173
004 Н86 * * ЕМ ж.к. м.с. Нурбекова, Сауханова ПРОГРАММ АЛ АУ ПРАКТИКУМЫ МУА ПРОГРАММ АЛ АУ Т1Л1 Ок,у к,уралы

library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

004Н86

* *ЕМ

ж. к. м.с.

Нурбекова, Сауханова

ПРОГРАММ АЛ АУ ПРАКТИКУМЫМУА ПРОГРАММ АЛ АУ Т1Л1

О к , у к , у р а л ы

Page 2: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

с о 9

Н 3 6

Ж. К. Нурбекова, М.С. Сауханова

ПРОГРАММАЛАУ ПРАКТИКУМЫ / З Л У А ПРОГРАММАЛАУ Т1Л1/

Оку к^ралы

Э В Е Р О

Алматы - 2015 Эверо

Page 3: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86

П Ы р жазгандар:Адамов Э.Э. - техника гылымдарыныц докторы, Л.Н.Гумилев атындагы Еуразия улттык

университетшщ Акпараттык жуйелер кафедрасынын профессоры Сагымбаева А.Е. - педагогика гылымдарынын докторы, Абай атындагы Казак ултгык

педагогикалык; университет!, Магистратура жэне РЬО докторантура институты, Информатика жэне механика-математикалык мамандыктар кафедрасынын профессоры

Андасова Б.З. - педагогика гылымдарыныц кандидаты, Л.Н.Гумилев атындагы Еуразия улттык университетшщ Теория лык информатика кафедрасынын доцент!

Н86 Нурбекова Ж.К., Саухаиова М.С.Програи малау /Лага программалау Нга: Оку кур алы / Алматы, «Эверо» баспасы: 2015. -172 бет.

18ВЫ 978-601-240-574-3

Оку куралы ЕсНрзе платформасынын кемепмен Лауа профаммалау тш непздерш, эртурл1 есептер шешу алгоритмш, программа курудьщ технологиясын мецгеруге, ЕсНрзе платформасында 1ауа профаммалау тш! мумкшдоктерщ колдануга жэне программа курудын практикалык дагдысын калыптастыруга кемектеседг

Оку куралынын мазмуны жогары оку орындарынын информатика, есептеу техникасы жэне профаммалак камтама, акпараттык жуйелер жэне г.б. мамандыктарында окытылатын «Профаммалау», «Профаммалау практикумы» пэндершщ мазмунымен сэйкес келедг

Оку кур алы жогаргы оку орындарынын студенттерше жэне окытушыларына арналган.

Л.Н.Гумилев атындагы Еуразия улттык университетшщ Гылыми Кенесшщ баспага усынган. (№ 11 хаггама 2013 жылдын 27 маусымы)

13ВЫ

УДК 004.43(075.8) ББК 32.973.26-018.2я7

) Нурбекова Ж.К., Сауханова М.С., 2015 ) Эверо, 2015

978-601-240-

Торайгырова 1»г.дары ПМУ-дИ

а к а д е м и к С .Б е й с е м с " аты н д агы гылык.и

К1ТАПХАН^Г!

Page 4: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Алгы сез

Авторлар усынып отырган оку куралы акпараттык технологиялар саласыньщ мамандыктары бойынша бпйм алатын студенттерге, окытушыларга, сондай-ак ез бетшше программалауды окып- уйренушшерге арналып жазылган.

Оку куралыньщ баска программалауга арналган оку куралдардаи айырмашылыгы еркш таралатын, бастапкы ашык кодты (ореп зоигсе) косымшалар куру ортасы болып табылатын ЕсНрзе платформасыньщ кемепмен 1ауа жобасын баптау, код жазуда 1ауа-редакторын колдану, программаны орындау жэне жондеу туралы толык маглумат бершгендншде. Еркш таратылатын ЕсНрзе платформасын студент оз компьютерные еш киындыксыз орната алады. Сонымен катар каз!рп танда ^ у а программалау тш «р» программалык жабдыктарды куру барысында кеп колданыска ие екещцп де анык. Бул оку куралын кыска мерзгм 11шнде 1ауа программалау тш н игеруге комек беретш озд1к оку куралы ретшде пайдалануга болады.

Оку куралында бастапкыда эрб1р такырыпка сэйкес жеткшйсп дэрежеде теориялык маглуматтар, такырып бойынша бшмд1 тексеру сурактары, такырыпка байланысты кептеген жаттыгулар, ез бетшше орындауга арналган тапсырмалар, такырыптарга арналган тест улгшер1 бершген.

Оку куральшьщ мазмуны, жогары оку орындарынын информатика, есептеу техникасы жэне программалак камтама, акпаратгьщ жуйелер жэне т.б. мамандыктарында окытылатын «Программалау», «Программалау практикумы» пэндершщ мазмунымен сэйкес келед!.

з

Page 5: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

I Б0Л1М

ЕСЫР8Е ПЛАТФОРМАСЫ ЕсНрзе платформасында жобалар куру,

кластар, интерфейстер куру

Дауа тйпнщ пайда болу тарихына кыск,аша токталайык, ол кызьщты окигадан басталган. 1990 жылы 8ип Мкгозуз^етз компаниясыныц программальщ камтушысы Патрик Ноутон (Ра1пск №и§К(оп) компанияда колданылатын программаньщ жуздеген эртурл1 интерфестер1мен жумыс кггеу жалыктырганын тусшш, баска №ХТ компаниясына ауысуга ниеттенш жургенд1п туралы езшщ досы, 8ип М1сго5уз1ет5-т1ц орындаушы директоры Скотт МакНилиге (8кой МсЫса1у) хабарлайды. МакНили ез тарапынан Ноутоннан 8ип М1сгозуз1:ет8-Т1ч кемшйпктерш катай сынга алып, ез талаптарын мазмундан хат жазуын су рады. Ноутонныц хаты лезде 8ип М1сгозуз1етз компаниясыньщ барлык басты инженерлерше ж1бершш, олар да эрштесшщ 8ип Мкгозуз^етз-тщ жагдайы туралы кезкарасын колдайтындыктарын жетвлздк Бул ундеу компанияньщ жогаргы басшыларыныц б1р1 8ип М1сгозуз1етз-тщ непзш салушы Билл Джоймен (В Ш 1оу) жэне Ноутонныц басшысы Джеймс Гослингтен (7атез Ооз1т§) де колдау тапты.

Сол куш б^рден алты адамнан куралган Огееп командасы жана объектш-багытталган программалау тш н ойлап табуга юрюш кетп. Ол программа Оак (емен) деп аталды. 8ип М1Сгозуз1етз Огееп командасын 1чгз1 Регзоп компаниясына айналдырды.

Кейб^р сэтс1зд1ктерден кешн ойламаган жерден компания уппн жагдай курт езгерд!, \УогИ У/1ёе 'Л'еЬ бастауы болатын Мозаю броузер1 нарыкка шыгарылып, 1п*ете1-тщ каркынды дамуы басталды. Оак-компилятор жзне Оак-браузер «У/еЬЯиппег» жазылып, Оак ез алдына ешм болып калыптасты. 1995 жылы 8ип Мюгозуз&тз компаннясы жана программалау тйпнщ пайда болганын жариялады. Оньщ атын ^ у а деп атады. Программистердщ 1ауа кофесте кумарлыгынан бул тщцщ аталу себеб! де осыдан. 1п1егпе! аркылы

Page 6: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

жуктелетш ^уа-аплеттер курыла басталды. 'Л'еЬКиппсг атауы НоШуа-га езгерш, ал №1зсаре компаниясы тарапынан ^уа-ешмдер1 улкен колдауга ие болды.

ЕсНрзе еркш таралатын, бастапкы ашык кодты (ореп зоигсе) косымшалар куру ортасы болып табылады. ЕсНрзе кемепмен кептеген жобалар курылган. ЕсНрзе сонымен катар 1ауа Беуе1ортеп1 Тоо1з (ЛУГ) куралы ретшде де танымал. Сонымен катар ЕсНрзе:

- юрйгпршген программалык камтамаларды (плагиндердО орындауга, жинактауга, ашуга мумкщщк беретш архитектураны колданатын куралдар жинагыньщ ашык платформасы болып табылады;

- ушшгш жак,тьщ таратуына ыцгайлы етт курылган платформа;

- жвндеу процестер!, программаны орындау, ресурстарды баскару сиякты езара байланыскан мумкшдпстерд! жалпылайтын куралдар жиынтыгын курайтын ортаньщ платформасы болып табылады;

- С/С++ Осуе1оршеп1 Тоо1кк (СОТ) жэне 'Л'еЬ Тоо1з Р1а11огт (У/ТР) Ргсуес1 непздершде курылган, удайы кецейтшп отыратын жобалар спектрш берсд1;

- дербес турде колданьша алатын 81апс1агс1 \^ 1(]§е1 Тоо1кк (8\УТ) сиякты техникальщ куралдарды камтиды.

ЕсНрзе платформасымен танысу ушш темендеп мэселелер карастырылады:

- 1ауа ЗЭК жэне ЕсНрзе ГОЕ-Д! орнату;- ЕсНрзе кемепмен 1ауа жобасын баптау;- код жазуда 1ауа-редакторын колдану;- ЕсНрзе-те программаны ж1беру жэне жендеу;- куру процесшщ тшмдш п ушш ЕсНрзе-тщ кейб1р

саймандарын колдану.Алдымен темендеп пакеттерд! орнату кажет болады:- 1ауа 2 $1апс1агс1 Е<Шюп 8ой\уаге Оеуе!орегз Кк (728Е 8БК)-

тщ 14.2 версиясы немесе кшп версиялары. Орнату багдарламасын 1ске косып, файлдарды с:\]2зс!к 1.4.2 бумасына орнатамыз;

Page 7: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- ЕсНрзе 8[Ж-тщ 3.0.2 немесе киш версиялары. ЕсНрзе платформасын инсталляциялау файлы 21Р-архив туршде таратылады. Оныц курамындагыларды с:\Рго§гатз бумасында ашамыз.

ЕсНрзе платформасын 1ске косу ушш с:\Рго§гатз\есНрзе\ есНрзв.ехе файлын орындаймыз. ЕсНрзе терезеа пайда болганнан кешн (\*/огкзрасе) жумыс аймагын тандау усынылады. Кел1С1м бойынша жумыс аймагы ЕсНрзе бумасыньщ луогкзрасе шю бумасында орналасады (с:\Рго§гатз\есНрзе\\уогкзрасе). Осы аймакты тацдау ушш ОК батырмасын басамыз. ЕсНрзе платформасындагы жумыс аймагын У1зиа1 81и<По ортасындагы зо1иНоп концепциясымен салыстыруга болады. Б1р мезетте ЕсНрзе платформасында б!р гана жумыс аймагынын ашылуына рухсат етшедь Эр жумыс аймагы б!р немесе б1рнеше жобаны камти алады.

ЕсНрзе ортасында б1ршнп рет жумыс 1стсу барысында кездесетш басты мэселе баска ортада бурын курылган ,1ауа-жобасын осы ортада орындау болып табылады. Бул жагдайда жумыстьщ дурыс журуш камтамасыз ету ушш жобаны импорттау Шеберш колдану кажет болады. Файлдарды ЕсНрзе платформасындагы жумыс аймагынын директориясына жай гана копире салу кезшде импорттау мастер 1 оларды евдемейтшдйчне назар аудару кажет. Муньщ орнына Г Н е менюшен 1трог( -> Ех1зМп§ Рго/ес( жолын тавдап, импорттау шеберш колданган дурыс. Сонан соц жобанын тупю бумасын корсету кажет. Мундай эд1с файлдарды бастапкы орнында калдырып, ЕсНрзе платформасында жумыс ютеуге мумкшдйс бередь

ЕсНрзе платформасын кке косканнан кешн торт батырмалы: Шолу (Оуете\у), Басшылык (Ти1опа1з), Мысалдар (8атр1ез) жэне Кандай жацалык (\№Ъа1'з Ые\у) сэлемдесу терезес! пайда болады. Бастапкыда \Уе1согпе жапсырмасындагы + тацбасын басып бул бегл етк131п ж1берем13 (кешн осы терезеге кайтып келпм1з келсе Не1р-> Н'екоте жолы тандалады).

1) ЕсНрзе интерфейс! уш непзп элементтен турады: редакторлардан (ЕсШогз), турлерден (ЛЧеууз) жэне перспективалардан (РегзресНуез). У1зиа1 ЗШсПо ортасындагы сиякты, редактор жоба файлын ендейтш курал ретшде айкындалады.

Page 8: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Перспектива агымдагы есептерге катысты редакгорлер жэне терезелер композициясынан турады. Бул терезенщ жогаргы он жак бетбелпсшде керсетшген. Б1з Дага жэне 1)еЬи§ перспективаларын карастырамыз (сурет 1).

Сурет 1. Кезоигсе перспективасы

Турлерге (У1еигз) редактор аймагы мацындагы эртурл! терезелер жатады. Редактордан солга карай МаУ1§а1ог терезес1 орналаскан. Ол жобаны жэне ресурсты баскару ушш колданылады. Редактор астында кешнге калдырылган есептерд1 баскару ушш колданылатын Тазк терезеа бар.

Мысал рет1нде 613 жай класты курайык. Мысал ЕсПрзе платформасында пайдаланылатын кептеген кызметтерд! керсету ушш кецейпледь Жана жоба курып, 1ауа перспективасын карастырамыз.

Жоба Шебер| кемепмен жана жобалар куруга болады. Стек жобасын курайык:

2) РПе -> № \у-> Ркуес1 жолын тандаймыз.3) 1ауа Рго]ес1 жолын тандап, №х1 батырмасын басамыз.

Келес1 диалогты терезе пайда болады (сурет 2).4) Жоба атын енпзем1з: з1аск.5) Рго|ес1 1ауои1 блогынан «Сгеа1е зерага*е зоигсе апс1 ои1ри(

ГоМегз» вариантын тавдаймыз (куру процесш жещлдетуге комектесед!, себеб1 бул жагдайда бастапкы ]ауа файлдары компиляцияланган файлдардан белек орналасатын болады).

7

Page 9: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

*»«««* гуав*. [*л5Гиж-эыж.

О е я I* И ву?ч* г. дог1$0*е Ог***|»»«(«* А'ЯЗ&тяМдеИ»

| ■'■$■<*•} Г' ■ ■ > ;<4/ *-тг'' Л‘Г .;- •-;■•• ; . | |РЮ>Ч5 Йу01Ас V*» «*«*»* м#ег « »«С* * » ШМ« ***•! |1ж** &«»с »го»<Же«клее

<8«» ! ни»> 1Г"Ё««*» Г с«н

Сурет 2. Жобаны куру шеберг

6) РЫзЬ батырмасын басамыз.7) .1ауа Рег5рес11Уе перспективасын тавдайсыз ба деген суракка

«Иэ» деп жауап беру керек.1ауа перспективасы Кезоигсе перспективасына уксас. Алайда

бул перспектива 1ауа кодын жазуга катысты терезелердщ жиынтыгы ЮЕ бередк Экран ортасындагы редактордьщ бос аймагы бетбелгЫ терезелермен коршалынган. Раскате У1е\уег (пакетгерд1 караушы) жоба ресурстарыныц иерархиялык агашы туршде корсетшген. Жобанын бутактарын карау ушш + белпеш басамыз. Осыдан 1КЕ 8уз1ет ЫЬгагу кпапханасыньщ жазбаларын керем1з. Олар 1ауа Кипите Епуноптеп1 (ШЕ) ортасыньщ бел1П ретшде колдануга болатын ютапханалардьщ барлыгын камтиды. Мунда тагы да жобанын барлык бастапкы кодтары орналасатын зге бос директориясы болады. Сонымен катар:

— Теменде орналаскан РгоЫетз терезеа бар болады. Мунда 1ауа компилядиясы туралы хабарламалар жэне эртурл1 кателер бейнеленед!.

Page 10: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- Од жакта ОиШпе терезеа орналаскан. Мунда агымда тандалынган кластьщ атрибуттары мен эдютер! бейнеленедь

- Раска§е Ехр1огег астында ШегагсЬу терезес1 орналаскан. Ол класс иерархиясын керуге арналган (сурет 3).

Сурет 3. 1ауа перспектнвасы

Файлдар жэне бумалар сиякты стандартты ресурстарды куру упнн Раска§е Ехр1огег куралдар усынылады. Мунда арнайы ресурстарды куратын куралдар да бар. 3(аск класын 1ауа-кластарды куру Шебер1 квмепмен куруга болады:

1) Раска§е Ехр1огег з г е бумасында он жак пернесш басамыз.2) Ыеш -> С1ахз эрекетш тацдаймыз. ^аVа кластарды куру

Шебер! пайда болады (сурет 4).

!Г ‘ .Л***?':.. |

«МЙК***:. ■*' Мч» г Г 1*4

I«ря*: *мШ*'ъ,гттаг V №& Щ0Ы-Г Ян&гА&'ЬячлтМчи. » . ИйяИв ь#*»**»

Сурет 4. 1ауа-класын куру шебер!

9

Page 11: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

3) № т е еркйне 81т р 1е81аск сезш енпзем1з4) Экранда кел1С1м бойынша алынган пакеттерд1 колдану

усынылмайтындыгы туралы ескерту шыгады. ^аVа пакеттер кодтьщ туыстас топтарын б1р1кт1руге жэне еамдер кещстЁгш беруге арналган механизм болып табылады. Эдетте пакет атьга мысал г а, сот.тусотрапу.з1аскехатр1е деп бередь

Барлык .Гауа кластары сиякты, 81тр1е81аск ]ауа.1ап§.ОЬ]ес1-тен таралады. Шебер кез-келген 1ауа кластардан жана кластарды мурагер етт, кептеген интерфейс!! жузеге асыруга мумюндж бередь Калауымызга карай Шебер суперкластар жэне интерфейстер эдгсшщ оболочкаларын (тыгындарын) кура алады. 81т р 1е81аск класы муны кажет етпейд1, сондьщтан ЕшзЬ батырмасын тандау керек. Косылган 81тр1е81аск класы Раска§е Ехр1огег жэне редактор терезеанде бейнеленедь

Дэл осылай Тез131аск класын курамыз:1) зге бумасынан Ие\у > С1азз-ты тандаймыз.2) Енд1 Тез181аск класыньщ непзп эдкше оболочка (тыгын)

куру ушш риЫ»с з1а11с У01с1 т а т ( 81пп§[] аг§з) вариантын белплеймгз.Ецщ айналаны баптап, класс курганнан кешн кодты жазуга

кешу1М13ге болады.Кодты жазбас бурын редактормен терещрек танысайык. У1зиа1

81исИо-ны колданушылар кептеген уксастыкты байкаганмен, ЕсНрзе- тщ кейб1р ерекшелгктер1 бар. Редактормен б}рнеше терезелер байланыскан. Мысалы, Раскате Ехр1огег-деп Тез181аск^ауа-га тышканды апарып ею рет шертсек, бул класс редактор терезесшде ашылады. Файлдагы езгертулер ОиШпе терезеанде бейнеленетш класс эдкше жэне атрибутына б1рден эсер етедк Редактор терезесшщ жогаргы бел1Г1 файлдар арасында б1р-б1р!не ауысуга арналган бетбелгш! интерфейс! ретшде усынылады. Редактор терезесшщ ЕсШог бетбелпсше ек! рет шерткенде ЕсНрзе терезес1 толык экранда ашылады. Кайталап ей рет шерту терезеш бастапкы елшемге аударады. Осындай эдкпен ЕсНрзе платформасыныц баска терезелерш де езгертуге болады. Тышканньщ он жагыньщ кемепмен кол жетшзуге болатын контекст! меню ЕсНрзе платформасын

10

Page 12: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

пайдаланушылык интерфейстершщ кепшшпн колдануга мумкшшшк бередь Мысалы, ЕсН1ог бетбелпсшде тышканныц оц жак, батырмасын басканда эртурл! ашык турган редакторларды баскаруга болатын меню пайда болады. 1ауа Е<Шог редакторы аймагында контекстш менюд! шакырганда кодты генерациялау жэне рефакторинг куралдары сиякты кодты жазу аймагына сэйкес келетш меню бейнеленед! (сурет 5).

I Г*,.,-г ""■ :".ч 5^-' > в*1.Г/АИМНММГ *■»'! и*$~Ъ.}.ч

в» ЗЕ, И

Сурет 5. Динамикальщ байланыскан редактор терезеа

Редактордьщ сол жак белнчнде тацбалау тактайшасы деп аталатын Т1К жука такдайша орналасады. Онда компиляциялау барысындагы кателерд1 керсететш жэне жедел комек белплерш, узЫс нуктесш жэне алдын-ала аныкталган эдютерд1 керсететш тацбалагыштардыц к!шкене иконкалары бейнеленедк Тацбалагыпща курсорды апарганда осы белп туралы контекст! акпарат шыгады. Редактор терезесшде ашылган Веиег8{аск.]ауа класыньщ кодында уш маркер: С)шск 1чх тацбалы ]ауа компиляторыныц ескертпеа, <3шск РIX тацбалы 1ауа компиляторыныц катеа жэне алдын-ала аныкталган эд1с келтаршген. Тацбалау тактайшасыныц оц жагында кодты туюд! баскару уинн сызгыш орналасады. Укчиа! 81ис)ю-да бул Соёе ОиШшп§ деп аталады. Vшбурышка курсорды апарганда кодты жинау аймагы пайда болады. Тыищан батырмасын ушбурышка баскан кезде сэйкес код аймагы оралады немесе жазылады. Кодты тую аймактары 1ауа редакторы аркылы автоматты турде аныкталады, алайда оны в31М13 беруге де болады. Редактор терезесшде барльщ импорттар, Вейег8*аск класы толыгымен жэне ризЬ эдю1 оралган бола алатындыгын коруге болады.

11

Page 13: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Редактордщ он, жак белишде турл1-туст1 тацбалагыштарды камтитын шолу сызгышы орналаскан, Олар файлда ескертулер, кателер, есептер жэне 1здеу нэтижелер! орналаскан орынды керсетед1. Шолу сызгышы редактор терезесше толыгымен сыймайтын файлдарды ашкан кезде пайдалы болады. Танбалагышка курсорды апарганда ескертпе керсетшед! (сурет 6).

|Я ШГ * - з 1,, а с -«г./ *>!•«>»»»-*

'|»яЫ<п ПгглссМмск 1П«11 «кгШ* <!»■• * »а»е ни Юр - О;рг1«»1.с А с с п у М о с Я о с в - Н И М А>'Г*у1.1!«П О ;

{••«I.» * V •• 1 и 1-иг>Ь (С&Зссс о)(1аК а.«с1(!*Сор, о ) ;П.©*»-*--*-;

Сурет 6. Тацбалагыштар орналаскан шолу сызгышы

Тацбалагышты басканда оз1 керсетш турган код больше оту жузеге асады. Уш: сары (ескерту), кызыл (кате) жэне кок (есеп) танбалагыштарды коруге болады. Кок тацбалагыш Ве«ег81аск класыньщ экраннан тыс орналаскан бел1пнде аныкталып, есепке байланысты екенше кецш аударыцыз. Танбалагышты баскан кезде Вейег81аск класы файлыныц сэйкес жолына кешу орындалады.

ЕсНрзе платформасында жоба куру У1зиа1 ЗШсИо ортада жоба курудан толыгымен ерекшеленедь Соцгысында С1еап, СотрПе, ВшЫ 8о1ийоп, ЯеЬиПс! жэне тагы да баска тургызуларыньщ барлык кажетп командасын камтитын ВиМс! менкй бар болады. Осыдан с1з накты турде файлды компиляциялайсыз немесе зо1иНоп тургызасыз. ЕсНрзе платформасында ондай меню жок. ЕсНрзе .[ауа файлдарды, оны сактау кезшде автоматты турде компиляциялайды. Жобанын кацкасьша компиляциялау барысында кате тудыратын код енпзешк. Редактордан 8т1р1е81аск.]ауа класын ашамыз.

12

Page 14: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1. Автоматты турде курылган комментарийларды ерекшелеп, випрем13. Редактор бетбелпсшде, файл ес1м! алдында файлдьщ езгертшгецщп туралы жулдызша шыгатындыгына кецш аудару керек. Синтаксистж катеш генерациялау ушш 8ппр1е81аск класын темендепдей етш езгертем1з:

р и Ь И с с 1 а з з 5д.тр1е51;аск { е гго г}2. Сактау жэне тольщ компиляциялау алдында да ЕсНрзе

алдын-ала компиляцияны орындайды. Осыдан соц компиляция катеа тацбалагыш жолында жэне шолу сызгышында белгшенш ерекшеленед1.

3. Файлды сактау немесе компиляциялау ушш 8ауе жолын тандаймыз (немесе РНе -> 8ауе). РгоЫетз терезесшде синтаксистк кате туралы хабарлама шыгады (сурет 7).

Сурет 7. Синтаксистпс кате туралы хабарлама

4. Редактор терезесшдеп кате мэтшш ею рет шерткенде, сэйкес код жолы шыгады. Жолды епнрш, файлды кайтадан сактаймыз.

Кателерд! тузету Ошск Пх функциясын демонстрациялау ушш 81тр1е8*аск класында бЁр код жазайьщ. 81тр1с81аск класы ек1 айнымалыны: стектщ агымдагы тебесш жэне объекпш сактауга арналган деректердщ курылымын керсететш бутш санды колдануды талап етед1. ,1ауа технологиясы осы максат ушш динамикальщ турде езгеретш объекттер жиынын баскаратын АггауЫз! коллекциясын усынады.

р и Ь И с с1азз 51шр1е5<:аск { ргхуаЬе хпЬ Ьор = 0;ргл^а^е АггауЬхзЬ йаЪа = пем АггауЪхз'Ь {) ;}

13

Page 15: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

8)тр1еЯ1аск класына айнымалы косайьщ. Теру кезтде редактор катет тексеруд1 динамикалык турде орындап, катеш кврсетш отырады. Екшпп айнымалыны косканнан кешн тацбалагыш тактайшасында С)шск Их кате керсеткгпп пайда болады. Тацбалагышка курсорды апарган кезде кате туралы косымша акпарат шыгады. Катеш жою ушш ЕсНрзе усынатын шеппмд1 кору ушш шам белпсш басамыз. Он жактагы панельде усынылатын шепнмдер ттз1М1

шыгады. Панельдеп шенпмге курсорды апарган кезде, сол жакта усынылатын код нускасы шыгады (сурет 8).

• *1о « 4«М|>**«!-*»*> <

Ж Ш Ю Ш Ш *»•«* - Лхт«Р»*9Г.С |чгчрог» 1к«л мЫ Дггпу!

■1 **■]>•■ ИЛ «С;

• ;>а»о «>) л- «.-мпф» ю .гечеог;

Смпр» (в « т у ‘(|м .М >*> «о »У« (»»*.«*».•* смпде со ‘« ш я («гд щ>йхре.хгл.*ж) «> КвЛМП» « Лв & С-ФЯЧМ** ’А/ГЩЛ. *''& С'<4Ы> »1**Ив«е *Л|*ауЛК

Сурет 8. Ошск Их функциясы

Б13Д1Н жагдайда кате Аггау1лз1 класын колдануга кажет болатьга кпапхананы импорттаудьщ жоктыгыньщ эсершен пайда болган. Катеш автоматты турде тузету ушш 1трой 'АггауЫз!' (|ауа.иН1) эрекетш тандаймыз. Осыдан кешн кодта нмпортауга арналган орнек пайда болады жэне Ошск Р1х иконкасы жогалады.

Б1з класс туралы косымша акпарат (мысалы АггауЫз! класы туралы) алгымыз келд1 делж. ЕсНрзе косымша акпарат алу ушш б|рнеше ьщгайлы эд1СТ1 (сырткы к1тапханада орналасса да) усынады.

- 81тр1е81аск кодындагы АггауЫз( хабарландыруына курсорды апарган сэтге класс сипаттамасы туралы (1ауа<Зос) калкып туратын терезе пайда болады. АггауЫз1-т1 тышканньщ оц жак батырмасымен шерткенде мумюн болатын операциялар Т131М1 кершедь Олардьвд 1шшде редакторда АггауЫз{-тщ бастапкы кодын ашуга мумкшднс беретш «Орел [)ес1агайоп» сиякты терезелер1 де бар.

- Тышканньщ он жак батырмасын шерту аркылы кол жетюзуге болатын эрекеттердщ бтр!: «Ореп Туре ШегагсНу» (сурет 9).

14

Page 16: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Сурет 9. ШегагсЬу терезеа

ШегагсЬу терезесшен суперкластардьщ жэне АггауЫз(>тщ мурагер кластардыц иерархиялык бейнеленуш жэне де кластардыц белек мушелерш керуге болады. Осыдан соц 1ауас1ос терезесшде тандалынган эдю немесе атрибут туралы кужаттама пайда болады.

ЕсНрзе платформасында эд!с параметр! мэнш енпзуге кемектесетш кажетп турд1, айнымалы еамш, объект еркш немесе эдюш табу ушш колданылатын Соп1еп1 Азз^з! технологиясы усынылады. Соп1еп1 Азз181 мумкшдйстерш керсету ушш 81тр1е81аск класына ризЬ эдкш косамыз. РизЬ эдюшщ денесше ертерек аньщталган айнымалы даГа объектюш косамыз. Соп(еп( Азз1з1 пайда болу унпн СЧг1+8расе батырмаларын басьщыз. Мундагы <1а1а АггауЫз! типт1, сондыктан Соп1еп1 Азз1з1 АггауЫз1: класыныц барлык ерктер! мен айнымалыларын керсетед1 (сурет 10).

увЬ1113 га!«1 |>ыдЬ {ОЬфе'съ о) КЩ >

| $ « ■ Г; -а и} ыткт-ф лШЦСиЯр-Ш» с) ЫяАгви- Ая<*укЫ

У <6- ’ 14юйЬм1« * АгмчЛйй': # -сМмО

# ОДеяД - А»га*4Ы■ Ф соЫ«г|®Ь;МЛ е>кям) ЬтАм»-# е); •© «пвипЛврлйуН: «ЫпОфв&у) ччкI -

Сурет 10. Соп1еп( Азз1з1 кемепмен барлык мумюн болатын эдктердщКер1Н1С1

Page 17: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1) Ескертпелерд! керу ушш «жогары» жэне «темен» пернетакталар багдаршасын колданамыз.

2) Б1зге ас1с! эд1сш косу кажет болгандыктан, 1здеу мацайын тарылту ушш а орган енпзу колайлы болады. аёс! кызметшщ б1рйшп эд1С1н тавдау ушш тышканды немесе «жогары» жэне «темен» пернетакталар багдаршасын колданып, содан кешн Еп1ег-Д1 басамыз.

3) СопСеп( Азз1з1 эд1ст1ц барлык параметрлершщ енпзшуш сурайды. 1ор соз1н енпзш, упр коямыз. Енд1 Соп1еп1 Азз1з1 екшнп параметрД1 сурайды (сурет 11).

М ВНЙИо у о х <ЙпЬ Ы е х ОЬяА 1

Сурет 11. Соп1еп1 А$$1з1 мумкш болатын эд1стерд1 корсету!

РизЬ ЭД1С1Н ары карай керсетшгендей жазамыз. Сэйкес келетш мушеш тацдауды жещлдету ушш СопГепГ Азз1з1 (Ог1+8расе) кемепмен рор жэне §е!812е од юн косамыз.

р и Ь И с уо1с1 ризЬ (Ок^ес!: о) { йаЬ а.айй (-Ь ор,о);1:ор++;}р и Ы 1 с Ок^ес*; рор () { ге1:игп йаЬа.гешоуе (— Ьор);

}

р и Ь И с 1П1: д еС 3 1 ге () { ге^игп ё а Ь а . з х г е ( ) ;}

Ещц Тез18(аск класына 81тр1е81аск класын шакыру кодын косамыз жэне Соп1еп1 А5Я13( куралын карастыруды жалгастырамыз. Б13ДЩ мысалымызда 8 ппр1е81аск класыньщ экземплярын курамыз,

16

Page 18: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оган уш 31пп1> объекпсш орналасгырамыз, стек влшемш тексерем1з, стектен ек! объекта алып тастаймыз жэне кайтадан елшемш тексерем1з. Сонан сон ргшйп стандарт™ эд!сш колдана отырьш, к1с1ои( агымына нэтижелерд1 шыгарамыз. Код темендепдей турде болады:

р и Ь И с з*:а(::1с у о д.с1 шагп (81:г1пд [] агдз) {51шр1е51:аск з1:аск = пеы Зз.тр1е51:аск {) ;з к а с к . ризЬ (" Лгэ*:" ) ;з Ь а с к .р и з Ь ("зесопй");з^аск.ризЬ (" 1:11л.гд" ) ;З у з С е ш . о и Ъ . р г х п Ч п {"3<:аск зхге: "+з1:аск.де1;312е () ) ;Зуз^ет.ои!: . р г х п Ы п ("Рор "+з1:аск.рор () ) ;Зуз1:ет.ои1:.рг1п1:1п("Рор "+з1:аск. рор () ) ;Зуз1:ет.ои!:.р г х п И п ("31:аск зхге: "+з1;аск.де1:312е () ) ;}Жогарыда келлршген кодты енпзу ушш теменде керсетшген

ретпен жумыс жасаймыз:1) Редактор бетбелпсшен Тез(8(аск-ты тандаймыз.2) Бос т а т эдкшщ 1шше 81т р 1е81аск класынын экземплярын

куру ушш 81т сезш енпзт, Ог1+8расе кемепмен СоШеШ Азз1з1 -ты ашамыз. Соп1сп1 Аз515{ класс конструкторын тацдауга мумкшднс беретш 8ппр1е81аск туралы барлык акпаратты керсетедк

3) т а т эдюше калган деректерд1 енпзерде Соп1еп1 Аз81з1 класын колданып керем1з.

4) Ек1 класты да РПе > 8ауе АН кемепмен сактап, компиляциялаймыз.

5) ЕсНрзе-те 1ауа-программаларды кке косу уинн кажетп акпаратгар аныкталатын юке косуды баптау концепциясы бар (ЬаипсЬ СопП^игаНоп). Оган ,1ауа У1«иа1 МасЫпе (7УМ)-ге арналган аргументтер, нрограмманьщ бастапкы параметрлер1, коршам айнымалылары жэне с1аззра!Ь К1ред1. 1ске косу конфигурациясын куру ушш Кип -> Кип немесе Кип -> БеЬи§ командасын тавданыз.

'К1ТАПХАНАГ 17

Page 19: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1) есПрзе.ехе файлын 1ске косу2) РПе->Ые\у-> ,1ауа ргчуес{ командаларын тандау3) Сгеа1е а рпуес1 терезес1 пайда болады4) ркуес* пате ергсше 1аЫ ес1мш енпзш, ЯшзЬ кнопкасын

басамыз5) РНе->№лу->С1азз командаларьш тандау6) Дауа С1азз терезеа пайда болады. Терезеде 8оигсе Ро1<1ег врклне

Вго\узе 1аЫ жобасын тандап, оньщ зге каталогын, Раскате ерюне 1аЫ пакетш корсетем13, № т е еркше Не11о класс еамш енпзем1з. Ескерту: класс ездмтщ б1ршцп эрш1 бас эрш болуы керек.

7) редактор терезесшде Не11о 1ауа файлы пайда болды:раскаде 1 а Ы ; р и Ь И с с1азз Не11о {р и Ь И с з*:а1;1с у о 1с1 шахп (31:г1пд агдз[]){

5уз1;ет.ои1; .ргхп1:1п ("Не11о") ;}

}

Бул программаны орындау ушш К.ип->К.ип Аз->1 1ауа АррПсаПоп командаларын тацдау аркылы программаны журпзем1з. Раскате курмай-ак программаны орьшдауга болады.

2. Тапсырмалар1. ЕсНрзе платформасын орнату.2. Жана жоба куру.3. Жаца класс куру.

3. Бакылау сурактары1. ЕсНрзе платформасында кел1С1м бойынша проектшер кандай

бумада сакгалады?2. Класс ес1м1 кандай эр!птен басталуы керек?3. Класты куру ушш хила менюден кандай жолды тавдау

керек?4. Жобаны орындауга ж1беру упнн кандай шли менюд! тандау

керек?

18

Page 20: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

5. Программаны орындау ушш кандай команданы орындаукерек?

Есйрхе платформасында проекттер куру жэне оларды ецдеу,баптау.

ЕсПрзе-те 1ауа-программаларды юке косу ушш кажетп акпараттар аныкталган кке косуды баптау концепциясы бар (ЬаипсЬ СопП^игаНоп).

Осындай эд1спен программаны эртурл1 режимде юке косуга болады. Мысалга Тез(81аск-т1 эдеттеп режимде немесе жендеуш режимшде 1ске косуга болады.

Те5(81аск-т1 кке косудьщ жай эдюш карастырамыз:1) Тез*8(аск класын орындау ушш Раскате Ехр1огег-деп

Тез18(аск.)ауа файлын тацдаймыз.2) Тышканньщ оц жак пернеамен Кип -> 1ауа АррНса1юп

эрекетш тандаймыз.3) Сопзо1е терезеа пайда болады. Бул терезеде зкЗои! жэне

з1с1егг логтары бейнеленед1 (сурет 12).

<Ь» :щ Ш > А 2 1 Д р - Й, Ш? 1ЛВД1К*рщ к »РЩ .ЫШТщ вАЭДоС

Сурет 12. Тез181аск класына арналган Сопзо1е терезесшдеп логтар

8ппр1е8(аск класы ете карапайым. Стекке жазылган элементтерге Караганда кеп элемент алмакшы болган жагдайда мэселе туындайды. 81тр1е8(аск кемшйппн корсету ушш Тез181аск класын озгертш, жендеу тэсщдерш карастырамыз.

Стектен ек! элемента шыгаруды орындау ушш Тез181аск класын темендепдей озгертем!з:

р и Ъ И с з и Н с У01с1 шахп (51:г1пд [ ] агдз) {81шр1е51:аск з'Ьаск = пем 51тр1е5'Ьаск () ;

19

Page 21: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

зЪаск.ризЬС'Схгз!:") ; зЬаск.ризЬ ( "зесопс!" ) ; зЬ аск. ризЬ ("ЬЫгс!" ) ;Зуз1:ет.ои1:. рг1п1:1п ("ЗЪаск згге : "+з1:аск.де1:312е () ) ; Зуз(:ет.ои(: .рг1п<:1п ("Рор "+з1:аск.рор () ) ;ЗузЪет.ои! . рг1п1;1п ("Рор "+зЬаск. рор () ) ;Зуз1:еш. ои1;. ргхпЫп ("31:аск з1ге: "+зЬаск. деСЗхге( ) ) ; Зуз1:ет.ои1: .рггпЫ п ("Рор "+з1:аск.рор ( ) ) ;ЗузЪет.ои!: .ргхпЫп ("Рор "+з1:аск.рор () ) ;}

Тез181аск код ы н сактап, оны кайтадан орындауга Ж1берем1з. Консольда стектщ жумысы кадамдап бейнеленедь АггауЫзЬтщ ерекше жагдайга сэйкес жумыс йггегенш керуге болады. 8уз1ет.ои1.рпп11п ЭД1С1 кемепмен шыгарылган акпаратгьщ з(с!ои1 агымына Ж1бершетш себегсп кок туспен бейнеленш тур. Кателер 1ауа тйпнщ 1ШК1 куралы - 8уз1ет.егг (зйегг) аркылы шыгарылгандыктан Кызыл туспен бейнеленедь

Стект! кадамдап керсстудеп жолдар езш гиперсштемелер туршде усынады (сурет 13).

ГШ пп;ДдудФс. Ивй а г а Н и п _____ : Ш :*и & *" ' ' ' ^:.Р'...

я* мг 1* 3 Гор 1ЫГС Горя»*е и » рор 11Г81

„чжа*. 1»ао. Ь Л в й т ^ й с а д г А в Г х с е ц м>а: -1*»»: (*хтлу1ивг. у т л ‘.39*,)$х. З Ш р и х ь л х . 3*11 ег Г<еу,5сой* д ..диву* 1

Сурет 14. Тез181аск-тщ ерекше жагдайларды керсету1

Олардын б1реу1н шерткен сэтте редакторда соган сэйкес жол ашылады. ЕсНрзе жондегшп У1зиа1 81исНо жендеппнне уксас. 81шр1е81аск класын жендейм1з:

1. Тез(81аск.]ауа кодындагы сэйкес жолга вту ушш кансоль терезесшдеп кате жолды шертем1з. Куткендей, ерекше жагдайды стектен сонгы шыккан объект тудырады.

20

Page 22: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

2. Осы жолда танбалагыш тактайшасына тышканньщ оц жак батырмасын басып жэне Т1е ВгеакрошМы тацдау аркылы узшс нуктесш косамыз. Танбалагыш такгайшасында узшс нуктесш кврсететш кок туст1 донге лек пайда болады.

3. Раскате Ехр1огег-да Тез181аск.]ауа класына тышканньщ он жак батырмасымен шертш, ОеЬи§ -> 1ауа АррИсаНоп-ды тандаймыз. Саймандар катарында Ьи§ иконкасьга басуга да болады. Бул жендепш режим шде программаны 1ске косудыц сонгы конфигурациясын 1ске косуга мумкшдж бередь

4. ЕсНрзе БеЪи^ терезесше етущ растауды сурайды. «Иэ» деп жауап берем 13.

5. Тез*81аск класындагы узЫс нуктеанде жендепш жумысты токтатады, сосын ОеЬи§ перспективасы пайда болады (сурет 15).

Сурет 15. БеЬиё перспективасы

ОеЬи§ перспективасында Тауа перспективасьгада бейнеленетш кептеген элементтер бар:

- Редактор перспективаньщ ортасынан орын алады. Онда Гез(81аск класы ашылган жэне токтау орындалган жол белгшенген жагдайда тур. Тацбалагыш тактайшасында жабатын ек1 танбалагыш бейнеленген: нускаудьщ агымдагы керсеткшш кврсететш кок багдарша, орнатылган узшс нуктесш кврсететш кок дещелек.

21

Page 23: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- Консоль терезеа теменде бейнеленед! жэне орнатылган узшс нуктесше дейш Тез181аск класына арналган логтар шыгарылады.

БеЬи§ терезес'1 жендепш перспективасыньщ он жак жогаргы болнгшде бейнеленед1 (сурет 15). Мунда агымдагы фреймдк стек, процесс туралы акпарат, программаны юке косу конфигурациясы шыгарылады. Тез1§1аск класьга 1ске косу конфигурациясы 2319 идентификаторлы Тез(81аск жеке процесш камтиды. Тез1$1аск процес1 17-нн жолда гоктатылган жеке непзп агынды камтиды. Бул агын стектж фрейм туралы акпаратты беред1. (агымдагы узшс нуктесшде стек бгр гана децгейд! камтиды).

ЭеЬи§ терезесшде жендегшт баскаратын саймандар катары бар. Белсецщ емес саймандар сур туспен белгшенген. Сайманга курсорды апарган кезде контексл ескертпе пайда болады. Белсен;ц жэне кол жетюзуге болатын саймандар: Кезите, Тепшпа1е, 81ер 1п(о, 81ер Оуег и 11зе 81ер РШегз бейнеленген (сурет 16).

УапаЫез терезеа БеЬи§ перспективасыньщ оц жак жогаргы белйшен орын алады. Мунда ОеЬи§ терезесшде белгшенген стектш фреймге катысты акпарат бейнеленедг

■ .*- 3 ’• • • р«,ч

в ш Тм*8йЛ*1асяЬ*гЗ»~ # (5<ям«8м!!{ЫацшаМм 17Шт«Я5Ий®

„5 сдам ». гиге алию»

Сурет 16. ОеЬи§ терезес1

Курдел1 айнымалылар курамындагыларды + белпсш басу аркылы керуге болады. Мэндерд1 тышканньщ оц жак батырмасымен шерткенде программа жумысын жалгастырмастан бурын айнымалы мэн1н езгерту муммндисп камтитын, кол жетюзуге болатын операциялар Т131М1 шыгады. Стектйс фреймд! езгерткенде жондеу

22

Page 24: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

процесшщ агымдагы кушн бейнелейтш УапаЫез жэне ЕсШог терезеа сэйкес езгеред! (сурет 17).

« и«=51|»ф»кйаск (№-13>* а с>аЬа-'Аггау!»» (к Ы 5 )

я ЙКДИ

о

1:

Сурет 17. УапаЫез терезес!

Акырлы автоматтарды программалау упин колданылатын 11шМос1 р1и§-т саймандар куралын мецгеру ушш жогарыда келтгркген ЕсНрзе жвншдеп акпарат жеткшкп болады.

2. Тансырмалар1. Жана жоба куру.2. Жана класс куру жэне ондеу, баптау.3. Проект куру кезшде ЕсНрзе платформасыньщ мумкшшшжтерш колдану.

3. Бацылау сурактары1. ЕсНрзе платформасында БеЬи§ терезесше не ушш кажет?2. ЕсНрзе платформасында ОеЪи§ терезеа кай жерде орналаскан?3. ЕсНрзе платформасында Сопзо1е терезесше не ушш кажет?4. Кателер кай кезде кызыл туспен бейнеленед!?5. УапаЫез жэне Е<Н1ог терезеа кай кезде сэйкес езгеред!?

23

Page 25: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЛАУА Т1Л1

.]а\а тип. Программа курылымы.1ауа тш ндеп бастапкы файл бул - курамында б>р немесе

б!рнеше класс сипаттамасынан туратын мэтшдж файл. 1ауа трансляторы программаныц бастапкы мэтЫ .1ауа кецеймеомен бершген файлда сакталатынын туспалдайды. Трансляция кезшде эрб1р кластыц коды жеке-жеке белек, класс атымен атгас жэне с1азз кецеймеамен бершген шыгыс файлдарына жазылады.

Бул тарауда “Не11о 'УогкГ программасын жазып, журпзш, трансляциялайык. Осы программадагы .Гауа-транслятор кабылдайтын барлык лексикальщ элементтерд! карастырайык: бос орындар, комментарийлер, кштпк сездер, идентификаторлар, литералдар, операторлар жэне белпштер.

Бхршпп 1ауа-про грамма:с 1 а з з Не11оИог1с1 {р и Ь И с з^ а Ы с уохс! ша1П (51:г1пд а г д з [} ) {З у з^ е т . оиЬ. рг1п<:1п ("Не11о И ог1сГ);

}}

1ауа тш! программалык кодтыц бэрг ешмделген кластардыц шннде болуын талап етедь Жогарыдагы мысал мэтш! Не11о№ог1с1. ^аVа файлына жазылуы керек. УПндетп турде файл жэне оньщ шпндеп класс атыныц бас эрштершщ сэйкес келуш тексерщхз.

Келес1 программаныц нэтижесш аламыз:Не11о Иог1с1

Цадамдап тусшд!руНе11оМог1сЗ — бул танымал мысал. Сондыктан алгашкы 1ауа-

программаныц элементгерш талдап, эрб1р жолын карастырайьщ.1 жолс 1 а з з Не11оИог1с1 {

24

Page 26: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1 жолда с1аз8 кштпк соз1 колданылган. Бул трансляторга жаца класты сипаттауды бастаганымыз женшде хабарлайды. Кластыц тольщ сипаттамасы б1ршип жолдагы ашылган жэне 5 жолдагы жабылган фигуралык жакшалар арасында орналасады. 1ауа-дагы фигуралык жакшалар С жэне С++ тшдершдепдей магынада колданылады.

2 жолр и Ы х с з1:а1:а.с Vо^с^ шахп (51;гхпд а г д з [ ] ) {1ауа тшшщ непзш салып, жеттд1рудеп манызды талаптардын

салдарынан 2 жол ете киындау кершедь Себеб!, ^уа-да кен аукымды функциялар жок;. Ендеше, екшпп жолдыц эрб1р элементш карастырайьщ.

р и Ь И сЖолды жеке лексемаларга болш, бгрпшп р и Ы х с кштпк сезш

карастырамыз. Бул — программисттщ кез келген ЭД1С пен кез келген айнымалыны керуд| баскаруга мумквдж беретш алуга руксат беру модификаторы. Бершген жагдайда риЬНс модификаторы т а т эд!сш кез келген класс колдана алатындыгын бщщред!.

з Ъ а Ы с

Келес! кштпк сез — з Ь а Ы с . Осы создщ кемепмен бупндей класпен жумыс 1стеу ушш колданылатын эд!стер мен класс айнымалылары сипатталады. з ^ а ^ г с юлтпк сез1 колданылган сипаттамасы бар эдютер тжелей тек кана локальды жэне статикалык айнымалылармен жумыс ютейдг

л ю х с !

Б13Д1Ц жагдайда экранга жолды шыгару керек, ал шахп эдйлнен мэнд1 кайтару талап етшмейдь Сондыктан уохс! модификатор колданылды.

ШЭ1П

1ауа-интерпретаторы класка тусншк беру командасын алысымен ез жумысын шахп эдесш шакырудан бастайды. 1ауа-транслятор шахп ЭД1С1 жок класты трансляциялай алады. Ал 1ауа-интерпретатор шахп ЭД1С1НС13 класты орындауга Ж1бере алмайды.

25

Page 27: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Эд1ске бершетш барлык параметрлер (нуктел! ут1р)символымен ажыратылып, элементгер -ты л турвде децгелек жакщалардыц 1нннде керсетшедь Параметр Т131мдеп эрб1р элемент бос орынмен ажыратылган тип жэне идентификатордан турады. 0 Д1СТ1Ц параметрлер» болмаса да, оньщ атынан кейш бэр1б1р ашылган жэне жабылган денгелек жакшаларды кою керек. Карастырылып отырган мысалдагы т а т эдюнде курдел1 т ш т б1р гана параметр бар.

З^гхп д а г д з [ ] элемент! еам 1 а г д з болатын параметрд1

сипаттайды. Ол ЗЬгз-пд класыньщ екш - объекилер массив!, а г д з идентификаторынан кешнп квадрат жакшалар массивтермен жумыс 1стейтшд1пн керсетедт З Ь г 1 пд тиш — класка жатады, ал массивтерд! кешн окимыз.

3 жолЗ у зС ет . ои*:. р г1 п Ы п ("Не11о № ог1с1!");Бул жолда ои1: объегспсшщ рг1пЬ1п эд1С1 орындалады. ои1:

объектий Ои^ри1:3{:геат класында сипатгалады жэне ЗузЬегп класында статикалык турде инициализацияланады.

4-жолдагы жабылган фнгуралык жакша шахп эдклнщ сипаттамасынын аякталганын, ал 5-жолдагы жабылган фигуралык жакша Не11оИог1с1 класыньщ сипаттамасынын аякталганын корсетедк

Лексикалык непздер1ауа Т1Л1 синтаксисшщ жалпы аспектшерш карастырайык.

программалары — бул бос орындар, комментарийлер, киггпк сездер, идентификаторлар, литеральды константтар, операторлар жэне белпштер жиынтыгы.

Бос орындар.Гауа — программа мэтшш еркш форматтауга мумкшдж беретш

т т . Программа калыпты жумыс 1стеу ушш оньщ мэтшш арнайы туралап курастырудьщ кажет! жок. Мысалы, Не11оИог1с1 класын

26

Page 28: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ек1 жолмен немесе баска тэсшмен де жазуга болар едь Орб1р лексемалар арасында бхр бос орын, табуляция символы, жолды туару символы болса да программа калы пт ы жумысын ютейдь

КомментарилерКомментарилердщ 3 тур1 бар:1) б!р жолдагы комментарилер, б1рнеше жолда орналаскан

комментарилер, кужаттандыру ушш кажет комментарилер. Б1р жолды алатын комментарилер // символымен басталады жэне осы жолда аякталады. Мундай комментарилер стил1 белпл1 бгр жол кодына кыскаша тусш1ктеме орналастыру ушш колайлы:а = 42; / / е г е р 42 - жауабы б о л с а , онда сурагы кан дай?

2) Бгрнеше жолда орналаскан комментарилер! /* символымен басталып */ символымен аякталады. Бул символдар арасындагы МЭТ1НД1 комментарий туршде багалап, транслятор оны кабылдамайды.

/ *

* ком ентарилер жазылатын жолдар★

* /

3) Комментарилердщ ушппш тург кластар интерфейс! бойынша Дауа-трансляторы компоненттерше колданатын цужаттаманы автоматты турде генерациялайтын ]ауас1ос сервиспк программасы ушш тагайындалган. Келклм бойынша бул тшгп комментарилер /** симолдарымен басталып, эдеттепдей */ символдарымен аякталады. ]ауас!ос программасы кужаттама коментарилершде @ символымен басталатын мэтшдердг ажырата алады. Осындай комментарилер мысалы теменде келпршген.

^ •к -к

•к

* @зее ^аVа. арр1е1. Арр1е*:

27

Page 29: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

* @уегзл.оп 1. 2 * /с1азз Соо1Арр1е<: ехЪепйз Арр1е1: { /*** Бул эд1стхн ек1 параметр! бар:* 0рагат кеу - параметр аты .* @рагаш уа1ие - кеу атты параметр мэнх.* /уо1с1 риЬ (51:г1пд кеу, 0Ь]ес1: Уа1ие) { ..}

Юлтпк сездерКштпк сездер — бул 1ауа тшнде 1ШК1 типтерд1

идентификациялау ушш, модификаторлар ушш колданылатын арнайы вдентификаторлар. Каз^рде 1ауа тшнде 59 кштпк сез бар (1 кесте). Бул кштпк сездер оператор синтаксиамен, белпштермен б1р1гш 1ауа тшнщ сипаттамасына К1ред1. Оны тек тагайындалуына карай колдану керек. Айнымалы, класс, эд1С ес1мдер1 ушш идентификатор туршде колдануга болмайды.

Кесте 1. Лауа плшш кш тпк создер!| а Ь з ! : г а с < ; Ь о о 1 е а п Ъ г е а к Ъ у 1: е Ь у у а 1 и е

с а з е с а з ! ; с а Ъ с Ъ с Ь а г с 1 а з з

^ с о п з С с о п Ы п и е д е С а и И : ( З о д о и Ы е

е 1 з б е х Ь е п й з ^ а 1 з е Л п а 1 Л п а 1 1 у

С 1 о а Ь ^ о г Е и Ь и г е.

д е п е п с д о Ъ о

М1 т р 1 е т е п < : з 1 ш р о г ( : х п п е г х п з ^ а п с е о С

1 п 1: е г : Е а с е 1 о п д п а Н у е п е м

п и 1 1 о р е г а Ь о г о и ! : е г р а с к а д е р г 1 У а 1: е

[ р г о * : е с 1: е с 1 р и Ь И с г е з Ь г е ^ и г п з Ь о г ! :

з Ь а ( : 1 с з и р е г з м х Ъ с Ь з у п с г о п 1 2 е с ! ( : Ы з

1; К г о м 1 Ь г о м з * : г а п 5 1 е п 1: 1: г и е ( : г у

у а г У 0 1 < 1 у о ! а 1; л . 1 е м Ы 1 е

ЬуV а1ие, саз1:, со п з!:, ^ и ^и ге , д е п е г х с , дойо, хп п ег, о р е г а й о г , о и Ь ег , г е з ! : , у а г сездер! .1ауа тшнде

28

Page 30: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

эз1р колданылмайды. Сонымен катар Лауа тшнде эд1стердщ кштпк сездер! бар (2 кесте).

Кесте 2. Лауа плшдеп эдктердщ кштпк сездер!с1оп е ед и а1з Е хп аИ ге | де1:с1аз5 1 ЬазЬСойе

поЫ Еу поЫ ЕуАИ 1:о5Ъг1пд маИ:

2. Тапсырмалар

№ тапсырмалар1. №, реор1е;

Соой то ш 1П2 , Еаг1Ь;Не11о, соип1гу;сездерш экранга шыгару программасын жазьщыз.

2. ТЬе сар11:а1 оГКа2акЬз1ап 15 Аз(апа;У/е1соте 1о КагакЪзШп;Ше1соте 1о Аз1апа;сездерш экранга шыгару программасын жазьщыз.

3. 03Щ13 бтетш орысша елен атын, авторын, шумактарын экранга шыгару программасын жазьщыз.

3. Бакылау сурактары

1. .Тауа программалау тшнде жазылган программа кандай бел!мдерден турады?

2. 1ауа программалау тшнде кандай бел1мдер программада болуы М1НДеТГ1?

3. 1ауа программалау тшнде комментарийлер калай жазылады?4. Кйгпк сездердщ коланылу ерекшклкгерш атацыз.5. Курылган прогамманьщ нэтижесш керу ушш кавдай класс, объект, эдос

болу керек?

29

Page 31: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Бутш, пакты, символдыц, логикалыц жэне жолдык литералдар.Математикалык функциялар.

ИдентификаторларКластар, эд1стер жэне айнымалылар атаулары уш1н

идентификатор колданылады. Идентификатор ре-пнде кез келген юпн жэне улкен эрттер тобеп, цифрлар жэне символдар, (подчеркивание) жэне $ (доллар) белгшерш колдануга болады. Транслятор сандык литералдык турактылармен шатыстырмау ушш идентификаторлар цифрдан басталмауы керек. 1ауа — эрш ретше сез1мтал тш. Мысалы, Уа1ие и УАЫ)Е — эртурл! идентификаторлар.

ЛитералдарКонстантгарды - бутш сандар, жылжымалы нуктел! сандар,

логикалык мэндер, символдар жэне жолдар - басташды кодтьщ кез келген жер!нде орналастыруга болады.

Бутж литералдарК,арапайым программаларда жш колданылатын тип бутхн

литералдар. Мысалы, 1, 2, 3, 42 — бутш литералдар. Бул сандар 10 непзд1. Сонымен катар 8 жэне 16 непзд1 сандар да бутш литералдар туршде колдануга болады.

Бутш литералдар 1ауа тшнде 32-битт1к сезде сакталатын т ! тишнщ мэидср! болып табылады. Егер шамамен модул! бойынша 2 миллиардтан артьщ мэн кажет болса, онда 64-битпк созде сакталатын 1оп§ типт1 турактыны колдану кажет. Жогарыда айтылган сандардыц кез келген!н1н оц жагына Ь эрпш Т1ркеп жазсацыз, оныц 1оп§ типке жататындыгы белгш. Мысалы, 0x7 ГШЖШТШТ немесе 9223372036854775807Ь — 1оп§ типт! санныц улкен мэн1.

Жылжымалы нуктел] литералдарЖылжымалы нуктел1 литералдарга белшек бол1Г1 бар ондык

болшектер жатады. Оларды карапайым турде немесе экспоненциалды форматта жазуга болады. Мысалы, 2.0, 3.14159 и

зо

Page 32: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

.6667 — стандарт формата жазылган жылжымалы нуктел1 сандар. Ал 6.022е23, 314159Е-05, 2е+100 сандар экспоненциалды форматта жазылган. ,1ауа тшнде жьшжымалы нуктел1 сандар келюм бойынша йоиЫе типт1 мэндерге жатады. Егер азге Яоа1 тшгп туракты кажет болса, онда литералдьщ оц жагына Р немесе Г эрштерш т1ркеу керек. Кел1с1м бойынша скшЫе типт! мэндер 64-бигпк сезде, Яоа1 типт1 дэл мэндерден кем мэндер 32-битпк сезде сакталады.

Логикалык литералдарЛогикалык айнымалыда тек ек1 мэн бола алады — 1гие (акикат)

жэне ГаЬе (жалган). 1гие жэне &1зе логикальщ мэндерде еш кандай сандык угымга айналмайды. 1ауа-дагы 1гие кштпк сез1 сез1 1-ге тец емес, ал 1а15е 0-ге тен емес. ,1ауа-да бул мэндер тек Ьоо1еап типп айнымалыларына менппктелед1 немесе логикалык операторлы орнектерде колданылады.

Символды литералдар1ауа-дагы символдар — бул 1Ж1ССЮЕ символдар кестесшдеп

индекстер. Олар бутш сандарды кайта турлещйруге болатын жэне бупн сандык арифметика операторларын колдануга болатын 16- битгпс мэндерден турады. Символды литералдар кос апострофов (' ') ншнде орналасады. АЗСН кестесшдеп барлык кершетш символдарды кос апострофтардьщ 1шше пкелей орналастыруга болады: - 'а', 'т!, 'Пкелей енпзуге болмайтын символдарга б1рнеше баскарушы реттшк карастырылган.

Кесте 3. Баскарушы реттйпк символдар

Баскарушы реттшк Мазмуны

\<3с1с1 сепзд1к символ (<кШ)

\и х х х хон алтылык символ ЦМССЮЕ (хххх)

\ ' апостроф

\" тырнакша

31

Page 33: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Г " ................ кер! кисык сызык

\ г каретканы кер1 кайтару (сагпа§е геШгп)

\П бгр жол гуару (Нпе Геес1, пе\у Нпе)\Г б1р бет ту ору (Гогт Геес1)

\Ъ горизонталь табуляция (1аЬ)

\Ь б1р кадам кайтару (Ьаскзрасе)

Жолдык литералдарДауа-дагы жолдык литералдар баска да эр турл1 тщцегшерге

уксас — бул кос тырнакшага алынган ("") еркш текст.

ОператорларОператор — бул б‘ф немесе ею аргументпен кейб1р эрекет

орындаушы жэне нэтиже берупн. Операторлар жазылу синтаксис! бойынша кебшесе идентификаторлар мен литералдар арасында орналасады. Опраторлар тЫм! 4-шх кестеде бершген.

32

Page 34: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

БелпштерСинтаксист дурыс Дауа-программасында пайда болатын, тек

бхрнеше символдар тобы, эл! ес!мс13 калды. Бул — сырткы керйнске жэне программа кодыньщ функционлдыгына эсер ететш, жай белпштер. Символдар Т131М1 5-кестеде бершген.

Кесте 5. Лауа тйпнщ символдар Т131М1

Символдар ЕС1М1 Не ушш колданылады

( ) донгелек жакшалар хабарламада жэне эдкгп шакыруда тЫмдеп параметрлерд! ерекшелейдь

{ } фигуральщ жакшалар автоматты турде инициализацияланган массивтер мэнш турады.

[ ] квадрат жакшалар массив хабарламасында колданылады.

/ нуктел! упр операторларды болш турады.

Г УТ'Р айнымалылар хабарламасында идентификаторларды болш турады жэне Гог циклыньщ такырыб ы ндаг ы операторларды байланыстыру ушш колданылады.

нукте пакетгер еамш 1шю пакетгер еамшен жэне кластарды ажырату упин колданылады.

33

Page 35: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Айнымалылар жэне оларды жариялау Айнымалыны жариялаудын непзп формасы мынадай:

идентификатор тит [ = мэн] [, идентификатор [ = мэн 7...]; Тип — бул ягни, Ьу1е, зЬой, т1, 1оп§, сЬаг, 11оа1, йоиЫе, Ьоо1еап,

не класс немесе интерфейс атауы. Назар аударыныздар, кейбф мысалдарда бастапкы мэн инициализацияланады. Кейб1реушде бастапкы мэн керсетшмей айнымалылар автоматты турде нелмен инициализацияланады.

хпЪ а , Ь, с ; а , Ь, с уш бупн айнымалысын хабарлайды.

хпС < 1 = 3 , е , Е = 5; тагы уш бупн айнымалыны хабарлайды, й жэне 1 инициализациялайды.

ЪуЬе г = 22; 2. инициализациялайды.

ёо и Ы е рх = 3 . 14159; пи санын хабарлайды (дэл мэш емес).

сЬаг х = 1х ’ ; х айнымалысы ' х ' мэтн кабылдайды.

Теменде келтаршген 1-мысалда уш айнымалы енпзшген, олар тжбурышты ушбурыштыц кабыргаларына сэйкес келедх, Пифагор теоремасы бойынша гипотенуза узындыгы есептелед1, ол 5 тец.с 1 а з з е зе р 1 {риЫ хс з Ь а Н с уохс! тахп (ЗЪгхпд а г д з [ ] ) {<1оиЫе а = 3; с!оиЫе Ь = 4; с1оиЫе с;с = МаЬЬ.здг*: (а* а + Ь* Ь) ;Зузйет.ои'Ь .ргхп1:1п ("с = "+ с ) ;

}

}

2-мысалда с=с12- | у-х*с11 формуласымен бершген с айнымаласыныц мэнш 3 6 .0 тец.

с 1 а з з е зе р 2 {риЫ хс з1:а{;хс уохс! тахп (ЗЬгхпд а г д з [ ] ) { с1оиЫе с! = 5 . 0 ; йоиЫ е у = 4 . 5 ; йоиЫ е х = 3 .1 ;

34

Page 36: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

<ЗоиЫе с;с = Ма1:Ь.рои (<3,2) + Ма1:11.аЬ5( у-х*с1) ; Зуз1:еш.ои(;.рг1п<:1п ( с ) ;

}}

2. Тапсырмалар

№ куска Тапсырма Алгаищыбершгендер

1. г- ^ а= Р +У2X

ь = 11 —л

х = 4,5 у = 8,5 1 = 3 |= 6

2. а ,2 - а - 81П (2 + п) с- а

с = ег' + пг +6.

11= 10,2 х = 4,3 1 = 5 т = 2

3. 2 П) <3 —Ь0-1Г-------ХН'6 ш+3 Ч- а Ь = | х2 + у|

т = 8,1 \у = 4,2 х = 10У = 4

4.а = 112 - ш|

а=с1-сС = 5Ш2 (х + у)

х = 2,3 У = 7,5 1=1 т = 2

5. к = с+ < 1

, п с = \ е 3'" +1пи> (1=5111--------

т+3

т=2\у=3п=1т=4

6 . / 2 / 2'= . X - 51П е2т

л х ~ У2 = 1п2 Р - у -^ Ю п + т*

X

т = 5,6 п = 9,4 1 = 4 1 = 9

7.х 2 + у 2 д г = ^ + ? 4

$ = У _ Ш2 Ч 4 р

1 <2 + 6( = --------

У

4=1,7 Р = 2,3 1 = 9 3 = 4

35

Page 37: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

8.х а , х = Vе2" +4 т п = 2 ,6

г ----- + Нп тУ у = 5И12( п + т ) т = 3 ,7

а =к + р 2

г

р = 6

к = 2

3. Бакылау сурактары

1. 1ауа программалау т1лшде жазылган программа кандай белхмдерден турады? Кандай бел^мдер программада болуы М1НДеТТ1?

2. Идентификатор деген не? Идентификаторга кандай шектеу койылады?

3. Программада турактылар кандай кызмет аткарады жэне оныц кандай турлер! бар?

4. Программада айнымалыларды калай сипаттайды?5. Менпйктеу операторы калай орындалады?6. Акпаратты енпзу процедурасын жэне оньщ турлерш

сипатгацыз.

Типтер. Типтердщ жазылуы. Типтерд! колдану. Менцпктеу арифметикалык операторы. Инкремент, декремент.

ТиптерБул тарауда 1ауа тшнщ непзп типтерхмен танысасыздар.

Айнымалыны калай хабарлау керек, мэндерд! менпйктеу жэне аралас тиггп ернектерд1 колдануды уйренес1здер.

Карапайым типтер1ауа тшнде 8 жэй тип бар:- Ъу1е, зЬой, т1,1оп§, сЬаг, Яоа1, (1оиЫе

и Ьоо1еап. Оларды торт топка белуге болады:1. Бутш. Оларга Ьу1е, зЬоП, ш! жэне 1оп§ типтер1 жатады. Бул

типтер танбалы булн сандарга арналган.2. Жылжымалы нуктел1 типтер- Яоа1 жэне (1оиЫе. Бул типтер

белшек бел1Г1 бар сандарга арналган.

36

Page 38: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

3. сЬаг символды тип). Бул тип кестедеп символды элементтергеарналган, мысалы эрш, сан.

4. Ьоо1еап логикалык тиш. Логикальщ шамаларга арналган арнайытип.1ауа тшнде типтер сэйкес келмесе кате хабарламасы бер!Л1ед1.

Эрб1р тип ушш мэндердщ бершу жиынтыгы жэне мумкш операциялар катац аньщталган.

Бутш сандар1ауа тшнде танбасыз сандар угымы жок. Барлык сандык типтер

бул тщце -танбалы. Мысалы, егер Ъу1е тинл айнымалыньщ мэш оналтылык турде 0x80 болса, онда ол -1 саны.

1ауа тшнде жадыда 1,2,4, жэне 8 байтты алатын 4 бутш тип бар. Ьу1е, зЬой, 1п1 жэне 1оп§ гиптер1 ушш оны колдану облыстары бар.

Ьу(е тишЬу(:е тип! - 8 б игл тацбалы тип. Оньщ диапазоны — 128-ден

127-ге дешн. Ол желщен немесе файлдан жуктелетш еркш байттар агынын сацтау ушш кажет.

Ьу*:е Ь;ЪуЬе с = 0x55;

Арифметикалык орнектердеп бутш сандар ушш санауыш ретшде 1п1 т ш т колданган ыцгайлы.

хНоП ТИП1зЪог*: — бул тацбалы 16-битп тип. Оньщ диапазоны---- 32768-

ден 32767-ге дешн. 1ауа тшнде коп колданылмайды, улкен байт б1ршин тишн аныктайды.

зЪог*: з ;зЬ огй Ь = О х55аа;

т 1 тиш

37

Page 39: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

хпЬ тиш 32-битпк тацбалы буин сандарга арналган. Диапазоны---- 2147483648-ден 2147483647-ге дешн.

1;тпЬ э = 0х55аа0 0 0 0 ;

1оП% ТИП11опд тиш 64-битпк тацбалы сандарга арналган. Оныц

диапазоны ете улкен.1опд ш;1опд п = 0 х 5 5 аа0 0 0 0 5 5 аа0 0 0 0 ;

6-шы кестеде бутш сандардыц эртурл! типтер1, диапазоны жэне разрядтылыгы келпршген.

Кесте 6. Лауа тшшдеп бутш сандардыц типтерц диапазоны жэне разрядтылыгы

Жылжымалы нуктел! сандарЖылжымалы нуктел1 сандар, ягни есептеулерде санныц белшек

бол1Г1 колдану ушш керек, накты сандар. Тауа тшнде жылжымалы нуктел! сандар ушш стандартты (1ЕЕЕ-754) типтер жиынтыгы- Поа1 жэне (1оиЫе колданылады.

38

Page 40: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Кесте 7. Лача тшшдеп жылжымалы нуктел1 сандардыц типтер!, диапазоны жэне разрядтылыгы

аты разряды диапазоны

йоиЫ е 64 1. 7е-308.. 1. 7е+308

^1оа(: 32 3. 4е-038.. 3. 4е+ 038

/1оа( ТИШГ1оа1: кштпк сезшщ кемепмен хабарланган айнымалыларды

32 битп накты мэнд1 сактау ушш колданады.Л оа^: Г;Л о а Ь 12 = 3 . 14 Г;

йоиЫе тиш«ЗоиЫе кштпк сезшщ кемепмен хабарланган айнымалыларды

64 битп накты мэнд1 сактау ушш колданады. Барлык трансцендентть математикалык функцнялар з 1 п , с о з , здгЬ й ои Ы е типп нэтиже бередь

с1оиЫе с1;с!оиЫ е р1 = 3 . 14159265358979323846;

СимволдарЛауа тЫнде жолда символдарды беру ушш 11шсос1е коды

колданылады. СЬаг тишнщ разрядтылыгы - 16 бит. сЬаг тишнщ диапазоны — 0..65536. Цшсоск - ондаган символдар кодтарыньщ б1р1гу[, оган латын, грек, араб алфавит), кириллица жэне баска да символдар жиынтыгы.

сЬ аг с ;сЬ аг с2 = ОхГ132;сЬ аг сЗ = ’ а ' ;сЬ аг с4 = ' \ п ' ;

Келес! код фрагментшде базальщ символды карастыра отырып, кажетп цифрды символдык турде алу ушш оган бутш санды косамыз.

39

Page 41: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1 П1: 1:11г е е = 3; сЬ аг опе = '1 ' ;сЬ аг Гоиг = (сЬ аг) (Ы хгее+ опе);

Нэтижесшде Гоиг айнымалысына '4' цифры символдык турде енпзшедь Ал опе айнымалысыныц тагаш1 тишне деган кетершедь

Воо1еап тишЛогикалык мэндерд1 сактау ушш 1ауа тЫнде карапайым Ьоо1еап

типщ колданады. Бул типтщ айнымалылары ею мэнд1 кабылдайды — 1гие (акикат) жэне Гаке (жалган).

Ь оо1еап скэпе = ^ а 1 з е ;

Келес1 карапайым мысалды карастырайьщ:

с 1 а з з 5хш р1еТурез {р и Ь И с з ^ а Ы с Vо^с^ тах п (З Ь гх п д а г д з [ ] ) {Ъу1:е Ь = 0x55; зЬогй з = 0х55Г^; д.пЪ 1 = 1 0 0 0 0 0 0 ;

1опд 1 = О х Ш И Ш Ь ; сЬ аг с = 1 а ' ;Г1оа{; 1 = .251:; с1оиЫе с! = .0 0 0 0 1 2 3 4 ;Ь оо1еап Ьоо1 = Ь ги е;З узЪ ет. ои1: .р г1 п ^ 1 п ("Ьу^е Ь = " + Ь) ;ЗузЪ ет.ои!: .р г1 п ^ 1 п ("зЬог1; з = " +з) ;Зузйеш . ои^: .рг1п1:1п ("1п1: 1 = " + 1 ) ;З у з ^ е т . ои1: .р гх п Ы п ("1опд 1 = " + 1 ) ;Зуз1:еш. ои1: .рг1п1:1п ("сЬ.аг с = " + с) ;Зузй еш .ои !: .рг1п1:1п ("? 1 о а й $. = " + I) ;Зузйеш . оий .ргхп1:1п ("с!оиЫ е с! = " + с1) ;З у зй е т . ои!; .рг1п1:1п ("Ь оо1еап Ьоо1 = " + Ъ оо1);

40

Page 42: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Программа нэтижескЪу1:е Ь = 85 зЬогЬ з = 22015 х п Ь 1 = 1 0 0 0 0 0 0

1опд 1 = 4294967295 сЬ аг с = а ШоаЪ Г = 0 .2 5 с1оиЫе с1 = 1 .2 3 4 е -0 0 5 Ьоо1еап Ьоо1 = 1:гие

Операторлар1ауа тшшщ операторлары - бул с1здщ кейб1р операндтармен

орындайтын операцияларды трансляторга хабарлайтын арнайы символдар. Кейб1р операторлар б|р операнданы талап етед1, оларды унарльщ деп атайды. Кейб1р операторлар операндалар алдына койылады, оны префикса деп, ал соцынан колылса, оны постфиксп деп аталады. Коп жагдайда операторлар операндалар арасында койылады, мундай операторларды инфиксп бинарльщ операторлар деп атайды. Уш операндамен жумыс ютейпн тернарлык оператор да бар.

,1аVа тшнде 44 юргкпршген оператор бар. Оларды 4 класка белуге болады: арифметикалык, битпк, салыстыру операторы жэне логикальщ.

Арифметикалык операторларАрифметикалык операторлар есептеулер ушш колданылады

(кестеш карацыз). Операндалар сандьщ т ш т болуы керек. Бул операторлар логикальщ типтермен жумыс ктеуге келмейд1, ал сЬаг тишмен жумыс ктеуге болады. Себеб1, ,1ауа-да сЬаг тиш — т1 типшщ1ШК1 ЖИЫНЫ.

41

Page 43: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Кесте 8. Ла\ а тШшц арифметикалык; онера горларыОператор Нэтиже Оператор Нэтиже

+ косу + = косумен мешшктелуазайту

(унарльщ минус) "азайтумен

меныиктелу•к квбейту * — кобейтумен

менпнктелу/ белу /= белумен менхшктелу% модуль бойынша

болу%= модуль бойынша

белумен меншктелу++ инкремент — декремент

Терт арифметикалык амалМысал ретшде карастырылып отырган жэй программадагы операторлар бутш литаралдар мен катар айнымалылармен де жумыс 1СТеЙД1.с1азз ВазхсМа^Ь { р и Ы х с з<:а1;хс уохс! тахп(51:гхпд агдз [ ] ) {хп<: а = 1 + 1; хп{: Ь = а * 3; хпЬ с = Ь / 4; хп1; Й = Ъ - а; хпЪ е = —с1;Бузует.оиЬ . р г х п Ы п ( "а = " + а)ЗузСет. оиЬ .ргхп-Ып ("Ь = " + Ъ)

5уз1:ет. ои'Ь . р г х п Ы п ("с = " + с) ;5уз1:ет.ои1:. ргхп*;1п ('М = " + с1) ;ЗузЬет.ои!:. ргхпЪХп ("е = " + е) ;

}}Нэтижеа:а = 2 Ь = 6 с = 1 < 1 = 4 е = -4

42

Page 44: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Модуль бойынша белу операторыМодуль бойынша белу операторы, немесе тос1, % символымен

белгшенедь Бул оператор б!ршпп операнданы екшпн операндага белгендеп калдыкты кайтарады. 1ауа-да той функциясы тек булн емес, накты типтермен де жумыс 1стейд1.

с1азз Мос!и1из {р и Ъ И с з и и с уо 1 с! тал-П (ЗЬгхпд агдз []) { хпЬ х = 42; й о и Ы е у = 42.3;ЗузЬет-ои!.ргхпЪ1п("х той 10 = " + х % 10);ЗузЪет. ои1;. р г х п Ы п ( "у той 10 = " + у % 10);

}}

Программа нэтижеа:х той 10 = 2 у той 10 = 2.3

Менпйктеу арифметикалык опера горларыЭрб1р арифметикалык операторлар ушш бхр мезгщце бершген

операциямен катар менпнктелу орындалатын тур1 бар. Мысалы:

с1азз 0рЕдиа1з {р и Ь И с з1:а(:1с уохс! т а 1 п (31:г1пд агдз[]) { хпЬ а = 1;Л-П*; Ъ = 2; хп(; с = 3; а += 5 ;Ь *= 4; с += а * Ь; с %= 6;Зуз^ет.оиЬ.ргл.п'Ып ("а = " + а) ;ЗузЬет.ои!: .ргхп-Ып ("Ь = " + Ь) ;ЗузЬет.ои!: . р г х п Ы п ("с = " + с);

}

}

43

Page 45: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Программа нэтижеск а = 6 Ь = 8 с = 3

Инкремент жэне декремент 1ауа тшнде операндадан б|рд! косу немесе азайтудыц

кыскартылган жазу тур! болатын инкремент жэне декремент (++ жэне —) операторлары бар. Бул б1регей операторларды префиксп турде де, постфикст1 турде де колдануга болады. Келес1 мысал инкремент операторына арналган. с 1 а з з 1псОес {ри Ы хс зСа^хс уохс! шахп(31:гхпд а г д з [ ] ) {хп{: а = 1;хпЪ Ь = 2;хпЪ с = ++Ъ;хп(: с! = а++;с+ + ;ЗузЬ ет.оиС .ргхп1:1п ( "а = " + а) ;ЗузЪ ет. ои*;. ргхп1;1п ("Ь = " + Ь) ;ЗузЬеш.ои1: .ргхп1;1п ("с = " + с) ;ЗузЬ ет.оиЪ .ргхп-Ы п (М = " + <3) ;

}}Программа нэтижеа: а = 2 Ь = 3 С = 4 с! = 1

Келеа мысал декремент операторына арналган.с 1 а з з 0 ес1 п с{ри Ы хс з!;а1;хс Vо^с шахп(31:гхпд а г д з [ ] ) { хп*: а=16; хпЬ с!=а/8; хпЬ е=сЗ- - ;ЗузС ет .оиЬ .р гхп Ы п (е) ;5уз*:ет .ои1:. ргхп{:1п (<}) ;

}}

44

Page 46: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Программа нэтижеа:е=2<1=1

2. Тапсырмалар

№ тапсырмалар

1. т1 а = 2; Ь = 2; ш1 с = 3; а += 8; Ь *= 3; с += а/Ь; а, Ь, с айнымалылары мэндерш табьщыз.

2. 1п1 а = 4; т1 Ь = 2; т1 с = 3; а += 3; Ь *= с/а; с += а/Ь; с%=4; а, Ь, с айнымалылары мэндерш табьщыз.

3. т1 а = 18; 1п1 Ь = 92; с = ++Ъ; 1п1 с1 = а++; с++; а, Ь, с айнымалылары мэндерш табьщыз.

4. ш1 а = 8; 1п1 Ь = 9; 1П( с = —Ь; т1 с! = а—; с—; а, Ь, с айнымалылары мэндерш табьщыз.

5. т1 а = 8; 1п1 Ь = 9; ш1 с = а++; т1 с! =—Ь; с++; а, Ь, с айнымалылары мэндерш табьщыз.

3. Бакылау сурактары

1. Тип дегежмп не?2. Б1рнеше бупн жэне б1рнеше накты типтердщ колдану

кажетгшпн тусшд1рщ13.3. Тип диапазоны деген не?4. Арифметикалык операциялар калай жазылады жэне калай

орындалады?5. Матемаикальщ функциялар 1ауа тшнде калай жазылады?

Мысалдар келт1рщ13.6. Менпнктеу арифметикалык операторларынын жазылуы

ТуС1НД1р1ЩЗ.7. Инкремент, декремент д е ге г тт не? Мысалдар келт1р1ц1з.

45

Page 47: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Бутш санды битпк операторлар. Оцга жэне солга жылжыту.Битпк менииктеу операторы. К^атынас оераторлары. Буль/пк

логнкалык операторлары.

Бутш санды битпк операторлар1оп§, ю1, зЬой, сЬаг жэне Ьу1е - бутш санды тиггп бершгендер

ушш косымша операторлар аньщталган. Оньщ кемепмен сэйкес мэндердщ белек битпк жагдайын модификациялауга жэне тексеруге болады. Битпк арифметика операторы эрб!р битпен жумыс 1стейд1.

Кесте 9. Зя\а плшш бутш санды битпк операторларыОператор Нэтиже Оператор Нэтиже

Битпк унарлык терктеу (ЫОТ)

& битпк ЖЭНЕ (АЖ>) & = битпк ЖЭНЕ (АЫО) менш1ктеумен

1 битпк НЕМЕСЕ (ОК)

1= битпк НЕМЕСЕ (ОК) меншштеумен

л битпк болгызбайтын НЕМЕСЕ (ХОК.)

А— битпк болгызбайтын НЕМЕСЕ (ХОК) меннпктеумен

» онга жылжыту » = оцга жылжыту менгшктеумен

» > нелдермен толыктырылып оцга жылжыту

» > = нелдермен толыктырылып оцга жылжыту меннпктеумен

« солга жылжыту « = солга жылжыту менппктеумен

1ауа тшшдеп программада битпк арифметика операторын колдану кестес! бершген.

46

Page 48: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Кесте 10. Битпк арифметика операторларынын акикаттыккестес!

А В ОК АЖ) ХОК Ш Т А0 0 0 0 0 11 0 1 0 1 00 1 1 0 1 1

1 1 1 1 0 0

Мысалдар карастырайык.с 1 а з з В Ш о д 1 с {р и Ь И с з Ь а И с уо1с1 гпахп (51:г1пд а г д з [ ] ) {ЗСгхпд Ы п а г у П = { "0000", "0001", "0010", "ООН", "0100", "0101", "0110", "0111", "1000", "1001",

"1010", "1011", "1100", "1101","1110", "1111" };"а = 3; / / 0+2 + 1 нем есе екхлз-к 0011

хпЬ Ь = 6; / / 4+2+0 нем есе екхлхк 0110 Л-пС с = а | Ь;1П<: с! = а & Ь;1П1; е = а л Ь;1пЪ Е = (~а & Ь) | (а & ~Ь) ;

д = ~аЗузЬеш.ои!: .ргл.п1:1п (" а = " + Ы п а г у [ а ] ) ;ЗузЬеш. ои1: .рг!п1:1п (" Ь = " + Ы п а г у [ Ь ] > ;ЗузЪ ет.ои*: . рг х пЫп (" а | Ь = " + Ы п а г у ( с ] ) ;ЗузЬеш.оиЬ ,рг1пЫп (" а&Ь = " + Ъл.пагу [с1] ) ;ЗузЬеш.ои!: .ргхп1;1п (" алЬ = " + Ыпагу[е]); 5уз1:ет.ои1;.ргл_п{:1п ("~а&Ъ|ал~Ь = " + Ыпагу[Е]);ЗузЬет . оиС .рг1п(:1п (" ~а= " + Ы п а г у [ д ] ) ;

)

)Программа нэтижес!: а = 0011 Ь = 0110а I Ь = 0111 а & Ъ = 0010 а л Ь = 0101 ~а & Ь | а & ~Ь = 0101 ~ а = 1 1 0 0

47

Page 49: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Оцга жэне солга битпк жылжыту операторлары« операторы езшщ сол жак операндасыньщ барлык биттерш

солга санды позицияга жылжьггуды орындайды. Сонда биттердщ б1р | белншщ сол жакгагы разряды шекарадан шыгады жэне жойылады, ал сэйкесшше он жакгагы позициялар нолмен толтырылады.

I- 1ауа тшнде » операторы оцга жылжытуды бщщредь Ол бершген он операндасы езшщ сол жакгагы операндасыньщ барлык биттерш санды позицияга оцга орналастырады. Сол жакгагы операндасыньщ битгер! оц позиция сезше дешн жылжытылып, жойылады. Оцга жылжытуда жылжыту саны бос жогаргы (сол) разрядтары алдыцгы разряды толтырылады. Келеа программада байттык мэн он алтылык турде оны жолга айналдырады. Жылжытылган мэн ОхОГ мэнше логикалык кебейтшедь с 1 а з з НехВуЬе {з ЪаЫс р и Ы хс VО с т а 1П(ЗЪгхпд а г д з [ ] ) {сЬаг Ьех [ ] = { ' 0 ' , ' 1, ' 2 ' , ' 3 ' , ’ 4 *, ’ 5 ' , ’ б ’ , ' 7 ' , • 8 ' , ' 9 ' , ' а ' , ’ Ь ' , ’ с \ ' с !', ’ е \ ' I };ЪуЪе Ь = (Ьу<:е) 0x1:1;Зу з Ье ш. о и Ь. р г х пИп ("Ь = Ох" + 1гех[(Ь » 4) & ОхО:Е] +

Ьех[Ь & ОхОС]);}

}Программа нэтижеск Ь = 0x^1

Тацбасыз оцга жылжытуОцга жылжытуда тацба разрядыныц кецейплуш болдырмай босатылган сол разрядтар нолдермен толтырылу жи1 талап етшедьс 1 а з з ВуЪеЦЗЫЛ: {з и Ы с р и Ь И с уо1(1 та1п(31:г1пд а г д з [ ] ) {сЬаг Ь е х [] = { ' 0 ' , ’ 1 ' , ' 2 ' , ' 3 ' , ’ 4 ' , ' 5 ' , ' 6 ' , ' 7 ' , ' 8 ' , ' 9 ’ , ’ а ' , ' Ь ' , ' с ' , ' с!' , ’ е ' , ' {• };ЬуЬе Ь = (ЬуЬе) 0хЕ1;ЬуЬе с = (ЬуЬе) (Ь >> 4 ) ;ЬуЪе <3 = (Ъу^е) (Ь » 4 );ЪуЪе е = (ЬуЪе) ( (Ь & 0x1:1!) » 4 ) ;

48

Page 50: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЗузС еш .ои!;. рг1п1:1п (" Ь = Ох" + Ьех(Ъ » 4) & 0x0:?] + Ьех[Ь & 0 x 0 ? ] ) ;5уз?ет .ои 1: .рг:.п1:1п (" Ь » 4 =0х" + Ь е х [ ( с » 4) & 0x0?] + Нех[ с & 0 x 0 ? ] ) ;5уз(;еш .ои(: .рг1п?1п ("Ь » > 4 = Ох" + Ь е х [ ( й » 4) & 0x0?] + Ьех [й & 0x0?] ) ;ЗузЬеш.ои!: .рг1п11п (" (Ь & Ох??) » 4 = Ох" + Ь е х [ ( е » 4) & 0x0?] + Нех[е & 0 x 0 ? ] ) ;

}}Программа нэтижескЬ = 0х?1 Ь » 4 = Ох??Ь » > 4 = Ох??(Ь & Ох??) » 4 = 0x0?

Бигпк менпйктеу операторларыБарлык бинарлык битпк операторлардьщ автоматты турде

операция нэтижесш сол операидага менипктейтш формалары бар.с1азз 0рВИ;Едиа15 {р и Ь И с з1:а1:1с у о х с! тахп(31;г1пд агдз[]) {1 ПС а = 1;1П1: Ь = 2; л.п<: с = 3; а | = 4 ;Ь » = 1; с « = 1; а л= с;ЗузЬет.ои*: . р г х п Ы п {"а = " + а) ;ЗузЬеш.оиЬ.р г х п ? 1 п ("Ь = " + Ь ) ;ЗузЪеш. оиЬ. рг1п1;1п ( "с = " + с ) ;

)>Программа нэтижеа:а = 3 Ь = 1 с = 6

49

Page 51: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ка I ынас операторларыТемендеп кестеде катынас операторлары бершген.

Кесте 11. Лауа плшщ катынас операторларыОператор Нэтиже

== тен; — тен емес> улкен< кшп

>= улкен не тен<= К1Ш1 не тец

^ у а тйпнде тснд1кт1 тексеру ( = ) тобепмен белгшенед!, ал (=) белпа- менппктеу операторы.

Бульд1к логикалык опреаторларБульдж логикальщ операторлар Ьоо1еап тшгп операндалармен жумыс 1СТеЙД1.

Кесте 12. Лауа ткшпи катынас булыйк логикалык операторларыОператор Нэтиже Оператор Нэтиже

& логикалык ЖЭНЕ (АЖ>) & = ЖЭНЕ (АМ>) менцпктеумен

1 логикалык НЕМЕСЕ (ОК)

НЕМЕСЕ (ОК) менцпктеумен

А логикалык болгызбайтын НЕМЕСЕ (ХОК)

А _ логикалык болгызбайтын НЕМЕСЕ (ХОК.) менцпктеумен

1 1 оператор ОК (зЬог1 с1гсш1 ОК)

~ = тец

&& оператор АЖ) (зЬог! С1ГСШ4 АЫВ)

1 — тец емес

• логикалык унарлык тергстеу (N 01)

9 : тернарльщ оператор 1Г- сЬеп-е1зе

50

Page 52: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Кесте 13. Логикалык операторлардьщ акикаттмк кестеаА В ОК АЖ> ХОК N 0 1 А

Г а1зе ^ а1 зе 1Га1зе Г а1зе Г а1зе 1:гие

1:гие Еа1зе Ьгие Г а1зе Ьгие ? а 1 зе

^ а 1 зе Тгие Ы и е 1:а1зе 1гие йгие

1:гие Тгие 1:гие 1;гие ^ а 1 зе ^ а1 зе

Бул 6ульд1к логикалык мэндермен бершген программа.с 1 а з з Воо1Ьодл.с {ри Ь Н с з<:а1:1с уоЫ та1п(31:г1пд а г д з [ ] ) { Ь оо1еап а = 1:гие;Ь оо1еап Ъ = ^ а1зе;Ьоо1еап с = а | Ь;Ьоо1еап сЗ = а & Ь;Ьоо1еап е = а л Ь;Ьоо1еап ( = ( !а & Ь) | (а & !Ъ);Ьоо1еап д = !а;ЗузЪет.оШ : . рг г пЫп (" а = " + а) ; З уз Ье т . ои^ . ргл.пЫп (" Ь = " * Ь) ; ЗузЬ ет.ои*: .рг1п1:1п (" а |Ь = " + с) ; З у з С е т . о и ! .рг1п^1п (" а&Ь = " + с!) ; Зуз Ье т . оиЪ . рг3.п1:1п ( " а лЬ = " + е ) ; ЗузЬеш.оиЪ .рг1п(:1п (" ! а&Ы а& !Ь = " + ^ ); Зуз(;ет.ои1: .рг1п1:1п (" ! а = " + д) ;

}}

Программа нэтижео: а = Ьгие Ь = 1:а1зе а |Ъ = Ьгие а&Ь = ^а1зе а лЬ = <:гие !а&Ъ|а&!Ъ = Сгие !а = ^а1зе

51

Page 53: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Логикалык ернектерд! тез багалау операторы (§Ьог1 а геи И 1 о<>1 са1 орега(огз)

Логикалык ернектерд! тез багалау операторы ушш АЬГО жэне ОК альтернативт1 версиялар операторлары колданылады. Егер ОК операторыньщ бхршпп операндасыньщ мэш 4гие болса, онда екншп операнданьщ мэш не тэуелаз операцияньщ нэтижеа 1гие болады. Сэйкесшше, егер АКБ операторыньщ б1ршип операндасыньщ мэш Шзе болса, онда екшпп операнданьщ мэш нэтижеге ьщпал етпейщ, {а1зе болады. Егер & жэне | жэй операторларынын, орнына && жэнеI I операторларын колдансаныз, онда Лауа-да егер сол операнданьщ мэншен жауап белгш болса, он операнданьщ логикалык мэнш багаламайды. && жэне | | операторларын практикада логикальщ ернектерд1 багалаудьщ барлык жагдайында колданылады. & жэне | операторларын битпк арифметикада гана колданылады.

Тернарлык 1Г-(Ьеп-е18е оператор1Г-1Ьеп-е1зе операторыньщ жалпы гур1 мынадай: врнек1? ернек2: орнекЗ

Б1ршцп операнда рет1нде-«ернек1»-нэтижес1 Ь оо1еап т га т мэн болатын кез келген операнда болуы мумюн. Егер нэтиже 1гие болса, онда «ернек2» екшпп операнда орындалады. Егер б1ршш1 оператор Шзе болса, онда «орнекЗ» ушшпп операнда орындалады. Екшпп жэне ушшшх операндалар, ягни «ернек2» жэне «орнекЗ» б!р тшги кайтару керек жэне уо1с1 тюгп болмау керек.

Бершген программада оператор белуд1 орындаудан бурын белпшп тексеру ушш колданылады. Болгхш нел болган жагдайда О мэш кайтарылады.

с 1 а з з Т егпагу {р и Ь И с зЪ а Ч с уол.й тахп (51:гл.пд а г д з [ ] ) {1П1: а = 42;1П*: Ь = 2; хпС с = 99;1П(: Й = 0 ;

52

Page 54: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

е = (Ь == 0) ? 0 : (а / Ь) ; д.п1: { = (с1 == 0) ? 0 : (с / й);ЗузС ет.ои1:.ргхп1;1п ("а = " + а) ;Зуз(:ет .ои(: .рг1п(:1п ("Ь = " + Ь ) ;Зуз(;ет.ои1: .рг1п1:1п ("с = " + с) ; 5уз1:ет.ои1:.рг1п1:1п("с1 = " + <3) ;З узЬ ет .ои 1;. рг1п1:1п ( "а / Ь = " + е) ; З у з Ь е т . о и 1: . р г 1п1:1п ("с / 6. = " + {) ;

)

}Бул программада нелге белу туындамайды жэне келес1 нэтиже шыгады:а = 42 Ь = 2 с = 99 <3 = 0а / Ь = 21с / с! = 0

Операторлар басымдылыктарыТемендеп кестеде 1ауа тшшдеп барлык операторлардын

басымдылыктары кему рет1мен бершген.

Кесте 14. Операторлар басымдылыктарыжогаргы( ) Г 1

1* / %+» » > «> >= < <=

1 =&А

_1_&&1 1О ;= оо=Теменгт

53

Page 55: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

2. Тапсырмалар

№ тапсырмалар

1.'Л-пЪ а = 3; хп*: Ь = 2; хпЬ с =1; а |= 4;Ь >>= 2 ; с « = 1; а Л= с; экранга а , Ъ, с айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазыцыз.

2.1п1: а = 1; хпЬ Ь = 2; 1п1: с =1; а » = 2; с « = 1; а Л= с ; а |= 1; экрангаа,Ь ,с айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазьщыз.

3.л.пЪ а = 2; 1п1; Ь = 2; л.п(: с =3; а |= 2;Ь >>= 1; с <<= 1; а Л= с ; экранга а , Ь , с айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазьщыз.

4.

Ьоо1еап а = Г а1зе; Ьоо1еап Ь = Са1зе;Ьоо1еап с = а & Ъ;Ьоо1еап ± = ( !а & Ь) | (а & !Ъ);Ьоо1еап д = !а;экранга с, { , д айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазьщыз.

5.

Ьоо1еап а = <:гие; Ьоо1еап Ь = ^ а1зе;Ьоо1еап д = 1Ь; Ьоо1еап е = а Л Ь;экранга е , д айнымалылары мэндерш шыгаратын программажазьщыз.

6.

Ьоо1еап а = ^ а 1 зе; Ьоо1еап Ь = 1:гие;Ьоо1еап с! = а & Ь;Ьоо1еап е = а Л Ь; экранга а , Ь, е , с 1 айнымалылары мэндер!н шыгаратын программа жазьщыз.

7.

Ьоо1еап а = 1:гие; Ьоо1еап Ь = 1ги е;Ьоо1еап <3 = а Л Ь;Ьоо1еап е = а & Ь; экранга а, Ь,с1,е айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазьщыз.

8.

Ьоо1еап а = ^ а 1 зе; Ьоо1еап Ь = ^ а1зе;Ьоо1еап с = а & Ь;Ьоо1еап 1 = (а & !Ь) | ( ! а & Ъ); экранга с , ± айнымалылары мэндерш шыгаратын программа жазьщыз.

54

Page 56: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

3. Бакылау сурактары

1. Бутш санды битпк операторларын атацыз.2. ]ауа тйнндеп программада битпк арифметика операторын

колдану кестесш тусшд1рщ1з.3. Оцга жэне солга жылжыту калай жазылады жэне калай

орындалады?4. К,атынас операторларын атаныз.5. Бульдхк логикалык операторлары атацыз.6. ,1ауа тйнндеп программада бульдж логикалык операторын

колдану кестесш тусшд1рщ13.

55

Page 57: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

М УА Т1Л1НЩ НЕГ13Г1 ОПЕРАТОРЛАРЫ Шартты оператор.

Шартты оператор 1Г-е1$е

Жалпы турде бул оператордыц жазылуы:(логикалык орнек) оператор!; [ е1зе оператор2;]

е 1 з е бол гм 1 мщдетп емес. Кез келген оператордьщ орнында фигуралык жакшага алынган курама оператор болуы мумшн. Ьоо1еап ттгп манд! кайтарушы орнек - логикальщ орнек.Бул 1 Е -е 1 зе операторы колданылган толык прогамма.

с 1 а з з 1?Е 1эе {ри Ы хс з^аЪхс VО^<3 шахп(31:гхпд а г д з [ ] ) { х п 1 ; шоп^Ь = 4 ; Зргхпд з е а з о п ;х? (шопЬЬ = = 1 2 | | шоп1;Ь == 1 | | гпоп1;К = = 2 ) { зе а зо п = "ИхпЬег";} е 1 з е х? (топЪЬ ==3 | | топ1:Ь = = 4 | | топЪЪ == 5) { зе а зо п = "Зргхпд";} е 1 з е х? (топ!:Ъ == б | | топ1;Ь == 7 | | гпопСЬ = = 8 ) { зе а зо п = "Зиттег";} е 1 з е х? (топЬЬ == 9 | | шоп^Ь = = 1 0 | | топ1:Ь == 11) { зе а зо п = "Аи1:итп";} е 1 з е {зе а зо п = "Водиз Моп^Ь";}Зуз1:еш.ои<; .ргхп^1п ( "Аргх1 хз хп ?Ье " + зеа зо п + " . " ) ;

}}Программа нзтижес1:Аргх1 хз хп ЬЬе Зргхпд.Вгеак

1ауа тшнде §о1о операторы колданылмайды. 1ауа тшнде §о1о операторын алмастырушы Ь ге а к операторы карастырылган. Бул оператор орындаушы ортага аталган блоктьщ орындалуын токтатып, келес1 блокка операторды баскаруды бередь 1ауа тшнде блоктьщ атауына белп колданылады. Ь ге а к операторы циклмен жумыс

56

Page 58: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

кггегенде жэне з м К :с Ь операторларына белпш колданбайды. Бул

жагдайда агымдагы блоктан шыгу керекпгш тусшем^з.

Келесп мысалда эркайсысында белп бар уш б1р1кт1ршген блок

бершген. 1шк1 блоктагы турган Ьгеак операторы келес! Ь блогынан

кешнп операторга етуге шакырады да, 2 р п т Ы п операторын

ОТК13Ш Ж1беред1. с1азз Вгеак {р и Ь И с зЬа!;1с Vо^с^ ша1п(31;г1пд агдз [ ] ) {Воо1еап 1; = 1:гие;

а: { Ь: { с : {5узЬет.ои1: .рг:ш1:1п ("Ве^оге *:Ье Ьгеак"); // Ьгеак алдында

(С)Ьгеак Ь;

Бузует.оиЬ.рг:1п*;1п(’"ГЬ13 иоп'Ь ехеси!:е"); //орындалмайды }

5узЬет.ои1:.ргхп1:1п ("ТЫз м о п 11; ехеси(:е"); //орындалмайды }

ЗузЬеш.ои^.ргхпЫп ("ТЫз 15 а^Ьег Ъ"); //Ь-дан сон}

}}

Программа нэтижесл:Ве^оге ЬЬе Ьгеак Т Ы з 13 а ^ е г Ь

ЕСКЕРТУ. Ьгеак операторын тек агымдагы б1ркт1ршген

блоктардьщ б^реушен вту ушш колданады.

2. Тапсырмалар

№ пускаТапсырма

Алгашкыбершгендер

[ а + Ь х - с х 2 * = 1,2,3 а=22 = \с1 + ех + / х 2 к = 4,5 Ь=1,5

+ / х + сх2 к = 8

1. с=1

с1=3

е=0,5

57

Page 59: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

№ пускаТапсырма

Алгаш кы

бершгендер

2.2 =

1+с> [с[ /т = 0

х - а л = 1,6

2/З.т2 -1/2(1 п = 23,4

с=-2а=1,5(1=2

х=3

3. 2 =2+0,За х = 3

1 + е '* х = 5,2

/2+ у -6 д: = 6,7,8

а=5

Ь=1,2

у=0,6

4./ =

Г1 + </ 5111(7/а у = 1

| (/-1>+а2 у = 2,4,8

[/ + 2/3* у = 5,6,7

(1=2

а=3,5

х=3

1=2,3

5.

2 -®/3-К22Х с = 3 й/-1п6 с = 8,9,10 А2 + гиг г = 2,5,7

со=1

х=2,5а=4Ъ=0,4

6.2 =

аЬ + агс(%а~ п = 0,1,6 аЛ/2 л = 7

"Я2 я = 2,3,4

а=0,5

Ь=2Ь=4

К=1,4

7. 2=1

р-С к = 3,4,5

!7Й/2 + С05/> к = 1,2,8,

®М к = 9

р=0,6

1=2

Ь=5

К=4

8.

т .г+ л/ 6 = 1,2

/ а + л/Ла2 6 = 3,4,5

+ </созх 6 = 8

х=0,63

с=1,5(1=2

а=0,37

9.2 =

Г;- + (х -а )/ (х + а) с = 0,1,2

Ь ' - х с = 4,5

[у 2+ е “ с = 3

у=2,6х=1,6а=0,4

58

Page 60: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1. Шартты оператор не упин кажет? Кандай формалары бар?

2. Шартты операторыны калай жазылады?3. Шартты операторга баска шартты операторды б!р1кт1руге болады

ма?

4. Б1рнепршген шарт операторларыныц колдану ерекшел1ктер1

кандай?

5. Ьгеак операторы кай кезде колданылады?

Лауа тйннщ тавдау операторы.з и Н с Ь операторы б1р айнымалыныц немесе ернектщ мэнше

тэуелд1 программа кодыньщ эртурлг бол 1ктер! арасында ауысуды

камтамасыз етедь Бул оператордьщ жалпы жазылуы:5иИ:сЬ ( ернек ) { сазе 1мэн:Ьгеак; сазе 2 мэн:Ьгеак; сазе п мэн:Ьгеак; йе?аи11::}

Орнекп есептеудщ нэтижеа кез келген жэй тшгп, сонымен

катар сазе операторындагы корсетшген эрб1р мэн зихЬсЬ операторындагы ернек тишмен уйлеамд 1 болуы керек. Бул мэндер

б1регей литералдар болуы керек. Егер ек1 сазе операторында б!рдей

мэнд1 керсетсещз, транслятор кате туралы хабарлама бередь

Егер сазе операторларындагы ернек мэш сэйкес келмесе, онда

с1е:Еаи11: юлтпк сезшен кейшп баскару кодына бершед!. БеГаик

операторы мшдетт! емес. сазе операторларындагы ернек м эт

сэйкес келмеген жагдайда жэне зм11:сЬ-те сЗеЕаиИ: операторы

болмаса, онда программаныц орындалуы зм И :сЬ операторынан

кейшп оператордан басталады.

3. Бакылау еурактары

59

Page 61: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

зм И :сЬ операторынын; шпнцеп белп а жок Ь г е а к , зм хЬсЬ

операторьгаан кешнп турган кодк;а басцаруды беруге экеледь Егер

агымдагы с а з е бел 1мшен кейш Ь г е а к болмаса, келесю

орындалады. Кейде зм 1 1:сЬ операторында Ь г е а к операторымен

ажыратылмаган б1рнеше с а з е бвл1мшщ болган ьщгайлы.с1азз 5мИ:сЬЗеазоп { р и Ы х с зЪаЪхс VО^<^ тахп(51;гхпд

агдз[]) {хпЪ шопЬЬ = 4;ЗЬгхпд зеазоп ; зьгх^сЬ (топ1;Ь) { сазе 12: сазе 1: сазе 2:зеазоп = "Ихп1:ег";Ьгеак; сазе 3: сазе 4: сазе 5:зеазоп = "Зргхпд";Ьгеак; сазе 6: сазе 7 сазе 8:зеазоп = "Зигшпег";Ьгеак; сазе 9: сазе 10 : сазе 1 1 :зеазоп = "Аи1;игпп";Ьгеак; сЗе^аиЦ;:зеазоп = "Водиз МопЬЬ";}Зуз^еш. ои<:. ргхп1;1п ( " А р г И хз хп -Ыае " + зеазоп+

" . " ) ;}

60

Page 62: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Келес1 программада мэтшд1к жолдагы жол, сез, символ санын санайды.

с1азз Иогс1Соип(: {зЬа*;хс З^гхпд Ъех1: = "Ыои хз ЬЬе 1;х^пе\п" +

"^ог а11 доосЗ теп\п" +"■Ьо соте 4:о 1;Ье ахс1\п" +"оЕ 1;Ьехг соипСгу\п"+"ап<1 рау ЬЬехг с1ие Ъахез\п";

з^а^хс хп<: 1еп = ЪехЪ. 1епд1:Ь () ; риЫ хс з!;а1:хс уохс! тахп(81:гхпд а г д з [ ] ) {Ьоо1еап хпИогй = ^а1зе; хпЪ питСЬагз = 0;1 П(: питИог<1з = 0; хп1: питЬхпез = 0;^ог (хпЬ х=0; х < 1еп; х++) {

сЬаг с = ЪехЪ.сЬагАЪ(л.) ; питСЬагз++ ; змх-ЬсЬ (с ) {

сазе '\п': питЬхпез++; сазе '\С': сазе ' 1 : х^ (хпИогс!) {

пит№ог<1з++;хпИогсЗ = Са1зе;

}Ьгеак;

с1е;Еаи11:: хпйогс! = Ьгие,- }

}ЗузЬет.ои1: .ргхп^1п ( "\1:"+пишЫпез + "\Ъ"+пит№огс1з+"\1:" + питСЬагз);

}}

г е Ь и гп операторы

^ у а тшнде объект кластарында процедуралык интерфейс™ 1ске асыру ушш эдкггер деп аталатын ш ю программалар турлер!

колданылады. шахп 1ШК1 программасы — сэйкес кластьщ статикальщ

61

Page 63: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЭД1С1. Программалык код эдюшщ кез келген жерше дереу жумысты

аяктауга жэне кодты баскаруды беруге осы эд1сп шакырушы геЬигп операторын коюга болады. Темендеп мысалда 1ауа тЫ ортасында

дереу баскаруды кайтару ушш ге1.игп операторын колдану

кврсетшген.

ЕСКЕРТУ. И (1;) операторы бул мысалда колданылмаса 1ауа

трансляторы соцгы рг1п1:1п операторыньщ ешуакытта

орындамайтылатын сезер едь Бул жагдайлар 1ауа тшщде кате болып

саналады, сондыктан 1 Г операторынсыз трансляциялау мумкш емес.

2. Тапсырмалар№ пуска

ТапсырмаАлгашкыбершгендер

1. / =а + 2 / Ь + 4 о <» = 4Д6 (а+ЬУ ш = 2,3,7 а - х а о) = 8

а=1,5Ь=2х=0,5

2.2 =

!,5х+9г2 -1,25 « = 2,3,4

л = 5,6,8

а -х + у /с / п = 1

х=0,5а=4,3у=2,6с!=0,3

3.2 =

0,5а + со5 у/а т — 0,1,2

/-< т — 3,5,7 лг+дг3/2-1/3 т = 4

а=3У=2,71=2х=1

4. 2 =(зтх+е' =5,9 |(,Г + ,)/(1-ху) =1,2,3 [х+/2 =0

х=0,73

У=0,4

1=2,6

5.2 =

^ а 31П х ^ х

^\а + аХ\ ^3,4,5 Я#2 </=6,8

а=2х=0,54

с=2,3

Ь=1,8

К=3

62

Page 64: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

№ нускаТапсырма

Алгашкыбершгендер

6.2=

1 - з т * ( = 8

1/2(1 + со$а) ( = 0,1,2,3

V* + с 1 = 4,6,7

х=0,4а=0,88с=3,6

7.2 =

{а • $»п йс)7 1 = 3,4,5,6

VIя + И 1 = 7,9

'а<лН 1 = 0

а= -1Ь=0,8

х=1

с= -0,7

8. Н

- х у р - 3,4,5

аЫ ху р = 6

Са+Ь)1а! р = 8,!0

х=2

у=3,5а=0,1Ь=4

9.

2 =

\агс1& х + у )1 ( -х у ) к = 5,5

\ е ‘ к = 0,1,2

\а + Ь х+ ! к = 3

х=0,8У=0,2а=4

Ь=5

1=1

3. Бакылау сурактары1. Тандау операторыныц аткарагыи кызмет! мен орындалу рет1

кандай?

2. Б1р мезплде тандау операторыныц б1рнеше тармагыныц

орындалуы мумюн бе?

3. Шарт операторларында айнымалыныц мумкш мэнхнен кейш

канша оператор жазуга болады?

4. Тацдау операторында айнымалыныц мумкш мэш ретшде б1р

мезплде б1рнеше туракты бола алады ма?

5. зм И :сЬ операторыны жазылуын туащцродз.

Цикл операторы *гЬл.1е, с !о -и Ы 1 е .

Кез келген цикл 4 бел 1ктен турады: инщиапизация, денесг, итерация жэне аяцтау шарты. тшнде 3 циювдк конструкция

63

Page 65: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

бар: и Ы 1 е (апгы-шартпен), с1о-м Ы 1е (соцгы-шартпен) жэне Е ог

(параметрмен). м Ы 1 е

Бул цикл логикалык ернектщ мэш 1;гие болганша б1рнеше рет

орындалады. и Ы 1е операторыньщ жалпы тур к

( инициализация; ]

н>кИе ( аяцтау ) {

денеа;[итерация;] }Инициализация жэне итерация блоктары мшдетп емес. Теменде

м Ы 1 е цикл ушш «1:1 с к » он жолын басып шыгару мысалы

Карастырылады.с 1 азз И Ы 1е 0ешо {р и Ы хс з Ь а Н с у о х с ! тахп(51:гхпд а г д з [ ] ) {

хпЪ п = 1 0 ; ыЫ 1е (п > 0 ) {

8уз1:ет.ои1: .ргхпЫп ("Ьхск " + п) ; п— ;

}}

}

йо-пкИе

Кейде цикл денесшщ басында логикалык врнектщ мэш Г а 1 зе

болса да, б^р рет кана орындау кез1 болуы мумкш. Бул жагдайга ^аVа

тшнде с1о-мЫ1е циклд!к конструкциясы карастырылган. Оньщ

жалпы жазылуы:

[ инициализация; ] <1 о { денеа; [итерация;!} *>кИе ( аяцтау ) ;

Келес! мысалда цикл денес! аяктау шарты б1ршпп тексеруге

дейш орьшдалады. Бул итерация кодымен аяктау шартын сэйкестенд1ред1.

с 1а зз йоИ ЬН е {р и Ы х с з1:а<;хс уохё тахп(51:гхпд агдз[]) { хпЬ п = 10; с!о (

64

Page 66: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Зуз1;е т . ои (:. р г 1п1: 1п ( "Схск " + п) ; } мЫ1е (— п > 0) ;

}}

2. Тапсырмалар

№ нусца Тапсырма

1.

II ( 3 * ' Х о + 5 )+ б гп о + ^ )

\ <-1 У-1 >

2. У * Я

1X (< + и )

П ( / ^ 1/-1

3. У *= ГН * ’ П (/+<<)+-!—5-----I (* + 5)1-1

4. У = а ---- ]— ----------- + Т (< + 4 )(* + 2)

* -1 ^

5. " 2П < / + 4) ,У = ----и -ТЪ-------+ Ё ( ' + ° )

“ 1-1

6.

$II

( А

] Г ( | + 4 ) + ^1 = 1

П ( / + » ) 1 / - 1

7. У =" ' 0 ( ] * ь ) * л

1 - 1

а ’ X < ‘ + 4 >1 = 1

8. У = а ]“[ (6 + /) + 2) (; + 6 • О)Ш\ <-1

9.У - , + сП ( у + 2 )

Ё ( ' + * )/-1

10. у = а21 П о + ^ ) + ' , Х ( ,п + 2)1 У-1 ”-1 /

65

Page 67: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

№ нуска Тапсырма

11. 1 ? , ( ' + а )У - , + - ,

* П ( У + 5>/-1

12.С + X ( ! + < / )

' п Г 1 )Ч - . 1 1 + 2 )

3. Бакылау сурактары

1. .1ауа Т1Л1Н1Ц 3 циклдж конструкцияларын атацыз.

2. ^айталау (цикл) операгорлары кандай эрекеттерге арналган?

3. м Ы 1 е операторыныц жазылуын мысал аркылы тусщщрщ1з.

4. с1о-иЫ.1е операторьшыц жазылуын мысал аркылы

ТуС1НД1р1Ц13.

5. н Ы 1 е , с !о -м Ы 1 е операторларыныц айырмашылыгы неде?

Цикл операторы € о г , уп р операторы.

Г о г операторында барлык циклдщ 4 бел 1п де орын алган. Г о г

операторыныц жалпы жазылуы:

5 о г ( инициализация; ияцтиу; итерация ) денесц

Г о г операторыныц кемепмен жазылган кез келген цикдщ

н Ы 1 е цикл туршде де жэне керюшше де жазуга болады. Егер

алгашкы шартта циклге к!ру кезшде аяктау шарты орындалмаса, онда дене операторлары жэне итерация б1рде б!р рет орындалмайды.

Г о г цикшнде санауыштыц бутш мэш ец кйхп мэннен

аныкталган мэнге дейш артады.с 1а зз ГогОето {р и Ь И с з 1:а Ы с уол.с1 тал.п (ЗЪгхпд а г д з [ ] ) {Ног (хпЪ 1 = 1 ; 1 <= 10; 1++)Зуз^еш .оиЪ .ргхпЫ п ( " 1 = " + з.) ;

}}

66

Page 68: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Келеа мысал кер1 санау программасы:с1азз РогТгск {р и Ы х с з1:а1:хс уо хс! тахп(51:гхпд агдз[]) {Е о г ( 1 П 1: п = 1 0 ; п > 0 ; п — )

ЗузЪеш. оиЪ .ргхп(:1п ( "Ьхск " + п) ;}

}Г о г операторы иницпализациясыныц 1ШК1 бел1п айнымалылары

хабарламасына назар аударыцыз. Г о г операторыныц шшде

хабарланган айнымалы осы оператордьщ шепнде эрекет етед1.

Г о г операторы колданып жыл айларына арналган

прогорамманыц жаца версиясын карастырайык: с1азз МопЬЬз { з 1 а И с 51:гхпд топЪЬзП = ('^апиагу", "Е’еЬгиагу", "МагсЬ", "Аргх1", "Мау",

"аипе", " .1и1у", "АидизЬ", "ЗерИетЬег", "Ос1:оЪег", "ЫоуетЬег", "ОесетЬег" };

5<:аЫс 1 ПС топСКсЗаузП = { 31, 28, 31, 30, 31,30, 31, 31, 30, 31, 30, 31 };з^а(:1с 31:г1пд зрг1пд = "зргхпд";зСаЪхс 3<:г1пд зитшег = "зиттег'';зСа1:1 С ЗСгхпд аи^итп = "аиЬитп";з*;а1:1с 5{:гл.пд мхп!;ег = "мхпЪег";з Ь а Ы с ЗЬгхпд зеазопз[] = { мхп!:ег, мхпЪег, зргхпд,

зргхпд, зргхпд, зитшег, зиттег, зиттег, аи^итп, аиЪитп, аи1:итп, мхпЬег };

р и Ы х с зЬаЬхс у о х с! тахп(ЗЬгхпд агдз[]) {Еог (хп1: топ(;Ь = 0 ; топ!:Ь < 12; топЫ1++) { 5уз<:ет.ои(;.ргхп1;1п (топ^Ьз [топСЬ] + " хз а " +

зеазоп з [топ1:Ь ] + " топЬЬ мИ:Ь " + т о п ^М ау з [топЬЬ] +

" <3ауз. " ) ;)

}}

Программа нэтижеск^ п и а г у хз а мхп1;ег топЪЬ 31 с!ауз.ГеЬгиагу хз а мл.п(:ег топ(;Ь мхЫл 28 с1ауз.МагсЬ 13 а зргхпд топ1:11 мх1;Ъ 31 <3ауз.

67

Page 69: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

А р гИ 15 а зргхпд топЪЬ мхЪЬ 30 йауз.Мау 13 а зрг1пд топЬЬ мИ:Ь 31 йауз.Липе 13 а зиштег топ^Ъ мИЬ 30 йауз.Ли1у 13 а зитшег шоп^Ь иИ;Ъ 31 Йауз.АидизЬ 13 а зиттег топ<:11 м ИЬ 31 Йауз.5ер1:етЬег 13 а аи1;итп шопЪЬ 30 йауз.Ос1:оЬег 13 а аи!:шпп топ^Ь ыИ:Ь 31 йауз.МоуешЬег 13 а аи'Сишп топЪЬ 30 йауз.ОесешЬег а мл.п1:ег топЬЬ 31 Йауз.

Ут1р операторы

?ог операторыньщ децгелек жакшасы шшде б1рнеше

операторды ажырату ушш (,) упрдо колданады. Б1рнеше оператордан

туратын инициализация жэне итерация белчмдершде Гог циклш

колдану мысалын карастырайьщ.с1азз Согмпа {риЬИ с зЪаЫс уохй шахп (Зргхпд а г д з [ ] ) {1П1: а , Ь;?ог (а = 1, Ъ = 4; а < Ь; а++, Ь— ) {

Зуз1:еш.ои1:.рг1п<;1п ("а = " + а ) ;ЗузЪет.ои*: .рг1п!;1п ( "Ь = " + Ь) ;

}}

}Циклдщ 2 рет орындалатынын программадан керуге болады.а = 1Ь = 4а = 2Ь = 3

с о п Ы п и е операторы

Келес1 итерацияны мезплден бурын орындау ушхн агымдагы

итерацияда эл1 орындалмаган цикл денесшдеп операторлардыц б»р

белптн аттап оту жагдайлары кездесш калады. Осы максатта 1ауа

тшшде с о п ^ г п и е операторы карастырылган. Томенде эрб1р жолда

ею санды басып шагару ушш соп^Л-пие операторы колдану мысалы

корсетшген.

68

Page 70: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

с1азз СопЪхпиеОето {р и Ы х с з Ь а Н с уохсЗ тахп(5(:гхпд агдз[]) {Гог (хп1: 1 =0; х < 10; х++) {

ЗузГет.ои!: .рг1п1; (1 + " "); л.1: (1 % 2 == 0) сопПпие;ЗузГет. оиЪ. ргл.п1;1п ( " " ) ;

}}

}Егер индекс жуп болса, онда цикл жаца жолга символды

шыгармастан жалгастырылады. Программаныц орьшдалу нэтижес1

мы падай:

0 1 2 3

4 55 7 8 9

Белпа бар согШпие операторын колданып 0-ден 9-га дешнп

сандардыц ушбурышты кебейту кесгесш шыгару программасын

карастырайык:с1азз Соп»;1пиеЬаЪе1 {р и Ь Н с з1:а1:хс Vо^с^ тахп(51;гхпд агдз[]) { ои1:ег: Гог (хп{; х=0; 1 < 10; х++) {

Гог (хпЬ ] = 0; з < 10; ]++) { хГ (] > х) {

ЗузГет.оиГ . р г х п П п ( ) ; сопЬхпие оиСег;

}ЗузЪеш. оиГ . ргхп1; (" " + (х * ])); }

}}

}Бул программада с о п П п и е операторы ] санауышы бар 1ШК1

циклд1 аяктап жэне 1 санауышы бар сырткы циклдщ кезект!

итерациясына кешед). Программаныц орындалу нэтижеа мынадай:

69

Page 71: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

00 10 2 40 3 6 90 4 8 12 16о- 5 10 15 20 250 б 12 18 24 30 360 7 14 21 28 35 42 490 8 16 24 32 40 48 560 9 18 27 36 45 54 63

2. Тапсырмалар№ н у с к а Тапсырма

1 .П ( ' + “ 3 )

у = --------------> - Ц -----------------------------------------------

' 3 I с < + з >/ - 1

2 . > / = а | Х ( * + <’ 2 ) + П О ^ + 2 ) |

V * - » М )

3 .

а X ( У + 5 / у )

1’ У " 13

* 2 П ( > + 6 0 • - 1

4.

4

; | ( А: + ) + т

X ( * • + 5 ) + а 2/ - 1

5. у = а|б:Х(* + 4)+П(/2+1)\ * = 1 >- 1

6 . ^ = О

^ з '

П ( к + Ьк )( ш I

X < . / + - т Ок У - * ■* У

7. X ( / + 2) + а]Г] ( У + * ’ > 1-1 / - 1

У= * + 6 2

8. о + 4> з ну = " '~ ь , • + П о + у )

° / - 1 У

70

Page 72: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

№ нуска Тапсырма

9. у = а

г >и 2 3-------+ Х 0 + 3)

П (у + 3)< /«• >

10.т Е ( к 1 + Ь 1 )

у = — ^ ---------------------П ( / + (/ ' 2)1 « 1

11. у - т

( 3 "1ь X ( ‘ + а )1 -1

П ( У + 1 / 6 )ч У * 1 V

12. У = —----1-------- + / Е ( 5 + 0П </ + 4>У-1

13.а 2 + * X ( «' + 5 )

, = ------------ ^ ---------------4 + П ( / + 2 ')./ * 1

3. Бакылау сурактары

1. К,андай жагдайларда циклды уйымдастыру у пин Г о г кайталау

операторын колданган дурыс?

2. Г о г цикл операторында цикл параметр» калай сипатталады?

3. Г о г циклында баскарушы айнымалыга (цикл параметрше) кандай

шектеу койылады?

4. Операторларды жазуда тыныс белгшершщ кандай ережелерш

сактау керек?

5. Утлр операторын кай кезде колданылады?

6. с о п П п и е операторьш кай кезде колданган ьщгайлы?

71

Page 73: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

М АССИВТЕР

Бйр олшсмд! массивтерд1 евдеуМассив тишн хабарлау ушш квадрат жакшалар колданылады.хп*: шоп!:11_с1ау5 [ ] ;

шоп1:11_с1ау5 айнымалысы хабарланган жол бершген, тиш - “ т ( тиггп бутш санды массив” .

Массив ушш жады резервш алу ушш арнайы пем операторы

колданылады. Темендеп мысалда топ1;Ъ_с1ау5 массивше пе\у

операторыньщ кемепмен 12 бутш санды сактау ушш жады белшедь шоп1:Ь_<^ауз = пей д.п1: [ 1 2 ] ;

Темендеп мысалда элементтер1 жылдагы айлардьщ кун санынан туратын массива курады (кэбиса жьш).

с1азз Аггау {р и Ь И с з^аЪхс у о х с1 гпахп (Зргхпд агдз []) {1П<: шоп*:Ь_с1ауз [ ]; топ1:Ь_с1ауз = пем хпЬ [ 12 ] ; топ1:Ь_йауз [0] = 31; топ1;Ь_с1ауз [1] = 28; топ1:Ь_с1ауз [2] = 31; топ1:Ь_с1ауз [3] = 30; шоп<;Ь_с1ауз [ 4 ] = 3 1 ; шоп1:Ь_йауз [5] = 30; топ^Ь_с1ауз [ 6] = 31; тогИ;Ь_с1ауз [7] = 31; шоп1:Ь_<1ауз [ 8 ] = 30; топ*:Ь_с1ау5 [9] = 31; топЪЬ_<1ауз [ 10] = 30; топЪЬ_дауз[11] = 31;Зуз1:ет.ои1:.рг1п1:1п ("АргИ Ьаз " + топ1:Ь_с1ауз [3] + "

с1ауз . ") ;)

}Программаны ж1бергенде апрель айындагы кун санын басып

шыгарады. 1ауа ттщ де массив элементшщ нем1р! нелден

басталатындыктан, апрелдеп кун саны-бул шопЬЬ сЛауз [ 3 ] .

72

Page 74: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

А р гИ Ьаз 30 <1ауз.Сонымен катар массивке автоматты инициализациялау тэсшш

колдануга болады. Массив инициализаторы фигуралык жакшага алынган упр аркылы ажыратылган Т131М туршде бередь У т 1р массив

элементтерш б!р б1ршен ажыратады.с1азз Аи^оАггау {р и Ь Н с зЬ аЫ с у о 1с1 таз.п(31:г1пд а г д з [ ] ) {1П1; топ!:Ь_с1ауз [ ] = { 31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31,

30, 31, 30, 31 } ;бузует .ои (; .рг1п<:1п ("Аргз.1 Ьаз " + топ1;Ь_с1ауз [3 ] + "

д а у з ." )}

}

Программа нэтижес! алдынгы мысал нэтижеамен б1рдей.

2. Тапсырмалар№ щека Тапсырма

1.В б!релшсмд| массив! бершген. Осы массивтщ элементтершщ

есу реп мен сурыпталгандыгын аныктау.

2 .Б б1релшемд1 массившщ 10 артьщ б^ршии элементен В

массив!не жазу

3.0 б1релшемд1 массив! бершген. Массивтеп сонгы ншш 5 санымен ауыстыру.

4.Б б1релшемд! массив! бершген. Оц мэндердщ 1шхндеп

максималь мэнш, терк мэндердщ минималь мэшн тауып, олардыц орындарын алмастыру.

3. Бакылау сурактары1. Массив дегешм13 не?

2. Б1р елшемд! масив элементтершщ жазылуына мысал келпрщз.

3. Массивтсрд! сурыптау жэне оньщ эрекеттер тобегшщ Лауа тшнде

1ске асуын сипаттацыз.4. Массив упин жады резервш алу ушш арнайы кандай операторы

колданылады?5. пе\\- операторы не ушш колданылады?

73

Page 75: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Кеп елшемд! массивтерд! ондсу.Кеп 0лшсмд 1 массивтер

Непзгаде .(а\'а тйннде кеп елшемд1 массивтер жок, б|рак массивтщ массив! бар. Ол кшжене езгешелш болмаса, кеп олшемд!

массивтерге уксас. Теменде бершген код эр б1реу! нелмен

инициализацияланатын с !ои Ы е тшгп 16 элементтен гуратын

дэстурл1 матрицаны курады. Матрицаныц шш реализациясы —

массивтщ массив! й о и Ы е .с1оиЫе таГгхх [ ] [ ] = пей с!оиЫе [ 4 ] [ 4 ] ;Келес1 код фрагментшде жад саны инициализацияланады, б1рак екшип

олшемге жад крлмен енпз1лед1.йоиЫ е таЬгхх [ ] [ ] = пем с!оиЫе [4 ] [ ] ; та1:г1х [0 ] = пен д о и Ы е [4 ] ; та*;г1х[1] = пем ЙоиЫ е [4 ] ;та1:гхх[2] = пей доиЫ е [4 ] ,ш а1;гхх[3 ] = { 0, 1, 2, 3 }; К елеа мысалда элементтер тиш (1оиЫе болатын 4-те 4 елшемд!

матрица куры лады. Оныц диагональ элементтер1 (х==у ушш) 1-мен

толтырылады, ал баска элементтер1 нелге тец болып калады.с1азз МаГгхх {р и Ы хс з Г а П с уо 1<1 шахп(31;г1пд агдз [ ] ) { (ЗоиЫе т [ ] [ ] ; ш = пеы сЗоиЫе [ 4 ] [ 4 ] ; ш[0 ] [0 ] = 1; т [1] [1 ] = 1; т [2 ] [2 ] = 1; т[3][3] = 1;5уз1:еш,. оиЬ .ргхп!:1п (т[0] [0] + " "+ гп [0] [ 1 ] + " " +

ш [ 0 ] [2] +" "+ т [0] [3] ) ;ЗузЪет.. ой! .ргхп*;1п (т [ 1] [0] + " "+ ш[1][1] + " " +

т[1][2] +" "+ ш [ 1 ] [3]);Зуз*:ет.. ои(: .ргхпПп (т [2] [0] + " "+ т[2][1] + " " +

т[2][2] +" н+ т [ 2 ] [3]);ЗузЬет.. оиЪ .ргхпЫп (т [3] [0] + " "+ т[3)[1] + " " +

т[3][2] +" "+ т [3][3]);}

74

Page 76: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Программа нэтижесп:1 0 0 00 1 0 00 0 1 00 0 0 1

Бершген мысалда эрб1р элемент! жол нем1ршщ батан нем!рше

кебейтшдкшен туратын матрицаны куру керек. Массив

инициализаторыныц 1шшде тек литералдарды гана емес, ернектерд!

де колдануга болатынына назар аударьщыздар.с1азз АиЪоМа'Ьггх {р и Ь И с з Ь а И с уохс! тахп (51:г1пд агдз[]){ (ЗоиЫе т[][]

= {{ 0*0, 1*0, 2*0, 3*0 }, { 0*1, 1*1, 2*1, 3*1 }, { 0*2. 1*2, 2*2, 3*2 },{ 0*3, 1*3. 2*3, 3*3 } }:

8уз1 :ет .ои Ъ .ргд .п 1 :1 п (т [0 ] [0 ] + " " + т [ 0 ] [ 1 ] + " " +

тС0] [2] +" "+ т[0] [3]) ;'5уз1:еш.ои1;.рг1п1:1п (т [ 1 ] [0] +" "+ш[1][1] +" "+ т[1][2]

+" "+ т[ 1 ] [3]);Зуз1;ет. оиЬ .ргхпЫп (ш[2] [0] +" "+т[2][1] +" "+ т[2][2]

+" "+ ш [2 ][ 3 ] ) ;ЗузЬеш.оиЬ .рг1п1;1п (ш [3 ] [0 ] + " " + т [3 ] [1 ] + " "+ т [ 3 ] [ 2 ]

+ " "+ т [ 3 ] [ 3 ] ) ;}

>Программа нэтижеа:0 0 0 00 1 2 30 2 4 60 3 6 9

75

Page 77: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

2. Тапсырмалар№ щсца Тапсырма

1.Бершген А(5,5) квадрат матрицасыньщ басты диагоналга

Караганда симметриялыгын аныктау.

2 .В(4,4) матрицасы бершген. Осы матрицаньщ б1ршш1 баганыньщ элементтер1 есу рет1мен сурыпталгандыгын аныктау.

3.0(4,4) матрицасы бершген. Он мэндердщ йшндеп максималь

мэнш, тер)с мэндердщ минималь мэнш тауып, олардыц орындарын алмастыру.

4.В(4,4) матрицасы бершген. Егер жолда ец болмаганда б|р нвл

болса, онда осы жолды нелдермен алмастыру.

5.0(3,3) матрицасы бершген. Егер басты диагоналында нел болса, онда сэйкес жолды б1рмен алмастыру.

6 .

А(4,4) матрицасы бершген. Егер матрицаньщ максималь

элемент оныц бхршип жолыньщ элементтер косындысына тец болса, онда максималь элемент! бар жолды б1ршгш жолмен

алмастыру.

3. Бакылау суракгары1. Кепелшевд! массивтщ жазыльшсипапацьв.

2. Массив элементтершщ суфыпталуыньщ 1ске асуын сипаттацыз.3. Кеп елшсмд) массивтщ толтырылмаган элементгер1 калай

жазылады?

4. Массивтердщ 1ауа тшнде кке асуын сипаттаныз.5. Кем елшемд! массивке мысаддар келпрщв.

76

Page 78: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ж О Л Д А Р

Ж ол конструкторларын куру турлерь

Жолдар

Жолддарды Зргхп д класыньщ кемепмен жузеге асырамыз.

Жолдарды езгерту ушш З ^гхп д В и ГГег класы колданылады.

Жолдармен жумыс ктеу ушш 3 а ч а . 1апд пакетш колданамыз.

Конструкторлар

Зр гхп д т и п п объект™ куру ушш пе\у операторы колданылады.

Бос жолды параметр! жок конструктордыц кемепмен курамыз.5 1 г х п д з = пем З р г х п д ( ) :

Темендеп код 81пп§ т и п и $ объекткш конструкторде бер1лген

символды массивпен инициализациялайды.сЬаг с Ь а г з [ ] = { ' а ' , ' Ь ' , ' с ' } :51:г1пд з = пем Зргхпд(сЪагз);ЗузЬет.ои? .ргхпЫп (з) :Бул фрагмент «а Ъ с » жолын баспага бередь

Сонымен конструктордыц 3 параметр! бар:

31:г1пд (с Ь а г с Ь а г з [ ] , хпЬ бастащыИндекс, хп*;

символ саны) ;

Келеа тэсшде осы 3 ггараметрд! колданайык:сЬаг сЬагз[] = { 'а', 'Ь', 'с', 'с!', 'е', '± ' }:Зргхпд з = пеы З'Ьгхпд (сЬагз, 2, 3) ;ЗузЬет.ои*: .рг1п1;1п (з) ;Бул фрагмент «с с !е » жолын баспага бередь

Ж олдарды куруТемендеп фрагментте з жолы с Ь а г типт1 массивтщ кемепмен

инициализацияланып курылган.3(:г1пд з = "аЬс";Зуз1:еш.ои1:.рг1п1:1п (з) ;З р гхп д класыньщ жш колданылатын эдил - 1епд1:Ь ЭД1С1. Ол

жолдьщ узындыгын бередь

77

Page 79: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

З Г гхп д з = " а Ь с " ;З у з Г е т .о и Г . рг1п Г1п (з . 1епд1:Ь) ;

Бул ЭД1СТ1 жолдык; литералдармен де колдануга болады.З узГ еш .ои Г .р г х п П п ( " а Ь с " .Ъ еп дГЬ ( ) ) ;

Жолдарды б!р1 КТ1 руЖолдарды бIрIкт1 ру ушш косу символын колдануга болады. ЗЬгхпд з = «Не 13 » + аде + " уеагз о1<3.";31:г1пд з = пей 31:г1пдВиГГег ( "Не 15 " ) . аррепс! (ад е ) ; з .ар р еп с !{" у еагз о1с1. " ) . *:о5*:г:шд ( ) ;

Аныктама бойынша 31:г1пд класыньщ объекпсш езгертуге

болмайды. Сондыктан жолды езгерту операциялары 31;г1пдВиГЕег класыньщ кемепмен журпзгаедь

Символды алуМысалы:с 1азз де^СИагвОето {р и Ь И с з Ь а Н с Vо^с^ та1п (31:гз.пд а г д з [ ] ) {31:г1пд з = "ТЬ13 13 а Йето оИ ГЬе де1:СЬагз шеГЬос!."; 1п<: зЬаг*; = 1 0 ;1П»: епс1 = 14;сЬаг Ь и Г [] = пем сЬаг[епс! - зГаг !:] ; з .д еГ С Ь агз (зС агС , епё, ЬиГ, 0 ) ;5уз^ет.оиЬ.рг1п1:1п (ЬиГ) ;

}}Нэтижеа:йето

Жолдарды салыстыруМысалы:с 1 а зз еяиаЮ ето {р и Ь И с зГ а (:1 С Vо^с1 та1п(3<:г1пд а г д з [ ] ) {31;г1пд з1 = "Н е11о” ;31:г1пд з2 = "Н е11о";31:г1пд зЗ = "С о о й -Ь у е ";З^Г1 пд з4 = "НЕЬЬО";

78

Page 80: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЗузЪет.ои*; . ргл.п1: 1п ( з 1 + " едиа1 з " + з 2 + " - > " +з 1 .ед и а1 з ( з 2 ) ) ;

ЗузЪет.ои1:.ргл.п1:1п (з1 + " едиа1з " + зЗ + " - > " +з 1 .е д и а 1 з (з З ) ) ;

Зуз^ет .ои Ъ .ргхп Ы п (з1 + " едиа1з " + з4 + " - > " + з 1 . едиа1 з ( з 4 ) ) ;

Зуз1;еш.ои1;.ргхп1:1п (з1 + " едиа1з1дпогеСазе " + з4 + " - > " + з1 .ед и а1 з1 д п о геС азе (з4 ) ) ;

)}

НэтижескНе11о едиа1з Не11о - > 1:гие

Не11о едиа1з Соос1-Ъуе - > Га1зе Не11о едиа1з НЕЬЬО - > Га1зе

Не11о едиа1з1дпогеСазе НЕЬЬО -> Ьгие

Жолдарды реттеуТомендеп программа алфавит™ ретпен сурыпталган жолдар

м 11М1Н берсдьс1азз 5ог1:5(:г1пд (з (а С 1с ЗЬг1пд а г г [ ] = {"Ыом", "13", " (;Ь е " , "Ы гпе",

"Г о г " , " а 1 1 " , "доос!", "ш еп", "сош е", "С о ", "Ъ Ье"," а 1с Г , " о * " , ’Ч Ь е х г " , "соип^гу " } ;

р и Ь Н с зк аЫ с уохй та:1п (ЗСгл-пд а г д з [ ] ) {Гог ( 1пЪ 3 = 0; 1 < агг.1епд1;Ь; з++ ) {

Гог ( 1пС 1 = 3 + 1 ; 1 < а г г . ЛепдЬЪ; 1 ++) { хГ (а г г [д.] . сотрагеТо (а г г [3 ] ) < 0) {

ЗЬгЛпд 1: = а г г [ з ] ;

а г г [ 3 ] = а г г [ х ] ;

а г г Ц ] = Ь; ))

5уз*:ет. ои*: .ргз.п1;1п (а г г [3 ] ) ;}

}}

ЛгкДехОГ жэне 1аз1:1пс1ехОГ эдкггермщ колданылу

с 1 азз 1пс1ехОГОето {

79

Page 81: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

р и Ъ И с з Ъ а Ы с VО^с1 ш а!п (51 :г1пд а г д з [ ] ) {51:г1пд з = "Ыом 13 ?Ье ? 1 те ?ог а11 доос! теп " +

"1;о соте 1:о ЬЬе ал.с1 о? ? Ь е 1 г со и п ? гу " +

"апс! р ау 1;Ье1г <3ие ? а х е з . " ;5 у з ? е т . о и ? . р г г п Ы п ( з ) ;5уз1 :ет. ои? . рг1п1:1п ( "1пс1ехО? (1;) = " + з . л.пс1ехО:Е ( ' ? ' ) ) ; 8 у з ? е т . о и ? . р г х п Ы п ( "1азЬ1пс1ехО? ( Ь ) = "

+ з . 1азЪ1пс1ехО? ( ' { . ' ) ) ;

5 у з ? е т . ои? .рг :т1 :1 п ( 'Ч тЗ ехО ? ( ? Ъ е ) = " +

з . 1пс1ехО? { ’Ч Ь е " ) ) ;З у з 'Ь ет .ои Ь .ргхпЪХп ( "1аз1:1пс1ехО? (Ь Ь е ) = " +

з . 1азЪ1пс!ехО? ( 'Ч Ь е " ) ) ;5у81 :ет .ои1 :.рг1п?1п ('Ч п й ех О ? {1;, 10) = " +

з . х п й е х О ? ( ' Ь ' , 1 0 ) ) ;З у з ? е т . ои? . рга.п1;1п ( "1аз1:1пс!ех0? (*:, 50 ) = " +

з . 1аз!:1пс!ех0? ( ' 1:' , 5 0 ) ) ;З у з Ь е т . оиЬ .ргл.п 'Ы п ( "л-ПдехО? (ЪЬе, 10) = " +

з . х п д е х О ? ( " Ь Ь е " , 1 0 ) ) ;З у зЪ ет . о й ! . рг1п1:1п { "1аз1:1гк1ех0? (1:Ье, 50 ) = " +

з.1аз1;1пс1ех0? ( " С Ь е " , 5 0 ) ) ;

}}

Программа нэтижеслМои 13 СЬе И т е ?ог а11 доос! т еп Ъо со т е 1;о 1:Ье а1с! о??Ьеа-Г соип'Ьгу

ап<1 р а у ЪЬе1г с!ие Ь а х е з .1пс1ехО?(1;) = 7

1аз!;1пс1ех0? (? ) = 87

л.пс1ехО? ( ? Ь е ) = 7

1аз{;1пс1ех0? ( ?Ье ) = 77

1пс1ехС>? (? , 10 ) = 11

1аз1;1пс1ех0? (? , 50 ) = 44

1 пс!ехО? (?Ъ е, 10) = 44

1 а з ? 1 п й е х 0 ? (? Ь е , 50 ) = 44

80

Page 82: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

2. Тапсырмалар

№ нуска тапсырма

1.

Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген.

2-нн жолмен 3-ил жолдыц орындарын алмастырып, ск1

жолды б1р1кт1ру.

2.

Бос орьшмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген.

2-ип жолдыц 5 символын кеннру. Соцгы 2 соз болмайтын

езгертшген 1 жолдан жаца жол алу.

3.

Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген.

2-1111 ЖОЛДЫЦ 1-Ш 1 С63Ш 1-Ш 1 жолга Т1р к е у . Б1рший жолда

I -ш! сез! жок жаца жол алу.

3. Бакылау сурактары

1. Жол деген не?2. Жолдарды озгерту ушш кандай класы колданылады?

3. Жолларды сактау ушш айнымалылар калай сипатталады?

4. Жолдыц максимальды узындыгы кандай?

5. 1епдГЬ эдгсше мысалдар келт1рщ13.

6. Жолдьщ агымдагы узындыгы деген не?

7. хпйехОГ и 1аз1:1пс1ехОГ эддстершш кай кезде колдану

ьщгайлы.

Жолдарды ецдеу функциялары.

Кенирме алу барысында жолдарды модификациялау

ЗГггпд класс объекнсш езгертуге болмайтындыктан, жолды

модификациялау ушш оны ЗГгхпдВиГГег типт1 объектпе кеийру

немесе езгерктер енпзшген жаца жол кеийрмесш беретш темендеп

ЗС г 1 пд класс эдютерш колдануга болады.

зиЪ8Ъг±пд- пню жолды алу ЭДЮ1 "Не11о Йог1с1" . зиЬзГгл-пд (6) -> "Иог1с1""Н е11о И о г Ы " . зи ЬзГ ггп д (3 , 8) - > "1 о Ио"

81

Page 83: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

сопса Ь-жолдарды б1р1кпру ЭД1С1

"Не11о" . сопса!: ( " Ног1<Г') - > "Не11о Иог1с1"

герХасе-символдарды алмастыру эд1С1

"Не11о".гер1асе ( ' 1 ' , ' и ' ) - > "Немыо"

ЬоЬоыегСазе жзне ^оЦррегСазе-кшп жэне улкен ор1птерге

алмастыру ЭД1С1

"Н е11о".Ъ оЬсж егС азе () - > "Ье11о""Н е11о ".С оЦ ррегС азе () - > "НЕЬЬО"

Ъгйп-алдьщгы жэне сонгы бос орындарды алып тастау здю

" Не11о Иог1с1 " .1 :г х т () - > "Не11о Иог1с1"

сЬагАЪ жэне зеЮ ЬагАЪ- жолдан символдарды алу эдкй

Мысалы:с 1а зз зеЪСЪагАЬОето {ри Ы хс зЬ а Ы с уохс! тахп (5Сгхпд а г д з [ ] ) {51:г1пдВи{^ег зЬ = пем З ^гхп д В и ^ег ( "Н е1 1 о ") ; ЗузЬет . оиЪ .ргхп{;1п ("Ъ и ^^ег Ье^оге = " + зЪ) ; 5уз1:еш. оиЬ .ргхп1:1п ( "сЪагА*: (1 ) Ье^оге = "

+зЬ.сЬагА1: (1 ) ) ;зЬ . зеЬСЬагА*: (1 , ' 1 * ) ; з Ь . зеЬЬепд<;Ь ( 2 ) ;Бузует . ои1; .рг1п1;1п ( "Ьи ^^ег а±Ъег = " + зЬ ) ; ЗузЪ ет.ои*:. ргхпЫ п ( "сЬагА^; ( 1 ) аССег = " +

з Ь .с Ь а г А Ь ( 1 ) ) ;

}}Программа нэтижесьЬи^^ег Ье^оге = Не11о сЬ агА Ь (1 ) Ье^оге = е Ьи^^ег а^Сег = Нх сЬагА1:(1) а ^ е г = х

арреп<1- жолдьщ соцына жана жол т1ркест1ру ад]С1

Мысалы:с 1а зз аррепсЮето {р и Ь Н с зЬаЪхс уохс! тахп (Зргхпд а г д з [ ] ) {

82

Page 84: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

51:г1пд з ; хпС а = 42;ЗЪгхпдВиГГег зЬ = пем ЗЪгхпдВиГГег(40 ) ; з = зЬ .аррепс1 ("а =

") . аррепс!(а) .аррепсК" ! ") . СоЗСгхпдО ;ЗузЪеш.оиГ . ргхпЫ п (з ) ;

)I

Нэтижеск

а = 42!

1ПЗегЪ - 1ШК1 ЖОЛ Юр1СТ1ру ЭДЮ1

Мысалы:с 1а зз хпзегЬОето {ри Ы хс з Ь а Н с Vо^с^ тахп (5Ггхпд а г д з [ ] ) { З^гхпдВиГГег зЬ = пем ЗЬгхпдВиГГег ( "Ье11о ьгог1с1 ! " ) ; з Ь . хп зегС ( б ,"С Ь еге " ) ;З у зЬ ет .о и ! .р гх п И п (зЬ ) ;

)}

Нэтижеск Не11о СЬеге мог1с1!

2. Тапсырмалар№ пуска тапсырма

1. Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген. 2-ин жолмен 3-нн жолдын орындарын алмастырып, ек1 жолды б 1рнспру.

2.Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген. 2-ип жолдыц 5 символын кеннру. Соцгы 2 сез болмайтын езгертшген 1 жолдан жаца жол алу.

3.Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген. 2-ип жолдыц 1-пп сезш 1-ин жолга т1ркеу. Б1ршип жолда 1-ип сез1 жок жаца жол алу.

4.

Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген. 2-ин жолдыц 3 символын 1-пи жолга Т1ркеу. езгертшген 1-нн жолдыц б1ршцн жэне соцгы сездершщ орнын алмастыру.

83

Page 85: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

5.

Бос орынмен белшген создерден туратын 2 жол бершген. 2-ип жолдыц 2-нн сезш 1-нн жолга Т1ркеу. Б^ршпп жолдагы символдар ретш кер) ретпен орналастыру.

6.

Бос орынмен белшген сездерден туратын 2 жол бершген. Егер 1-пи жолдыц б1рш1ш сез1 2-пп жолдыц соцгы сезше тец болса, онда 1-пп жолга 2-нп жолдыц б1ршпп сезш Т1ркеу, тец болмаса 2-ил жолдыц соцгы сезш алып тастап баспага шыгару.

3. Бакылау сурактары1. 1шк1 жолды алу эдю1 калай жазылады?

2. Жолдан символдарды алу ЭД1С1 атацыз.

3. Жолдыц соцына жаца жол Т1ркеспру эдкйне мысал келт1рнцз.

4. Символдарды алмастыру эдклн атап, мысалдар келт1рщ1з.

5. сЬ а гА ± жэне зе^С Ь агА !; кандай эдю?

6. {ю Ь о и е гС а зе жэне Ь оЦ рр егС азе эдюше мысалдар

КеЛ'Г1р 1Ц13.

7. Кандай жол эдктерш бшес13?

84

Page 86: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

К Л А С Т А Р

Класс эдктерш куру. Класс конструкторы. Мурагерлж

Кластар1ауа тшшде объектшьбагытталган программалаудьщ базалык

элеменп класс. Лауа тшшде кластардьщ курамында гпахп эдга болуы

мшдетп емес. Буи эдктщ жалгыз мшдеп - .1ауа интерпретаторына

программаны орындауды кайдан бастауды корсету. Класс куру ушш

1шшде с 1 а з з кштпк сез! болатын бастапкы файлдьщ бар болуы

жеткшюч жэне идентификатор мен денес1 ушш фигуралык

жакшалары болуы керек. с1азз Ро1п1: {}ЕСКЕРТУ

.Гауа тшшдеп бастапкы файлдьщ ес1М1 ондагы сакталынган класс

ес1м1мен сэйкес келу! керек. Эрш регистр! класс сс1м1нде де, файл

еамшде де мацызды.

Объект ушш шаблон куру. Функционалдык интерфейс курушы класс объект жэне оньщ эд!стер курылымын аныктайды. 1ауа-

нрограммаларды орындау кезшде жуйе кластар екшдерш куру ушш

класты аныктауды колданады. Окшдер накты объектшер болып

табылады. «екшдер», «экземпляр» жэне «объект» б1рмагыналы

терминдер. Томенде класс аныктамасыньщ жалпы тур! бершген: с 1азз к л а с с _е с 1м1 е х 1:епс1з суп ерк ласс_ес1м1 { (:уре объект_

айнымалысы1 :Ьуре объект_ айнымалысы2 :Ьуре объект_ айнымалысыЫ:*:уре 1 ЭД1С есхмх (параметрлер_т1з1мд.) { эдхс денесз.;

}■Ьуре 2 ЭД1 С е с 1М1 (парам етрлер_т1 з 1м1 ) { эдхс денесд.;

}Суре М эдхс есхм х(парам етрлер_тхзхм х) { эдхс денесх;

}}

с<класс_есхм1А> — бул «с у п е р к л а с с е с хм !» класыныц 1цш класы,

оны ехЪепсЗз кЬгтк сез1 керсетедь .Гауа-ньщ кластык иерархия басы - ОЬ^ес!;. Класс Ро1п1: мысалын карастыруга болады.

85

Page 87: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Айнымалы ек 1 лдер1 (шнапсе УапаЫез)Бершгендер аныктамада класс денесш керсетунп ашылган жэне

жабылган жакшалар арасындагы айнымалыларды хабарлаушы класка

инкапсуляцияланады. Айнымалыларды эдктерден тыс, соньщ 1шшде

т а т Эдкшен тыс хабарланады. Теменде ею 1 пЬ анымалы тшгп

Р о 1 п 1: класы бершген код фрагмент! бершген. с 1 азз РохпЬ { л.п1; х , у ;>

пек операторы

пей операторы керсетшген оператордьщ экземплярын курады

жэне жацадан курылган объектке сштемеш кайтарады. Ро1п1: класс

экземплярыньщ р айнымалысын менннктеу жэне куру мысалы

теменде келпршген.Р0 1 П1; р = пей Р о х п М );

Б1Р, тек сол б!р объекпге бгрнеше сштеме жасауга болады.

Келпршген мысалда ею эртурл! Рогп !: класс объектил курылады

жэне олардьщ эркайсысына м е т л и т мэндер! енпзтедь Нукте

операторы айнымалыларга жэне объект эдюше колайлы болу уннн

колданылады. с1азз ТмоРо1п4:з {р и Ь И с з и У с VО^с шахп(5(:г1пд а г д з [ ] ) {Р0 1 П1: р 1 = пем Рол.п*:();РохпС р2 = пем Р охп С О ; р 1 .х = 1 0 ; р 1 . у = 2 0 ; р 2 . х = 42; р 2 .у = 99;5уз<:ет. ои*: .р гхп Ы п ( "х = " + р 1 .х + " у = " + р 1 . у ) ;ЗузЬеш. о й ! .р гхп Ы п ( "х = " + р 2 .х + " у = " + р 2 . у ) ;

}}Бул мысалда РохпЬ класы колданылып, осы объектшщ ею объекпс1 курылды

жзне оньщ х ,у айнымалыларына эртурл1 мэндер мешшктелдк Теменде

программа нэтижеа бершген:х = 10 у = 20

х = 42 у = 99

86

Page 88: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЕСКЕРТУИнтерпретатор жуктелу кезшде командалык жолга Рол.п1: класын емес, ТкоРохпЪз класын керсетик. Енд! Ро1п1; класына тахп эдкш косып, аякталган программаны аламыз.с1азз Рол.п1: { хШ х, у ;р и Ь И с з Ь а Н с у о 1с1 ша1п(31;г1пд а г д з [ ] ) {Ро1п1: р = пей РохпЬ ( ) ; р . х = 10; р .У = 2 0 ;Зуз{:еш .ои<:.рг1п1:1п("х = " + р .х + " у = " + р . у ) ;

}}

Эд 1 стерд1 хабарлауЭдктер темендеп форматта хабарланады:

тип йд1с_ес'ш '1 ( формальды параметрлер тЫм1) {

зд'гстщ денесй

}0д1с кез келген тшгп кайтара алады, егер нэтиже кайтармайтын болса

у о 1с1 тиш керсетшедь Формальды параметрлер Т131М1 - бул упр

аркылы ажыратылган тип-идентификатор тобеп. Егер параметр

болмаса, бос денгелек жакшалар койылады.с1 азз Ро1п1; { 1п(; х , у ;Vо^с1 1п И : (1п(: а , хпЬ Ь ) { х = а ;У = Ъ;

)}

Айнымалы екьвдерш жасыру^ уа тшнде б1р немесе б 1р1кпршген облыстарда ек1 локалды

аттас айнымалынын кершу! мумкш емес. Б1рак айнымалы екшдер1 аттас эдктердщ формалд1 параметрлерш хабарлауга тиым

салынбайды. сштемеа колданылатын агымдагы объект ушш т к

ЭД1С1Н1Ц жаца турш карастырайык. с 1 азз Ро1п1; { хпЪ х, у ;

87

Page 89: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

члоз-с! 1п И :(1п1: х, л.п'Ь у) {1 Ы з .х = х;Ъ Ы з.у = у

)}с1азз ТиоРо1п1;з 1п1): {риЬН с зЬаСхс уо1<Л ша1п (Зргхпд агдз [ ] ) {РогтС р 1 = пем Р ол .п {;();РохпС р2 = пей Ро1п1 :(); р 1 . 1пИ; ( 1 0 , 2 0 ) ; р2 . 1пИ: (42 , 99) ;ЗузЬеш. ои(: .рг1пЪ1п ( "х = " + р 1 . х + " у = * » + р - 1 . у ) ; Зуз^еш. оиС .р г х п И п С ' х = " + р 2 . х + " у = •• + р2 . у ) ;

}}

Конструкторлар

Конструктор дегешшз жана объеюпш инициализациялау ушш колданылатын эд1с. Конструктордьщ еам ! кластьщ еам 1мен сэйкес

келедь Конструктордьщ кайтаратын тиш болмайды. Алдьщгы

мысалды конструктордьщ кемепмен жазайьщ.с1азз РсапС { 1П1: х, у;Ро1п1:(1п1: х , л.п1: у) {Й 1 8 . Х = х;Й 1 5 .У = у;

}}с1азз РохпССгеаСе {р и Ь Н с з'ЬаСхс уо1с1 шал.п (51;гл.пд а г д з [ ] ) {Ро1п1: р = пем Рол.п1: (10, 20) ;ЗузЪ ет .ои С .ргхп Ы п (" х = " + р .х + " у = " + р . у ) ;

}}

Ь Ы з —Т1 конструкторларда колданылуыМысалы:с1азз Ро1пС { хпС х, у;Ро1п1:(1п1: х, 1пЪ у) {Ш з . х = х;Ш з . у = у;

88

Page 90: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

}РохпЬО {1Ы з ( - 1 , - 1 ) ;

}}

Бул мысалда еюнпп конструктор объект инициализациясын

аяктау ушш б1ршнп конструкторга назар аударады.

Келеа мысалда Рол_п1: класына 2 сИ зЬ а п се эдк 1 косылган.

сИ зЬ а п се функциясы ек! нукте аракашьщтыгын кайтарады. Жол

колданылган эдктердщ б1реуше х жэне у нуктелершщ

координатгары, ал екшнпсше Ро1п(: параметр-объект тур1нде

информация берщедь с1азз РохпЬ { 1 П1; х, у ;РОЛ.П1: (1П1; х, 1П1; у ) {1;Ы 5.х = х ;ЪЫ з. у = у;}йоиЫе сИз^апсе <1пЪ х, 1 П1; у ) {1П1; с!х = Ъ Ы з.х - х;1п1: с!у = 1 Ы з .у - у ;геЬигп МаЬЬ. зч г 1; (с1х*с1х + <3у*с1у) ;

}ЙоиЫе сИзСапсе ( Рол.п1: р) { ге1;игп сИз1:апсе (р . х, р . у ) ;

)}с 1а зз Ро1п(;0151: {риЬИ с з1а11с Vо^с1 та 1 П (5*:гл.пд а гд з [ ] ) {Р01п1: р1 = пем Рол.п^(0, 0) ;Ро1п1; р2 = пем Ро1п1:(30, 40 );8у51;еш.ои1:.рг1п1:1п("р1 = " + рд..х + " , " + р 1 .у ) ; 5уз1:ет.ои1;.рг1п1;1п ("р2 = " + р2 .х + " , " + р 2 .у );ЗувЬет. ои1; .рг1п1;1п ( " р 1 . с!151:апсе (р2 ) = " +р 1 . сИзЪапсе (р 2 ) ) ;ЗузСет.ои !:. рг1п1;1п ( "р 1 . сИзЬапсе ( 60, 80) = " + р1 . сИзЬапсе ( 60, 8 0 )) ;

))

89

Page 91: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Екшип форманьщ с И зЪ а п с е эдкшде нэтижеш алу ушш

б1рш1ш форма шакырылады. Теменде бул программаныц нэтижесп керсетшген.р 1 = О, О р2 = 30, 40р 1 . сИ зГ ап се (р 2 ) = 50.0 р 1 .сИ з(:апсе (60 , 80) = 1 0 0 . 0

Мурагерл1КОбъектш-багытталган программалаудьщ екшпн непзп касиеп -

мурагерл!к (б 1ршш1 - инкапсуляция). Класстар-урпакдар тек кана ез

айнымалылары мен эд1стерш гана курып коймай, сондай-ак кластар-

бабалар эдютер! мен айнымалылардыц мурагер1 болады. Класс-урпак 1ШК1 кластар деп аталады. А л бершген кластыц бабасын оныц

суперкласы деп атайды. Кезекп мысалда класты калай кецейгу

керект1Г1 керсетшген. Ро1пГ класыньщ айнымалыларына уппшш г

айнымалысы косылады.с1азз Ро1п1:ЗВ ехГепдз Ро1п1: { 1п(: г;РохпГЗО ( 1пЪ х, з.п<: у, хпЪ г ) (Ш з . х = х ;С Ы з .у = у ;Ш з . г = г ;

}Рол.п1:30 ( ) {И Ы .з (-1 ,-1 ,-1 ) ;

)}Бул мысалдагы ех Г е п З з кштпк сез! трансляторга Ро1п1:

класы ушш 1шк! класс курылатындыгын хабарлайды. Бул класта х

жэне у айнымалыларын хабарлау кажет болмады. Себеб1, РогпГЗО

класы РохпГ суперкласыньщ мурагерь

зирег

Мысалда РохпГЗО класында суперкласс кездесетш код жш

кайталанды. Екшнп конструкторда сол кластыц бйршпй

90

Page 92: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

конструкторын шакыру ушш Ь Ы з колданганбыз. Сол сиякты,

з и р е г кштпк сез1 Т1келей суперкласс конструкторына назар

аударуга мумюнднс беред)с 1а зз РохпСЗЭ ехЬепдз РохпС { 1пЬ г ;Ро1п1;30 ( 1П*: х , 1П<: у, хп{; г ) {зирег (х , у ) ; // 1 Ы з . 2=г суперкласс конструкторын

шакырамыз;р и Ь Н с зЬа1:1с уохс! та1п(51:г1пд агдз [ ] ) {РохпЬЗО р = пем Ро1п1:30(10, 20, 3 0 );ЗузЪ ет.оиЪ .ргхпЫ п ( " х = " + р . х + " у = " + р .у + " г =

" + р . г ) ;}

}Бул программанын нэтижесгх = 10 у = 20 г = 30

Бакылау сурактары

1. Кластар дегеп1М13 не? Жалпы жазылуы кандай?

2. Кластарда бершгендердщ кандай кершу аймактарын бшес1з?

3. Кластарда эд1стер калай курылады?

4. пеш операторыньщ максаты не?5. Конструкторлар деген 1М13 не? Конструкторды курудьщ кандай

тэсшдерш б1лес13?

6. Мурагерлж дегешмв не?

91

Page 93: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

!I!

II Б0Л1М

ВИЗУАЛЬДЫ П РО ГРА М М А Л А У

СУРЫ П ТАУ ЭД1СТЕР1. Д И Н АМ И КАЛЬЩ ЦУРЫ ЛЫ М ДЫБЕР1ЛГЕНДЕР

!

Лауа Т1 Л1 Н мецгеруд! жалгастыру ушш косымша тапсырмалар.

Массивте 1 здеспру есептер!

Визуалды программалауды жузеге асыру ушш мурагерл1ют колданып

алдын - ала аныкталган кластардыц сипаттамаларын енпзем!з. Ол

упин х т р о гЬ конструкциясы колданылады. Текстж ершке енпзшген

санды алып, кездейсок сандармен толтырылган массивте сол санныц кездесетшдиш аныкдау программасы.

76 28 1Э 32 15 7 15 25 18 43 66 18 85 12 48 71 96 21 1 45 * 63 53 78 50 14

90 2 10 95 26 36 69 64 53 82 90 3 35 74 67 22 1418 75 20 30 88 98 79 22

85 93 23 91 28 9 73 33 50 3 91 22 19 8

96 36 С 91 5

Санды енгау: [22 | Г Табу.

Сурет 18. Массивте 1здест1ру есеб1

З-трог-Ь ^аVаx. змчпд. ЛЕгате;хтрог*: ^аVаx. зид.пд . Л ,аЪ е1 ;1т р ог1; }а у а х . змхпд. ЛЭр1:л.опРапе;л.трог1: аV аx . змхпд. ЛТехЪПеХд;л.трог1: ^аVаx. 5V/^пд.^Теx^;А^еа;^тро^1: заи ах . змхпд . ЛЗиЪ'Ьоп;хшрогЪ ^ аV а .и 1;^1 .Напдош;хтрог1: ^аVа . а\/Ь . еVеп1:. Ас1;хопЫз1:епег ;1т р ог1: ^аVа . ам1: . еVеп^:. Ас1;^опЕVеп^:;

92

Page 94: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

р и Ы х с с1а53 1Гхпс1_пит ех1:епс1з ЛГгате хтр1етеп1:зАсЫопЬхзЬепег {

ргл^аЬе Л,аЬе1 1аЬе1; ргл^аЬе ЛТех^Рхе^ СехЪ; ргх^аЪе Л'ехЪАгеа Ьа; рг:^а1:е ЛВи1:1:оп ЬиЬЬоп; ргл^а1:е хп'Ь [ ] пит; ргл^а1:е Ьоо1еап 1Еоипс1 = ^а1зе; ргл^аЬе хп{: питЬег, х; р и Ы х с Ехпс1_пшп(){

зе(:ТИ:1е ("Массивтегх санды аныктау");//Терезе такырыбы

1 Ы з . зеСЬауои!; (пи11) ;1аЬе1 = пем Л,аЪе1("Санды енгхзу:");

//Теракты текстж ер!с куру1:ех1: = пем ЛТехЬПе1с1 () ;

//Текстж ор1с курУЪа = пем ^ е х ^ А г е а () ;

//Текстж аймак куруЬи^Ьоп = пем аВи1:1:оп ("Табу") ;

//Батырма куру1аЬе1. зе1:Воипс1з (20, 130, 110, 15);

//Туракты текстж ер1стщ параметрлерш беру ^Ьхз .ас!с1(1аЬе1) ;

/ЛГерезеге туракты текстж ор1с косуЪех*:. зеЬВоипйз (120, 130, 30, 20);

//Текстж орктщ параметрлерш беру Ь Ы з . асМ (Ьех1:) ;

//Терезеге текс т! к ерю косуЬа . зе1;Воип<Зз (20, 20, 217, 100);

//Текстж аймактын параметрлерш беру Ъ а . зе1:ЬхпеКгар (1:гие) ;

//Текстж аймакта жолды тасымалдауды аныктау Ъа. зеЪЕсЛЪаЫе (^а1зе) ;

//Текстж аймакта мэл1меттерд1 взгерту мумкшдтн алып тастау Ьи1:1;оп. зеСВоипйз (160, 130, 80, 20);

//Батырманьщ параметрлерш беруКапскяп гд = пем Капёот();

//Кездейсок сандар объекпсш куру

93

Page 95: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

пит = пеы л .п Г [7 0 ];//Бутш типт1 70 саннан туратын массив куру

Г о г ( 1= 0 ; 1<70; 1 ++) {//Массив элементтерш аныктау цикш

п и т [1 ] = г д . п ехП п Г (100) ;//Массив элементше (0..100) аралыгындагы кездейсок санды менннктеу

Г а . аррепс! (пит [ 1 ] + " " ) ;//Массив элеменп текспк аймакта бейнеленед1

}Г Ы з . а<М (ЬиГГоп) ;

//Терезеге кнопканы косуЬиГГоп . асИ А сП оп ЬхзГеп ег (Г Ы з ) ;

//Батырмага эрекегп косуГ Ы з . ас!с1 (Г а ) ;

//Текстк аймакты терезеге косуГ Ы з . зеГ51ге (270, 2 0 0 );

/ЛГерезенщ елшемдерш беруГ Ы з . зеГ\/1з1Ые (Гги е ) ;

/ЛГерезенщ кершуш аныктау

Г Ы з . зеГОеГаи1ГС1озеОрегаГ1оп ( ЛГгате . ЕХ1Т_ОЫ_СШЗЕ ) , //Терезенщ жабылуы кезшдеп келюм бойынша аныкталган операцияны беру

)р и Ь И с У01<3 асЫ опРегГогтес! (АсЫ опЕуепГ е ) {

//эрекетп аныктауЛ.Г (е . деГЗоигсе ( ) == ЬиГГоп) {

//егер эрекет кез1 Ьийоп батырмасы болса1 Г ( !Г ехГ . д еГ Т ехГ () . ед и а1 з ( " " ) &&1з1пГЫ итЬег(ГехГ. д еГТехГ ()

) ) {//текст1к еркте санньщ бейнес1 болса

питЬег = 1 п Г ед ег .р а г зе1 п Г (Г ех Г . д еГТ ехГ ( ) ) ;//текст! санга турлещцрш питЬег айнымалысына менипктеу

Г о г (1= 0 ; 1 < 7 0 ;1 + + ){//массивте енпзшген санньщ кездесепндтн аныктау цикш

1 Г (питЬег == п и т [з _ ]) {//егер сан агымдагы элементке тец болса

Гоипй = Ггие;//Гоипё айнымалысына акикат мэшн менипктеу жэне

Ь геак ;

94

Page 96: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

}}з.Е (ИоипсО

//егер Гоипс! айнымалысынын мэш акикат болсаСГОрЫопРапе. 5ЬсжМе5заде01а1од (пи11, "Сэйкес элемент

номерз." + ( 1 + 1 ) + " . 1здест1ру сэтт 1 аяк;талды. " ) ; //хабарламасы бар терезеш шыгару

е1зе//егер ГоигкЗ айнымалысыц мэш жалган болса«ГОрЫопРапе . зЬомМеззаде01а1од (пи11, "Сэйкест1ктабылмады. " ) ;// хабарламасы бар терезеш шыгару

}е1зе

//егер еркте бос жол немесе цифрдан взге символ болса{

ТОрЫ опРапе. зЬомМеззаде01а1од (пи11, "Сан ен г1з1н 1з! " ) ; // хабарламамы терезеге шыгару

ИехЬ. зеЪ ТехЬ ( " " ) ;//ор!СТ1 тазарту

))

}р и Ь И с з4;а^1с уо1с1 т а :т (51;г1пд агдз [ ] ) {

Г1пс1_пиш = пек Гл.пс1_пит ( ) ;

}

р и Ь И с Ьоо1еап 1з1пЪЫитЬег ( 8 <;г1пд пит) {//самдык мэнд! аныктау функциясы

1:г у {1п1;едег ,рагзе1п1: (пит) ;

//текст! бутш санга турленд1ру}саЪсЬ (МитЪег1Гогта1;Ехсер1:а.оп п^е) {

//кате туындау барысындаге^игп ^а1зе ;

//циклд! аякггау

95

Page 97: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

//жалган мэнш кайтару

}г е 1:игп 1 гие;

//кер1 жагдайда акикат мэнш кайтару

}

■>

Массивте бинарлы 1здеспру

Реггелген массивте бинарлы 1здеспру программасын куру.

Бинарлы вдеспру тэсш бойынша реттелген массивте, мысалы есу

репмен, алдымен ортангы номерл! элемент 1зделшд1 санмен

салыстырьшады. Егер 1зделшд1 сан ортангы элементке тен болса,

есептщ шеш1М1 табылды. Кер1 жагдайда элемент бар болуы мумюн

массивтщ бел1п аныкдалады да, жацадан сол белйстщ ортацгы

элеменпмен салыстыру журпзгледь

г------------------------ ------'I Дъ Бинарлы <здеспру

67 43 98 32 23 77 54 79 36

С андаенпзу: 154 | [ табу

Сурет 19. Массивте бинарлы 1здест1ру есеб|

1трог(; аVа. а*Л . еVеп1: . Ас^:^опЕVеп^; ;1шрог1: ^ а V а .зд 1 .Т 1те ;хтрог!; ^аVа . и !:х1 . ЗЪ гхпдТокепхгег;хтрог1: ^аVаx. змхпд. ^Ви1:^;оп;т р о г ! ; ^аVаx. амхпд. ^Р^аше;1трог1: ^ а V а x .5^^^пд.Л .аЪ е1 ;хшрог! ]а у а х . 8М1пд. .К)р1;л.опРапе;хт р о г ! ^ а V а x .5М1п д .^З с^о 1 1 Рапе;

96

Page 98: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

хтрог(: ^аVаx.5V^пд.ЛТехЬАгеа;хтрог<: ^аVаx. зм 1 пд. ЛТех1:Г1е1д;хтрогЪ ^аVа.аV^: .еVеп^: .Ас<:хопЬхз<:епег;р и Ы х с с1азз Вхпагу_рохзк ех1:епс!з ЛГгате хтр1етегИ:5Ас<:хопЬхз1:епег {

ргхуа*:е Л<аЪе1 1аЬе1; ргхуа1:е 11Тех1:1Гхе1с1 Сех*:; ргхуаСе <7Тех(:Агеа Ьа; ргл^а^е ЛВиССоп ЬиЪЬоп; ргхуаЪе х п Ъ П пит;рго^аЪе хпЬ 1 , пишЬег, Vе^11, пхг, згейпхх, к, ргх^аСе ЗСгхпд зСг,з; р г ^ а С е Ьоо1еап Соипс! = Еа1зе; р и Ы х с Вхпагу_рохзк(){

зе1ТИ:1е("Бинарлы хздестхру");1 Ы з . зеЪЬауоиЪ (пи11) ;1аЬе1 = пем Л,аЪе1("Санды енгхзу:");ЪехЕ = пем <1Тех1:Е’хе1с1 () ;Са = пем ЛТехСАгеа();ЬиСЬоп = пем ЛВиССоп("Табу");1аЪе1.зеЬВоипдз(20, 130, 110, 15);СехС . зе1:Воипс1з (120, 130, 30, 20);Са.зеСВоипйз(20, 20, 217, 100);С а .зе^ЬхпеМгар(Сгие);ЪиССоп.зеЬВоипйз(160, 130, 80, 20);ЬиСЪоп. ас!с1Ас1:хопЬхз<:епег (1:11X3) ;ЛЗсгоИРапе зсгоИРапе = пем ЛЗсгоИРапе (Ъа) ;

з с г о И Р а п е . з е Ь У е г Ы с а Х З с г о И В а г Р о И с у (Л З с г о И Р а п е . УЕК Т1САЬ 5СКОЬЬВАК_АЗ_ЫЕЕОЕО);

з с г о И Р а п е . зеСВоипйз (20, 20, 217, 100);СЬхз . ас!с1 (1аЬе1) ;ЪЬхз .ас!с1 (ЪехЪ) ;Ш з . ас1с1 (ЪиССоп) ;1:Ьхз.ас1с1(зсго11Рапе) ;ЬЪхз.зе^Зхге(270, 200);СЬхз . зеСУхзхЫе (Ьгие) ; пит = пем хпС[70];

97

Page 99: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ЪЫ з . 5 е 1;0 еСаи11:С1о 5 е0р е га 1: 1оп ( ЛГгате . ЕХ1Т_0Ы_СЬ05Е ) ; )р и Ь И с Vо^с1 асСхопРег^огтей (Ас1:1опЕуеп(: е ) {

( е . деС Зоигсе( ) == ЬиЪЪоп){ х € ( ! ЬёхЪ . д е^Т ех ! ( ) . едиа1з ( " " ) &&1з1п1;ЫитЬег (^ех1:. де^Тех'Ь ( )) ) {

питЬег = 1п1:едег .рагзе1п {; (1:ехЪ . деСТехЪ ( ) ) ; з (;г = Са .деЬТехЪ ( ) ;

3 ^;г1пдТокеп1 2ег зЬ = пем З^ггпдТокепхгег (зЬ г , " " ) ;о — М I* .г1=0 ;

мЫ 1е ( з*;. ЬазМогеТокепз () ) { з = зЪ . пех1:Токеп ( ) ;

( 1 з 1п1:ЫитЬег (з ) ) {п и т [1 ] = 1п1;е д е г .р а г з е 1п1; (з ) ;1 ++;

}е 1 зе{

ЛЭрЫ опРапе . зЬомМез5аде0 1 а 1од (пи11, " 1 " + з + сан ем ес. " ) ;

}}

уегЬ = 1 - 1 ;П12 = 0 ;1 П1; п=0 ; с!о{

згейпхх = ( ^ е г Ь -п х г ) /2 ) +пхг; п++;

1 ^ (пит [згедпхх ] ==питЬег) {^оипс1 = 1:ги е ;Ь геак ;

}е 1 зе

х:Е (питЬег<пит [згедпхх ] ) уегЬ = згес1п1 1 - 1 ;

е 1 зе

98

Page 100: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

П 1 2 = з г е с ! п х х + 1 ;

}м Ь х1 е ( ! (ге гЬ <п хг ) II ^оипс1) ; хС (5оипс1)

ЛЭрЪхопРапе. зЬомМеззадеРхаХод(пи11, "Сэйкес элемент

номер! " + (згес!пхх+1 ) + п + " кадамда хздестхру сэт т ! аякталды. " ) ;

е 1 зе.ГОрСхопРапе . зЬомМеззадеОхаЗ-од (пи11, "Сэйкестхк

табылмады. " ) ;}е 1ге{

.ГОр{:хопРапе. зЬоиМе5 зад е0 ха1 од(пи11, "1зделхндх санды

ен г1з х н х з ! " ) ;Ь ехЬ . зе(:Тех(: ( " " ) ;

}

}}р и Ь Н с зЬа^хс уохс! шахп (Зргхпд агдз [ ] ) {

В1пагу_рохзк Ьр = пем В хп агу _р охзк ( ) ;

)р и Ы хс Ьоо1еап хз1п<:ЫитЬег (Зргхпд пит) {

Сгу{1п Ъ ед ег .р агзе 1пЬ(пит) ;

)са<;сЬ (ЫитЪегГогта1:Ехсер1:хоп п^е) {

ге<;игп Га1зе ;

}геСигп Ьгие;

I}

Алмастыру аркылы массива сурыптауМассив бершген. Алмастыру аркылы массива сурыптау

программасын куру.

99

Page 101: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Алмастыру аркылы массивт! сурыптау тэсш бойынша б 1ршш1 элементтен бастап эрб1р элемент келес1 элементпен салыстырылады

да, егер ол улкен болса, олар орындарымен алмастырылады.

Сонымен, мэндер! кшп элементтер массивтщ басына карай, ал мэндер 1 улкен элементтер массивтщ сонына карай жылжи бастайды. хшрог!: ]а у а х . змхпд. ^иЪЬоп; хшрог-Ь ^аVа . ам<;. 0л.тепз1оп; хшроП: ^аV аx .змхпд.аггаше;1 трог1; ]ауах.зм хпд. Л ,аЬе1;1 гпрог{; ^аVаx. змхпд. ЛЭрМопРапе;1 трог1; ^аVаx .зыгпд.^5с^о11Рапе;хтроП; ]ауах.зм1пд.аТехЪАгеа;хшрогЪ ^аVаx.зы^пд.ОГТех^Пе!^;хтрог!: ]аV а . аю1:. еуеп1;. Ас1:1опЫз1:епег ;хтрог!: ] аVа. амЪ. еуепС . Ас(:^опЕVеп^: ;хтрог»; ]а у а . и ^ И . 5(:г1пдТокеп12ег;риЫ 1 С с1аз5 5ог1:1пд ехЪеп<Зз ЛГгате 1шр1етеп1:зАсЫ опЫ з^епег {

ргл^аЪе ЭТехСАгеа Ьа;р г^ аЪ е ЬиЪЬоп;ргл^аЪе хп*; [ ] пит;ргхуа!:е 1пЬ х;ргхуаЬе 5*:г1пд з !:г ,з ;ргл^а(:е Ьоо1еап сЬапдес! = Са1зе;риЫ хс 5ог1;л.пд(){

зеЪТ1Ъ1е( "Сурыптау") ;СЬхз . зе^ЬауоиЪ (пи11) ;Ьа = пем 11Тех1;Агеа () ;Ь а . зе^ЫпеИгар (Сгие) ;^ с г о И Р а п е зсгоИ Рапе = пем ^сго11Рап е (Ъа) ;

//жылжу панелш курузсго И Р ап е . зе<:\/ег<:1са15сго11ВагРо1хсу ( ^ с г о И Р а п е . УЕК

Т1САЬ_5СКОЬЬВАК_А5_ЫЕЕОЕО) ;//кажет жагдайда вертикальды жылжу панелш шыгару

зсго11Рапе. зеЬВоипйз(20, 20, 517, 300);ЪиЪЪоп = пем ^и ^Ьоп ( "Сурыптау" ) ;Ьи^'Ьоп. зеЬВоипдз (20, 330, 517, 2 0 ); ЪиЪЬоп.асЬЗАсЬхопЬхзЪепег ( Ш з ) ;

100

Page 102: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ь Ы з . ас!с1 (з с г о И Р а п е ) ;Ь Ы з . ас1с! (ЬиЪЬоп) ;1Ы з . зеЪЗхге (570, 5 0 0 );1Ы з . зеЪ УхзхЫ е (Ъгие) ; пиш = пем 1П <;[70];

Й 1 3 . зе1:0е:ЕаиИ:С1озе0рега1:1оп ( ^ г а т е . ЕХ1Т_0Ы_СЬ03Е ) ;

}ри Ы хс уохй ас1:1опРег:Еогте<3 (АсЪхопЕуеп!: е ) {

(е.де1:Зоигсе ( ) == ЪиЪЪоп) {И: ( ! Ьа . деЪТех!: ( ) . едиа1з ( " " ) ) {

зЪг = ^а.деЪ ТехЪ ( ) ;З^гхпдТокепггег зЬ = пей ЗЪгхпдТокепхгег (з1:г, " " ) ;

//енпз1лген жолдагы бос орын аралыгындагы сандарды алу

токенайзерш курус — и « . о г

1= 0 ;мЫ 1е ( з Ь . ЬазМогеТокепз ( ) ) {

// з1 жолында бос орын аркылы ажыратылган элемент бар болуын

аныктайт. эз1р цикл!з = 31:. пехЪТокеп ( ) ;

//элемента 5 жолына жазуИ: (1з1п1:ЫитЬег (з ) ) {

//егер 5 сан болсап и т [1 ] = 1п*;едег ,р а г з е 1п1: (з ) ;

// 1 индекс1мен агымдагы санды массивке енпзу1 + + г

}е 1 зе

//егер 8 сан болмаса{

ЛЭрЫ опРапе . зНомМеззаде01а1од (пи11, " ' " + з + " ' сан

ем ес. " ) ;//хабарламасы бар терезеш шыгару

}}1ПС г = 1 ;

// массив елшемш аныктау

101

Page 103: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ьа . з е ^ Т е х !; ( " " ) ;

//текстк аймакты тазарту с!о{

//сурыптау цикл1Ъ а . аррепс! ( " \п " ) ;

//текстик аймакда жолдыц соцын аньщтайтын символды косусЬапдед = ^а1зе;^ ог(1= 0;1 <г;1++){

Щ (пиш[1]>пит[1+1]){ л.пЪ = пит[л.] ; пит[1] = п и т [1+ 1 ]; п и т [1+ 1 ] = ] ; сЬапдей = Сгие;

}■Ьа. аррепд (пит [ 1 ]+" ");

}•Ьа . аррепй (пит [1 ]+" " ) ;

} м Ы 1 е (сЬапдей) ;}

}}

р и Ь И с з Ь а Ы с VО^(^ тал.п (Зргхпд [ ] агдз) { Зог-Ыпд з = пем З о г Ы п д О ;

}р и Ы х с Ьоо1еап 1з1п1:ЫитЬег (ЗСг1пд пит) {

1:гу{1пСедег ,рагзе1п1: (пит) ;

}саСсЬ (МитЪег1Гогта1;Ехсер1:1оп п^е) {

геСигп 1а1зе;}геСигп Сгие;

}

102

Page 104: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ш Сурмщу 1з

13 45 3 67 84 9с 56 2 77 36 13 3 45 67 84 54 2 77 36 96 313 45 67 56 277 36 8496 313 4556 2 87 36 77 8496 *3 13452 56 3667 77 8496 В 13 2 45 36 56.67 77 84 96 3 213 3645 56 67 77 8496 *2 313 Ж 45 56 67 77 84 96 1231336 45 56 87 77 8406

Сурет 20. Алмастыру аркылы массива сурыптау есеб!

Тже тавдау аркылы массивт1 сурыптау

Он элементтен туратын массив бершген. Сурыптау кнопкасын басу аркылы т^ке тандау тэсЫмен массива сурыптау программасын

жазу.Л ке тандау аркылы массива сурыптау тэсш бойынша б^ршыи

элементтен бастап ен кшп элемент аныкталады да, ол б1ршпи

элементпен орын алмастырады. Содан сон массив екшпп элементтен

бастап кайтадан карастырылады. 1\алган элементтердщ шйндеп ен К1Ш) элемент аныкталып, ол екшнн элементпен орын алмастырады.

Осылай сонгы элементке дешн кайталанады. Нэтижесшде

сурыпталган массив аламыз.

хтрогЪ ^аVаx.5м^пд. ЛВиССоп; хтрогЬ ^аVа .амЪ . Охтепзхоп; хтрог1: ^аVаx.змхпд.ЛЕгате; хтрог1: зауах.змхпд.ЛЬаЬе1; хтрог1: ^аVаx.змхпд. ЛЭрЪхопРапе; хтрог!: ^аVаx.зм^пд. ЛЗсгоИРапе; хтрог!; ] ауах. змхпд. ЛТехСАгеа; хтрогЬ ]ауах. змхпд. ЛТех1:Р1е1с1; хтрог!: ^аVа. амЬ . еVеп1;. А с Ы о п Ы з Ь е п е г ; хтрог!; ] аVа. ам!:. еVеп1;. Ас!;^опЕVеп{:;

юз

Page 105: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

хтрог1; ^аVа .иЪ И . ЗЬгхпдТокепхгег;риЬИ с с1азз Рг_зог1: ехЬепйз ЛГгате хтр1етеп{:5АсЫ опЫ зЬепег {

ргхуа^е Л ’ехЪАгеа Ъа; ргхуа1;е ^иЫ ;оп ЪиЪЬоп; р г ^ а * :е хп{; [ ] пит; ргхиаЬе хп! л.; рг1уа1:е 3*:гхпд зЬг ,в ;

ргхуа^е хп1: тхп; риЬИ с Р г_зог< ;(){

зе1;ТШ е ( "Сурыптау") ;1 Ы з . зе^ЬауоиЬ (пи11) ;Ьа = пем .ЗТехЪАгеа () ;Ъа. зе^ЫпеИгар (1:гие) ;^сго11Рап е зсго11Рапе = пем ^ с г о И Р а п е (Ъ а ) ;

//жьшжу панелш курузсгоИ Рапе . зе-ЬУег^хсаХЗсгоИВагРоИсу (^сго11Рап е . УЕКТЮА Ь_ЗСК01,ЬВАК_А5_ЫЕЕ0Е0);//кажет жагдайда вертикальды жылжу панелш шыгару

зсго И Р ап е . зеЪВоипсЗз (20, 20, 517, 300);ЬиЬСоп = пем ^иЬЬоп ( "Сурыптау" ) ;Ьи(:<;оп. зе1:Воипс1з (20, 330, 517, 2 0 );ЬиЬЬоп . асМАсЫопЫзЪепег (1 Ы з) ;1Ы з . асЗй (зсгоИ Р ап е ) ;1Ы з . ас1с1 (Ьи'Ь^оп) ;ЬЫ з . зе^Зхге (570, 500) ;ЬЫ з . зе^УхзхЫ е (1гие) ;

(:Ы з . зе(;0е€аи11:С1озе0рега1:хоп (ЭТгате . ЕХ1Т_0Ы_СЬ05Е ) ; }

риЫ хс уохс! асЪхопРегГогтес! (Ас^хопЕуеШ; е ) { х { (е . де1:Зоигсе () == ЬиЫ:оп) {

х « ( ! Ьа.деЬТех!: () . едиа1з ( " " ) ) { зЬг = Са. де(:Тех1: () ;ЗСгхпдТокепхгег з1: = пеы

ЗЬгхпдТокепхгег (з!:г , ” " ) ;

//енпзшген жолдагы бос орын аралыгындагы сандарды алу токенайзерш к^ру

104

Page 106: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1=0;иЫ 1е ( з{; . ЬазМогеТокепз ( ) ) (

// 81 жолында бос орын аркылы ажыратылган элемент бар болуын аныктайт.Э31р ЦИКЛ1

з = зЬ . пех1:Токеп ( ) ;//элементп 8 жолына жазу

хС (хз1пЬЫ иш Ьег(з )) {//егер 8 сан болса

пиш [х ] = 1п1;едег .р а г з е 1п1: (з ) ;

//1 индекамен агымдагы санды массивке енпзух++ ;

}е 1 зе

//егер 8 сан болмаса{

ТОрЬхопРапе. з1ю мМ еззаде0ха1од(пи11," ' " + з + " ' сан

е м е с ." ) ;//хабарламасы бар терезеш шыгару

}}Ъа . зе1;Тех{: ( " " ) ;

//текста аймакты тазарту}

хпЬ г=х;^ог(х=0;х<г;х++){

Ъа.аррепй("\п"); гпхп—х ; хп1: ], Ьи^;^ог (□=!+!;□< г;з++)

(пит[^]<пит[тхп])тхп=з;Ьи:Е=пит[1] ; пит[х] = пит[тхп]; пит[тхп] = Ьи^;

:Еог(хп1: к=0;к<г;к++)Ьа . аррепс! (пит [к] +" ");

}

105

Page 107: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

}

р и Ь И с з*:а1:±с уохй т ах п (З р гх п д [ ] а гд з ) { Рг_зог*: з = пеы Рг_зогЪ ( ) ;

}р и Ь И с Ьоо1еап 1 з 1п(;ЫитЬег (Зргхпд пит) {

<:гу{1п*;едег .р а г з е 1п1; (пит) ;

}саЬсЬ (Ы итЪегГогта^ЕхсерЫ оп п^е) {

г е 1:игп ^а1 зе ;}геЬигп 1:ги е ;

)

45 37 5 84 93 477 25 8 55437 5 84 93 4577 2 5 8 55» 5 37 84 93 45772585545 8€4 93 *5 77 25 37 554 5 8 25' 93 45 77 84 37 554 5 8 25 37 45 77 84 93 554 5 8 25 37 45 77 84 93 554 5 8 25 37 45 55 8493 774582537 45 55 7793 844 5 8 25 37 45 55 77 84 93

Сурыптау

—у" -------7-Г

Сурет 21. Тн<е тавдау аркылы массивт! сурыптау есеб!

106

Page 108: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

д и н а м и к а л ы к к у р ы л ы м д а р

М8 0 0 8 операциялык жуйесшде жедел жадыньщ адрестелу кещсгпп сегменттерге белшш уйымдастырылады. Сегменттер 64

Кбайт келемд! жады бел 1ктершен турады. Сонымен катар сегмент

жедел жадыньщ 16-га есел1 кез-келген физикалык адресшен басталуы

мумюн. Объектшщ жедел жадыда орналасу орны сегмент адреамен

жэне сол сегмент ш ш деп ыгысу шамасымен аныкталады.

Айнымалыларга жадыны статикалык турде, ягни программаны

компиляциялау кезещнде, жэне динамикалык турде, ягни

программаньщ орындалу кезещнде, белуге болады. Осыган

байланысты айнымалылар статикалык немесе динамикалык деп

аталады. Статикалык айнымалыларга белшген жады программа

аякталганга дешн сакталады. А л динамикалык айнымалылардьщ

жадыда курылуын жэне жойылуын профаммист ез1 баскара алады.

Статикалык деректерд! сактау ушш 64 Кбайт орын белшедг Жедел

жадыда динамикалык деректерд1 орналастыру аймагын Ьеар деп

атайды.Программаны компиляциялау барысында барлык

айнымалылардьщ еамдер1 жады уяшыктарынын адрестер1не

турлен;ир!лед1. Осы адрестер бойынша айнымалылардьщ сэйкес

мэндер! сакталады. Корсетк1штердщ кемепмен программист тжелей

уяшьщ адресгер1мен жумыс 1стей алады. Керсетк1ш деген1М1з езшщ

мэш ретшде уяшык адресуй кабылдай алатын айнымалы. Керсетк1ш

типтелген немесе типтелмеген болуы мумк1н. Егер керсеткш

бер1лген типт1 айнымалыга с1лтеме жасаса, онда оны типтелген

керсетк1ш ден атайды.

0 р1стер1Н1ц б 1р 1 керсетк1ш болып келет1н кластар жадыда

сызьщты жэне сызыкты емес байланыскан курьшымдарды аныктауга

мумк1нд1к беред1. Сызыкты байланыскан курылымдарга стектер,

кезектер, Т131мдер жатады. 'Пз^мдер керсетк1штер санына жэне

олардьщ озара байланысуына карай б!р багытталган, ею багытталган,

сакина тур!ндег1 т1з1мдерге белшедгСызыкты емес курылымдарга агаштар, графтар жатады.

ТЫмге колданылатын нег1зг1 операциялар:

107

Page 109: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- бос Т131МД1 куру;- Т131МНЩ элементтершщ бар болуын аныктау;- алдыцгы, кешнп элементтершщ бар болуын аныктау;

- агымдагы элемент репнде алгашкы, сонгы, алдыцгы, кешнп

элементтерд! алу;' - агымдагы элементгщ мэнш алу;

- агымдагы элемента непзп ппгп баска мэнге езгерту;

- агымдагы элемнет ретшде алдыцгы немесе кешнп элемент

болатындай агымдагы элемента Т131мнен шыгару;

- агымдагы элементам алдына немесе кежн жаца непзп тшгп

элемент енпзу.

ТЫмдерге колданылатын операцияларды шектеу аркылы

бершгендерд! оцдеу барысында оте кеп колданылатьга кезек, стек

курылымдарын алуга болады.

Кезекке колданылатын непзп операциялар:- бос кезекп куру;- кезект^ц элементтер!н1ц бар болуын аныктау;- кезектщ алгашкы элементен оны кезекте жою аркылы алу;- тиш непзп типке сэйкес элемента кезектщ соцына

орналастыру.

Стекке колданылатын непзп операциялар:

- бое стек'п куру;- стект1ц элементтер1н1н бар болуын аныктау;- стектщ соцгы элементш оны стектен жою аркылы алу;

- тиш непзп типке сэйкес элемента стектщ соцына орналастыру.

Агашка колданылатын непзп операциялар:

- тривиальд1 агашты куру;

- агаштыц туб1рш алу;- бер1лген туб!рд1Ц 1ШК1 агаштар Т131М1Н алу;

- агаштыц туб 1рш алмастыру;

- бер|лген туб1рд1ц 1ШК1 агаштар т1з1м1н алмастыру;

Графтарга колданылатын непзп операциялар:

- бос графты куру;- Т131мдерге арналган барлык нег1зг1 операциялар.

108

Page 110: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Келтфшген операциялар аргументтер!, кайтарылатын мэндер1 операцияньщ кызметше сэйкес болатындай эдютер ретшде уйымдастырылуы керек.

Агаштарды белгш б1р непзп типтен курылган курылымдар жиыны аныктайды. Эр б1р курылым тебеден немесе бершген агаштьщ туб^ршен жэне бершген агаштьщ ш ш агаштары болып

саналатын элементтер Т131мшен турады. 1шю агаштары жок агаш

тривиальды агаш деп аталады. Тривиальды 1шю агаштьщ тубI р 1

жапырак деп аталады.

Багытталган графтарды тебелер деп аталатын Т ти тт

элементтерден туратын Т131М жэне догалар деп аталатын 0 типшен

туратын элементтер Т131М1 аньщтайды. Эр б1р тебе ушш осы тебеден

шыгатын догалар Т131М1 жэне осы тебеге юретш догалар Т131М1 бар

болады. Бос тебелер жэне бос догалар Т131мшен туратьш графты бос

граф деп атайды. А л тек догасыз бхр гана тебеден туратын графты тривиальды граф деп атайды.

Графтарды тебелер деп аталатын Т ти гт элементтерден туратын

Т131М жэне кабыргалар деп аталатын 0 типшен туратын элементтер

Т131М1 аныктайды. Эр 6\р тебе ушш осы тебеден шыгатын

(ин ци дент) кабыргалар Т131М1, ал эрб1р кыр ушш осы кыр косатын

ею элементтен туратын Т131М аньщталады.

Кезек жэне стек курылымдарыньщ непзп операцияларын келеа

функциялар туршде куруга болады.

//Кезекке жаца элемент енпзу функциясыр Ук1_ е 1 (р р*:г, хпЪ х )

{ (рСг==пи1 1 ){ р^г=пем р;

Р (:г . х=х; рЬг ,пех<:=пи1 1 ;

)е 1 зе

р1:г . пех1:=ук1_ е 1 (р (:г .п ех 1 , х ) ; ге^игп р (;г ;

}

109

Page 111: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

//Кезектен элемента шыгару функциясы р и й _е1 {р р ! г ){

И (р С г !=п и 1 1 ){

5уз1;ет.ои(:.рг1п1;1п (р1 :г.1 ) ; р Ь г=р 1: г . пехЬ;

}ге<:игп р 1:г ;

}Кезектщ схемасы келеа турде кескшделед!.

Ж Л -1.

Кезеккежаца элемент енггзу

алу

//Стекке жаца элемент енпзу функциясыр Vк1_ е 1 (р рЪг, 1пЬ х )

{р р 1 П ; рЪг1=пеи р; р ! г 1 . 1=х ; р Ьг1 .пехЪ=р^г; р<;г*р^г1 ; ге^игп рЬг;

}//Стектен элемента шыгару функциясыр ис1_е1 (р рЪг)

{1 С (р 1:г != п и 1 1 )

{ЗузЪет. оиЬ .ргхп Ы п (р-Ьг . 1 ) ; р 1:г = р 1: г . пехЬ;

Кезектенэлемент/т

110

Page 112: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

}ге<:игп рЬг;

}Кезектщ схемасы кслсс! турде кескшделедг

Стектен

элементт/

алу

Стеккеэлементгт

енгиуБул функцияларда кезек курылымында бершгендерд1 евдеу

барысында « б 1ршш1 келш - б 1ршип шыгу» тэрт1б 1, стек курылымында

бер1лгендерд1 ендеу барысында «сонынан келш - б1ршцп шыгу»

тэрт!б( жузеге асырылган.

Сакинаны схемалык турде темендег1дей бейнелеуге болады.

б/'ршиа элементке сытеме жасайды

элементтщ кврсетюш/

соцгы

Агашты схемалык турде темендепдей бейнелеуге

болады.

111

Page 113: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Стек динамикалык курылымыСтек динамикалык курылымын курып, непзп операцияларды

жузеге асыратын программа кодын жазу. хтрог!; ^ а V а x .зихпд. ЛГгате; хтрог!: ^аVаx. змхпд. ЛХаЪе1 ;АтрогЪ ^аV аx .зм ^п д .ЛЭр^хопРапе;хтрог1: ^аVаx. змхпд. 0Тех*;1Гхе1 с1;хтрог1: ^аVаx. зюхпд. СГТехЬАгеа;хтрог!; ^аV аx . зм1п д . ^Ви1:^;оп;хтрог1; зауа . и (:х1 . Капйот;хтрог 1: ^аVа. ам1:. еVеп'^:. А сЫ оп Ь хз^еп ег ;хтрог*: ^ а V а .аыЬ. еVеп1:. Ас1:хопЕуеп(:;

р и Ы хс с1 азз ЗТЕК ех-Ьепйз ЛГгате хтр1ешеп1;з Ас1:хопЫз1:епег {

ргл^а'Ье Л.аЪе1 1аЬе1; ргхуа1:е 11Тех1: 1Гхе1 с1 Ьех!:; р и Ы хс .ТТехЬАгеа 1:а; ргх^а!:е ^ и Ь Ь о п ЬиЬЬоп; р гхуа^е ^ и Ь Ь о п ЪиЬЬоп!; р гз^аЬ е хп1; [ ] пит; ргхуа1:е Ьоо1еап Гоипй = ^а1зе ; ргхуаЬе хп!: питЬег, х=0; р и Ы хс 0г_з1: з= пем У2_ з ! : ( ) ; р и Ы хс ЗТЕК ( ) {

зеЪ ТхЫ е ( "Санды стекке е н г х з у " ) ;Й 1 3 . зе'ЬЬауоиЬ (пи1 1 ) ;

1аЬе1 = пем Л ,аЪ е1 ("С т ек элементхн е н г х з у : " ) ;Ьех'Ь = пем Л |ех'ЬРхе1с1{ ) ;

Ьа = пем «ГТех^Агеа ( ) ;ЪиЬЬоп = пем аВиЫ :оп( "Элементтх стекке е н г х з у " ) ;

ЪиЫ:оп1 = пем ^и Ъ Ь оп ( "Элементтхстектен ш ы гару");

1аЪе1. зе1:Воипс1з (20 , 130, 150, 1 5 );ЬЬхз . аск! ( 1аЬе1 ) ;

1:ех(;. зеЬВоипйз (150, 130, 30, 2 0 );

112

Page 114: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ь Ы з . асМ (Ь ехЬ ) ;1: а . зеЬВоипёз (20, 20, 317, 100 );

( :а . зеЪЫ пеМгар ( 1:г и е ) ;■Ьа. зеЬЕсПЪаЫ е ( :Еа1зе) ;Ьи<;<:оп . зе1;Воипс1з (190, 130, 200, 2 0 );1Ы з . ас!<1 (ЬиЬ'Ьоп) ;

ЪиССоп. асЫ АсЫ опЫ з^епег ( Ш з ) ;

Ьи(:1;оп1. зеЪВоипйз (190, 160, 200, 2 0 );Й 1 3 . ас1с! (ЬиЬЪоп1 ) ;

ЬиЫ;оп1. ас!с1Ас1:1опЫз1;епег (1 Ы з ) ;Ь М з . асИ (Ъа) ;

Ш з . зе^Зххе (470, 3 0 0 );

Ь Ы з . зе^ У гзх Ы е ( 1;ги е ) ;

Ш з . з е 1:0е^аи 1 (:с1о зе 0 р е га 1;1оп ( .ЗТгате . ЕХ1Т_0Ы_СЬ05Е ) ;

)р и Ь И с уохс) асЫопРегСогшес} (АсЫ опЕуеп!; е ) {

О. (е . деЪЗоигсе ( ) == Ьи(:1:оп) { питЬег = 1п1:е д е г . рагзе1п1: (1 е х {:. де'ЬТех'Ь ( ) ) ;

з = з ^ к 1_ е 1 (з , пишЪег) ;Ь а . аррепс1 ( з . 1 + " " ) ; х=х+1 ;

}1 { (е . деЪЗоигсе ( ) == Ьи1;1;оп1) {

з=з ..ис1_ е 1 (з ) ;Ъ а . аррепс!( " \ п " ) ;112_ з 1; з 1= з ; 1п1: г = 0 ; 1= 1 - 1 ; м Ы 1е ( г < 1 ) {Ь а . аррепс! ( з 1 .1 + " " ) ; г + + ; з 1= з 1 .п ехЬ ;

}}

}

113

Page 115: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

р и Ь Н с зЬ а Ы с Vо^с^ ша1п(31:г1пд агдз[]){ ЗТЕК зЪ = пем 5ТЕК( ) ;

}}

р и Ь Н с с1азз 112_51: { р й Ь И с хпС л.; р и Ь Н с 02_з Ь пехЪ;р и Ь Н с 112_з<; Ук1_е1 (Чг_з<: рйг, 1 П<: х)

{112_ з 1; р (:г 1=пеы 11г _ з 1: ( ) ; р !;г1 . 1 =х ; р 1:г 1 .пех*:=р1;г ; рЪг=рЪг1 ; ге^игп рЪг;

}р и Ь Н с Ц2_ з 1; ис1_е1 (Ц2_з (: р*:г){

1 (р Ь г != п и 1 1 ){

5уз1;ет.ои{:.рг1п<;1п (р Ь г .1 ) ; р 1:г=рЬг .пех!:;

}геСигп рСг;

}}

Сацдыстеккеент! '

78 34 12 3212 34 7834 ТВ78

Стек элемента енпзу:! ] ; Элемент стекке енпзу

[. Элемент стектен шыгеру |

.... "• _}

Сурет 22. Стек динамикалык курылымы

114

Page 116: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Динамикалык курылымдарды колданып шыгаруга арналган

есептер

1. Стек динамикалык курылымын колданып жол туршде бершген

арифметикалык ернектщ мэнш есептеу.2. Кезек динамикалык курылымын колданып графтагы бер1лген ек!

тебе арасындагы жолдарды аныктау.

3. Бершген графтагы ец узын жай жолды аныктау.

4. Графтагы ец узын циклдх аныктау.

115

Page 117: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

сей

I 1*

3сл

*

2:§

&*

сей&к

§кяи§XЁо2евО,'О-сО22«о

о—

а

<>• В-0л II

11с с:

со

X

г

н х—1 со3

юей

Т5

•—' с о „—. II •—' н .,—. смтз .—. • * с о <и тз ■—. -гЧ с X ТЗ .—. II*н ■—> о Г-Н X X -н •—* «-Н я -Н •— ' •г"»о со Л 4-» сз • ~ о со р р 7х О со> СП с с ьв X

Л > СП с с 1 > СП Рм •н и •н •н ■и м С

о аз • ч. И § «4 о <я •ч м О пЗ ■г|*н го а ас X *н •«. ___ _ 1 а из •И • чр СП II 3 2 р Сп о гН 1 I 4-> СП 1—1(0 с: с р & я <0 С II II •н р 2 03 с II4-> *«Н Р о а р •Н со Л р Д Р •н аСО и

■Р4->с

о СО1

о3

со Я-и

■г)•н

о5

со мр

О со •Н в 1 § о со а> + в 2 о со <V-Н —* а) сЗ р; •Н •—• И 0) е ф 2 •н Н•“Н с р Е г <—1 с XI 1—1 + р В 1—1 с XIX) -н н со О И

эй л •Н Р •Н со со в хэ *н Рр 03 о >1 О. •*-Й р (0 О л II >1 вз р ПЗ Оа в 4-1 со С Л а в тз 5 со со Си а е ТЗ

•V ||— Л•г- » -Г-| + I5. 1.+ 0)

*»■* о* «—III -но а х:

тз 5

а

с

рс

яа

о

бф4-5СО>1

СО

116

Page 118: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

4-»С

м С, о4-4

- 0)-—' I—I+ -н+ хх с:

4-4 4-> •V• V С •V 0) ---

-н л >-Ч О— + •Н »—1со + XX АII м с: 5 Ссо о

о'О

4-)С — •гН •«- о

-но1и

О) —гН о •н л с5 —

3ов

Ьз 3С- Ч•в* §«1 032 ВЙ >4& && 6

._«—(II •VА ---

• ч -Н СО._. ТГ 1

V ,—, II 1 с-н •—• •Н -—11—1О со ф 4->> СР <—1 С

м 4-» •Н *нО го С. XX м•г) •г( а4-> СП •%.<0 С о -р4-1 •Н IIСО и со •V о

4-» •г|О сп а) + В-•Н — «-Н 1Л ф1—1 с п + 4-1л •г) 2 СО СО0 го О О II >1а В V V СО СО

XX2юсЗня тэ ■? ’ЙО СО > СП 4->

м с:о го -н■р(О4->СО

Нг-1 VI Ма3 О сп3 '* н С« XI -н" 3 (О

СП •* С о

II > 1

•г|+

СЬ В ТЗ

>. • ВII й) 4-1

>1 СО >1 — СЛ

т*•Но>о•Н4-»<04-1(ОО

<—> 1Л— IIСО VСп -н

<0СП С -н

& 3н лВ 2о, а

ио4-4

117

Page 119: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

БСм

+ XКЗ .ч СП Г)3 од +

X и- .—« + X II гII 2 ■| 1 II•г| лЧ *—• * с * СП Ю а

X3 о .

Т—1II 3гг ^ , тан од

С о- 3 ТЭ .—. л С аЗ тэ ■—, С X V ,—1 II с:■—1 оI

•н •—■ •Н 1—1 •Н >—» гН *х •г| <—• тз »—1Р О со *■** р О СО Р <С О со рС Ь; > о> с: X > СЛ С > сл р • ч с-н <и о я 0) •Н 3 м •сЧ • V X я с: -—. •ня 2 О <0 «н о. О г0 •V .—. о со •гН г-На и л

1•И •Н а о •н 01 а гН -С

X •Н II ал Р СП х: н -р сл II II 3оР •ч. •V А

-р Он•©« 03 <0 с: Р с <с с •Н р А (О с гН .—. Г-1 р

О С 4-* *н Р о« р •н з *н Р •н II •п 1 3о <а О) СО я •*. О <и со м • к о + в со и а -К 1 О• X 4-» тН э Р о •Н + сз р тз --- •В 5 са О СО II е <1) о со II + В '— 2 о со <и '— 0) еф — еЗ 9 •н — •Н 0) X •Н —' СП Ш о а> 3 •н ■— |—1 + 1—1 «и4-> & X н с Р • ч (-. Г-Н с + р *Н X гН с: я а •н р —Со О стЗ л •г| Р СО 1 XI *н р СП со ■Н >Х XI •Н з н х: со —>1 — О, §" (0 С >. 1 X р со с о II >1 «а 2 (0 о о а 5 >1 —со -н с : Л а В •Н СО •Н Г=Г а е •И ”0 СП со — а а В т* тз со а

118

Page 120: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1) 4> -О X) со со

5

я

6 а -оо ч -н

флта

Ё § и ко«О

I—. о О От л > СП С

ио та

Ь- » •г“1л Л -р спО- /т« г*Он•©« л та

С Р -Н«3 <0 СО Р2 я Р

1 « У т& * н С

8. л н& 2 2

СЛ

С

см а нс Р

зР ос

а в »и ш с

оXм

оя

с чож

сор . . ___

■©• СМ ~

2 *5 с« II —

§ - я

«§•?

01 ей та а.

рс

•НИа

аоВф

р

х : х о.м а) р «ч ф

4-) -н со со — со соС 5 та >1 г та■н со о м н о сп см

оясота

рс

•Нра

рзо6фр

>1 г

ОXсо«е

О.

оX

ооа:00

охазтаси

рс

*нрарзо

X2 .р

,1§ 5Н -Н

го II IIX Ф— р

01 ейтаа*

ра

иа

зовфр

> 1 с г-н > 1 г со го Ф со о

119

Page 121: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

*

IяX'я

2илСч-е-

5 О- СМ

I 3 &Е1 5© .3 -Р& л С «ИС н *н -н

РС•Нма

р— з о о нн В х <и

со от>1 Г-НСЛ ф

рс■няарроефрсо> 1СЛ

С

Е?

ОК

с,со

С — ФО (М соСО II счпз II Фф всо — —

аз«&ев2 с-I §& 3 и р

СПС*няр

II яII фВ р— с

со — -нод &

•<•. Н 5 V© II II

РС■Н ^яа —

в в(О4-1 ф со а

> 1 с -Н СО СО О

счсч

IIл

V

25 о- 2 Д со из & ?

•НР<13

СО

О СО ^> СП 5 я

О (В Н СП

СЛ IIС -н ■ни -р о

о со II•Н "— Ф гН СXI -н РО <тЗ Са в -н

тз

о со > сп

яО 03 ■Н

•О"еа2 с - 2 СП

р 03 С Р -н СО И

р о со

Сп -г II

я з .с

о Л -Н о. *§ а гас “ а е

о IIф ф

г-НР -Ис .с-н э

120

Page 122: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

с•нЯа

рро

В о-) си р

ф со

СЧГО<4

СЗО-

2 <-• 2 22 л ^& я с Р

— о___ •—■Т5 .—. с•н *—> Г—1С) со • V р> СП •к а

И II 1 •Но (V •п 1 И•гЧ к. ‘I 1 ир СП 1—( гНт С II II •V рр •н О А --. рV) я «. •Г"» -Г-> о

р I-1 -- + •о со II п ь-н —' 'О ф —' ф<—1 с 1—1 -К рX» •н р -гЧ О СОР т с я II >1и Ь •гН 2 О со

* ^•2 и8 ь•4 <и

ф—

V г--, с•Н ‘—■ 1—1о СО р> СП с

Я •г|о <Ъ и•Н •V сир СП Т—)(0 С II II рр *н *н А рсо я ъ. •г) •% о

р о —' *но со II + В•гН -- ф ф ю фг—) С 1—1 +XI -Н р ■г| ф 1 сор со с: х: II 1 >1а В •г| ф -н со

121

Page 123: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

2—. *■—■

ТЗ .— , с•Н ■—' «—1О СО •Ч 4->> СП 1-1 •ч с •ч

н II •н .—-о та 2 тз м н

•гЧ + а II4-» СП гН •I- » лта с II — - 4-» -г->4.3 •Г-1 ТЗ + р 1со и ч. о 1

4-» СП и —о со II е

- н '—' - п ф ФГ-Н с -и ■—<л • н 4-з со •Нр Л а О >1 х :а В * н •о СО 3

слО)

« Д -Н ^ о р та с ш а е -н

-о9 ТЗ

— II•—• эСО чСП гН

3 м 11& о та тзо *н & таОн 4-»0 СО1 О СО II X -Н —' е *—• С2 XI -и к Р таЯ а е

СП 4->С С,и »ч4->

4-3С ‘V•*Н -—~и гна н• л4-» ро

т-» 5

4-)С о-н ТЗ

еф ф4-» гНСО -Н>1 х:со э

ю38н.5 —

2 §►о **я з« С

2 85 Ё§ эм .2:,о м

*-*__ +

тз .—. +•И »—» ■НО со> СП •ч

М • ч гоо та ■Н II•Н V4-> Сп 4-3 •Нта с С4-3 •Н •<Н •чсо И •ч г—1

4-* О IIо СО II *н-Н '— со —'1—1 СXI ■г| 4-3 иР та С оа е •Н 4-1

122

Page 124: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

5!X

+ IЯ

РС•гНяа

р

оефрсо>1со

сг'С

3я'2<ов:* дЯ §

СГ1-1 С•-- • к Г-НСО со рСП II сЯ •н ■гН(0 р ___

р а 1—IСП с: •4 йС •Н •И р л•н + з *ни •*. СГ о IР о II Iсп II сг б •—сг ф ф

с р <—I•Н 4-> 10 -НС о >1 .с

б •Н Т5 СО 5

яВ

1 V ,—. СX •н •—’ г—1

0 со рв > СП с4> м • V •нX О (О гН рX •Н II а3 р СП 2 нX <0 с II • ч р3 0 •и «. л ,—. зо С- СО и г1 -г-»и о3 X р II -— +5 г>н О со Т"» -Г-» б2 •гН — О) '— ф

я Н с Р н + р •ч■л Л •гН С •н 5 со 1Д л а (0 •н дп II >1 12 а, б 5 3 со •п

123

Page 125: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

хо

2-Р 5 Ь* эгН си

Соод

X3X3

И — IIО со 5 > Сп

м -О Я) н н -•Н II —Р СП тз Н(О С II

л —СО *п ни

« •*-> _ О И ^ -н —2 Г')

из х >х

II•п

ф4-1 >—Iс: -и

4->С•Нма4-*РоВ ^ф —4-> • ' СО I >1 Iсо -Г-

5 °СЗ к,Е( >

1 аО, 'Но рЙ пз

4-) Он (О О3 О

++с

^ о(О VСП С МЛЗ -V

г -СП IIс с-Ни 4->4-> ССО -гЧ

с:-н м(С о

роV

см+нIIфяоо

>1 СО, -нО Ио асм —

\ 4-»>, сОи "Н О

Ф ЯОО . со О II II

II

% Са ао о

ф ф 4-> (О

О >1н -н О О со СО

§ % X)

оол

СПс-Ня

Н со л ХЗ

124

Page 126: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

о

Й У3 и2 .2<и сло. о6 °

СЧII

■'З"IIX

осч)1

01

о04II

гчII

и

огч.101

огчII

IIX

»-• о

1-Я1)

счIIоIIX

ГС О> ота ,0*""Э5 сIIм ио с,О Нл м

оо

-р3овфисо>1

ФX гНV Лн 3Р о« *ояО оН ач3 II

флЕН1

4->Эа сС гН

-И 4->— си *н а

оас

4->с

Щ -Н о СО

фяр4-»таяфа - е —ф ^4-» О

Я +4> +

<Ь ОЯ см

IIа> *н

- ё

4-»С•Н

а

ш

зо •*■В *ф +4-> 5 СО II>1 XСП ?

4->С*Ниа

§хоV*Xёя>ч

таВV•НО>а■Н4-1та

СОСПятаСПс•г|

-рсош н а —

125

Page 127: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

40IIО

•оОВ 11X

N0IIО

•о *>о о6 IIX

•тЗ ОО

° Vв 11X

401Ь у, *-*

1 11

40II

IIО

*тэо6X

01+II03

.4 —1 с1 I-101 4-*

С• ч -н

иII и+оз Р• ч Ргч С)II

Ьоз Ф

4->р СОс >.•н СО Ш н

О-<и _,_и

XI д • ч о 03+ 2С -1- + +

С Е с + г с*«н II •Н 01 II II03 X ) О 03 О 03б О В • ч • ч г с

— 32ОX

гЧ X} — • —'ТЗ + с ТЭ II \ С с-н + «—1 •Н л 03 н гНо XI р а о р р>

” Гс

•нч> >

1—<II+

с•н

с•н

о «—• II м .5 о •—« II о я р•И от * а О •н от 03 а аР СП X)

*р Сп •ч

03 м р 03 ч. 1--1 и рр 03 •V р — р 03 «—1 II р рот 1Л о а; со + о о

СП II Я С- Сп II XIо с ё г о а ё ё

-Н •н XI ф и о •Н *н о •ч ф ф1—< р р н Г—{ и ■ г 4-) рл р 4-> от С

1> а» А р р II ОТ отр со С >1 О !V р со с + >1 >.а *Н СО — ' X а *н 03 СО со Ш

ТЗо

с ен03 Xе с

ТЗ С•н нО р> с

>—I •нО •—■ р • ч

•Н от ар СП • ч о03 и ОО р гНр 03 Г- р 6Рот о X

СП II +о с ё•Н *н X (1) г*■—1 р Р IIX) р и ОТр со с >1 оа ■Н СО гН

126

Page 128: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оВ

"ОоВ

о

о о В 11

ооII<я

оо

?

счIIсо

I

II

очс

1 - В н■*3-II

V©IIX)

•8в>»

II-О

ТЗОВ

О •Н03 >1

“О В =о6 ТЗ

•Нс <—1

>> 0 ра> > с,—, •ч •Н

.5 О »—• VI) м •Vо •Н со а ._.4>у Р СП Т оЛ 03 я ю р »—11 р 03 II р сАРО) со >1 о >1К СП +

X О с Ф в1) Ч> •г) •Н '—( а> Ен н 1—1 я X р IIС 1) 1> и х р 3 СОо <и з со О >1 Ощ я а тэ СО 1—1

р03РСО0 •н-1 1хаа

щXч>Н

-X

03 X— + X +Ц] "и ‘ха> ’нсо 03 XСП 5я -— •2Г ,—. ■—"оз С X тз «—. С«—1 п •Н *—■ 1—1СП • ч р 0 (0 • ч рс см с > СП г—4 с•н II ■г| 9 м II •Ни л я X а 03 V Яр л а о •Н V асо 03 си р Сп X-—• р В <0 с: рС •Ч а р •Н •ч р•гН о СО я из оаз II X р II6 В о со е

03 Ф 'О ■н -—* X Фтз Р 1—1 с: р-Н р СО Р- о- XI •Н Р СОо с >1 о Xси 3 оз а >1> *н СО — Н а В •И со

а)и<и оX +X + IIСВ + о% О =X .—~ • ч —

"х V .—. X с-Н •—* + Н6 О со + р<и > II с

М •ЯX О т о яо *н 0,

Р СП р03 с с р

в р *н •Н ра СО я •ч оX р со> ч о со II вV • г ( —' X фЕ *~ч с рС-1) о- X ■гН Р соО X р 05 С >1

Ш Н а В •я со

127

Page 129: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- -

г-- ооII II Т

*7Э а> СО

ГОII

г -II 1

тз 4> «3

ю 40II II II

ЧЭ 4> Л

«л «Л г -II II II

тз а> СО

т|- ■'З- 1ЛII II II

'О 4> 03

Ф ,ко й> и(_р V СV 4-> ф а)

я та+ X С + +“ •г| с я С с

’я II 'я II Л -н II<г 73 а • V ф 2 та та2 ч^. • ч 25 — + я б гX + '— X — + ~—1 ---'Я Т5 ,—, + С Я тз — та с кй

я тз С•И 1—» та •—1 •н — II гН 1 •Н г-Н

*о 0 0) к 4-1 1> О со 4-> Л о •ч р«и > сп С О) > СП Т5 с а> > .—- 1 С

И V •Н 3 М *н «=( 1—1 1 •НЯ О та Я я о та р И я о 1—1 та Яо -н 4-» а V •Н с а о •Н (0 • ч аи 4-» с 4-> СП -н иV Р СП + •

<ТЗ с •Н 4-> та с 4-> ж та и + рр 4-> •н • Ч. р С 4-> -Н *ч р 5В р та та рп. СО • г о а СО о а со •ч оК 4-1 II Я -и н я СП ш •>-* О с/) В О со •ч б >-, о с II бР •г| •—- та ф р -Н ^ та + ф и -н •Н та ф

>н С 4-» б 1—< с + 4-1 н Г-Н м рС о - Л •И •р СО с С- XI •И 4-> тз СО С с4- т ' д 4-> 4-1 со

о Н Р Т5 с >1 о X р та с >1 О $ р со С >1Ш н а б •Н СП —' Ш н а б *н н со — Ш И а ' •г| со —

ГО

128

Page 130: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

роо

оо

р ро ~о р— о

+

о+

о

XX

а ,•©<

ХЭРотз2й)сIIб

О 1-»

Н яс с4-»са

■рс:

■ч м- а

.х < и^ г> (оОнС

н хэ<3 ОX тз

II II О г - ,. г - . . О

о 1-Н б Ь—— — О) В, г-, .р +О гН СО 2— — >1б б со *

4-> Н -М гН 3О —• н§ б■р +со ? >1СО 5

'О■'О"

О

О

р р ГЧ р р ■’З- *-*

р р40 гпо ргл —

рО

ОГЧ

р р Г4!

О ОО <>

О.-©*ез

йсЗ&оаС

•Ч. о о. ‘—* 1—*

1—, 1--1см о гН+ *—• •—»см б б

ч. с сСГк 1—1 н+ 4-> 4-)*—1 С с

II •н •Нб •к •V

а .—- а ■— ■1—1 1—. •—»•---1 см 4-> н 4-» (—1----, + 3 •—’ Р *—*•-1н о 1—. О >—>

о На> V б •—* б •—*

*—1 о а> б а) бXI + 4-» + 4-> +3 1—( со (0о >1 >1ТЗ со 5 СО 5

\оII

■&я)

I е-I 5& "° И& О)С х

— 4-1О +

а\ \ч 4->

СЮ 5

129

узЪет.ои!

.рпп

'

Page 131: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - - - - -<З

оиЫ

е

ТИПТ

1 3

элем

ентт

ен см ю

+) ^ ю со' — -н » ^ г-' °

ы «

•ЛСПо о II II о о * * —• о

ОСП

'Г К

Iч 1ос <и о> с; С Л•— СП

йо

иЫ

е

Ь[]

[]

={{

1

*1,

3*2

},

{7*1

,

2*

4}}

;*Л

о оЛ Л * * — о

&•оXXСЛ

СЧ

51ПП

8 ТИ

ПТ1

9

элем

ентт

ен

-РРС■Н

СП ? 7

& 5гг -

* 1 1г> 2 оо <и о» ■ и.с ”

СII

Р «-* > Ш С >1 ф •—*•Н (0 4-*

и с м -н го

оо ? 7О —'4 ±

>чЛ"ОсXЛСЛ

оосм

йоиЫ

е

ТИПТ

1 9

элем

ентт

ен ф 9р с т "с н - ~•Н — Р ,

— с Л *Н ’Н -н

О —А 1 * # О -н

>%СЗ•оси-

о\сч

Берш

ген

фра

гмен

тгеп

ма

ссив

н

еше

элем

ентт

ен

тура

ды?

дои

Ые

та

<;г

[ ] []

=п

е«

йо

иЫ

е[3

] [3

] ;

О)1хб5X■&X1>1— М 1 1

'§ Рэ §I 3 н *

з -V 1л X 11 са г-,з иЛ Р2 С| -н

2 с- 3Ё | с Й 2 11еЗ Н 1 ‘ й я " ■& 5 ^X р *н <и Е и *.5 ^ сО, 0 -Н® к из ^

+•г->

0 ^ ^4)1 ~ + т :н см + + +Л •—' -Н *П -Г~1Е Р —X С «V сX н см см н ■р V V Р —Ь г - н -Г"» С -Vх Ф — -Н —-5 с ............И <—■и Н О -Н О 04 -гп « — 11+11 • —6 1—• -Н -Н -г-1 Р > 1

>1 II 3 ГоСЗ ИЗ Р .—■ Р О Н2 я с -н с • и 2 X И -н «—• -н 6 го Й Р го *— > 1 ■ <и& ^ га и + о Р ± > и и и ( п ~ л с с о и о > 1 нС X -Н 4-1 Го ‘М И :

’хл2X 5’х ^ р гоЁ -оV н

ё 1x4Л '1 "1 5 8)ю «Ж ^1 "г -з| » Л.' о <ь> (\)

3•яо о> X н•х и ■а В § * ° ‘ж 8 1 <л X>* ’5сз X

ь-4•5 «X 2 О ^ 6 Й

49

О>г, «Л см«о спV» г}-V-,

130

Page 132: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оIIого

«п Я О?§ § 04о ® т Ргл «л м ооГО Г- 0\ 40(Ч Г ' го04 тГ О

Ооо«О ЯЮ Ч ^ “

2 « Й ^® ? » Я

г о > л ^ о сго а ^04 О- го04 т* О

о\

я о_ ч ^ Я -53 оо эт ? ; и^ О СП ^ ч

“ Й «1 I). . « / " > ^ ОС иго Г ' а ^Г4 Г~-04 гГ

«О ОО чо го оО !Г"ГО >Л

гоо

ОО« я гг40го

. 00о 5 «а ^ огг04 04

с~-ячо .Як со в

о оо оРЗ 43- ^• ^ огг иГ— I04

ОО Г"-гг ^40 'Ого я ГОоо о оо^ г*-г- • г-тг т|-

я<и«3 о• ^ .5I § « Б я 4ГО ^

?.5я «<и о> *=1 е*

оо р04 V" Й

* о? 7 я

8 И^ йго ^

я «<и «ис( е*

Яа> 1> *Г

оо ^

« я

сз ^« г; «со ‘04 ^

ОО О-гГ40 40го ГООО ООгг г*Г"- • г-гг тГ04 04

Я«й>

а§ н'* « *••* к^ *ю ^

<Т*(МII

со>.03'о

IсС4->Сое

см

с:л«={»=:21ССО О - ^ со

в- * § 2 5 ю

■я2&5

ей31=?зю <>. & аРч »«3 л

5 з I 3

I §- С

>я«вд2 <ъ ю 5ей А* 5 ^ Л В' *©та /п (=:25 23 х«

>• 3 Л 5

131

Page 133: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

«л> IIII ХЛ

с4) О^ X^ 00 Х>

Ооосчгч

^ X

оо «лIIII

Xв с

0° IIи и 2

с оО о Г |^ л : гч^ сл X

ОО

IIII •л

X С оя 2 ™>> сл X

ОО ||II «*

х С О4> ° 53^ X <ч00X

соX)

• м 4-»об*

а)4-»

МО

>1-О

X(0

X г—1 ---- «—X V •—' С с"X *н • <ъ «—1 н

о>

соСР >4-1

4-»С

4->С

о и •ч ю •н •н5 о 00 1Л ю 4С -И ш X а , ая 0 КР X оО-, Ю С о 4-» 4->-0- 4-> •И II р • ч 0«в СО и II о •--- о • V

С- ■р со л1 X О со .а б б сосС В •Н 4-1 ф + си +& н н с ф и 4-1 4-1с л •н 4Л о СО с СО гб. иВ р л >1 X >1 >1Е X а б XI СО сл II СО II

л .4 —

*— V» >1 N

аЗтз .—. с с с с•н •—< •ч 1—1 • к •—1 «н гНо <0 ф 4-) Х2 4-1 4-» 4->> СТ> г. С С С

м м -н м •Н •н •но СО 4-1 м 43 *-< м м•н а Ф а а а4-1 СП п м • •03 Г. 4-> д 4-> 4-1 р4-» •н 4-> з э 3 зСО м о 0 О о

4-» С •О Со 03 б б б б•н ’»-* ф ф 4-1 9 си ф<“Н С >—1 4-» —' 4-> 4-1 4-1Л •Н о о СО СО со СО3 оз о > 4-1 >1 >1 >1а I л СО -н СО со СО

132

Page 134: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

лс/э

01 1)<и г»* ^ о> В, с о

&о*

&о.

В <8

О<4IIО

рII

рГГ

*5ЙКXя

Он*©<л2 с . .2 Xсо й& нО V

С я

—Ф ф

11

11

со 1 о* а -— о - С •—ш н 2 С СII ф —«■ в ._. • ч. — 3 —. •ч **—•II С СЗ тз 1—, о с: сО V .—. о св ч гЧ 5 •Н >—■ л ■—1 •Н •—• V г—1

• ч Р 3 о со с р СЗн О СО С р— 5 С я > СП с *ч

Я > СП с• к ■т СП •н 2 N • «. •н 3 и •ч •нс II с р • ч о . о 03 г - р о - о «3 г - ро II •Н а .__ о •Н II а о •Н II а01 б и и. Р СП С н Р СП С<0 а , 1-1 о Б (ХЗ С р С (13 С рф — СО Р I о . Р *н р 3 о . Р •н Р зСО -V (Л О ф ю со М с о а> СО я с о

40 II н Ч 3 Р •Н 3 р ■г| •СП II II с В Ф ±> о СП — в <и о со •—• бс б В о ф Ц я -Н •—- ф Я •г) —' ф-Н СО 4-» Ф I— <—1 а р р '—1 с р рМ р (ХЗ СО а & Хл •Н о со X! •н о сор С 4-1 Ф >1 с Я а 1X3 4-1 >*

§3 ст5 44 >1

СП -гЧ •г4 СО СО о ЕГ а В со а б со

0 • чС о ,—. • ч-Н тз л<хз * о

с — б •ч л —я г г +-V ТЭ 03 сн •Н II * 1—10) о „—. 03 рии > .—■ л ся 1—■ •н

о ч. р ро •Н со го р а,<и р Сп с г

«3 Р II со рр ПЗ • р

а со со х: оЯ Сп р •>-» о С ф 03 бг> •Н -Н 1—1 2 фь н р л ри-4> л р 3 н соО 3 со о •V >.Ш а тз С с со

133

Page 135: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

с*нго

<>•X ВЧ)н тзй> -Ни оа: *—■о О<и*

-н4-) СП

к го ССЙ рж со СП

о с•н •Н

Ь •—1м п ри р О)ии а

го X) ' * го

* Iо хэ ах:рго го 2 •

х:II 4-»гоо 2

гос- ВX _ ^<ы ТЗ —ь* -н н<Р Ой > — о*■ о “ .О -Н СО СМ

Iсг

СОТЗ

р 2 ГОй «X>, О О -Н -и

СПи и готз о

СПС Ф ФМ XI X»Р Р Р

_ _ со о ош а ~ тз тз

5оах:рго2

& Л О Р

РС•Ниарроб

• V ф~ р СГ со-К > 1м со

о

рV©

X .« ТЗн -и<и О —аЗ“ о

О О

ш

•н со ю фр СП <—IГо Н II XIР ГО РСО ТЗ О

СП тзО С Ф•Н -НгН М X)XI Р Р соР СО О IIа — тз х

— с см- — р

тз тз с+ -нх и

г I аО >1а р

х : со р хз го го

РОВфрсо>1СО

134

Page 136: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

о

*/%X3

3Е3 «и

СП I в-* 3со

ю

хп§

а

3 '5|=1 <и (X о.«о *с9 Е«=? •*о о.% ю

>*с

1Л 1Л «—-с ■г •к с: 'З* р •к•Н ,— ■г-4 и хз -—,ГО II О ГО II сг -к ов — С4- е со ГО —

В 3? Х2 1тз + с в тз х: хз с•Н щ. и •—1 н •Н «. р •—1о о ,—. р 4> о ,—.о го '— р> ,—, ф тз с и > I—• • 2 со с1—■СП н —' с •Н К •—‘ д -гНо Ч) ХЗ р * Р о 1Л р го р•Н со н р р в а О *н со см р Сир СП о о* 1 О) р СЛ сг х:03 и II тз со в р ГО и II со р рр го р р го • >. • го Рсо V х: со о а со тз о х: 2: оСП р X) • В сп ро с: ф •V ГО ГО В > » о с 0) .. го + В•н •Н г—4 г—1 2 • ф а> •Н •Н 1—1 Г—1 2: ф«~ц р XI X. р Ё 1—1 р хз • .—- рXI р Р 01 и р со <1) ХЭ р 3 СП п »—. сор со О II го >. а р со о II тз >1а V С о 2 со щ а 'тз го о со

х:рСПсф

СОо-•©«сз2 с..I *■СЗ я)

о 2е К С х

СПСф

н.•- с

V <---I>1 Рр ар -нф рг аСГ •5 РII 3ТЗ Осп еС Ф-Н РЯ сор >чсо со

135

Page 137: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - - -

сВ*

с3 28 5 34 5 §с? л 2 0 ^ 5 •* * со о

§ § с; х § § ж

с1*

* бага

ндаг

ы

сим

волд

ар

дьщ

саны

н ке

рсет

ед!

ч &• 1 & •в; 3^ 3

го«

з ч я з

В Ц #1 # X 3

X

.— Я .§.'5 { 1 1 ю *

1а.

жол

дагы

си

мво

лдар

дьщ

са

нын

кврс

етед

! Xи г 2 Ч 3 1 &■ & § Ч -5I * I 5ю а

1 а.В

жол

дан

берш

ген

пози

цияд

агЫ

б1р

сим

волд

ыал

уж

олда

гыбе

ршге

нпо

зици

яга

каж

етп

симв

олды

жаз

у

ОТ

в ** 2 .*р С О —*2 ~ «к сп —-X С С*м ч -Н г—1•= 5 Н -РЬ -М С § — со -н2 11 ки — г а « ф .

50 С -р м 11 а СЗ (0 И ОV С1- ■§ х о № е Н и - с а ) Б* *“ — -н *-> О Р Я ' МО)о. «3 л Е и >. С И О ' <л ю

оа*

I я 5X - с ‘5 ** •■—■ н•Г 5 СМ -РС - - - с 5 — — см -н5 II - 'Я и г-, ^ э от а « •—* ' а> м6 « с ПЗ 4-> и - н х: о2 гс - х: о о » с- а • 2 x 0 ' сп сп еЛ и С С Ф 0" Н -Н -Н 4-> О р Ю ‘ м ото- с ^ е -м -р >, П X О ' со со со

б13Ж03е*X«вЫ’оа

о-2 § *~С лм о,* 5 х: ^ о 5

&2со32

12'оф4-»< с-* т 3Я эО О.^ СО« Рот 5

73 г- */■>г- V©О-

136

Page 138: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

н

-о3

елс:я-р

си соЛЕ-*

| с -I 5 Вт но 2 Л и П я

II4-3 5

4->сп сС Ф•Н ТЗМ 34-) 4-)СО со

н

ср

С/Э

ил >• > Н

Он•©<л^ с-I *л <и

С х

шсотаОМФааоо4->

4-»•Нсояф>ел С С ■н О и ?

4-»с•Нма4->роВф■рсо>.со

Си-.

>ннЛОо<Р-н

фСО •чоз .__,о ия ■•—■ф сг >—1о 4-)ьЛ со • г |4.3 ма

4-3н 3нЛ Оо- э

X Сп о еО с < фн •Н Ь4 4-3и 5 СОи

<и и II >1К СО Я СО

Ео

6

*оЬ3

XX ф'хъ

о03 <—1Xг> а

2 фи м(ЯСи

«еЗ 5са О2 С4-- я2 к СП ясЗ У С • г |е- н •Но я ко- иа> 4-3 II

с Я СО я

4-3с•НИа4-3РО

Вф4-»СО>1

СО

ссо

00М5СЛ

рХ>

16э- ас

асс

й«0

фчнЧ-)3со

4-303осоо

2I '*■СЗ н&оОн

С х со со

СЛс

*н сл иС 4-*•н со и =4-> II

137

Page 139: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - -

евС€9

жо

лд

аг

ы

си

мв

ол

да

рд

ын

с

ан

ын

ка

йт

ар

у

уш

ш

_ о . х 3 « 3 >5 ж с6 5 л «^ о о н

о 1 X

* 5 § “

X

I

« о

0)>

— X X

И 1 1а . ч й

& § = . & * 3 и

« а з

X X

5 * 2 1

■§■ § I>■» * 3 х

» а «

г -

сЗС3сл

<

X

. 5 х ’ ч

о , 2 ^

« © • 5 Е > > ® *

Ю г )ю

X

• - * а а * 5

« к ?■•©• 5 <-

® 'жЮ <и

ю

СП

с

жо

лд

аг

ы

бе

рш

ге

н

по

зи

ци

яг

а

ка

же

тп

си

мв

ол

ды

жа

зу

уш

ш

жо

лд

аг

ы

бе

рш

ге

н

по

зи

ци

яг

а

ка

же

тп

3 *

§ а0 > * « > .

1 |о ^

О .Бл

ейС

2сл

<

* ! 1 - &2 Е 5 ■ & . 5

• 5 3 5 ^ б 3

& I б § : § • *

с ю

ал

ды

цг

ы

жэ

не

с

он

гы

бо

с

ор

ын

да

рд

ы &

“ X «я . х

= 3

Я

§

« л

СО

Сг---(РС

•Нм0 ,

4-»ао

ВФРСО>

СО

‘ о4>

* . . . .X ^ ^

Й О Р * С Н - X - н — с

" X *н • ± ф С Рс > - н сл » *Н V-! *Н5 гН Р Ни со СиЯ Н Л •6 = 3 4^

•ы - и ю эв 4-1 _ • о

2 х га е Й 4> с С Я)0 - Н -гЧ в 41о у м 4-1 га о . о 4-1 га > ,

С к и С и

С4--3

§5аX<яэК0 иг

X

1 > « <и X

’ о

а

РМФСОс

о -34се5 3 X «3д

0

X

1 > < о> X

о

‘ чо

В• нир

р0 »

<■> са ш

н

Й фX — -

. 5 • * с

* а *1 & о -& 4 4-1

- 6 - II з« ® о

1 х ^ е

е - Р - н 2

2 . ё ^ -п * м и -

с чоо СПОО оо < лоо

138

Page 140: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

*см

мк —X *. •V с

Ч, .— |~Н•Ж г-Н 1—1 4-3ь - •V V. СXу2 II

«“ I •нм

и ■—« ш г СО а ,та ■__>*■ 0) ЯСм СО С та 4-3*в< и II х 3СО та V. И о О2 с** х . •—

X о •* СП Сп еоа <и а С ф& Н я •Н •Н 4-3О а) сЦ м и СОо. 4> X СП 4-3 4-3 > .С Ж 0 " СО СО СО

ло.•©*СО

1 5о « а. й С ж

5 4-3II 3О1 осп вС 0)

•Н 4->и со4-> >1СО со

0

1 *.5 *н

л5 «о, 2 н ©Й О- X «6 з 5со

Ж 21 ’§СО Д-5 §6 з в ~н &

Ж

й Ж со л о Ж

&

ж а&I г й IЬ 0 * &Е.'0 а р

Н

Ж <и3 2 &'2 ° § « 5

0а03

«л аГ С О

.В*ю

§

хо с- а) о4-3 3 с э-гН в о нг «со та ~_ —4>э §

СгНсн_ § 4-3 4-3Н X с: с • •X■V

25и3 •гЦ «—1 •н соо,о я

а фяа ф

та СО 0)а. &— р та 4-3 та■©• ж ._. 2 о 3 осо X О о3а.о х: I—1 В •к вта н о ф л* ф .V& та 4-3 Ф 4-3 та -Р таО с*.<ис

•Н СО СО ф со фС1. та я >1 яС О СО о со хэ со ха

>1 4-*со о

Ша,

3!СЛ1—4О

о.&

о.9*

о-•е*л^ О-& 5^ иО В&• <иС ж

0)•НX»

тз —■Н 1—1о СО> СП

ио та•Н4-3 СПта с:4-3 -нСО Я

■Мо со•Н 'гН Сд -нэ таа В

4-3С-н Яи таа ф• а4-3 аз таоб рф та4-3 О(0 С>. оСО О

139

Page 141: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

с2со

5 .2соN

5 § кО, X Xр х аО со со® о, с < 0

&*аз

с.о.<

СО

I & = эя в О. С ©

2аз

ох>СЗ1 Iа сисо со& С в

с2со

5о?2! XX XX Он

ш СО Он с< е и

•V,__,

' § (0

* ф *«н 1Лх :н с

см

(X г 03 шв — 4-» «—1X т з .—. С СО ■—1в •н ■—■ н х : СП

о со 4-) с> СП С 03 -нв

4> я •Н N я2 о 03 И 03 ри •н а сосо Р СП X IВ )

■е* ю с. р ч-1 3-М •н р о со

со со и оС4-* 4-> 1—I гX о со е <0 асе •н — ■ ф р с

& н гН с р •н «3О V X ! *гЧ со а р& 5 3 03 >1 03 (0С Я а в со о <

03XФсо

II -— ф СОя03 -

с-, я тзх о -„ «и& ’■' к "о к да -о. Й X! ОС вз о -

с*—• г—|СП Р- с

СМ -И- и (п а я •03 4->х: оо о

сп сп вс с Ф•Н -Н 4-»м и со4—1 4—* >чсо со со

со аНН <1О , 4->" С

соОн•в*со

I *Я я» & “ О Vо, & С х

яа4->ОО

II II«Н СМ (О (Осп сп ес: с: ф

- н Н Ря я4-) 4-> >1СО СО СЛ

140

Page 142: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

(Л'«З§-сн о> <ч ^ оо

го СЧ оо г*-

г-II

<оё

гНсо

• ч • Ч —'г г с00 го НСМ см 4-»ОО 00 Сг- Г" -Нс 5

а «чII II -—-

4-» .— .гН см 2 смСО со 0 со

СП 6 СОс с Ф 1—1

•н •и 4-» ам м СО рр Р >1 сгсо со СО 0)

сч

л; м мГО <0 пЗ СС Щф ф ф Ф ф

с- я и м Я яX л XI л Х> XIн ,ч • Ч .4 • чК) ,_ ._. ..—. .—. —-Ч1 __ л; л<•“1 с — ■>— •*—' - ~— ■—1о •Н р р р р р Р,ч с с с а а С1 э в ___ •н •Н •н •гН •Н *н= V а» «—' • V и • ч м • ч м •ч м яЙ с р 4-* гН а гН а, гН а го а •ч а аX II СО С II II II • II • +

о >1 м + р 1 р * р \ р + р рX С0 СО 4-> Д! з м 3 м з э з з’х X о о о 0 0 о’С м м ф ■—1 .. • • рЕ 0) ф с х: гН В см в го б в 1Л в гН В •Ч4> с а о ф ф ф ф ф 3 ф -VX с с о 4-) ф р ф р ф р ф р ф р (13 р ПЗм 4-» сО из со *н '0 со (Л со СЛ со со со СО со «И СО Фс. с о о II г яз >1 (0 >1 (О >* (0 >1 «13 >1 Ф и•е* •Н со со со О со о со о со о СО о СО ТЭ со А

141

Page 143: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

&с*4)

56 *=[ Ж о> 2

Э <&«в 3

,ч ___ ,ч,—. см

1 с * с • ч•V .—. «—1 «н• .—ч-—. см с ГОг тзс ч. -— 1 --•н го р д р р

•ч —' С с • • с5 е — г ■г 4 II -Н р *н

•*. 0) О) — о И II я 1—1 я'Г с р р а <м а тз а 3 аII II СО с •> — го

XI о >1 1-1 л хз р «р р р0) СЛ р *—. р р *н а ф о

«. '— X тз го 2 о о тз оСО я И ф -- 2 о XII 0) Ф с х: <—1 11 а б см В •«* е • Vго с с о II ф -V ф фс с о р ф тз х: р ГО ф р го р ГОр го го со • г ) п ~— р со Ф со со ф со фс о о II г го ш го >1 я а? >1 я >. я• г 1 СЛ СЛ тз со о *н 2: СЛ Х5 О СЛ XI СЛ л

ес8 *2 ё -г< <я* и. К 3

с: го■гН

,ч 1XI

2 В — II•ч ф ф * II

с р 4-3 ОII II со С -—

хз О >1 ы ч |СО СЛ Р ,~ч -н

V — X осо я я ф •*—' • •II ф ф с х: I—1го С с: о

С с о р Фр го го СО •«ч СОс о о II г ГО

•н СЛ СЛ О со о

142

Page 144: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оо

го

СОсч

• V • ч + • ц& са;

М

•ч • ч • чГО .—_ <0 ._. .—. .—. • ч ._.

с II г II г Оо . •V 4-4 4-1 XI 4-1 •ч<—1 II 1—1 II н с X СО •ч "—• 4— +г О г о г га II .—. С С 03 С 44•—■ • '—• —- »— <и X XI с Г—1 г—1 II <—1 '—р 44 р Ч1 Р <=ч X •г) р р 44 р РС •н с •Н С сз ч. • • ч с с с: • • С•н •г| •Н ‘о . в Г ' г в ._. •ч •н •Н •н р •ни и и г> й II ф ф —' <0 Р Р ГО р Г-Н Ра го а 1Л а э

<гпX 03 с

IIрсо

рс:

1ХЭ

а(0

аФ

а ооз

а

4-» ф р ф р 2 О- р о >1 м II р II р сл р 4-» ро СО р (О з о" с: СО со р ._. 4-) з 4-1 з (0 з Ф ро <0 о 03 о я а> •Н —' X 44 о о О о тэ о

а о •р & р р ф —■в • V В •« В • V Xя X • V ф Ф с х: н ё • ч см в • ч В • ч В • чф ф м а; л: 1) с*> 4-1 с с: о ф ф ф м о Д!Р 03 Р 03 р 03 2 Ф с: с о р ф р п ф р <0 р 03 Р 03со ф СО ф СО ф Я ’д Р 03 со •И со со ф СП со ф ю Ф со ф>1 р >1 р >1 V) Н а а С о о II г 03 >1 р <0 >1 р >1 Р >1 рСО XI СО XI СО X) •©< 2 •н со со 4-1 со о со Л о со XI СО Л СО XI

ооо

143

Page 145: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

* ч2 .1Л яй гех 5

СЗ2 5?V2 <Лей X& «вОС. <иЫя X<1> га

XЖЯ га’&. ими0го

а13

с-ЖЖга

О. о>О 2V О,

X к рга V соX 2 фX Сга ’ян р. О)«А •©< 5

& >я •*•1Н 4-4 .4 4-1 • ч • ч о

сх(и« .4 р•«. •ч --- ■—■ хз '— + -—. с Я • г •ч *—'

■г .— С •ч с -к с + ш га 1 ___ сII с |—1 XI Г—1 03 Г—1 Ч-4 — а>г—С Я II с н

X* ■Н Р II р II р р ы33 я ТЗ *н р• ч С Ч-) с М-1 с • • с га • ч сч г В .—. • ч •н •н •Н р ■Н Б, с ч г В .—. • ч -ню ф ф -— Л я И • • м <—1 я сЗ 1Л ф ф — V иII с р р 1 а см а СП Си 3 а Ж II с р р + Си03 II со с оЗ 03 а Я О II СО с О

о >1 м II 4-» ф р ф р ч-ц р 12 я о >1 ы II р4-> СО со 4-» ._. О со 3 СО 3 ф 0 >8 о а> р со со р .. р аС -— X Ч-» о 03 о 03 о ТЗ о га н с — X р о-Н я м Ф о о • § 'н <—< *н р р Ф —•V ф ф С х : 1—1 в • ч е • ч б •V В • ч я я • •ч ф ф С -С ш ВЧ- с с: о ф ф -У ф ф -V га 0) «и я с: с о ф

с с о р Ф р 03 р 03 р 03 р 03 Я с с О р ф рр 03 03 со •н С0 «0 ф со ф со ф со ф X га Я р 03 03 со •Н со соС о О II 2 03 >1 Р >1 р >1 р >1 я ? си Й с о о II г 03 >1-Н со СО Ч-» со О со XI со XI со ХЗ со х> 1м •©« Я •Н со со р СО о со

144

Page 146: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

•к •ч..__. • чи тз и •V •Ч• ч — \ -— + .--.

о с о с + Я<1 1—1 II 1—1 V-)м р И Р р

с С с*н •Н Р •н01 Я <—1 и |—1 и

а а 2 аФ Ф • ЯЗСО р СО р 1Ы ряз з ЯЗ з Ф зо о о о ТЗ об -0) -У-Р ЯЗСО Ф > 1 Мсо X}

б -О) .VР «3(О Ф> 1 МСО ХЗ

б -ф мР (Осо ф >1 ЯСО X)

*X я

« ё 11 | | о 8 сх, ^

•ч •ч,—. -—.

• ч р р о р •Vго • V •ч \ — .—.II ,-- с: о с тз с ртз С

•н•—1 р

IIр

гНР

IIр

1—1 р р

ч. • • ч с С с: сод 5 б -ч •ч •н •гН ■Н •г|II ф Ф V я го я т- ! и •ч и

с*- О с Р р + а а а 1 а'п II со с О « ф Ф 1ж Р о >1 м «-Г- II р со р со р р р<и С СО со р ---- р з яз з яз з з

*н — X Р о а о о о оОнс

н я ф --- р• ч ф ф с х: «л б • ч б • ч б • ч Г-Н б •ч

«ф р с: с о ф ф ф р фс с о и ф р ЯЗ р яз р яз яз р ЯЗ

"я р яЗ ЯЗ СО •Н 03 со ф со ф со ф <н со фл с о о II г яЗ >ч я >1 м >1 и ф >1 м5 •Н СО со Р со о СО Л со X} со X) тэ со ХЗ

145

Page 147: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

со

X Xч X

X• * Л

X«з -~

е* *I I<и 2I Iо* ь.5 5 5 '251§X«3

3 о

и:X’х♦1 -е*

2 ф2 ** О- л

•ч •ч •ч,__, ч • Vр р о р •V•ч >—■ • V -- \с о с: тэ с Р

с Г-Н II |—I II 1—1 --'-гН

, чрс: р р

с р 4С

РС

г в • ч *н •гН •*н Р *«н• V ф ф ■—■ V м со я см Я |—1 мю С р р 4- а а а аII II со с О ф ф • ЯЗ •тз О >1 м II р со р со р чн р(0 со Р Р з яз з яз з ф з

«. —' X р о о о о 0 ТЗ оСО и я Ф -— •

• ч II Ф ф с х: ОО б •V в •V В • к вР О с с: • о ф ,У ф д: ш д: ф д ;

с с о -и ф р яз р яз Р яз Р шР 4-» яз яз со •Н со со ф со ф со ф СО ФС С о о II г яЗ >1 И >1 н >1 и >1 и

• н ■н со СО р со О СО л СО х> СО X) со л

146

Page 148: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

5 1 л6о

ао ,ч ,к рс б1-Н ___ .—, ___ X)<и •V СОтз со • ч СО • ч1 ю • ч -—1+ —' о 2 С4* Я с-сч 1! .—- С о с \ с СО я з X 2ТЗ с: •—1 II г-1тз н Ч— X X Що •г| 4-> со 4-> II 4-» 4-> <и СЗ 1) та1> к. • ч С С (0 С С а 5 .ч00 2 в •ч *н ■Н -гЧ • • •Н X н • ч X н м— II Ф а) —■ тз я СП м м *СЦ лг ‘Б. тагг о С 4-» и 1 а а см а н а а>СгГ 5 та а> 3 фX 1! со с о • ф • 3 X ф X и

X ■Р О >1 м II 4-> со 4-» ф 4-* та 4-> <г 9о»23

._. и а X «—. лС (/) со •Р -—. СО 3 та 3 СО Р 4-1 3 •п л Ж §3

-Г">X*Р

*н Я и Xа) со О о 0 тао О фТЗ О V•Н •п ухтадV•Н 1 —1 -оя •ч Ф ф с х: со В •ч В • ч В б • ч д о II сцо ■Г1 ||<1> со с с о ф л: Ф м ф ф М щ н ф II «а н ф IIс с о .и ф и та 4-> та 4-> та 4-3 та та л 1-4 • ч •Н *ч сЗ н •ч -Нта 4-> та 03 со •Н <п со ф СО ф СО ф СО ф &с

•н + — 1 иб СХ,вс-н ч-а С о О II та >1 и >1 м >1 я >1 м х: + 4-1 | х: 4- *М•в* •Н со со со СО о со л СО л СО л СО л о * •и ■И •(—» •— о * •Н *н

о\Г-*

СЧо

147

Page 149: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

зв

& = | 2 о ю *

- -й Х-«3о <и о и 4-Ги Л ® Л 32 •' « •* «Я5 Э ч * «'-^2 • о *о2 • 2

X

- 8 5 3 5 § ч

О) ДЙСЛ СО сз О)а *л ' *о * а

XЛ1 Л 2 2

рО

а ^2 ^2 -о

С*Ч а>О со ^ **- * X

а 5

& &

I ё в § I ^о ^

<и яо . о> . .,>® 3 *х: «

<и•о>> *

- 8 « 82 3 2 ”% ^ % О дэ Л

'% ~ г «1сл О О

3 -Я » ^ и о>5 ' Я Оц4 Ч *х о ф а * ю §

X«в ^* со

1 1х **«X ез

8 X 1)2 «иЧ •;- та Л О , Ю

а » ’э* 5 .& 'Р 3 « ^ 0) ф 1С X ф

та

<и 1_г»-< ^(О - о э$ * «2о О) 1>

2 -о

ч чО Ф * «О

5 3 з >»

о. °® 8х я

Я * ,м

+ + ,—,

+ д;*н •—*• ч. •V 1—>

см см •гНV V •—<•н м ь

■V • ч •V II•Н о о ,—,

ч II IIм -Н -V *—‘

— —' 1—14-) -г<С о о ■—■

*Н 4-1 4-4 ь

3§2ё&

31

ви

и ^ ^ °Й с . 5 с

*X 12 X 2 &

§ а

§3 > ,4 3

148

I

Page 150: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - - - -гН

7

ГЧГЧ ■'З;

г чСЧ

3СЛ<ии .

1 5со

С

ГЧ ГЧ ГЧ

о "

г ч •“ 1о

•*Гг ч ГЧ о

ГЧ г чг о г " )

г ч

ос ч

СЧ г ч В В351 со о

г ч•—1

3 "Н в | <—с ч

_ ,

& 8 всо со о

« -

с чГЧП

т Г

г * с о г ч" 3 "В

со е во

В <и>_ 3 Э

СОц VI о

х—

X X >ч X . 2 + +о о __ _ о о ее о 4^ 4^г>* см

г>*

см+

8. ч

0>* ■ г

о4о

V*м

+4-»

Сэ

+4->

С0 4->

+см 1

см1 1 гЧ

ю1

Ср

С оо

СР

X + X + к гЧ ж + см X о + о + ОX ч X X + X см \ X о + о ч- О

' х

’Е 4-» |—1

'ас

’Е 4-> '—(

я

’ Е

СМ+

' X+

ш<*>

" х

е

4->с

4-)с

4-»а

4-»с

4->с :

вв<о2

Осо

Xо2

3СО

X<и2 6

г»5 ё

00+ с^-

Xо2

...-«чя

*«ч •нм

•нИ

•гЧм

и ф и ф и 3 и 3 Г - X и о 0 , Оч а а а ,се се м се СО се со се но , & - О , &

И « X и

& II 4_) .р 4_) 4_* 4-)•в * кц • & "и •© « II - 0 4 1|

»©<4-» э Р Р Р Р

се со со се го со ее ГО СО ее со со 4> ее со С о О О 0 О2 3 3 3 2 3 2 3 и Я 2 3 а •2 X Сп 2 г СП 2 X СП 2 X СП С *С5 2 X о е е б В вк , се с се ее с се В с се се с се се о ф ф Ф ф ф

& & - н & & • н & & *«ч & & •г) •Н с ,

о , 2 в - е 4-» 4-> 4-> 4-1 4-)о •—1 И О и О •—• И о м

2 Xо 4-» со СО СО (0 «V СО

&НЛГС 4-» си из

X 4-> Си клX -р 5 *

►ЛX 4-> X с >1 >1 — > . > 1 — >1

С се СО С КЗ с о С се с о с ее с о щ Н и се •н с о •Ч СО г СО •к с о г СО

о С 1 ГО •'3-г-н <-•

г— •—< г—1

149

Page 151: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - -

, г^Г 1 ]тN

N 0Г Г

« л 1 I

« л <=> с ч

« л ь к .• л« л

т т• л X > *

„ „

с ч Ра ьг о

• л?X

о "

! к

о

к ; N NV©

СЧ м

«лГIIX ! к

г о о ,

г о N N

СЧ сч "Я 1*гГ

IIX ! к

X- р

ч. ч •Ч ■ Ч •ч *чо - • • V .— . .—» .—. —Vо

+ + ___ X N >1 NЛ 4^ -р и + + + +5с_> с с : а X г г . 2 г гл Р р р X II II " В II IIX о 1 о 1 о А X N п N

X о 1 о 1 о г Г 2 С С•г* 3?X

4-> Р 4-> 4^ 4-*—-

4-» 4-3 4-» 4-1

■| с с : с С С X С С ж С С•Н *н *н • н -н •Н -Н 3 •Н •Н

я м м р . и я о . я Ии • ч а а а а а , 03 • ч а а га •ч а а«я ю • ч 5 гН ч сН •о . 11 -и 4-» — ' 4-1 4-1 _____ 4.3 3 1 4-* 4-) 3 1 4-> 4->

4-> р = р Р с 3 + Р 3 •ч > , 3 рев оо С О 0

о О о *■ со •ч 4“ О о 03т СО «—1 + О о

5 3 р • г г 3 гН X«в•-9 3 II +

2 г о е в + б б + б 3 X II II в б X > 1 II б б(Я сз о 0) ф 4-> а> а> 4-> ф х га X N ф ф X

м га N а) а>

е * Б 4-» и с 4-* 4-> С 4-1 «Я Ё 4-* 4-> 03 & 4-> 4-1о — 4-> со со 3 СО (О Р СО 4-» 4-* (0 СО N

4-) 4-» СО СОСч >Д

X с >1 >1 О >1 >1 0 > . 1 С С > . >1 X С П >1 >1С <я • н с о •ч СО О СО • ч СО о СО еЯ •Н *Н СО СО >> ев •Н -Н СО СО

ч о Г " ОО

150

Page 152: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

IIN

СЧК.

ок

IIN

<4к

х’в<п2ьа?х3о,сЗЯ

•ч •V

>1 N+ +

"и "и>1 N

Р РС с•н -Ии

•ч о, агН1 4-» 4-»

•V >» 0 ЭСЧи 1 о ОII>1 II й е

N ф фр р

Р Р СП сос С >1 >1

•Н •Н ся со

■'З'N

1

IIх

40И,

IIX

'ОЕIIX

•ч ***X N+ +

.5 - 5II IIа X N

2 СX3х

4-»с

Рс•Н •н2р, м яСЗ • ч а а5 гН3 + 4-> р5 1 зта со »Ч 1 о о? 3 Ш X2 Ж II II Ё 6X«ВЛ 8 X N Ф

Рфр

1—■ Р р СО СОN ►аX с с >. >1х' Я •Н •Н со СО

я 5 1 .§ ч к й «

со

.4 •ч •ч —.. .—-+ л: го •ч+ 1 \ .—.

М 1 .X ,хР -р р рС с с с:•н •Н *н -нЯ • • И ра (N1 а 1Л а г—1 сьр ф 4> ф р (0 р___ СО О со 3 4-4 3о 03 о ЯЗ о ф о

—- о о Vх: гН ё в •ч е •Ч ео ф д? ф ф .X фр 0) р р (0 р аЗ р•И со со ф со ф со ф согО >1 м >1 м >1 и >1СО о со л со л со Л со

151

Page 153: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

•Сх

§ а " -а 5§ Оф §

* .*Ё, 11 *гс ю5- св2 м

С 2

§ 2 * эI 3ф

ю

ГО ГЧ *—1 тГ

* А«о «=1й о 2. *

■§:

О X . * 1*8 .1 В в >-х * ^ И о © н 2 5

5 .5 <- р 5 « Е. хиз

3сх ^ев X1 3§ * *

.Й ^О- о ,н Э =* о яо Л Я2 2 ^<и р

X 3О «« -Со Р *

§ я в. Яо я

1 1

I4> Р -т 2 X8 * 8 1 % о. 3 Я«г г >И

*=(«=:о

I

X<он

2г»X

X

О , 2 XVш

152

Page 154: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

§ I«я о ,

| 3

'и тэ Т! О) о *-• > 4» >

осч

<«_, *2 о 2сл3 5& N о л ° ^

со N <Г* «0

_о"аЗл

• 5 ^ 2с

оя 2 ^I ■§■ §% и и

5 2О О =? *

Оф X. _ х: ф

а-»*

р<4-1

тзс•НР о га соX ф 01 •—•X о ■—1 С(П ГО<—1.5 м О Рс р со Сси ф а> •ни. -С гС ил н ри,■е* 1| СО р

аСЯ со •Н о •».2 я ГР м бСЯ С С) а) —& н •н со р рО И с СО*-См Р си >. ■—и я СО р СО 44

н4-»СОЛРсо ж

•осо р <1 »н+ X м

с X о 5 ФСГ\ г-Н :* ф и

+ <м Р , 3 с •V ф___ С Е о н х :СП т •н к1) гН (0 р рсм см м 2 гН ' с-— «■—- а и ф нСП о> га х : ф ф *.С с «V р См 44 44-Н * н ___ з *©< "и 44 44 -----------------м м 40 0 «Я р 0 а Рр р см 2 с — со т пСО со V. е 2 X Сп сп СП ф

Л X* О ф га& С с с со

2 3 — р & н •н •н •н с:со СО СП со О <о Н и м •*н

с >1 <и Р а р •(0 СО •Н со и X СО со со со

О'.<ч

153

Page 155: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

5«3с

«•» Ъ

®с I о^ О

5 ^ йЛ* 'С .Я

с.

к.

К а. ... Г ^^ 5 8 °з О

н-С)

^ а а в0 ^! €1 -2а й.

< 2! а

^ С . ■ ^* ^ ±5* ^3 т

1-5Очй

>ва<<

ч»

I ?41 •

I

'31

8 1Г<5Л3 3а 35 <Ь § ^ $ - 5

а + ■ , Ъ ч - ч> ~ 8: ац - »

«•

Б5«о •*

*

о О

^ 15 в -Э 535»« -с>

5? 5^

I &« о Г

а> *ч. •2 •*»г®ьз а

И

# |$ !Г

Ьс *=й 52 *. *> 1Р

«г

+ ' + •-

5? и? -С<з Оч

ь. а Г »»3 з Ов

II

2? ^ <В•й о ч>^ а §

5>

* йф .5 к !С 5>

% I . -

М !«•5 е $ к

и § ^ ^ ■Й .55!?* *■

-РС

а

ооёа>4->со>1сл

5 « •* 56 3° 3а)

Д ни 'н

1| С|1 го Р

о 2С 'Ч■5 *1 ТО^ Я1/1 й а ,2 «И

Ш О

гос 1го-р ‘5со< жссч щII Xсо гаX§ XX3 1к и-1 о-о* &со 1ей в К

гаи иа Йв 5о о Ою

ою

ф го д ° н 05

I 5•* р СЛс 10

•н -Н1_|

м о сос ф 4->щ

X2 с4- п - о А * § 5 Во §3 §С И<и ._* .§» 8^ *х гага е** Xк *о з:* -I

и, га& -& А* §се с;

о> <У с е

- 54-> ^СЛ ®О. Xи IIЩ Д

г- 1>СЗ С -О со Ь

.2 3ю г

И№

Щ —

II ЖX Я5 2^ *Го л> о ос « ^С СО *т}-н Ь. Я^ * 3л й «5 Си ^Н « о° (Г) ЮЩ

154

Page 156: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

I?I ^«с, с-г

■И *

оооо

о

о

ооо

а

3 4 1 »

Г"

о

о

О 4

I лг

Фо л:р р

<п г?р ом р ло о•о 4-1 *с <|)

ро ою

«и •VII «н ош ■Н

р с«3 о(1) о -гН-Н •гЧ рш <0>1 •н ь

со р мО с С)

г>иа) 01 шя 0 сЩ р сг •г|

„ зг н 2 х 38025

«2свН

§X

X

I> -

Б я; 1 I

РС

++XI

X *

РС

5 00I *& "

| 2 сС х 'и

р IIтзо 'в с

•ч ф г—1С) р р1 со с.и >1 -гНн сотэ а

V«=:>5 е-5 32 5Ё § М й^ <я

в ~X X

12 2 2 п с 02

»и 21^ оПО «N §Си К ег СЗ Ш Ы

о<и*3ОЯXXн33<и

и<я 01)о. си.

«3 С/>Ж О-XК но,°г

ии X

О лС) • ч 1—'г >1

ч. Г Иг <—1 01I-1 О СО <—1 -но о X}о г '—■г ч с

ч ~ 1—1- О ро о • ч со <—1 1-1 •но о II яо Г V иг ч V*-»-' г X) рII <—1

.—■ гН • ч о•—>о см>1 о II еи г Л а>т ч рс г р СО

■Н о с >1ЛЛ гН •Н СО

155

Page 157: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оо

оооо

оо

оо

«и

1жяг'х

соо,л1 ■

оо,С

яр

ооо

о V о Оо •К и—д о г ,—, ,—,= >1 г ч • ч 03 оч г о(и

*ч. г ”Г ----

г г—1 03 г гН II >1 >1гН О с гН О — и ио 1—1 *н С О *—1 03 03 03о о л л о О с со г —■ X о г • ч -Н •нс ч с ж С V. гН Л Л«к. ш 1—1 ч ~ II —- -—- о р Г О V Р ро о с: Е о о V С с:о «—1 •Н л1> о «—1 О •Н •Но о •ч я 2 О о • ч • ч ио с со а Е О г см а ас ч II •V со ~ V. с IIЕ Х5 Хл р Си г гН о р рII тН II р 1! I-1 г—1 р р■—> I—1 •» + о <0 .—. I—1 т-• ч о о1—* О I—1 ХЗ С'- •—• О о со>1 О II • ч В 2 X СП >. о г II В Вг л н 0) са С Я “ ч. 01 • ч ф а>03 V II Р Ег н •<н 05 ч г о р рс: г р V СО «V о а> Н С с О -и II со со■Н О с V >1 — О, о Р •Н о I—1 С < >1 >1л 1—1 -н Л СО г— С X со Л т—1 т—1 •гЧ (Й СО •V со

156

Page 158: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

оо

оооо

оо

ооооо

©о

ооо

ооо

ооо

ооооо

О о о о ___ __о г ,—, г— 1 о с •ч 1—1 <—1; XX о г ч см (0 оо

V*

_**т—1 >1 >1

0 б1

,**•»—1

IIЛ >1 >1

гНоо

огЧо

Я03с

ипзс

гНОо

о«-4О

ЛПЗ

иазс:

я<0с

X о г »—1 •Н •Н X о г •ч -н •НX г ч, II хх л X г «—1 л■"Г* ч г Л —' ■*—' "ж «. с II — —'3- - о л -р р .X г О V р рв о о л а с: § о О V С сX о тН -Н •г| —а) о I—1 XX *Г“| •Н5 о о • ч • Ч и и 2 о О •ч •ч м яи о г 00 о, а и о с *•*“« см а ага оо - - II сс г ч. с II •См с 5 «н Х> •ч р р Сч г н XX • ч р р-О4'5 II Г- Н н XX р •©< II гН 1—1 (О 3 рсв СГ) ,—1 1—1 гН ч о 0 со 1—• гН н ч < о 02 1-ро О ■т пЗ % с4- ■—I О о ко XX2 >1 о г II II В В 1 X >. о г 1! II в ВсС я г «3 о О) си 03 Й С и ~ ч ПЗ о а> ф& н (0 V. г р р & н *н (0 ч г р рС и с г О 4-> Р со (0 О Я с г о Р р со сос. и.

■V •Н О Г—1 С С >. >1 а. и<и р -н О н С С >1 >1С X л (—1 тН •Н •Н со - СО ‘V С X со XX гН гН •Н -Н СО •V со

157

Page 159: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

1- -

. оО оОо © г-«1 •—« о1 о *"Ч

*“* о

ооо оо о оо оо г—4о о

о |г—Н

о 1—4о о оо Г_| Г—о о о

оо о

ооо о о© оо *-Г »—н

,_, оо •—1о о

о г—<о 1 ,о о —4

I—<о •—< ог—.о о

О о _О г 1—» г—1 ч г -

•— г V ГС хз г о ,р- г ооо V - *—* '—1 о о г—1 о о X—IГ ГН1 •V >1 8 1-1 г-Н • ч • ч Г-1 н5: (—1 О + м н о о ,—, з*' о он О 1—1 + ГС ГС н о г ,—, 1—1 с о -а о О ГС с а л 2 ч. ГС XI ЙX о г •ч ■н -Н X г • ч X -X С -ч сч хз хз X г гН л со со X г т—1'в к - л — -— "х гН о 1—• '— гН оГ о л р р о н ГС р р • 5 о гНX О о ГС с с 1 о о II с с (- о о<и о «—1 II ■И •н X«и о г хз •н •гН X о ■5? о о - хз И с ч. 2 с Чи о с а а и V. г • ч а а и Ч. -ез с «к с *ч • СЗ ” о • ч + сС • оП| Г *-* хз Р Р Си о о хз + р р & о о•хт1 II (—1 гН р р -©* о I—1 ГС р р •©4 о г-4СО .—. н г—) ч. о о СО о о •Ч ч о о ез о о

С4- '—• о О "«Г 2 с*- о г V© 5 с— оX СП >1 о Г II в в X X СП г Ч с II • ч в в 2 X сп Ч

5? С и С - ГС ф ф сЗ р с г гН ГС см ф ф сЗ г» с г& н •Н ГС : Р р н ■н II н 1—1 1 р р & н -н II нО 4>г, м с Г О 4-> со С0 с <и м .—, I—1 I—4 р ГС со со о а> я гН

& 0) Р *н о гН с >1 >1 А в р ‘—■о о с II >1 >1 <и р --1ои X СО хз гН 1-I -Н со •V СО *Ч с X со со о - •н л со со с X со со о

V© г- оог—4 т-"

158

Page 160: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

•ч*-*О*

со

с«нрс•Н

• V ЯГО аIIХЗ •ч р

XI•ч V — оV© 03

( II II Вн 03 о си1—1 рн р р 0)о с с >1Г *н •Н СО

оо

ооо

о

о

о о о =

ооо

осо

о. •©* со 2 < 2 СОе*оо,с

о о о о о> = с —-н II и ^

р со

“ о оСО О Г

лI03

СЛ III —'ХЗ ХЗ

+«. оз

иаооВ <1) Р со >1 со

ооо

оо

ооо

оо

ооо

г Оо оо <-»О О -V

О г —СР = ч =С ^ г тН-Н I) н нVI г—* <—I гНр ^ О Осо со о г

хз л +

ч 03МЭII II03 т)р рс с

Рс•няар

овй)рсо:>-со

к‘5§§

С4-э &и ю

159

Page 161: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

й & ^ 1 1 I I I я

со св

5 ^ « о 5

=? Я и >» § о .я а 15 ч н

^ ^

СО -----Я ж5 1—1 .иг Xта ?г у Я

я К о я I ■I « * 1 §■X Ч Н5 5

Ск

"I

з -г? ея § 5 к я чя -~31

I &я 5

Ё1

•5 §<и Яд ло сиес «>§ § я =* я я

Т7 &С

•гЧяа

§ 8 •= 1 НЯ

Яя

§ I У «и

* Э 5 «X я у чг . •§

я ГЯ Л _с & 1

со <оЯ Ч

1 1* яя я'пг а

а I Г I I I х:эIо

тз

я 2 ,—, С-(П • 9- *

•"О

я 5 я 5 я ^ я я

•3 §« ^ и Я

Л •• * «= ч «>-5 .5.

ев

ха я я я

^ ^ я1) ОГЯ ^

яе=:СОяяяяя

к .• - —■я о >Я <и ^л я рси о **н 5я ^ св

03а)иЛ

§ ~ .и- §§ ? о а 3 . к я 5 Й*Я в Чя я

яяяя

л*

0)3с

•гН+->соо

ак

& &

>.ча3*

вз§яIЯ8*

я а4 я_ лЯ ^§• ЯЁ €& 5Я из° &Я 3о а4-1 *

5X

А Яи.03 XСЗС2 сЗ2 2

и*Г ’Е* 3 л3 §& 3Я 3

^ а^ ю

160

Page 162: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

- - - - - - - - -

лл * СП + •

%% 1

+ +

< X О II « ТГV©в4II II 1

— - СЧ +II

1•II II N°

О411 1

-*! + - ++

11 — и + +1

2? VV 40 II

+ II1 4 II0х

+4-

•1

ОчюX248*5о* о- ^ ’§6 ^ С Фо к ль рС( 63* Я о *г 1> .= х па> оч ю К

ел

еа

о

пе

ра

тор

ла

рд

ын

к

ай

сы

сы

би

тп

к о

пе

ра

тор

е

ме

с?

Ке

ле

с1 о

пе

ра

тор

ла

рд

ын

к

ай

сы

сы

ар

иф

ме

тика

лы

к о

пе

ра

тор

е

ме

с?

XщXXеас§§ 3 - л 3 д со & 5 * С0 0* <0 гЧ •с “ II рЁ 5 Д «5 ■р м с *» с а« * .н6 в -Р ■в* Ь гн ага 3 + \ о2 О, .н X!1 ^ и и в Я т т о ®& Iо я -м -м т а . ■§ с с > С ж *н - н со К

ел

еа

о

пе

ра

тор

ла

рд

ын

к

ай

сы

сы

косы

п

ме

ни

икт

еу

о

пе

ра

то

ры

?

Ке

ле

с1 о

пе

ра

тор

ла

рд

ын

к

ай

сы

сы

аза

йты

п

ме

ни

икт

еу

о

пе

ра

то

ры

?

Ке

ле

а

оп

ер

ато

рл

ар

ды

н

кай

сысы

б

ел

ш

ме

ни

икт

еу

о

пе

ра

то

ры

?

Ке

ле

с1 о

пе

ра

тор

ла

рд

ын

к

ай

сы

сы

мо

дул

ь

бо

йы

нш

а

бе

лу

ме

н

ме

ни

ик

те

у

оп

ер

ат

ор

ы?

Ке

ле

а

оп

ер

ато

рл

ар

ды

н

ка

йс

ыс

ы

ин

кре

ме

нт

оп

ер

ат

ор

ы?

Ке

ле

с]

оп

ер

ато

рл

ар

ды

н

ка

йс

ыс

ы

де

кре

ме

нт

оп

ер

ат

ор

ы?

40

15

7 00»о

15

9

! 1

60 40

16

2 СПV©

16

4

161

Page 163: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

в е*5 зй §* §I Ю_ В§• р

о. 2 •в-« 52 31 “ га сзе- я ° « с I

••. 4->•о С+ Н03 Ян а «о- рл О —»II ВЮ 0) *ч *-> V©4-> СО ||С >1 \Н СО (С

40

С- -—.3 <0

3 г.а-и

н4->

3 Са см

-ня

к IIV

ига V 4->Я 03 рга •V и

нII01 ГО

ВФ

X + 4-*4-> СО СОС II >1

* •н ГО со

ГО ГЧ — тг

•гг го ГЧ —'

ц,5ч <>• - з

33

а. «о•О- и.ж К2 со

* I-га& ВО- *с и

<*

■2<а

ь«

1и.

1с с: §

с-3 о2 С*XI .—. •*. с си га с

•Н •—< о 1—1 о м 1—1О СО Л 4-) С •Ч. 4->> СП с: с 3 Ф •ч с

я •н жV 3 СО ф • х.г|о (0 я 2 1—1 р л я•н а и а» ГО и а4 сл II га X 44 4-> 03го с С 4-> О- га II II II 4->4-) •Н р "0“ Е 03 XX о р0) я 4-> о га га о4-> с 2 & с с с •О СП •гЧ В 2 03 03 03 е•н ■—- —' Ф га СП ф ф 0) фГ-Н с 4-) В* .5 *—1 гН 1—1 4-»л •Н Я СО о о о о СОР го о >1 Си )51> о о о >1а в 4-1 СО С X XX XX XX СО

162

Page 164: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

«оVI— <и«я г

о5"Осош

осоГ2 <о& 5 1>

II+

II

СГОФГ—Iоол

гоIIо

Э 3

со

•V сФ го О Ф О Ф и гнр о

о

й я ««в * ц_»О, сЗ•в* к.СЗ 529

4-> ГО СО II >1

Л Л "О И

II го

& 5т из л ф

о « ° 3 - 5 ° Е * Л

с:гофгНОоX)

с го Ф о •н < о л

ф 3м4-»И О И >

Л Л ТЗ со

сгос- ® 3 1—1з 8

2 в)э "

2 IIX лС5

I 5л Ш1 «Н « §2 л

с го ф >—) о о д

гоно

•* сФ го

с•нио*

4->3о

- ё о Ф< 4->ГО «0II >1

ТЗ «л

163

Page 165: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

IIN°о4

2

Р(СX

* — 'х 9 1 .& а: Э я ф

х3

* яГО д.* § 5 8.

К з2 = г5 С-. сз ^ V Ою Р »х \о л

2

I IЖ Ач си 3 о 8

XX3|&

гси с - « 3 С р О о п Ь

Ъ6 о

XX3 «3.&ё.'й0 ЙК && о О- нл> го1 |о о4) о4 О) « 2 л и

хXлсЧгоЧ ^X 33 9си ^о &V Ьх «5

% Эи «ГО Xо, ГО•©« ь.СО ^2 &го <*& ВЯ «вс 8

X иГО ОX

•к XоЗ IIС ___ и. С сл03 хз • «. 5 03О) е з с- Ф с —-

<-Н о X 3 Г—1 03 СП0 03 ■—" 3 д 0 Ф --о с о~ 03 0 гН с:хз — 1—1 о си ХЗ О н

.—* р .„И и. •%. 0 рф хз с Ё 3 Ф хз ссо 1-а •н Да

4) в со •ч -нГ-Н 03 Л 1—1 Д03 —. а и •и 03 а4-1 -—- 03 X *м 03 •II II р Си л II II р(С О а •в* и.

X 03 о 3о го го о

с .* а 2 & с •ч. с03 (1) 03 в 1 х 03 ф 03 ёф 3 ф ф 03 о ф о а; ф<—1 м '—1 р & X н и •—1 ро р о со О о р О соо II О >1 Си жо О н 0 >1хз хз хз СО С ХЗ хз хз со

164

Page 166: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

ч о г=: “ 3

*

яяи2«=:>«

>я(Я _

* оя « 2 2 Ч «

Н

I

о«сОч ; С - **• <-1 Я 3

4>3 2& *п & сиЙ й-1-0о _._ СОо Я§ г^ 3

ч сО-

о Я8 3 А Й *

о-П<и&-§Ч л сч.

& 3 а, й я

О)

8 ° *Я ^ вОч ••_• • *И

ё й й® ё ё8 & 8-*=: к я« & &^ я я

с*я 33 §о . §0 §■1 |М 3исо и& <Д Д

<иИ

•В* ^_ я2 я -2 О, гЧ^ й «& * 2о. и сС и -н

с■—I 4-»С•Нма-Мэо

- ВгН ф + 4-* ЯЗ СОII >1 Л со «•нх>

165

Зуз

^ет.

ои4

: . р

гл.п

(;1п

(а)

;

Page 167: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

IIо

<и2Г.о

<*-•II

IIо

II,о

II-о

Ж X со к со«с со и ._, ,—. .__ га и*№XЛЬ. С о

•к5

XXСОи.

Вга&

сюф

с03

03+

XI+

о+

Т5+ф+

XXеОС§&Ч ПЗ + + Г) •—1 ф а “н "м *11 "и 1 Л

Е( с - ф г г лс* 2 о 1—1 оз Л о "О ф 2X 2 гН II II X о о о > - • - - В огт( О О Л 2 2 Л о —' ’—’ — — -— 2 2Он со о с Г а. о X) с с с С с л оо О-л л —* — о <2 ■—1 1—1 1—1 «-ч г—4 о ж.** •V р Р ._4 га •Ч -и -Р р р Р га «VЁ В2 0) С С ё ф С с с с: С Ё

и! Ф • ча со •ч •Н *н ВЦ4) X со •ч •Н -Н *н •Н •н X 01 ф • ч • ч

5 г-4 л я м 2 1—1 XX • ч и Я и м 2 2 |—1 р XI ои 0) (0 СЗ а а и 4 03 л а а а а а и 05 ч —«3 X 4-1 оз со сх 4-4 03 га сх 4-4 ■р 03 030-11—1 . со II II Р 4-) О- н II II II 4-> р р р р Яг. ган II II II IIНгг X 03 о р р '0 ' сга 03 о ф Р р з з р □ 03 XI о тзСО СО о о со О о о 0 о сО га V-5 & с •ч с 2 со ЛВ с: • V с с, 2 га *а С С с спЗ ф (15 В б 2 )Х 03 ф 03 •Ч 03 б в е е В Г> ас 03 03 03 03соГ; Ф Р 0) ф ф со ев ф р ф о ф ф ф ф ф ф га СО ф ф ф фБ" X |—) М •■Н Р р & X С |—4 я Г-Н < 1—1 4-» 4-> р р р & х с *—4 <—1 <—1 г—4О О 4-) О СО со О ч*- О 4-> о 03 о со СО со со со О X О О о оо, «и о II о >1 >1 О. 55.1) 2 О И о II о >, >1 >1 >1 >. зЗ 2 о о о оС л Л хэ СП сп С Ж а XX XX XX тэ XI СП СП СП СП СП а * а л л л л

166

Page 168: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

фРиР

ф фсо СОГ-Н г-Нта та«4-» 4-1II 11та тз< <та тз

тз

фрир

фРмрIIтз<ТЗ

<1-О

ф фсо со•—1 «—1та тач-1 4-1н нта о

фририо

ФРа> м

2 рV нга ХЗ

та

ф фСО со«—1 гНта та4-1 4-1и IIтз тзо о

ф соР •—I

тар 4-1II 1!XI тз«-а <та о

фрмрIIтз

жСЗ гаи. - - - Ста

та XX о тз ф 3 X та XX о тз ф ф+ + + + + жсЗ га + + + + + гН

г ц & г г г г : оу 1| “и II л с II II II II II ота Д о Т5 ф КЗи 3 та С та XX о ТЗ Ф XIг с с г X о ф та •V г с с = -

3си

1-1 ш тзС с с С с о О г-Н 4 С С с С С Фн «-Н Г-Н 1—1 1—1 о 0 О о •—1 Г*Н 1—1 «”Н •—1 Рр р р р р «з. XI о II Р Р р р Р ис с с: с с: ’Е а хз ф С С а с С р•н •н •Н *н •*Н им X Ф • ч •н -Н •Н •гН -Н и

■ ч й м м и и 3 Р XI с и *н М тао а а а а а и Сч и < та а а а а ага си р та ф с,II р р р р -р й Н н н Г-Н р р р р р таф р р 3 р р •©* С _ та о 0 р р р р а ф

о о о о о га га • ч О о о о о о ■—1с га

►0в с: ф с XX • ота В В 6 В В 2 а та СО та В В В В В оф ф ф ф ф ф га га ф Г-Н ф о ф ф ф ф ф XI'—1 р р р р р & X с 1-1 та •—) — р р р р ро со со со со со О «и

О 4Н о та СО со со со со Сио >1 >1 >1 >1 >. & 2 о н о и >1 >1 >1 >1 >1хз сл сл сл сл сл С 3 хз XI хз тз сл сл сл сл сл Ш

& 3ю 5« “5ё *о дгю Вф аСО СО^ Ё

к 8XX ^

5'В,а>ю

Он Ц_1Л» ^щ тз

о фXX Р

& Vщ тз

XX3е*а.

&*

167

Page 169: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ф3 .нрIIл

ф3*нр

<(О

О)соI—IГС4-1IIГС

лГС

ГСЧНл

сСIев

I&ас

— о-•о Я 3

91/)ОР с

3 э

а - ГСII

г-НР

о а*'О С 3

3 Р-н <и а

<иЖ С а и

СЗ яези. +

рз

и ,•в*

ли.

+ о СЗ сз

гНIIГС

Т5IIФ

Вф

22сЗ

е-л

Я р & я« р

СРС

У)>1

ОЛ

«•Н •н (/ ) и

§ ,ч ,_00 ГС\ —'ГС сII 1—1

т з рр

с•нс м

•Н 04

.ч р• ч. 1 3(О 1 он тэII II аГС ф фр р

рсо

с с >1*«н *н со

СЗКЧеея 3 3 §§ • !Ё | 3и « ес Ж

Л2л&о&

•к су-Ч «-Нр'— с

со ■НX*ГС 04

1П х: •V Рсм р ТЗ 3т—• ГС 1 О1 2 1 •II II II й-V тз Ф Ф

рр р Р сос с С >1-гН -Н т) со

оо<4

168

Page 170: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Такырыптарга арналган тест улп лер !

Колданылган непзп эдебиеттер Т131М1

1. Кнут Д.Э.. Искусство программирования. Том 1. Основные алгоритмы. Пер. с англ. - Изд. Вильямс, 2005

2. Шилдт Г. .(а\’а: руководство для начинающих. М, СПб,.Киев, 2009.3. Лафоре Р. Объектно-ориентированное программирование в С++.

Классика Сотри1ег Заепсе. 4-е изд., СПб.: Питер, 2004.4. Вирт Н. Алгоритмы+структуры данных = программы: Пер. с англ,-

М.Мир, 2003.5. Нурбекова Ж.К. Практикум решения задач на Г)е1рЫ 6.0. Учебно­

методическое пособие.- Павлодар: Изд. П ГУ им. С.Торайгырова,2004.

6. Сауханова Ж.С. Динамикалык; курылымды бершгендер жэне олардыц колданылуы. - Астана: Л.Н. Гумилев атындагы Е У У баспасы, 2005.

К|олданылган косымша эдебиеттер п т п

1. Эккель Б. Философия ^уа . Пер. с англ. - Изд. Библ. программиста, 2011г.

2. Хорстманн К., Корнелл Г, 1ауа 2. Библиотека профессионала. Том 1. Основы. Пер. с англ. - Изд. Вильямс, 2010.

3. Ринехарт М. Программирование на 1ауа, Минск, 2004.4. Шилдт Г. 1ауа. Полное руководство. Пер. с англ. - Изд. Вильямс,

2005.5. Льюис Д., Мюллер П, Самоучитель ]ауа 7. - Изд. БХВ-Петербург,

2012 .

6. Васильев А. Самоучитель 1ауа с примерами и программами. - Изд. «Наука и техника». 2013.

7. Касьянов В.Н., Сабельфельд В.К. Сборник заданий по практикуму на ЭВМ., М: «Наука», 2003.

8. Анисимов А.В. Рекурсивные преобразователи информации. Киев: «Вища школа», 2004.

9. Васильев А. 1ауа. Объектно-ориентированное программирование. - Изд. Питер, 2013.

10. Хабибуллин И. Самоучитель ,1ауа. - Изд. БХВ-Петербург, 2008.

169

Page 171: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Алгы СОТ

МАЗМУНЫ.3

I Б в Л Г М ...................................................................................................................................................4

|ЕС1ЛР8Е П Л А Т Ф О Р М А С Ы ...............................................................................................................4

ЕсПрзе платформасында жобалар куру,........................................................................................... 4

1кластар, ннтерфейстер куру__________________________________________________________________________ 4

ЕсНрзе платформасында проекттер куру жэне оларды ввдеу, баптау..................................... 19

^АVА Т1Л1.............................................................................................................................................24

.Iа\ и Т1Л1. Программа курылымы_______________________ ___________________________ _________________24

Бутш, накгы, символдык, логикалы к жэне жолдык литералдар. Математикалыкфункциялар........................................................................................................................................... 30

Типтер. Типтердщ жазылуы. Типтерд! колдану. Менинктеу арифметикалыкоператоры. Инкремент, декремент.................................................................... - ............................36

Бутш санды биттйк операторлар. Оцга жэне солга жылжыту. Битт1к менпйктеуоператоры. Катынас осраторлары. Бульдйс логикалык операторлары................................. 46

а А У А Т1Л1НЩ Н Е П З П О П Е Р А Т О Р Л А Р Ы ................................................................................ 56

Ш артты оператор.................................................................................................................................56

Дауа тглшщ тандау операторы________________________________ ______________________________________ 59

Цикл операторы н Ы 1 е , с1о -н Ы 1 е______________________________________________________________63

Цикл операторы 5ог, утф операторы.............................................................................................66

М А С С И В Т Е Р ....................................................................................................................................72

Бйр елшемд! массивтерд! вндеу.................................................................................................... 72

Квп влшемд! массивтерд! ендеу....................................................................................................74

Ж О Л Д А Р ...................................................................... ......................................................................... 77

Ж ол конструкторларын куру турлер!............................................................................................. 77

Жолдарды оцдеу функциялары........................................................................................................81

К Л А С Т А Р ........................................................................................................ .................................. ...85

Класс эдгстерш куру- Класс конструкторы. Мурагерлйс............................................................85

С У Р Ы П Т А У ЭД1СТЕР1. Д И Н А М И К А Л Ы К К У РЫ Л Ы М Д Ы БЕ Р1ЛГЕН Д ЕР................... 92

Лауа гш н менгеруд1 жалгастыру ушш косымша тапсырмалар................................................92

Массивте пдеспру есептер!........................................................................................................... 92

Массивте бинарлы пдеспру......................................................................................................... 96

Алмастыру аркылы масспв п сурьптгау.................................................................................... 99

Тж е гацдау аркылы массивт1 сурыптау.................................................................................. 103

Д И Н А М И К А Л Ы К К У Р Ы Л Ы М Д А Р ..... .................................................................................. 107

Стек динамикалык курылымы................................................................................................. 112

Динамикалык курылымдарды колданып шыгаруга арналган есептер.......................... 115

Такырыптарга арналган тест улгшер1......................................................................................... 169

Колданылган непнч эдебиеттер тш м !.............................................................................. ............169

Колданылган косымша эдебиеттер тш м !................................................. ...................................169

170

Page 172: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

Ж. К. Ндобекова, М.С. Сауханова

ПРОГРАММАЛАУ ПРАКТИКУМЫ Л1АУА ПРОГРАММАЛАУ Т1Л1/

Пшнм1 60x84 1/16 Тыгыздыгы 80 гр./м2. Кдгаздыц актыгы 95% .

К^агазы офсетпк. РИЗО басылымы. Колем! 172 бет. Шартты баспа табагы 10,5

«Эверо» баспада басылымга деген

баптаулы жэне басып шыгарылды Тел.: 8 (727) 2 33 80 47, 2 33 80 42,

2 33 80 45,2 33 80 20,2 33 83 89, тел./факс: 2 33 83 43,

е-таП: еуего08@та11.ги

Оку куралы

ЭВЕРО

Page 173: library.psu.kzlibrary.psu.kz/fulltext/transactions/4589_nurbekova_j._k...УДК 004 43(075.8; ББК 32.973 26-018.2я7 Н86 ПЫр жазгандар: Адамов Э.Э. - техника

«Эверо» баспасында басылымга дайындалды жэне басып шыгарылды К|Р, Алматы, Байтурсынулы к., 22. тел.: 8 (727) 233 83 89, 233 83 43,233 80 45, 233 80 42 е-таП: еуего08@таН.ги