\ol

IFLA 1995'e DOGRU•• • • •• • • v •

TURK KUTUPHANECILIGISEMPOZYUMU

1~~N~UlS;>.=5

• •• •i BILDIRILERI

IFLA 1995'E DOGRUTÜRK KÜTÜPHANECİLİGİ SEMPOZYUMU

VEI. TÜRK KÜTÜPHANECİLER DERNEGİ

GENEL KONFERANSı

BİLDİRİLERİ

Ankara, 1997

i FLA 1995'e Dol!ru Türk KÜUiphaneciligi Sempozyumu. 22 24 Aralık 1993, 5-6

Sunuş

Kütüphaneciliğinolimpiyatıolarak da nitelendirilen 'IFLA Konseyi ve GenelKonferansı'nın 1995 yılında Türkiyede yapılabilmesiiçin çalışmalara 1989yılında başlanmıştı. 1989 yılında Paris'te yapılan Genel Konferansta buyönde isteğimizin belirtildiği TKD Genel Başkanı Prof. Dr. Necmeddin Se­fercioğlu ve zamanın Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek imzasını taşıyan

mektup IFLA genel sekreterine ulaştırılmıştı. Çalışmalar somutlaştırılıp

da Genel KonferansınTürkiye'de yapılacağı kesinleştiktensonra meslektaş­

lar arasında konferansın başarısı koııu<?\ında çeşitli tartışmalar başlatıldı.

Kimileri böyle bir konferansınTürkiye tarafından çeşitli nedenlerle gerçek­leştirilemeyeceğinisavunuyordu. Buna karşılık kimileri de bu organizasyo­nun başarı ile sonuçlandınlacağınainanıyordu. TKD yönetimi inananlararasında yer alıyordu. TKD bunun gerçekleştirilmesi için hem bilimsel,hem de örgütsel boyutta var gücüyle gayret gösterdi.

TKD, 1993 yılında Türkiye IFLA Yürütme Kurulu'nun oluşmasına

öncülük ederek işin organizasyonunu bu kurula devretti. Bu tarihten sonrada sadece bilimsel boyutta çalışmalarınısürdürdü. Bu amaçla meslektaşla­

nmızı bilimsel bir toplantıdabildiri sunmaya teşvik etmek ve onlara böylebüyük bir organizasyonu başarabileceklerinikanıtlamak için IFLA GenelKonferansının gerçekleştirilmesindeniki yıl önce IFLA 1995'e Doğru

Türk KütüphaneciliğiSempozyumu adıyla bilimsel bir toplantı düzenle­meyi görev bildi. Çünkü IFLA genel konferanslarında bildirilerin büyük ço­ğunluğu ev sahibi ülke kütüphanecileri tarafından sunuluyordu. Bunun içinde İstanbul'dakiGenel Konferansa Türk kütüphanecilerinin çok iyi hazır­

lanmaları gerekiyordu. Zamanın Genel Başkanı Selma Aslan'ın büyük gay­retleri sonucunda ülke genelinden büyük bir katılım gerçekleşti. Meslektaş­

lanınız bu kitabın sayfalarındametinlerini okuyacağınızbildirilerini büyükbir topluluk önünde sundular ve tartıştılar.

IFLA Konsey ve Genel Konferansınınİstanbul'da başarı ile gerçekleş­

mesinden iki yıl önce düzenlenen IFLA 1995' e Doğru Türk Kütüphane­ciliği Sempozyumu'nun bildirilerinin kitap olarak yayımlanması o gün­den beri süregelen çeşitli olanaksızlıklarnedeniyle bir türlü gerçekleştirile­

memişti. 1993 yılında TKD Yönetim Kurulu üyesi olarak katkıda bulundu­ğum Konferans bildirilerinin, IFLA Genel Konferansındayine iki yıl sonrabu defa TKD Genel Başkanı olduğum dönemde yayımlanıyorolması benimiçin ayrı bir mutluluktur.

6 Dog-an Atılgan

IFLA 1995'e Doğru Türk KütüphaneciliğiSempoz:yumu ile birlik­te gerçekleştirilen1. Türk Kütüphaneciler DerneğiKonferansıbildirile­rini de yine bu kitapta bulacaksınız.Mesleki örgütlenmenin önemi ve çeşitli

kütüphanecilik sorunlarınıntartışıldığıbir günlük etkinliğin meslektaşları­

mızın ufkunun gelişmesinekatkıda bulunduğuinancındayım.

Yarım asrın üzerinde üniversite düzeyinde eğitimin sürdürüldüğü vetoplumu oluşturan tüm bireylerin bilgi ve kültür düzeylerinin yükselmesiiçin her türlü koşullardaözverili bir hizmet veren mesleğin üyeleriyiz. IF­LA Genel Konferansıgibi uluslararası bir organizasyonu işbirliği, eşgüdüm

ve özverili çalışma sonucu büyük bir başarı ile gerçekleştirenmeslektaşları­

mızın son yıllarda özellikle devlet sektöründe karşı karşıya kaldıklarıolum­suz tutumları kesinlikle onaylamıyorve kütüphanecilerin bu gibi davranış­lara layık olmadıklarınainanıyorum. Bu tür olumsuz davranışları da yinehep birlikte hareket ederek mesleğimizive meslek örgütümüzü el birliği ilegüçlendirerek aşabileceğimizeinanıyorum. Bizler kişisel kaygılarınüstündemesleğimizi tutar ve bunun için mücadele edersek hakkımız olan yere ulaş­

mamıza hiç bir güç engelolamaz.Meslek bilincinin gelişmesinde katkısını hiç kimsenin göz ardı edeme­

yeceği mesleki yayınlarınartması da yine meslektaşlarımızınkatkısı ile ger­çekleşmektedir. Bu ilkeden hareketle TKD olarak olanaklarımızölçüsündemesleki yayın1arımızınartması için elimizden gelen çabayı, herzaman oldu­ğu gibi, sürdüreceğiz.

Elinizdeki bu yayının gerçekleşmesindebaşlangıcındansonuna kadarmaddi, manevi emeği geçen tüm arkadaşlarımave Milli Kütüphane'ye Yar­dım Derneği'neteşekkür eder katkılarınındevamını dilerim.

Yrd. Doç. Dr. DoğanAtılganGenel Başkanı

IFLA 1995 'e Doğru Tü,.ı, Ktitüphaneciliği Sempozyıımu, 22-24 Aralık 1993, 7-8

Önsöz

Selma Aslan*

Bir mesleki dernek için en önemli etkinlik alanlarındanbiri mesleki toplan­tılar düzenlemektir. Bu tür toplantılarmeslek elemanlarınınaraştırmaları­

nı ve bilgi birikimlerini kağıda dökerek ve sunarak diğer meslektaşları ilepaylaşmalarınave mesleki konuların tartışılmasınaortam hazırlar ve mes­leki gelişime katkı sağlar. Türk Kütüphaneciler Derneği'nin başkanlığını

yürüttüğüm Temmuz 1993 - Eylül 1994 döneminde Genel Yönetim Kuruluüyesi arkadaşlarımlabirlikte bu tür iki toplantı gerçekleştirebildiğimiziçinkıvanç duyuyorum. Bu toplantılarıntutanaklarınınyayımlanmasıve böyle­ce katkıda bulunan arkadaşlarımızınçalışmalarınınhem kalıcı bir nitelikkazanmasıhem de toplantıya katılmış olanların dışında daha geniş bir oku­yucu kitlesine sunulmasıDerneğimiz adına kıvancımı pekiştirdi ve beni çokmutlu kıldı.

Düzenlediğimiztoplantılardaniki 61. IFLA Genel Konferansı hazırlık­

ları bağlamında22 - 24 Aralık 1993'te gerçekleştirilen "IFLA 1995'te Doğru

Türk KütüphaneciliğiSempozyumu" idi. Kültür Bakanlığı ve TÜBİTAK'ın

destekleri ile gerçekleştirilen bu sempozyumun amacı meslektaşlarımıza,

yabancı konuklara sunulmak üzere bildiriler hazırlama aşamasında iken,ülkemizdeki mesleki sorunların irdelenmesi ve tartışılması için bir ortamsunmak ve genç arkadaşlarımızauluslararası platforma çıkmadanönce kü­çük çapta da olsa bir bildiri sunma deneyimini yaşama şansı vermekti.

Büyük ilgi gören sempozyumda 16 bildiri sunuldu. Bildirilerin konuları

bilgi politikası, bilgi toplumu, bilgi yayımı ve kullanımı gibi ulusal çaplı in­celemelerden, meslek elemanlarınınsorunlarına,belli kütüphane türleri ileilgili çalışmalardan görme özürlüler gibi özel gruplara sunulan hizmetler~

dek uzanan geniş bir yelpazeye yayılıyor. Bu derlemede metinleri TKD'yeiletiImiş olan bildirileri bulacaksınız.Az sayıda bildirinin metnine ulaşılma­

dığındanbunlarınözetleri verilmiştir.

Ağustos 1995'de İstanbul'da gerçekleştirilen61. IFLA Genel Konferansıtüm Türk kütüphanecilerinin onur kaynağı bir etkinlik oldu. Bunun gururu­nu hepimiz paylaşıyoruz.800 dolayında meslektaşımız, katılımcı, görevli vegönüllü olarak Konferansa katılma olanağı buldular. Yurt dışında yapılan

toplantılarakatılabilenmeslektaşlarımızınsayısının azlığı göz önünde tutu-

* Selma Aslan, İngiliz Kültur Heyeti Kütüphanesi Müdürüdür.

8 SelmaAslan

lursa bu denli çok kütüphanecinin bu çapta uluslararasıbir toplantıya katı­

labilmiş olması büyük kazanımdır.Konferansa Türkiye'den 23 bildiri sunul­du. Bu küçümsenemeyecek bir sayıdır. Bu bildirilerle seçme yabancı bildiri­lerin çevirilerinin literatürümüze en kısa zamanda kazandırılmasıbildiriler­den tüm meslektaşlarımızınyararlanmalarınısağlamakadına görevimizdir.103 ülkeden 2000 yabancı katılımcıyı çeken bu konferans ile ülkemiz kongreturizmine katkımız, başarılı bir organizasyonla Türkiye'nin yurt dışındaki

imajına olumlu katkılarımızgöz ardı edilemez.Bu derlemenin ikinci kısmı ise, gelenekselleşmesini çok arzu ettiğim

Genel Kurul öncesi düzenlenecek Genel Konferansların ilki olarak 24 Eylül1994'de gerçekleştirdiğimiz"çağımızın Değişen Koşullarında Belge-BilgiSağlama Görevlilerinin Eğitimleri, Çalışma Yaşamları ve Örgütlenmeleri"konulu konferansta sunulan bildirilere ayrılmış bulunuyor. İnsan kaynakla­rı tüm çalışma alanlarındaçok önemli bir öge. Özellikle hizmet sektörününtemel taşlarındanbiri. Mesleğimiz için de durum böyledir. Bu nedenle bu ilkkonferansı meslek elemanları ile ilgili konulara adadık. Sunulan 11 bildiri­den yine bir kısmı tam metin, bir kısmı ise özet olarak sunuluyor. Bildiriler,liderlik, iş doyumu, eğitim ve motivasyon gibi insan kaynaklarıyönetimininönemli alt başlıklarındanmesleki örgütlenmeye, bilgi tarama uzmanlığın­

dan okul kütüphpaneciliğineuzanan çeşitli konuları içeriyorlar.İki yıllık bir aradan sonra, bildirilerin yayıma hazır olduğu bildirilerek

o dönemin Genel Başkanı olarak bu önsözü yazmam istenince döneme aittüm güzel anılar canlandı ve çok duygulandım. Bu kitap ellerine geçtiğinde,

çalışmalarıbirlikte yürüttüğümüzarkadaşlarlakatkıdabulunan meslekdaş­

larımızında aynı duygularıpaylaşacaklarınıbiliyorum.Bu yapıtı bize sundukları için Genel Başkan Dr. Doğan Atılgan'a; TKD

Genel Yönetim Kurulu ve Yayın Kurulu üyesi arkadaşlarımız ile Milli Kü­tüphane'ye Yardım DerneğiYönetim Kurulu'na ve tüm emeği geçenlere hemkendi hem de tüm meslektaşlarımadına sonsuz teşekkürlerimisunarım.

içiNDEKİLER

IFLA 95'E DOGRU TÜRK KÜTÜPHANECİLİGİSEMPOZVUMU

Robert Wedgeworth Türk Kütüphanecilerine Mesa). ...

Bilgi Toplumu Olma Yolunda Temel Sorunlarımız .... . 68

Kütüphanecinin Statü Sorunu (Özet) .. 74

Daha Çok Kütilphaneci ..... 75

Kütüphanelerde Belge Dolaşım (Circulation)istatistikleri ve Enformetrik Analizi 81

Okul Kütüphaneleri Bilgi Agı Modeli.. 88

Doğan Atılgan

SeImaAslan

SeImaAslan

Bengü Çapar

Oya Gürdal

Mehmet Toplu

Bülent Yılmaz

Erhan Erkan

Ahmet Karataş

Ahmet Çelik

Nail Bayraktar

Özlem Gökkurt

İnci Önal

Mustafa Kaynar

Sunuş .

Önsöz ..

Açış Konuşması

Bilgi Politikası .

Ulusal ve Evrensel Bilgi AkışıSürecinde Mesleki Derneklerin Rolü .

Bilginin Yayımında Uluslararası

Yaklaşımlar ve Türkiye'de Durum .

Bilgi Kullanımının Sosyo-Kültürel Temelleri .....

Bilgi Toplumuna Dogru Kütüphaneve Kütüphanecilik .

Görme Özürlüler için Bilgi Merkezleri ..

5

7

9

13

16

21

42

56

63

103

Handan Pancarcı UNESCO istatistiklerinde Dünya Kütüphaneciligive Türkiye 105

Berin U. Yurdadoğ Enformasyon Çagında Halk KütüphanelerininRolü (Özet) .. 112

Ali Aksakal Halk Kütüphaneleri Yasası ve YenidenYapılanma... 113

Kemal Sevgisunar Yeni Bir Döneme Girerken Yerel YönetimlerdeKütüphane Olgusu (Özet).. 119

Abdullah Yolcu İkibinli Yıllara Doğru Halk Kütüphaneciligi 120

Selma Aslan Degerlendirme Raporu 128

i. TÜRK KÜTÜPHANEcİLER DERNEGİGENEL KONFERANSı

179

150

188

139

144

133

161

....... 168Kütüphanelerde Dernek Gereksinimi

Açış Konuşması

Bilgi Toplumu ve Mesleki Örgütlenmenin Önemi

Bilgisayar Kampları

Bilgi Tarama UzmanlarınınNitelikleri veEgitilmeleri H.HH

Nitelikli Hizmet için Yönetim: Çekişmenin YeriniEkip Çalışması, BuyurganlıgınYeriniLiderlik Alabilir mi? H.. .

Kütüphaneciligin Psiko-Sosyal Boyutları (3):İş Doyumu ve Kişilik Yapısı HH H...... 171

Özel Kütüphaneler Tanıtımı (Özet) H 178

Okul Kütüphanelerinde Çalışanların OrtakDüşüncesiNe Olabilir?

Kütüphaneciligimizin iyileştirilmesi (Özet)

Selma Aslan

M. AllAkın

Ali Aksakal

NazlıAlkan

Fatma Düvenci

H. İnci Önal

SelmaAslan

Yusuf Tavacı

All Berberoğlu

AhmetÇelik

Nazan (Özenç) Uçak Kütüphanecilikte Sürekli Eğitim (Özet) 189

Ayşe Üstün Kütüphanecilik Mesleğinde Motivasyon ve İç

iletişim (Özet) ....H 190

4