Б.БААТАРЦОГТ, PhD

СТРАТЕГИЙН БОДЛОГО Т ӨЛӨВЛӨЛТИЙН ГАЗАРГЕОЛОГИЙН БОДЛОГЫН ХЭЛТЭС

Геологийн судалгааны өнөөгийн байдал

Тулгамдаж байгаа асуудлууд

Төрөөс баримтлах бодлого

• Нутаг дэвсгэрийн 77 % (1191712км2) талбайд хийгдсэн

• 2016 он хүртэл 23 % (357654км2) талбайгхамарч, Монгол орны нутаг дэвсгэр 100% бүрхэгдэнэ.

• УГЗ-200 төсөл хэрэгжсэнээр геологийн суурьсудалгааны олон жилийн үр дүнг нэгтгэн олон улсынжишгээр хэрэглэгчийн шаардлагад нийцсэнмэдээллийн нэгдсэн сан, жишигт нийцсэн зурагтайболох юм

2008 онд 8846км2 талбайд,

2009 онд 14452км2 талбайд,

2010 онд 31150км2 талбайд,

2011 онд 20152км2 талбайд.

2012 онд 46591.9 км2

2013 онд 31055,9 км2.Монгол орны нутаг дэвсгэрийн 29,7%-ийг бүрхээд

байна.

2016 онд 40%-д хүргэнэ.

Хүндийн хүчний 1:1 000 000 масштабын зураглал 100%,

Агаарын соронзон1:200 000 масштабын зураглал 60%,

Хилийн бүсийн дагуух 1:1000 000 геохимийн зураг

Монгол оронд хийгдсэн геологи хайгуулын ажлын тайлан, ТЭЗ Ү, анхдагч материалууд:◦ 27000 орчим ном◦ 125 000 ширхэг зураг

Шинээр 370 ордын үр дүнгийн тайлан, 1:50 000 зураглалын ажлын 3тайлан, геологи уул уурхайн жилийн ажлын төлөвлөгөө тайлангийн 3013дэвтэр, 174 ордын хээрийн судалгааны анхдагчууд, 20 ордын чулуундээж архивлав.

Ашигт малтмалын нөөцөд бүртгэж, архивт хүлээн авсан 396 ордынпротоколуудыг нэгтгэв.

Төв Ази болон зэргэлдээх нутгуудын 1:2 500 000 Геологи, Тектоник, Минерогени, Металлогенийн зураг

ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРӨЛ

1091 1085 1,158 1,198 1,237 1,253

41113659

2,9792,572 2,303 2,239

5202

3,492

0

1000

2000

3000

4000

5000

2008.XII.31 2009.XII.31 2010.XII.31 2011.XII.31 2012.XII.31 2013.III.01

Тусгай зөвшөөрлийн тоо, 2008-2013

Ашиглалт Хайгуул Нийт

49.0

19.10.40 0.88

49.4

20.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

2008.XII.31 2009.XII.31 2010.XII.31 2011.XII.31 2012.XII.31 2013.III.01

Тусгай зөвшөөрөл бүхий талбай, сая. гектар, 2008-2013

Хайгуул

Ашиглалт

Нийт

9

2013 оны эхний хагст ЭБМЗ-ийн хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нөөцийн мэдээгээр:

д/д Ордын төрөл нийт нэгж Нөөц Нөөц Нөөц хүдэр.мян металл шлих Металл

1 Алтны үндсэн 5 мян.тн/кг 4444.47 9024.39

2 Алтны шороо 9 кг 2102.7 1937.15

3 Холимог металл /Мо/ 2 мян.тн/тн 123892.08 16953.61

Зэс тн 261118.38

W тн 288.38

Ag тн 64.4

Zn тн 137340.9

Cd тн 243.6

4 Нүүрс 8 сая.тн 1776.02

5 Хайлуур жонш 8 мян.тн 2090.15 1151.17

6 Шохойн чулуу 4 сая.тн 285.4

7 Барилгын чулуу 9 мян.м3 73490.34

8 Элс-хайрга 5 мян.м3 8891.06

9 Шавар 1 мян.м3 3352.33

10 Мөсөн шүү 1 мян.м3 3797.18

11 Гөлтгөнө 1 мян.м3 2403.06

12 Цеолит 1 мян.м3 5015.1

нутаг дэвсгэрийн геологийн зураглал, эрэл, хайгуулынажилд зарцуулж байгаа улсын төсвийн хөрөнгөоруулалтыг жил бүр нэмэгдүүлж, геомэдээллийнсанг баяжуулах, эрдэс баялгийн нөөцийг өсгөннэмэгдүүлэх замаар уул уурхайн салбарыг тогтвортой хөгжүүлэхбодлогыг дэмжих;

нутаг дэвсгэрийн геологийн тогтоц, ашигт малтмалын тархалтынзүй тогтол, хэтийн төлөвийг судлах зорилгоор улсын төсвийнхөрөнгөөр гүйцэтгэж байгаа 1:50 000 масштабынгеологийн зураглал, ерөнхий эрлийн ажилд 2016онд нийт нутаг дэвсгэрийн 40 хувийг хамруулах;

геологийн салбарын бүтэц, зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгохажлын хүрээнд Монголын Үндэсний Геологийн албыгшинээр байгуулах;

эрдэс баялгийн салбарын эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох замаар дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:◦ ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгоход тухайн орон нутгийн

иргэдийн оролцоог хангах;

◦ ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг Засгийн газрын шийдвэрт үндэслэн олгодог болгох;

◦ аж ахуйн нэгж, хуулийн этгээдэд олгох ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийн тоонд тодорхой хязгаарлалт тавих;

◦ ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг орон нутгийн саналд тулгуурлан зөвхөн төрөөс тогтоосон нутаг дэвсгэрт олгодог болгох;

◦ уул уурхайн олборлох үйлдвэрүүд бүтээгдэхүүнээ дотоодын боловсруулах үйлдвэрүүдэд зах зээлийн үнээр тэргүүн ээлжид нийлүүлдэг байх;

◦ улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийгдсэн стратегийн ордууд дээр байгуулагдах компанийн 51-ээс доошгүй хувийг Монголын тал эзэмших;

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2012-2016 ОНД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН 2012-2016 ОНД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨР

эрдэс баялгийн салбарын эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгохзамаар дараах зорилтыг хэрэгжүүлнэ:

◦ техник-эдийн засгийн үндэслэлээр ашиггүй нь тогтоогдсон, байгаль орчинд хор хөнөөл ихтэй уурхайг ажиллуулахгүй байх зарчмыг баримтлах;

◦ нөхөн сэргээлтийг стандартын түвшинд хийж чадах санхүүгийн баталгаа гаргасан аж ахуйн нэгжид ордыг ашиглах эрхийг олгодог болох;

◦ Ашигт малтмалын тухай хуулийн стратегийн ач холбогдол б үхий ордын тодорхойлолтыг судалгаанд үндэслэн боловсронгуй болгож, эрчим хүчний болон коксжих нүүрс, зэс, төмрийн хүдэр, газрын ховор элемент зэргийг стратегийн ач холбогдол б үхий ашигт малтмалын ангилалд оруулсан тусгайлсан бодлогыг хэрэгжүүлэх;

◦ геологийн хувьд нэгдмэл тогтоцтой ордуудын ашиглалтыг иж б үрнээр нэгдсэн байдлаар олборлох бодлого баримтлах.

Эрдэс баялгийн салбарт төрөөс баримтлах бодлого:• Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2013 оны 3 дугаар сарын 7-ны өдрийн 3 дугаарзахирамжаар Уул уурхайн сайд Д.Ганхуягаар ахлуулсан “Эрдэс баялгийнсалбарт төрөөс баримтлах бодлого”-ын баримт бичгийг боловсруулахажлын хэсгийг байгуулж, төслийг боловсруулан Засгийн Газраар хэлэлцүүлжУИХ-д өргөн бариад байна.

Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын тухай хууль:• Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчдийн үүрэг, хариуцлагын тухай,• Байгаль орчин нөхөн сэргээлтийн талаар хүлээх хариуцлагын тухай,• Орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллага болон төрийн байгууллагуудынуялдаа холбоог сайжруулах,

• Түгээмэл тархацтай ашигт малтмалын хайгуул, ашиглалтын тусгайзөвшөөрлийг олгох эрхийг аймаг, орон нутгийн захиргаанд шилжүүлснээртусгай зөвшөөрөл олгох эрх мэдлийн төвлөрөл саарна.

• Ашигт малтмалын нөөц ашигласаны төлбөрийг түгээмэл тархацтай ашигтмалтмалын төрөлд 2.5 хувь байхаар тогтоох ба тусгай зөвшөөрлийнтөлбөрийн хэмжээг талбайн хэмжээтэй уялдуулан тогтоодог болно.

14

Ашигт малтмалын тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлт:◦ стратегийн ач холбогдол бүхий ордуудын хил хязгаар, тэдгээрийнхайгуулын тусгай зөвшөөрлийг шилжүүлэх боломжийг бүрдүүлэх;

◦ ордыг ашиглах техник-эдийн засгийн үндэслэл хүлээн авахасуудлыг шийдвэрлэх, уг баримт бичгийн үнэн, бодит байдалдхариуцлага хүлээх этгээдийг тодорхой болгох;

◦ орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагатай байгуулах гэрээгтодорхой болгох;

◦ стратегийн ач холбогдол бүхий ордод төрөөс хөрөнгөгаргалгүйгээр эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох асуудлыгшийдвэрлэх;

◦ хайгуулын болон ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч олонулсын бирж дээр хөрөнгө босгож байгаа тухай мэдээллийгтодорхой болгох;

◦ тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн бүрдүүлэх зам, тээврийн дэдбүтцийн зардлыг ордыг ашиглах техник-эдийн засгийн үндэслэлдтусгуулах зэрэг болно:

◦ Геологи хайгуулын ажлын тайлан, нөөцийн тооцоонд зохиогчболон шинжээч хариуцлага хүлээж байх:

16

Геологи хайгуулын ажилд зарцуулах улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтыгнэмэгдүүлж 2016 он гэхэд улсын нийт талбайн 40%-ийг 1: 50,000-нымасштабын геологийн зураглалын ажлаар бүрхэх

Монголын Геологийн албыг бэхжүүлж улсын геологийн суурь судалгаагшинжлэх ухааны үндэстэйгээр хийж, ашигт малтмалынтархац, байршлын зүй тогтол, нийт улсын эрдэс баялгийн үнэлгээөгөх, улсын эрдэс баялгийн нөөцийг нэмэгдүүлнэ.

“Монгол улсын хатуу ашигт малтмалын нөөц, эрдсийн баялгийнангилал”-ыг олон улсын жишигт нийцүүлж боловсруулан, Нөөцийн олонулсын хороонд гишүүн орон болох

Ашигт малтмалын ордын болон төслийн үнэлгээ, нээлттэй хувьцаагаргах эрх зүйн зохицуулалтыг боловсронгуй болгох

Нийтлэг үндэслэл◦ Бодлогын баримт бичиг нь төрөөс эрдэс баялгийн салбарт

баримтлах зарчим, чиглэл, зохицуулалт, удирдлагын тогтолцоогсайжруулах, боловсронгуй болгох хөгжлийнчиглэлийгтодорхойлж, эрдэс баялгийн салбарын хуультогтоомж, дунд, урт хугацааны хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр төслөөрхэрэгжинэ.

БОДЛОГЫН БАРИМТ БИЧИГ:

1. Нийтлэг үндэслэл

2. Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах зарчим

3. Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогын чиглэл

I. Бодлогын хүрээнд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

II. ГЕОЛОГИЙН САЛБАР

III. Уул уурхайн салбар

IV. Олборлох салбар

V. Боловсруулах үйлдвэрлэлийн хүрээнд

VI. Байгаль хамгаалалт, нөхөн сэргээлтийн хүрээнд

4. Эрдэс баялгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх арга зам, хүрэх үр дүн

ТӨРӨӨС ЭРДЭС БАЯЛГИЙН САЛБАРТ БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

Төрийн байгууллага нээлттэй, ил тод, хариуцлагатай байх;

Төрөөс өмчийн хэлбэр болон хөрөнгө оруулагчийг ялгаварлахгүй байх;

Улсын болон хувийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэж байгаа бүх шатны геологийнсудалгаа, олборлолт, боловсруулалтын ажлын хуулиар хориглоогүй мэдээллийголон нийтэд ил тод, нээлттэй байлгах;

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйтай холбогдсон хууль, тогтоомжийгболовсронгуй болгох, стандартыг олон улсын түвшинд хүргэх;

Хууль эрх зүйн орчныг өөрчлөх шийдвэрийг гаргахад шинжлэх ухааныүндэслэлтэй судалгаа, шинжилгээнд суурилах, улмаар шийдвэрийн төслөөр угхарилцаанд оролцогч талуудын саналыг сонсох, нээлттэй хэлэлцүүлэг явуулахзэрэг зарчмыг баримтлана.

Монгол Улсын геологийн тогтоцын ялгагдах онцлог байдал, дахиндавтагдашгүй онцгой тогтоц, стратиграфийн жишиг зүсэлтүүд, эрдэсчулуулгийн ховор олдвор, дээж чулуулгийг улсын хамгаалалтанд авчхадгалах эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, үндэсний геопарк байгуулах;

Уул уурхайн үйлдвэрлэлээс түрүүлүүлж улсын эрдэс баялгийн нөөцийгбэлтгэн нэмэгдүүлэх;

Эрдэс баялгийн нөөцийг нэмэгдүүлэх геологийн эрэл, хайгуулынажлыг төрөөс зөвшөөрсөн газар нутагт гүйцэтгэж, энэ чиглэлд хувийнхэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг татан оруулах;

Эрдэс баялгийн хэтийн төлөв бүхий хүдрийн бүс, сав газар, улсын хилорчмын нутаг дэвсгэр, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтынтөлөвлөлттэй уялдуулж геологийн зураглал, эрэл, хайгуулын ажлыгнэмэгдүүлэх;

Орчин үеийн шинэ техник, технологийн түүхий эд, материалынгеологийн судалгааг төрөөс дэмжих.

Геологийн шинжлэх ухааны ажил, сэдэвчилсэнсудалгаа, зураглал, эрлийн ажилд хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжийгтатан оруулах, ажлын үр дүнг чанартай болгох, энэ төрлийн ажлыгхувийн хөрөнгөөр гүйцэтгэхийг бодлогоор дэмжих;

Геологийн зураглал, ерөнхий эрлийн ажлын улсын төсвийнсанхүүжилтийг жил бүр тогтвортой өсгөж Монгол орны нарийвчлансудлагдсан талбайн хэмжээг нэмэгдүүлэх;

Улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэж байгаа геологийн зураглал,ерөнхий эрлийн ажлын хүрээнд геофизик, геохими, уул-өрөмдлөгийнажлыг цогцоор нь гүйцэтгэж чанарыг сайжруулах, хүдрийн дүүрэг, илрэлбүхий талбайд зарим онцгой тохиолдолд хайгуулын ажлыг гүйцэтгэх;

1:200000-ны масштабын 5 сувагт агаарын геофизикийн зураглалынажлыг Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийн дийлэнх хэсэгт онжил, талбайн дэс дараалалтайгаар гүйцэтгэх;

Улсын хэмжээний геоэкологийн нэгдсэн судалгааг эрчимжүүлж, тодорхойхот, аймаг болон сумдын хэмжээнд геоэкологийн төрөлжсөн судалгааггүйцэтгэх;

Геологийн судалгааг мэргэшсэн инженер техникийн ажилтнаарбүрдсэн багийн мэдлэг туршлагад түшиглэж, нутаг дэвсгэрийн геологийнтогтоцын онцлогт тохирсон оновчтой арга аргачлал, дэвшилтэттехник, технологиор гүйцэтгүүлж, геологийн судалгаа, эрэл, хайгуулынажлын чанар, үр өгөөжийг дээшлүүлэх;

Монгол Улсад гүйцэтгэж байгаа төрөл бүрийн (байгалийн рашаан, газрындоорхи ус, гидрогеологийн судалгаа, байгалийн хий, газрын тос, цацрагидэвхит ашигт малтмал, эрдэс баялаг, инженер геологи г.м.) судалгаанымэдээлэл, нөөц, үр дүнгийн тайланг үндэсний геомэдээллийн нэгдсэн сандхамруулж улсын бүртгэлд авах;

Монгол Улсын ашигт малтмалын нөөцийн хөдөлгөөнийг жил бүрхийж, бүртгэл, хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох;

Геологи, эрдэс баялгийн судалгааны ажлын тайлан, үр дүнг олон улсынжишиг, стандартад нийцсэн аргачлал, нөөцийн ангиллын дагуу нэгтгэнболовсруулж, үндэсний геомэдээллийн нэгдсэн санг иж бүрнээрбүрдүүлэн баяжуулах;

Үндэсний геомэдээллийн санг цахим мэдээллийн технологийн системдшилжүүлж, геологи хайгуулын ажлын тайлан, анхдагч баримт материалболон дээж, чулуулгийн сорьц хадгалах, архивлах шинэчилсэн зааварстандартыг бий болгох.

Үндэсний геологийн албыг олон улсын жишгээр байгуулжудирдлага, бүтэц, зохион байгуулалтыг нэгдмэл, оновчтой болгожтогтвортой ажиллуулна. Геологийн алба нь ашигт малтмалын төрлөөсүл хамааран геологийн судалгааны ажлыг цогцоор нь иж бүрэн хийжгүйцэтгэх;

Эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлого

Ministry of Mining, Mongolia http://www.mm.gov.mn/

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА

УУЛ УУРХАЙН ЯАМСТРАТЕГИЙН БОДЛОГО, Т ӨЛӨВЛӨЛТИЙН ГАЗАР

ГЕОЛОГИЙН БОДЛОГЫН ХЭЛТЭС

Монгол Улс, Улаанбаатар 15160Нэгдсэн Үндэстэний Гудамж 5/1,

Засгийн газрын II дугаар байрУтас: +976 51 264883Факс: +976 11 329222