Samræða um námsmat við tungumálakennara í framhaldsskólum

Samræða um námsmat við tungumálakennara í framhaldsskólum

Mikilvægar spurningar?• Hvernig er námsmati yfirleitt háttað í

tungumálakennslu?• Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum

árangri?• Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á?• Hvað þarf helst að bæta eða þróa í námsmati

og hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat?

• Á hverju á að byggja þróun námsmats?

Rannsóknir NámskráReynsla

Ákvæði Aðalnámskrár 2004

Tilgangur námsmats er að kanna að hve miklu leyti nemendur hafa tileinkað sér markmið aðalnámskrár (skólanámskrár) í viðkomandi grein. Námsmat getur farið fram með mismunandi hætti eftir ákvörðun skóla. Umfang þess skal þó að jafnaði vera í samræmi við umfang kennslu í viðkomandi grein. Kennarar bera ábyrgð á námsmati og þeir meta úrlausnir nemenda.

Vandi• Vandi að ræða námsmat í framhaldsskólum• Lítið sem ekkert er vitað (örugg vitneskja) um hvernig

námsmati er háttað í framhaldsskólum hér á landi!• Raunar er sáralítið vitað um kennsluhætti í

framhaldsskólann yfirleitt!!!• Þó þetta:

– Athugun Rósu M. Grétarsdóttur og Sigurbjargar Einarsdóttur á námsmati í þremur framhaldsskólum (MH, MA og FG)

– Rannsókn Rósu á viðhorfum íslenskukennara til námsmats

– Rannsókn Ragnheiðar Hermannsdóttur á viðhorfum nemenda til námsmats

Námsmatsumræðan Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS)

England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat, formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998)

Hér á landi Námsmatsaðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum).

Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur

Nýir straumar: Ótal heiti og hugtök Leiðsagnarmat (Formative Assessment) „Rauntengt“ námsmat (Authentic Assessment) námsmat Óhefðbundið námsmat (Alternative Assessment) Frammistöðumat (Performance-based Assessment eða

Performance Assessment) Portfolio Assessment: Námsmöppur, verkmöppur,

sýnismöppur

Sjá góða lýsingu á emTech-vefsetrinu• Önnur hugtök sem oft eru notuð: Differentiated Assessment

(einstaklingsmiðað námsmat), Multidimensional eða Multiple Assessment (margþætt námsmat), Holistic Assessment (heildstætt námsmat), Informative Assessment, Classroom Assessment

Í brennidepli nú: Leiðsagnarmat

• Kjarninn í leiðsagnarmati er að nemandinn fái (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn)

• Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur

• Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati

• Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin)

(Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

Álitamál álitamálanna: -

Hvaða hlutverki gegna einkunnir?-

Er hugsanlegt að einkunnir geti skaðað námsárangur?

• Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988– Endurgjöf í formi einkunna– Endurgjöf í formi umsagna– Endurgjöf í formi einkunna og umsagna– Engin endurgjöf

Annað álitamál: Staða skriflegra lokaprófa

Efasemdir um stöðu og vægi skriflegra loka-prófa:

– Prófa aðeins hluta markmiða– Margir nemendur læra fyrst og fremst fyrir prófin– Neikvæð afturvirkni prófa– Próf eru skólaverkefni sem eiga sér fáar hliðstæður

í lífinu sjálfu (námsmat ætti að endurspegla mat í lífinu sjálfu)

Óhefðbundin próf

• Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn • „Svindlpróf“, glósupróf, önnur hjálpargögn ... öll gögn

• Heimapróf• Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg smápróf, dæmi• Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama

próf / sömu próf: Prófavikur (Salaskóli)• Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)• Samvinnupróf (Salaskóli)

… ákvað að prófa í fyrsta sinn samvinnupróf/könnun … Prófað var úr

tveimur málfræðiatriðum sem þau voru að læra í þýsku og ég lét þau

draga miða með hverjum þau lentu (tveir saman). Þau undirbjuggu sig

svo heima. Í prófinu hvísluðust þau á og komu sér saman um svar og

hvert par skilaði einu blaði (hinn aðilinn fékk svo ljósrit af útlausninni

seinna). Efnið sem verið var að prófa hentaði sérlega vel til þessa

verkefnis - einkum beyging lýsingarorða þar sem velta þarf fyrir sér kyni

orða, falli og endingum veikrar og sterkrar beygingar. Útkoman var mjög

góð og nemendur ánægðir. Þeir hafa spurt hvort þeir megi ekki gera

svona aftur. Einn nemandi sagði við samstarfskonu mína að maður lærði

svo vel fyrir þessa könnun því maður vildi ekki valda samstarfsaðila

sínum vonbrigðum! Kv. Ásta

Ásta Emilsdóttir, Kvennaskólanum

Ég prófaði svindlpróf fyrir stuttu. Það gekk mjög vel og voru stór hópur nemenda sem undirbjó sig

samviskusamlega fyrir prófið. Þeir sem ekki undirbjuggu sig fyrir prófið gekk yfirleitt illa. Þeir

nemendur sem stóðu sig vel töluðu um að ég hefði platað þau. Þau sögðu að þau hefðu þurft að

lesa heilmikið þegar þau voru að búa til svindlmiðann. Skemmtilegt að prófa eitthvað nýtt

í skyndiprófumkv. þsig

Þórður Sigurðsson, FÁ

Helstu námsmatsaðferðir(?)

Mat á frammistöðu Námsmöppur /

sýnismöppur („Portfolio“)

Greining og mat á verkefnum / úrlausnum

Dagbækur, leiðarbækur Sjálfstæð verkefni Sjálfsmat nemenda

Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir Óhefðbundin próf Sýningar,

námshátíðir, upp-skeruhátíðir,

Námsmöppur

• Ekki ein aðferð heldur margar!• Gömul aðferð – í nýjum búningi – nýju

samhengi!

Portfolio - Processfolio

• Námsmappa• Sýnismappa

• Sýnishornamappa• Verkefnamappa

• Verkmappa• Ferilmappa

• Nemendamappa

Gengur undir ýmsum

heitum:

Heimilda-safn um nám –

feril – eða afrakstur

Megingerðir

• Safnmappa (documentation)• Ferilmappa• Sýnismappa (showcase)• Rafræn mappa (electronic portfolio, webfolio)

Sýnismappa (Portfolio / Processfolio)Minnispunktar kennarans

Ritgerðir

Umsagnir félaga

Ljósmyndir

Myndir

Riss

Uppköst

Glósur

Skýrslur

Dagbækur

Úrlausnir Ljósrit

Tölvuútprentanir

Sýnishorn

Markvisst val

Sýnir þróun í tíma - framfarir

Þátttaka nemenda(Sjálfsmat)

Safnið á að vera skapandi viðfangsefni

Minningar

Ljóð

Hugleiðingar

Sjálfsmat nemenda

Þýðing– Virkja nemendur til ábyrgðar á námi sínu– Mikilvæg þjálfun– Nemendur skilja betur tilgang námsins– Kennarar fá mikilvægar upplýsingar um nám og

kennslu (þeir heyra raddir nemenda)– Rannsóknir sýna að sjálfsmat getur bætt

námsárangur

Sjálfsmat – þátttaka nemenda; aðferðir

• Nemendasamtöl • Umræðufundir, sbr. matsfundir • Leiðarbækur, dagbækur• Gátlistar, matsblöð, kannanir, dæmi …

Kannanir• Heildstæðar kannanir• Einstök námskeið eða áfangar, dæmi• Lotur, kennslustundir,

– Dæmi – mat á einni kennslustund– Dæmi – ígrundun í lok dags (Lundarskóli)– Dæmi – mat í vikulok

• Leiðsagnarkannanir, dæmi (lífsleikni, MS)• Áhugasviðskannanir, dæmi

Matsfundir

• 10–20 þátttakendur• Orðið gengur tvo til þrjá hringi:

– Jákvæð atriði: Hvað eruð þið ánægð með?– Kvörtunarhringur: Hvað má betur fara?

• Nemendur nefna eitt / tvö / þrjú atriði eftir því hvað ákveðið hefur verið

• Öll atriði eru skráð• Engar umræður

Jafningjamat• Virkja nemendur til þátttöku og ábyrgðar• Eflir skilning nemenda á markmiðum námsins• Bætir endurgjöfina (hún verður fyllri – fleiri

sjónarhorn)• Nemendur taka ábendingum nemenda oft betur en

ábendingum kennara• Nemendur leggja sig oft meira fram ef þeir vita að

félagar þeirra taka þátt í mati• Veitir mikilvæga þjálfun (tjáning, samstarf,

jafningjastuðningur) – nemendur læra að gagnrýna uppbyggilega

Marklistar (sóknarkvarðar) matskvarðar, gátlistar

Á ensku: Scoring Rubrics, Rating Scales, Checklists:

– Tæki sem nota má bæði við mat á frammistöðu (flutning, verkefnaskil) og afrakstri (skýrslum, ritgerðum, myndverkum, úrlausnum)

– Henta í öllum námsgreinum, á öllum skólastigum– Auka líkur á nákvæmni, óhlutdrægni– Nemendur fá glöggar upplýsingar um til hvers er

ætlast

* MÞ vill nota: viðmiðatafla

Hverjir nota marklista, matskvarða og gátlista?

Kennarar Nemendur

Sjálfsmat Jafningjamat

Aðrir (foreldrar, samkennarar, gestir, stjórnendur)

Sjá sýnishorn á þessari slóð:

http://starfsfolk.khi.is/ingvar/namsmat/matsbanki/Welcome.htm

Dæmi um gátlista og matskvarða

– Hrafnagilskóli (virkni)– Ingunnarskóli (list- og verkgreinar)– Norðlingaskóli, mat á námi í smiðjum

Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar

http://starfsfolk.khi.is/balsi/leidbeiningar.htm

Gagnlegir tenglar

• Kennsluaðferðavefurinn• Peel – námsmat• Best Practices

• http://www.teachers.tv/ - (Assessment)