာ လပငနးမားေဆာငရြကသမား122

တညေနရာ ျပညတြငးေဆာငရြကသ ႏငငတကာေဆာငရြကသ

ခငးျပညနယ က႐ဏာျမနမာလမႈေရးအဖြ႕ DCA

ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ျခမး ႏငငတြငးအးအမမကရငျပညသေရးရာေကာမတႏင ကရငေကာငးဆရာ/မ မားအလပအဖြ, ျမနမာႏငင႐ပပငးဆငရာမသနစြမးသမားအစညးအရး

Dan Church Aid (DCA)

ကခငျပညနယ ၀မေပါငႏငထြမ ဒနးမတဒကၡသညေကာမတ (DRC), MAG, HALO

ကယားျပညနယ ကရငနလမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဌာန ႏင ေဒသခဖြ႕ၿဖးေရးကြနယက၊ပညာေရး၊ စမကနးႏင သငတနးဌာန, MPHA

DCA-CM, DCA-NCA, DRC-DDG, MAG

ကရငျပညနယ ႏငငတြငးအးအမမကရငျပညသေရးရာေကာမတႏင ကရငေကာငးဆရာ/မ မားအလပအဖြ, MPHA

DCA-CM, DCA-NCA, HI, MAG, HALO

မြနျပညနယ ႏငငတြငးအးအမမကရငျပညသေရးရာေကာမတႏင ကရငေကာငးဆရာ/မ မားအလပအဖြ႕

DCA

ေျမာကပငး ရမးျပညနယ တေ အာ ငးေ ကာ ငး သား လ င ယ မား အ စ ညးအရး၊ ကခငႏစျခငးအသငးေတာ၊ ၀မေပါင ႏငထြမ၊ ျမနမာႏလးလဖြ႔ၿဖးေရးအဖြ႕၊ ေကးလက ပညာေရးဖြၿဖးေရးဌာန။

HALO, DRC-DDG, DCA-CM, DCA-NCA, MAG

ေတာငပငး ရမးျပညနယ MAG, DCA-CM

တနၤသာရ တငးေဒသႀကး ကရငေကာငးဆရာ/မ မားအလပအဖြ႕ MAG

မငးႏင စစအတြငးၾကြငးကနရစေသာ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမား (ERW) ပညာေပးလပငနးမား ၂၀၁၉ ခႏစ ၾသဂတလအထ အနညးဆး အဖြ႕အစညး ၉ ခသည အႏရာယေလာပါးေရးပညာေပး ပေရာဂက ၁၃ ခ ကခငးျပညနယ၊ ကခငျပညနယ၊ ကယားျပညနယ၊ကရငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ၊ ပခးတငးေဒသႀကး အေရ႕ဖကျခမး၊ မြနျပညနယႏင တနၤသာရတငးေဒသႀကးတ႕တြင အေကာငထညေဖၚခသည။

122. MIMU, “Myanmar, Who/What/Where, Mine Action, All Agencies,” 27 September 2017.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 27 ထ႔အျပင UNICEF သည ရမး၊ မြန၊ ကရင၊ ကခင ႏင ပခးအေရ႕ျခမးမားအတြငး မငးအႏရာယေလာခေရးလပငနးမားက ေထာကပခသည။ UNHCR သည တနၤသာရတငးေဒသႀကး ႏင ကရငျပညနယတ႔တြငလညး မငးအႏရာယေလာခေရးလပငနးမားက အေထာကအကျပခသည။ ပညာေရးဌာနက ကရငျပညနယတြင မငးအႏရာယေလာခေရးလပငနးလပေဆာငေသာ ဌာနတစခအျဖစ ထညသြငးထားသည။123 ျမနမာႏငငၾကကေျခနအသငးသည ICRC ႏငပးေပါငး၍ မငးပညာေလာခေရး လပငနးမား ေဆာငရြကေနသည။124

မငးသငျပညသ အကအညေပးျခငး

မငးသငျပညသ အကအညေပးသမားႏင လပငနးမား

အဖြ႕အစညးအမည လပငနးအမးအစား

အစးရ

လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာ ခထားေရး ၀နႀကးဌာန

လမႈစးပြားေရးႏင ျပနလည ျပစပးေထာင ေရး ၀နေဆာငမႈမား၊ မငးႏင တျခား ေပါကကြ ေစေသာ ပစၥညးမား ေၾကာင အသကရင ကနရစသမား အပါအ၀င မသနစြမးသမား အတြက အတတပညာသငေကာငးမား

ကနးမာေရးႏင အားကစား၀နႀကး ဌာန ေျခတ လကတ တပဆငေရး ဌာနမားႏင အရးက ေဆးရ ႏစရကာကြယေရး၀နႀကးဌာန ဌာနသးခမတဆင ေျခတလကတ တပဆငေပးသည

ျပညတြငး

ၿငမးခမးေသာျမနမာ ႏငငအကအည ေပးေရး ေဖာငေဒးရငး

ေရႊ႕ေျပာငးေျခတတပဆငေပးျခငး

ႏငငတြငးအးအမမ လညလညေနထငသ ကရငလမးမား ကည ေစာငေရာကေရး ေကာမတ

ကရငျပညနယ မသေရာၿမ႔ နယ ခေက ေျခတလကတ ေဆးခနးမ ေျခတ လကတ ထတလပသည။

ကရငကနးမာေရး ႏင လမႈ ဖလေရး ဌာန ေရးဥးသနာျပစေရးအကအည ႏင ခြစတကသမႈ ေပးျခငး

ကရငနကနးမာေရး လပသားမားအဖြ႔ ကရငနျပညနယ လြငေကာ တြင ေျခတလကတ တပဆင ေပးသည။ကရဏာလမႈေရးေဆာငရြကမႈ အသငး ေတာ (KMSS ကြနယက)

ေရးဥးသနာျပစျခငးႏင လကငငးအကအညေထာကပျခငး

ျမနမာႏငင ရပပငးဆငရာ မသနစြမးသ မားအသငး (MPHA)

မသနစြမးအခြငအေရးစညးရးတကတြနးျခငး။ အေထာကအကျပ ပစၥညးမား ထတလပျခငး၊ အလပအကငမတဆင ၀ငေငြရလပငနးမား ထညသြငးရန အားေပးျခငး

ႏငငတကာ

အကအည ႏင ကယဆယေရးအသငး - ဂပန (AAR Japan)

အသကေမြးေၾကာငးသငတနး၊ လထအေျချပ ျပနလည ေနရာခထားေရး၊ လႊေျပာငးေရးစနစ၊ အသကရငကနရစသမား အခြင အေရး/ စညးရးတကတြနးျခငး

Exceed Worldwide ရနကန အမးသားျပနလညထေထာငေရးေဆးရ (NRH) တြင ေျခတအလပရ လညပတ လပေဆာငေနျခငး၊ မႏေလး ျမနမာႏငင ေျခတလကတ စာသင ေကာငးတြင ေျခတ အလပရအသစအတြက ေငြေၾကးေထာကပျခငး။

အ နာ ၾ ကးေရာ ဂါ တ က ဖ ကေ ရး အ သ ငး (ျမနမာႏငင)

ျပနလညျပစပးေထာငျခငး ႏငေျခတ တပဆငျခငး

ဒနးမတမ ငးတးေဖာေရးအဖြ ႕ /ဒနးမတ ဒကၡသည ေကာငစ

ကခငျပညနယအတြငး မငးႏင ERW အသကရင ကနရစသ မားအတြက ေဆး၀ါး၊ ျပနလညျပစ ပးေထာငေရး ေစာငေရာကမႈ ႏင လႊေျပာငးေရး အကအညမား တကရကေပးသည။

123. Ibid. 124. ICRC, “Annual Report 2018,” p. 368.


ဥပေဒႏင မဝါဒမား ၂၀၁၈ခႏစ ဇလငလတြင လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနသည လအမားက အခန ၾကာျမငစြာေစာငဆငးေနခေသာ ၂၀၁၅ ခကတညးက ျပဌာနးထားခသည မသနစြမးသမား အခြငအေရးဥပေဒအတြက နညးဥပေဒမားက ထတျပနခသည။125၂၀၁၇ ခႏစႏင၂၀၁၉ ခႏစမားတြင ျမနမာအစးရသည ျပညနယေလးခရ ၿမ႕နယ ၉ ၿမ႕နယအတြငးရ မသနးစြမးသမားအတြက လစဥေထာကပေငြက စမးသပအစအစဥအျဖစ စတငမညျဖစၿပး ေနာကပငးတြင တစႏငငလး အတငးအတာအထ တးခ႕သြားမညျဖစေၾကာငး မဒယာသ႔ေျပာၾကားခသည။126 ၂၀၁၄ ခႏစတြင ျမနမာႏငငသည အမးသား လမႈေရးဆငရာအကာအကြယေပးေရးမဟာဗဟာစမကနးက လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ၀နၾကးဌာနမတဆငျပဌာနးကာ စတငခသည။ မသနစြမး သမား သတမတထားျခငး ခရသအားလးက ယငးအစအစဥမ ေထာကပ ေငြေပးမည ျဖစသည။127

မသနစြမးစစမႈထမးေဟာငးမားသည ဥးစားေပးအဆငႏင အကးခစားခြငရသည။ ပမနအားျဖင တညေသာ လစာႏႈနးထားႏင အစးရဌာနဆငရာလပငနးမားတြင ျဖစသည။ စစမႈထမးေဟာငး မဟတေသာ မသနစြမးသမားအတြက တရား၀ငအကအညသည ယာယမသနစြမးျဖစသအတြက လစာ၏ သးပႏစပက တႏစစာေပးၿပး၊ ထာ၀ရ မသနစြမးသမားအတြက အခြနလြတ ေထာကပေငြ ေပးသညဟ မအားျဖင ရသည။ ထာ၀ရမသနစြမးျဖစသ စစမႈထမးေဟာငး အပေဆာငးေဆးပငစငက ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနက ဒဏရာပမာဏ အႀကးအေသးအေပၚမတည၍ ဆးျဖတသည။ မသနစြမးစစျပနမားႏင ၎တ႔မသားစမားအတြက စစတပက ေဆာကေပးေသာ အလကား အမယာမား ဒါဇငေပါငးမားစြာရသညဟ ယၾကညရသည။ သ႕ေသာ သာမနစစသားမားအဖ႕ လပငနးအခြငအလနး ႏင ၀ငေငြရေပါကလမးမား နညးပါးသည။ အခမအးအမမားသည ပမနအားျဖင အလပအကငမရႏငေသာ၊အေျခခ ၀နေဆာငမႈမားျဖစေသာ ေရ ႏင လပစစ မားမရေသာ ေနရာမားတြင တညရေလရသည။128

Handicap International လမႈအသငးအ၀နးအဆင အခကအလက ေကာကယျခငး၊ ၀နေဆာငမႈႏင အခကအခ ေလလာသတမတျခငး၊ လႊေျပာငးေပးျခငး၊ စတပငးဆငရာ အေထာကအပ၊ ေရႊ႕လားနငေသာ အေထာကကအကျပပစၥညးမား ျပငေပး ျခငး၊ အကအညမား တာ၀နခ ေဆာငရြကျခငးႏင အသကရင ကနရစသ/ မငးဒဏသငသမား၏ လအပခကက စညးရးတကတြနးျခငး၊ MPHA စြမးရညျမင တငျခငး။

World Education ရပပငးဆငရာျပနလညပးေထာငျခငး၊ စးပြားေရး လပငနးမားတြင ပါ၀ငခြင ရျခငး၊ ေဆး၀ါးႏင အသကေမြး ၀မးေၾကာငး ရပေငြမား အသးျပ ခြငရျခငး၊ အသကရင ကနရစသ/ထခကနစနာသမား၏ လအပခကမား ဆငရာ အကအညေပးျခငး ႏင စညးရးတကတြနးျခငးမားဆငရာ တာ၀နခ ညႏႈငး ေဆာငရြကျခငး။

ICRC/ ျမနမာႏငင ၾကကေျခန အသငး ဘားအေျခတလကတ တပဆင ေလကငေရးဌာနႏင ရပေ၀း ေဒသမားတြင ေျခတလကတ တပဆငေရး အတြက ေထာကပ ေပးသည။

ကမ ၻာ ကလသမဂၢဒက ၡသညမား ဆ ငရာ မဟာမငးၾကး (UNHCR)

သယယပ႕ေဆာငျခငး၊ အသက ေမြး၀မးေၾကာငးလပငနး အစအစဥမဆင စးပြားေရး လပငနးမားထည သြငးျခငး အပါအ၀င စစေၾကာင ထခက အနာ တရ ျဖစရသမား၊ ေျမျမပ မငးဒဏခ အသကရင ကနရစသမားအတြက ေဆး၀ါးကန ကစရတႏင ျပနလညျပစ ပးေထာငေရးအတြက လြတလပစြာ အသျပခြင ရေသာ ဘ႑ာေငြ။

125. “After delay, Disability Rights rules and regulations published,” The Myanmar Times, 13 July 2018.126. Monthly assistance payments of K16,000 to K30,000 depending on circumstances. A disabled child will get K16,000 per month and a disabled adult up to 64 years old will get K30,000. The project pilot areas are the East Dagon township of Yangon region, Pathein and Kangyi Taung townships of Ayeyarwaddy region, Monywa, Ayardaw and Chaung Oo townships of Sagaing region and Thaton and Paung townships of Mon state. See, “Pilot project to register disabled people for welfare,” The Myanmar Times, 1 February 2019; and Htoo Thant, “Government to start disability payments,” Myanmar Times, 16 November 2017.127. ျပညေထာငစျမနမာႏငငအစးရ။ “ျမနမာႏငငအမးသားလမႈေရးကာကြယေပးမဟာဗဟာ အစအစဥ။” ဒဇငဘာ ၂၀၁၄။ စာ ၅၃။ မသြနစြမးသမားဥပေဒ မျပဌာနးမၿပးသေရြ႕ ေထာကပေၾကးေငြ မရႏငေသး ႏင အစးရသည တရား၀ငသတမတျခငးလပငနးစဥက အေကာငအထညေဖၚမည။128. Gerard McCarthy, “Veterans’ Affairs in Myanmar’s Reform Process,” Institute of Southeast Asian Studies (ISEAS) Per-spective Series, No. 78, 5 December 2018; and Htet Khaung Linn, “On society’s fringes, disabled Tatmadaw veterans lan-guish in poverty,” Myanmar Now, 11 October 2016.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 29 ေဆးဝါးကသေစာငေရာကမႈႏင ျပနလညျပစပးေထာငျခငး ျမနမာႏငငတြငထခကဒဏရာရမႈသည နာမကနးျဖစျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးျဖစၿပး ေသဆးျခငးရျခငး တတယအျမငမားဆးအခကျဖစသည။အေရးေပၚေဆးဝါးဌာနတြင ေလကငေပးထားေသာ သမားေတာ အနညး အကဥးသာရသည။၎တ႔သည ပမနအားျဖင ေကးလကေဒသမားတြင မရၾကပါ။ လနာက ေဆးရသ႔ ပ႔ေဆာငေပးမည တစႏငငလး ခတဆကထားေသာ လနာတငယဥ၀နေဆာငမႈမရပါ။ ရနကန၊ မႏေလး ႏင ေနျပညေတာကသ႔ေသာ အဓက ျမ႕ႀကးသးၿမ႕တြင အေရးေပၚအေျခအေနက တန႔ျပနေဆာငရြကႏငသည စြမးရည မရပါ။ ၎ၿမ႕တစၿမ႕စတြင အေရးေပၚအခနး တစခနးသာ ရသည။129

ျမနမာႏငငတြင မသနစြမးသမားအတြက ျပနလညျပစပးေထာငေရး၀နေဆာငမႈ ရရနမလြယကေပ။ အထးသျဖင ေကးလကေဒသမားတြင ေနထငသမားအတြကျဖစသည။ လကရ႐ပပငးဆငရာ ျပနလညျပစ ပးေထာငေရးဌာနမားသည တငးျပညလအပခက၏ ၁၀ ရာခငႏႈနးသာ ရသည။ ဌာနအမားစသည ၿမ႕ႀကးမား တြငသာရ၍ လမးစခရးစရတႀကးျမငမႈက အဟန႔အတား ျဖစေစသည။130၂၀၁၇ ခႏစမစ၍ HI သည ကရင ကနးမာေရးႏငဖလေရးဌာန (KDHW)ႏင ပးတြ၍ ႏငင၏ အေရ႕ေတာင ဖကျခမးေဒသအတြငးရ ပဋပကၡအကဆတမႈအေျခအေနက တန႔ျပနေဆာငရြကျခငးအားျဖင ကရငျပညနယ အတြငး အစးရ ႏင အစးရထနးခပျခငးမရေသာ ေဒသႏစခစလးတြင ၀နေဆာငမႈမား ေပးေနသည။131 KDHW သည ကရင အမးသားအစညးအရး (KNU) ၏ ကနးမာေရးဌာန တစချဖစၿပး ကနးမာေရးလပသားမားအတြက ေဆးသငတနးမားေပးသည။ သ႔ေသာလညး KNU ထနးခပေဒသတြင ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈမားအတြက ေလကငေပးေသာ ေဆးမႉးမား ပ၍ လအပေနေသးသည။132

ကခင၊ ရခင ႏင ရမးျပညနယမားတြင ICRC သည လကနကကငအဖြ႕မား ထနးခပေသာ ေဒသအတြငးရ ဌာနမားအပါအ၀င ကနးမာေရးဌာနမားႏင လမႈအသငးအ၀နးအေျချပဌာနမားက ေထာကပေပးခသည။133 ေရြေျပာငးကနးမာေရးယနစမားအပါအ၀င ရခငျပညနယအတြငးရ ေဆးရမား တျခားေသာ ကနးမာေရးဌာန မားသည ICRC ၏ အကအညျဖင စစေဘးေရာငျပညသမားႏင တျခား အၾကမးဖကခရ သမားျပညသမား အတြက ကနးမားေရးေစာငေရာကမႈ ေပးသည။134 ICRC သည ရခငျပညနယအတြငး လသားခငးစာနာေသာ လပငနးမား တန႔ျပနေဆာငရြကရနအတြက ႐ပပငးဆငရာျပနလညျပစပးေထာငျခငး အပါအ၀င ႐ပပငးဆငရာ ျပနလညျပစပးေထာငေရးဌာန ၅ ခက ဆကလကေထာကပေပးေနသည။135

လမႈစးပြားႏင စတပငးဆငရာ ေပါငးစပမႈ မငး/ERW အသကရငကနရစသမားသည ၎တ႔မ႐းဖလာ အသကေမြး၀မးေၾကာငးမႈက စြန႔လႊတခေသာေၾကာင ၎တ႔အတြက အစားထးအသကေမြး၀မးေၾကာငးမႈနညးလမးမား ႏင အသကေမြး၀မးေၾကာငး သငတနးမား လအပသည။136 DRC-DDG သည ပဋပကၡသတေရာကမႈရေသာ လမႈအသငးအ၀နးမားႏင မငး/ERW သတေရာကမႈရေသာ လမႈအသငးအ၀နးမားက ကညရနအတြက အသကေမြး၀မးေၾကာငးအကအညမား ေထာကပေပးသည။ ထ႔အျပင မငး/ERW ထခကနစနာသမားအတြက စးပြားေရးႏင စကပးေရး လပငနးမားဆငရာ အတကပညာသငတနးမားကပါ ကညေပးသည။137

AAR ဂပနသည ရနကနၿမ႕တြင ၎၏ဌာနတြင မသနစြမးမားအတြက အသကေမြး၀မးေၾကာငး သငတနးမား ေပးသည။138 ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလတြင ျမနမာႏငငတာ၀နယမႈရေသာစးပြားေရးဌာန ႏင AAR ဂပန သည လမႈ ဖလေရး၊ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာန၊ ျပနလညျပစပးေထာငေရးဌာန အကအညႏငအတ သကဆငသမားအစညးေ၀းက ကငးပခသည။မသနစြမးသမား အလပခန႔အပျခငး လကစြ စာအပမၾကမးႏငပတသက၍ အၾကဉာဏရယရန ျဖစသည။139

129. Susan Becker, “Progress towards health systems strengthening in Myanmar,” Journal of Global Health Reports, Vol. 2, 30 March 2018. 130. ICRC Physical Rehabilitation Programme (PRP), “Annual Report 2018,” Geneva, 2019, p. 45. 131. HI, “Federal Information – Country Card: Myanmar,” September 2018.132. “Health workers are still needed in KNU areas, KDHW says,” BNI, 5 September 2018.133. ICRC, “Annual Report 2017,” Geneva, 2018, p. 327.134. ICRC, “Annual Report 2018,” Geneva, 2019, p. 366. 135. ICRC PRP, “Annual Report 2018,” Geneva, 2019, p. 45.136. DDG, “DDG Study Aims to Counter Rise in Victims from Mines in Myanmar,” 16 January 2018.137. DRC/DDG, “Factsheet Kayah State, 2018,” 2018.138. AAR Japan, “Annual Report 2018: April 2018-March 2019,” undated but 2019, p. 17.139. Myanmar Center for Responsible Business, “Workshop to Consult Government Departments on the Draft Handbook on Employment of Persons with Disabilities,” 23 August 2018.


HI သည အေမရကနျပညေထာငစ ေထာကပေသာ ျမနမာႏငငလသားခငးစာနာေသာ မငးအေရးလႈပရားမႈက ေဆာငရြကသည။ ကရငျပညနယအတြငး ၿမ႕နယသးခ ႏင အေရ႕ေတာငဖကျခမးေဒသအတြငးရ ပခးအေရ႕ ဖကျခမးေဒသတြင ျမနမာႏငင႐ပပငးဆငရာ မသနစြမးသမားအဖြ႕ (MPHA) ႏငပးေပါငး၍ လမႈ-စးပြား ဖြၿဖးမႈ အားလးပါ၀ငခြင ႏင အားလးအတြက လသားလျခမႈလပငနးမား ေဆာငရြကသည။140

ICRC/သ႔မဟတ အမးသားလမႈအဖြ႕အစညးက ကခငျပညနယ၊ ရခငျပညနယႏင ရမးျပညနယအတြငး ပဋပကၡေၾကာင ေဘးဒကၡေရာကသျပညသမားႏင တျခား အၾကမးဖကမႈခရသ ျပညသမားအတြက ႐ပပငးဆငရာ အကအညမားေပးခသည။ ICRC သည ရခငေျမာကဖမးျခမးေဒသအတြငး အၾကမးဖကမႈခရေသာ မသားစ၀ငမားအတြက ၀ငေငြ ေငြသား အေထာကအပေပးျခငးက ကန႔သတခရၿပး အမေထာငစမားအတြက မရမျဖစ လအပခကပစၥညးမား၊ စကပးေရးပစၥညးမားျဖင ေ၀ငေပးျခငးျဖင ျပနလညအစားထးခသည။141 ၂၀၁၈ ခႏစတြင World Education အဖြ႕က ေအာကေျခ ကယထကယထ မသနစြမးသမား အဖြ႕ငယမာက စြမးရညမားျမႇငတငေပးခသည။ ထသ႔ျမႇငတငေပးျခငးျဖင ၎တ႔သည ေဒသႏရ ႏင ျပညနယအဆင ေဆာငရြကသမားျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကကာ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ပါ၀ငမႈ တးျမႇငႏငျခငး၊ ဆးျဖတခက ခလပငနးမားႏင မဝါဒေရးဆြျခငးလပငနးမားတြင ၎တ႔ပါ၀ငမႈ တးျမႇငလာႏငမညျဖစသည။ ကယားႏင ပခးတြင မသနစြမးမႈႏငၿငးခမးေရ ဖရမႏစခက တာ၀နခေဆာငရြကေပးချသည။ အသကေမြး၀မးေၾကာငး လပငနးမား ေထာကပျခငး၊ မငးး/ERW ထခကခရသမားႏင တျခား မသနစြမးသမား အတြက ေဆးဝါး အကအညေပးခသည။ Grapes for Humanity Global Foundation ၏ အေထာကအပႏင ေဆာငရြကခ သည။142 World Education အဖြ႕သည ပခးတငးေဒသႀကးႏင ကယားျပညနယအတြငး ကယထကယထ အဖြ႕မားက ေထာကပေပးခသည။ ကယားျပညနယႏင မြနျပညနယမားတြင ၀နေဆာငမႈေပးသမား လမးၫႊန တစခအတြက အခကအလကမား စေဆာငးျခငး၊ ဘာသာျပနေပးျခငး၊ ထတေ၀ ျဖန႔ချခငးမား ေဆာငရြကေပးခသည။143 UNICEF အစရငခမႈအရ ကေလးမသနစြမးဥးေရ ၈၇ ရာခငႏႈနးသည ဆရာ၀နထ သြားေရာကျပသျခငးမရသလ ၂၀ ရခငႏႈနးက ေကာငးတြင အႏငကငခရသညဟ ေျပာဆေၾကာငး သရသည။144

၂၀၁၈ ခႏစတြင ျပညေထာငစျမနမာႏငငအတြက အလရင ၆ ႏငငက အေမရကနေဒၚလာ ၂.၉ သနးလဒါနးခ သည။ ၂၀၁၇ သ႔မဟတ ၂၀၁၆ တြင ရရခေသာ ေငြေၾကးထက ထက၀ကနးပါး နညးပါခသည။145

မငးအေရးေဆာငရြကမႈ အေထာကအပမား ႏငငတကာမ ထည၀ငမႈမားသည နညးပညာမပါေသာ အလြတသေဘာ စစတမးေကာကယျခငး၊ အႏာရာယ ေလာခေရးပညာေပးျခငး သ႕မဟတ ICRC ႏင တျခားေသာ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားမ တဆင ထခကနစနာသမားအတြက အကအညေပးေသာ လပငနးမားအတြက ျဖစခသည။

140. HI, “Federal Information – Country Card: Myanmar,” September 2018.141. ICRC, “Annual Report 2018,”Geneva, 2019, p. 368.142.World Education, “Engaging Persons with Disabilities in the Peace Process in Myanmar,” 2018; and World Education, “Where We Work. Myanmar,” undated.143. Email from Khin Mar Aung, Director, World Education Myanmar, 25 October 2018.144.UNICEF, “Children with disabilities: Ensuring inclusive policy and action to provide access to services,” undated.145. Response to Monitor questionnaire by Frank Meeussen, Disarmament, Non-Proliferation and Arms Export Control, Euro-pean External Action Service, 30 September 2019; Germany, Mine Ban Treaty Article 7 Report, Form J, 4 April 2019; Ireland, Convention on Cluster Munitions Article 7 Report, Annex, 2 April 2019; and Mine Ban Treaty Article 7 Report, April 2019; Norway, Convention on Cluster Munitions Article 7 Report, Annex, 30 April 2019; Switzerland, Convention on Cluster Muni-tions Article 7 Report, Form I, 24 April 2019; and United Kingdom, Mine Ban Treaty Article 7 Report, Form J, 30 April 2019.


ႏငငတကာ အကအညေပးမႈမား အကအညေပးမႈမား - ၂၀၁၆146

အလရင က႑ ပမာဏ (သကဆငရာႏငင မား၏ေငြေၾကး)

ပမာဏ

($)

ဆြဇဇာလန အႏာရာယေလာခေရးပညာေပးျခငး ႏင မငးသငဒဏအကအည

CHF980,000 1,001,635

ဥေရာပသမဂၢ အႏာရာယေလာခေရးပညာေပးျခငး €445,962 526,993ဂာမဏ မငးသငဒဏအကအည €400,000 472,680အဂၤလန အႏာရာယေလာခေရးပညာေပးျခငး £314,044 419,657ေနာေ၀ အႏာရာယေလာခေရးပညာေပးျခငး NOK3,000,000 368,922အငယာလန မငးရငးလငးျခငး €70,000 82,719

စစေပါငး 2,872,606

၂၀၁၄ ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငသ႕ေပးေသာ ႏငငတကာအကအညမားသည အတကအက သသ သာသာ ေတြ႕ရၿပး စစေပါငး ေဒၚလာ ၂၅ သနးထကမနညးရေနၿပျဖစသည။

ႏငငတကာ အကအညေပးမႈမား အကအညေပးမႈ အကဥးခပ - ၂၀၁၄ မ ၂၀၁၈ အထ 147

ႏစ ႏငငတကာအကအညမား

($)

၂၀၁၈ 2,872,606၂၀၁၇ 6,725,763၂၀၁၆ 6,525,640၂၀၁၅ 6,240,315

၂၀၁၄ 3,386,230စစေပါငး 25,750,554

146. ၂၀၁၆ ခႏစအတြက ေယဘယေငြလႏႈနး: €1=US$1.1072; NOK8.3936=US$1; £1=US$1.3555; CHF0.9848=US$1. US Federal Reserve, “List of Exchange Rates (Annual),” 4 January 2017.147. Monitor အစရငခစာအေဟာငးမားကၾကည။ Total for 2017 has been rectified as a result of revised US funding data.


ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား ေစာငၾကညၾကပမတျခငး ၂၀၁၉ ခႏစအကဥးခပ သေဘာတစာခပက လကမတေရးထးျခငးမရေသးေသာ ျမနမာႏငငသည ထပဆင ေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား၏ လသားခငးစာနာေသာ ဆးကးသကေရာက မႈမား ရျခငးက အသအမတျပ ေသာလညး ပါ၀ငလကမတေရးထးရနအတြကေတာ မညသညလပေဆာငမႈကမ ေဆာငရြကျခငးမရေသးေပ။ ၂၀၁၃ခႏစတြင ကငးပခေသာ သေဘာတစာခပအစညးအေ၀းသ႕ ျမနမာႏငငသည ေနာကဆးအႀကမ အျဖစ တကေရာကခသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ျမနမာႏငငသည သေဘာတညခက ဆငရာ အဓက UN ဆးျဖတခကတြင မမေပး ၾကားေနႏငငအျဖစ ရပတညခသည။ ထပဆငေပါကကြ စစလကနကပစၥညးမားက အသးျပျခငး၊ ထတလပျခငး သ႕မဟတ လကလႊေျပာငးျခငး မရဟ ျမနမာ ႏငငက ထတေဖၚေျပာဆသည။ သ႕ေသာ ျမနမာႏငငသည ေခတမ ထပဆငေပါကကြ စစလကနကပစၥညးႏင ပစတသည “ထပဆငေပါကကြ ပစတ” ရေၾကာငး ႏင ၂၀၁၂ ခႏစေႏာငးပငးႏင ၂၀၁၃ ခႏစ အေစာပငးတြင ကခငျပညနယတြင အသးျပ ခေၾကာငး စြပစြ ေျပာဆမႈမား ရခသည။

ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား အသးျပမႈ တားျမစပတပငျခငး မ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငသည ထပဆငေပါကကြလကနကပစၥညးမား အသးျပမႈပတပင တားျမစျခငး ဆငရာ သေဘာတစာခပတြင လကမတေရးထးထားေသာ ႏငငတခ မဟတေပ။148 ျမနမာႏငငက “ထပဆငေပါကကြေစေသာလကနကပစၥညးမား သေဘာတစာခပ လကမတေရးထးျခငးက တႏငငလး ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခက ရရၿပးသညေနာကပငးမသာ ထညသြငးစဥးစားၿပးမသာ စဥးစားႏငမည” ဟတငျပခသည။149 ၂၀၁၇ ခႏစတြင ျမနမာႏငငက ၎သည သေဘာတစာခပတြင ပါ၀ငမည ၎၏ ရပတညခကက ၿပနလညသးသပခေၾကာငးႏင “အထနးအကြပမရ ေနရာအႏ႕ သတေရာကေစေသာ လကနကမား …….လသားခငးစာနာေသာ ေနာကဆကတြ အကး သတေရာကမႈမား ျဖစေစႏငေသာ လကနကမားက ကာကြယဟန႔တားရန” ၎အေနျဖင ရညရြယသညဟ ေျပာဆခသည။150 ျမနမာႏငငသည ထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမား အသးျပမႈပတပင တားျမစျခငး ဆငရာ သေဘာတစာခပ (ကငးေခါင၊ လာအ ဒမကရကတစသမၼတႏငင၊ ေအာကတဘာ ၂၀၀၈) ျဖစလာေစေသာ ေအာစလအစညအေ၀း (Oslo Process) ၏ ေဒသဆငရာ အစညးအေ၀းသ႕ တကေရာကခသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြင အငဒနးရားႏငင၊ ဘာလၿမ႕တြင ကငးပေသာ ေဒသဆငရာ အစညးအေ၀းသ႕လညး တကေရာကခသည။ ျမနမာႏငငသည သေဘာတစာခပအစညးအေ၀း၏ အစညးအေ၀းမားသ႔ ေလလာသအျဖစတကေရာကခဖး ေသာလညး ၂၀၁၃ ခႏစမစ၍ တကေရာကျခငးမရေတာေပ။151၂၀၁၉ ခႏစ ဇြနလ ၁၈-၁၉ ဖလစပငႏငင မနလာႏင ၂၀၁၉ ခႏစ ဧၿပလ လာအႏငင ဗယကကမးတြင ကငးပခေသာ သေဘာတစာခပ၏ ေဒသဆငရာ အလပရေဆြးေႏြးပြမားက တကေရာကခသည။152 ၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ျမနမာႏငငသည သေဘာတညခကဆငရာ UN ဆးျဖတခကတြင မမေပး ၾကားေနႏငငအျဖစ ရပ တညခသည။ ၎ဆးျဖတခက အဖြ႕၀ငႏငငမားအား ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမားအသးျပမႈ တားျမစပတပငျခငးသေဘာတစာခပတြင အျမနဆးပါ၀ငၾကရန အၾကျပထား သည။153၂၀၁၅ ခႏစတြင ပထမအႀကမ စတငမတဆကခေသာ

148. The military regime changed the name from Burma to Myanmar in 1989, but many ethnic groups in the country and a number of states still prefer to use the name Burma.149 Statement of Myanmar, UNGA First Committee on Disarmament and International Security, New York, 15 October 2015. In 2013, Myanmar expressed concern at the humanitarian impact of cluster munitions but did not elaborate its position on accession. Statement of Myanmar, UNGA First Committee on Disarmament and International Security, New York, 30 October 2013; and statement of Myanmar, UNGA First Committee on Disarmament and International Security, New York, 24 October 2012.150. Myanmar, Explanation of Vote on Resolution L.41, 72nd Session, UNGA First Committee, New York, 31 October 2017, UNGA, Official Records, A/C.1/72/PV26, pp. 18–19/29.151. Myanmar participated as an observer in the convention’s annual Meetings of States Parties in 2010 and 2012 and then its intersessional meetings in 2013. Myanmar has not attended a meeting of the convention since 2013.152. Regional Seminar on Landmines, Cluster Munitions and Explosive Remnants of War, Vientiane, Lao DPR, 29–30 April 2019. See, “Experts Discuss Landmine-related Risks At A Regional Seminar,” Lao News Agency, 2 May 2019; and “Asia-Pacific Workshop on CCM Universalization,” Convention on Cluster Munitions Quarterly Newsletter, April 2019.153. “Implementation of the Convention on Cluster Munitions,” UNGA Resolution 73/54, 5 December 2018.

၂၀၁၉ ေျမျမႇတမငး ေစာငၾကညေလလာေရး ျမနမာ/ဗမာ ႏငငအစရငခစာ | 33 သေဘာတစာခပ ျမႇငတငျခငး UNGA ႏစပတလည ဆးျဖတခကခခသညအခနမစ၍ ျမနမာႏငငကမမေပးၾကားေနအျဖစ ဆကလကရပတည လာချခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည မငးအသးျပတားျမစပတပငျခငးသေဘာတစာခပ အဖြ႔၀ငမဟတေပ။ ထ႕အျပင သမာရးက လကနကမား သေဘာတစာခပအဖြ႕၀င ႏငင တစႏငငလညး မဟတေပ။

အသးျပျခငး၊ ထတလပျခငး၊ လႊေျပာငးျခငးႏင သေလာငျခငး ၂၀၀၉ ခႏစႏ၀ငဘာလတြင ျမနမာႏငငသည ေဒသဆငရာအစညးအေ၀းတစခတြငဤသ႕ ေျပာဆ ခသည။ “မမတ႕သည ထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးမား၊ ဖြ႕ၿဖးျခငး၊ ထတလပျခငး၊ ရယျခငး၊ ထနးသမးျခငး၊ တျခားသတစဥးထ တကရကသ႕မဟတ သြ၀က၍ လႊေျပာငးျခငး၊ သ႕မဟတ ကညျခငး၊ ဤ သေဘာတညခကအရ တားျမစထားေသာ လပငနးမားက တျခားတဥးဥးအား လပေဆာငရန အားေပးျခငး၊ ဆြေဆာငျခငးမား မျပလပပါ။” 154 ထပဆငေပါကကြေစေသာ လကနကပစၥညးအား “ အထနးအကြပမရ ေနရာ အႏ႕ သတေရာက ေစေသာ လကနကမား …….လသားခငးစာနာေသာ ေနာကဆကတြ အကး သတေရာကမႈမား ျဖစေစႏငေသာ လကနကမား။” ဟ ျမနမာႏငငက ျပစတင ေ၀ဖနခသည။155

ျမနမာႏငငသည ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမားအသးျပျခငးကျငငးဆနခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင ျမနမာႏငငက ေအာကပါအတငး ေျပာဆခသည။ “မမတ႕၏ လကနကကင တပဖြ႕မားသည ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမားက မညသည စစဆငေရးတြငမ အသးျပချခငးမရေပ။”156

ျမနမာႏငငသည ၁၂၂ မလမတာ အမအစား ၈၁ ႏင ၉၀ ဘ အမးအစား ႏင ေျမျပငမ ေျမျပငပစ ၂၄၀ မမ ေရာကကေလာငခာတ႕ ပငဆငသည။ သ႕ေသာ ၎ကညမားတြင ထပဆငေပါကကြ ပစမား ပါမပါေတာ မသႏငေပ။157

ယခငကာလ စြတစြေျပာဆမႈမား ျမနမာႏငငသည ထပဆငေပါကကြလကနက “Cluster adapter” တစခ လက၀ယရရရခၿပး၂၀၁၂ ခႏစ ေႏာငးပငးႏင ၂၀၁၃ ခႏစ အေစာပငး ေျမာကပငးေဒသ ကခငလြတလပေရးတပမေတာႏင တပမေတာ တကပြမားတြင အသးျပခသညဟ ေျပာဆမႈမားရခသည။158 အဆပါလကနကသည ေခာတမထပဆငေပါကကြ စစလကနကႏင ပစတသည။ ဂနးဒရမတြင တပဆြ ထားေသာ အစးရတပဖြ႕မားသည ၂၀၁၃ ခႏစ ဇနန၀ါရလ ၂၆ ရကေန႕ တြင ကခငျပည ေတာငဖကျခမး လငဇာအေနာကဖက ၅ မင အကြာတြင ရေသာ မဟာဗဟာအရ အေရးပါသည ခါယာဘန ေတာငကနး တကခကမႈတြင KIA တပဖြ႕မားအား ထပဆငေပါကကြ လကနကမားႏင တကခကခသညဟ KIA က အခငအမာ ေျပာဆခသည။159 HRW သည ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာ ႏင ၂၀၁၃ ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင အစးရတပမားက လငဇာက ေလေၾကာငး တကခကမႈ လပခေၾကာငး အတညျပခသည။160 အလားတဗးအစမားက တကပြျဖစသညေနရာမဟတေသာ ေနရာတခသ႕ ကားျဖငသယေဆာင သြားသည ဓါတပမားက လ႕အခြငအေရးေစာငၾကညေရးအဖြ႔ (HRW) က လကခရရခသည။161 ဓါတပတြင ျမငေတြ႕ရသည “ထပဆငေပါကကြပစတ” ႏင ေပါင ၂၀ ေလးေသာ ျဖန႕ထြက ဗးမားသည ထပဆငေပါကကြေစေသာ စစလကနကပစၥညးမား ထနးခပျခငး သေဘာတစာခပပါ ထပဆငေပါကကြ စစလကနကပစၥညး ဖြငဆခကတြင အကး၀ငသည။162

154. ဥးရမငးသနး၏ ေျပာဆခက။ လကေထာကဒါရကတာ။ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားႏင စးပြားေရးဌာန။ ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန။ Regional Conference on Promotion and Universalization of Convention on Cluster Munitions.ဘာလ။ ႏ၀ငဘာ ၁၆ ၂၀၀၉ ။155. Ibid.156. ျမနမာႏငငဆငရာထတျပနခက။ လကနကျဖတသမးေရးႏင ႏငငတကာလၿခေရးဆငရာ UNGA ပထမေကာမတ အစညးအေ၀း။ နယးေယာက။ ၁၅ ေအာကတဘာ ၂၀၁၅။157. “ျမနမာႏငငကာကြယေရးလကနကမား။၊၂၀ မတလ ၂၀၁၄။ လဥး၏ ျမနမာတပမေတာ၏ MRLSသ႕မဟတေရာကကမးစပစႏငေသာစနစက အဂၤလပလ ဘာသာျပနဆမႈ။ ၂၃၊မတ ၂၀၁၄။1578.ျမနမာအစးရစစတပသည ျဖန႕ထြကဗးေျခာကလးတပဆငခၿပး ေလယာဥေပၚမ ႀကခသညအခနတြင ဗးခတတြမ သးျခား ခြထြကသည ဟေသာ သကေသမား ရသည။ 159. “လငဇာအနး KIO အဓကစခနးအား သမးယရန အစးရစစတပသည ထပဆငကြဗးမား အသးျပခသည။ ကခငသတငးအဖြ႕။ ၂၆ ဇန ၂၀၁၃။160. HRW သည ၂၀၁၃ ခႏစ ဇန ၁၄ ရကေန႕ လငဇာတကခကမႈက မတတမးတငခသည။ အရပသား ၃ ဥး ေသဆးခသည။ HRW သတငး ထတျပနခက။ “ျမနမာႏငင၊ ကခငျပညနယအတြငး မဆငမျခင တကခကမႈမား” ၁၇ ဇန ၂၀၁၃။161. ဘာေတးလငတနာထမ အးေမး၊၂၅ မတ ၂၀၁၃162.ဓါတပတြငျမငေတြ႕ရေသာ ဗးခတတမားသည အေမရကနထတ M1တပဆငေပါကကြလကနကႏငဆငတသည။ ျဖန႕ထြကဗး အေသး မားသည ေခတမပစမားျဖစၿပး ဒတယကမာစစသစစလကနကပစၥညမားကပေကာငးသည။အမညမေဖၚလသစစသားတဥးက ၎လကနကကျမနမာျပညတြငထတသညဟ အတညျပသည။ ထ႕အျပင ျမနမာတပမေတာသည ၎လကနကမား သးသညဟလညးစစလကနက ပစၥညး ထတလပေရးအရာရေဟာငးတဥးက အတညျပခသည။။


Documents

jrefrmEkdifiHtpD&ifcHpm Ekd0ifbmv 2019 ckESpf...မ ပ လ ပ ပ ကရန အတ က လည တ င ဆ လ က ပ သည ။[email protected]သ ဆက သ ယ င ပ သည