بابایی مجید1392مهرماه

درصدی حمل و نقل 18 و 30الزامات تحقق سهم ریلی

بار و مسافردرافق چشم انداز)چالش ها و فرصت های پیش رو(

ریلی نقل و حمل المللی بین همایش پانزدهمین

تا کمی ها 1404اهداف پروژه و ها برنامهاستراتزی

کالن

یا 25000 کیلومترخطشبکه 17000 کیلومتر

دو 6000 خطوط کیلومترخطه

اساس بر مسافر و بار عمده مراکز اتصالاولویت

توسعه ریلی شبکهدسترسی اکثری حدو بار منابع

مسافر

مسافر 160 202میلیونبار تن میلیون

در ریلی مسافر و بار حمل سهم افزایشانداز چشم افق

کیلومتر3000سریع مسافری اختصاصی خطوط احداث

السیر

کیلومتر2000کالنشهر اطراف در ای حومه خطوط احداث

ها

کیلومتر3000مراکز اتصال جهت فرعی خطوط احداث

موجود شبکه به مسافر و بار عمده

استراتژیهای کالن ، برنامه ها و اهداف کمی استراتژیهای کالن ، برنامه ها و اهداف کمی 14041404مندرج در سند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق مندرج در سند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق

افق: در ریلی نقل و حمل انداز چشم سند 1404منبع

دستگاه2156مجموعا اصلی ) لکوموتیو و ( 1615تامین دستگاه

توسعه ( 541مانوری ) با متناسب دستگاهتقاضا و شبکه

ناوگان توسعهبا متناسب ریلی

به ریلی شبکهرسیدن منظورپیش سهم بهاز شده بینی

و بار حملمسافر

باری دستگاه50393 واگن تامینو 5607 مسافری دستگاه

خدماتی 962 دستگاهخدماتی و مسافری واگن تامین

تایی 67 سه ترنست ست و باس ریل تامین

درصدناوگان40ناوگان و برقی لکوموتیوهای تامین

السیر سریع

ناوگان میلیارددالر13/5 نیاز مورد اعتبارات تامین

افق: در ریلی نقل و حمل انداز چشم سند 1404منبع

استراتژیهای کالن ، برنامه ها و اهداف کمی استراتژیهای کالن ، برنامه ها و اهداف کمی 14041404مندرج در بند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق مندرج در بند چشم انداز حمل و نقل ریلی ایران در افق

آمارعملکرد ریلی1390

1389

1388

1387

1386

1385

ردیفشاخصواحد1384

9,9929,7959,4829,07

91طول خطوط ریلی اصلیکیلومتر8,7458,5958,391

2,9002,8242,7232,71

52طول خطوط ریلی فرعیکیلومتر2,7372,5412,503

127191208190217213249میلیون تن

کیلومتر3تن کیلومتر ترانزیت

33.1033.4632.8233.0

44بار کلمیلیون تن31.0032.9830.28

21.0121.7820.2520.5

420.2320.5419.12

میلیون تن کیلومتر

5تن کیلومترکل

28.5028.8027.7126.2

36مسافر کل جابه جا شدهمیلیون نفر24.4621.3419.40

17.8817.6116.8115.3

113.9012.5511.15

میلیارد تن کیلومتر

7نفر کیلومتر کل

19,771

20,374

20,612

20,513

20,375

19,800

18,299

دستگاهتعداد واگنهای باری در

سرویس8

1,4821,4661,4141,32

3دستگاه1,2001,1651,065

تعداد واگنهای مسافری در سرویس

9

24,137

23,991

23,773

23,611

23,259

23,014

21,409

دستگاهتعداد کل واگنها)باری و

مسافری(10

11تعداد کل لکوموتیودستگاه75070467064664163660612تعداد لکوموتیو در سرویسدستگاه43941440938037236034513درصد لکوموتیو در سرویس58%59%61%59%58%57%41%%

عملکرد حمل بار در شیوه های مختلف حمل و نقل )میلیارد تن-کیلومتر(

1390

1389

1388

1387

1386

1385

1384

1383

1382

1381

1380

1379

1378

1377

1376

/بخشسال

ردیف

2121981821761651521351281161009589826970جاده

ای1

2هوایی1.51.51.722.43.621.10.80.91.40.90.80/81.1

3دریایی8.37.87.25.71010998877665

4لوله ای55.855.855.855.552.452.752.450.949.649.650.74947.747.347.2

5ریلی2121.820.220.520.220.519.118.21815.814.614.214.112.614.4

298284267260250239217207192175168160151136137مجموع عملکرد

6

1390

1389

1388

1387

1386

1385

1384

1383

1382

1381

1380

1379

1378

1377

1376

سهم بخش/ سال

ردیف

1جاده ای71.069.568.167.765.963.662.061.860.257.456.255.554.550.850.72هوایی0.500.510.640.760.981.500.930.540.430.500.850.540.550.600.813دریایی2.82.72.72.24.04.24.14.34.24.64.24.44.04.43.6

4لوله ای18.719.620.921.521.022.124.124.525.828.430.130.731.734.834.35ریلی7.07.77.67.98.18.68.88.89.49.18.78.99.39.310.5

سهم شقوق مختلف از مجموع حمل سهم شقوق مختلف از مجموع حمل

ونقل باری کشورونقل باری کشور

وضعیت سهم شقوق حمل و نقل در بخش وضعیت سهم شقوق حمل و نقل در بخش

بار بار

روند تغییرات سهم ریلی در بخش باریروند تغییرات سهم ریلی در بخش باری

عملکرد حمل مسافر در شیوه های مختلف حمل و نقل

)میلیارد مسافر-کیلومتر(

1390

1389

1388

1387

1386

1385

1384

1383

1382

1381

1380

1379

1378

1377

1376

عنوان / سالردیف

1121121171131061031009994878688848288جاده ای: مجموع عملكرد حمل مسافر جاده اي )برآورد تخميني(

1

11.5

11.3

9.19.18.88.87.56.86.36.06.15.65.95.86.5هوایی: مجموع عملکرد حمل

مسافر هوایی داخلی2

0.700.700.320.270.200.190.200.240.190.180.120.120.070.060.07دریایی: مجموع عملکرد حمل

مسافر بین بنادر داخلی )برآورد(3

17.917.616.815.313.912.511.110.09.38.68.07.16.55.66.1ریلی: مجموع عملكرد حمل

مسافر ريلي4

1431421431371291251191161101021011019793100مجموع عملکرد حمل مسافر

برون شهری جاده ای + هوایی + دریایی + ریلی

5

1390

1389

1388

1387

1386

1385

1384

1383

1382

1381

1380

1379

1378

1377

1376

سهم بخش/سا

ل

ردیف

1جاده ای78.979.181.782.082.282.784.285.385.585.685.887.287.187.787.3

2هوایی8.18.06.36.66.87.16.35.85.85.86.15.66.16.26.5

3دریایی0.490.490.220.200.150.150.160.200.170.170.120.120.070.060.06

4ریلی12.512.411.811.210.810.09.48.78.58.48.07.16.76.06.1

سهم شقوق مختلف از مجموع حمل ونقل کشور سهم شقوق مختلف از مجموع حمل ونقل کشور

سهم شقوق حمل و نقل در حمل مسافرسهم شقوق حمل و نقل در حمل مسافر

روند تغییرات سهم ریلی در بخش روند تغییرات سهم ریلی در بخش

مسافریمسافری

عملکرد بار و مسافر

139

1

13

90

13

89

138

8

138

7

138

6

138

5

138

4شاخصواحد

1022

3

999

2

979

5

948

2

907

9

874585958391طول خطوط اصلیکیلومتر

تناژ بار حمل شدهمیلیون تن34.333.133.532.833313330.2

کیلومتر–تن میلیارد22.62121.820.220.520.220.519.1

.9.96143

2

148

7

1.41.51.51.3تناژ بار ترانزیتهزار تن

مسافر جابجاشدهمیلیون نفر2728.628.827.726.224.421.319.4

نفر - کیلومترمیلیارد17.217.917.616.815.313.912.511.1

واگن باری درسرویسهزار دستگاه20.419.820.320.620.520.319.818.3

کل لکوموتیودرسرویسدستگاه432439407395370362357334

80652311----

دستگاهلکوموتیودرگردش بخش

خصوصی

55562010----

دستگاهلکوموتیو درسرویس بخش

خصوصی

1522148

3

146

6

141

4

132

3

120011751065واگن مسافری در سرویسدستگاه

N/A%79%78%79%65%70%79%52درصد جذب اعتبارات عمرانیدرصد

3.93.944.23.93.93.83.6میلیون تن- نفر

کیلومتر

بهره وری شبکه )در ازای هر

کیلومتر خط اصلی(

1100100

0

100

0980

100

099510351044

هزار تن-

کیلومتر

بهره وری واگن باری )به ازای

هر واگن باری در سرویس(

11.3121211.811.611.610.610.4میلیون نفر

کیلومتر

بهره وری واگن مسافری )به

ازای هر واگن مسافری در

سرویس

9289969497949290میلیون تن- نفر

کیلومتر

بهره وری لکوموتیو )به ازای هر

لکوموتیو در سرویس(

))13911391--13841384((اهم شاخص های عملکردی حمل و نقل ریلی کشوراهم شاخص های عملکردی حمل و نقل ریلی کشور

روند تغییرات شاخص های اصلیروند تغییرات شاخص های اصلیمتوسط

سالیانه افزایشساالنه رشد سالدرصد

شاخصمتوسط

ساله پنجمتوسط

ساله ده

متوسط پنج رشد

منتهی ساله91به

متوسط رشد

دهساله به منتهی

91

918681

اصلی 2952953.2%3.5%10,2238,7457,268 خط طول

0.660.792.0%2.7%34,33126,4شده حمل بار تناژ

) تن) میلیون

0.521,272.0%6.5%2724,414,3مسافر جابجایی

) نفر) میلیون

64835.5%8.5%1,5221,200688واگن تعداد

در مسافریسرویس

205650.0%3.5%20,40020,30014,754باری تعداد واگن

سرویس در

14153.3%4.0%432362284در لکوموتیو

سرویس

سرمایه گذاری بدون بازگشتسرمایه گذاری بدون بازگشت

شرحواحدمقدارتناژ بارمیلیون33 کیلومتر–تن میلیارد21

522هزار دستگاه

تعداد واگن بارگیری شده

20هزار دستگاه

تعداد واگن باری در اختیار

متوسط دفعات بارگیری هر واگن در سالدفعه26متوسط فاصله بارگیری هر واگنروز14متوسط سیر بارکیلومتر635متوسط سیر روزانه هر واگن باردار***کیلومتر45

529میلیارد تومان

سهم درآمد راه آهن از حمل بار ) به جز ترانزیت(

661میلیارد تومان

درصد سهم 80برآورد درآمد کل حمل بار )با احتساب راه آهن(

132میلیارد تومان

20سهم درآمد بخش خصوصی از حمل و نقل بار )درصد درآمد کل(

تومان253/000سهم بخش خصوصی از متوسط درآمد سالیانه هر واگن

بارگیری شده6/600/00

0متوسط درآمد یک واگن در سالتومان

200/000/000

متوسط قیمت یک دستگاه واگن باری نوتومان

40/000/000

سالیانه تومان بانکی سود حداقل

سال60 درصد درآمد به 50دوره بازگشت سرمایه )با فرض

عنوان هزینه و بدون احتساب ارزش زمانی پول(

سال : آماری سالنامه آهن 90ماخذ راه شرکت

اهم تغییرات شاخص های مورد مطالعه در بخش حمل و نقل ریلی بار آمریکا اهم تغییرات شاخص های مورد مطالعه در بخش حمل و نقل ریلی بار آمریکا )پس از اعمال قانون اصالحات بخش )پس از اعمال قانون اصالحات بخش

((19801980حمل و نقل در سال حمل و نقل در سال

درصد تغییرات )سال پایانی به

سال پایه(

ردیفشاخص20091980

45%+ 39%

(2007)27%

سهم ریلی از مجموع حمل و نقل )تن-مایل(

1

100%+ 1800

(2007)2تن-مایل جابجا شده )میلیارد(900

500%+ 360

(2008)60

شاخص نسبت درآمد به هزینه های عملیاتی

3

4شاخص پوشش هزینه ها300100 +200%

325%+ 8,500,00

02,000,00

05تعداد کانتینر جابجا شده

110%+ 190

(2008)90

(1990)6شاخص رشد هزینه ها

35%- 65.5

(2007)100

(1985)7شاخص رشد قیمت

61%- 55

(2008)140

(1990)8شاخص نسبت قیمت به هزینه

9 (ROIنرخ بازگشت سرمایه )8%2.93% +173%

67%- 150,000

(2008)10تعداد نیروی انسانی450,000

150%+ 250

(2008)11شاخص هزینه نیروی انسانی100

427%+ 4177792بهره وری نیروی انسانی بازای هر

ساعت ایجاد درامد )دالر(12

30%+ 130

(2008)13شاخص هزینه سوخت مصرفی100

110%+ 480228بهره وری سوخت مصرفی بازای هر

گالن ایجاد درامد )دالر(14

189%+ 95303297بهره وری خطوط ریلی بازای هر مایل

خط )دالر(15

77%- 2.611.4تعداد سانحه بازای هر یک میلیون قطار-

مایل16

Rail Volume and Fuel Consumption, USRail Volume and Fuel Consumption, US 1980-2008 )1980=100( 1980-2008 )1980=100(

Performance of Class I Railroads, Performance of Class I Railroads, 1964-20051964-2005

برنامه پنجم توسعه (164)ماده

ب@ه دولت اج@ازه داده مي ش@ود ب@ه منظ@ور ايج@اد رويك@رد توس@عه اي در

ش@بك@ه حم@ل و نق@ل ريلي@ و اف@ز@ايش س@هم ب@ار@ و مس@ا@فر ت@وس@ط بخش@هاي

خصو@ص@ي و تع@ا@وني و@ @ب@ا ه@دف @ت@فكي@ك @وظ@ايف@ ح@ا@ك@مي@تي @و تص@دي گري در

اص@@الح @س@@اخت@ار و@ تغي@@ي@ر اسا@س@@نامه @راه آهن حم@@ل @و نق@@ل نس@@ب@ت@ ب@@ه

مي ا@ي@@ران @و واگ@@ذ@اري بخش@@هاي غيرح@@ا@كميتي آن@ ب@@ه جم@ه@@و@ري@ اس@@ال@

و ا@يج@ا@د ظرف@ي@ته@اي جد@ي@د @توس@ط بخش@ه@اي بخش@ه@اي خص@وص@ي و @ت@ع@اون@ي

خصو@ص@ي و @ت@ع@اون@ي اق@دام @ ق@انون@ي معم@و@ل@ و زمي@ن@ه@ اس@تفاد@ه از من@ابع

. داخ@ل@ي و @خارجي@ را بر@اي@ رشد و@ توسع@ه @فعاليت@ه@اي ريل@ي فراهم@ نمايد

در "با توجه به مزيت هاي حمل و نقل ريلي و صورت عدم تكافوي نرخ بهره برداري براي تأمين

، دولت مي تواند از سال هزينه هاي نگهداري شبكه اعتبارات مورد نياز اين شيوه از حمل و 1385

همانند هزينه هاي نگهداري تأسيسات نقل را ، در بودجه هاي زيربنايي ساير شقوق حمل و نقل

از محل صرفه جويي مصرف سوخت سنواتي منظور نمايد."

قانون دسترسي آزاد به شبکه قانون دسترسي آزاد به شبکه 66 ماده ماده 22تبصره تبصره حمل و نقل ريليحمل و نقل ريلي

13841384 مصوب سال مصوب سال

قانون برنامه پنجم توسعه کشور101 ذیل بند "د" ماده 2 تبصره

از کم�تر خ�دمات ی�ا ک�اال ف�روش قیمت چنانچ�ه"

التف�اوت ماب�ه ش�ود، تکلی�ف روز عادل�ه قیمت

تع�یین همزم�ان بای�د تکلیفی و روز عادل�ه قیمت

س��ال در دولت من��ابع و اعتب��ارات مح��ل از و

دس�تگاه ب�دهی مح�ل از ی�ا و ش�ود پ�رداخت اج�را

".گردد تهاتر دولت به ذيربط

اهداف قانون توسعه اصالحیجدول حمل ونقل عمومي

1386 و مديريت مصرف سوخت مصوب

شاخص انتهاي سال13941392139013881386

سهم حمل ونقل ريلي در حمل کاال302117127.1

سهم حمل ونقل ريلي در حمل مسافر1813964

سال پایان تا قانون در مندرج اهداف تحقق عدم گردید , 90بدلیل تمدید پنجم برنامه انتهای تا آن اجرای

فضای پیرامونی حمل و نقل ریلیفضای پیرامونی حمل و نقل ریلینقل و حمل روی پیش چالشهای

ریلیونقل حمل روی پیش فرصتهای

ریلی

در • دولت دوگانه رفتار و تضادای جاده و ریلی بخش از حمایت

پائین • وری در بهره ویژه بهبرداری بهره و ناوگان بخش

بازار • سازوکارهای به توجه عدمآهن • راه ناکارای و صلب ساختار

چرخه در اصلی ذینفع عنوان بهنقل و حمل

مقررات • تنظیم نهاد حضور عدمبه • خصوصی بخش تمایل عدم

هاي طرح در گذاري سرمايهپائین بازگشت نرخ بدلیل ريلي

رویه بی مداخالت و سرمایهدولت

اجرای • به دولت توجهی بیریلی بخش حمایتی قوانین

ساله • ده تجربه از برخورداریجدید شیوه به سازی خصوصی

قانونی • ظرفیتهای از برخورداریبه آزاد دسترسي قانون نظیر

حمل , توسعه قانون ريلي شبكهسوخت مصرف مديريت و ونقل

قیمت • واقعی سازی آزاد به امیدانرژی های حامل

توسعه • بر رتبه عالی مسولین تاکیدریلی

انرژی • تر پایین مراتب به مصرفو • بار جايي به جا در باال ايمني

مسافرتجربه • با و متخصص نيروهاي وجود

راه عملياتي و اجرايي بخش درآهن

كشور • مناسب بسيار موقعيتترانزيتي نقل و حمل براي

است • پائینی سطح در منابع وری دیگر بهره های راه بدنبال اشتباه به و) ناوگان ) و زیربنا در جدید گذاری سرمایه هستیم جدید منابع جایگزینی جهت

ریلی • نقل و حالیکه ) حمل در ندارد را بازار تقاضای به پاسخگویی توان) باالست بسیار بخش برای بالقوه تقاضای

خصوصی • بخش هاي سرمايه روند جذب در جدی موانع وجود بدلیلجمله ) از سازی ( خصوصی پائین بازگشت مواجه نرخ جدی مشكالت با

باشد ميمالی • منابع جذب فرایند ) توان در مهمی عامل است پائین ریلی صنعت در

توسعه(مالی , • و اجرائی فنی است توان ناچیز ریلی ی ها پروژه دربخش • توسعه های است برنامه نبوده برخوردار الزم کارائی ازعملیاتی • راه نقشه یک بخش نبود توسعه صحیح مسیر تعیین برایاینکه • مهمتر ای و جاده بخش از دولت ناعادالنه رقابت حمایت فضای

است داده تغییر ای جاده بخش نفع به را

؟؟ درصدی با روند فعلی غیر ممکن است درصدی با روند فعلی غیر ممکن است1818 و و 3030چرا تحقق سهم چرا تحقق سهم

توسعه شبکه؟توسعه شبکه؟% شبکه موجود بالاستفاده است50بطور متوسط

توسعه ناوگان؟توسعه ناوگان؟% از ظرفیت ناوگان باری استفاده می گردد30در بهترین شرائط تنها کیلومتر مورد نظر بوده است300 کیلومتراست در حالی که سیر 45متوسط سیر روزانه هر واگن باری باردار

افزایش تعرفه؟افزایش تعرفه؟در بخش باری تعرفه ریلی در وضعیت موجود هم رقابتی نیست

دربخش مسافری بدلیل مازاد تقاضا ظرفیت رشد تعرفه را داریم اما به تنهایی جبران سرمایه گذاری را نمی کند

تزریق بودجه؟تزریق بودجه؟طی سالیان اخیر میلیاردها تومان صرف توسعه شبکه ناکارا گردیده

واگن باری استفاده می گردد. خرید ناوگان جدید و ورود به 22000% از ظرفیت 25در خوشبینانه ترین حالت حدود چرخه غیر بهره ور چه مشکلی را حل خواهد کرد

% است55متوسط درسرویس بودن لکوموتیوها حدود

برخورد مشابه جاده ای با ریلی؟برخورد مشابه جاده ای با ریلی؟با فرض افزایش مضاعف تقاضا برای بخش ریلی آیا چنین پتانسیلی برای جذب وجود داردچرا در بخش مسافری علی الرغم وجود تقاضای باال سهم ریلی افزایش جدی نداشته است

دولت و حمایت دوگانهدولت و حمایت دوگانه

ریلی بخش ای جاده بخش

دسترسی% 57دریافت • حقبرعهده • شبکه نگهداری هزینه

خصوصی بخشمتصدی • نقش همچنان دولت

بسیاری در را ونقل حمل اموراتدارد برعهده موارد از

تنظیم • امر بر مستقل نهادییکجانبه از جلوگیری و مقرراتتشکیل دولتی بخش گرایی

است نگردیدهاز • ناشی های جویی صرفه هیچگاه

بطور ریلی بخش در سوختبخش به مستقیم غیر یا مستقیم

است نشده داده

حداکثر • عوارض% 3دریافتبرعهده • تماما شبکه نگهداری

دولتگذار • سیاست نقش در صرفا دولت

گردد می ظاهر کالن های حوزه دریارانه • تومان میلیارد صدها ساالنه

پرداخت ای جاده بخش به سوختبرابریارانه چندین که گردد می

باشد می ریلی بخشتومان • میلیارد هزاران خسارات

محل از ملی اقتصاد به سالیانهو , , زیست محیط ها کشته سوانح

سوی از توجه از محلی انرژیاست نداشته دولت

الزامات رشد سهم ریلیالزامات رشد سهم ریلی

بخشی درون بخشی الزامات فرا الزامات

بهره ارتقاءبویژه وریو ناوگان در

بهره سرمایه برداری رشد

گذاری رفع طریق ازپیش موانعبخش رویخصوصی

به حرکتسمت

سازوکارهابازار ی

تشکیل نهاد

مستقل تنظیم مقررات

یارانه حذفبخش سوختویا ) ای جاده

معادل پرداختبخش به یارانه

ریلی(

یارانه حذفغیرمستقیم در زیرساخت

( ویا ای جاده بخشحق حذف

شبکه دسترسیریلی(

فراهم نمودن

حمل بسترنقل و

فراهم نمودن بستر رقابت

ریلی تعرفه شدن رقابتی

ریلی نقل و حمل سهم و حجم رشد

برنامه راهبردی برنامه راهبردی44

درون بخشیدرون بخشی

وری بهره وری ارتقاء بهره سمت ارتقاء به سمت حرکت به حرکتبازار بازار سازوکارهای سازوکارهای

فرابخشیفرابخشی

نهاد نهاد تشکیل تشکیلریلی مقررات ریلی تنظیم مقررات تنظیم

تبعیض تبعیض رفع رفعجاده و ریل جاده بین و ریل بین

جهت ساله سه اجراء دوره با راه نقشه جهت تدوین ساله سه اجراء دوره با راه نقشه تدوینها برنامه و اهداف ها تحقق برنامه و اهداف تحقق

از توجه شما متشکرماز توجه شما متشکرم