Uretim planlama 2009

Üretim Planlama ve ProgramlamaÜretim Planlama ve Programlama

Ü• Üretim yöneticileri, belli bir ürünün gelecekte– Ne zaman ve

Ne kadar– Ne kadar

talep edileceğini belirlemek ve buradan hareketle ileride ihtiyaç duyulacak üretimhareketle ileride ihtiyaç duyulacak üretim faktörlerini de

Zaman– Zaman– Miktar ve– Nitelikler

yönünden planlamak durumundadırlar

1Prof. Dr. Üzeyme Doğan - Üretim Planlama ve Kontrol

• Rekabet edebilmek için, Pazar talebi ile uzun dönemli üretim planlaması arasında bir denge kurulmalıdır.

• Uzun ve orta dönemli planların yapılması, Uzun ve orta dönemli planların yapılması, stokların etkin kullanımı, işgücü atamaları ve iyi bir kapasite planlaması taleptekive iyi bir kapasite planlaması talepteki değişikliğin etkilerini azaltır.

• Üretim kaynaklarının gelecekte nasıl• Üretim kaynaklarının gelecekte nasıl kullanılacağı, örgütün başarısını direk etkiler ve burada üretim planlamaetkiler ve burada üretim planlamasistemi yardımcı bir araçtır.


• İşletmelerde amaçları gerçekleştirebilmek i i bi t k l l liçin birtakım planlar yapılır.

• İşletme politikası-stratejisi diye tanımlanan ş p j yuzun zaman dilimini kapsayan planların yanı sırayanı sıra

• Daha kısa zaman dilimini kapsayan, mal ve hizmetlerin miktar ve türünü belirleyen, talep öngörülerini esas alan planlar da söz p g pkonusudur.


Planning Tasks and Responsibilities


Planlama dönemleri ve sorumluluklar

Kısa-dönem planlarGörev atamalarıSipariş verme

Sorumlu:Üretim Yöneticileri

p şGörev programlamasevkiyatlar

Orta-dönem planlarSatış planlamaÜretim planlama ve bütçelemeİşgücü stok ve taşaron U dö l lSorumlu:

Sorumlu: Üst yönetim

İşgücü, stok ve taşaron düzeylerini saptama

Üretim-iş planlarını analiz etme

Uzun-dönem planlarAR-GEYeni ürün planlarıSermaye harcamaları

Sorumlu: Üretimyöneticileri, nezaretçiler, Sermaye harcamaları

Tesis kuruluş yeri ve yayılmaustabaşı

Bugün 3 Ay 1 yıl 5 yıl

Planlama Ufku


Üretim planlama• Gelecek belli bir dönem boyunca üretim

düzeyinin belirlenmesi çabasıdırdüzeyinin belirlenmesi çabasıdır.• Yani üretilecek ürünlerin ne miktarda ve ne

zaman üretilmesi gerektiği, üretim kapasitesinin kullanımı ve kapasite ilekapasitesinin kullanımı ve kapasite ile çıktıların dengelenmesi konularını kapsamaktadırkapsamaktadır.

• Plan ayrıntılara girmez, kesinlik taşımaz, gerekirse düzeltilir.


Üretim programlama

• Hangi ürünün ne zaman, ne miktarda ve a g ü ü ü e a a , e a da enerelerde işlem görerek üretileceği üretim programlamanın kapsamına girerprogramlamanın kapsamına girer.

• Programlar bağlayıcıdır, zorunlu olmadıkça değiştirilmez.

• Üretim planlama ve programlama üretimÜretim planlama ve programlama üretim öncesi faaliyetleri, üretim kontrolü ise üretim esnası ve sonrası faaliyetleriüretim esnası ve sonrası faaliyetleri kapsar.


Üretim planlama• Üretim planlamasının amacı üretim sürecinde

yapılmakta olan faaliyetleri minimum maliyetleyapılmakta olan faaliyetleri minimum maliyetle gerçekleştirerek ve zamanında üretim yaparak tüketici taleplerini karşılamaktırtüketici taleplerini karşılamaktır.

• Üretim planı, işletme planı ile uyumlu olmalı ve; l fi l l tkil diği dpazarlama ve finans planlarını etkilediğinden

bölümler arasında birlik sağlayabilmelidir.• Kötü veya hatalı bir üretim planlaması fazla stok

bulundurmaya-stoklama maliyetlerinin artmasına veya stoksuzluğa-tüketici isteklerinin karşılanamamasına yol açar. Verimlilik azalır.


Üretim planlama ve programlama süreci1. Talep öngörümü2 Bütünleşik toplam üretim planlaması2. Bütünleşik-toplam üretim planlaması

(Aggregate production planning)33. Ana üretim programlaması→genel kapasite planlaması ile

birlikte(Master production scheduling)

4. Malzeme ihtiyaç planlaması→detaylı kapasite planlaması(Material Requirements Planning) (MRP)

5. Kısa dönem programlama →kısa dönem kapasite kontrolü

Faaliyetlerin tümü birbiriyle uyumlu olmalı faaliyetlerin detayıFaaliyetlerin tümü birbiriyle uyumlu olmalı, faaliyetlerin detayı aşağı doğru artarken, kapsanan süre azalmalıdır.


Bütünleşik Üretim Planlamasış

• BÜP genellikle bir yıl gibi orta dönemde, g y g ,beklenen talebi karşılayabilecek üretimi sağlama çabasıdır.

• Arzı talebe uydurma çalışmalarının tümüdür.• Öngörülen talep ile üretimi birbirine uydurabilme g p y

çalışmaları genellikle tek grup çıktı veya birkaç birleştirilmiş ürün grubu için yapıldığından bütünleşik ya da toplam planlama deyimi kullanılır. (ayakkabı imalatında renk ve tür ayrımı yapmadan imal edilen ayakkabı adedi kaç tonyapmadan imal edilen ayakkabı adedi, kaç ton çelik, kaç litre boya, kaç metre kumaş vs.. gibi)


Bütünleşik üretim planlamasış p• Ne kadar kapasiteye ihtiyaç var?p y y ç• İhtiyaç duyulan kapasite nasıl temin

edilecek?edilecek?• Dönemler arasındaki farklı talepler nasıl

dengelenecek?

sorularını cevaplanmaya çalışır.


Bütünleşik üretim planlamasış p

• Bu amaçla şu sorular cevaplanır:ç ş p1. İşletme gelecek yıl ne kadar üretmelidir?2 K k k it i k d d ?2. Kaynak kapasitesi ne kadardır?3. Talebi karşılamak için üretim aylık ne ş ç y

kadar değiştirilmelidir?4 Hangi mal ve hizmetlerden ne kadar4. Hangi mal ve hizmetlerden ne kadar

satın alınmalıdır?


Bütünleşik plan ve ilişkileriş p ş

Pazar A k l jiÜrün

talep

PazarVe talep Araştırma ve teknolojiÜrün

kararları

Süreçtalepöngörüleri, siparişler Eldeki

hammaddeler

işgücü

Süreçplanlama ve kapasite

kararları

Bütünleşik plan

Dış kapasiteTaşaronlar

Eldeki stok

Ana üretim programıVe MRP sistemleri

Taşaronlar

Detaylıiş programları


Bütünleşik üretim planının özellikleri• Genellikle 3-12 aylık bir süre için üretimin

miktar ve zamanını saptar

ş p

miktar ve zamanını saptar.• Plan aylık dönemler itibariyle hazırlanır.• Üretimi adet saat lira gibi ortak birimlerle• Üretimi adet, saat, lira gibi ortak birimlerle

ifade eder.• Kapasite ve talep değişkenlerini kullanır ArzKapasite ve talep değişkenlerini kullanır. Arz

veya talep değişkenlerini değiştirebilme imkanı verir.

• Plan döneminde işletmenin fiziki kapasitesi sabittir, değiştirilemez varsayar.T l bi d ği k i l ld ğ• Talebin değişken veya mevsimsel olduğu durumda planı hazırlamak anlamlı olur. Talep değişmez olsa plan kolaylıkla hazırlanır.değişmez olsa plan kolaylıkla hazırlanır.


Amaçları

• Talebi karşılamak

Amaçları

• Talebi karşılamak• Kapasiteyi etkin

k llanmakkullanmak• Envanter politikasına

uymak• Maliyetleri minimize

etmek– işgücüşg– envanter– Tesis ve ekipmanTesis ve ekipman– taşeron


Bütünleşik planlama stratejileriş p j• Kapasiteyi veya talebi değiştirme stratejileri

izlenebilir:• Kapasite seçenekleri- kapasiteyi değiştir

1. Üretim miktarını değiştirmek– Fazla mesai– Eksik çalışma– Taşeronş– Fason

2. İşgücü miktarını değiştirmeİşe alma işten çıkarma– İşe alma , işten çıkarma

– Part-time– Geçici işgören

3 St k dü l i i d ği ti3. Stok düzeylerini değiştirme– Stoklama– stoksuzluk


Bütünleşik planlama stratejileriş p j• Talep seçenekleri- talebi değiştir:

– Talebi etkilemek (fiyatlama, reklam, satış geliştirme)

– Farklı ürün üretme (mevsimlik talep durumunda tamamlayıcı ürünler üretme)y )

– Yüksek talep dönemlerinde talebi geç karşılama (talep edenin beklemesi)karşılama (talep edenin beklemesi)


Aggregate Scheduling Options -Advantages and Disadvantages

Option Advantage Disadvantage SomeComments

Changinginventory levels

Changes inhuman resourcesare gradual not

Inventoryholding costs;Shortages may

Applies mainlyto production,not serviceare gradual, not

abruptproductionchanges

Shortages mayresult in lostsales

not service,operations

changes

Varyingworkforce size

Avoids use ofother alternatives

Hiring, layoff,and training

Used where sizeof labor pool isworkforce size

by hiring orlayoffs

other alternatives and trainingcosts

of labor pool islarge


Advantages/Disadvantages -C i dContinued


i h l i llVaryingproduction ratesthrough overtime

idl i

Matches seasonalfluctuationswithouthi i / i i

Overtimepremiums, tiredworkers, may not

d d

Allowsflexibility withinthe aggregate

lor idle time hiring/trainingcosts

meet demand plan

Subcontracting Permitsfl ibili d

Loss of qualityl d d

Applies mainlyi d iflexibility and

smoothing of thefirm's output

control; reducedprofits; loss offuture business

in productionsettings


Advantages/Disadvantages -C i dContinued


Using part time Less costly and High Good forUsing part-timeworkers

Less costly andmore flexiblethan full-timeworkers

Highturnover/trainingcosts; qualitysuffers;

Good forunskilled jobs inareas with largetemporary laborworkers suffers;

schedulingdifficult

temporary laborpools

Influencing Tries to use Uncertainty in CreatesInfluencingdemand

Tries to useexcess capacity.Discounts drawnew customers

Uncertainty indemand. Hard tomatch demand tosupply exactly

Createsmarketing ideas.Overbookingused in somenew customers. supply exactly. used in somebusinesses.


Advantage/Disadvantage -C i dContinued


B k d i M id C M iBack orderingduring high-demand periods

May avoidovertime. Keepscapacity constant

Customer mustbe willing towait, but

d ill i l t

Many companiesbackorder.

goodwill is lost.

Counterseasonalproducts and

Fully utilizesresources; allows

May requireskills or

Risky findingproducts orp

service mixing;

stable workforce. equipmentoutside a firm'sareas of

pservices withopposite demandpatterns.

expertise.


St k dü i i d ği ti il i ü ü• Stok düzeyini değiştirme ile: işgücü düzeyindeki değişimler dereceli olur, ani işe

l i t k l i ü tialma, işten çıkarma olmaz, ani üretim değişiklikleri olmaz. Stok tutma maliyeti artar, t k l k d d t k b l bili İ l tstoksuzluk durumunda satış kaybı olabilir. İmalat

sejtörüne uygun, hizmette uygun değil.İ• İşe alma ve işten çıkarma ile işgücü düzeyini değiştirme: Diğer seçenekleri kullanma zorunda kalmayız, işe alma, çıkarma ve eğitim maliyetleri olur.İşgücü arzının piyasada bol olduğu durumda kullanılır.

• Fazla mesai veya eksik çalışma ile üretim• Fazla mesai veya eksik çalışma ile üretim miktarını değiştirmek: işe alma ve eğitme maliyeti olmadan talepteki mevsimlik değişimlermaliyeti olmadan talepteki mevsimlik değişimler karşılanır. Fazla mesai ücretleri, işgücünün yorgun olması sonucu kalite problemleri oluşur. y g p şFazla mesai dahi talebi karşılayamayabilir. Planda esnekliğe izin verir.

• Taşeron/fason kullanmak: firmanın çıktı düzeyini düzgünleştirir, esneklik sağlar, kalite kontrol gücü kaybolur, kar azalabilir, ileride işletme pozisyonunu kaybedebilir, işyapma k it i l bili Y i ü ti kkapasitesi azalabilir. Yeni üretim yaparken, üretim miktarını ayarlamada uygulanır.

• Part time işgücü kullanma: full time dan daha• Part-time işgücü kullanma: full-time dan daha az maliyetli ve esneklik fazla. İşgücü devri ve eğitim maliyetleri fazla kalite etkilenebilireğitim maliyetleri fazla, kalite etkilenebilir, programlama güçtür. Geçici işçilerin çok olduğu beceri istemeyen işler için uygundurbeceri istemeyen işler için uygundur.

• Talebi etkilemek: fazla kapasiteyi kullanmaya l İ di i l i ü t i k T l tçalışır. İndirimler yeni müşteri çeker. Talepte

belirsizlik olması, arz ile talebi her zaman d l k d t jd Y idengeleyememek dezavantajdır. Yeni pazarlama fikirleri ortaya çıkabilir. Fazla yer

t ( b ki ) b i l t l dsatma (overbooking) bazı işletmelerde kullanılabilir.

• Siparişleri geç karşılama: fazla mesai• Siparişleri geç karşılama: fazla mesai yapılmamış olur. Kapasite sabitlenir. Müşteri beklemeye razı olmalı ancak iyi niyetbeklemeye razı olmalı, ancak iyi niyet kaybolabilir. Çoğu firma uygular.

• Zıt mevsimlik ürünler/hizmet sunma:• Zıt mevsimlik ürünler/hizmet sunma:kaynakların kullanımını artırır. Dengeli, sabit işgücüne olanak verir Firmanın uzman olduğuişgücüne olanak verir. Firmanın uzman olduğu alanın dışından beceri ve ekipman gerektirebilir. Farklı dönemlerde zıt talebe sahip ürünleriFarklı dönemlerde zıt talebe sahip ürünleri bulmak zordur.

İki zıt stratejiİki zıt strateji

Level Strategy

Chase Strategygy gy

Üretimin Sabit üretim hızı Üretimin talebi

izlemesi

Sabit üretim hızı


Bütünleşik planlama stratejileri• Chase-talebi izleme stratejisi

Ü ti h t l bi k k d i l i t k

ş p j

– Üretim hızının talebi çok yakından izlemesi ve stok düzeyinin sıfıra yakın olması (işe alma ve işten çıkarma maliyeti artar)ç y )

• Level-sabit üretim hızı stratejisi – Her gün aynı miktarı üretmekg y– İşgücü düzeyi aynı kalır– Stok bulundurma veya bulundurmama maliyetleri artar– kolay– kolay

• Mixed-hybrid-karma strateji– İlk iki stratejinin sakıncalarını gidermek için orta yol izlenir.İlk iki stratejinin sakıncalarını gidermek için orta yol izlenir.

örneğin üretim hızı birkaç ayda bir değiştirilir.


Bütünleşik planlama yöntemleri• Grafik & şema yöntemleri

Bütünleşik planlama yöntemleri• Grafik & şema yöntemleri

– Anlaşılması kolay, popülerdeneme & yanılma yaklaşımına dayanır– deneme & yanılma yaklaşımına dayanır

• Kantitatif-matematiksel yöntemlerDoğrusal programlama– Doğrusal programlama

– Ulaştırma modeli– Doğrusal karar kuralı– Doğrusal karar kuralı– Yönetim katsayılar modeli– Simülasyon ....vsSimülasyon ....vs


Grafik yaklaşımGrafik yaklaşım

Pl l l t üb i li t• Planlamacılar tecrübe, sezgi ve maliyet verilerini kullanarak bütünleşik planlar ortaya çıkarabilirler.

• Alternatif planları göstermek için grafikler p g ç gkullanılır.

• Grafikte talep ile üretim kapasitesi• Grafikte talep ile üretim kapasitesi karşılaştırılır.Deneme an lma esas alan basit• Deneme yanılmayı esas alan basit, popüler bir planlama tekniğidir.


Grafik yaklaşımGrafik yaklaşım• Talebi her dönem için öngörüle• Her dönem için kapasiteyi; normal

çalışma, fazla mesai ve taşeron ç ş , şkullanma durumunda belirle

• İşgücü işe alma ve çıkarma stoklamaİşgücü, işe alma ve çıkarma, stoklama maliyetlerini belirle

• Stok düzeyleri ve işgücü için firma• Stok düzeyleri ve işgücü için firma politikasını dikkate al.Alt tif l l h l t l• Alternatif planlar hazırla ve toplam maliyetlerini karşılaştır.


örnekörnek

• Aşağıdaki talep öngörülerine sahip ABC işletmesinde:ş

• Normal üretim kapasitesi ayda 2200Dö b t k 1000 i h• Dönem başı stok 1000 ise ve her ay normal kapasite kadar üretilirse:::


Örnek-ABC işletmesi talep öngörüsü ve plan1ay talep Küm

talepüretim Küm

üretimDönem sonu stok

satış kaybı

Ocak 1500 1500 2200 3200 1700 0Ocak 1500 1500 2200 3200 1700 0Ş 1000 2500 2200 5400 2900 0M 1900 4400 2200 7600 3200 0M 1900 4400 2200 7600 3200 0N 2600 7000 2200 9800 2800 0

My 2800 9800 2200 12000 2200 0My 2800 9800 2200 12000 2200 0H 3100 12900 2200 14200 1300 0T 3200 16100 2200 16400 300 0

Ağ 3000 19100 2200 18600 0 500Ey 2000 21100 2200 21300 200 0Ek 1000 22100 2200 23500 1400 0K 1800 23900 2200 25700 1800 0A 2200 26100 2200 27900 1800 0


25000

30000

20000

25000

10000

15000

5000

10000 küm talepküm üretim

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


maliyetlermaliyetler

• Birim maliyet: 7.000 pb• Birim başına aylık stoklama maliyeti: 140Birim başına aylık stoklama maliyeti: 140• Birim aylık satış kaybı: 9.000• Fazla mesai(ilave birim başına):650 pb• Eksik çalışma (birim başına): 300• Eksik çalışma (birim başına): 300• Üretim miktarını değiştirme mal (birim başına): 500

Üretim planı1(level) için maliyetleray üretim Ürt.mal stok Stok mal Satış

kaybıSat.kayM

Ocak 2200 15.400.000 1700 238.000

Ş 2200 “ 2900 406.000

M 2200 “ 3200 448.000

N 2200 “ 2800 392.000

My 2200 “ 2200 308.000

H 2200 “ 1300 182.000

T 2200 “ 300 42.000

Ağ 2200 “ 0 0 500 4.500.000

Ey 2200 “ 200 28.000

Ek 2200 “ 1400 196 000Ek 2200 1400 196.000

K 2200 “ 1800 252.000

A 2200 “ 1800 252 000A 2200 1800 252.000

TOP 26.400 184.800.000 2.744.000 4.500.00035Prof. Dr. Üzeyme Doğan - Üretim Planlama ve Kontrol

Üretim planı2(karma)ay Küm talep üretim Küm üret D. S stok Satış kaybı

O k 1500 1500 2500 1000 0Ocak 1500 1500 2500 1000 0

Ş 2500 1500 4000 1500 0

M 4400 1500 5500 1100 0M 4400 1500 5500 1100 0

N 7000 2800 8300 1300 0

My 9800 2800 11100 1300 0My 9800 2800 11100 1300 0

H 12900 2800 13900 1000 0

T 16100 2800 16700 600 0

Ağ 19100 2800 19500 400 0

Ey 21100 2200 21700 600 0

Ek 22100 2200 23900 1800 0

K 23900 2200 26100 2200 0

A 26100 1500 27600 1500 0


30000

25000

30000

20000

10000

15000

5000

10000 küm talepküm üretim

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 121 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


Üretim planı 2(karma) maliyetleray üretim Ür mal D S St mal Ür mik Fazla Eksikay üretim Ür.mal D. S

stokSt.mal Ür.mik.

değFazla mesai

Eksik çalışma

O 1500 10.500.000 1000 140.000 - - 210.000

Ş 1500 “ 1500 210.000 - - 210.000

M 1500 “ 1100 154.000 - - 210.000

N 2800 19.600.000 1300 182.000 650.000 390.000 -

M 2800 “ 1300 182.000 - “ -

H 2800 “ 1000 140.000 - “ -

T 2800 “ 600 84.000 - “ -

Ağ 2800 “ 400 56.000 - “ -Ey 2200 15.400.000 600 84.000 300.000 - -Ek 2200 “ 1800 252 000 - - -Ek 2200 1800 252.000 - - -K 2200 “ 2200 308.000 - - -A 1500 10.500.000 1500 210.000 350.000 - 210.000

26600 186.200.000 2.002.000 1300.000 1950.000 840.000


Planları karşılaştırmaPlanları karşılaştırma

• Plan1-levelmaliyet=192 044 000maliyet 192.044.000

• Plan2-karmamaliyet=192.292.000


Örnek:Densepack ocak-haziran talebi• Ocak:1280• Şubat: 640• Mart: 900• Nisan:1200• Mayıs:2000Mayıs:2000• Haziran: 1400• Aralık sonunda çalışan :300 kişi• Aralık sonunda eldeki stok:500• Aralık sonunda eldeki stok:500• Haziran sonunda eldeki stoğun:600 olması istenir• İşe alma maliyeti:500 $/işgücü• İşten çıkarma mal :1000$/işgücü• İşten çıkarma mal.:1000$/işgücü• Envanter mal:80$/birim/ay• K= işgücü başına günlük üretim

22 i ü ü d 76 i i 245 bi i ü t i i• 22 işgününde 76 işçi 245 birim üretmiş ise• K=245/22=11,1364/76=0,14653 birim/işgücü/gün


ay talep Net talep Küm talep

işgünütalep

Ocak 1280 1280-500=780 780 20

Şubat 640 640 1420 24

M t 900 900 2320 18Mart 900 900 2320 18

Nisan 1200 1200 3520 26

Mayıs 2000 2000 5520 22

haziran 1400 1400+600=2000 7520 15


Plan 1 chase üretimin talebi izlemesiPlan 1-chase-üretimin talebi izlemesi• Sıfır stok, işe alma ve işten çıkarma ileş ş ç

ay işgünü Net talep İşgücü başına aylık üretim

Gerekli y şg p aylık üretimişgücü

Ocak 20 780 20x0,14653= 2 931

780/2,931= 2672,931 267

Şubat 24 640 3,517 182Mart 18 900 2,638 342Nisan 26 1200 3,810 315Nisan 26 1200 3,810 315Mayıs 22 2000 3,224 621Haziran 15 2000 2,198 910


Aralık sonunda 300 çalışan var iseAralık sonunda 300 çalışan var ise

A i ü ü İ İ t İ ü ü T Kü Kü t kAy işgücü İşe alma

İşten çıkarma

İşgücü başına aylık üretim

Top üretim

Küm üretim

Küm talep

stok

O 267 300-267=33

2,931 267x2,931=783

783 780 3Ş 182 267- 3,517 640 1423 1420 3Ş 182 182=85

640 3M 342 342-

182=1602,638 902 2325 2320 5

N 315 342-315=27

3,810 1200 3525 3520 5M 621 621-

315 3063,224 2002 5527 5520 7M 621 315=306, 2002 7

H 910 910-621=289

2,198 2000 7527 7520 7top 755 145 30


maliyetlery

• M= 755x500+145x1.000+30x80=524.900• Haziran sonunda 600 birim stok istenir:Haziran sonunda 600 birim stok istenir:mal=600x80=48.000• Top mal= 524.900+48.000=572.900• Dönem başı stok(500) maliyete girmez• Dönem başı stok(500) maliyete girmez• Martta ve mayısta elde stok olduğu için 1 er işçi

azaltılabilir 755-2=753 işçi işe alınırsa işten çıkarmaazaltılabilir. 755-2=753 işçi işe alınırsa, işten çıkarma 144 olur. Envanter 13 e iner. Maliyet 569.540 olur…


Plan2 level sabit işgücü stoksuzluk yokPlan2-level-sabit işgücü-stoksuzluk yok• İşe alma işten çıkarma yok, satış kaybı yok.• Minimum kaç kişi gerekli?

ay Küm talep İşgücü başına Gerekli kişi ay Küm talep küm. üretim sayısı

O 780 2,931 780/2,931=267

Ş 1420 6,448 221M 2320 9 086 256M 2320 9,086 256N 3520 12,896 273M 5520 16,120 343H 7520 18 318 411maxH 7520 18,318 411max


411 KİŞİ GEREKLİ- aralık sonu 300 kişi var ise 111 kişi işe alınacak, dönem sonu stoklar ise aşağıdaki gibi:

Ay İşgücü başına aylık üretim

Aylık top. Ü Küm Küm. Net stok

aylık üretim(1)

Üretim (2)(2)= (1)x411

Küm.Üretim

talep

O 2,931 1205 1205 780 425O 1205 1205 425

Ş 3,517 1445 2650 1420 1230

M 2,638 1084 3734 2320 1414

N 3 810 1566 5300 3520 1780N 3,810 1566 5300 3520 1780

M 3,224 1325 6625 5520 1105

H 2,198 903 7528 7520 8

t 5962top 596246Prof. Dr. Üzeyme Doğan - Üretim Planlama ve Kontrol

• Dönem sonu envanter: 5962+600=6562M li t t l+ i l l• Maliyet=envanter mal+ işe alma mal.

• Maliyet=6562x80 + 111x500=580.460y

Pl 1 569 540 idi• Plan 1 569.540 idi• Plan 2 580.460 ikisi birbirine yakıny• İşe al, çıkar yerine 2. plan uygulanır


Plan 3- karma stratejiPlan 3 karma strateji

A İ ü ü b• Sadece 1 kez kişi sayısını değiştirsek

• Ocak-nisan arası 1 dönem,

Ay Küm talep

İşgücü başına aylık üretim

Ocak nisan arası 1 dönem, mayıs –haziran arası 2. dönem olsaİlk 4 kü ül tif t l 3520

O 780 2,931

Ş 1420 3,517• İlk 4 ay kümülatif talep 3520• İlk 4 ay kişi başı küm. Üretim:2,931+3,517+2,638+3,810=12,896

Ş 1420 3,517

M 2320 2,638, , , , ,• 3520/12,896=272,95 kişi≈273• 5-6 aylar için

Küm talep=4000N 3520 3,810

• Küm talep=4000• Üretim:3,224+2,198=5,422• 4000/5,422=737,7 kişi gerekli

M 5520 3,224

H 7520 2 198H 7520 2,198


Karma stratejiKarma stratejiA Kü İ ü ü İ İ t Ü ti Kü t kAy Küm

talepİşgücü(1)

İşe alma

İşten çıkarma

Kişi başıüretim(2

Üretim(1).(2)

Küm üretim

stok

O 780 273 27 2,931 800 800 20O 780 273 27 , 800 20Ş 1420 273 3,517 960 1760 340M 2320 273 2,638 720 2480 160N 3520 273 3,810 1040 3520 0N 35 0 273 3,8 0 0 0 0M 5520 738 465 3,224 2379 5899 379H 7520 738 2,198 1622 7521 1

top 465 27 900top 465 27 900


Karma strateji maliyetiKarma strateji maliyeti

İİşten çık.+işe alma+stok27x1000+465x500+(900+600)x80=379 50027x1000+465x500+(900+600)x80 379.500

Bu sonuç aynı zamanda doğrusal programlama sonucu elde edilen optimal p og a a a so ucu e de ed e opt astrateji


Örnek: çatı malzemeleri imalatçısıÖrnek: çatı malzemeleri imalatçısı

• Çatı malzemeleri imalatçısı, 6 aylık çatı

ay talep gün Günlük talep

O 900 22 41kaplama malzemesi öngörülerini tablodaki

O 900 22 41Ş 700 18 39

gibi hazırladı. • Ort. Talep= 6200/124

M 800 21 38N 1200 21 57

• Ort. Talep=50 birim/gün

N 1200 21 57May 1500 22 68H 1100 20 55top 6200 124p


Öngörülen talep ve ortalama talepg p p

70

50

60

70ng

day

Forecast Demand

Level production using average monthly forecast demand

30

40

50

te p

er w

orkin forecast demand

20

30

oduc

tion

rat

0

10Pro

Jan Feb Mar Apr May Junp y

22 18 21 21 22 20


Plan 1: 6 ay boyunca talebi karşılayacak sabit işgücü

ü i Kü Kü Döay üretim50.Gün

Küm üretim

talep Küm talep

stok Dönem sonu stok

O 1100 1100 900 900 200 200O 1100 1100 900 900 200 200Ş 900 2000 700 1600 200 400M 1050 3050 800 2400 250 650N 1050 4100 1200 3600 150 500N 1050 4100 1200 3600 -150 500M 1100 5200 1500 5100 -400 100H 1000 6200 1100 6200 -100 0


Kümülatif talep grafiğiPlan 1Plan 1

7,000

Cumulative level Reduction of i t

nits) 6,000

5 000 Cumulative level production using average monthly

f t

inventory

mand

(U 5,000

4,000

C f

forecast requirements

ve D

em 3,000Cumulative forecast requirements

umula

tiv 2,000

1,000

Jan Feb Mar Apr May Jun

Excess inventoryCu 1,000

Jan Feb Mar Apr May Jun54Prof. Dr. Üzeyme Doğan - Üretim Planlama ve Kontrol

Maliyet verileriMaliyet verileri

• Stoklama mal= 5 pb/birim/ay• Fason mal= 10 pb/birimFason mal 10 pb/birim• Ortalama ücret= 5 pb/saat (40 pb/gün)• Fazla mesai= 7 pb/saat (8 saatin üstüne)• Üretim miktarını artırma mal= 10pb/birim• Üretim miktarını artırma mal= 10pb/birim• Üretim miktarını azaltma mal= 15pb/birim• Bir birim üretim için gerekli işgücü saat = 1,6 saat


Plan 1 maliyetiPlan 1 maliyeti

Gü d 50 bi i bit ü ti i i bit• Günde 50 birim sabit üretim için, sabit işgücü istenirse (fazla mesai yok, dönem başı stok yok, fason yok..)

• Günde 50 birim üretim için gerekli işgücü:ç g şg50 birimx 1,6 saat=80 saat gerekli80 saat/ 8 saat/işgücü = 10 işçi80 saat/ 8 saat/işgücü = 10 işçi

• Stok maliyeti=1850 birimx5pb=9250 pb• Normal çalışma=10 kişix124günx40pb=49600• Toplam maliyet=49600+9250=58.850 pbp y p


Plan 2: günlük talebin en düşük olduğu dönemdeki kadar işgücü tutup kalanınıdönemdeki kadar işgücü tutup, kalanını

fason karşılamakGü lük t lay talep gün Günlük talep

O 900 22 41O 900Ş 700 18 39M 800 21 38 minN 1200 21 57My 1500 22 68H 1100 20 55H 1100 20 55top 6200 124p


Plan 2 maliyet• 38 adet x 1,6 saat= 60,8 saat gerekli• 60,8/8= 7,6 kişi gerekli• 7 full-time 1 part-time• 7 full-time , 1 part-time• İşletme içi üretim= 38birim/günx124 gün=4712• 6200- 4712= 1488 birim fason• İşgücü mal= 7,6kişix40 pb/günx124gün=37696g g g• Fason mal=1488 birimx 10pb/birim=14880• Toplam maliyet=37696+14880=52576• Toplam maliyet=37696+14880=52576


Plan 3: işe alma ve çıkarma ile üretimi talebe eşitleme

ay talep Üretim Üretimi art. İşten toplamay talep Üretim mal (işe alma)

İşten çıkarma

toplam

O 900 900x1,6x5= 7200 --- --- 72007200

Ş 700 5600 --- 200x15= 3000

8600

M 800 6400 100x10= 1000

---- 7400

N 1200 9600 4000 ---- 13600My 1500 12000 3000 ---- 15000yH 1100 8800 ---- 6000 14800top 6200 49600 8000 9000 66600


karşılaştırmakarşılaştırma

Plan 1 Plan 2 Plan 3Stoklama 9250 0 0Norm çalış. 49600 37696 49600Fazla çal. 0 0 0İşe alma 0 0 8000şİşten çık. 0 0 9000F 0 14880 0Fason 0 14880 0toplam 58850 52576 66600p


ödevödev

• Aynı örnekte 8 kişi ile çalışılıp, gerektiğinde fazla mesai yapılması halinde g ğ y pplanı hazırlayıp maliyetini hesaplayınız


ödev2ödev2B d l b i l t fi• Buzdolabı imalatçısı firma Ocak-Haziran arası için bütünleşik plan

ay talep

Ocak 400ş phazırlamak istemektedir. Firma aşağıdaki verileri hazırlamıştır

Ocak 400

Şubat 500hazırlamıştır.

• Üretimin öngörülen talebi karşılaması için işgücünü

Mart 550a ş a as ç şgücü ü

değiştirerek bir plan hazırlayınız. (aralıkta 8 işgören var)

Nisan 700

Mayıs 800işgören var)• Planın maliyetini

hesaplayınız.

Mayıs 800

haziran 700hesaplayınız.


• Maliyetler:– Stoklama m=8 pb/buzdolabı/ay– İşgücü ücreti=12 pb/saat (8 saat normal çalışma)İ– İşe alma (üretimi artırma)= 40 pb/kişi

– İşten çıkarma= 80 pb/kişi• Diğer veriler:

– Mevcut işgücü (aralık)= 8 kişiİ– İşçilik saati/buzdolabı=4 saat

– Aylık işgünü=20 günDö b t k 250 b d l b– Dönem başı stok=250 buzdolabı

– Dönem sonu stok= 0 buzdolabı


Örnek Level StrategyÖrnek- Level Strategy


Non Financial CriteriaNon-Financial Criteria

• Operations perspective:– Smooth & even flow is easy to manage

• Human resources perspective:– Nobody hired or fired, no overtime or furloughs, so y , g ,

employee morale should be fine• Marketing perspective:g p p

– All demand met, so no customer service issues


Örnek Chase StrategyÖrnek-Chase Strategy


Non Financial CriteriaNon-Financial CriteriaO ti ti• Operations perspective:– Can operations ramp up & back down this quickly?

M h diffi lt t li h– Much more difficult to accomplish• Human resources perspective:

Will l t l t b i hi d & fi d idl ?– Will employees tolerate being hired & fired so rapidly? – What about training & learning curve issues?

M k ti ti• Marketing perspective:– All demand is met (assuming no strikes)


ÖrnekBi f b ik ü ti t l k it li t ili ki il i• Bir fabrika üretim, talep, kapasite ve maliyete ilişkin verileri aşağıdaki gibi toplamıştır. D.P. nin ulaştırma yöntemi ile ulaştırma tablosunu ve başlangıç uygun çözümü hazırlayınız.

Mart Nisan MayısTalep 800 1.000 750Kapasite

Normal 700 700 700Fazla Mesai 50 50 50Fason 150 150 130

Dönem Başı Stok 100Dönem Başı Stok 100Maliyetler

Normal Çalışma 40 pb/brFazla Mesai 50 pb/brFason 70 pb/r

68

Stoklama 2 pb/br/ay

Prof. Dr. Üzeyme Doğan - Üretim Planlama ve Kontrol

Farnsworth’s Transportation TablePeriod 1 Period 2 Period 3 Unused Total CapacityPeriod 1

(Mar)Period 2

(Apr)Period 3

(May)Unused Capacity(Dummy)

Total Capacity Available(Supply)

Beginning Inventory

0100

2 4 0100

Regular 40700

42 44 0700

Overtime 50 5250

54 050Pe

riod 1

50 50

Subcontract 70 72150

74 0150

Regular X 40700

42 07002

P

700 700

OvertimeX

5050

52 050

Subcontract 70 72 0 Per

iod 2

SubcontractX 50 100 150

RegularX X

40700

0700

O ti 50 0d 3

OvertimeX X

5050

050

SubcontractX x

70 0130

T t l 800 1000 750 230 2780

Perio

Total Demand

800 1000 750 230 2780


Comparison of Three Major Aggregate Planning MethodsPlanning Methods

Techniques Approaches AspectsCharting/graphica

l methodsTrial and error Simple to understand, easy to

use. Many solutions; one

Techniques Approaches Aspects

l methods

Transportation Optimization

ychosen may not be optimal

LP software available;permits Transportation method

psensitivity analysis and constraints. Linear function may not be realistic

M t Heuristic

may not be realistic

Simple, easy to implement; tries to mimic manager’s Management

coefficient model

Heuristic tries to mimic manager s decision process; uses regression


Business

Uretim planlama 2009