View
234
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
Samræða um námsmat við tungumálakennara í framhaldsskólum
Mikilvægar spurningar?• Hvernig er námsmati yfirleitt háttað í
tungumálakennslu?• Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum
árangri?• Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á?• Hvað þarf helst að bæta eða þróa í námsmati
og hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat?
• Á hverju á að byggja þróun námsmats?
Rannsóknir NámskráReynsla
Ákvæði Aðalnámskrár 2004
Tilgangur námsmats er að kanna að hve miklu leyti nemendur hafa tileinkað sér markmið aðalnámskrár (skólanámskrár) í viðkomandi grein. Námsmat getur farið fram með mismunandi hætti eftir ákvörðun skóla. Umfang þess skal þó að jafnaði vera í samræmi við umfang kennslu í viðkomandi grein. Kennarar bera ábyrgð á námsmati og þeir meta úrlausnir nemenda.
Vandi• Vandi að ræða námsmat í framhaldsskólum• Lítið sem ekkert er vitað (örugg vitneskja) um hvernig
námsmati er háttað í framhaldsskólum hér á landi!• Raunar er sáralítið vitað um kennsluhætti í
framhaldsskólann yfirleitt!!!• Þó þetta:
– Athugun Rósu M. Grétarsdóttur og Sigurbjargar Einarsdóttur á námsmati í þremur framhaldsskólum (MH, MA og FG)
– Rannsókn Rósu á viðhorfum íslenskukennara til námsmats
– Rannsókn Ragnheiðar Hermannsdóttur á viðhorfum nemenda til námsmats
Námsmatsumræðan Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat (alternative assessment, sjá grein IS)
England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat, formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998)
Hér á landi Námsmatsaðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum).
Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur
Nýir straumar: Ótal heiti og hugtök Leiðsagnarmat (Formative Assessment) „Rauntengt“ námsmat (Authentic Assessment) námsmat Óhefðbundið námsmat (Alternative Assessment) Frammistöðumat (Performance-based Assessment eða
Performance Assessment) Portfolio Assessment: Námsmöppur, verkmöppur,
sýnismöppur
Sjá góða lýsingu á emTech-vefsetrinu• Önnur hugtök sem oft eru notuð: Differentiated Assessment
(einstaklingsmiðað námsmat), Multidimensional eða Multiple Assessment (margþætt námsmat), Holistic Assessment (heildstætt námsmat), Informative Assessment, Classroom Assessment
Í brennidepli nú: Leiðsagnarmat
• Kjarninn í leiðsagnarmati er að nemandinn fái (stöðuga) endurgjöf um nám sitt ásamt ábendingum um það hvernig hann geti bætt sig (ráðgjöf, leiðsögn)
• Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur
• Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati
• Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin)
(Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)
Álitamál álitamálanna: -
Hvaða hlutverki gegna einkunnir?-
Er hugsanlegt að einkunnir geti skaðað námsárangur?
• Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988– Endurgjöf í formi einkunna– Endurgjöf í formi umsagna– Endurgjöf í formi einkunna og umsagna– Engin endurgjöf
Annað álitamál: Staða skriflegra lokaprófa
Efasemdir um stöðu og vægi skriflegra loka-prófa:
– Prófa aðeins hluta markmiða– Margir nemendur læra fyrst og fremst fyrir prófin– Neikvæð afturvirkni prófa– Próf eru skólaverkefni sem eiga sér fáar hliðstæður
í lífinu sjálfu (námsmat ætti að endurspegla mat í lífinu sjálfu)
Óhefðbundin próf
• Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn • „Svindlpróf“, glósupróf, önnur hjálpargögn ... öll gögn
• Heimapróf• Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg smápróf, dæmi• Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama
próf / sömu próf: Prófavikur (Salaskóli)• Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli)• Samvinnupróf (Salaskóli)
… ákvað að prófa í fyrsta sinn samvinnupróf/könnun … Prófað var úr
tveimur málfræðiatriðum sem þau voru að læra í þýsku og ég lét þau
draga miða með hverjum þau lentu (tveir saman). Þau undirbjuggu sig
svo heima. Í prófinu hvísluðust þau á og komu sér saman um svar og
hvert par skilaði einu blaði (hinn aðilinn fékk svo ljósrit af útlausninni
seinna). Efnið sem verið var að prófa hentaði sérlega vel til þessa
verkefnis - einkum beyging lýsingarorða þar sem velta þarf fyrir sér kyni
orða, falli og endingum veikrar og sterkrar beygingar. Útkoman var mjög
góð og nemendur ánægðir. Þeir hafa spurt hvort þeir megi ekki gera
svona aftur. Einn nemandi sagði við samstarfskonu mína að maður lærði
svo vel fyrir þessa könnun því maður vildi ekki valda samstarfsaðila
sínum vonbrigðum! Kv. Ásta
Ásta Emilsdóttir, Kvennaskólanum
Ég prófaði svindlpróf fyrir stuttu. Það gekk mjög vel og voru stór hópur nemenda sem undirbjó sig
samviskusamlega fyrir prófið. Þeir sem ekki undirbjuggu sig fyrir prófið gekk yfirleitt illa. Þeir
nemendur sem stóðu sig vel töluðu um að ég hefði platað þau. Þau sögðu að þau hefðu þurft að
lesa heilmikið þegar þau voru að búa til svindlmiðann. Skemmtilegt að prófa eitthvað nýtt
í skyndiprófumkv. þsig
Þórður Sigurðsson, FÁ
Helstu námsmatsaðferðir(?)
Mat á frammistöðu Námsmöppur /
sýnismöppur („Portfolio“)
Greining og mat á verkefnum / úrlausnum
Dagbækur, leiðarbækur Sjálfstæð verkefni Sjálfsmat nemenda
Jafningjamat Umræður – viðtöl Viðhorfakannanir Próf og kannanir Óhefðbundin próf Sýningar,
námshátíðir, upp-skeruhátíðir,
Námsmöppur
• Ekki ein aðferð heldur margar!• Gömul aðferð – í nýjum búningi – nýju
samhengi!
Portfolio - Processfolio
• Námsmappa• Sýnismappa
• Sýnishornamappa• Verkefnamappa
• Verkmappa• Ferilmappa
• Nemendamappa
Gengur undir ýmsum
heitum:
Heimilda-safn um nám –
feril – eða afrakstur
Megingerðir
• Safnmappa (documentation)• Ferilmappa• Sýnismappa (showcase)• Rafræn mappa (electronic portfolio, webfolio)
Sýnismappa (Portfolio / Processfolio)Minnispunktar kennarans
Ritgerðir
Umsagnir félaga
Ljósmyndir
Myndir
Riss
Uppköst
Glósur
Skýrslur
Dagbækur
Úrlausnir Ljósrit
Tölvuútprentanir
Sýnishorn
Markvisst val
Sýnir þróun í tíma - framfarir
Þátttaka nemenda(Sjálfsmat)
Safnið á að vera skapandi viðfangsefni
Minningar
Ljóð
Hugleiðingar
Sjálfsmat nemenda
Þýðing– Virkja nemendur til ábyrgðar á námi sínu– Mikilvæg þjálfun– Nemendur skilja betur tilgang námsins– Kennarar fá mikilvægar upplýsingar um nám og
kennslu (þeir heyra raddir nemenda)– Rannsóknir sýna að sjálfsmat getur bætt
námsárangur
Sjálfsmat – þátttaka nemenda; aðferðir
• Nemendasamtöl • Umræðufundir, sbr. matsfundir • Leiðarbækur, dagbækur• Gátlistar, matsblöð, kannanir, dæmi …
Kannanir• Heildstæðar kannanir• Einstök námskeið eða áfangar, dæmi• Lotur, kennslustundir,
– Dæmi – mat á einni kennslustund– Dæmi – ígrundun í lok dags (Lundarskóli)– Dæmi – mat í vikulok
• Leiðsagnarkannanir, dæmi (lífsleikni, MS)• Áhugasviðskannanir, dæmi
Matsfundir
• 10–20 þátttakendur• Orðið gengur tvo til þrjá hringi:
– Jákvæð atriði: Hvað eruð þið ánægð með?– Kvörtunarhringur: Hvað má betur fara?
• Nemendur nefna eitt / tvö / þrjú atriði eftir því hvað ákveðið hefur verið
• Öll atriði eru skráð• Engar umræður
Jafningjamat• Virkja nemendur til þátttöku og ábyrgðar• Eflir skilning nemenda á markmiðum námsins• Bætir endurgjöfina (hún verður fyllri – fleiri
sjónarhorn)• Nemendur taka ábendingum nemenda oft betur en
ábendingum kennara• Nemendur leggja sig oft meira fram ef þeir vita að
félagar þeirra taka þátt í mati• Veitir mikilvæga þjálfun (tjáning, samstarf,
jafningjastuðningur) – nemendur læra að gagnrýna uppbyggilega
Marklistar (sóknarkvarðar) matskvarðar, gátlistar
Á ensku: Scoring Rubrics, Rating Scales, Checklists:
– Tæki sem nota má bæði við mat á frammistöðu (flutning, verkefnaskil) og afrakstri (skýrslum, ritgerðum, myndverkum, úrlausnum)
– Henta í öllum námsgreinum, á öllum skólastigum– Auka líkur á nákvæmni, óhlutdrægni– Nemendur fá glöggar upplýsingar um til hvers er
ætlast
* MÞ vill nota: viðmiðatafla
Hverjir nota marklista, matskvarða og gátlista?
Kennarar Nemendur
Sjálfsmat Jafningjamat
Aðrir (foreldrar, samkennarar, gestir, stjórnendur)
Sjá sýnishorn á þessari slóð:
http://starfsfolk.khi.is/ingvar/namsmat/matsbanki/Welcome.htm
Dæmi um gátlista og matskvarða
– Hrafnagilskóli (virkni)– Ingunnarskóli (list- og verkgreinar)– Norðlingaskóli, mat á námi í smiðjum
Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar
http://starfsfolk.khi.is/balsi/leidbeiningar.htm
Gagnlegir tenglar
• Kennsluaðferðavefurinn• Peel – námsmat• Best Practices
• http://www.teachers.tv/ - (Assessment)