View
232
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
DRITA KOLNDREU
Libër mësuesipër tekstin shkollor
HISTORIA 4
Botues:Latif AJRULLAI Rita PETRO
Redaktore:Sevi LAMI
Arti grafik:Eldion NEVRUZI
Kopertina:Semela MERO
© Albas, 2018
ISBN 978-9928-258-27-4
Shtëpia botuese AlbasNë Tiranë: rr. “Donika Kastrioti”, pallati 14, ap. 4D.Tel: 00355 45800160e-mail: info@albas.al
Në Tetovë: rr. “Ilinden”, nr. 105 Tel.: 00389 44 344 047e-mail: albas_te@yahoo.com
Në Prishtinë: rr. “Muharrem Fejza”, p.n.Tel.: 00377 45 999 770e-mail: albas_pr@yahoo.com
Në Preshevë: rr. “Selami Hallaqi”Tel.: 00381 17 669 677e-mail: albas_pr@hotmail.com
Shtypur në shtypshkronjën
Të nderuar mësues/e dhe përdorues të këtij libri!
HYRJE
Shtëpia botuese “Albas” vë në dispozicion për ju librin e mësuesit për lëndën e Historisëpër klasën IV, i cili do t’ju shërbejë si udhëzues për mësimdhënien e kësaj lënde.Në këtë libër përfshihen:
- plani sintetik dhe analitik me një orë në javë;- plani sintetik dhe analitik me dy orë në javë, sipas nismës “Tri lëndë në gjashtë
orë”;- mësime model për çdo temë mësimore.
Duke qenë se lënda e Historisë 4 është e shtrirë 35 orë, ajo zhvillohet një orë në javë, por duke zbatuar nismën “Tri lëndë në gjashtë orë”, në disa shkolla zhvillohet një herë në dy javë dhe për këtë është hartuar edhe një plan vjetor dhe planet tremujore sipas këtij modeli.
Në konceptimin e çdo mësimi është mbajtur parasysh program i MASR-së për lëndën Historia 4, si dhe udhëzuesi për zhvillimin e kurrikulës së re në arsimin fillor të hartuar IZHA, në të cilin jepen formatet e planeve vjetore dhe tremujore, si dhe formati i planifi- kimit të një ore mësimi duke përmbushur çdo pikë të kërkuar në format apo duke ruajtur një raport të mirë mes njohurive të reja dhe mësimeve zbatuese dhe praktike.
Për hartimin e mësimeve model është mbajtur parasysh përdorimi i një numri të larmi- shëm rrugësh dhe metodash në mësimdhënien e historisë, si një përbërës një përbërës thelbësor në procesin e zbatimit të kurrikulës së historisë, në arritjen e rezultateve të parashikuara të të nxënit, në aftësimin e nxënësve për ndërtimin dhe demonstrimin e kompetencave kyç dhe kompetencave e koncepteve historike, në lidhjen e historisë me lëndët dhe fushat e tjera të të nxënit, në integrimin e temave ndërkurikulare, si dhe në zotërimin e cilësive historike për përmbushjen me sukses të qëllimeve arsimore.
Çdo mësim është menduar të fillojë me një situatë nga jeta e përditshme dhe një pyetje, e cila nxit nxënësit për një pjesëmarrje aktive, si dhe për të ndërtuar njohuri dhe aftësi të reja për të ndërvepruar me njëri-tjetrin dhe mjedisin ku jetojnë.Në modelet e mësimit janë hartuar rezultatet e të nxënit, fjalët kyç, burimet dhe mjetet didaktike, metodologjia që do të ndiqet, si dhe vlerësimi.Këto modele mësimesh japin mundësi për një pjesëmarrje aktive të nxënësve. Në to of- rohen teknika aktive të mësimdhënies. Disa nga metodologjitë e ofruara për zbatimin e orës së mësimit në përputhje me programin mësimor janë:
• lojërat;• loja me role;• diskutimet dhe shpjegimi;• përdorimi i burimeve;• përdorimi i medieve të ndryshme, si: video, filma, dokumentarë, internet;• kërkimi;
• intervistat;• studim rasti;• vëzhgim;• ekskursionet;• vizitat në muze ose vende historike;• konkurset;• projektet kurrikulare dhe ndërkurrikulare.
Mësimet e tekstit dhe modelet e mësimdhënies bëjnë të munduar lidhjen ndërlëndore me shkencat shoqërore, si qytetarinë, dhe ato natyrore, si matematikën, diturinë etj.
Të gjitha këto metoda e teknika të përdorura vënë theksin në ndërtimin e kompetencave të lëndës dhe kompetencave kyç për të nxënit gjatë gjithë jetës, si dhe në demonstrimin e aftësive dhe shkathtësive, kryesisht aftësisë së punës me dokumentet historike, punës kërkimore, aftësisë për të punuar në grup, aftësisë për të zgjidhur problemin etj.,Sipas programit, është bërë kujdes që mësimet të kenë një trajtim ndërkombëtar dhe ndërkufitar, duke përfituar nga mundësitë e reja që japin teknologjitë e informacionit dhe vendosja e lidhjeve dhe këmbimeve shkollore.Një rëndësi e veçantë i është kushtuar ndërtimit të njohurive se si nxënësit do të mësojnë, do të veprojnë dhe do të analizojnë, gjë që do t’i ndihmojë në zotërimin e kompetencave dhe në arritjen e rezultateve të të nxënit të parashikuara në program, si dhe për të krijuar baza për të ardhmen.Të gjitha modelet e orëve të mësimit janë të shoqëruara me udhëzime për mjetet didaktike që do përdoren, të cilat janë lehtësisht të realizueshme.
Përparësi e këtij teksti është se ai shoqërohet me tekstin digjital, në të cilin ofrohen infor- macione shtesë, si: ilustrime, ushtrime, video për situata nga jeta e përditshme, teste dhe çdo gjë që bën të mundur një mësim bashkëkohor.Teksti i nxënësit dhe teksti i mësuesit ju japin mundësi edhe për përmbushjen me sukses të portofolit të të nxënit, vizitave dhe ekskursioneve, si dhe ju japin mundësi për fleksibilitet në varësi të shkollës apo mjedisit ku jetohet.Shpresojmë që me këtë botim t’ju kemi ardhur sadopak në ndihmë, për të zbatuar me le- htësi kërkesat e programeve të reja.
Ju urojmë një vit të mbarë shkollor dhe suksese! Shtëpia botuese “Albas”
PËRMBAJTJA1. Plani sintetik 2 orë në javë 62. Plani analitik 2 orë në javë 83. Plani sintetik 1 orë në javë 224. Plani analitik 1 orë në javë 24
TEMATIKA 1. Historia ime dhe e familjes sime1. Historia dhe unë 242. Burimet historike 253. Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike) 274. Vija e kohës 285. Llogaritja e kohës 306. Data dhe ngjarje të rëndësishme vetjake dhe familjare 317. Pema e familjes 338. Ndërtojmë pemën e familjes (Veprimtari praktike) 359. Familja në të shkruarën dhe sot 3610. Intervistë me paraardhësit e mi (Veprimtari praktike) 3711. Përforcim njohurish 38
TEMATIKA 2. Lojërat, argëtimet, festat dhe festimet1. Lojërat dhe argëtimet në lashtësi 402. Lojërat popullore në vendin tonë 413. Lojërat popullore sot (Veprimtari praktike) 424. Festat popullore tradicionale 435. Festat kombëtare dhe zyrtare 446. Festat e krahinës sime (Veprimtari praktike) 45
TEMATIKA 3. Mite dhe legjenda1. Mitet dhe legjendat 462. Historia gojore dhe miti e legjenda 473. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike) 494. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike) 50
TEMATIKA 4. Zona dhe vendi im1. Objekte historike dhe kulturore 512. Ngjarje të rëndësishme historike 523. Figura të rëndësishme historike 534. Ekskursion në vende dhe objekte historike (Veprimtari praktike) 545. Simbolet kombëtare 556. Institucione të rëndësishme të shtetit shqiptar 567. Institucione të tjera 588. Trashëgimia kulturore 599. Vizitë në muze (Veprimtari praktike) 6010. Ekspozitë me objekte historiko-kulturore (Veprimtari praktike) 6011. Shqiptarë të famshëm 6112. Heroi im (Veprimtari praktike) 6213. Studioj një histori të zonës sime (Veprimtari praktike) 6314. Studioj një histori të zonës sime (Vlerësim portofoli) 64
LIBËR MËSUESI
6
PLANI MËSIMOR SINTETIKKLASA IV(2 orë në javë)
SHKALLA IIFUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Kompetencat/ Tematikat
SHPËRNDARJA E PËRMBAJTJES LËNDORE SIPAS KOMPETENCAVE/TEMATIKAVE
Tremujori i parë Tremujori i dytë Tremujori i tretë
1. Historia ime dhe e familjes sime
(11 orë)
1. Historia dhe unë2. Burimet historike
3. Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike)4. Vija e kohës
5. Llogaritja e kohës6. Data dhe ngjarje të rëndë- sishme vetjake dhe familjare
7. Pema e familjes8. Ndërtojmë pemën e famil- jes (Veprimtari praktike)9. Familja në të shkruarën dhe sot10. Intervistë me paraardhësit e mi(Veprimtari praktike)
11. Përforcim njohurish12. Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
2. Lojërat, argëtimet, festat dhe festimet
(6 orë)
13. Lojërat popullore në vendin tonë14. Lojërat popullore sot. (Veprimtari praktike)
15. Festat popullore tradicionale16. Festat kombëtare dhe zyrtare
Festat e krahinës sime. (Veprimtari praktike) Mitet dhe legjendat
3. Mite dhe legjenda (4 orë)
Historia gojore dhe miti e legjendaMite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
HISTORIA 4
4. Zona dhe vendi im (14 orë)
Mite dhe legjenda të zonës sime. (Veprimtari praktike)21. Objekte historike dhe kulturore
22. Ngjarje të rëndësishme historike23. Figura të rëndësishme historike
24. Simbolet kombëtare25. Institucione të rëndë- sishme të shtetit shqiptar
26. Institucione të tjera27.Trashëgimia kulturore
28. Ekskursion në vende dhe objekte historike29. Vizitë ne muze. (Veprimtari praktike)
30. Shqiptarë të famshëm31. Heroi im. (Veprimtari praktike)
32. Ekspozitë me objekte his- torike-kulturore. (Veprimtari praktike)33. Studioj një histori të zonës sime. (Veprimtari praktike)
35. Studioj një histori të zonës sime. (Veprimtari praktike. Vlerësim portofoli)
7
LIBËR MËSUESI
8
Plani mësimor analitik për 3-mujorin e parë (2 orë në javë)
KLASA IV SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISILËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.
9
HISTORIA 4
Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e të ardhmes.Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike. Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Nr.
Kompe- tencat/ Temati-
kat
Temat mësimore
Situatat e të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë e
nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/ materialet dhe mjetet didaktike
Java tek ose çift
1
Historia ime dhe e familjes sime
1. Historia dhe unë
Dialogu mes Jonës dhe mamit për kalimin brez pas brezi të varëses.
Diskutim, shpjegim, përmbledhje e strukturuar, punë në grupe, punë individ- uale.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, objekte të trashëguara brez pas brezi, skedë e paraqitjes së brezave në familje.
Java
2. Burimet historike
Kutia e kujti- meve Lojë me role, disku-
tim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, tekstidigjital, objekte të ruajtura nga fëmijëria
2
3. Kutia ime e kujtimeve. Veprimtari praktike
Krijimi i kutisë së kujtimeve.
Kërkimi, përdorim i burimeve, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për shfrytëzimi e të dhënave, për punën kërkimore, për realizimin e një produkti siç është kutia e kujtimeve, për punën individuale. për mënyrën se si shprehen kur prezantojnë produktin e tyre
Kuti kartoni, sende vetjake, foto të ngjarjeve të veçanta, dëftesa , letër zbukuruese, ngjitës, gërshërë etj
Java
4. Vija e kohës
Dialogu i Jonës me babanënë lidhje me ngjarjet në kohë.
Lojë me role. dis- kutim, shpjegim, diskutim, punë në grupe.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune
3 5. Llogaritja e kohës
A mund të gjesh sa kohë kanë kaluar nga...?
Lojë me role, bisedë. punë në grupe, shpjegim, grafik organizues, përlloga- ritje matematikore. pyetje-përgjigje
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe bashkëpunimin në çift apo në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, kalendar, foto të nxënësve në etapa të ndrys- hme të fëmijërisë etj.
Java
LIBËR MËSU
ESI
10
3
Historia ime dhe e familjes sime
6. Data dhe ngjarje të rëndësishme vetjake dhe familjare
Datat e rëndë- sishme në një familje
Lojë në role. shp- jegim, diskutim, grafik organizues. punë individuale
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale
Teksti i nxënësit, teksti digjital, kalendar, fletore pune.
4
7. Pema e familjes
Pjesa e leximit “Të dhënat për paraardhësit”.
Lojë me role, pyetje përgjigje. Di-dua të di-mësova, punë në çifte.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive,për mënyrën etë shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, përpunën individuale dhe në çift.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, letër tabak, lapustila etj.
Java8. ndërtojmë pemën e familjes. Veprimtari praktike
Foto me pemën e familjes Punë praktike
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale, për prezantimin etj.
Teksti i nxënësit, fotografi, letër tabak, lapsa të ndryshme, ngjitës etj.
5
9. Familja në të shkruarën dhe sot
Pjesa e leximit mes Jonësdhe mamit: Familja grup i rëndësishëm ishoqërisë
Diskutim, Di-duatë di-mësoj, pyetje- përgjigje.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale etj.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të ndryshme.
Java10. Interv- istë me paraardhësit e mi Veprimtari praktike
Fotot në tekst. Bisedat me gjy- shërit ( mund të përdoret teksti digjital me më shumë foto dhe video të ngjashme
shpjegim, intervistim, prezantim.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore, aparat fotografik, mjet incizimi, laptop etj.
6
11. Për- forcim njohurish
- Konkurs ose punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për arsyetimin shkak-pasojë etj
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore punë.
JavaLojërat, argë- timet, festat dhe festimet
12Lojërat dhe argë- timet në lashtësi
Lojërat ol- impike. Foto
Lojë me role. Pyetje përgjigje, Punë me tekstin. Mbajtje shënimesh, prezan- tim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, analizën, për punën individuale dhe në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, letër tabak, lapustila.
HISTO
RI
1
LIBËR MËSUESI
12
Plani mësimor analitik për 3-mujorin e dytë (2 orë në javë)
KLASA IV SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISILËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij/saj.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e të ardhmes.
13
HISTORIA 4
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Kërkon dhe gjen një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës së historisë
Kërkimi historikKërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeveNjohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jonga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
LIBËR MËSUESI
14
Analiza shkak-pasojëAnaliza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe interpretimeve.
Interpretimi historikInterpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues).
Shpjegimi dhe komunikimi për të shkuarënNxënësit zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. Nxënësit duhet të përdorin edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tyre.
Kuptimi kronologjikKuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Ndryshimi dhe vazhdimësiaKuptimi i ndryshimit dhe i vazhdimësisë është i lidhur ngushtë me identifikimin dhe shpjegimin e ndryshimit, e vazhdimësisë brenda dhe përgjatë periudhave historike, si dhe me kuptimin e temave dhe çështjeve gjithëpërfshirëse të periudhave historike.
Shumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetareShumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetare ka të bëjë me të kuptuarin e përvojave, ideve, besimit dhe vlerave të ndryshme të njerëzve dhe të shoqërive në të shkuarën dhe se si të gjitha këto kanë formësuar botën. Nxënësit duhet të njihen me shumëllojshmërinë kulturore, etnike dhe fetare të shoqërive të ndryshme. Shumëllojshmëria ekziston brenda dhe ndërmjet grupeve për shkak të dallimeve kulturore, etnike, rajonale, gjuhësore, sociale, ekonomike, teknologjike, politike dhe fetare. Njohja e kulturave duhet të arrihet nëpërmjet studimit të individëve dhe të grupeve të ndryshme shoqërore, si p.sh.: njohjes të pakicave kombëtare, të shoqërive europiane dhe atyre joeuropiane.
RëndësiaRëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën është shkruar interpretimi.
Nr.Kompe-
tencat/ Tematikat
Temat mësimore
Situatat e të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë e
nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/ materialet dhe mjetet didaktike
Java tek ose çift
1
Lojërat, argë- timet, festat dhe festimet
13. Lojërat popullore në vendin tonë
Një lojë pop- ullore, mjete sipas lojës
Bisedë, Lexim, disku- tim, ndërtim skeme,
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital
Java
2
14. Lojërat popullore sot. Ve- primtari praktike
Lojëra LojëNxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për zbatimin në praktikë të lojërave, për bashkëpunimin me njëri tjetrin.
Sipas lojërave
315. Festat popullore tradicionale
Situata e leximitJona-gjyshi
Lojë me role, stuhi mendimi. shpjegim, diskutim.Punë individuale.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, tek- sti digjital, foto nga festat të ndryshme popullore.
Java
416. Festat kombëtare dhe zyrtare
Situata në tekst mes Jonës dhe mamit.
Lojë me role, disku- tim. INSERT. Punë në çift.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune
5
17. Festat e krahinës sime. Veprimtari praktike
Festojmë së bashku.
Shkrim, interpretim, fotografim, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, fotografi, veshje festive, receta gatimi, aparat fotografik etj
Java HISTO
RI
1
6
Mite dhe legjenda
18. Mitet dhe legjendat
Situata në tekst Jona dhe babi: historia e krijimit të botës.
Lojë në role, diskutim idesh, shpjegim, lojë.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra jashtë shkollor.
7
19. Historia gojoredhe miti e legjenda
Situata në tekst për shpatën e Skënderbeut.
Lojë me role, :lexim, diskutim, Punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me mite dhe legjenda
Java
8
20. Mite dhe legjenda të zonës sime Veprimtari praktike
Film vizatimor (për një mit)
Analizë, hartim rregullash të një pune kërkimore
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njo- hurive,për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me tematikë mite apo legjenda, mjete të TIK-ut për prezantim etj
9
21. Mite dhe legjenda të zonës sime Veprimtari praktike
Lista me hapat e punës
Prezantim, përdorim të TIK
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njo- hurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me temë mite apo legjenda, mjete të TIK për prezantim etj.
Java
10 Zona dhe vendi im
22. Objekte historike dhe kulturore
Situate në tekst Jo- na-mami.
Lojë me role, disku- tim, diskutim, punë në grupe, Diagrami i Venit
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: Për interpretimin e njo- hurive,për punën kërkimore, Për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, tek- sti digjital, foto dhe kartolina të objekteve historike dhe social kulturore, letër tabak, lapustila
LIBËR MËSU
ESI
16
HISTORI
1
Plani mësimor analitik për 3-mujorin e tretë (2 orë në javë)
KLASA IV SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISILËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike.
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij/saj.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e së tashmes dhe perspektivat e së ardhmes.
LIBËR MËSUESI
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Kërkon burime digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës së historisë
Kërkimi historikKërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeveNjohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jonga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
18
HISTORI
1
Analiza shkak-pasojëAnaliza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe interpretimeve.
Interpretimi historikInterpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Shpjegimi dhe komunikimi për të shkuarënNxënësit zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. Nxënësit duhet të përdorin edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tyre.
Kuptimi kronologjikKuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, çka përfshin përdorimin e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Ndryshimi dhe vazhdimësiaKuptimi i ndryshimit dhe i vazhdimësisë është i lidhur ngushtë me identifikimin dhe shpjegimin e ndryshimit, e vazhdimësisë brenda dhe përgjatë periudhave historike, si dhe me kuptimin e temave dhe çështjeve gjithëpërfshirëse të periudhave historike.
Shumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetareShumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetare ka të bëjë me të kuptuarin e përvojave, ideve, besimit dhe vlerave të ndryshme të njerëzve dhe të shoqërive në të shkuarën dhe se si të gjitha këto kanë formësuar botën. Nxënësit duhet të njihen me shumëllojshmërinë kulturore, etnike dhe fetare të shoqërive të ndryshme. Shumëllojshmëria ekziston brenda dhe ndërmjet grupeve për shkak të dallimeve kulturore, etnike, rajonale, gjuhësore, sociale, ekonomike, teknologjike, politike dhe fetare. Njohja e kulturave duhet të arrihet nëpërmjet studimit të individëve dhe të grupeve të ndryshme shoqërore, si p.sh.: njohjes të pakicave kombëtare, të shoqërive europiane dhe atyre joeuropiane.
RëndësiaRëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën është shkruar interpretimi.
Nr.Kompe-
tencat/ Tematikat
Temat mësi- more
Situatat e të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë e
nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/ materialet dhe mjetet didaktike
Java Tek ose Çift
1
Zona dhe vendi im
23. Ngjarje të rëndësishme historike
Situata e leximit në tekst.
Vëzhgim/diskutim, INSERT, punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për inter- pretimin e njohurive, për punën kërkimore,për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore shënimesh ose letër A4, lapsa etj.
java
224. Figura të rëndësishme historike
Situata në tekst: Biseda Jona-ba- bi
Diskutim, shpjegim, shkrim i lirë
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për inter- pretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të figurave historike
3 25. Simbolet kombëtare
Kënga e Himnit Kombëtar
Këndim, diskutim, të nxënit në bashkëpunim, vizatim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, flamur shqiptar, magnetofon, reg- jistrim i himnit kombëtar në CD, stemë e Republikës së Shqipërisë, teksti digjital
Java
4
26. Institucione të rëndësishme të shtetit shqiptar
Situata në tekstJona dhe babi. Shëtitje mes ndërtesave të rëndësishme nëTiranë.
Lojë me role. INSERT, pyetje përgjigje
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti dig- jital, foto me institucionet e rëndësishme shtetërore.
5 27. Institucione të tjera
Situata në tekst për nevojën e institucioneve të ndryshme.
Lojë me role, Di- dua të di- mësova, argumentim në dyshe shkak-pa- sojë.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të këtyre institucioneve
java
6 28. Trashëgimia kulturore
Situata në tekst. Biseda mes Jonës dhe gjy- shit për këngët popullore.
Diskutim, lexim, shpjegim, ilustrim me foto, shkrim i lirë.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit me gojë dhe me shkrim, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto me përmbajtje të trashëgimisë kulturore.
LIBËR MËSU
ESI
20
7
29. Ekskursion në vendedhe objekte historike
-
Ekskursion, vëzh- gim, fotografim, diskutim, mbajtje shënimesh
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimine kompetencave kyç dhe të lëndës, për inter- pretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punënindividuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet historike.
830. Vizitë ne muze. Vep- rimtari praktike
- Vëzhgim, shpjegim, vizatim etj.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimine kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për zbatim rregullash, për bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet në muze.
9 31. Shqiptarë të famshëm
Situata nëtekst. Biseda mes Jonës dhe mamit përtë shkuar në koncert të një këngëtareje të famshmeshqiptare
Diskutim, punë në grupe,lojë enigmë.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të shqiptarëve të famshëm.
1032. Heroi im. Veprimtari praktike
Si të kërkojmë të dhënapër figura të rëndësishme të vendbanimit
Punë kërkimore, fotografim, përsh- krim, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin,punë kërkimore, për punën individu- ale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, burimetë shkruara, burime gojore, bllok shënimesh, fletore punë, foto, mjete të TIK-ut për prezantim etj.
11
33. Ekspozitëme objekte historike-kultu- rore. Veprimtaripraktike
Kërkim, fotografim, përshkrim, prezan- tim
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin ekompetencave kyç dhe të lëndës,për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, prezantimin, vlerësimin dhe vetëvlerësimin, për punën individu-ale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, fletore pune, objekte të ndryshme të trashëgimisë kulturore të familjes
12
34. Studioj njëhistori të zonës sime. Veprimtari praktike
-Shpjegim, organ- izim Gjatë orës së parë vlerësohen vetëm për pjesëmar-
rjen aktive.
Teksti i nxënësit, fletore,aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
13
35. Studiojnjë histori të zonës sime. Veprimtari praktike (vlerësimportofoli)
Shpjegim, organ- izim, prezantim.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash, prezantim, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, fletore, aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
HISTO
RI
2
LIBËR MËSUESI
22
Plani mësimor vjetor
PLANI MËSIMOR sintetik (1 orë në javë) KLASA IV
SHKALLA IIFUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Kompetencat/ Tematikat
SHPËRNDARJA E PËRMBAJTJES LËNDORE SIPAS KOMPETENCAVE/TEMATIKAVE
Tremujori i parë Tremujori i dytë Tremujori i tretë
I. Historia ime dhe e familjes sime
(11 orë)
1. Historia dhe unë
2. Burimet historike3. Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike)
4. Vija e kohës
5. Llogaritja e kohës6. Data dhe ngjarje të rëndë- sishme vetjake dhe familjare
7. Pema e familjes8. Ndërtojmë pemën e famil- jes (Veprimtari praktike)9. Familja në të shkruarën dhe sot10. Intervistë me paraardhësit e mi(Veprimtari praktike)
11. Përforcim njohurish
II. Lojërat, argëtimet, festatdhe
festimet (6 orë)
12. Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
13. Lojërat popullore në vendin tonë
14. Lojërat popullore sot (Veprimtari praktike)
15. Festat popullore tradi- cionale
16. Festat kombëtare dhe zyrtare
17. Festat e krahinës sime (Veprimtari praktike)
HISTORIA 4
III. Mite dhe
legjenda (4 orë)
18. Mitet dhe legjendat
19. Historia gojore dhe miti e legjenda
20. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
21. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
IV. Zona dhe
vendi im (14 orë)
22. Objekte historike dhe kulturore
23. Ngjarje të rëndësishme historike
24. Figura të rëndësishme historike
25. Ekskursion në vende dhe objekte historike (Veprimtari praktike)
26. Simbolet kombëtare
27. Institucione të rëndë- sishme të shtetit shqiptar
28. Institucione të tjera
29. Trashëgimia kulturore
30. Vizitë në muze (Veprimtari praktike)
31. Ekspozitë me objekte his- toriko-kulturore (Veprimtari praktike)
32. Shqiptarë të famshëm
33. Heroi im (Veprimtari praktike)
34. Studioj një histori të zonës sime (Veprimtari praktike)
35. Studioj një histori të zonës sime (Vlerësim portofoli)
23
LIBËR MËSUESI
24
PLANI MËSIMOR ANALITIK PËR 3-MUJORIN E PARË(1 orë në javë)
SHKALLA IIFUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagram, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocione dhe ndjenjat e tij.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e të ardhmes.
HISTORIA 4
25
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike. Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës së historisëKërkimi historik
Kërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeveNjohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jonga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
LIBËR MËSUESI
26
Analiza shkak-pasojëAnaliza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe interpretimeve.
Interpretimi historikInterpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Shpjegimi dhe komunikimi për të shkuarënNxënësit zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. Nxënësit duhet të përdorin edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tyre
Kuptimi kronologjikKuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Ndryshimi dhe vazhdimësiaKuptimi i ndryshimit dhe i vazhdimësisë është i lidhur ngushtë me identifikimin dhe shpjegimin e ndryshimit, e vazhdimësisë brenda dhe përgjatë periudhave historike, si dhe me kuptimin e temave dhe çështjeve gjithëpërfshirëse të periudhave historike.
Shumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetareShumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetare ka të bëjë me të kuptuarin e përvojave, ideve, besimit dhe vlerave të ndryshme të njerëzve dhe të shoqërive në të shkuarën dhe se si të gjitha këto kanë formësuar botën. Nxënësit duhet të njihen me shumëllojshmërinë kulturore, etnike dhe fetare të shoqërive të ndryshme. Shumëllojshmëria ekziston brenda dhe ndërmjet grupeve për shkak të dallimeve kulturore, etnike, rajonale, gjuhësore, sociale, ekonomike, teknologjike, politike dhe fetare. Njohja e kulturave duhet të arrihet nëpërmjet studimit të individëve dhe të grupeve të ndryshme shoqërore, si p.sh.: njohjes të pakicave kombëtare, të shoqërive europiane dhe atyre joeuropiane.
RëndësiaRëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën është shkruar interpretimi.
Nr. Kompetencat/ Tematikat
Temat mësimore
Situatate të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë e nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/materialet dhe mjetet didaktike Datat
1
Historia ime dhe efamiljes sime
1. Historia dhe unë
Dialogu mes Jonës dhe mamit për kalimin brez pas brezi të varëses.
Diskutim, shpjegim, përmbledhje e strukturuar,punë në grupe, punë individuale.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital,objekte të trashëguara brez pas brezi,skedë e paraqitjes së brezave në familje.
2 2. Burimet historike
Kutia e kujti- meve
Lojë me role, diskutim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital,objekte të ruajtura nga
fëmijëria.
3
3. Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike)
Krijimi i kutisë së kujtimeve.
Kërkimi, përdorim i buri- meve, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për shfrytëzimi e të dhënave, për punën kërkimore, për realizimin e një produkti siç është kutia e kujtimeve,për punën individuale. për mënyrën se si shprehen kur prezantojnë produktin e tyre
Kuti kartoni, sende vetjake,foto të ngjarjeve të veçanta, dëftesa,letër zbukuruese, ngjitës,gërshërë etj.
4 4. Vija e kohës
Dialogu i Jonës me babanë në lidhje me ngjar- jet në kohë.
Lojë me role, diskutim, shpjegim, diskutim, punë në grupe.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune
5 5. Llogaritja e kohës
A mund të gjesh sa kohë kanë kaluar nga...?
Lojë me role, bisedë. punë në grupe, shpjegim, grafik organizues, përllogaritje matematikore. pyetje-përgjigje
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe bashkëpunimin në çift apo në grup
Teksti i nxënësit, teksti dig- jital, fletore pune, kalendar, foto të nxënësve në etapa të ndryshme të fëmijërisë etj.
HISTO
RI
2
6
Historia ime dhe efamiljes sime
6. Data dhe ngjarjetë rëndë- sishme vetjake dhe familjare
Datat e rëndë- sishme në një familje
Lojë në role. shpjegim, diskutim, grafik organizues. punë individuale
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale
Teksti i nxënësit, teksti digjital, kalendar, fletore pune.
7 7. Pema e familjes
Pjesa e leximit “Të dhënat për paraardhësit”.
Lojë me role, pyetje përgjigje. Di-dua të di-mësova, punë në çifte.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive,për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në çift.
Teksti i nxënësit, teksti digjital,letër tabak, lapustila etj.
8
8. ndërto- jmë pemën e familjes. (Veprimtari praktike)
Foto me pemën e familjes
Veprimtari praktike
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale, për prezantimin etj.
Teksti i nxënësit, fotografi, letër tabak, lapsa të ndrys- hëm, ngjitës etj.
9
9. Familja në të shkru- arën dhe sot
Pjesa e leximit mes Jonësdhe mamit: Familja grup i rëndësishëm i shoqërisë
Diskutim, Di-duatë di-mësoj, pyetje- përgjigje.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale etj.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të ndryshme.
10
10. Interv- istë me paraard- hësit e mi (Veprimtari praktike)
Fotot në tekst, bisedat me gjyshërit mund të përdoret teksti digjital me më shumë foto dhe video të ngjashme
shpjegim, intervistë prezan- tim.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në grup
Teksti i nxënësit, teksti digji- tal, fletore, aparat fotografik, mjet incizimi, laptop etj.
1111. Për- forcim njohurish
- Konkurs ose punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për arsyetimin shkak-pasojë etj.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore punë.
LIBËR MËSU
ESI
28
HISTORI
2
PLANI MËSIMOR ANALITIK PËR 3-MUJORIN E DYTË(1 orë në javë)
SHKALLA IIFUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike.
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e së tashmes dhe perspektivat e të ardhmes.
LIBËR MËSUESI
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.Kërkon dhe gjen një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike. Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës së historisë
Kërkimi historikKërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jonga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
HISTORI
3
30
HISTORI
3
Analiza shkak-pasojëAnaliza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe interpretimeve.
Interpretimi historikInterpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues).
Shpjegimi dhe komunikimi për të shkuarënNxënësit zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. Nxënësit duhet të përdorin edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tyre
Kuptimi kronologjikKuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, çka përfshin përdorimin e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Ndryshimi dhe vazhdimësiaKuptimi i ndryshimit dhe i vazhdimësisë është i lidhur ngushtë me identifikimin dhe shpjegimin e ndryshimit, e vazhdimësisë brenda dhe përgjatë periudhave historike, si dhe me kuptimin e temave dhe çështjeve gjithëpërfshirëse të periudhave historike.
Shumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetareShumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetare ka të bëjë me të kuptuarin e përvojave, ideve, besimit dhe vlerave të ndryshme të njerëzve dhe të shoqërive në të shkuarën dhe se si të gjitha këto kanë formësuar botën. Nxënësit duhet të njihen me shumëllojshmërinë kulturore, etnike dhe fetare të shoqërive të ndryshme. Shumëllojshmëria ekziston brenda dhe ndërmjet grupeve për shkak të dallimeve kulturore, etnike, rajonale, gjuhësore, sociale, ekonomike, teknologjike, politike dhe fetare. Njohja e kulturave duhet të arrihet nëpërmjet studimit të individëve dhe të grupeve të ndryshme shoqërore, si p.sh.: njohjes të pakicave kombëtare, të shoqërive europiane dhe atyre joeuropiane.
RëndësiaRëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën është shkruar interpretimi.
Nr.Kompeten- cat/ Tema- tikat
Temat mësi- more
Situatate të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë e nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/ materialet dhe mjetet didak- tike
Datat
1
Lojërat, argëtimet, festat dhe festimet
12. Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
Lojërat olimpike. Foto
Lojë me role. Pyetje përgjigje, Punë me tek- stin. Mbajtje shënimesh, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, analizën, për punën individuale dhe në grup
Teksti i nxënësit, teksti digjital, letër tabak, lapustila.
213. Lojërat popullore në vendin tonë
Një lojë popullore, mjete sipas lojës
Bisedë, Lexim, diskutim, ndërtim skeme,
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital
3
14. Lojërat popullore sot. (Veprimtari praktike)
Lojëra Lojë
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për zbatimin në praktikë të lojërave, për bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Sipas lojërave
415. Festat popullore tradicionale
Situata e leximitJona-gjyshi
Lojë me role, stuhi men- dimi. shpjegim, diskutim. Punë individuale.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto nga festat të ndrys- hme popullore.
516. Festat kombëtare dhe zyrtare
Situata në tekst mes Jonës dhe mamit.
Lojë me role, diskutim. INSERT. Punë në çift.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune
6
17. Festat e krahinës sime. (Veprimtari praktike)
Festojmë së bashku.
Shkrim, interpretim, fotografim, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, fotografi, veshje fes- tive, receta gatimi, aparat fotografik, etj
LIBËR MËSU
ESI
32
7
Mite dhe legjenda
18. Mitet dhe legjendat
Situata në tekst Jona dhe babi: historia e krijimit të botës.
Lojë në role, diskutim idesh, shpjegim, lojë.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra jashtë shkollor.
8
19. Historia gojore dhe miti e legjen- da
Situata në tekst për shpatën e Skënderbeut.
Lojë me role, : lexim, dis- kutim, Punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me mite dhe legjenda
9
20. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
Film vizati- mor (për një mit)
Analizë, hartim rregul- lash të një pune kërki- more
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në re- alizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me tematikë mite apo legjenda, mjete të TIK-un për prezantim etj.
10
21. Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
Lista me hapat e punës
Prezantim, përdorim të TIK-ut
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në re- alizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me temë mite apo legjenda, mjete të TIK-ut për prezan- tim etj.
HISTO
RI
3
LIBËR MËSUESI
34
PLANI MËSIMOR ANALITIK PËR 3-MUJORIN E TRETË(1 orë në javë)
SHKALLA IIFUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyç
Kompetenca e komunikimit dhe të shprehuritZhvillon kompetencën e komunikimit për të ndërtuar njohuritë historike për të shqyrtuar, për të analizuar, për të parashtruar pyetje, për të argumentuar, për të diskutuar dhe për të komunikuar informacionin historik, konceptet dhe idetë.Përdor funksionet gjuhësore të teksteve historike,duke përfshirë fjalorin historik,fjali të ndërtuara saktë për përshkrimin e ngjarjeve, fjali komplekse për shpjegimin e marrëdhënieve shkak-pasojë, përdorimin e gjerë të emrave, ndajfoljeve dhe mbiemrave për të përshkruar vendet, njerëzit dhe ngjarjet.
Kompetenca e të menduaritZhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të diskutueshme.Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë, vazhdimësinë dhe ndryshimin.Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënitZhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën. Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit sipas një radhitje logjike.Vlerëson pikëpamjet e ndryshme si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij.
Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinZhvillon kompetencën për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin për të identifikuar dhe vlerësuar burimet e nevojshme për interpretimin e ngjarjes historike.Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë. Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e së ardhmes.
35
HISTORIA 4
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personaleZhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj., për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetareZhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme kulturore.Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet njerëzore.Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së historisë së tyre dhe të tjerëve.Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore. Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin historik.
Kompetenca digjitaleZhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike. Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të lëndës së historisë
Kërkimi historikKërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeveNjohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
LIBËR MËSUESI
36
Analiza shkak-pasojëAnaliza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe interpretimeve.
Interpretimi historikInterpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Shpjegimi dhe komunikimi për të shkuarënNxënësit zhvillojnë dëgjimin, leximin dhe shkrimin si aftësi për të kujtuar, për të përzgjedhur, për të klasifikuar dhe për të organizuar informacionin historik, duke përdorur me saktësi terminologjinë historike për përshkrimin dhe për shpjegimin e ngjarjeve në të shkuarën. Nxënësit duhet të përdorin edhe teknologjitë e reja ekzistuese sipas nevojave të tyre.
Kuptimi kronologjikKuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Ndryshimi dhe vazhdimësiaKuptimi i ndryshimit dhe i vazhdimësisë është i lidhur ngushtë me identifikimin dhe shpjegimin e ndryshimit, e vazhdimësisë brenda dhe përgjatë periudhave historike, si dhe me kuptimin e temave dhe çështjeve gjithëpërfshirëse të periudhave historike.
Shumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetareShumëllojshmëria kulturore, etnike dhe fetare ka të bëjë me të kuptuarin e përvojave, ideve, besimit dhe vlerave të ndryshme të njerëzve dhe të shoqërive në të shkuarën dhe se si të gjitha këto kanë formësuar botën. Nxënësit duhet të njihen me shumëllojshmërinë kulturore, etnike dhe fetare të shoqërive të ndryshme. Shumëllojshmëria ekziston brenda dhe ndërmjet grupeve për shkak të dallimeve kulturore, etnike, rajonale, gjuhësore, sociale, ekonomike, teknologjike, politike dhe fetare. Njohja e kulturave duhet të arrihet nëpërmjet studimit të individëve dhe të grupeve të ndryshme shoqërore, si p.sh.: njohjes të pakicave kombëtare, të shoqërive europiane dhe atyre jo uropiane.
RëndësiaRëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën është shkruar interpretimi.
Nr.
Kompe- tencat/ Temati-
kat
Temat mësimore
Situatat e të nxënit
Metodologjitë dhe veprimtaritë
e nxënësve
Për çfarëdo të vlerësohen nxënësit
Burimet/ materialet dhe mjetet didaktike Datat
1
Zona dhe vendi im
22. Objekte historike dhe kulturore
Situata në tekst Jo- na-mami.
Lojë me role, dis- kutim, diskutim, punë në grupe, Diagrami i Venit
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: Për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, Për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto dhe kartolina të objekteve historike dhe social kulturore, letër tabak, lapustila
223. Ngjarje të rëndësishme historike
Situata e leximit në tekst.
Vëzhgim/disku- tim, INSERT, punë individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për punën kërki- more,për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore shëni- mesh ose letër A4, lapsa etj.
324. Figura të rëndësishme historike
Situata në tekst: Biseda Jona-babi
Diskutim, shpjegim, shkrim i lirë
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të figurave historike
4
25. Ekskur- sion në vende dhe objekte historike
-
Ekskursion, vëzh- gim, fotografim, diskutim, mbajtje shënimesh
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet historike.
5 26. Simbolet kombëtare
Kënga e Himnit Kombëtar
Këndim, diskutim, të nxënit në bashkëpunim, vizatim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, flamur shqiptar, magnetofon, regjistrim i himnit kom- bëtar në CD, stemë e Re- publikës së Shqipërisë, teksti digjital.
HISTO
RI
3
6
27. In- stitucione të rëndësishme të shtetit shqiptar
Situata në tekst Jona dhe babi. Shëtitje mes ndërtesave të rëndësishme në Tiranë.
Lojë me role. INSERT, pyetje përgjigje
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto me institucionet e rëndë- sishme shtetërore.
728. In- stitucione të tjera
Situata në tekst për nevojën e institucioneve të ndryshme.
Lojë me role, Di-dua të di- mësova, argu-mentim në dyshe shkak-pasojë.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të këtyre institucioneve
829.Trashëgimia kulturore
Situata në tekst. Biseda mes Jonës dhe gjyshit për këngët popullore.
Diskutim,lexim, shpjegim, ilustrim me foto, shkrim i lirë.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit me gojë dhe me shkrim, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto me përm- bajtje të trashëgimisë kulturore.
9
30. Vizitë ne muze. Veprimtari praktike
- Vëzhgim, shp- jegim, vizatim etj.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për zbatim rregullash, për bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet në muze.
10
31. Ekspozitë me objekte historike-kul- turore. Veprimtari praktike
Kërkim, foto- grafim, përshkrim, prezantim
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, prezantimin, vlerësimin dhe vetëvlerësimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin
Teksti i nxënësit, fletore pune, objekte të ndrys- hme të trashëgimisë kulturore të familjes
LIBËR MËSU
ESI
38
11 32. Shqiptarë të famshëm
Situata në tekst. Biseda mes Jonës dhe mamit përtë shkuar në koncert të një këngëtareje të famshme shqiptare
Diskutim, punë në grupe,lojë enigmë.
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto tëshqiptarëve të famshëm.
1233. Heroi im. Veprimtari praktike
Si të kërkojmë të dhënapër figura të rëndësishme të vendbanim- it
Punë kërkimore, fotografim, përshkrim, prezantim
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin,punë kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
Teksti i nxënësit, burime të shkruara, burime gojore, bllok shënimesh, fletore punë, foto, mjete të TIK për prezantim etj.
13
34. Studioj një histori të zonës sime. Veprimtari praktike
- Shpjegim, organizim
Gjatë orës së parë vlerësohen vetëm për pjesëmarrjen aktive.
Teksti i nxënësit, fletore, aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
14
35. Studioj një histori të zonës sime. Veprimtari praktike (vlerësim portofoli)
Shpjegim, organ- izim., prezantim.
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në real- izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash, prezantim, për punën individuale dhe bash- këpunimin me njëri-tjetrin
Teksti i nxënësit, fletore, aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
HISTO
RI
3
LIBËR MËSUESI
40
TEMATIKA I. HISTORIA IME DHE E FAMILJES SIME
MËSIMI 1
Tema: Historia dhe unë
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Historia dhe unë
Situata e të nxënit:Dialogu mes Jonës dhe mamit për varësen e trashëguar brez pas brezi dhe që një ditë atë do ta mbajë vetë Jona. Varësja do të kalojë nëpër 4 breza dhe më shumë...
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• dallon historinë si shkencë që tregon për të
shkuarën;• argumenton pse duhet të njohim historinë
e familjes;• shtron pyetje për të shkuarën.
Konceptet/ Fjalët kyç:• histori• histori e familjes• brez• ngjarje
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, objekte të familjes të trashëguara brez pas brezi, skedë e paraqitjes së brezave në familje.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjuhë dhe komunikim.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: DiskutimDiskutohet situata e dhënë në tekst për varësen e mamit të Jonës. Mësuesi/ja pyet:- Si e kuptoni thënien: “Ka kaluar brez pas brezi”?- A keni ju në familje ndonjë objekt që u përkiste gjyshërve apo të afërmve tuaj?- A ruan mami, babi, gjyshja, gjyshi apo ju vetë një send që jua kanë dhuruar prindërit apo gjyshërit tuaj?Nxënësit japin shembuj nga familja e tyre me objekte e kujtime që kanë trashëguar nga familjarë të tyre.
b) Ndërtimi i njohurive: Shpjegim, përmbledhje e strukturuar, punë në grupeNxënësit hapin tekstin. Mësuesi/ja paraqet dhe shpjegon para klasës skema e brezave në një familje. Ai/ajo sqaron se numërimi i brezave mund të fillojë që te paraardhësi më i vjetër që mund të njohim. P.sh., nëse ne arrijmë të kemi të dhëna për katragjyshin tonë, mund t’i referohemi atij si brezi I. Pra, marrin si pikë reference paraardhësin më të vjetër për të cilin kemi të dhëna. Por, gjithashtu, nuk është gabim që si brez të parë të marrim veten dhe pastaj të kalojmë te paraardhësit tanë.
Unë Brezi V
Prindërit Brezi IV
Gjyshërit Brezi III
Stërgjyshërit Brezi II
Katragjyshërit Brezi I
Udhëzohen nxënësit të lexojnë në heshtje tekstin dhe të plotësojnë në grup skemën e përmbledhjes së strukturuar.
Se si ndryshojmë dhe zhvillohemi me kalimin e kohësNa tregon Historia Na mëson Të njohim rrënjët tona
identitetin tonëTë krijojmëNa ndihmon Është Shkencë
HISTORIA
41
c) Përforcimi: Punë individuale/diskutimPunohet në mënyrë individuale rubrika “Provo veten” dhe “Rretho pohimet e sakta”. Nxënësit diskutojnë me njëri- tjetrin dhe vlerësojnë përgjigjet për dy rubrikat.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra: Rubrika “Bëhu historian”. Nxënësit do të plotësojnë skedën për paraardhësit te tyre, duke marrë informacioni e duhur në familje.- Të sjellin në klasë për orën e ardhshme një objekt kujtim nga fëmijëria.
MËSIMI 2
Tema: Burimet historike
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Burimet historike
Situata e të nxënit:Kutia e kujtimeve të babit. Jona gjen kutinë e kujtimeve të babit dhe babi i shpjegon se çfarë tregon çdo objekt që gjendet në të.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon se pse shërbejnë burimet historike;• dallon disa burime të thjeshta historike nga jeta
vetjake;• liston disa detyra të historianit;• klasifikon llojet e burimeve historike.
Konceptet/ Fjalët kyç:• burim historik• burime material• burime të shkruara• burime figurative• burime gojore.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, objekte të ruajtura nga fëmijëria.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjuhë dhe komunikim
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
LIBËR MËSUESI
42
a) Parashikimi: Lojë me role, diskutimLexohet në role situate “Kutia e kujtimeve”.Diskutohet rreth pyetjes: Po ti, a ke një kuti kujtimesh? Nëse po, çfarë ruan në të?
b) Ndërtimi i njohurive: Bashkëbisedim, shpjegim, punë në grupe.Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të paraqesin objektet që kanë sjellë në klasë (porosi nga ora e mëparshme). U kërkon nxënësve të tregojnë objektin dhe të thonë ndonjë histori që u kujton ky objekt i ruajtur.Nxënësit emërtojnë objektet e tyre, mësuesi/ja i shkruan në dërrasën e zezë, duke pasur kujdes t’i grupojë sipas llojeve:
Burime materiale Burime të shkruara Burime figurative
Një kukull Një fyell
Një dëftesë Një certifikatë
Një vizatim Një foto
etj.
Mësuesi/ja pyet për secilin grup objektesh:-Çfarë kanë të përbashkët këto objekte. P.sh.: Çfarë ka të përbashkët kukulla, topi, fyelli etj?
Pas përgjigjeve të ndryshme që japin nxënësit, mësuesi/ja do të shpjegojë se çfarë përfaqësojnë këto objekte duke bërë dhe klasifikimin e tyre në:
Burime material Burime të shkruara Burime figurative
Mësuesi/ja shpjegon se objekte të ngjashme u shërbejnë historianëve për të shkruar historinë. P.sh.: një pllakë e lashtë argjile me shkrime historianët e analizojnë për të mbledhur të dhëna, për të përcaktuar kohën, për të shkruar ngjarjen. Kurse ne e shkruajmë historinë tonë duke u bazuar në burime të thjeshta, si: objekte, shkrime, foto apo histori gojore që rrëfejnë për jetën tonë.Nxënësit analizojnë fotot në tekst duke vepruar si historianë. P.sh.:- Pse shërben pllaka e shkruar?- Pse shërben ena e baltës?- Pse shërbenin armët?- Pse shërben libri? Etj.
c) Përforcimi: Plotëso dhe përgjigjuNxënësit do të diskutojnë rubrikën “Provo veten” dhe “Bëhu historian”, ku do të klasifikojnë kujtimet e Jonës sipas llojeve të burimeve.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra:Të mbledhin objektet që do t’u shërbejnë për krijimin e kutisë së kujtimeve për orën e ardhshme.
HISTORIA
43
MËSIMI 3
Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore. Kutia ime e kujtimeve (Veprimtari praktike)
Situata e të nxënitKrijimi i kutisë së kujtimeve.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kërkon të dhëna të thjeshta historike nga jeta e tij;• mbledh disa burime historike nga jeta e tij;• krijon historinë e tij duke u bazuar në kutinë e
kujtimeve;• prezanton historinë e tij me anë të burimeve
të thjeshta historike.
Konceptet/ Fjalët kyç• histori vetjake• kujtime• burime historike• kuti kujtimesh
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike/ mjete pune: kuti kartoni, sende vetjake, foto të ngjarjeve të veçanta, dëftesa , letër zbukuruese, ngjitës, gërshërë etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, art pamor
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Kërkim, përdorim i burimeve, prezantim
Veprimtaritë e mësuesit/es Veprimtaritë e nxënësit
Mësuesi/ja ka udhëzuar në orën e kaluar për mjetet e punës që do duhen për realizimin e mësimit.I orienton nxënësit që t’i grupojnë objektet të cilat shërbejnë si burime historike sipas llojeve.Ndjek nga afër nxënësit që ndërtojnë kutinë e kujti- meve.Kërkon nga nxënësit që të prezantojnë para klasës kutinë e kujtimeve me burimet e thjeshta historike.Për të ndihmuar nxënësit që kanë vështirësi në prezan- tim mund të pyesë:Kur ke lindur?Ku ke lindur?Ku janë të shënuara këto të dhëna?Cila ka qenë lodra jote e preferuar kur ishe i vogël? Cilët kanë qenë librat e tu të preferuar? Etj.Përcakton kriteret e vlerësimit.
Nxënësit nxjerrin në tavolinën e punës objektet që kanë grumbulluar për të krijuar kutinë e kujtimeve. Nxënësit fillojnë punën për ndërtimin e kutisë së kujtimeve duke përdorur mjetet e punës duke e zbuku- ruar sipas dëshirës. Pastaj shkruajnë emrin e tyre ose shkronjat e para të emrit dhe mbiemrit. Në fund futin me kujdes objektet e mbledhura nga fëmijëria e tyre. Bëjnë prezantimin e kutisë së kujtimeve para klasës duke folur për çdo objekt që kanë në kuti. Për secilin objekt do të përcaktojnë se çfarë lloj burimi historik është. P.sh.: Kjo është certifikata ime e lindjes. Kjo është një burim historik i shkruar. Aty tregohet data dhe vendi im i lindjes. Aty tregohet se kush janë prindërit e mi. Ose ky është një vizatim që unë kam bërë kur isha në kopsht. Ky është një burim i thjeshtë i historisë sime që tregon se unë pëlqeja të vizatoja kur isha i/e vogël. Nxënësit mund të bëjnë vlerësim dhe vetëvlerësim
LIBËR MËSUESI
44
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për shfrytëzimi e të dhënave, për punën kërkimore, për realizimin e një produkti siç është kutia e kujtimeve, për punën individuale, për mënyrën se si shprehen kur prezantojnë produktin e tyre.
MËSIMI 4
Tema: Vija e kohës
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore. Vija e kohës
Situata e të nxënitDialogu i Jonës me babanë në lidhje me ngjarjet në kohë, si kalon koha dhe pse disa ngjarje duket sikur kalojnë më shpejt dhe disa më ngadalë.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kupton se çfarë është koha dhe se si kalon ajo;• kupton se çfarë është vija e kohës;• vendos data të ngjarjeve të ndryshme në vijën
e kohë;• vendos në vijën e kohës disa ngjarje të familjes së tij.
Konceptet/ Fjalët kyç• kohë e ngjarjeve• vijë e kohës• linjë e kohës.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike/ mjete pune:teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë, matematikë, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi i njohurive: Lojë me role. DiskutimLexohet dialogu i Jonës me babin.Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të thonë disa veprimtari që ata bëjnë gjatë ditës.Në cilat prej tyre të duket se koha kalon shpejt?Nxënësit lihen të flasin lirshëm rreth këtyre pyetjeve.
45
HISTORIA 4
VIJA E KOHËS
b) Ndërtimi i njohurive:Shpjegim, diskutim, punë me tekstinMësuesi/ja rikujton me nxënësit, nga matematika, ndërtimin e boshtit numerik dhe ndërton një të tillë në tabelën e zezë (ose mund të shfrytëzojë tekstin digjital). Më pas mësuesi/ja shpjegon:“Në histori ky bosht numerik quhet linjë ose vijë e kohës. Secila ndarje e boshtit përfaqëson një periudhë kohore që mund të jetë vit, dekadë (dhjetëvjeçar), shekull etj. Datat e ngjarjeve radhiten në vijën e kohës ose linjën e kohës nga më e largëta te më e afërta.
Ilustrohet me figurën e tekstit, vitet në linjën e kohës f. 12. Diskutohen figurat e tekstit në f. 13.Mësuesi/ja pyet:
- Cila është ngjarja me ë largët në vijën e kohës? (datëlindja e gjyshit).- Cila është ngjarja që ka ndodhur pas lindje sate?Kërkon nga nxënësit që nxënësit të përdorin shprehjet: “Ngjarja para lindjes sime. Ngjarja pas lindjes sime etj”.
c) Përforcimi. Punë në grupeI ndan nxënësit në grupe.Do të punohet rubrika provo veten: 1. Do të përcaktohet radha e ngjarjeve nga më e largëta tek më e afërta. 2. Do të ndërtohet një bosht numerik dhe do të vendosen ngjarjet në vijën e kohës. Mësuesi/ja i kontrollon nga afër si po veprojnë.Një nga grupet lexon përgjigjet, grupet e tjera bëjnë vlerësim dhe vetëvlerësim.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra:- Rubrika “Bëhu historian”- Porositen nxënësit të sjellin në orën e ardhshme foto nga fëmijëria e tyre.
LIBËR MËSUESI
46
Matja e kohës
muaji viti ora dita java kalendarishekullimijëvjeçaridekada
28-31ditë 12 muaj 60
minuta24 orë 7 ditë 12 muaj 100 vjet1000 vjet 10 vjet
MËSIMI 5
Tema: Llogaritja e kohës
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore. Llogaritja e kohës
Situata e të nxënitJona po sheh një emision për vizitën e parë të Nënë Terezës në Shqipëri dhe kërkon të dijë para sa kohës ka ndodhur kjo ngjarje. A mund ta gjesh sa kohë....
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kupton se koha kalon;• tregon që koha shprehet me periudha kohore
të ndryshme;• flet për matjen e kohës në lashtësi dhe në ditët e
sotme.
Konceptet/ Fjalët kyç• kohë• vijë kohe• llogaritje e kohës
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, kalendar, foto të nxënësve në etapa të ndryshme të fëmijërisë etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë, matematikë.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë me role, bisedëLexohet pjesa e leximit e Jonës me mamin. Nxënësit llogarisin sa kohë ka kaluar që nga viti 1989, ngjarje e shënuar për vendin tonë: ardhja e Nënë Terezës për herë të parë në Shqipëri.
a) Ndërtimi i njohurive: Punë në grupe, shpjegim, grafik organizues, përllogaritje matematikoreNxënësit, të ndarë në grupe, nxjerrin fotot e tyre mbi bankë. Ata do të grupojnë fotografitë e tyre sipas moshës nga mosha më e vogël në moshë më të madhe.Mësuesi/ja i nxit të tregojnë se ku bazohen në llogaritjen e moshës së tyre në këto foto. Mësuesi/ja shtron pyetjen:- Kujtoni çfarë kemi mësuar më parë: Si e bëjmë matjen e kohës?Mësuesi/ja i hedh përgjigjet e nxënësve në tabelë në një grafik organizues:
HISTORIA
47
Mësuesi/ja shpjegon rreth historisë së kalendarëve duke i ilustruar me foto nga teksti digjital ose thjesht nga fotot në tekst.
Egjiptianët ishin të parët që zyrtarisht filluan të llogaritnin vitet, rreth 3100 vite p.e.s. Ata shpikën një kalendar që bazohet në veprimtarinë e hënës. Mirëpo kalendari i tyre shfaqi mangësi, sepse nuk arriti t’u tregonte dhe të parashikonte kohën kur do të ndodhnin përmbytjet e Nilit. Për të zgjidhur këtë problem, egjiptianët krijuan ndarjen e kohës në një vit, bazuar në kalendarin hënor të mëparshëm. Ky kalendar u përmbush në 365 ditë dhe u nda në tri sezone secili, duke pasur katër muaj 30-ditor.
c) Përforcimi. Pyetje-përgjigje, Përllogaritje matematikorePunohet rubrika “Provo veten” në mënyrë individuale duke plotësuar në tekst. Përgjigjet i lexojnë duke vlerësuar dhe vetëvlerësuar veten.Nxënësit punojnë në dyshe rubrikën “Bëhu historian”, ku do të përllogaritin data të ndryshme historike.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe bashkëpunimin në çift apo në grup.
Detyra:Ushtrimet e rubrikës “Bëhu historian”.
MËSIMI 6
Tema: Data dhe ngjarje të rëndësishme vetjake dhe familjare
Data
Lënda: HistoriTema mësimore. Data dhe ngjarje të rëndësishme vetjake dhe familjare
Situata e të nxënitDatat e rëndësishme në një familje.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja• liston data të ngjarjeve të rëndësishme vetjake
dhe të familjes;• flet për rëndësinë e këtyre ngjarjeve në familjen e
tij;• kryen llogaritje të thjeshta për të gjetur sa kohë
kanë kaluar nga një ngjarje vetjake apo familjare etj.
Konceptet/ Fjalët kyç
• ngjarje e rëndësishme• ditë festive• ngjarje vetjake• ngjarje familjare.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, kalendar, fletore pune.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë, matematikë.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë në roleLexohet në role situata e Jonës me prindërit. Temë për diskutim:
LIBËR MËSUESI
48
- Cilat janë disa nga datat më rëndësishme në jetën tuaj?
b) Ndërtimi i njohurive: Shpjegim, diskutim, grafik organizuesMësuesi/ja punon një tabelë si më poshtë dhe e plotëson atë duke pyetur nxënësit:- Çfarë datash festive kemi në vendin tonë?- Çfarë ngjarje shënojnë këto data?- Çfarë ngjarjesh festoni ju në familjet tuaja?
Ngjarje të rëndësishme
Kush ? Atdheu Familja
Kur? 28 Nëntori29 Nëntori
Pse? Martesa e prindërve Ditëlindjet e pjesëtarëve të familjes.
Mësuesi/ja shpjegon që në historinë e familjes, ashtu si në historinë e një shteti ka data të shënuara, ku përkujtohen ngjarje të rëndësishme. Ngjarjet mund të jenë të gëzuara, si p.sh., festimi i një ditëlindjeje, por mund të jetë dhe një datë përkujtimi e humbjes së një njeriu të afërt, të cilin e kujtojmë me dashuri. Kështu ne ruajmë trashëgiminë tonë kulturore e mbajmë gjallë kujtime për brezat e ardhshëm.
c) Përforcimi: Punë individualeNdërtimi i kalendarit të datave më të rëndësishme të familjes.Nxënësit do të përcaktojnë në një kalendar datat më të rëndësishme të familjes.Ata mund t’i zbukurojnë sipas dëshirës. Nxënësit i prezantojnë para klasës.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale .Detyra:Pika 1 te rubrika “Provo veten”.
HISTORIA
49
MËSIMI 7
Tema: Pema e familjes
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Pema e familjes Situata e të nxënitPjesa e leximit “Të dhënat për paraardhësit”
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kupton çfarë është pema e familjes;• flet për rëndësinë e pemës së një familjeje;• vlerëson pemën e familjes si pjesë e trashëgimisë
kulturore.
Konceptet/ Fjalët kyç• pemë gjenealogjike• prejardhje.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, letër tabak, lapustila etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, art pamor, qytetari
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
50
LIBËR MËSUESI
a) Parashikimi: Lojë me role, pyetje përgjigjeLexohet me role situata e Jonës me mamin.
Mësuesi/ja pyet:- A keni të dhëna për paraardhësit tuaj?- Çfarë të dhënash na duhen?
Nxënësit japin mendime të orientuar dhe nga situata e lexuar në lidhje me emrat e paraardhësve, lidhjen që kanë etj.
b) Ndërtimi i njohurive: Di-dua të di-mësovaMeqë kjo temë është prekur dhe në orën e edukatës shoqërore, nxënësit kanë disa njohuri, prandaj punojnë me teknikën e lartpërmendur.
Nxënësit lihen të punojnë në mënyrë individuale për gjërat që dinë. Mësuesi/ja shpjegon sipas paqartësive që kanë dhe njohurive që duan të dinë. Këto shkruhen nga nxënësit në shtyllën e tretë “Mësova”.
Di Dua të di Mësova
Pema e familjesNë kemi paraardhës prindërit, gjyshërit.Në pemën e familjes shënohen em- rat tanë dhe të paraardhësve tanë
çfarë është pema gjenealogjike? Pse shërben pema e familjes?Si ndërtohet?A futen të gjithë pjesëtarët e fisit tek pema e familjes? Etj.
Pema gjenealogjike - pema e familjes, skemë që tregon paraardhësit e dikujt. Pema e familjes na tregon se nga e kemi prejardhjen ne.Pema e familjes është e rëndësishme sepse njohim më mirë paraardhësit tanë, forcon lidhjet mes të afërmve, është pjesë kulturës së një populli etj.
Me anë të tekstit digjital, nxënësit njihen me skema të ndryshme të pemës së familjes. Në mungesë të tij, punohet një skemë në dërrasën e zezë duke përcaktuar hapat se si ndërtohet (parapërgatitje për veprimtarinë praktike që do të bëjnë për këtë temë) (shikoni skemën në faqen 19 te teksti i nxënësit)
c) Përforcimi: Pyetje përgjigje. Punë në çifteNxënësit diskutojnë në çifte pyetjet e aparatit pedagogjik rubrikat: “Provo veten” dhe “Rretho pohimet e sakta”. Disa nxënës thonë përgjigjet e sakta, të cilat vlerësohen po nga nxënësit.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në çift.
Detyra:Të dhëna për paraardhësit e tu. ( Përgatitje për veprimtarinë praktike)
HISTORIA
51
MËSIMI 8
Tema: Ndërtojmë pemën e familjes (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Ndërtojmë pemën e familjes (Vep- rimtari praktike)
Situata e të nxënitFoto me pemën e familjes
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• mbledh burime materiale për prejardhjen e
famil- jes;• përdor burime të ndryshme për historinë e familjes;• ndërton pemën e familjes.
Konceptet/ Fjalët kyç• pema e familjes• burime historike.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, fotografi të të afërmve, tabak kartoni ose letre, lapsa të ndryshëm, ngjitës etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Punë praktike
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
Mësuesja kontrollon mjetet e nxënësve Rikujton me nxënësit hapat e punës.Vëzhgon dhe kontrollon Jep kriteret e vlerësimit vlerëson
Nxjerrin mjetet e punës në tavolinë.Rikujtojnë hapat e punës: (shiko në tekstin e nxënësit f. 22)Punojnë për ndërtimin e pemësBëjnë prezantimin duke treguar se me sa breza e kanë pemën e tyre.Bëjnë vlerësim dhe vetëvlerësim
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale, për prezantimin etj.
LIBËR MËSUESI
52
MËSIMI 9
Tema: Familja në të shkruarën dhe sot
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Familja në të shkruarën dhe sotSituata e të nxënitPjesa e leximit mes Jonës dhe mamit: Familja, grup i rëndësishëm i shoqërisë.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon për organizimin e familjes në të kaluarën;• liston disa veçori të familjes patriarkale;• bën dallimin mes familjes patriarkale dhe familjes
moderne.
Konceptet/ Fjalët kyç:• familje• gjini• mënyrë jetese• familje patriarkale• familje e vogël.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto të ndryshme
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: DiskutimDiskutim rreth pjesës së leximit mes Jonës dhe mamit. Mësuesi/ja nxit që të flasin për rëndësinë e familjes.
b) Ndërtimi i njohurive. Di-dua të di-mësojNxënësi do të punojnë në fletore sipas kësaj skeme me që është një temë e kaluar dhe në lëndën e edukatës shoqërore. Nxënësit plotësojnë me shënime në tri shtylla.Pasi plotësohen dy shtyllat e para. Nxënësit ngrenë pyetje për të mësuar rreth tyre. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të japin përgjigje pastaj i ristrukturon përgjigjet ashtu siç duhet, në mënyrë që të kuptohet çdo koncept për familjen patriarkale dhe për familjen e vogël, ndryshimet në mënyrën e jetesës, banesa, ushqimi etj. Për këtë mund të përdorë tekstin digjital ku jepen foto të shumta në ndryshimet e banesës dje dhe sot. Numri i pjesëtarëve të familjes, ushqimi dhe gatimet etj.
Di Dua të di Mësova
Shkruhen në formën e pikave të planit ato njohuri që i dinë si p.sh.:-Familjet në të kaluarën kanë qenë në numër të madh.-Gratë merreshin me punët e shtëpisë. Familja drejtohej nga burrat etj.
-Çfarë është familja patriarkale?-Dallimet mes familjes në të kaluarën dhe sot. etj
c) Përforcimi: Pyetje-përgjigjePunohet aparati pedagogjik. Disa nxënës lexojnë përgjigjet.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
HISTORIA
53
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale etj.
Detyra:Klasa ndahet në tri grupe për detyrën te rubrika “Bëhu historian”.
MËSIMI 10
Tema: Intervistë me paraardhësit e mi (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Intervistë me paraardhësit e mi(Veprimtari praktike)
Situata e të nxënit”Fotoja në tekst. Bisedat me gjyshërit (mund të përdoret teksti digjital me më shumë foto dhe video të ngjashme).
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• gjen burime të thjeshta historike për historinë e
familjes;• bën një intervistë të shkurtër për të mësuar
më shumë mbi historinë e familjes,• kërkon dhe gjen burime të thjeshta historike
të familjes;• mëson të bëjë një intervistë, me qëllim gjetjen
e burimeve të thjeshta historike.
Konceptet/ Fjalët kyç:• intervistë• burim historik• histori• familje.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore, aparat fotografik, mjet incizimi, laptop etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: gjuhë dhe komunikim, art pamor, TIK.
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e
nxënësve) Kjo orë mund të zhvillohet në disa forma:
Mund të zhvillohet në dy orë, ku në orën e parë mësohet se si mund të intervistojmë dikë, qëllimin pse intervisto- jmë, përgatitjen e pyetjeve etj. Në orën e dytë nxënësit bëjnë prezantimin e punës dhe materiali mund
të përdoret si detyrë për portofolin e nxënësit.Mund të zhvillohet në një orë duke ftuar një të moshuar dhe zhvillohet intervista në klasë.
LIBËR MËSUESI
54
Metodologjia: shpjegim, intervistë, prezantim.
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
Mësuesi/ja shtron pyetjet:-Çfarë po ndodh?-Si quhet kjo lloj bisede?-Pse po pyetet? Etj.Mësuesi/ja shpjegon: Intervista na shërben që të marrim sa më shumë informacion që na nevojitet. Me anë të intervistës tek gjyshërit apo prindërit ne kemi burime të thjeshta historike ( gojore).
Mësuesi/ja mund t’i orientojë në lidhje me mësimin e kaluar p.sh.: Si mund të ndërtojmë disa pyetje për të marrë informacion se si ka ndryshuar familja nga e shkuara në ditët e sotme.
Rishkruan gjithë pyetjet e mira në tabelë ose në një letër tabak.
Japin përgjigje për pyetjet.
Me anë të tekstit digjital nxënësit do të shohin një intervistë.
Në tekst nxënësit njihen me mënyrën se si mund të realizojmë një intervistë të mirë.”Mëso sit ë bësh një intervistë” Lexohen të gjithë hapat .
Përgatitja e pyetësorëve. Punë në grupe. Duke u mbështetur në tekstin e nxënësit ku jepen një grup pyetjesh, nxënësit do të hartojnë në grup pyetje për paraardhësit e tyre.Lexojnë pyetjet duke vlerësuar pyetjet që janë të mira
si pyetje që na japin informacionin që na duhet.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në grup.
Detyra:Zhvillimi i intervistës.
MËSIMI 11
Tema: Historia ime dhe e familjes sime (Përforcim njohurish)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Historia ime dhe e familjes sime(Përforcim njohurish)
Situata e të nxënit”Testim njohurish
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• provon veten se sa i ka kuptuar dhe përvetësuar
njohuritë e marra për historinë e familjes dhe atë vetjake.
Konceptet/ Fjalët kyç:• histori• burime historike• vijë kohe• histori familjare.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhë dhe komunikim, matematikë, qytetari.
HISTORIA
55
Fletore pune1. Kërkoni në tekst dhe shpjegoni kuptimin e fjalëve të mëposhtme:
• Histori → .• Mit → .
• Legjendë → .• Histori gojore → .
• Familje patriarkale →
Vendos në linjën e kohës këto datëlindje:datëlindjen tënde, të vëllezërve dhe motrave nëse ke, të gjyshërve dhe prindërve.Trego nëse ngjarjet e mëposhtme kanë ndodhur para apo pas lindjes sate, duke qarkuar fjalët me të zeza “para” ose“pas”.
• Lindja e mamit ka ndodhur para/pas lindjes sime.• Martesa e prindërve ka ndodhur para/pas lindjes sime.• Kam shkuar në kopsht para/pas lindjes sime.• Babai ka filluar punë para/pas lindjes sime.
Lidh me shigjetë:burim material certifikata jote e lindjesburim figurativ biberoni ytburim i shkruar fotografia jote kur mbushe1 vjeç
Plotëso tabelën sipas burimeve:Burim material Burim gojor Burim i shkruar
Shënoni me V pohimin e vërtetë dhe me G atë të gabuar.Burimet e shkruara janë: shkrimet, letërkëmbimet, testamentet, gazetat etj. V GHistorianët e matin kohën me javë dhe muaj. V GHistoria e familjes është e rëndësishme për çdo njeri. V GNë pemën e familjes përfshihet vetëm familjarët më të gushtë. V G
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e
nxënësve) Mësimi mund të zhvillohet në disa mënyra:
a) Mund të zhvillohet në formën e konkursit, ku përforcohen njohuritë e marra në këtë tematikë. Për këtë ndihmo- jnë pyetjet e mëposhtme ose pyetjet e aparatit pedagogjik të secilit mësim.
b) Mund të zhvillohet si vlerësim portofoli, ku mësuesi/ja vlerëson detyrat e portofolit, si dhe nxënësit vlerësojnë veten për detyrat që kanë bërë si p.sh.: Pema e familjes, intervista etj.
Familja në të kaluarën Familja sot
LIBËR MËSUESI
56
Plotëso fjalitë
Burimet historike shërbejnë për të zbuluar se…….....……..…………………… dhe ……………....... janë burime historike. Familja është një grup i përbërë nga ………….......……. Rolin kryesor në familjen patriarkale e kishte……………..
Krahaso. Gjej çfarë kanë të përbashkët dhe çfarë kanë ndryshe familja në të kaluarën dhe familja sot.
Të përbashkëtat
Çfarë do të ndodhte nëse nuk do të kishte burime historike?..........................................................................................................................……………………………………………………………………….
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lendës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për arsyetimin shkak-pasojë etj.
TEMATIKA 2. LOJËRAT, ARGËTIMET, FESTAT DHE FESTIMET
MËSIMI 1
Tema: Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
Data
Lënda: HistoriTema mësimore:Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
Situata e të nxënitLojërat olimpike.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon si lindën lojërat dhe argëtimet në lashtësi;• liston disa lojëra që luheshin në lashtësi nga të
rriturit dhe fëmijët.
Konceptet/ Fjalët kyç:• lojë• argëtim• lashtësi
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, tabak letre ose karton, lapustila.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë, komunikim dhe edukimi fizik
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
HISTORIA
57
a) Parashikimi: Lojë me role. Pyetje përgjigje Lexohet me role situata e dhënë në tekst. Diskutohet rreth saj:-Çfarë janë lojërat olimpike?-Ku zhvillohen ato?-Çfarë simbolizonte pishtari? Etj.
b) Ndërtimi i njohurive: Punë me tekstin. Mbajtje shënimesh, prezantimNdahen nxënësit në 3 grupe.Secili grup do të lexojë një pjesë mësimi dhe do të prezantojë para klasës me anë të përfaqësuesve të tyre. Grupi 1 do të punojë për çështjen “Si lindën lojërat e para”Grupi 2 do të punojë për çështjen “Lojërat në Egjiptin e lashtë” Grupi 3 do të punojë për çështjen “Lojërat në Greqinë e lashtë”
Nxënësit do të mbajnë shënime duke nxjerrë karakteristikat kryesore për secilën çështje në një tabak letre. Mësuesi/ja i ndjek nga afër punën e tyre.Secili grup bën prezantimin e punës duke i ngjitur fletët në dërrasën e zezë sipas radhës që janë në tekst.
c) Përforcimi: Analizë e ilustrimeveMe anë të figurave në tekst (mund të përdoret teksti digjital), nxënësit analizojnë lojërat që luheshin në të kaluarën. Në figurën 1, imitimet e gjuetisë.Në figurën 2, loja me zare e egjiptianëve të lashtë. Në figurën 3, loja e shahut.Në figurën 2, loja e mundjes.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, analizën, për punën individuale dhe në grup.
MËSIMI 2
Tema: Lojërat popullore në vendin tonë
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Lojërat popullore në vendin tonë Situata e të nxënitNjë lojë popullore
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston disa lojëra të hershme popullore të vendit tonë;• klasifikon lojërat popullore sipas llojit;• argumenton për rëndësinë e lojërave popullore.
Konceptet/ Fjalët kyç:• lojëra popullore• argëtim
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, mjete sipas lojës.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, edukim fizik.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
LIBËR MËSUESI
58
Lidhja me fushat e tjera ose temat ndërkurrikulare:Gjuhë dhe komunikim, edukim fizik.
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve:a) Parashikimi: Bisedë- Çfarë lojërash popullore dini ju?Përgjigjet e nxënësve shkruhen në dërrasën e zezë.
b) Ndërtimi i njohurive. Lexim, diskutim, ndërtim skemeNxënësit lexojnë në heshtje me qëllim për të plotësuar skemën që ka ndërtuar mësuesi/ja në dërrasën e zezë.
Emri i lojës Lloji i saj Çfarë rëndësie ka
mundje lojë force argëton, forcon trupin
topa luftash lojë shkathtësie argëton, të shkathtëson
gjëegjëza lojë mençurie dhe logjike argëton, stërvit trurin
….
Kjo tabelë plotësohet së bashku me nxënësit.
c) Përforcim: AnalizëAnalizohen fotot e tekstit dhe fotot të tjera të tekstit digjital ku emërtohen llojet e lojërave, tregohet lloji i tyre dhe çfarë rëndësie kanë.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.Detyra:Pyetja 3, f. 27. (Përgatitje për orën e ardhshme)
MËSIMI 3
Tema: Lojërat popullore sot (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Lojërat popullore sot (Veprimtari praktike)
Situata e të nxënitLojëra që luhen sot.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• luajnë lojëra popullore sipas rregullave;• shpjegojnë rregullat e lojës.
Konceptet/ Fjalët kyç:• lojë popullore• rregulla
HISTORIA
59
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, mjete sipas llojit të lojërave.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareEdukim fizik, gjuhë dhe komunikim
Mjetet e punës: Sipas lojërave Vendi: Oborri i shkollës ose sheshi në lagje.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Lojë
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësve
Cakton jurinë së bashku me nxënësit që mund të jenë mësues, nxënës apo dhe prindër.
U kërkon nxënësve që para se të fillojë loja të emërto- jnë emrin e lojës, rregullat e saj dhe qëllimin.Ndjek që lojërat të zhvillohen sipas rregullave.
Nxënësit ndahen në grupe sipas lojës.
Zhvillojnë lojërat sipas rregullave.
Bëjnë vlerësim të lojës së shokëve.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lendës, për zbatimin në praktikë të lojërave, për bashkëpunimin me njëri tjetrin.
MËSIMI 4
Tema: Festat popullore tradicionale
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Festat popullore tradicionale Situata e të nxënitSituata e leximit Jona-gjyshi
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:tregon se si kanë lindur festat popullore tradicionale;
liston disa festa popullore tradicionale;tregon si festohen disa festa tradicionale.
Konceptet/ Fjalët kyç:festë festoj traditë
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, foto nga festat të
ndryshme popullore.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim dhe qytetari.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
60
Festa popullore
LIBËR MËSUESI
a) Parashikimi: Lojë me role, stuhi mendimiLexohet me role situata në tekst mes Jonës dhe gjyshit.Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të thonë disa festa popullore që ata dinë dhe i shkruan në
tabelë. Njerëzit u faleshin perëndive Njerëzit i gëzoheshin ardhjes së pranverës
Argëtime në kohën e lirë Shprehnin gëzimet e jetës së përditshme
b) Ndërtimi i njohurive: Shpjegim, diskutimFestat popullore tradicionale të popullit tonë janë disa. Njëra prej tyre që festohet nga të gjithë shqiptarë është dhe Dita e Verës, e cila është shpallur edhe festë zyrtare.Festohen nga të gjithë shqiptarët.Në lashtësi festat bëheshin për t’iu falur perëndive për t’i mbrojtur nga e keqja. Festat shoqëroheshin me ushqime, gëzim e hare, këngë e valle.Ilirët e lashtë festonin festa në të gjitha stinët.Shumë festa janë trashëguar e kanë ardhur deri në ditët e sotme.Diskutohet rreth festave në tekst dhe bëhet lidhja me festat e sotme, si p.sh., Dita e Verës, e Baba Tomorit, e Shën Gjergjit etj.
c) Përforcim: Punë individualePunohet në tekst ose në fletoren e punës linja e kohës e festat e dhëna.Nxënësit shkëmbejnë me njëri-tjetrin dhe vlerësojnë si është plotësuar linja e kohës së festave.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Ushtrimi 2 në faqe 29, festat e zonës.
MËSIMI 5
Tema: Festat kombëtare dhe zyrtare
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Festat kombëtare dhe zyrtare Situata e të nxënitSituata në tekst mes Jonës dhe mamit.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston festat kombëtare zyrtare;• tregon datat e festave kombëtare zyrtare;• dallon festat kombëtare nga festat e tjera.
Konceptet/ Fjalët kyç:• festë kombëtare• festë zyrtare• festë fetare.
HISTORIA
61
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim dhe qytetari.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë me role, diskutimLexohet me role situate e tekstit Jona-mami. Ditëlindjet e njerëzve, ditëlindjet e shteteve. Shtrohet pyetja: Si quhet ndryshe ditëlindja e vendit tone. Nxënësit japin mendimet e tyre.
b) Ndërtimi i njohurive: INSERT. Punë individuale me tekstin
E dija E dija ndryshe Nuk e dija Nuk e kuptoj
Ѵ - + ?
Diskutohet me nxënësit rreth koncepteve që nuk kuptojnë apo kanë pyetje.
c) Përforcimi: Punë në çiftPlotësohet rubrika “Bëhu historian”. Skema ku bëhet klasifikimi i festave dhe tabela ku përcaktohen festat, llojet e tyre dhe datat kur festohen.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Përgatitjet për mësimin e ardhshëm për festat e krahinës ( shiko mësimin e ardhshëm)
MËSIMI 6
Tema: Festat e krahinës sime (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Festat e krahinës sime (Veprimtari praktike)
Situata e të nxënitFestojmë së bashku.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston festat e krahinës;• flet për mënyrën se si festohen këto festa.
Konceptet/ Fjalët kyç:• festë• festim• krahinë.
LIBËR MËSUESI
62
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, fotografi, veshje festive, receta gatimi, aparat fotografik etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurri- kulareGjuhë dhe komunikim, art pamor dhe qytetari.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Shkrim, interpretim, fotografim, prezantim.Mësuesi/ja ka ndarë grupet dhe detyrat që orën e kaluar. Grupi I ka bërë një shkrim për historinë e festës së krahinës.Grupi II ka mbledhur të dhëna për këngë dha valle që shoqërojnë festën e krahinës. Grupi III ka mbledhur të dhëna për lojëra që luheshin gjatë festave të krahinës.Grupi IV Veshje ose foto të veshjeve karakteristike që përdoreshin në këto festa. Grupi V Receta apo gatime tradicionale të kësaj festave të krahinësGrupi VI Foto të marra ndër vite nga festime të krahinësSecili grup do të bëjë prezantimin e detyrës që ka, duke shpjeguar, imituar këto festa.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
TEMATIKA 3: MITE DHE LEGJENDA
MËSIMI 1
Tema: Mitet dhe legjendat
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Mitet dhe legjendat Situata e të nxënitSituata në tekst Jona dhe babi: historia e krijimit të botës.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon se çfarë janë mitet;• tregon se çfarë janë legjendat;• tregon një mit apo legjendë që di.
Konceptet/ Fjalët kyç:• mit• legjendë• krijim fantastik
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:teksti i nxënësit, teksti digjital, libra jashtëshkollorë me
legjenda dhe mite.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
HISTORIA
63
a) Parashikimi: Lojë në role, diskutim ideshLexohet me role situata në tekst. Nxënësit diskutojnë rreth ndryshimit të historisë së krijimit të tokës te libri që i ka blerë babi Jonës për ditëlindje dhe historisë së gjyshes.Nxënësit diskutojnë rreth këtij ndryshimi dhe mund të thonë dhe ndonjë variant tjetër që ata kanë dëgjuar.
b) Ndërtimi i njohurive: Shpjegim, diskutimMitet - histori gojore Mitet - histori fantastikeMitet lindën si shpjegim për dukuritë natyrore që nuk i shpjegoni dot.
Legjendat - rrëfime fantastike.Legjendat histori gojore.Legjendat mbështeten një ngjarje, vend apo personazh real.Nxënësit diskutojnë rreth këtyre pikave dhe ilustrojnë me shembuj ndonjë histori miti apo legjende p.sh.: me Skënderbeun, Rozafën Librat “Legjenda dhe vende shqiptare” dhe “Legjenda dhe balada shqiptare” nga shtëpia botuese “Albas” përmbajnë mite dhe legjenda për vende dhe heronj shqiptarë.
c) Përforcimi: LojëLuhet loja telefoni i prishur me qëllim për të kuptuar më mirë kalimin e një historie gojë më gojë dhe ndryshimet që pëson ajo gjatë rrugës.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Shkrimi i një legjende apo miti.
MËSIMI 2
Tema: Historia gojore dhe miti e legjenda
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Historia gojore dhe miti e legjenda Situata e të nxënitSituata në tekst për shpatën e Skënderbeut.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• dallon një ngjarje reale nga ngjarja imagjinare.• dallon historinë nga legjenda dhe nga miti.
Konceptet/ Fjalët kyç:• ngjarje reale• ngjarje imagjinare• histori gojore• mit legjendë.
LIBËR MËSUESI
64
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, libra me mite dhe legjenda.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë me roleLexohet me role situate në tekst historia e shpatës së Skënderbeut. Nxënësit japin mendimin e tyre nëse është fakt i vërtetë apo fantazi
b) Ndërtimi i njohurive: Lexim, diskutim, analizë.
Historia Fakte
Flasim për jetën tonë Fakte reale
Ditari personal Fakte reale
Ëndërrime Ngjarje imagjinare
Përralla Ngjarje imagjinare
Kujtime Ngjarje reale
Miti Ngjarje imagjinare
Legjenda Ngjarje imagjinare
Lexohet legjenda për liqenin e Pogradecit. Bëhet analizë e elementëve fantastikë dhe atyre realë.
c) Përforcimi: Punë individuale në tekst, diskutimPunohet rubrika “Provo veten”.Nxënësit lexojnë historinë për Skënderbeun dhe do të përcaktojnë se çfarë është, mit apo legjendë. Nxënësit do të dallojnë dy elemente reale dhe dy të trilluara në këtë pjesë.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Parapërgatitje për veprimtarinë praktike studimi i një miti apo legjende nga zona ku banojnë.
HISTORIA
65
MËSIMI 3
Tema: Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)(Ora I)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Mite dhe legjenda të zonës sime(Veprimtari praktike)
Situata e të nxënit:Film vizatimor (për një mit)P.sh., mund të shihet filmi Herkuli, i cili është dhe në shqip, i cili flet për një figurë mitologjike etj. Mund ta gjeni edhe në linkun: https://www.youtube.com/watch?v=yuoAiqF3d-M
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• bën punë kërkimore për një mit apo
legjendë nga zona ku banon;• tregon se çfarë burimesh përdor për të
gjetur dhe studiuar legjendën apo mitin.• analizon një legjendë apo mit.
Konceptet/ Fjalët kyç:• legjendë• mit• gojëdhënë.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, libra me tematikë mite apo legjenda, mjete të TIK-ut për prezantim etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Analizë, hartim rregullash të një pune kërkimoreShihet një film vizatimor i përgatitur më parë, ose nga libri digjital.Orën e parë përqendrohet në punën me tekstin. Duke analizuar legjendën “Liqeni i luleve” dhe “Sofra e Skënderbeut” Për secilën pjesë do të përcaktohet se çfarë është mit apo legjendë dhe si ka ardhur deri në ditët tona. Studiohen elementet reale dhe imagjinare në të.Përgatiten për orën e ardhshme lista me hapat e punës që do të ndjekin për gjetjen dhe analizën e mitit dhe legjendës së vendbanimit të tyre.1. Përcaktohet tema që do të punojnë (janë të ndihmuar edhe nga detyra e orës së kaluar)2. Do të sigurohen për të marrë informacion ngamë shumë se një burim gojor. P.sh., do të intervistojnë dy persona
për të njëjtën histori.3. Do të kërkojnë informacion nga burime të shkruara në se ka.4. Do të rishkruajnë historinë që mësuan duke përshtatur një variant që mbështetet në burimet që morën
informacionin.5. Do të bëjnë prezantimin.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
LIBËR MËSUESI
66
MËSIMI 4
Tema: Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)(Ora 2)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Mite dhe legjenda të zonës sime(Veprimtari praktike)
Situata e të nxënit:Lista me hapat e punës
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• bën punë kërkimore për një mit apo legjendë nga
zona ku banon;• tregon se çfarë burimesh përdor për të gjetur
dhe studiuar legjendën apo mitin;• analizon një legjendë apo mit
Konceptet/ Fjalët kyç:• legjendë• mit• gojëdhënë
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, libra me temë mite apo
legjenda, mjete të TIK-ut për prezantim etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, TIK
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Prezantim, përdorimi i TIK-ut
Ora e dytë: Prezantim, vlerësim dhe vetëvlerësimNxënësit bëjnë prezantimet e punës së tyre, si dhe vlerësojnë punët e shokëve e të shoqeve, si dhe japin vlerësim për veten.Shënim: Kjo detyrë mund të shërbejë dhe si detyrë për portofolin e nxënësit
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
Objekte social- kulturore Objekte historiko- kulturore
HISTORIA
67
TEMATIKA 4. Zona dhe vendi im
Mësimi 1
Tema: Objekte historike dhe kulturore
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Objekte historike dhe kulturore Situata e të nxënit:Situata në tekst e Jonës dhe mamit.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon çfarë janë objektet historike dhe kulturore;• dallon disa objekte historike dhe kulturore;• flet për rëndësinë e objekteve historike dhe kulturore.
Konceptet/ Fjalët kyç:• objekt historik• objekt social• objekt kulturor.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto dhe kartolina të objekteve historike dhe social kulturore, tabak letre ose karton, lapustila.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurriku- lareGjuhë dhe komunikim, qytetari
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë me role, diskutimLexohet me role situata e Jonës me mamin për broshurën që përmban objektet social-kulturore të vendit. Nxënësit sjellin shembuj të tjerë të objekteve social-kulturore zonës ku banojnë.
b) Ndërtimi i njohurive. Diskutim, punë në grupeMe anë të tekstit digjital ose me anë të kartolinave diskutohet rreth objekteve që shohin duke përcaktuar llojin e tyre. P.sh.: një foto kinemaje, një muze historik, një objekt arkeologjik etj.
Ndahen nxënësit në dy grupe.Grupi 1 studion pjesë të objekteve social-kulturore. Grupi 2 studion pjesën e objekteve historiko- kulturore.Të dy grupet punojnë duke treguar pse shërbejnë këto objekte dhe duke listuar disa objekte të tilla.
c) Përforcim: Diagrami i VenitPunohet Diagrami e Venit për dy grupet e objekteve.Nxënësit do të përcaktojnë veçoritë dhe të përbashkëtat e objekteve social kulturore dhe atyre historike.
Të përbashkëtat
LIBËR MËSUESI
68
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,për punën kërkimore, Për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
Detyra:Shkrim i lirë. Përshkruaj një objekt social- kulturor apo historik të vendbanimit tuaj.
MËSIMI 2
Tema: Ngjarje të rëndësishme historike
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Ngjarje të rëndësishme historike Situata e të nxënit:Situata e leximit në tekst.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston disa ngjarje të rëndësishme për vendin tonë;• tregon datat kur kanë ndodhur këto ngjarje
të rëndësishme;• shpjegon pse janë të rëndësishme këto ngjarje
historike.
Konceptet/ Fjalët kyç:• datë historike• ngjarje historike.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, fletore shënimesh ose letër A4, lapsa etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Vëzhgim/diskutimMe anë të tekstit digjital paraqitet një galeri fotosh nga muzeu, ku tregohen foto nga ngjarje e rëndësishme dhe diskutohen çfarë dinë për to.
b) Ndërtimi i njohurive: INSERT. Punë individuale me tekstin
E dija E dija ndryshe Nuk e dija Nuk e kuptoj
Ѵ - + ?
Shpjegohen nga mësuesi/ja paqartësitë që kanë nxënësit për ngjarjet. Secila ngjarje shoqërohet me foto.
HISTORIA
69
c) Përforcimi: Punë individuale me tekstinDo të punohen rubrikat e aparatit pedagogjik “Provo veten”.Në tekst do të plotësohet linja e kohës me ngjarjet e rëndësishme historike.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore,për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
Detyra:Pika 2, f.aqe 43.
MËSIMI 3
Tema: Figura të rëndësishme historike
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Figura të rëndësishme historike Situata e të nxënit:Situata në tekst: Biseda e Jonës me babin
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• përmend disa emra të figurave të
rëndësishme historike;• argumenton se pse këta njerëz janë figura
historike më rëndësi;• përshkruan figurën historike që pëlqen më shumë.
Konceptet/ Fjalët kyç:• figurë historike• atdhetar.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto të figurave historike.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
70
LIBËR MËSUESI
a) Parashikimi: DiskutimDiskutim rreth situatës tre vëllezërit Frashëri.- Çfarë kontributi kanë dhënë ata për atdheun?Nëse nxënësit nuk kanë përgjigje të sakta, ato shtjellohen gjatë orës. Gjatë kësaj ore mësuesi/ja sugjeron edhe libra nga seria “Mua më quajnë”, të shtëpisë botuese “Albas”, ku nxënësit mund të zgjedhin një figurë të rëndësishme historike të vendit tonë dhe të flasin për kontributin e tij për vendin. Këta libra janë mjaft të këndshëm dhe japin fakte interesante rreth jetës dhe veprimtarisë të secilës figurë historike.
b) Ndërtimi i njohurive: Shpjegim, diskutim, punë me tekstinNxënësit lexojnë në heshtje mësimin duke u përqendruar te pyetjet që shkruan mësuesi/ja në dërrasën e zezë:-Kush janë disa figura të rëndësishme historike?-Pse janë të rëndësishëm këta njerëz?-Çfarë aktiviteti kanë pasur gjatë jetës së tyre?
c) Përforcimi: Shkrim i lirëDo të përshkruajnë një nga figurat historike që mësuan.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 4
Tema: Ekskursion në vende dhe objekte historike (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Ekskursion në vende dhe objekte historike (Veprimtari praktike) Situata e të nxënit:
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston disa objekte historike;• tregon për vlerat e objekteve historike;• argumenton pse kanë rëndësi këto objekte.
Konceptet/ Fjalët kyç:• ekskursion• objekt historik.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, objektet historike.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, edukim fizik, arte.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
HISTORIA
71
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
I njeh me qëllimin e ekskursionit.
Udhëzon nxënësit që të mbajnë shënime për objektet që shohin për ta dalluar vlerat e tyre historike.
Kanë përgatitur mjetet e duhura për ekskursionin si fletore shënimesh, aparat fotografik etj.Mbajnë shënim dhe bëjnë fotot objekteve që vizitojnë duke u bazuar në modelet e tekstit të nxënësit.
Nëse nuk është e mundur për të bërë një ekskursion, ky mësim mund të zhvillohet si ekskursion virtual me anë të tekstit digjital.
Në mungesë të tekstit digjital dhe pamundësisë së ekskursioni,t mund të diskutohet rreth objekteve historike të vendit tonë që janë në tekstin e nxënësit.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri- tjetrin.
Detyra:Të ruhen shënimet për mësimet e ardhshme “Studioj një histori të zonës sime”.
MËSIMI 5
Tema: Simbolet kombëtare
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Simbolet kombëtare Situata e të nxënit:Kënga e Himnit Kombëtar
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• dallon simbolet kombëtare të shtetit shqiptar;• përshkruan ndryshimet që ka pësuar flamuri
i shqiptarëve gjatë kohërave;• përshkruan ndryshimet që ka pësuar stema
e Republikës gjatë kohërave.
Konceptet/ Fjalët kyç:• simbol kombëtar• flamur• himni i flamurit• stemë
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, flamur shqiptar, magnetofon, regjis- trim i himnit kombëtar në CD, stemë e Republikës së Shqipërisë, teksti digjital.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Këndim, diskutimVendoset në magnetofon kënga e Himnit Kombëtar. Këndohet dhe bisedohet çfarë dinë rreth saj.
LIBËR MËSUESI
72
Simbolet kombëtare
Stema e Republikës së Shqipërisë Flamuri i shqiptarëve Himni Kombëtar i Shqipërisë
Himni KombëtarRreth flamurit të përbashkuar Me një dëshir` e një qëllim, Të gjith` atij duk` ju betuarTë lidhim besën për shpëtim. Prej lufte veç ai largohetQë është lindur tradhëtor, Kush është burrë nuk friksohet,Po vdes, po vdes si një dëshmor!
Në dorë armët do t`i mbajmëTë mbrojmë atdhenë më çdo kënd, Të drejtat tona ne s`i ndajmë;Këtu armiqtë s`kanë vend.
Se Zoti vetë e tha me gojëQë kombet shuhen përmbi dhe, Po Shqipëria do të rrojë;Për të, për të luftojmë ne!
O flamur, flamur, shenj` e shenjtë, Te ty betohemi këtu,Për Shqipërin` atdhen` e shtrenjtë, Për nder` edhe lavdimn` e tu.Trim, burrë quhet dhe nderohet Atdheut kush iu bë theror;Për jet` ai do të kujtohetMbi dhe, nën dhe si një shenjtor!
b) Ndërtimi i njohurive: Të nxënit në bashkëpunimNdahet klasa në 3 grupe Grupi 1 Himni Kombëtar Grupi 2 Flamuri i shqiptarëveGrupi 3 Stema e Republikës së Shqipërisë.Secili grup prezanton se çfarë mësoi rreth çështjes. Mësuesi/ja plotëson skemën në tabelë me përgjigjet e nxënësve.
c) Përforcimi: VizatimVizatim sipas dëshirës i Flamurit apo Stemës së Republikës së Shqipërisë.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 6
Tema: Institucione të rëndësishme të shtetit shqiptar
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Institucione të rëndësishme të shtetit shqiptar
Situata e të nxënit:Situata në tekst e Jonës dhe babit. Shëtitje mes ndërtesave të rëndësishme në Tiranë.
HISTORIA
73
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• tregon disa nga institucionet më të rëndësishme të
shtetit shqiptar;• përcakton funksionet që ka secili prej tyre;• jep argument për rëndësinë e këtyre institucioneve.
Konceptet/ Fjalët kyç:• institucion i rëndësishëm• Kuvendi i Shqipërisë• Presidenca• Këshilli i Ministrave
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto me institucionet e rëndësishme shtetërore.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: Lojë me roleLexohet me role situate në tekst. Jona shëtit me babin pranë institucioneve të rëndësishme.
b) Ndërtimi i njohurive: INSERTPreferohet kjo teknikë pasi nxënësit janë të njohur me këto institucione nga jeta e përditshme, media etj.
E dija E dija ndryshe Nuk e dija Nuk e kuptoj
Ѵ - + ?
Diskutohet me nxënësit çfarë dinin saktë dhe qartësohen me anë të shpjegimit për njohuritë që nuk i dinin, i dinin ndryshe apo nuk i kuptojnë.
c) Përforcimi: Pyetje-përgjigjeMe anë të tekstit digjital ose ne mungesë të tij tregohen foto të institucioneve të rëndësishme. Nxënësit do të përcaktojnë funksionin dhe të argumentojnë pse janë të rëndësishme.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Kërkesa te rubrika “Bëhu historian”.
LIBËR MËSUESI
74
MËSIMI 7
Tema: Institucione të tjera
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Institucione të tjera Situata e të nxënit:Situata në tekst për nevojën e institucioneve të ndryshme.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• dallon disa institucione të rëndësishme në zonën e
tyre të banimit;• tregon për rolin e këtyre institucioneve;• argumenton për rëndësinë e këtyre institucioneve.
Konceptet/ Fjalët kyç:• institucion vendor• bashki• shkollë• polici• spital• postë.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto të këtyre in- stitucioneve.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, edukim për shoqërinë.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi i njohurive: Lojë me roleLexohet me role situate në tekst ku përmenden institucionet vendore dhe nevojat për to.
Ndërtimi i njohurive: Di-dua të di-mësova
DI Dua të di Mësova
Nxënësit do të shkruajnë ato kon- cepte apo njohuri që i kanë të qarta psh.: për shkollat, kinematë, postën, qendrat shëndetësore etj.
(Zakonisht nxënësit duan të dinë dhe nuk kanë të qartë njohuritë për bashkinë dhe këshillin bashkiak.)
Kjo plotësohet pasi mësuesi shpje- gon dhe qartëson njohuritë që ata donin t’i dinin.
c) Përforcimi: Argumento në dyshe shkak-pasojëNjë nxënës do të përmendë një institucion vendor, kurse nxënësi tjetër do të argumentojë se çfarë do të ndodhte nëse nuk do të ishte ai institucion.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Rubrika “Bëhu historian”.
HISTORIA
75
MËSIMI 8
Tema: Trashëgimia kulturore
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Trashëgimia kulturoreSituata e të nxënit:Situata në tekst. Biseda mes Jonës dhe gjyshit për këngët popullore.
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kupton termin trashëgimi popullore;• dallon elemente të trashëgimisë popullore;• dallon trashëgiminë popullore material nga ajo
jomateriale.
Konceptet/ Fjalët kyç:• trashëgimi kulturore• trashëgimi materiale• trashëgimi jomateriale• UNESKO.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, foto me përmbajtje të trashëgimisë kulturore.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari, muzikë dhe art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: DiskutimLexohet dhe diskutohet situata në tekst, biseda mes Jonës dhe gjyshit për trashëgiminë e traditave kulturore në familje.
b) Ndërtimi i njohurive: Lexim, shpjegim, diskutimMësuesi/ja shpjegon konceptin trashëgimi kulturore si mënyrë jetese që përfshin traditat, objektet, shijet, vlerat morale etj. që trashëgohen nga të parët tanë brez pas brezi.Me anë të tekstit digjital apo fotove diskutohen objekte të ndryshme që i përkasin trashëgimisë kulturore, si p.sh.: ura, kala, vegla pune, veshje, ndërtesa dhe ato që nuk janë materiale si këngë, valle, zakone etj.Lexohet informacioni i dhënë rreth trashëgimisë kulturore që janë në mbrojtje nga UNESCO. (Shpjegohet çfarë është UNESCO, sigla e saj).
c) Përforcimi: Ilustrim me foto, shkrim i lirëParaqiten me anë të tekstit digjital foto dhe video nga trashëgimia kulturore. Nxënësit do të zgjedhin një element dhe do të bëjnë një shkrim për të. P.sh.: qyteti antik i Apolonisë, zakon dasme, gatim, veshje popullore etj.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit me gojë dhe me shkrim, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:Pika 1 te rubrika “Bëhu historian”.
LIBËR MËSUESI
76
MËSIMI 9
Tema: Vizitë në muze (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Vizitë ne muze (Veprimtari praktike) Situata e të nxënit:Ekskursion
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kupton çfarë është një muze;• liston objektet që ekspozohen në muze;• zbaton rregullat e sjelljes në një muze;
Konceptet/ Fjalët kyç:• muze• vizitë• objekte historike.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, teksti digjital, objektet në muze.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: Gjuhë dhe komunikim, art pamor, qytetari, edukim fizik.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
Mësuesi/ja i njeh me qëllimin e vizitës në muze. I udhëzon se çfarë do të vëzhgojnë.U shpjegon në se nuk ka ciceron. Udhëzon të mbajnë shënime.U tregon rregullat e sjelljes në muze.
Nxënësit dëgjojnë shpjegimin e mësueses apo të cicero- nit. Mbajnë shënime për objektet që u interesojnë.Skicojnë ndonjë objekt që u pëlqen.Zbatojnë rregullat e sjelljes në muze duke mos prekur gjë me dorë. Nuk fotografojnë në se nuk lejohet. Nuk flasim me zë të lartë etj.
Nëse nuk është e mundur që ky mësim të zhvillohet në muze, mësuesi/ja prazanton me anë të tekstit digjital foto dhe video të muzeve të ndryshme të vendit tonë.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, për zbatim rregullash, për bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 10
Tema: Ekspozitë me objekte historiko-kulturore (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Ekspozitë me objekte historiko-kultu- rore (Veprimtari praktike)
Situata e të nxënit:Ekspozitë
HISTORIA
77
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• liston disa objekte të trashëgimisë kulturore të
zonës;• përshkruan një objekt të trashëgimisë së familjes
apo zonës;• bën punë kërkimore për gjetjen e një objekti
të trashëgimisë kulturore.
Konceptet/ Fjalët kyç:• objekte historike• objekte kulturore• ekspozitë
Burimet, materialet dhe mjetet didaktiketeksti i nxënësit, fletore pune, objekte të ndryshme të trashëgimisë kulturore të familjes.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetaria, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e
nxënësve) Kërkim, fotografim, përshkrim, prezantim
Veprimtaria e mësuesit Veprimtaria e nxënësit
Ka udhëzuar më parë për këtë veprimtari.U ka treguar rregullat që do të ndjekin për realizimin e ekspozitës:Kërko ndihmën e të rriturve për gjetjen e objektit dhe funksionin e tyre. Mëso se si është historia e tij ( nga ka ardhur, kush e ka blerë, punuar etj). Plotëso skedën për objektin (shiko në tekst). Bëji një foto në se e ke të mundurKujdesu mos ta dëmtosh. Bëj prezantim të objektit.Fut në portofolin e të nxënit, skedën me foton e objektit etj
Kërkon tek të afërmit e tij për objektin që do të ekspozojnëMëson për historinë, funksionin, moshën, vlerën e tij. Plotëson skedën për objektin.Bën foto të objektitBën prezantimin para klasësKujdeset që ta mirëmbajnë gjatë ekspozitës Vlerëson dhe vetëvlerëson punën.Ruan materialet për portofolin e të nxënit.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, prezantimin, vlerësimin dhe vetëvlerësimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 11
Tema: Shqiptarë të famshëm
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Shqiptarë të famshëmSituata e të nxënit:“Biseda mes Jonës dhe mamit për të shkuar në koncert të një këngëtareje të famshme shqiptare.”
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• - liston disa shqiptarë të famshëm;• - tregon se pse janë të famshëm;• - flet me argument për kontributin e këtyre
njerëzve të famshëm.
Konceptet/ Fjalët kyç:• shqiptar i famshëm,• kontribut• veprimtari.
LIBËR MËSUESI
78
Burimet, materialet dhe mjetet didaktikeTeksti i nxënësit, teksti digjital, foto të shqiptarëve të famshëm.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare Gjuhë dhe komunikim, edukim për shoqërinë muzikë dhe arte pamore
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
a) Parashikimi: DiskutimDiskutohet situata në tekst. Biseda e Jonës me mamin për koncertin e Rita Orës një këngëtare e famshme shqiptare.
b) Ndërtimi i njohurive: Punë në grupeNdahen nxënësit në grupe. Me tekstin përpara ose duke ndjekur tekstin digjital, ata do të studiojnë shqiptarët e famshëm sipas fushave që përcakton mësuesi/ja:Grupi 1. Shqiptarë të famshëm në muzikë.Grupi 2. Shqiptarë të famshëm në çështje kombëtare. Grupi 3. Shqiptarë të famshëm në shkencë.Grupi 4. Shqiptarë të famshëm në kinematografi. Grupi 5. Shqiptarë të famshëm në letërsi.
Emri i njeriut të famshëm Kontributi i tij
P.sh.: Aleksandër Moisiu Aktor i suksesshëm dhe i famshëm në botë
c) Përforcim: Lojë enigmëNjë nxënës do të mendojë një nga shqiptarët e famshëm që është në tekst. Nxënësit do ta gjejnë atë duke numëruar deri në 5 variante.Nxënësit orientohen të fillojnë me pyetje rreth fushës, pastaj gjinisë dhe pastaj me emra. P.sh/: 1. Është i fushës së artit? Po, Jo.2. ( Nëse po ) Është femër? ( Nëse Jo pyetet për një fushë tjetër) Është i fushës së shkencës?
3. Është Ilir Kerni? …Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.Detyra:Pika 2 e rubrikës “Bëhu historian”.
HISTORIA
79
MËSIMI 12
Tema: Heroi im (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Heroi im (Veprimtari praktike)Situata e të nxënit:Si të kërkojmë të dhëna për figura të rëndësishme të vendbanimit?
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• kërkon informacion rreth një njeriu të
rëndësishme të zonës ku banon;• tregon kush janë njerëz të rëndësishëm;• argumenton se çfarë e bën atë njeri të rëndësishëm.
Konceptet/ Fjalët kyç:• Figurë e rëndësishme• Hero• Frymëzim
Burimet, materialet dhe mjetet didaktikeTeksti i nxënësit, burime të shkruara, burime gojore, bllok shënimesh, fletore punë, foto, mjete të TIK-ut për prezantim etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare Gjuhë dhe komunikim, edukim për shoqërinë, arte pamore, TIK.
Ecuria e zhvillimit të mësimit(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Punë kërkimore, fotografim, përshkrim, prezantim
Veprimtaria e mësuesit Veprimtaria e nxënësit
-U ka dhënë udhëzime ditë më parë për realizimin e kësaj teme.-Udhëzon si do të veprojnë konkretisht për realizimin e saj:-Udhëzon të zgjedhin një person që është frymëzim për ta në një fushë të caktuar si: sport, kulturë, arsim etj.-Shpjegon se çfarë të informacioni u duhet për këtë.- Udhëzon të mbështete në burime gojor, burime të shkruara, burime figurative.- Udhëzon si do organizojnë informacionin e mbledhur dhe si mund të bëjnë një prezantim të mirë duke përdorur mjete te TIK-u.-Vlerëson punën e nxënësve.
Përzgjedhin personin që ka një kontribut të shoqëri dhe që është frymëzim për ta.Kërkojnë informacion duke u mbështetur në burime të ndryshme: gojore, me shkrim, figurative.Mbajnë shënime për kërkimet e tyre. Koleksionojnë foto të personit.Rishkruajnë historinë e tij duke u mbështetur tek cilësitë, kontributi, etj.Bëjnë prezantimin duke u mbështetur në TIK apo me poster, album etj.Bëjnë vlerësim dhe vetëvlerësim.Mund ta përdorin si detyrë për portofolin e të nxënit.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin,punë kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
80
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 13
Tema: Studioj një histori të zonës sime (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Studioj një histori të zonës sime(Veprimtari praktike)
Situata e të nxënit:Studim i një historie të zonës
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• përzgjedh një tematikë të caktuar për ta studiuar;• bën punë kërkimore për të mbledhur
informacionin e duhur;• shfrytëzon burimet të ndryshme për gjetjen
e informacionit;• shkruan historinë e zonës në një fushë të caktuar;• prezanton punë e tij.
Konceptet/ Fjalët kyç:• histori• burim historik• kërkim.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktikeTeksti i nxënësit, libri digjital, fletore, aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e
nxënësve) Shpjegim, organizim
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
Në këtë orë mësuesi udhëzon dhe shpjegon se çfarë do të bëjnë nxënësit.-Caktimi i temës për të cilën do të studiojnë.- Udhëzo si do ta përftojnë informacionin.- Ndan grupet e punës- Jep kriteret e vlerësimit të punës: zgjedhje teme, informacion bollshëm, prezantim.
Nxënësit zgjedhin një temë të caktuar që do të studiojnë p.sh.: historinë e emrit të vendbanimit, historinë e një heroi të zonës, historinë e një ngjarje të rëndësishme etj.Marrin shënim udhëzimet e mësuesit si do të zhvillojnë punën. Përgatisin listën e mjeteve që do u duhen për realizmin e punës. Diskutojnë në grup për ndarjen e detyrave nëse do të punojnë në grup.
Vlerësimi:Gjatë orës së parë vlerësohen vetëm për pjesëmarrjen aktive.
Detyra:Mbarimi i procesit të detyrës.
HISTORIA
81
MËSIMI 14
Tema: Studioj një histori të zonës sime (Vlerësim portofoli)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Studioj një histori të zonës sime(Vlerësim portofoli)
Situata e të nxënit:Studim i një historie të zonës
Rezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:• përzgjedh një tematikë të caktuar për ta studiuar;• bën punë kërkimore për të mbledhur
informacioni e duhur;• shfrytëzon burimet të ndryshme për gjetjen
e informacionit;• shkruan historinë e zonës në një fushë të caktuar.
Konceptet/ Fjalët kyç:• histori• burim historik• kërkim.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktikeTeksti i nxënësit, libri digjital, fletore, aparat fotografik, letër A4, letër tabak, lapustila, laptop etj.
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulareGjuhë dhe komunikim, qytetari, art pamor.
Ecuria e zhvillimit të mësimit (Metodologjia dhe veprimtaritë e
nxënësve) Shpjegim, organizim, prezantim.
Veprimtaritë e mësuesit Veprimtaritë e nxënësit
Nxënësit bëjnë prezantimin.Do të quhet një prezantim i mirë nëse nxënësit kanë:
Mësuesi/ja ndjek Zgjedhur një temë interesante.prezantimin e punës së Kanë mbledhur informacion të bollshëmnxënësve. Kanë shfrytëzuar burime të ndryshme për gjetjen e informacionit.Vlerëson punë e bërë Kanë shkruar variantin e tyre të historisë mbështetur tek burimet.
Bëjnë prezantim të mirë.Përdorin TIK-un në prezantim.
Vlerësimi:Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash, prezantim, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
3.Tekste për shkollat 9-vjeçare 94(4/9) (072) (075.2)2.Tekste për mësuesit1.Historia
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Kolndreu, DritaHistoria 4 : libër mësuesi për tekstin shkollor / Drita Kolndreu ; red. Sevi Lami. – Tiranë, etj. : Albas, 2018 82 f. ; 20.5x27.5 cm.
ISBN 978-9928-258-27-4
Recommended