20 25 3610ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣΣΙΣΑΝΙΟΥ -ΣΙΑΤΙΣΤΗΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΛΙΓΝΙΤΗ

ΑΠΟΨΕΙΣΓΕΝΙΚΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΜΑΜΑΤΣΕΙΟ

14ΑΝΑΠΤΥΞΗΓΙΑ ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΑΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΑ

23

Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική

στη Χώρα των Μύθων

Γ. ΔΑΟΥΤΟΠΟΥΛΟΥ Ε. ΚΑΡΛΟΠΟΥΛΟΥ Χ. ΓΕΛΑΔAΡΗΔ. ΚΟΨΑΧΕIΛΗ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΔήμος ΚοζάνηςΚΚΕ >5

Ευρωπαικό έτοςΟινοτουρισμού >6

Βήμα της Κυριακής 29.11.2009

ΑΝΑΠΤΥΞΗΞενοφώντοςέργα >16

Κερδίζουν έδαφοςοι λιανικές πωλήσεις >19

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ>36

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΚοκτέιλτοξικών >22

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΧριστουγεννιάτικεςΠαραδόσειςτης Σιάτιστας >26

ΑΠΟΨΕΙΣΟι νέοι και το Πολυτεχνείο >34

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Ι.Π.Α.Δ.Μ.Π. Χαρίση 36, 50100, ΚοζάνηΤηλ.: 2461026622Fax: 2461026625e-mail: info@e-pili.gr

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Βίκας Κωνσταντίνοςvikas@e-pili.gr

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣΒίκας Κωνσταντίνοςvikas@e-pili.gr

DESIGN & ART DIRECTORΟσταδάκης ΑλέξανδροςΤηλ.: 6974068812ostadakis@e-pili.gr

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΒίκας ΚωνσταντίνοςΚαραγιάννης ΓιώργοςΚώστας Μετίσογλου

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗΚαραγιάννης Γιώργοςkaragiannis@e-pili.gr

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΧατζηπαύλου Βούλαxatzipavlou@e-pili.gr

ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗΦίλιος Νίκοςfilios@e-pili.gr

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΦΙΛΙΠΠΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.

© Όλα τα δικαιώματα του παρόντος εντύπου ανήκουν στο Ι.Π.Α.Δ.Μ. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του υλικού με οποιοδήποτε τρόπο και μέσο χωρίς την έγκριση του εκδότη ή την αναφορά στην πηγή. Τέτοιες ενέργειες διώκονται από το νόμο ν. 2121/93 περί πνευματικών δικαιωμάτων και τους κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

Και πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις, διαπιστώθηκε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο το τεράστιο οικονομικό και αναπτυξιακό πρόβλημα που

ταλανίζει τη χώρα μας. Δεν απαιτούνται ιδιαί-τερες γνώσεις ή κάποιου είδους μύηση για να καταλάβει κανείς ότι η ελληνική οικονομία πάσχει και μάλιστα σοβαρά. Ούτε κανείς αμ-φισβητεί πλέον το γεγονός ότι θα πρέπει να ληφθούν σκληρά και επώδυνα μέτρα. Το ζη-τούμενο είναι αν οι Έλληνες πολίτες θα απο-δεχθούν να σφίξουν και άλλο το ζωνάρι τους.

Όλοι γνωρίζουμε, ακόμη και αν δεν το συνομολογούμε, ότι η ελληνική κοινωνία εί-ναι κακομαθημένη και ξοδεύει περισσότερα από ότι παράγει. Το ίδιο κάνει και το συντε-ταγμένο ελληνικό κράτος. Παρότι το γνω-ρίζουν όλοι αυτό, εντούτοις αντιδρούν και θυμώνουν κάθε φορά που κουβεντιάζονται επώδυνα και σκληρά μέτρα και το ερώτημα είναι γιατί;

Μήπως δεν αγαπάνε οι Έλληνες τη χώρα τους; Μήπως δεν νοιάζονται για το γενικό-τερο διασυρμό που υφίσταται παγκοσμίως; Δεν τους αγγίζει μήπως το γεγονός της κα-χυποψίας και αναξιοπιστίας των ευρωπαίων απέναντί τους; Κάθε άλλο θα έλεγα. Τότε, αφού ο μοναδικός τρόπος για να ανακτηθεί η αξιοπιστία μας και να τιθασευτεί το δημόσιο έλλειμμα είναι να σφίξουμε το ζωνάρι μας, γιατί αντιδρούμε;

Διότι κατά την ταπεινή μας άποψη οι Έλ-ληνες πολίτες δεν εμπιστεύονται πια τους πολιτικούς και κρατικούς ταγούς αναφορικά με τη χρηστή διαχείριση των χρημάτων τους. Από το 1985 μέχρι και σήμερα ακούνε για τρι-ετή και πενταετή σταθεροποιητικά προγράμ-

ματα τα οποία ποτέ δεν απέδωσαν, αλλά και για οικονομικά σκάνδαλα, μίζες, προμήθειες και χορό εκατοντάδων εκατομμυρίων δραχ-μών και ευρώ με αποτέλεσμα να φουντώνει μέσα τους η δυσπιστία, η καχυποψία και η αδιαφορία σε κάθε καλοπροαίρετη εξαγγε-λία για συμμάζεμα του κράτους.

Βλέπουν ότι με τη συνεισφορά τους δεν βελτιώνεται τίποτε και νιώθουν εξαπατημέ-νοι και προδομένοι από τους κατά καιρούς μαθητευόμενους μάγους της πολιτικής, της οικονομίας και της αρπαχτής. Φυσικό και επόμενο είναι να αντιδρούν σε κάθε νέο φοροεισπρακτικό και φορομπηχτικό μέτρο από όπου και αν προέρχεται. Έλα όμως που τώρα πια έχουμε πραγματικό πρόβλημα; Ποι-ος θα πείσει τους φιλότιμους κατά τα άλλα Έλληνες ότι τώρα τα πράγματα βρίσκονται στο κόκκινο;

Κατά την ταπεινή μας άποψη τρία πράγ-ματα πρέπει να γίνουν. Αρχικά θα πρέπει να καλλιεργηθεί έντονα η πεποίθηση ότι τα χρήματα που εισπράττονται και θα εισπρα-χθούν θα αξιοποιηθούν, με χειροπιαστό τρό-πο, προς όφελος των ιδίων των πολιτών. Έπει-τα θα πρέπει να νιώσουν ότι το ίδιο το κράτος νοικοκυρεύεται. Περιορίζει τις δαπάνες του και λειτουργεί με χρηστό τρόπο. Και τέλος θα πρέπει να πειστούν ότι αυτό που γίνεται «πιάνει» τόπο και χωρίς υπερβάσεις.

Τότε και μόνο τότε, όταν δηλ. αποκατα-σταθεί η αξιοπιστία του ελληνικού πολιτικού και κρατικού συστήματος, θα συνεισφέρουν οι Έλληνες, αγόγγυστα, τον οβολό τους για να μην ακουστεί στο ελληνικό κοινοβούλιο από το στόμα του Πρωθυπουργού για μία ακόμη φορά η φράση: «Κύριοι! Δυστυχώς επτοχεύσαμεν!!».

Αχ!! αυτοί οι Έλληνες

Στη δημοκρατία το κάθε κόμμα αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς του να

αποδείξει ότι το άλλο δεν είναι ικανό να κυβερνήσει. Και τα δυο το πετυχαίνουν.

Και τα δυο έχουν δίκιο.

3

4

Αρχές φθινοπώρου, μια ομάδα 41 μαθη-τών και 4 καθηγητών του 3ου Γενικού Λυ-κείου Κοζάνης βρέ-

θηκε στην πόλη του φωτός και της ομορφιάς προκειμένου να συνερ-γαστεί με το Λύκειο Condorcet του Παρισιού με θέμα το κρασί. Αφορ-μή για την καινούργια διεθνή συνερ-γασία του 3ουΓενικού Λυκείου Κοζά-νης αποτέλεσε το «Καλαντάρι του αμπελουργού», το ημερολόγιο που δημιούργησε το Γαλλικό τμήμα του Λυκείου την προηγούμενη σχολική χρονιά στα πλαίσια ενός πολιτιστι-κού προγράμματος με τίτλο «το κρα-σί ως στοιχείο πολιτισμού».

Η επιλογή του γαλλικού λυκεί-ου κρίθηκε ως πολύ πετυχημένη από όλα τα μέλη της ελληνικής ομάδας. Το Lycée Condorcet είναι σήμερα ένα από τα πιο φημισμένα σχολεία του Παρισιού με διεθνή απήχηση. Διδά-σκονται σ’ αυτό τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά ως μαθήματα επιλο-γής, ενώ η επικεφαλής του τμήματος κλασσικών σπουδών του σχολείου, καθηγήτρια κ. Catherine Billard επι-σκέπτεται την Ελλάδα κάθε δυο χρό-νια με μαθητές της.

Μεγάλη επίσης είναι και η ιστορία του σχολείου. Το Λύκειο Condorcet είναι ένα από τα τέσσερα αυτοκρατορικά λύκεια που ίδρυσε ο Ναπολέων Βοναπάρτης. Λειτουργεί από το 1803 συνεχώς ως λύκειο και στεγάζεται στην καρδιά του Παρισι-ού, rue du Havre, σ’ ένα μεγάλο συ-γκρότημα κλασικιστικού στυλ, που αρχικά χρησίμεψε ως μοναστήρι Κα-πουτσίνων μοναχών.

Οι Έλληνες μαθητές εντυπω-σιάστηκαν από την οργάνωση και την εύρυθμη λειτουργία του γαλλι-κού σχολείου, το οποίο εκπαίδευ-σε και ανέδειξε σπουδαίους άνδρες στα γράμματα, στις τέχνες και στις επιστήμες στα 210 χρόνια λειτουρ-γίας του. Στο συγκεκριμένο λύκειο εργάστηκαν ως καθηγητές μεγάλοι άνδρες των γαλλικών γραμμάτων όπως οι συγγραφείς: Jean –Paul Sartre, Stéphane Mallarmé, Paul Desjardins, Paul Bénichou. Διάση-μοι συγγραφείς σαν τον Verlaine, τον Proust, τον Labiche, τον Vallès, τoν Laforgue, τον Cocteau, τον Vigny, τον Valéry, όπως και σπουδαίοι φιλόσο-φοι σαν τον Bergson, τον Lautman, τον Lévi-Strauss υπήρξαν μαθητές του. Διακεκριμένοι επιστήμονες σαν τους Henri Schneider, Louis Renault, André Citroën, Marcel Dassault, Jean-Paul Guerlain, Etienne Guyon όπως και φημισμένοι ζωγράφοι σαν τους Toulouse-Lautrec, Bonnard, Vuillard, Poulenc, Nadar, Cartier-Bresson,

Buren φοίτησαν σ’ αυτό. Αρκετοί μαθητές του διακρίθηκαν στο τρα-γούδι σαν τους Serge Gainsbourg, Jacques Dutronc ή στα σπορ. Μα-θητές του Condorcet δημιούργησαν το Racing-Club de France. Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται τρεις πρόεδροι δημοκρατίας, πολλοί υπουργοί, ανώτατοι κρατικοί υπάλ-ληλοι και πολιτικοί, όπως οι Paul Deschanel, Victor Schoelcher, βαρώ-νος Haussmann, Ferdinand Buisson, Joseph Caillaux, André Siegfried, André Tardieu, Emmanuel d’Astier de la Vigerie, Olivier Guichard και Jean-Claude Trichet.

Σήμερα εξακολουθεί να θεω-ρείται ως ένα από τα καλύτερα του Παρισιού, εξασφαλίζοντας 99% επι-τυχία στους μαθητές του της Γ’ λυ-κείου , υποψηφίους για το Βac, το γαλλικό απολυτήριο. Από τους 1000 μαθητές της φετινής σχολικής χρο-νιάς, οι 450 φοιτούν κανονικά, ενώ οι 550 προέρχονται από άλλα σχο-λεία, από τα οποία έχουν αποφοι-τήσει πετυχαίνοντας χαμηλό όμως βαθμό πρόσβασης για τα πανεπι-στήμια στις εξετάσεις του εθνικού γαλλικού απολυτηρίου (Bac). Ελ-λείψει του θεσμού των ιδιωτικών φροντιστηρίων στη Γαλλία, το Λύ-κειο Condorcet όπως και άλλα σχο-λεία χρησιμοποιούν τον θεσμό των προπαρασκευαστικών τάξεων για να προετοιμάσουν ξανά όσους αποφοί-τους επιθυμούν να επαναλάβουν τις εξετάσεις του Bac, προκειμένου να επιτύχουν μεγαλύτερο βαθμό πρό-σβασης για τα πανεπιστήμια και να εισαχθούν στη σχολή προτίμησης

τους. Η επιλογή των υποψηφίων για αυτές τις προπαρασκευαστικές τάξεις γίνεται με συγκεκριμένα κρι-τήρια. Η επιτυχία αυτών των τάξεων του λυκείου Condorcet στις εξετά-σεις για το Bac είναι πολύ μεγάλη, πράγμα που εξηγεί και τη μεγάλη συρροή αποφοίτων από άλλα σχο-λεία σ’ αυτές. Αυτή είναι μια καινο-τομία που λείπει από το ελληνικό εκ-παιδευτικό σύστημα.

Μια δεύτερη εξίσου σημαντική διαπίστωση είναι ότι οι Γάλλοι μαθη-τές στην τελευταία τάξη του λυκείου δεν παρακολουθούν μαθήματα κορ-μού όπως οι Έλληνες. Προετοιμάζο-νται μόνο σε μαθήματα κατεύθυν-σης, που συνδέονται με αντίστοιχες πανεπιστημιακές σχολές, στις οποί-ες επιθυμούν να εισαχθούν.

Στα πλαίσια της επίσκεψης της ελληνικής ομάδας στο γαλλικό σχο-λείο η ελληνική ομάδα ξεναγήθη-κε στις κτιριακές εγκαταστάσεις και στα εργαστήρια του, ορισμένα εκ των οποίων χρονολογούνται από τον 190 αιώνα. Τόσο οι μαθητές όσο και οι καθηγητές των δυο σχολείων είχαν κοινές συνεδριάσεις και ξενα-γήσεις πετυχαίνοντας έτσι μια καλύ-τερη γνωριμία και εξοικείωση μετα-ξύ τους.

Με ξεναγούς τους Γάλλους μα-θητές και καθηγητές οι Έλληνες επι-σκέφθηκαν το μουσείο του Louvre, οργανωμένοι σε μικρές ομάδες. Σ’ αυτό το παγκοσμίου φήμης μουσείο η ελληνική ομάδα εντυπωσιάστη-κε από την προβολή και αξιοποίη-ση που επιφυλάσσουν οι Γάλλοι σε κλασσικές ελληνικές αρχαιότητες σαν τη Νίκη της Σαμοθράκης και την Αφροδίτη της Μήλου. Δεν πέρασε επίσης απαρατήρητο ότι σε όλες τις κοινές ξεναγήσεις οι Γάλλοι μαθητές είχαν να συμπληρώσουν ένα σχετι-κό με τα μνημεία ερωτηματολόγιο, το οποίο έπρεπε να παραδώσουν στην καθηγήτρια τους με το τέλος

της επίσκεψης. Μ’ αυτό τον τρόπο η εκπαιδευτική επίσκεψη δεν περι-οριζόταν μόνο στο ψυχαγωγικό της χαρακτήρα αλλά είχε και έντονα εκ-παιδευτικό.

Κατά τη διάρκεια των ξεναγή-σεων τους και σε άλλα πολιτιστι-κά μνημεία του Παρισιού, οι Έλλη-νες μαθητές εντυπωσιάστηκαν από την επίδραση της αρχαίας ελληνι-κής τέχνης των κλασσικών χρόνων σε σημαντικά μνημεία της γαλλικής πρωτεύουσας: παλάτια, εκκλησίες κλασσικιστικού στυλ, γλυπτές πα-ραστάσεις, συντριβάνια κλπ. Πολύ έντονα φάνηκε αυτό και στο palais de Versailles, το οποίο οι μαθητές του 3ου ΓΕΛ Κοζάνης είχαν την τύχη να επισκεφθούν. Έμειναν ακόμη κα-τάπληκτοι από το πόσο καλά διατη-ρημένο είναι το ιστορικό κέντρο του Παρισιού, με ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα να εκφράζουν γνήσια και αυθεντικά τον 19ο, 18ο ή και 17ο, αι-ώνα σε αντίθεση με ελληνικές πό-λεις όπως η Αθήνα, που το ιστορικό παρελθόν τους μετά βίας διακρίνε-ται μέσα στο τσιμεντένιο δάσος των σύγχρονων πολυκατοικιών.

Οι Έλληνες μαθητές στη διάρ-κεια της εφταήμερης επίσκεψης τους είχαν την ευκαιρία να γνωρί-σουν όχι μόνο το ιστορικό Παρίσι αλλά και το τεχνολογικό, στο οποίο κυριαρχεί η θαυμάσια τεχνόπολη της Villette με τη στρογγυλή αίθου-σα κινηματογράφου (Geode), o Πύρ-γος του Eiffel και η εντυπωσιακό-τατη συνοικία της υπερσύγχρονης Defense.

Μάλιστα στη Villette είχαν την ευκαιρία να επισκεφθούν και μια δι-αδραστική έκθεση με τον περιβόη-το ιό της γρίπης των χοίρων. Πήραν μια γεύση επίσης από το καλλιτεχνι-κό Παρίσι παρακολουθώντας παρα-στάσεις δρόμου στην πλατεία Saint Michel και στο Quartier Latin όπως και υπαίθριες συναυλίες και ζωγρά-φους εν δράσει στην περιβόητη Montmartre. Τέλος, το ψυχαγωγικό Παρίσι άφησε έντονα το αποτύπω-μα του σε μικρούς και μεγάλους με τις ολοήμερες επισκέψεις στα πάρκα του Asterix και της Disneyland.

Η συγκεκριμένη συνεργασία κρίθηκε συνολικά ως πολύ αξιόλο-γη και ιδιαίτερα τιμητική για το 3ο Γενικό Λύκειο Κοζάνης. Πολλά μέ-λη των δυο ομάδων εξακολουθούν και σήμερα να επικοινωνούν μεταξύ τους με email. Η επίσκεψη της ελ-ληνικής ομάδας χαρακτηρίστηκε ως πολύ θετική και τις από δυο πλευρές, διότι έθεσε τις βάσεις και δημιούρ-γησε τις προοπτικές για νέες μελλο-ντικές συνεργασίες με θέμα αυτή τη φορά τα μουσεία.

Το «Καλαντάρι» ταξιδεύει στο μαγευτικό Παρίσι

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

τηςΦΑΝΗΣ ΦΤΑΚΑ

Συντονίστρια του ΠρογράμματοςΚαθηγήτρια Γαλλικών

Επίτιμο Μέλος του Ι.Π.Α.Δ.Μ.

5

Αναυδο αφήνει το προλεταριάτο των εργαζομένων η ανα-κοίνωση του ΚΚΕ / Νομαρχιακή Επιτρο-

πή Κοζάνης με τίτλο «Δήμος Κοζά-νης: Βασιλικότερος της … κυβέρνη-σης ή εργολαβία δοκιμής πρόωρων μαζικών απολύσεων των εργαζομέ-νων στα stage;».

Παρατηρούμε στην ανακοίνω-ση να υποστηρίζεται μαχητικά η δη-μοσιοϋπαλληλική-stage ιταμότητα μιλώντας για συμφέροντα και δικαι-ώματα στην διεκδίκηση μιας κατα-ναλωτικής ευχέρειας περιορίζοντας τον λόγο στις παλιές τακτικές των ιδεολογικών αποχαυνωτικών εξαρ-τήσεων.

Η ρητορική εκφορά στην ανα-κοίνωση εκφράζει πολλές διαφωνίες για την διαχείριση από τον Δήμαρχο Κοζάνης των εργαζομένων με καθε-στώς stage σε μία διαχειριστική πρό-ταση με πολτώδη ομοιομορφία της Ιστορίας του Ιστορικού Υλισμού.

Θεωρώ ότι μια πολιτικοποιημέ-νη πρόταση συνολικής αντιμετώ-πισης των stage υιοθετημένη «απ’ όπου» δεν μπορεί να γίνεται αδια-

πραγμάτευτο κεκτημένο στο όνομα της όποιας αναξιοκρατίας.

Είμαι υποχρεωμένος να γράψω σκληρά για τους παλαιοημερολογί-τες του Περισσού που για να κερδί-σουν την όποια εντύπωση στην συ-γκυρία της καπιταλιστικής κρίσης χρησιμοποιούν τα χιλιοφθαρμένα παράγωγα των «μονοπωλιακών συμ-φερόντων» σε μια ψυχοπαθολογία των παραισθησιογόνων ιδεολογιών.

Το ταξικό εργατικό – λαϊκό κίνη-μα ας ζητήσει να τιθασευτεί νομο-θετικά η αντικοινωνική αυθαιρεσία, πρώτα των συνδικαλισμένων κοινω-νικών λειτουργών αφού κανένας νόμος δεν αναχαιτίζεται μόνο από την κοινωνική παρακμή. Μικροπα-ζαρέματα στην σύγκρουση θέλουμε ή δεν θέλουμε τα stage προδίδουν απουσία στρατηγικής και μαρτυρούν έλλειψη πολιτικής σε μία ιλιγγιώδη πτώση της «παραγωγικότητας – ιδε-ολογίας».

Η συγκέντρωση του πλούτου σε μεγάλα μονοπωλιακά συμφέροντα δανείζουν τους επαγγελματίες της πολιτικής την αγοραπωλησία των νε-κρών ψυχών κατά Γκόγκολ να πασχί-ζουν στην εκμηδένιση των κριτηρίων

(στην όποια ποιότητα) ολοκληρωμέ-νης οικονομικής - εργατική άποψης.

Η συσκευασία του αχαλίνωτου καπιταλισμού λεηλάτησε συστημα-τικά την άποψη του ΚΚΕ στην ιστο-ρία και στην μνήμη χωρίς να αποζη-τά σήμερα την ταυτότητά του. Στην γλώσσα της θεωρητικής ανάλυσης οι ιστορικό –υλιστικές αρχές και οι πο-λιτικές πρακτικές δεν μπορεί να εί-ναι αόριστες και συνθηματολογικές προς εντυπωσιασμό των αφελών.

Οι παγιωμένες φράσεις κλειδιά σε ένα ατομοκεντρικό ηδονισμό όπως: αντιλαϊκή – αντεργατική – τα-ξική – μονοπωλιακά – πανεργατικά – κ. α. είναι ένα παιγνίδι στην ατομική αυτοσυντήρηση ικανοποίησης ενός φινετσάτου προϊόντος.

Οι αναφορές στην διεκδίκηση μόνο του εισοδήματος (με τα επα-κόλουθα) με πολιτικές τηλεοπτικού χρόνου παραπέμπουν σε οικοδόμη-μα συνθηματολογικό και απροσχη-μάτιστο. Που είναι το καινούργιο στην πολιτική, έγινε κάτι αντιληπτό και δεν το πήραμε χαμπάρι σε λόγο και σε πράξη;

Χαριτωμένη προσωπική εμπει-ρία: Είχα κληθεί προ πολλών ετών

από την οργάνωση βάσης του ΚΚΕ να συμμετάσχω σε διαδήλωση δια-μαρτυρίας κατά των αυθαίρετων κτι-σμάτων σε περιοχή της Θεσ/νίκης. Μια διαδήλωση με παλμό και ζωντά-νια εναντίων αυτών που κτίζουν αυ-θαίρετα.

Ο τότε δήμαρχος Θεσ/νίκης άμε-σα την επόμενη ημέρα έστειλε μηχα-νήματα να κατεδαφίσουν τα αυθαί-ρετα. Άμεση όμως και η αντίδραση της οργάνωσης βάσης κατά της κα-τεδάφισης των αυθαιρέτων με αντί-στοιχη διαμαρτυρία για το προλετά-ριο που κατοικούσε στα αυθαίρετα. Τη μία έτσι την άλλη αλλιώς.

Εύλογο το ερώτημα. Τι θέλου-με από τα stage να καταργηθούν η να παραμείνουν; Ποια η ουσιαστι-κή πρόταση στην σημερινή κοινω-νία του ΚΚΕ χωρίς αφορισμούς και χωρίς καινούργια νομενκλατούρα στην ισονομία και στην ισοπολιτεία των υπαλλήλων;

Θα τελειώσω αναγκαστικά με την ρήση του πρώην δημάρχου Κο-ζάνης Γ. Παγούνη γιατί στην Κοζάνη όλοι γνωριζόμαστε και όλοι γνωρί-ζουμε. «Σύντροφοι μαζί πήγαμε στο γάμο, χώρια πήραμε τα δώρα».

Είναι απίστευτη η ετοιμότητα και η ταχύτητα που επέδειξε ο Δήμος Κοζάνης στην, εν ριπή οφθαλμού, απόλυση 22 εργαζομένων με stage. Είναι ο μοναδικός φορέας του κρα-

τικού μηχανισμού, ο οποίος πριν τη λήξη του συμφωνηθέντος χρονικού διαστήματος παρά-τασης που έλαβαν τα προγράμματα αυτά (12μη-νο), προχώρα στη μαζική απόλυση των εργαζο-μένων με stage.

Ο λόγος για τον οποίο ο Δήμος Κοζάνης προ-έβη τώρα και πρώτος ανά την Ελλάδα στην από-λυση των 22 εργαζομένων, είναι είτε γιατί από υπερβάλλοντα φιλοκυβερνητικό ζήλο έσπευσε να υλοποιήσει τις κατευθύνσεις της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ είτε γιατί ανέλαβε την εργολαβία από την κυβέρνηση να δοκιμάσει τις αντιδράσεις των εργαζόμενων σε ενδεχόμενες πρόωρες μαζικές απολύσεις. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση η στάση του είναι καταδικαστέα.

Οι εργαζόμενοι όμως, που δουλεύουν με το καθεστώς των STAGE, δεν τσίμπησαν το δόλωμα, δεν έκατσαν στην άκρη να κλάψουν το κακό που τους βρήκε, αλλά αντέδρασαν άμεσα, ανεξάρτη-τα σε ποιον φορέα εργάζονται και κινητοποιήθη-καν μαζικά καταγγέλλοντας την «πρωτοβουλία» του Δήμου και του δημάρχου Κοζάνης ζητώντας την ανάκληση των απολύσεων.

Η ΝΕ του ΚΚΕ ενώνει την φωνή της με την φωνή των εργαζομένων που δουλεύουν με το

καθεστώς των STAGE και καλεί το Δημοτικό Συμ-βούλιο Κοζάνης να ακυρώσει άμεσα τις μαζικές απολύσεις.

Όλα τα προηγούμενα χρόνια, οι κυβερνή-σεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προώθησαν τις ελα-στικές μορφές απασχόλησης (προσωρινές συμ-βάσεις STAGE, Δελτία Παροχής Υπηρεσιών, υπενοικίαση εργαζομένων κλπ), τόσο στο Δημό-σιο, όσο και στον Ιδιωτικό Τομέα. Η πολιτική αυτή είναι απόρροια και εφαρμογή της «Στρατηγικής της Λισαβόνας» της ΕΕ, που την έχουν συνυπο-γράψει οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, η οποία εξυπηρετεί και στηρίζει την κερδοφορία του κεφαλαίου. Ταυτόχρονα ήταν ένα πολύχρονο φροντιστήριο ανασφάλιστης εργασίας και πεδίο μη εφαρμογής των ΣΣΕ.

Η πραγματικότητα αποδείχνει περίτρανα ότι η πολιτική αυτή οδήγησε σε ραγδαία επιδείνω-ση των συνθηκών εργασίας και της ζωής των ερ-γαζομένων σε όλους τους τομείς, μεγάλωσε την ανεργία, αλλά ταυτόχρονα ωφέλησε την κερδο-φορία και τη συγκέντρωσης πλούτου σε μεγάλα μονοπωλιακά συμφέροντα.

Ανεξάρτητα από τη συγκυρία της καπιταλι-στικής οικονομικής κρίσης, η πραγματικότητα αναδείχνει ότι οι επιστημονικές-τεχνικές δυνα-τότητες και η παραγωγικότητα της εργασίας, με την αλματώδη πρόοδο που σημειώνουν, επιτρέ-πουν σήμερα λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτε-ρες αμοιβές και περισσότερο ελεύθερο χρόνο.

Επιτρέπουν την εφαρμογή του 7ωρου, 5ήμερου, 35ωρου, με πλήρη ασφάλιση και αύξηση των αποδοχών των εργαζομένων. Επιτρέπουν τη μο-νιμοποίηση των χιλιάδων εργαζομένων που δου-λεύουν με το καθεστώς των STAGE, την κατάργη-ση κάθε ελαστικής μορφής απασχόλησης, τόσο στο Δημόσιο, όσο και στον Ιδιωτικό τομέα, δια-σφαλίζοντας το δικαίωμα κάθε ανθρώπου και ιδιαίτερα του νέου, να έχει μόνιμη σταθερή ερ-γασία με δικαιώματα και ταυτόχρονα ελεύθερο χρόνο για ουσιαστική μόρφωση και ψυχαγωγία.

Η ΝΕ Κοζάνης του ΚΚΕ εργαζόμενους που δουλεύουν με το καθεστώς των STAGE, με Δελ-τία Παροχής Υπηρεσιών και συμβάσεις ορισμέ-νου χρόνου να συγκροτηθούν σε ενιαίο μέτωπο αγώνα διεκδικώντας μόνιμη σταθερή εργασία με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα και μισθούς που να καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων. Τους καλεί να συμπα-ραταχθούν με το ταξικό εργατικό κίνημα, με το ΠΑΜΕ, να πάρουν μέρος, μαζί με τους υπόλοι-πους εργαζόμενους, στα πανεργατικά συλλα-λητήρια που οργανώνει το ΠΑΜΕ ενάντια στην αντιλαϊκή – αντεργατική πολιτική την Τρίτη 24 του Νοέμβρη 2009, στις 6:00 μμ στην Κεντρική Πλατεία της Κοζάνης.

Κομμουνιστικό Κόμμα ΕλλάδαςΝομαρχιακή Επιτροπή Κοζάνης

Πηγή: www.kozan.gr

Όταν λες, για να λες…. 4,67%

Στήριγμα της Ε.Ε. στις ΠΜΕ και τους νέους επιχειρηματίες

Δήμος Κοζάνης: Bασιλικότερος της …κυβέρνησης ή εργολαβία δοκιμής πρόωρων μαζικών απολύσεων των εργαζομένων στα stage;

τoυΚΩΣΤΑ ΒΙΚΑ

ΕΚΔΟΤΗ ΠΥΛΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

6

Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΡΑΠΤΩΝ ΚΟΖΑ-ΝΗΣ έτος ίδρυσης (βλ Φωτογρα-φία στα εγκαίνια του συνεταιρι-στικού καταστήματος στο κέντρο της Κοζάνης κάτω από την σημε-

ρινή βιβλιοθήκη) 1963, του οποίου «για λόγους Εθνικού συμφέροντος» το καθεστώς των συνταγ-ματαρχών τον έκλεισε το έτος 1967.

Η ιδέα για την ίδρυση συνεταιρισμών σε ολό-κληρη σχεδόν την Ελλάδα ήταν κάποιων φυλακι-σμένων για τα «φρονήματά τους» με σκοπό να έρθουν σε διαπραγμάτευση με τις τότε Ελληνικές βιομηχανίες κατασκευής κασμιριών όπως η Τρία Α, Τρία Δ, Λαναράς κ.α. καθώς και με τους αντίστοι-χους εισαγωγείς ξένων εργοστασίων με σκοπό στην συνέχεια η διάθεση των προϊόντων στα μέλη τους, σε πολύ χαμηλές τιμές. Το πρώτο κεφάλαιο για το ξεκίνημα έγινε με την μερίδα που πήρε ο κάθε συνεταιριζόμενος.

Ο σκοπός της ίδρυσης ήταν: α) Η προμήθεια των υφασμάτων σε όσο το δυνατόν χαμηλότερες τιμές, β) η χορήγηση ατόκων δανείων στα μέλη, γ) Στο μη «στοκάρισμα» υφασμάτων στα μαγαζιά των μελών και η εξυπηρέτηση των πελατών με βάση του δειγματολογίου που διέθετε το κάθε μαγαζί, δ) Φυσικά πέρα του επιχειρηματικού οφέλους, στους συνεταιριζομένους αναπτύχθηκε η συνεται-ριστική αλληλεγγύη και η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών, αλλά και κατ΄ επέκταση και με τα άλλα μέλη των άλλων συνεταιρισμών σ’ όλους σχεδόν τους νομούς της Ελλάδας. Η ιδέα ίδρυσης του Συνεταιρισμού Ραπτών Κοζάνης οφείλονταν σχεδόν σ’ όλα τα μέλη, πρωτοστάτησαν όμως οι: Ι. Τσικριτζής (Πρόεδρος) , Πρ. Γκατζογιάννης , Απ. Ιωαννίδης, Χρ Σιαμπανόπουλος, Επ. Στυλιανίδης, Ι. Μπομπόναρης, Λ. Κατσίκας, Μπακατάρης, Θ. Μα-λούτας και πολύ άλλοι που τώρα δεν θυμάμαι. Εγώ δε, είχα αναλάβει την οργάνωση και τον συντονι-

σμό του Συνεταιρισμού με απόφαση του Διοικητι-κού Συμβουλίου γιατί είχα την εμπειρία αφού είχα οργανώσει και είχα συνεχή επαφή και με άλλους συνεταιρισμούς στην Β. Ελλάδα.

Ο Συνεταιρισμός της Κοζάνης είχε ανοδική οικονομική πορεία. Σε λίγο χρόνο γιγαντώθηκε και αποτελούσε για την περιοχή και για τα μέλη του ένα επίτευγμα της εποχής. Οι μερίδες των συνεταιριστών αυξήθηκαν και ένας δημοκρατικός αέρας και μία άριστη συνεργασία μεταξύ των με-λών ήταν ζηλευτή για πολλούς. Απασχολούσε δε τρεις πωλητές τους: Αν Καραπατάκη , την Μ. Γιγή και τον Θεοφ. Χατζημιχαηλίδη. Οι δραστηριότητες που είχαν αναπτύξει τα μέλη ήταν αξιόλογες γιατί συμμετείχαν και σε εκδηλώσεις άλλων συνεταιρι-

σμών όπως αυτή των εγκαινίων στην Έδεσσα (Βλ. Φωτο στους καταρράκτες) με τους Κ. Νταβουλτζί-δη, Επ. Στυπίδη, και Χρ. Σιαμπανόπουλο.

Το κακό όμως δεν άργησε να γίνει. Οι ποιο δημοφιλείς λέξεις ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ κ.α. ενοχλούσαν τους Συνταγματάρχες και το πρώ-το μέλημά τους ήταν, όχι μόνο να περιορίσουν την Δημοκρατία και την έννοια του «συνεταιρί-ζεσθαι» αλλά να καθηλώσουν τους συνεταιρι-σμούς ή και να τους καταργήσουν. Το Απεφασί-σαμεν και Διατάσσομεν δια λόγους γενικωτέρου Εθνικού συμφέροντος έφτασε στα χέρια μας. ( Βλ. Την απόφαση της απόλυσης του Ταμεία του Συν/μου Σιαμπανόπουλου Χρήστου). Έτσι τελείω-σε και ένας ζωντανός συνεταιρισμός με κέρδη και με συντροφικότητα.

Σήμερα 17 του Νοέμβρη 2009 αυτές οι σκέ-ψεις έρχονται στο μυαλό μου και καταγράφονται έτσι σαν μία θύμηση για μαύρες στιγμές που πέ-ρασε η πατρίδα μας για να θυμούνται οι παλαιοί και να διδάσκονται οι νέοι έτσι ώστε να μην ξανα-συμβεί ξανά και να μην ζήσουμε τέτοιες καταστά-σεις του «ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΜΕΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ».

Κοζάνη 17/11/2009Κώστας Νταβουλτζίδης.

Σημείωση εκδότη:Ο Κ. Νταβουλτζίδης ένας πολύ-ψαγμένος φίλος,

ένας σύγχρονος ερευνητής της ντόπιας ιστορίας και της ιστορίας του Πόντου. Γέννημα του πολιτισμού και της νεωτερικότητας. Χωρίς περιθώρια «στροφής» σε μπαγιάτικη σούπα. Παραμένει αθλητής της ταπείνω-σης και της Δημοκρατίας. Ανθίζει με τα χρώματα της εξωστρέφειας και εκρήγνυται με την ψευδαίσθηση. Την επιστολή του για τον Συνεταιρισμό Ραπτών Κοζάνης την δημοσιεύουμε με ευχαρίστηση και ελπίζουμε ότι ο χρόνος δεν τον κούρασε για να σταματήσει να γράφει. Περιμένουμε και κάτι άλλο.

Ομάδα Ευρωβουλευτών από διάφορες χώ-ρες, μεταξύ των οποίων και η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρόδη Κράτσα, ανακοίνωσαν την πρωτοβουλία της καθιέρω-σης «Ευρωπαϊκού Έτους Οινοτουρισμού» σε συνεργασία με το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Πόλε-ων Κρασιού (RECEVIN). Στόχος είναι η ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης στις οινοπαραγωγικές περιοχές βασισμένης στο συγκριτικό πλεονέ-κτημα του «οίνου».

Είναι γεγονός ότι η έννοια του οινοτουρι-σμού είναι εξαιρετικά διαδεδομένη σε όλες τις οινοπαραγωγικές χώρες του κόσμου. Ιδιαί-τερα δε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αντιπρο-σωπεύει το 70% της παγκόσμιας αγοράς κρα-σιού, ο οινοτουρισμός λαμβάνει σημαντικές διαστάσεις, προωθώντας την τοπική ανάπτυξη και συνδέοντας τις οινοπαραγωγικές δραστη-ριότητες με την ιστορία και την πολιτιστική πα-ράδοση του κάθε τόπου.

Σύμφωνα με την κα. Κράτσα, «η καθιέρω-ση Ευρωπαϊκού Έτους Οινοτουρισμού θα συμ-βάλει ακόμα περισσότερο στην προώθηση της

συνεργασίας μεταξύ των οινοπαραγωγικών πε-ριοχών, αξιοποιώντας το κρασί ως οικονομικό και πολιτισμικό μοχλό ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Θα δώσει επίσης ευκαιρίες κινη-τοποίησης παραγόντων και συνεργασίας μετα-ξύ των πόλεων, οικονομικών παραγόντων και πολιτιστικών φορέων σε εθνικό επίπεδο αλλά και διακρατικό επίπεδο. Θα αποτελέσει επίσης μία ευκαιρία ανταλλαγής καλών πρακτικών».

Η Ευρωβουλευτής τόνισε επίσης ότι «στο Δίκτυο Ευρωπαϊκών Πόλεων Κρασιού (RECEVIN) μετέχουν μόνο από ελληνικής πλευράς οι Δή-μοι Αιδηψού, Νάουσας, Νεμέας, Ρόδου, Σπά-των, Τυρνάβου και θα πρέπει να προωθηθεί η συμμετοχή και άλλων ελληνικών περιοχών με πλούσια και ποιοτική παραγωγή κρασιού που διαθέτει η χώρα μας».

Οι Ευρωβουλευτές που είχαν την πρωτο-βουλία, κατέθεσαν Γραπτή Δήλωση προς συλ-λογή υπογραφών υποστήριξης από το Ευρωπα-ϊκό Κοινοβούλιο για να ξεκινήσει η διαδικασία θεσμοθέτησης του « Ευρωπαϊκού Έτους Οινο-τουρισμού».

Για να θυμούνται οι παλαιοί και να διδάσκονται οι νέοι

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

8 Νοεμβρίου: Ευρωπαϊκή Ημέρα Οινοτουρισμού:

Πρωτοβουλία Ρόδης Κράτσα για την καθιέρωση «Ευρωπαϊκού Έτους Οινοτουρισμού»

τoυΚΩΣΤΑ ΒΙΚΑ

ΕΚΔΟΤΗ ΠΥΛΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

7

Πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το Ορθροπαιδικό επιστη-μονικό συνέδριο στη

Βασιλίτσα Γρεβενών με θέμα: «Προ-χωρημένες τεχνικές στην Ολική αρ-θροπλαστική του γόνατος». Το συ-νέδριο το οποίο κατακλύστηκε με συμμετοχές Ορθοπαιδικών από όλη την Ελλάδα ξεπερνώντας κάθε προσ-δοκία, οργανώθηκε από την Πανε-πιστημιακή Ορθοπαιδική Κλινική του Νοσοκομείου «Παπαγεωργίου» της Θεσσαλονίκης η οποία λειτουρ-γεί υπό τη διεύθυνση του Δυτικο-μακεδόνα, Κοζανίτη Καθηγητή της Ορθοπαιδικής και Προέδρου του Κολλεγίου Ελλήνων Ορθοπαιδικών Χειρουργών, κ. Γιώργου Καπετάνου. Για την πραγματοποίηση του συνε-δρίου επελέγη η πανέμορφη περιο-χή της Βασιλίτσας – Σμίξης Γρεβενών δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα στους συνέδρους να απολαύσουν το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλ-λον της περιοχής. Οι εργασίες του συνεδρίου έλαβαν χώρα στο ξενο-δοχείο Vasilitsa Resort από το από-γευμα της Παρασκευής 20 έως το με-σημέρι της Κυριακής 22 Νοεμβρίου 2009.

Στο συνέδριο συμμετείχαν πε-ρίπου 200 ειδικοί (καθηγητές, διευ-θυντές κλινικών, κτλ.) απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι συζήτησαν και παρουσίασαν τις πρό-σφατες εξελίξεις, τις τεχνικές, τα προβλήματα και τα ερωτήματα που υπάρχουν γύρω από την Οστεοαρ-θρίτιδα του γόνατος και ειδικότερα την ολική αρθροπλαστική. Η Οστε-οαρθρίτιδα είναι η συνηθέστερη νόσος φθοράς των οστών, γνωστό-τατη από την εμφάνιση των έμβιων όντων στη γη (δεινόσαυροι, άνθρω-πος του Νεαντερταλ). Σήμερα τα 2/3 των ανθρώπων πάνω από τα 60 πά-

σχουν από διαφορετικού βαθμού οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στα κά-τω άκρα. Η συχνότερη άρθρωση που προσβάλλεται είναι το γόνατο, ιδιαί-τερα σε υπέρβαρους, καταπονημέ-νους σωματικά ασθενείς, προκαλώ-ντας πόνο, χωλότητα, δυσχέρεια στη βάδιση, στο σήκωμα και στο κάθισμα και γενικότερα κακή ποιότητα ζωής.

Η πάθηση, από τη στιγμή που θα αρχίσει συνήθως εξελίσσεται επί τα χείρω και δεν υπάρχουν έως σήμερα αποδεδειγμένοι τρόποι αναστολής της εξέλιξης ή αποκατάστασης των βλαβών. Έτσι ένας μεγάλος αριθμός ασθενών καταφεύγει στη χειρουρ-γική αποκατάσταση. Η ολική αρ-θροπλαστική του γόνατος, δηλαδή η αντικατάσταση των κατεστραμμέ-νων τμημάτων του, είναι η συνηθέ-στερη χειρουργική τεχνική και είναι σήμερα η συχνότερα πραγματοποι-ούμενη εγχείριση αποκατάστασης στην Ορθοπαιδική.

Η πρόοδος στις ολικές αρθρο-πλαστικές του γόνατος τις τελευταί-ες δεκαετίες είναι θεαματική. Νέα, ανθεκτικότερα, λειτουργικότερα και μακροβιέστερα υλικά και κυρίως νέ-ες χειρουργικές τεχνικές ήρθαν στο φως και τέθηκαν στη διάθεση των Ορθοπαιδικών με στόχο την ανακού-φιση των ασθενών και την προσφο-ρά καλύτερης ποιότητας ζωής. Με την ευκαιρία της εκδήλωσης, οι σύ-νεδροι γνώρισαν τις ομορφιές, τον αέρα, τις νοστιμιές του τόπου μας, που δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από αντίστοιχες περιοχές του εξω-τερικού (Ελβετία, Αυστρία) και είναι βέβαιο ότι σύντομα θα επιστρέψουν σ’ αυτήν γνωρίζοντας καλύτερα τη Βαλια Κάλντα και τα πέτρινα γεφύ-ρια. Η προβολή της περιοχής είναι εμφανής και η αναγκαιότητα και η προσέλκυση παρόμοιων εκδηλώσε-ων μεγάλη.

Ο κ. Γιώργος Λατσός είναι ένας γνωστός Ορθοπαιδικός στη Θεσσαλονίκη με κα-

ταγωγή από τη Δυτική Μακεδο-νία. Παράλληλα με τις πολλαπλές επιστημονικές του αναζητήσεις και τις επαγγελματικές του δρα-στηριότητες μια απ’ τις μεγάλες του αγάπες ήταν και είναι η φωτο-γραφία. Τον θυμάμαι πάντα, στις ατέλειωτες επιστημονικές περι-πλανήσεις – συνέδριά μας, να πε-ριφέρεται με μια φωτογραφική μηχανή, να ξεκόβει απ’ την πα-ρέα να ψάχνει και να αναδεικνύ-ει τη λεπτομέρεια, την τελειότητα σε πρόσωπα, εικόνες, λουλούδια.

Ξεκίνησε με μια παλιά ΑGFA Isolette με φυσούνα, από τα γυ-μνασιακά του χρόνια, πριν 40-45 χρόνια. Αυτό ήταν το πρώτο του ερέθισμα και πρώτη επαφή με τη φωτογραφία. 10-12 φωτογραφίες 6x9, σε ένα φιλμ με ξύλινο καρού-λι. Με τα χρόνια προστέθηκαν και άλλες φωτογραφικές μηχανές με άλλοτε άλλες δυνατότητες η καθε-μιά τους. Η ενασχόλησή του με τη φωτογραφία, περιορίστηκε στην αρχή στην αποτύπωση μαθητικών, φοιτητικών και ταξιδιωτικών στιγ-μών.

Ερασιτεχνικά και τελείως εμπειρικά, διαπίστωσε ότι η απο-τύπωση στο χαρτί, μιας κάποιας στιγμής, πρόσφερε μακρόχρονες αναμνήσεις –ευχάριστες ή δυσά-ρεστες- που δεν μπορούσαν να γραφτούν σε ημερολόγια όπως, τοπία, πρόσωπα αγαπημένα, φυ-σικός κόσμος (ζωικός/φυτικός). Εμπειρική είναι και η ενασχόλησή του με τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα. Παντρεύοντας τη φωτογρα-φία με την ηλεκτρονική παρέμβα-ση, χωρίς να απομακρυνθεί από τη ρεαλιστική αποτύπωση, αλλά τονί-ζοντας αυτά που κρύβονται μέσα σε κάθε φωτογραφία, διαπίστωσε ότι θα μπορούσε να ασχοληθεί και με την ηλεκτρονική φωτογραφία χωρίς να εγκαταλείψει και τη συμ-βατική φωτογραφία.

Η τελευταία του «δουλειά» έγινε πάνω στα λουλούδια, ψά-χνοντας να βρει τι κρύβεται μέσα σ’ αυτά τα Ρόδα και τα Άνθη («Ρο-δάνθη»).

Με μεγάλη του έκπληξη, εισ-δύοντας στα φυτά και ειδικότερα

τα λουλούδια διαπίστωσε, ότι κρύ-βουν μέσα τους εκπληκτική συμ-μετρία, ακαθόριστη ασυμμετρία και συντονισμό χρωμάτων (χρω-ματική συμμετρική ασυμμετρία), που προκαλούν πλήθος συναισθη-μάτων.

Εξέθεσε τα έργα/φωτογρα-φίες του σε ατομικές εκθέσεις με «Θαλασσινά» θέματα, «Αντα-νακλάσεις» και τη σειρά «Ροδάν-θη» στη Θεσσαλονίκη, στην Τέχνη Κιλκίς, στην Πινακοθήκη Ριζαρίου στο Μονοδένδρι στα Ζαγοροχώ-ρια και σε ομαδικές εκθέσεις καλ-λιτεχνών γιατρών κ.λπ. Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στο Δημαρχείο Καλαμαριάς, Πινα-κοθήκη συλλόγου «Τέχνη» Κιλκίς κ.α.

Θα έχουμε τη χαρά στην Κο-ζάνη να δούμε δείγματα της δου-λειάς του σε έκθεση που τα εγκαί-νιά της θα πραγματοποιηθούν το απόγευμα της Τετάρτης 2 Δεκεμ-βρίου, στην κεντρική αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου Κοζάνης και θα διαρκέσει 1 μήνα. Η εκδή-λωση τελεί υπό την αιγίδα του Πα-νεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Κοζάνης.

Προχωρημένες Τεχνικές στην Ολική Αρθροπλαστική του Γόνατος

Τα λουλούδια στο μικροσκόπιο

Φωτογραφική έκθεση γιατρού στην Κοζάνη

τουΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝΟΥ

Καθ. Ιατρικής του Α.Π.Θ.Επίτιμο Μέλος Ι.Π.Α.Δ.Μ.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

8 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Η μεταφορά και η συλ-λογή των απορριμ-μάτων αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα σε αστι-

κές περιοχές που χαρακτηρίζονται από υψηλή πυκνότητα πληθυσμού και περιορισμένο χώρο (π.χ. στενές οδούς που δυσχεραίνουν τη διέλευ-ση απορριμματοφόρων, έλλειψη δι-αθέσιμου χώρου για τοποθέτηση των κάδων απορριμμάτων). Τις τελευταί-ες δεκαετίες, πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο (π.χ. η Οσάκα στην Ιαπω-νία, η Λεόν στην Ισπανία, η Κοπεγχά-γη στη Δανία κ.α.) έχουν επιλύσει το παραπάνω πρόβλημα χρησιμοποιώ-ντας πνευματικό σύστημα αποκομι-δής αστικών απορριμμάτων.

Το Πνευματικό Σύστημα Απο-κομιδής Αστικών Απορριμμάτων (Π.Σ.Α.Α.Α.) αποτελείται από ένα δίκτυο σημείων αποκομιδής που δι-αθέτει αυτοματοποιημένους κάδους απορριμμάτων οι οποίοι συνδέονται με κύκλωμα σωληνώσεων μεταφο-ράς, που οδηγεί σε έναν κεντρικό σταθμό συλλογής. Η απαραίτητη για τη μεταφορά των απορριμμάτων ωστική δύναμη του αέρα, παράγεται από ανεμιστήρες εγκατεστημένους στον κεντρικό σταθμό αποκομιδής. Εκεί, τα απορρίμματα συμπιέζονται και μεταφέρονται προς τον τελι-κό προορισμό επεξεργασίας τους. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο αέρας που χρησιμοποιείται στο σύστημα, υπο-βάλλεται σε επεξεργασία για τον κα-θαρισμό του, πριν την απόρριψη του στην ατμόσφαιρα.

Για την πόλη των Γρεβενών, το Π.Σ.Α.Α.Α. θα αποτελείται από ένα

δίκτυο σημείων αποκομιδής που θα διαθέτουν αυτοματοποιημένους κά-δους απορριμμάτων οι οποίοι θα εί-ναι συνδεδεμένοι σε ένα κλειστό κύ-κλωμα υπόγειας μεταφοράς, μέχρι έναν κεντρικό σταθμό απορρόφη-σης. Κάθε σημείο αποκομιδής θα δι-αθέτει δύο ροές (κλάσματα απορριμ-μάτων) στις οποίες θα συλλέγονται τα οργανικά και τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα.

Οι κάδοι απορριμμάτων, που θα τοποθετηθούν στο δρόμο, θα είναι σταθεροί και θα διανέμονται κατά τρόπο στρατηγικό, ενώ η διαχείρι-ση της εκκένωσης των κάδων απορ-ριμμάτων θα γίνεται ανάλογα με τις ανάγκες της κοινότητας. Παράλλη-λα, οι ηλεκτρονικές διατάξεις ελέγ-χου των απορριμμάτων, (που θα εί-ναι εγκατεστημένες στο

εσωτερικό των κάδων), θα ελέγ-χουν και θα συντονίζουν τη σειρά εκ-κένωσης των σημείων αποκομιδής. Ταυτόχρονα, θα καταγράφεται η πο-σότητα των απορριμμάτων που εκ-κενώνονται και συλλέγονται σε κά-θε κάδο απορριμμάτων. Συνεπώς, το κεντρικό σύστημα αυτοματισμού θα καταγράφει, θα αναλύει και θα ρυθ-

μίζει, βελτιστοποιώντας τη λειτουρ-γία του συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων.

Το υπόγειο δίκτυο μεταφοράς με πνευματικό μηχανισμό θα απο-τελείται από στεγανές μεταλλικές σωληνώσεις. Σε κάθε περίπτωση, κά-θε τομέας του δικτύου μεταφοράς θα τηρεί τα όρια των άλλων δικτύων και των δρόμων. Τα απορρίμματα θα αναρροφούνται μέχρι τον κεντρικό σταθμό με μεγάλη ταχύτητα. Από τον κεντρικό σταθμό αποκομιδής, οι σα-κούλες των απορριμμάτων αφού συ-μπιεστούν, μεταφέρονται με απορ-ριμματοφόρα στον ήδη υπάρχοντα χώρο επεξεργασίας των αστικών απορριμμάτων.

Η παροχή του αέρα στο εσωτε-ρικό των σωληνώσεων θα ελέγχεται από κατάλληλους ανεμιστήρες. Πριν από την απόρριψη του στο περιβάλ-λον, ο αέρας με ειδική διάταξη θα δι-αχωρίζεται από τα απορρίμματα και θα καθαρίζεται από τις οσμές με τη

χρήση ειδικού βιολογικού φίλτρου.Ο Δήμος Γρεβενών μετά την ολο-

κλήρωση του παραπάνω έργου θα συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων Δήμων στην Ελλάδα οι οποίοι εφαρ-μόζουν για την αποκομιδή των απορ-ριμμάτων την παραπάνω μέθοδο. Με τον τρόπο αυτό το κόστος αποκομι-δής των απορριμμάτων μειώνεται στο ελάχιστο αφού δεν απαιτείται η ύπαρξη απορριμματοφόρων και υπαλλήλων για τη δουλειά αυτή. Οι κάδοι είναι έτσι σχεδιασμένοι ώστε να εντάσσονται αρμονικά στον πε-ριβάλλοντα χώρο και επιπλέον δεν παρατηρούνται κυκλοφοριακά μπο-τιλιαρίσματα εξαιτίας των απορριμ-ματοφόρων κατά την αποκομιδή των σκουπιδιών. Μακάρι αυτόν τον τρό-πο αποκομιδής των απορριμμάτων να μιμηθούν και άλλοι Δήμοι της περι-οχής, ιδίως εκείνοι οι οποίοι επιθυ-μούν να φιγουράρουν στα διάφορα διαφημιστικά έντυπα και τις καταχω-ρήσεις ως τουριστικοί προορισμοί.

ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΡΙΓΩΝΙΚΟΥ ΓΙΑ

ΤΟ ΟΡΥΧΕΙΟ ΠΡΟΣΗΛΙΟΥ

Έγινε το μεσημέρι της Κυριακής στο Τριγωνικό, μετά από πρόσκλη-ση της Επιτροπής Αγώνα ενάντια στο ορυχείο «Προσηλίου», η συνέλευ-ση των κατοίκων Τριγωνικού. Στη συνέλευση, που έγινε στο Δημοτικό Σχολείο, παραβρέθηκαν πλήθος κόσμου και μετά από την ενημέρωση, εκ μέρους της Επιτροπής Αγώνα, ακολούθησε μια γόνιμη και δημιουρ-γική συζήτηση.

Ομόφωνα στο τέλος αποφασίστηκε:1. Η συγκρότηση τριμελούς οικονομικής επιτροπής για την επί-

σπευση του χρόνου συγκέντρωσης των χρημάτων που απαιτούνται για την προσφυγή ακύρωσης της ΚΥΑ στο ΣτΕ και της αναστολής των εργα-σιών έναρξης λειτουργίας του ορυχείου. Η Οικονομική Επιτροπή απο-τελείται από τους: Βακουφτσή Βασίλη του Θ. Κούτσιανο Χρήστο του Γ. Μαρκόπουλο Αντώνη του Χ. (Το κόστος της προσφυγής ανέρχεται στις 12.000 Ευρώ περίπου. Παρακαλούνται όσοι επιθυμούν να προσφέρουν να απευθύνονται στην παραπάνω επιτροπή).

2. Να ζητηθεί από τη Νομαρχία Κοζάνης η χρηματοδότηση της προσφυγής για την άρση της Οριστικής Παραχώρησης 63 ν. Κοζάνης. Έγγραφο για τη χρηματοδότηση της προσφυγής έχει ήδη αποσταλεί.

3. Να ζητηθεί από τη Νομαρχία Κοζάνης να αναλάβει το κόστος εκ-πόνησης Γεωτεχνικής Μελέτης, για την περιοχή της Οριστικής Παρα-χώρησης ν. 63. Υπενθυμίζουμε ότι έχει ήδη σταλεί έγγραφο στο ΙΓΜΕ να αναλάβει την εκπόνηση της παραπάνω Μελέτης.

4. Αύριο, 30 Νοεμβρίου 2009, να παραβρεθεί αντιπροσωπία των κατοίκων στην έκτακτη συνεδρίαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου για να συμπαρασταθεί στα αιτήματα των κατοίκων του λεκανοπεδίου Κο-ζάνης - Πτολεμαΐδας.

5. Παραμένει σε ισχύ η προηγούμενη απόφαση για δυναμική πα-ρουσία των κατοίκων στην επόμενη τακτική συνεδρίαση του Νομαρχι-ακού Συμβουλίου, όποτε αυτή γίνει.

6. Θα ακολουθήσουν ενημερώσεις των κατοίκων Προσηλίου και Πολυρράχου.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ

Πνευματικό Σύστημα Αποκομιδής Αστικών Απορριμμάτων Δ. Γρεβενών

9ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Για μια ακόμη φορά η νέα κυβέρνηση ανοίγει το ασφαλιστικό. Αυτή τη φορά όμως κατ΄ ανάγκη και με την προϋπόθεση

ότι θα πάρει σκληρές αποφάσεις που θα κλείσουν τις χαίνουσες πληγές. Αυτό βέβαια γίνεται για να πάψει, κατά το δυνατόν, το ασφαλιστικό να αποτελεί Καιάδα του προϋπολο-γισμού. Ωστόσο δεν μας εξηγήθη-κε επαρκώς πόσο οδυνηρές θα εί-ναι οι αποφάσεις, πόσο σκληρά τα μέτρα και προπάντων ποιόν τελικά θα βλάψουν;

Η προηγούμενη κυβέρνηση σε μια προσπάθεια συμμαζέματος των πολλών ταμείων υφάρπαξε τα υγιή αυτοδιαχειριζόμενα ταμεία και τα προσάρτησε στους αμαρτωλούς γί-γαντες ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΟΓΑ, κλπ. δημι-ουργώντας ουσιαστικά ένα πολυ-

πλόκαμο χάος που τελικά έγινε η ταφόπλακα της ελπίδας μας για αξι-οπρεπή γηρατειά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το συντεχνιακό μας ταμείο (βενζινοπωλών). Ένα απολύτως υγιές ταμείο με καλό απο-θεματικό και άριστη αναλογία πλη-ρωμής εισφορών προς συνταξιοδο-τούμενους (7:1) Η προϋπόθεση για την απόκτηση δικαιώματος επικου-ρικής σύνταξης ήταν ο ασφαλισμέ-νος να έχει καταβάλει εισφορές πέ-ντε ετών!!

ΑΥΤΟ λοιπόν το ταμείο με την μεταρρυθμιστική της δεινότητα η κ. Πετραλιά το άρπαξε με το έτσι θέ-λω, το συγχώνευσε στον τερατώδες Ο.Α.Ε.Ε. προσφάτως δε του κάνα-με και τα σαράντα. Το δικαίωμα μας στην επικουρική σύνταξη περιορί-στηκε στο 20% αυτών που κανονικά θα παίρναμε και τα οποία ήταν κατ΄

ελάχιστο επτακόσια ευρώ, (ανερχό-μενα αναλόγως των εισφορών) ενώ το ασφάλιστρο παρέμεινε το ίδιο. Δηλαδή η κα υπουργός μας υποβί-βασε εισοδηματικά ρίχνοντας τις οι-κονομίες μας σε μια αχόρταγη μαύ-ρη τρύπα!

Αν αυτό τελικά εννοούσε η απελθούσα κυβέρνηση με τον όρο «μεταρρυθμίσεις» τότε δεν είναι ν΄ απορεί κανείς γιατί έχασε τις εκλο-γές με τέτοια διαφορά. Όμως τώρα έχουμε μια νέα κυβέρνηση η οποία καλείται να επανατάξει την οικονο-μία, να βάλει μια τάξη στο χάος του ασφαλιστικού και να άρει τις αδικίες που έκανε η απελθούσα. Δυστυχώς τα περιθώρια ελιγμών είναι εξαιρε-τικά περιορισμένα και οι πιέσεις από την Ε.Ε. έντονες.

Ίσως κάτω από τις πολλαπλές πιέσεις να νομίσουν ότι υπάρχουν τα

περιθώρια ή αυξημένη ανοχή. Αυτό θα ήταν οριακό λάθος! Οι πολίτες δείχνουν να μην αντέχουν άλλους ερασιτεχνισμούς και λάθη.

Προπάντων δεν ανέχονται να υπάρχουν κυβερνήσεις που θεω-ρούν δικαίωμά τους να διαλύουν τα πάντα μόνο και μόνο γιατί οι πολί-τες αυτού του τόπου αποφάσισαν να τους δείξουν την εμπιστοσύνη τους. Αν δεν τους πείθει αυτή η αιτίαση τό-τε ας ρίξουν μια ματιά στα αποτελέ-σματα των πρόσφατων εκλογών. Αυ-τό σίγουρα θα τους πείσει

Με πολλή χαρά και βα-θειά πνευματική ικα-νοποίηση ο Θεολόγος Χρήστος Κουτσογιώ-

τας προσφέρει το πρώτο πόνημά του σε ηλεκτρονική μορφή. Το οπτικοα-κουστικό CD-ROM “O Γλυκασμός των αγγέλων και των αγίων” παρουσιά-ζει διανθισμένο μέσα από κείμενα, αφήγηση, εικόνες (πολλές του Αγίου Όρους ) και ύμνους τρία θέματα: 1. Η μητέρα του Θεού, 2.Οι άγγελοι, 3.Η μνήμη των αγίων.

Δεσπόζουσα θέση στο CD-ROM έχει η Παναγία η οποία διακόνησε το φοβερό μυστήριο της ενανθρω-πήσεως του Θεού. Γίνεται σύντομη αναφορά στον άγιο βίο της, στις θε-ομητορικές εορτές, στις ακολουθίες προς τη χάρη της, στα ονόματά της,

στην αγαπητική σχέση του ελληνι-κού λαού προς τη Θεοτόκο και σε ορισμένες θαυματουργές ιερές ει-κόνες της. Οι άγγελοι είναι τα πρώ-τα δημιουργήματα του Θεού.Τί είναι όμως οι άγγελοι; Ποιες είναι οι ιδιό-τητές τους; Ποιο είναι το έργο τους; Ποια σχέση έχουν με τη Θεία Λει-τουργία; Σε αυτά τα ερωτήματα απα-ντά το CD-ROM το οποίο αναφέρεται ακόμη στη σχέση των πιστών με τους αγγέλους και στις εμφανίσεις τους. Η Εκκλησία στη λειτουργική της ζωή μνημονεύει τα άγια πρόσωπα,

που με το χαριτόβρυτο βίο τους και το θαυμαστό επί γης τέλος τους τη δόξασαν. Η τρίτη ενότητα ενημερώ-νει τι είναι οι άγιοι, τι είναι η εορτή των αγίων πάντων και ποιους εορ-τάζουμε, ποιος είναι ο δρόμος για

την αγιότητα και ποιο είναι το νόημα της εορτής των αγίων. Τους ύμνους ψάλλουν οι μοναχοί της Ι.Μ. Σιμω-νόπετρας Αγίου Όρους, οι οποίοι εί-ναι από τους καλύτερους ψάλτες της Αθωνικής Πολιτείας.

Ανασφαλιστικότου

ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΤΖΗΚΥΠΡΑΙΟΥΠρόεδρου Σωματείου Υγρών

Καυσίμων Ν. Κοζάνης

Ο Γλυκασμός των Αγγέλων και των Αγίων

CD-ROM ISBN:978-960-931536-4Κουτσογιώτας ΧρήστοςΚαθηγητής Θεολόγος-ΓυμνασιάρχηςΑ΄ Έκδοση

10 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πως ο Χριστός με τη Γέννησή του αναγεν-νά την ανθρώπινη φύση μας;

Κατ΄αρχήν σας ευχαριστώ θερμά που μου δίνετε την δυνατότητα να επικοινω-νήσω με τους εκλεκτούς αναγνώστες σας και μάλιστα καθ΄ οδόν και εν πορεία προς την Μητρόπολη των εορτών, τα Χριστού-γεννα. Είναι σημαντικό να κατανοήσου-με ότι τα γεγονότα της ζωής του Χριστού είναι γεγονότα της προσωπικής μας ζω-ής και ιστορίας. Μας αφορούν άμεσα και προσωπικά. Έρχονται να απαντήσουν στα πιο καίρια υπαρξιακά μας ερωτήματα και να θεραπεύσουν τις πληγές μας. Ακόμη έρχονται να ερμηνεύσουν τα γεγονότα του σήμερα.

Η πτώση του ανθρώπου δεν ήταν μία ηθική παράβαση, αλλά ένας οντολογικός ακρωτηριασμός της ανθρώπινης φύσεως. Ο πειρασμός του πρώτου ανθρώπου ήταν εάν θα θεωθεί δια της κοινωνίας του με το Θεό ή αυτονομημένος από τον Θεό. Μιλά-με για το προπατορικό αμάρτημα λησμο-νώντας όμως το ουσιαστικό περιεχόμενο της λέξεως αμαρτία. Το ρήμα αμαρτάνω σημαίνει αποτυχαίνω, κάνω λάθος. Αμαρ-τία λοιπόν σημαίνει αποτυχία. Ποια λοι-πόν είναι η αμαρτία, δηλαδή η αποτυχία, του πρώτου ανθρώπου;

Ο Αδάμ επεχείρησε να γίνει Θεός, χωρίς τον Θεό, αλλά απέτυχε. Αντί να θεωθεί υπέταξε την ζωή του στην φθο-ρά, στον πόνο και τελικά στον θάνατο. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι ο Θεός δεν δημιούργησε τίποτα από αυ-τά. Η φθορά, ο πόνος και ο θάνατος ήταν ανύπαρκτα στην κατάσταση της αρχέγο-νης δικαιοσύνης, δηλαδή στην ζωή πρό της πτώσεως. Η πτώση λοιπόν οδήγησε στην έκπτωση από την κοινωνία με τον Τριαδικό Θεό και στην οντολογική δια-φθορά της ανθρώπινης φύσεως. Ο άν-θρωπος επεχείρησε πολλές φορές μέσα στην ιστορία την υπερβεί την θνητότητά του, αλλά ματαίως. Αυτή η ματαιότητα της αυτοσωτηρίας συνειδητοποιείται σε δύο εκφραστικά κείμενα της αρχαιοελληνι-κής παραδόσεώς μας. Στο ποίημα του Δι-γενή Ακρίτα. Ο Διγενής είναι ο δυνατός άνθρωπος που νικά όποιον επιχειρεί να παλέψει μαζί του. Έρχεται όμως η στιγ-μή που θα παλέψει με τον χάρο στα μαρ-μαρένια αλώνια. Εκεί για πρώτη φορά ο Διγενής θα νικηθεί. Εκεί για μια ακόμη φορά ο θάνατος θα νικήσει. Το δεύτερο κείμενο είναι η τραγωδία του Αισχύλου «ο Προμηθέας Δεσμώτης». Καταδικασμέ-

Ο Αδάμ επεχείρησε

να γίνει Θεός,

χωρίς τον Θεό, αλλά

απέτυχε

νος ο Προμηθέας να είναι δεμένος στον Καύκασο γιατί επεχείρησε να κλέψει το ιερόν πυρ από τους Θεούς και καθώς ένα όρνεο κατά καιρούς του κατατρώγει το συκώτι μάταια αγωνίζεται να ελευθερω-θεί. Ο Ερμής που περνάει από εκεί και βλέπει το μαρτύριο του τού λέγει: «Ποτέ δεν θα πάρουν τέλος τα δεινά σου εκτός αν ο Θεός σε λυπηθεί και στείλει κάποιον δικό του να σε σώσει». Αυτή η συνειδη-τοποίηση της αδυναμίας για αυτοσωτη-ρία ορίζει το <<πλήρωμα του χρόνου>>, τον κατάλληλο καιρό κατά τον οποίο ο Θεός στέλνει κάποιο δικό του. Ο Υιός και Λόγος του Θεού γίνεται άνθρωπος, προσλαμβά-νει την ανθρώπινη φύση μας για να την θεραπεύσει. Τα Χριστούγεννα, στα άχρα-ντα σπλάχνα της Θεοτόκου, η ανθρώπινη φύση μας μπολιάζεται με το θεϊκό μπόλι. Ο Χριστός είναι ο Σωτήρας όχι με κάτι που κάνει, αλλά με αυτό που Είναι. Στο πρό-σωπό του ενώνεται ασύγχυτα και αδιαί-ρετα ο Θεός με τον άνθρωπο. Η ένωση είναι α-σύγχυτη. Το κάθε πρόσωπο δια-τηρεί την ετερότητά του. Αυτό σημαίνει το σεβασμό της ανθρώπινης ελευθερίας, αλλά και α-διαίρετη. Όσο η ανθρώπινη φύση μας κοινωνεί με το Θεό εις το Πρό-σωπο του Ιησού Χριστού, ο θάνατος έχει

νικηθεί και ο άνθρωπος εν Χριστώ και διά του Χριστού υπερβαίνει την θνητότητα. Η οντολογική καταστροφή έχει πλέον θε-ραπευθεί. Με αυτό τον τρόπο η Γέννηση του Χριστού σηματοδοτεί την θεραπεία και αναγέννηση της ανθρώπινης φύσεως.

Στην Αγία Γραφή οι προφήτες μιλούν για την Γέννηση του Χριστού. Αυτό δεν είναι ένα μόνιμο θαύμα;

Πολύ σωστά το επισημαίνετε με την ερώτησή σας. Ο Χριστός είναι το μοναδι-κό πρόσωπο μέσα στην ιστορία του οποί-ου όχι μόνο η Γέννηση, αλλά ολόκληρη η ζωή, ο σταυρικός του θάνατος και η Ανά-σταση του προφητεύθηκαν αιώνες ολό-κληρους πριν από την εμφάνιση του στη γη. Οι προφητείες μάλιστα αναφέρονται και σε λεπτομέρειες της ζωής του. Ο προ-φήτης Ησαΐας 800 χρόνια πριν, ομιλεί με πολύ καθαρό τρόπο δια την εκ της Παρ-θένου Μαρίας Γέννηση του σαν να την βλέπει μπροστά του «Ιδού η Παρθένος εν γαστρί έξει και τέξεται υιόν και καλέ-σουσι το όνομα αυτού Εμμανουήλ ο εστί μεθερμηνευόμενον, μεθ΄ ημων ο Θεός». Δεν αναφέρεται απλώς σε μια εκ Παρθέ-νου Γέννηση ενός βρέφους, αλλά προσ-διορίζει με απόλυτη ακρίβεια την ταυτό-

Συνέντευξη Σεβασμιωτάτου μητροπολίτη Σισανίου & Σιατίστης κ.κ. Παύλου

11ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

τητά του. Είναι ο Εμμανουήλ, ο Θεός που είναι πλέον μαζί μας. Οι προφητείες είναι ο μεγάλος ογκόλιθος της ιστορικής παρουσίας του Θεού μέ-σα στον κόσμο. Βλέπετε άλλωστε πόσο έντονο είναι το ενδιαφέρον να ερμηνεύσουμε το παρόν και το μέλλον δια του μοναδικού προφητικού βι-βλίου της Κοινής Διαθήκης, την «Αποκάλυψη του Ευαγγελιστού Ιωάννου».

Ποια είναι η πνευματική αναγεννητική εμπειρία της Γέννησης του Χριστού;

Η σάρκωση του Θεού νοηματίζει τη ζωή του ανθρώπου. Έξω από τον Χριστό η ζωή δεν έχει νόη-μα γιατί τέλος της είναι ο θάνατος. Η διάρκεια των χρόνων της ζωής του ανθρώπου δεν έχει νόημα, αφού το τέλος θα είναι ο θάνατος και η ώρα του είναι αβέβαιη. Χωρίς την πρόσληψη της ανθρώπι-νης φύσης από το Θεό, την κάθε μέρα το άσκοπο θα συναγωνίζεται το παρά-λογο, αλλά τον αγώνα θα τον κερδίζει πάντα το τραγικό. Η σάρκωση του Θεού, αφαιρεί την αλογία, από τον άνθρωπο. Τα Χριστούγεννα «ο Λόγος σάρξ εγένετο και εσκήνω-σεν εν ημιν. Η χάρις και η αλήθεια δια Ιησού Χρι-στού εγένετο» θα μας πει ο Ευαγγελιστής Ιωάν-νης. Κάθε φορά που τελούμε τη Θεία Λειτουργία βιώνουμε τα Χριστούγεννα, καθώς σε κάθε λει-τουργία προσφέρουμε τη ζωή μας στο Θεό μέσα από τα είδη του Άρτου και του οίνου για να γίνουν δια του Αγίου Πνεύματος Σώμα και Αίμα Χριστού, ζωή του Χριστού η οποία προσφέρεται προς κοινω-νία στον άνθρωπο. Στο ερώτημα λοιπόν πως η Γέν-νηση του Χριστού θα γίνει εμπειρία της ζωής του καθενός μας η απάντηση είναι μία. Με την ένταξή μας την οργανική στη ζωή του Χριστού μέσα από τη λατρεία της Εκκλησίας. Στο Μυστήριο της Θεί-ας ευχαριστίας ο Χριστός ανακλίνεται στην καρ-διά μας σαν σε φάτνη. Η προσπάθεια η δική μας είναι να ευπρεπίζουμε διαρκώς την φάτνη-καρδία μας με την άσκηση, τη νήψη, την εγρήγορση την πνευματική. Με αυτές τις προϋποθέσεις ο άνθρω-πος αναγεννάται οντολογικά και φανερώνει στην καθημερινότητά του την ζωή του Χριστού. Αυτή την αλήθεια την φανερώνουν όλοι οι Άγιοι. Όσοι γνωρίσαμε στην σύγχρονη εποχή μορφές όπως ο π. Παίσιος, ο π. Πορφύριος, ο π. Ιάκωβος, ο π. Σω-φρόνιος, ο Παπά-Εφραίμ και τόσοι άλλοι νοιώθου-με πόσο αληθινό είναι αυτό. Η παρουσία τους και το πέρασμα τους από τον κόσμο δείχνει στον κα-θένα τον τρόπο που εσωτερικεύει την Γέννηση του Χριστού, την καθιστά γεγονός της δικής του ζωής και αναγεννάται όχι συμβολικά, αλλά ουσιαστικά.

Πως η Γέννηση του Χριστού απαντά στα ερωτήμα-τα: Ποιος είμαι; Από πού έρχομαι; Που πάω;

Τα Χριστούγεννα ο Θεός γίνεται άνθρωπος. Στο ερώτημα: γιατί ο Θεός γίνεται άνθρωπος; όλη η πατερική θεολογία απαντά: Για να κάνει τον άν-θρωπο Θεό. Η σάρκωση του Θεού φανερώνει τη μεγαλοσύνη και την μοναδικότητα του ανθρώπου. Πόσο αξίζει ένας άνθρωπος; Τόσο, ώστε ο Θεός γίνεται άνθρωπος για χάρη του. Η Γέννηση του Χριστού είναι το μέτρο της ανθρώπινης αξίας. Εάν αφαιρέσουμε αυτό το μέτρο τότε ο άνθρωπος πα-ραμένει ένα αντικείμενο. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι όσοι στο διάβα της είχαν στόχο τον Θεό, στην πραγματικότητα είχαν στόχο τον άνθρωπο. Η πί-στη στο Χριστό πολεμήθηκε για να κρημνίσει την αξία του ανθρώπου. Βλέπουμε στις μέρες τον ευ-τελισμό και την υποτίμηση του ανθρώπινου προ-σώπου. Οι απρόσωπες δυνάμεις της οικονομίας, της παραγωγής και της κατανάλωσης αχρήστευ-σαν τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος λογαριάζεται σαν

καταναλωτική μονάδα, σαν ένα γρανάζι σε μια μηχανή. Βλέπετε ότι ούτε η παιδεία μας υπολή-πτεται τον άνθρωπο. Στοχεύει στο μυαλό του ή στα χέρια του αλλά όχι στην προσωπικότητα του και γι΄ αυτό τα παιδιά μας απορρίπτουν αυτή την παιδεία. Σκεπτόμαστε να την συνδέσουμε με την παραγωγή την στιγμή που την έχουμε αποσυνδέ-σει από την αγωγή.

Ενθυμούμαι, πριν πολλά χρόνια, είχα προ-σκληθεί στο Πολυτεχνείο της Ξάνθης από τους φοιτητές για να κάνω μία ομιλία. Στα πλαίσια αυ-τής της επίσκεψης είχα μία συνάντηση στην έδρα της αστροφυσικής με μία ομάδα τότε βοηθών που σήμερα διαπρέπουν ως καθηγητές και τιμούν την επιστήμη και τη χώρα μας εντός και εκτός Ελλά-δος. Οι εκκολαπτόμενοι –τότε- επιστήμονες μου έθεσαν, μεταξύ των άλλων, το ερώτημα: «Τι νόη-μα έχει η επιστήμη μας; Για μας, για την επιστή-μη μας, μου είπαν, ο άνθρωπος είναι πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια. Αλλά πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια είναι και τα ζώα. Γιατί λοιπόν να υπο-λογίσουμε τον άνθρωπο. Μόνο στη σκέψη ότι ο άνθρωπος είναι σφραγισμένος με τη σφραγίδα του Θεού αντιλαμβανόμεθα την ευθύνη μας για να μην χρησιμοποιήσουμε την επιστήμη μας εναντί-ον του ανθρώπου». Ο Θεάνθρωπος αποκαλύπτει ποιος είναι ο άνθρωπος. Φανερώνει ότι η αρχή του ανθρώπου είναι η αγάπη του Θεού και η πο-ρεία του ανθρώπου δεν είναι προς το μηδέν και το πουθενά αλλά προς την θέωση του ανθρώπου και την μετοχή του στη βασιλεία του Θεού. Ο Θε-ός μπαίνει μέσα στο χρόνο μας σαν ένα βρέφος για να μας φανερώσει την μεγαλοσύνη του κάθε παιδιού. Αυτήν που τόσο εύκολα ξεχνάμε, αυτήν που τόσο εγκληματικά καταστρέφουμε μέσα από την διαδικασία της εκτρώσεως.

Η φανέρωση του ίδιου του Θεού στο πρόσωπο του Μεσσία ενώνει τη γη με τον ουρανό; Το σκοτάδι με το φως;

Η φανέρωση του Θεού στο πρόσωπο του Μεσ-σία όντως ενώνει την γη με τον ουρανό, τον άν-θρωπο με το Θεό, αλλά όχι το σκοτάδι με το φως. Το φως της Θεογνωσίας διαλύει το σκοτάδι, φωτί-ζει και νοηματίζει τη ζωή του ανθρώπου. Στο πρό-σωπο του Χριστού κοινωνεί το κτιστό με το άκτι-στο, το θνητό με το αθάνατο. Το κτιστό, η κτιστή και υποταγμένη στη φθορά ανθρώπινη φύση μας κοινωνώντας με τον άκτιστο Θεό υπερβαίνει την κτιστότητα και την θνητότητα της και αχρηστεύει τον έσχατο δυνάστη της ανθρώπινης φύσης που είναι ο θάνατος. Ο ουρανός στήνει την σκηνή του στη γη και ανανεώνει τη ζωή της. Η σκηνή του Θε-ού μέσα στον κόσμο είναι η Εκκλησία του. Ο Χρι-στός είναι πλέον το φως το αληθινό που φωτίζει κάθε άνθρωπο που έρχεται στον κόσμο και του αποκαλύπτει το νόημα της ζωής του και την κλή-ση την οποία έλαβε, την κλήση της θεώσεως του. Με το Μυστήριο του Αγίου Βαπτίσματος ο άνθρω-πος μπολιάζεται στο Σώμα του Χριστού και γίνεται κοινωνός της ζωής του. Με το μπόλιασμα αυτό ο άνθρωπος γίνεται πιο δυνατός και από τον θάνα-το και από τον διάβολο. Καλείται, μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία, να αλληλοπεριχωρη-θεί με τους άλλους αδελφούς και να συγκροτή-σουν την κοινωνία των προσώπων ως μία αγαπη-τική κοινωνία κατά το πρότυπο της Τριαδικής. Την εποχή που ο Σαρτρ έλεγε: «οι άλλοι είναι η κό-λασή μου!» ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ όποιον συναντούσε στο δρόμο του τον προσφωνούσε με τα λόγια: «Χριστός ανέστη! χαρά μου!». Βλέπετε, για τον ένα, ο άλλος είναι η κολασή του! για τον

Άγιο Σεραφείμ, ο άλλος είναι η χαρά του! και για σύνολη την ασκητική παράδοση: «είδες τον αδελ-φό σου, είδες τον Θεόν σου». Μια καίρια και από-λυτη διάκριση ανάμεσα στο σκοτάδι και στο φως.

Πείτε μας τέλος πως ένας Χριστιανός μπορεί να ζήσει βιωματικά την Γέννηση του Χριστού και όχι εθιμοτυπικά;

Το ερώτημα σας μου θυμίζει μια παλαιότερη εκπομπή μου σε ραδιόφωνο της ιδιαίτερης πα-τρίδας μου. Ήμουν καλεσμένος από μια δημοσιο-γράφο για άσχετο θέμα. Ξεκινώντας την εκπομπή, ήταν η εβδομάδα η μετά τα Θεοφάνια, μου είπε: «Πριν ξεκινήσουμε την εκπομπή μας θέλω να σας θέσω ένα προσωπικό μου ερώτημα. Χθες το από-γευμα είχαν έλθει στο σπίτι μου μερικές φίλες για να πιούμε καφέ. Συνειδητοποιήσαμε όλες ότι οι γιορτές είχαν περάσει και εμείς δεν είχαμε κα-ταλάβει σχεδόν τίποτα. Κάναμε ένα απολογισμό και διαπιστώσαμε ότι και οικονομικά και ψυχολο-γικά και πνευματικά ήμασταν χαμένες και μάλιστα νοιώθαμε μία κατάθλιψη να μας βαραίνει. Πείτε μου κάτι γι΄ αυτό! Την ερώτησα πως πέρασε τα Χρι-στούγεννα και μου είπε ότι την παραμονή το βρά-δυ μαζί με κάποιες φιλικές οικογένειες είχαν πάει σε κάποιο κέντρο και γύρισαν σχεδόν ξημερώμα-τα. Την ρώτησα εάν είχαν πάει στην Εκκλησία και μου απάντησε αρνητικά. Της ζήτησα να σκεφθεί τι σχέση είχαν όλα αυτά με τα Χριστούγεννα. Σε ποιους χώρους από αυτούς που πήγε, συνάντησε τον Χριστό. Γιατί θεωρεί ότι γιόρτασε τα Χριστού-γεννα. Της εξήγησα ότι οι εορτές έχουν από μό-νες τους μία προσδοκία χαράς και όταν οι γιορτές περνάνε και τη χαρά αυτή δεν την ζούμε, γιατί τις εορτάζουμε με λάθος τρόπο, τότε μετά τις εορ-τές η κατάθλιψη μας γίνεται μεγαλύτερη γι΄ αυτό αυτοί που μετά τις εορτές έχουν την μεγαλύτερη πελατεία είναι οι ψυχίατροι.

Ξεκίνησα στο ερώτημά σας από ένα περιστα-τικό αρνητικό για να καταλήξω στη θέση: Τα Χρι-στούγεννα είναι μια εορτή της Εκκλησίας και δεν μπορούμε να τη ζήσουμε παρά μόνο στην Εκκλη-σία. Έξω από την Εκκλησία τα Χριστούγεννα δεν λένε τίποτα στον άνθρωπο. Τα Χριστούγεννα εί-ναι το συγκλονιστικότερο γεγονός της ιστορίας. Η ιστορία τέμνεται στα δύο στην προ και μετά Χρι-στόν εποχή. Ζω μετά Χριστόν σημαίνει ότι ζω μαζί με το Χριστό. Τα μεγάλα γεγονότα ή τα καταλαβαί-νουμε και επηρεάζουν τη ζωή μας ή δεν τα κατα-λαβαίνουμε και μας ξεπερνάνε και μένουμε στην πνευματική μας φτώχεια. Ζω βιωματικά τα Χρι-στούγεννα σημαίνει ότι τα ζω μέσα στην Εκκλη-σία. Προετοιμάζομαι με τη νηστεία, ψηλαφώ με το δικό τους φως τον κόσμο σήμερα, εκκλησιάζομαι και μάλιστα την ημέρα των Χριστουγέννων, αφήνω την καρδιά μου να γλυκαθεί από τους γλυκύτατους και θεολογικότατους ύμνους των Χριστουγέννων, μετατρέπω την καρδιά μου σε φάτνη όπου δια της Θείας κοινωνίας ανακλίνεται ο αχώρητος θεός και έτσι επιστρέφω στο σπίτι για να ζήσω τα έθιμα όχι σαν ξεκάρφωτες συνήθειες, αλλά σαν συνέχεια της ουσιαστικής βιώσεως των Χριστουγέννων. Τα Χριστούγεννα δεν σημαίνουν κατανάλωση, αλλά σοβαρότητα και προβληματισμό.

Τα Χριστούγεννα για μια ακόμη φορά στέλ-νουν το μήνυμα σ΄ ένα κόσμο που παραπαίει. Η σωτηρία του κόσμου και του ανθρώπου είναι έργο της αγάπης του Θεού και όχι των δικών μας ικα-νοτήτων. Η κένωση-ταπείνωση του Θεού είναι η μοναδική οδός για το σύγχρονο άνθρωπο για να βρει τον χαμένο εαυτό του και να συναντήσει αγα-πητικά τον συνάνθρωπο του.

12 ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η περιοχή της Κοζάνης κατέχει μια σημαντική θέση στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουν δια-δραματιστεί σ’ αυτήν γεγονότα που επηρέασαν τη διαμόρφωση

της πλανητικής πραγματικότητας. Εννοώ ότι από εδώ ξεκίνησε η Μακεδονική παρουσία, ότι πολ-λοί οικισμοί αποτέλεσαν σημαντικές πόλεις- πρω-τεύουσες τα χρόνια των Μακεδόνων και των Ρω-μαίων, από όπως επίσης αποτέλεσε πόλη-κέντρο της βυζαντινής-κομνήνιας αναγέννησης, από τον 11o έως 14o αιώνα, που επηρέασε και την Δυτική αναγέννηση. Ότι πολλοί οικισμοί της αποτέλεσαν κέντρα της αυγής του βαλκανικής αναγέννησης στα 1750 περίπου και κέντρα των επαναστατικών πρωτοβουλιών στην επανάσταση του 21 και τους μακεδονικούς αγώνες. Σήμερα έχουν απωλέσει τη δυνατότητα να έχουν μια κάποια κεντρικότητα στην εθνική και διεθνή πραγματικότητα.

Για να μιλήσουμε όμως για το μέλλον της περι-οχής μας, πρέπει πρώτα να προσδιορίσουμε αυτές τις πραγματικότητες. Η πρώτη είναι ο αθηναϊσμός, δηλαδή η μεγάλη βαρύτητα που έχει η πρωτεύ-ουσα στην οικονομική, ιδεολογική και οικιστική συγκρότηση της ελληνικής πολιτείας. Η Αθήνα δεν την εκπροσωπεί απλά, αλλά την υποκαθιστά και την απορροφά Επόμενα, αν θέλει κάποιος να ασχοληθεί σοβαρά με την πόλη του, αν θέλει να την δει να επιστρέφει στην ιστορία της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσμου, ως πρωταγωνίστρια και όχι ως κακόμοιρη αθηναϊκή συνοικία, πρέπει να αναζητήσει στις σχέσεις της με την Αθήνα, το χαμένο κύρος, τις χαμένες πρωτοπορίες και τον πλούτο της πόλης του. Γιατί οι ψυχές και ο πλούτος των πόλεων μας ρέουν εδώ και 175 χρόνια για να φτιαχτεί μια μεγάλη σε έκταση, κύρος και δύνα-μη πόλη-πρωτεύουσα.

Κατά αρχάς πρέπει να θέσουμε το εξής ερώ-τημα: πόσο δημοκρατική μπορεί να είναι μια πολι-τεία που το μισό του πληθυσμού της είναι συγκε-ντρωμένο σε μία μόνο πόλη; Η Δημοκρατία για να αναπτυχθεί προϋποθέτει τις πόλεις όχι την ισχυρή πρωτεύουσα. Σε συνθήκες έθνους-κράτους προ-ϋποθέτει την ισοτιμία δικαιωμάτων ανάμεσα στις πόλεις, δηλαδή την δυνατότητα να συμβούν δρα-στηριότητες εθνικής σημασίας και σε άλλες πό-λεις πέρα από την πρωτεύουσα. Εδώ όμως έχουμε κράτος-πρωτεύουσα

Η δεύτερη πραγματικότητα είναι η παγκοσμι-οποίηση της οικονομίας και οι νέες τεχνολογίες στις επικοινωνίες και τις μεταφορές. Το παγκό-σμιο πλαίσιο έχει μια διπλή επίδραση στο μέλ-λον των τοπικών κοινωνιών. Μια αρνητική, επει-δή η νέα διεθνής άρχουσα τάξη των λεγόμενων golden-boys, των χρηματιστών και των πολυεθνι-κών εταιρειών, χρειάζεται μερικές μεγαλουπόλεις από τις οποίες θα ασκεί την διεθνή εξουσία της,

ευνοεί τον αθηνοκεντρισμό. Η Αθήνα προορίζε-ται να αποτελέσει, λόγω του προηγούμενου ιστο-ρικού της κύκλου, μια από τις πόλεις-σταθμούς της. Αυτό όμως συνεπάγεται εντατικοποίηση του υλικού και ιδεολογικού γιγαντισμού της, με πρό-σχημα τον ανταγωνισμό με τις άλλες μεσογειακές μεγαλουπόλεις, όπως Κάιρο, Κωνσταντινούπολη κλπ, που διεκδικούν ρόλο πόλεων -σταθμών της παγκοσμιοποίησης και επόμενα θα επιταχύνει την υποβάθμιση των πόλεων και περιφερειών μας. Αυτές τις τάσεις τις διακρίναμε στην περίπτωση της Ολυμπιάδας του 2004. Από την άλλη έχουν μια θετική επίδραση γιατί η παγκοσμιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες απελευθερώνουν τις μι-κρές τοπικές κοινωνίες από τους περιορισμούς της κεντρικής εξουσίας και τις δίνουν τη δυνατό-τητα να συνάπτουν απευθείας εμπορικές και πο-λιτιστικές ανταλλαγές. Οι λεγόμενοι μικροί Δήμοι όπως είναι ο δικός μας μπορούν να έχουν ανοι-κτή ανταπόκριση με εντός και εκτός συνόρων πό-λεις ή επιχειρήσεις, να προσελκύσουν επενδυτές και αγοραστές και να διαμορφώσουν την εθνική και παγκόσμια εικόνα τους μέσω του διαδικτύ-ου. Και μπορεί ο νομός Κοζάνης να γίνει ελκτικός, γιατί τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που προσφέ-ρει ενισχύονται από μια προστιθέμενη αξία, την ιστορική, που είναι μια ανέξοδη διαφήμιση και τα καθιστά αναγνωρίσιμα και θελκτικότερα στην παγκόσμια αγορά Αλλά όλα αυτά προϋποθέτουν πολιτικούς, διανόηση και επιχειρηματίες που δεν θα είναι επιρρεπείς στην παραδοσιακή έλξη των αθηναϊκών θεσμών, αλλά αφοσιωμένοι στους τοπικούς θεσμούς και υποθέσεις.

Για την περιθωριοποίηση του νομού μας την αναπτυξιακή καχεξία και την οικολογική του πτώ-ση δεν φταίνε μόνο τα πρόσωπα που διοικούν, αλ-λά φταίει και μια νοοτροπία που κληρονομήσαμε από τον αθηναϊσμό, δηλαδή, να μην έχουμε μνή-μη και άρα αγάπη για τον τόπο μας. Οι σύγχρονοι Έλληνες μάθαμε να ζούμε χωρίς τον ιδιαίτερο τόπο μας, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς την Αθήνα, τους ανθρώπους της, τις εικόνες, τα σύμβολα και τα μνημεία της. Ζούμε ετεροπροσδι-οριζόμενοι, με εικόνες, θέματα και πρόσωπα που δεν παράγει το δικό μας άμεσο περιβάλλον. Αυτά είναι τα αποτελέσματα του αθηναϊσμού, δηλαδή τοπικές κοινωνίες κινούμενες στο περιθώριο της εθνικής ζωής. Χρειαζόμαστε να ενδοσκοπήσουμε τα μέγιστα, ακριβώς γιατί είμαστε σε μια φάση παγκοσμιοποίησης, διαφορετικά θα πορευθούμε

σαν θεατές, χωρίς ταυτότητα και αυτοπεποίθηση. Χρειαζόμαστε μια στροφή στο τοπίο μας, να ξε-κλειδώσουμε τα απόκρυφα νοήματά του, τα πα-ραγωγικά του πλεονεκτήματα, την τοπική αρχιτε-κτονική και αισθητική. Χρειαζόμαστε βέβαια, έναν τοπικισμό δημιουργικό που θα είναι ανοικτός στα διεθνή πολιτιστικά ρεύματα. Ο τοπικισμός είναι η απάντηση στον αθηνοκεντρισμό και στην ιμπερι-αλιστική διάσταση της παγκοσμιοποίησης. Είναι η επιστροφή στον τόπο μας, είναι η αγάπη για τον τόπο μας. Και δεν ισχύουν πλέον οι παλαιές δικαιο-λογίες ότι φταίνε οι τόποι μας που δεν πάμε καλά. Σωστά σημείωνε ο Καβάφης στο ποίημά του «Η Πόλις» «/Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ, στην κόγχη τούτη τη μικρή σ’ όλην την γη την χάλασες» υπονοώντας ότι οι άνθρωποι πρέπει να μένουν και να βελτιώσουν τον τόπο που γεννήθηκαν. Αυτό που χαλάει τη ζωή τους είναι κυρίως οι δικές τους επιλογές και όχι οι πατρίδες τους.

Υπάρχουν εδώ τόσα πράγματα, τόσοι θεσμοί που όμως δεν ενεργούν με κίνητρο ή έμπνευση την τοπική κοινωνία, το δικό μας τοπίο. Πχ. έχουμε πανεπιστήμιο το οποίο όμως δεν είναι συνδεδεμέ-νο με την τοπική ζωή. Ήδη οι Δήμοι της Κοζάνης έπρεπε να έχουν ένα πλεονέκτημα στην ιστορι-κή, αναπτυξιακή και οικολογική αυτογνωσία της, αλλά δεν την έχουν. Ίσως γιατί το πανεπιστήμιο δεν αλληλοτροφοδοτείται με την τοπική κοινωνία.

Είναι κοινός τόπος πλέον η έλλειψη δυναμι-σμού και κεφιού των τοπικών αυτοδιοικήσεων, που οφείλεται όχι μόνο στις κληρονομιές του αθηναϊσμού, τον καιροσκοπισμό και καριερισμό, αλλά και στην έλλειψη σχεδίου και στρατηγικής σκέψης για την περιοχή τους. Στην Ευρώπη η το-πική αυτοδιοίκηση έχει περάσει σε πρωτοβου-λίες επιχειρηματικές, σε συνεργασία με ομάδες εργαζομένων, ανέργων και επιχειρηματιών. Το πρωταρχικό κεφάλαιο κίνησης έχει γίνει η ίδια ή πόλη ή ο οικισμός. Πρέπει να ξαναζωντανέψουμε την προβληματική της κοινωνικοποιημένης μορ-φής επιχειρηματικής δράσης. με βασικό μέτοχο τούς Δήμους ή τη Νομαρχία.

Ο τοπικισμός, ως αναπτυξιακή πρόταση δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανακάλυψη της κεντρικό-τητας των πόλεών μας. Αυτό το αξίωμα μας οδηγεί στο δεύτερο ερώτημα που μπορεί να τεθεί στην κουβέντα μας: ποια είναι εκείνα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που αναδεικνύουν την κεντρικό-τητα του Δήμου μας ή του Νομού μας στο εθνικό σύστημα Ελλάδα και το περιφερειακό Βαλκάνια-Ευρώπη-Ανατολική Μεσόγειο; Υπάρχουν δραστη-ριότητες εθνικής σημασίας, που είναι καλλίτερα για το έθνος να χωροθετηθούν και να συντονι-στούν από τις πόλεις της Κοζάνης; Η ανακάλυψη αυτών των δραστηριοτήτων-πρωτοπορίας είναι το ζητούμενο για τις τοπικές ηγεσίες, τους επιστήμο-νες και τη διανόηση.

Βέβαια σήμερα, το συγκριτικό πλεονέκτη-μα του Δήμου Ελλησπόντου μετά τη ολοκλήρω-ση της Εγνατίας οδού βρίσκεται στην γεωγρα-φική του θέση. Θέση που στις μέρες μας μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός απογείωσης, ως επενδυτικό κεφάλαιο, ως πόλος έλξης κατοίκη-σης και κατανάλωσης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νομού Κοζά-νης τον προηγούμενο αιώνα καθορίστηκαν από μερικές θεμελιώδεις παρεμβάσεις του ελληνι-κού κράτους. Η πρώτη ήταν η αξιοποίηση του λι-

Σκέψεις για την ανάπτυξη της περιοχής μας στα πλαίσια της σημερινής εγχώριας και διεθνούς πραγματικότητας» Η κεντρικότητα του Δήμου Ελλησπόντου» Ο Τοπικισμός ως Αναπτυξιακή Πρόταση

τουΘΕΟΦΙΛΟΥ ΧΑΡ.

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

13ΑΝΑΠΤΥΞΗ

γνίτη και η ανάδειξη όχι μόνον της εθνικής αλλά και της βαλκανικής ενεργειακής κεντρικότητας της περιοχής μας και η δεύτερη η αποκατάσταση των προσφύγων της ποντιακής γενοκτονίας και της μικρασιατικής καταστροφής. Αυτά συνόψι-σαν μαζί με δύο ακόμη θεμελιακές επεμβάσεις που έγιναν αργότερα όπως το φράγμα-λίμνη του Πολυφύτου και την Εγνατία οδό μια ιστορική το-μή για την ευρύτερη περιοχή μας, μετασχημάτι-σαν θεμελιακά το φυσικό και οικιστικό τοπίο και αύξησαν το βιομηχανικό και αγροτικό πλεόνασμα, πάνω στο οποίο στηρίχθηκε μια μικρή άμυνα απέ-ναντι στον αθηναϊκό συγκεντρωτισμό. Ήταν από τις καλές στιγμές αυτού του κράτους παρ’ όλες τις παρενέργειες ανθρωπιστικές (καταστροφή πα-ραδοσιακών οικισμών, άνιση διανομή του πλού-του που παράγει η περιοχή μας) και οικολογικές που προξένησαν. Σήμερα έργα που μπορούν να σηματοδοτήσουν τέτοιου επιπέδου αλλαγές, αλ-λά και να διορθώσουν τις παρενέργειες των προ-ηγούμενων μεγάλων έργων είναι ο εξωραϊσμός των ιστορικών οικισμών της περιοχής σε συνδυ-

ασμό με μια πολιτική επιστροφής των ανθρώπων τους. Η αισθητική βελτίωση της περιοχής μας και οι επιχειρήσεις αποκατάστασης της ιστορικής της ταυτότητας-ιδιαιτερότητας θα αποτελέσουν το ση-μαντικότερο κίνητρο για βιοτεχνικές επενδύσεις, επισκεψιμότητα και κατοίκηση.

Βέβαια υπάρχει και μια αντικειμενική δυσκο-λία επανάκτησης της κεντρικότητας του νομού μας: η ισχυρή έλξη του κέντρου της Θεσσαλονί-κης. Υπάρχει, όμως σήμερα, ένα οικονομικό μέ-γεθος που μπορεί να αντιστρέψει τη φορά της αστικοποίησης. Το μέγεθος αυτό λέγεται περιβαλ-λοντικό κόστος. Η μέχρι σήμερα πολιτική μας οι-κονομία δεν το έπαιρνε σοβαρά υπ’ όψη στις δι-αδικασίες χωροθέτησης. Δραστηριότητες, όπως νοσοκομεία, πανεπιστήμια, μεταφορές, μεγάλα σούπερ μάρκετ, επαγγελματικοί και κρατικοί ορ-γανισμοί. συμφέρει πλέον, αν συνυπολογίσουμε και το κόστος αναπλήρωσης του περιβάλλοντος, να μεταφερθούν σε μικρότερα αστικά κέντρα. Όσον αφορά την περιοχή μας, που η Εγνατία οδός την κατέστησε ενδιάμεσο κόμβο δύο περιφερει-

ακών αστικών κέντρων όπως Κοζάνης και Βέροι-ας, μπορεί να αποτελέσει περιοχή έλξης μιας σει-ράς από δραστηριότητων βιοτεχνικού χαρακτήρα κτηνοτροφικής και αγροτικής μεταποίησης, εγκα-ταστάσεων αναψυχής αλλά και νέων μορφών κα-τοίκησης Αυτό που θα καθορίζει πλέον τις ανα-πτυξιακές επιλογές θα είναι το ευπρόσιτο και όχι το συμφορημένο.

Αν και θεωρώ ότι υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις επανάκτησης της κεντρικότητας της περιοχής μας, θεωρώ όμως ότι δεν υπάρχουν οι υποκειμενικές, δηλαδή η πολιτική. Το ζητούμε-νο είναι η ανάδειξη πολιτικών δυνάμεων που θα κάνουν πρωτεύων ζήτημα της πολιτικής τους την επαναθεμελίωση του ελληνικού κράτους, με βά-ση τις πόλεις και τις περιφέρειές του. Θεωρώ ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν πρέπει να περιμένουν πλέον από τις κεντρικές αντιπροσωπεύσεις, τα κόμματα και τους θεσμούς της Αθήνας. Πρέπει να παλέψουν μόνες τους, με άτομα που πιστεύ-ουν στις δυνατότητες του τόπου τους και μπορούν να αξιοποιήσουν τις αντιφάσεις του συστήματος.

Οπως ανακοίνωσε η υπουργός κ. Κα-τσέλη, στόχος για το 2010 είναι να διατεθούν στην οι-

κονομία 10,3 δις. ευρώ από το πρό-γραμμα Δημόσιων Επενδύσεων -αύ-ξηση 8,42% σε σχέση με το 2009 ή 4,2% του ΑΕΠ από 3,9% το 2009)- εκ των οποίων τα 7 δισ. ευρώ είναι συγ-χρηματοδοτούμενες δαπάνες (ΕΣΠΑ) και τα 3,35 δισ. ευρώ από εθνικούς πόρους.

Προανήγγειλε επίσης ανακατα-νομή δαπανών για παραγωγικές ανα-διαρθρώσεις και νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ, περιβάλλον, υγεία, πολιτισμό, ηλεκτρονική διακυβέρνηση και και-νοτομία, ΜΜΕ, εκπαίδευση-κατάρ-τιση, πολιτισμό, συνδυασμένες με-ταφορές, θαλάσσιο τουρισμό και αναβάθμιση λιμένων.

Παράλληλα, η υπουργός Οικο-νομίας και Ανταγωνιστικότητας ανα-κοίνωσε σαρωτικές αλλαγές σε όλο το φάσμα των επενδυτικών εργα-λείων:

• Από το 2010 θα ισχύσει νέος επενδυτικός νόμος. Το υπουργείο θα δέχεται αιτήσεις με βάση τον ισχύο-ντα μέχρι τις 31/12.

• Το πρόγραμμα ενίσχυσης Επι-στημόνων & Ελεύθερων Επαγγελμα-τιών περικόπτεται δραστικά στα 70 εκατ. ευρώ από 250 εκατ. ευρώ που ήταν ο αρχικός προϋπολογισμός.

• Το πρόγραμμα Ενίσχυσης Μι-κρομεσαίων Επιχειρήσεων (εμπο-ρικές, μεταποιητικές, τουριστικές υπηρεσίες) προϋπολογισμού 1,05 δισ. θα χωριστεί σε δύο φάσεις.

Συγκεκριμένα και σε ότι αφορά το πρόγραμμα συνολικού ύψους 1,050 δισ. ευρώ για τις ΜμΕ, θα συνεχισθεί το πρόγραμμα με ένταξη μέχρι 500 εκατ. ευρώ (α’ φάση) και ενεργοποί-ηση του υπολοίπου με νέες προκηρύ-ξεις και νέα κριτήρια όπως η επιδό-τηση εργασίας (β’ φάση).

• Θα γίνει αύξηση μετοχικού κε-φαλαίου του ΤΕΜΠΜΕ και θα αλλά-ξουν τα κριτήρια ένταξης σε αυτό αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο να εντάσσονται σε αυτό επιχειρή-σεις οι οποίες δεν θα έχουν κατ’ ανάγκη τρεις κερδοφόρες χρήσεις. καθώς επίσης και αναμόρφωση του προγράμματος του ΕΣΠΑ με κατάρ-γηση πολύπλοκων γραφειοκρατικών διαδικασιών.

• Αλλαγές θα υπάρξουν και στους νέους διαγωνισμούς για έρ-γα μέσω ΣΔΙΤ.

Τέλος τα 7 δισ. ευρώ από το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΕΣΠΑ θα καλυφθούν αποκλειστικά από κοινοτικούς πόρους.

Επίσης η υπουργός σημείω-σε ότι μέχρι το 2015 οι διαθέσιμοι προς αξιοποίηση πόροι που απομέ-νουν για ιδιωτικές επενδύσεις από το ΕΣΠΑ, ανέρχονται σε 16 δισ. ευρώ.

Η αναθεωρήσει του ΕΣΠΑ θα προωθηθεί ταυτόχρονα με την ανα-μόρφωση του επενδυτικού νόμου. Η διαφοροποίηση των παρεχόμενων κινήτρων θα βασιστεί σε με νέα κρι-τήρια, όπως:

• Η προαγωγή της καινοτομίας, της εξαγωγικής δραστηριότητας και της πράσινης οικονομίας και επιχει-ρηματικότητας.

• Η σύνδεση της χορηγούμενης ενίσχυσης με τη δημιουργία νέων θέ-σεων εργασίας, εκτός των επενδύσε-ων εξοικονόμησης ενέργειας, ΑΠΕ, επενδύσεων εξαιρετικά προηγμένης τεχνολογίας και καινοτομίας.

• Ορθολογικός σχεδιασμός του χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων με εξάλειψη των παράδοξων κατα-

στάσεων όπου επενδύσεις σε οι-κονομικά εύρωστους νομούς ενι-σχύονται με ίδια ποσοστά ή και με μεγαλύτερα σε σχέση με αδύναμους οικονομικά νομούς.

• Επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης των αιτημάτων ένταξης στον αναπτυξιακό νόμο και καταβο-λής της ενίσχυσης.

> Σκέψεις για την ανάπτυξη της περιοχής μας στα πλαίσια της σημερινής εγχώριας και διεθνούς πραγματικότητας

Αλλαγές στο ΕΣΠΑ για τις ΜΜΕ

14

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Με τη λήξη των αγροτικών κινη-τοποιήσεων, επιτρέψτε μου να περι-γράψω μια στρατηγική για τον κλάδο των Οπωροκηπευτικών και ιδιαίτερα

για τα γιγαρτόκαρπα και πυρηνόκαρπα που απο-τελούν το βαρύ πυροβολικό της Ελληνικής γε-ωργίας. Έργο ιδιαίτερα δύσκολο. Το αντιλαμβά-νομαι. Δεν το έλυσαν οι πολυδιαφημισμένες και ακριβοπληρωμένες αγροτικές μελέτες για τις 13 Περιφέρειες που μαζεύουν σκόνη στα ράφια του Υπουργείου. Ακόμη δεν το έλυσε η Επιτροπή των «Σοφών» που συγκρότησε ο προκάτοχος της Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και θα το λύσουν κοινοί θνητοί;.

Η παρούσα εισήγηση, δεν φιλοδοξεί να υπο-καταστήσει την αναγκαία μελέτη που πρέπει να συνταχθεί από διεπιστημονική ομάδα μετά από ανάλυση των διαθ¬έ¬σιμων στοιχείων και ακρό-αση εκπροσώπων των εμπλεκόμενων φορέων. Αντιθέτως, προ¬σπα¬θεί να πείσει με επιχειρή-ματα για την ανάγκη να υπάρξει μια άλλη θεώρη-ση στον κλάδο των οπωροκηπευτικών στην εποχή των ανοιχτών αγορών.

Πριν προχωρήσουμε στις προτάσεις, να κά-νουμε μια παρατήρηση. Το αγροτικό πρόβλημα δεν θα το λύσει από μόνος του κάποιος φορέας ή Υπουργός. Η λύση του σύνθετου αυτού προβλή-ματος απαιτεί δύο πράγματα, στενά συνδεδεμέ-να. Την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φο-ρέων και την ύπαρξη ενός στρατηγικού πλάνου. Και τα δύο απουσιάζουν από καταβολής του Ελλη-νικού Κράτους. Από το αν τα αποκτήσουμε, σήμε-ρα ή στο εγγύς μέλλον, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η επιβίωση και ανάπτυξη του κλάδου των οπωροκηπευτικών, αλλά και των άλλων κλάδων της Ελληνικής γεωργίας.

2. ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥΤα οπωροκηπευτικά, σε σχέση με άλλες καλ-

λιέργειες, έχουν μια σειρά από χαρακτηριστικά που οδηγούν σε πλεονεκτήματα και μειονεκτή-ματα. Αυτά τα χαρακτηριστικά ενδιαφέρουν ιδι-αίτερα τους αγροτοκοινωνιολόγους οι οποίοι εν-διαφέρονται για τις αλληλεπιδράσεις ανθρώπων, κοινωνικών ομάδων, παραγωγικών συστημάτων και φυσικού περιβάλλοντος σε τοπικό, εθνικό και υπερ-εθνικό επίπεδο.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για τις συνθή-κες που επικρατούν στην Ελληνική γεωργία, είναι:• Επιτρέπουν την απόκτηση μεγαλυτέρου εισο-δήματος ανά μονάδα εδάφους,• Έχουν μακροχρόνια παράδοση καλλιέργειας και εμπειρίας,• Παρέχουν καρπούς εξαιρετικής ποιότητας στις εδαφοκλιματικές μας συνθήκες,• Μπορούν να μεταποιηθούν παρέχοντας προ-στιθέμενη αξία στο προϊόν και απασχόληση στους τοπικούς πληθυσμούς.Ταυτόχρονα, έχουν μερικά συγκριτικά μειονεκτή-ματα που δεν πρέπει να αγνοηθούν, όπως:• Οι καλλιεργητικές αποφάσεις δεσμεύουν τον παραγωγό για μακρά περίοδο και ενδεχόμενα λά-θη έχουν μεγάλο κόστος,• Ο παραγωγός στερείται του εισοδήματος για μια αξιόλογη περίοδο μέχρι την είσοδο της καλ-λιέργειας σε πλήρη παραγωγή,

• Πολύ μεγαλύτερα έξοδα εγκατάστασης από άλλες καλλιέργειες, και• Το παραγόμενο προϊόν είναι ευπαθές και πρέ-πει άμεσα να διατεθεί

Αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειο-νεκτήματα, καλείται να υπηρετήσει το Στρατηγι-κό πλάνο. Στο πλάνο αυτό πρέπει να περιλαμβά-νονται όλοι οι φορείς με τις αντίστοιχες δράσεις τους.

Πρέπει επίσης να τονιστεί μια άλλη ιδιαιτερό-τητα του κλάδου των Οπωροκηπευτικών. Η ανά-πτυξή του βασίστηκε μέχρι τώρα και εν πολλοίς σε ενέργειες ανεξάρτητων παραγωγών. Για παρά-δειγμα, η καλλιέργεια της ακτινιδιάς στη χώρα μας οφείλεται σε πρωτοβουλία παραγωγών της Πιερίας οι οποίοι έφεραν τα πρώτα φυτά, τα καλ-λιέργησαν και τα διέδωσαν. Η καλλιέργεια του μήλου στην Καστοριά οφείλεται σε γουναράδες οι οποίοι είχαν την οικονομική δυνατότητα να πει-ραματιστούν και να ανταπεξέλθουν στις οικονο-μικές απαιτήσεις του κλάδου. Τέλος, η επέκταση της ελαιοκομίας, έξω από τις παραδοσιακές της περιοχές, οφείλεται σε πρωτοβουλίες γεωργών μερικής απασχόλησης, ενώ σε εθνικό επίπεδο οι ελαιοπαραγωγοί στην συντριπτική τους πλειοψη-φία δεν ασκούν την γεωργία ως κύριο ή αποκλει-στικό επάγγελμα.

Η ανάπτυξη του κλάδου των οπωροκηπευτι-κών είναι ένα μεταπολεμικό φαινόμενο. Οι επίση-μες στατιστικές της χώρας δεν εμφανίζουν ροδά-κινα και αχλάδια την περίοδο 1933-37 ούτε και την περίοδο 1947-49.

3. ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΝΟΟι δράσεις που θα απαιτηθούν στα πλαίσια

του Στρατηγικού Πλάνου στα Οπωροκηπευτικά (ΣΠΟ) θα χρεωθούν σε πέντε φορείς. Στην Πολι-τεία, στην Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, στους Έλληνες αγρότες με τους εκπροσώπους τους στο συνεταιριστικό κίνημα και στις τοπικές κοινωνίες. Οι προτάσεις είναι λιτές γιατί υπάρχει στενότητα χώρου.

3.1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ)

Το φορτίο που επωμίζεται το Υπουργείο είναι αξιόλογο. Παράλληλα πρέπει να είναι ο πρώτος φορέας που θα υλοποιήσει σειρά μέτρων που θα εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για την επιτυχία του στρατηγικού πλάνου. Ας δούμε περιληπτικά τις αναγκαίες δράσεις:• Δημιουργία κεντρικών αγορών σε κάθε Νο-μό από όπου θα πουλιέται ακόμη και το τελευ-ταίο κιλό γεωργικού προϊόντος με δημοπρασία και όχι στα κρυφά και μουλωχτά στο χωράφι. Αυτό το απαρχαιωμένο σύστημα εμπορίας πρέπει πάραυτα

να εκλείψει. Δεν επιβραβεύει τους καλούς παρα-γωγούς, καλλιεργεί τη διαφθορά και την αδιαφά-νεια και είναι τελείως ασύμβατο με την επιδιωκό-μενη ποιοτική βελτίωση της παραγωγής. • Διορισμός Γεωργικών Ακολούθων σε όλες τις μεγάλες αγορές για να τις μελετούν και να στέλ-νουν αναφορές με στόχο να έχουμε έγκαιρη πλη-ροφόρηση για τη θέση των ανταγωνιστών, τις τά-σεις και απαιτήσεις των αγορών με τελικό στόχο να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας. • Καθιέρωση ζωνών γεωργικής γης για να παύ-σει η αυθαίρετη μετατροπή της παραγωγικής γης και να υπάρχει φθηνή γεωργική γη για τις εκμε-ταλλεύσεις που θέλουν να επεκταθούν.• Αναθεώρηση του καθεστώτος προώθησης και πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων με έντα-ξη αγροτικών περιοχών και όχι μεμονωμένων πα-ραγωγών. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξει μηχανι-σμός παροχής τεχνικής βοήθειας και καθιέρωση ενιαίου σήματος για ολόκληρη τη χώρα με αυστη-ρή εφαρμογή ενός εποπτικού μηχανισμού. • Καθιέρωση συστημάτων ελέγχου της Ολοκλη-ρωμένης Παραγωγής για να εκλείψει η αυθαίρετη εν πολλοίς εφαρμογή της και να υπάρχει δυνατό-τητα εντοπισμού του αγροκτήματος σε περίπτωση ανίχνευσης υπολειμμάτων.• Ενίσχυση δράσεων που προάγουν την αειφο-ρική γεωργία (ενσωμάτωση υπολειμμάτων και όχι καύση, αντικατάσταση σπάταλων αρδευτι-κών συστη¬μάτων, επιδότηση μηχανημάτων που προάγουν την αειφορία (καταστρο¬φείς, υπεδά-φιοι καλλιεργητές, κ.ά), λιπάνσεις μετά από εδα-φολογική ανάλυση)). • Ενίσχυση των φορέων και των μηχανισμών ελέγχου των εισαγόμενων προϊόντων για την απο-τελεσματική καταπολέμηση της Ελληνοποίησης.

3.2 ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΕΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣΟι τοπικές, αλλά κυρίως οι Νομαρχιακές Αυτο-

διοικήσεις των περιοχών όπου τα οπωροκηπευτι-κά αποτελούν την κύρια παραγωγική κατεύθυνση, έχουν να παίξουν έναν πολύ αξιόλογο ρόλο στο στρατηγικό πλάνο. Βέβαια, τα μέχρι τώρα πεπραγ-μένα τους, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν έχουν πείσει τους ανθρώπους που στήριξαν τις νέες πο-

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Για μία στρατηγική στα Οπωροκηπευτικά

τoυΓΕΩΡΓ ΊΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠOYΛΟΥ

Καθ. Γεωπονίας ΑΠΘ

daoutop@agro.auth.gr

15ΑΝΑΠΤΥΞΗ

λιτικές των αυξημένων αρμοδιοτήτων τους. Οι μι-κροπολιτικές αντιλήψεις οδήγησαν στο τέλμα τό-σο τις γεωργικές υπηρεσίες όσο και τις προοπτικές μακροχρόνιας και μάλιστα αειφορικής ανάπτυξης στο χώρο της γεωργίας. Στα πλαίσια του στρατηγι-κού πλάνου πρέπει να αναλάβουν μια σειρά από δράσεις, όπως:• Ανασύνταξη των Διευθύνσεων Γεωργίας και μετατροπή τους σε κυψέλες ενημέρωσης, προ-βληματισμού και υλοποίησης μέτρων αγροτικής πολιτικής από λέσχες μικροπολιτικής. Πρόσληψη ειδικού προσωπικού υψηλής κατάρτισης.• Συμμετοχή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και του Συνεταιριστικού Κινήματος στην επιλο-γή των ερευνητικών θεμάτων των Κέντρων Γεωρ-γικής Έρευνας από τον παραπαίοντα ΕΘΙΑΓΕ και μετατροπή τους σε χώρους έρευνας των προβλη-μάτων που αντιμετωπίζει η γεωργία του κάθε Νο-μού. Η μελέτη νέων ποικιλιών, νέων καλλιεργει-ών, τα θέματα της συμβατότητας υποκειμένων και ποικιλιών στις διάφορες εδαφοκλιματικές συνθή-κες είναι πολύ σοβαρά θέματα για να τα αναθέ-σουμε σε ιδιωτικά φυτώρια μη ελεγχόμενα ή σε ξένους επιχειρηματικούς ομίλους που εισάγουν καλλιέργειες και συνάπτουν συμβόλαια με πα-ραγωγούς. Παράλληλα την ευθύνη της εποπτείας πρέπει να αναλάβουν οι πλησιέστερες Γεωπονικές Σχολές της χώρας. Μόνον έτσι, μαζί με τις Γεωργι-κές Εφαρμογές, θα στηρίξουν, όπως και στο πα-ρελθόν, το έργο των αγροτών, σε κάθε γωνιά του Ελληνικού χώρου;• Δημιουργία σε όλους τους χώρους άφιξης ημεδαπών και ξένων επισκεπτών (αρχαιολογικοί χώροι, λουτροπόλεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, χιονοδρο¬μικά κέντρα, αεροδρόμια, αυτοκινητό-δρομους, θρησκευτικά μνημεία, κ.ά.) καλαίσθη-των χώρων πώλησης των εκλεκτών τοπικών προϊ-όντων του Νομού. • Καθιέρωση της διοργάνωσης αγροτικού συ-νεδρίου κάθε 2-4 χρόνια με τη συμμετοχή επι-στημόνων και εκπροσώπων τοπικών φορέων που εμπλέ¬κο¬νται στη γεωργική παραγωγή, μεταποί-ηση και εμπορία των οπωροκηπευτικών. • Επαναφορά των λαϊκών εβδομαδιαίων αγορών στον παραδοσιακό τους ρόλο. Στους παραγωγούς και στα τοπικά προϊόντα και όχι στους μικροεμπό-ρους και στα εισαγόμενα. Καθιέρωση μάλιστα της λειτουργίας τους τις απογευματινές ώρες για να διευκολύνονται παραγωγοί και καταναλωτές. • Προσθήκη στην ιστοσελίδα της Νομαρχίας πληροφοριών (σε 2 τουλάχιστον γλώσσες) για τα εκλεκτά προϊόντα του Νομού και τις διευθύνσεις των καλύτερων αγροτικών επιχειρήσεων που τα παράγουν. Στον ίδιο χώρο μπορεί να υπάρχουν αγγελίες για εμπορικές δοσοληψίες.

3.3 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤο βάρος που αναλογεί στο συνεταιριστικό

κίνημα είναι αξιόλογο. Ταυτόχρονα όμως αποτε-λεί και μια πρόκληση και μια, αν θέλετε, ευκαιρία να επιλύσει σε μακροχρόνια βάση τα προβλήματά του. Παρά το γεγονός ότι το Συνεταιριστικό Κίνημα βρίσκεται σε μια περίοδο παρακμής που δε φαίνε-ται να έχει ανακοπεί, η περιοχή που μας φιλοξενεί έχει σήμερα αξιόλογες συνεταιριστικές μονάδες που μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην ανάληψη δράσεων στα πλαίσια του στρατηγικού πλάνου, όπως:• Κατάργηση σε μια νύχτα όλων των Συνεταιρι-σμών σφραγίδα, • Δημιουργία νέων συνεταιρισμών (Ιδιαίτερα Συνεταιρισμών Εμπορίας Νέας Γενιάς) με εκλε-κτά στελέχη που θα αναλάβουν τη μεταποίηση

της αγροτικής παραγωγής και όχι επενδύσεις σε εμπορικά κέντρα.• Συνένωση των συνεταιριστικών δυνάμεων γι-ατί στην εποχή της παγκοσμιο¬ποίησης δεν μπο-ρούμε να επιβιώσουμε με μονάδες μεγέθους πε-ριπτέρου!.• Προώθηση της Συνεταιριστικής Εκπαίδευσης που σήμερα είναι ανύπαρκτη,• Απεξάρτηση από τον κομματικό εναγκαλισμό

3.4 ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣΟ αγροτικός κόσμος θα υποστεί τις συνέπει-

ες των σοβαρών προβλημάτων που θα ανακύψουν στον κλάδο στο μέλλον και θα είναι αυτός που θα απολαύσει τους καρπούς μιας εύρυθμης λειτουρ-γίας. Η ευθύνη του είναι πολύ μεγάλη και δεν έχει καμιά δικαιολογία να μην αναλάβει τις αναγκαίες δράσεις. Όταν το 1780, οι αγρότες της Θεσσαλίας δημιουργούσαν μαζί με κεφαλαιούχους τη γνωστή Συντροφιά, είχαν πολύ λιγότερα μέσα από τα ση-μερινά. Ή μάλλον δεν είχαν τίποτε. Ούτε και την προσωπική τους ασφάλεια σε μια εποχή που όπως λέει ο εθνικός ποιητής «τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». • Αρχίστε να ψάχνεστε. Να συζητάτε μεταξύ σας τα προβλήματα. Λίγη αυτοκριτική και αναζή-τηση ευθυνών μέσα στον ίδιο σας τον χώρο, θα σας κάνει πολύ καλό. Δεν σας φταίνε όλοι οι άλλοι. Μην ψάχνετε αποδιοπομπαίους τράγους για να ρίξετε το ανάθεμα. Η υποψία ότι μπορεί και εσείς να ευθύνεστε για το πρόβλημα, πρέπει να περά-σει από το μυαλό σας. Όσο δεν συνειδητοποιείτε το πρόβλημα, δεν πρόκειται να δούμε άξια λόγου βελτίωση στα αγροτικά θέματα. • Αναζητάτε την πληροφόρηση ενεργητικά και όχι παθητικά. Μην περιμένετε η πληροφορία να έρθει σε σας. Εσείς πρέπει να πάτε σε αυτήν. • Σταματήστε να ψάχνετε για δυναμικές καλλι-έργειες. Όλες οι δυναμικές έγιναν προβληματικές και αυτή θα είναι η μοίρα όλων των επόμενων. Το πρόβλημα στη γεωργία δεν είναι τι θα καλλιεργή-σω, αλλά πως θα το πουλήσω.• Αποβάλετε παραισθήσεις επίλυσης των προ-βλημάτων σας, π.χ. Μητρώο Αγροτών. Η γεωργία σήμερα και στα επόμενα χρόνια θα ασκείται όλο και περισσότερο από ανθρώπους που παράλληλα θα ασκούν και άλλες μη γεωργικές δραστηριότη-τες.• Εκλέξτε μια νέα ηγεσία στο συνεταιριστικό χώρο και μια ενιαία εκπροσώπηση στο συνδικα-λιστική σας δράση που θα σας αντιπροσωπεύει

για να μην εμφανίζεται η τραγική διάσταση που φάνηκε στις πρόσφατες κινητοποιήσεις.

3.5 Η ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΌλα τα μέλη των τοπικών κοινωνιών, ανε-

ξάρτητα από την επαγγελματική τους απα-σχόληση πρέπει να σταθούν αλληλέγγυα στα διαδραματι¬ζόμενα στο χώρο της γεωργίας. Όχι μόνο ως καταναλωτές των προϊόντων της, αλλά και ως μέλη μιας κοινωνίας η οποία πρέπει να ευημε-ρεί και να έχει σε ακμαιότητα ένα πλήθος επαγ-γελματικών ομάδων για τη διασφάλιση της στα-θερότητας στην τοπική οικονομία. • Η προτίμηση στα εκλεκτά τοπικά προϊόντα πρέπει να γίνει συνείδηση όλων των μελών των τοπικών κοινωνιών. • Η συμμετοχή σε επενδυτικά σχήματα του αγροτικού χώρου και από μη γεωργούς πρέπει να επιδιωχθεί. Αν τα χρήματα που χάθηκαν στο Ελλη-νικό χρηματιστήριο την περίοδο 1999-2000 είχαν επενδυθεί στη δημιουργία τοπικών επιχειρήσεων, όχι μόνον δεν θα είχαν χαθεί, αλλά θα είχε αλλά-ξει η όψη της περιφέρειας.

4. ΕΠΙΛΟΓΟΣΌλα αυτά τα χρόνια που διδάσκω, κάνω έρευ-

να και αρθρογραφώ για θέματα του αγροτικού χώρου συχνά αναρωτιέμαι. Μήπως ζητάμε πάρα πολλά από τους σημερινούς γεωργούς, ιδιαίτε-ρα μετά τη διεθνοποίηση του εμπορίου και την κατάρ¬γη¬ση του προστατευτισμού;. Ίσως και η απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος σε ένα πο-λύ γνωστό πανεπιστήμιο να μην είναι αρκετά εφό-δια για τον σημερινό γεωργό να ορίσει την πορεία της γεωργικής του επιχείρησης σε αυτόν τον ρα-γδαία μεταβαλλόμενο κόσμο.

Οι συνάδελφοι γεωργο-οικονομολόγοι έχουν εναποθέ¬σει πολλές ελπίδες στις δυνάμεις της αγοράς για τη βελτίωση της αποτελεσματι¬κότητας του γεωργικού τομέα. Συχνά όμως ξεχνάνε ότι τέ-λειες αγορές δεν υπήρξαν ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία παρά μόνον ως θεωρητικές κατασκευές και δεν νομίζουμε πως θα τις φτιάξουμε τώρα. Έχω κουραστεί να ακούω τις λέξεις: μείωση κόστους παραγωγής, αναδιάρθρωση καλλιεργειών, αύξη-ση παραγωγικότητας. Πολλοί ξεχνούν τις ιδιαιτε-ρότητες της γεωργίας και προσπαθούν να κάνουν το αγρόκτημα εργοστάσιο. Τότε όμως εμφανίζο-νται διοξίνες, τρελές αγελάδες, μελαμίνη και ότι άλλο μελλοντικό μας σερβίρει αυτή η προσέγγιση στα θέματα της γεωργίας.

16

Εισαγωγικές παρατηρή-σεις

Νομίζω ότι δεν εί-ναι υπερβολή αν ισχυ-ρισθούμε ότι ο σημερι-

νός συνάνθρωπος μας στην Ελλάδα θεωρεί ότι η «οικονομία» γενικά και τα της οικονομίας είναι «φρούτο» αποκλειστικά Δυτικοευρωπαϊκής προελεύσεως. Βέβαια σ’ αυτό δεν φταίει μόνο ο σύγχρονος Έλληνας, αλλά και όλη η σύγχρονη περιρέου-σα κοινωνία μας και οι επιλογές του κοινωνικού-πολιτισμικού βίου της. Μεγαλύτερη κατάπληξη προκαλεί όμως το γεγονός, ότι το ίδιο πάνω – κάτω «λογισμικό» διακατέχει και εκείνους (εκτός κάποιων όντως λα-μπρών εξαιρέσεων) από τους οποί-ους θα ανέμενε κανείς την ύπαρξη σχετικών αντισωμάτων ιστορικής επίγνωσης, δηλαδή από τους «δι-δασκάλους» μας.

Με την ενασχόληση με τα προ-σφάτως πολύ της «μόδας» ερευνη-τικά πεδία της Γνώσης, της Καινο-τομίας αλλά και της (Διανοητικής) Επιχειρηματικότητας ήρθαν στο προ-σκήνιο, σαν μια άλλη αρχαιολογική ανασκαφή, τα έργα κάποιων αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και διανοητών. Πρόκειται για τους Προσωκρατικούς (π.χ. τους Ελεάτες - Veli σήμερα κο-ντά στο Σαλέρνο της Ιταλίας - Παρμε-νίδη και Ζήνωνα), τους Σωκρατικούς Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Ξενοφώ-ντα, αλλά και του ίδιο το Σωκράτη. Χωρίς αμφιβολία οι προαναφερθέ-ντες είναι πασίγνωστοι σε όλο τον κόσμο, ως «φιλόσοφοι».

Δεν είναι όμως γνωστοί για τις οικονομικές σκέψεις και τοποθετή-σεις τους, δεν τους γνωρίζουμε δη-λαδή σαν τους «οικονομολόγους» της αρχαιότητος και μάλιστα με κύ-ρος και ισχύ επιχειρημάτων ως τις ημέρες μας. Όλοι τους είναι πρωτο-πόροι στους τομείς της ευρύτερης οι-κονομικής σκέψης και καθένας από αυτούς έχει και την «πατρότητα» κάποιων συγκεκριμένων οικονομι-κών σκέψεων, δογμάτων και θεωρι-ών. Γενικά μπορούν να θεωρηθούν όλοι τους τουλάχιστον ως οι πρώ-τοι «διδάξαντες» την «οικονομία», αν όχι ως οι «πατέρες της οικονομί-ας», όπως αυτό λέγεται για τον Αδάμ Σμιθ.

Πλάτων Όσο για τον μαθητή του Σωκρά-

τη Πλάτωνα και πέρα από την λίγο-πολύ γνωστή φιλοσοφία του των ιδε-ών μπορούμε να πούμε ότι είναι ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος η «οικονομο-

λόγος» της κοινοκτησίας. Ο Πλάτων λοιπόν φθάνει σε σημείο να διατυ-πώνει επαναστατικές για την εποχή του θέσεις. Φρονεί ότι η σύλληψη της «Πολιτείας», ως κοινωνικού-οι-κονομικού-πιιλτικού φαινομένου, εί-ναι τόσο μεγάλη, που μόνο λίγοι και όντως «φιλόσοφοι» μπορούν να την ενστερνισθούν.

Ο κοινός άνθρωπος συνεχίζει είναι άπληστος με ροπή προς την «χρηματιστική», δηλαδή το κυνή-γι του χρήματος για το χρήμα (ηδο-νισμός). Η δε σχετική παρατήρηση του, «ότι «πας γάρ ο τ’ επί γης και υπό γης χρυσός αρετής ουκ αντάξι-ος» μας παραπέμπει στο ευαγγελι-κό χωρίο «τι δε ωφελήσει άνθρωπο εάν… την ψυχήν αυτού απωλέσει;». Θέλει σε κάθε περίπτωση το πρωτείο της αρετής και όχι των χρημάτων και δια αυτό λέγει « …χρημάτων επιμέ-λειαν … ειρήκαμεν ως χρη τελευταί-ον τιμάν» .

Η προσήλωση του στο ιδεώδες της αρετής, της ευνομίας και της δι-καιοσύνης προσλαμβάνει τέτοιες δι-αστάσεις, ώστε να μην διστάζει να θεωρεί άτοπο να ιδρύεται η «Πολι-τεία» εγγύς της θαλάσσης. Διότι έτσι

θα αποφεύγεται το καπηλικόν εμπό-ριον, δηλαδή το λιανικό η μικρεμπό-ριο , που κατά τον Πλάτωνα ευθύνε-ται για την κατάπτωση των ηθών των πολιτών . Είναι όμως της γνώμης ότι ο θεσμός του εμπόρου και δη του με-γαλέμπορου είναι απαραίτητος για την Πολιτεία, διότι «μένοντες αυ-τούς περί την αφοράν… αντ’ αργυ-ρίου αλλάξασθαι…όσοι τι δέονται πριάσθαι» .

Από την άλλη μεριά διατυπώνει ως πρώτος στην παγκόσμια οικονο-μική ιστορία την σκέψη του καθορι-σμού των τιμών των αγαθών από την Πολιτεία. Γίνεται δηλαδή ο πρόδρο-μος του «σοσιαλιστικού» συστήμα-τος της «κεντρικής διακυβέρνησης» με πρωταρχικό όμως σκοπό την δια-τήρηση της αρετής και την αποφυγή της κερδοσκοπίας (χρηματιστικής).

Απόλυτα συνεπής στις τοποθε-τήσεις του ο Πλάτων διατυπώνει και την σχετική θεωρία του για το νόμι-σμα, ως έχοντος συμβολική, αντι-κειμενική η εξωγενή αξία και όχι μεταλλική, εσωτερική η ενδογενή αξία. Έτσι ο Πλάτων είναι ο πρώτος που υιοθετεί την συμβολική, αντί-χρηματιστική και αντί-ηδονιστική θεωρία της μη μεταλλικής αξίας του χρήματος.

Παρόλο που ο Πλάτων φαίνεται να αποκρούει την είσπραξη τόκου για δανεισθέντα κεφάλαια δεν αντί-κειται πλήρως στο θεσμό αυτό, κα-θώς θεωρεί εύλογο να καταβάλλεται τόκος ενός οβολού το μήνα δια μια δανεισθείσα δραχμή. Είναι νομίζω περιττό να ιονισθεί ότι η κιβδηλεία νομίσματος για τον Πλάτωνα ήταν «κόκκινο» πανί. Συνοψίζοντας μπο-ρούμε να πούμε ότι η οικονομική σκέψη του Πλάτωνα περιστρέφεται πάντα γύρω από το θέμα της «ηθι-κής τάξεως» της Πολιτείας. Είναι τα σαφή όρια και περιθώρια μέσα στα οποία κάθε άτομο και κάθε ατομικό συμφέρον μπορούν να δρουν και να αντιδρούν.

ΑριστοτέληςΑν ο Πλάτων «πέρασε» στην

ιστορία της οικονομικής σκέψης ως ο «πατέρας» της κοινοκτησίας, ο αντά-ξιος μαθητής του Αριστοτέλης κατέ-χει κατ’ αρχάς την πατρότητα της ιδι-οκτησίας, αλλά και μια σειρά άλλων «πρωτιών» και πατροτήτων. Είναι ο κατά εξοχήν κολοσσός της ανθρώπι-νης διάνοιας, που μόνο ο Μ. Βασίλει-ος μπορεί να σταθεί πάνω από αυτόν. Οι κυριότερες οικονομικές του σκέ-ψεις ευρίσκονται στα έργα του «Πο-λιτικά», «Ηθικά Νικομάχεια», «Ρητο-ρική», «Οικονομικά» και «Ρητορική προς Αλέξανδρον».

Τα έργα του Αριστοτέλη και η οικονομική του σκέψη ήρθαν στην Ευρώπη μέσω των αραβικών επιδρο-μών. Άραβες και Εβραίοι διανοού-μενοι έκαναν τον Αριστοτέλη γνω-στό στην σημερινή Δυτική Ευρώπη, διότι μέχρι τότε (περί το 1100 μ. Χ. περίπου) μόνο ο Πλάτων ηταν γνω-στός, ο οποίος και «εγκαταλείφθη-κε» άρδην από τους διανοούμενους του Μεσαίωνα και δη των Σχολαστι-κών. Αυτοί αναβίβασαν την «ηθική τάξη» των Σωκρατικών σε ασκητικό «δόγμα» και έτσι προκάλεσαν την αντίδραση των «Εμποροκρατών», οι οποίοι υιοθέτησαν για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου την ανα-τροπή του ποιοτικό «ηθικού κανό-να» (αρετή, δικαιοσύνη, ηθική) και

“Η οικονομία επιστήμης τινός όνομα έστιν, ώσπερ η Ιατρική και η χαλκευτική και η τεκτονική”

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

τουΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Γ. ΜΑΥΡΙΔΗ

Δρ. Καθηγητή & Προϊστ. του Τμήματος Χρηματοοικονομικών Εφαρμογών στο ΤΕΙ

Δ.Μ. στη Κοζάνη

17

τον αντικατέστησαν με τον ποσοτικό υλικό η υλιστικό χρηματιστικό κανό-να (πληθυσμός, πλούτος, δύναμις), του οποίου τις συνέπειες βλέπουμε ακόμη και σήμερα σαν ανταγωνισμό Οικονομίας (πραγματική οικονομία) και Χρηματιστικής (χρηματιστηρι-ακή οικονομία). Βέβαια αυτό οφεί-λεται και στο γεγονός ότι οι Σχολα-στικοί ακολούθησαν τον Αριστοτέλη και στην άποψη του για την δημιουρ-γία του κόσμου, όπου δηλαδή οι θε-οί δημιούργησαν τον κόσμο και οι θνητοί κάνουν χρήση των παρεχο-μένων αγαθών (πόρων) της φύσεως. Τα προκύπτοντα δε αγαθά της πα-ραγωγικής η μετασχηματιστικής δι-αδικασίας διαιρεί ο Αριστοτέλης σε ποιητικά όργανα (μέσα παραγωγής)

και πρακτικά (μέσα κατανάλωσης). Ο Αριστοτέλης είναι αυτός που

πρώτος ασχολήθηκε εμβριθώς με φαινόμενα της Οικονομικής και δια-τύπωσε συν τοις αλλοις και την θεω-ρία της Αξίας (Value Theory), διακρί-νοντας χρηστική (“οικείαν χρησιν”) και ανταλλακτική (“αλλαγης ενε-κεν”) αξία αγαθών .

Με βάση αυτές τις απόψεις στην περίπτωση «της ιδίας χρήσης» η ωφέλειας (utility) ως κύριου κρι-τήριου αποτίμησης των αγαθών, δι-ατυπώθηκε η θεωρία της Ωφελιμό-τητας (Utility Theory), αλλά και της Ελαστικότητας της Ζήτησης (Νόμος Ζήτησης) . Θέτοντας πάλι ως κύριο κριτήριο το ιστορικό κόστος ύλης / εργασίας στην δεύτερη περίπτωση,

έγινε ο πρόδρομος του Ιστορικού Υλισμού (Κουμμουνιστικό Μανιφέ-στο) του Καρόλου Μαρξ.

Η διαφορά μεταξύ των θέσεων του φιλοσόφου και των συγχρόνων «ερμηνευτών του (είτε της υποκει-μενικής αξίας, είτε της αντικειμενι-κής αξίας) έγκειται στην «εστίαση» των οικονομικών φαινομένων, καθώς ο Αριστοτέλης (χαρακτηριστικό και αυτό της αρχαίας ελληνικής σκέψης) δεν βλέπει τα φαινόμενα τμηματικά, ξεκομμένα, αλλά λειτουργικά και τε-λεολογικά.

Έτσι πέρασαν οι ιδέες του Αρι-στοτέλη στην οικονομική σκέψη και διαμόρφωσαν το καπιταλιστικό μο-ντέλο αγοραστικής συμπεριφοράς ως υποκειμενική (subjective) και το

μαρξιστικό μοντέλο παραγωγής ως αντικειμενική (objective) αξία εργα-σίας ή εργατικής υπεραξίας (Mehr-Wert Theorie). Ο Αριστοτέλης είναι και ο πρώτος που εισήγαγε τα μα-θηματικά στην οικονομική σκέψη, όταν διατύπωσε την αρμονική τιμή των αγαθών .

Σε πολλά σημεία οι θέσεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη αν δεν είναι ταυτόσημες συμβαδίζουν σχε-δόν συμπληρωματικά και όχι ανα-τρεπτικά. Έτσι ο Αριστοτέλης έχει πάνω-κάτω την ίδια άποψη για την αντίφαση μεταξύ ποριστικής Οικο-νομίας και ηδονιστικής Χρηματιστι-κής , πλην όμως θεωρεί ότι η ατομική ηδονή είναι και το ελιξίριο της ζωής. Συνεχίζεται …

Πώς μπορεί ο αποδέ-κτης να αποκομίσει μεγαλύτερο ποσο-στό του μηνύματος από τη μη λεκτική

μας επικοινωνία και όχι από τα λό-για μας.

Πολλοί από εμάς έχουν ακού-σει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του μηνύματος που τελικά φτάνει στον αποδέκτη μεταδίδεται από τη μη λε-κτική μας επικοινωνία και όχι από τα λόγια μας. Σωστά! Κάποιοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι μπορούμε να ελέγξου-με τη γλώσσα του σώματός μας, με-ταδίδοντας το μήνυμα που επιθυμού-με. Λάθος! Μπορούμε να ελέγξουμε κάποιες ή και αρκετές από τις κινή-σεις μας, αλλά οι υπόλοιπες θα μας «προδώσουν».

Για μία σωστότερη ανάλυση των σημάτων της μη λεκτικής επικοινω-νίας ξεκινούμε ως εξής:

Α. ΠρόσωποΣημαντικά θέματα που αφορούν

το πρόσωπό μας είναι:• Το σκέπασμα του στόματος του συνομιλητή μας όταν μας ακούει ση-μαίνει ότι σκέφτεται πως λέμε ψέμα-τα.• Το σκέπασμα του στόματός μας όταν μιλάμε δείχνει την προσπάθειά μας να αποκρύψουμε στοιχεία. Και αυτό το σήμα εκλαμβάνεται αρνητι-κά.

• Ο ιδρώτας μας κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής συνομιλίας προδί-δει ανυπαρξία ελέγχου της κατά-στασης από την πλευρά μας, καθώς έχουμε περιέλθει σε δύσκολη θέση. Εκλαμβάνεται αρνητικά.• Βρισκόμαστε σε δυσχερή θέση: όταν τρίβουμε τη μύτη, το πηγούνι ή το αυτί μας τη στιγμή που μιλάμε. Προσοχή: αποφύγετέ τα οπωσδήπο-τε!• Όταν ακούμε, οι προηγούμενες ενέργειες φανερώνουν σκεπτικισμό ή και δυσαρέσκεια προς το πρόσωπο του συνομιλητή μας.• Η παλάμη που στηρίζει το πρό-σωπό μας δείχνει αδιαφορία ή και κούραση. Αν δούμε τον συνομιλητή μας στη συγκεκριμένη στάση είναι καλό να σταματήσουμε και να ανα-νεώσουμε το ραντεβού μας.• Το κοίταγμα πάνω από τα γυαλιά μιλά για επιθετική από τη μεριά μας διάθεση προς τον απέναντί μας.

Β. Κορμός και άνω άκραΣημαντικά θέματα που αφορούν

τον κορμό είναι:• Το σταύρωμα των χεριών του συ-νομιλητή μας στο στήθος φανερώνει ανάγκη αυτοπροστασίας ή άμυνα. Δεν είναι θετικό σημάδι και πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε την αιτία του.• Το πιάσιμο και με τα δύο χέρια μι-ας τσάντας ή ενός ποτηριού δείχνει την αμηχανία μας, καθώς προσπαθεί να κρύψει τα ευαίσθητα σημεία μας, το στήθος και την κοιλιά μας.• Ακάλυπτο στήθος και κοιλιά ση-μαίνουν ότι δεν έχουμε κάτι να κρύ-ψουμε σε μια συζήτηση, είμαστε ανοικτοί σε προτάσεις και ειλικρι-νείς σε όσα λέμε.• Το τρίψιμο των παλαμών μεταξύ

τους δείχνει την έξαψή μας και την προσμονή μιας θετικής έκβασης της συζήτησης.

Γ. Κάτω άκραΣημαντικά θέματα που αφορούν

τα κάτω άκρα είναι:• Το σταύρωμά τους, αν συνδυά-ζεται και με σταύρωμα των χεριών, δείχνει κλείσιμο των διαύλων επικοι-νωνίας. Αποφύγετέ το.• Σταύρωμα μπορεί όμως να υπάρ-χει επειδή απλώς είναι άβολη η κα-ρέκλα ή έτσι συνηθίζεται. Άρα από μόνο του δεν δείχνει πολλά. Αναζη-τήστε και άλλα σήματα.

Δ. ΑξεσουάρΣημαντικά θέματα που αφορούν

τα αξεσουάρ είναι:• Το απότομο σβήσιμο του μόλις αναμμένου τσιγάρου δείχνει την αρνητική μας διάθεση σχετικά με τα όσα ακούμε εκείνη τη στιγμή.• Το άναμμα του τσιγάρου, η νωχε-λική διάθεση και το αόριστο κοίταγ-μά μας προς κάποιο, π.χ., παράθυρο φανερώνουν ότι αυτό που ακούμε μας αρέσει.• Το νευρικό παίξιμο κομπολογι-ού, στυλό ή κλειδιών φανερώνει την αμηχανία ή και τον εκνευρισμό μας.

‘Όταν οι άλλοι διαφωνούν μεταξύ τους

Αν είστε υπεύθυνος για την ομαλή διεξαγωγή κάποιας σύ-σκεψης και διαπιστώνετε ότι ο τόνος των φωνών υψώνεται, αφού οι συμμετέχοντες διαφωνούν μεταξύ τους, σκεφθεί-τε τις ακόλουθες λύσεις:

• Θυμηθείτε ότι η διαφωνία μπορεί να είναι για καλό. Αν όλοι οι άν-θρωποι της εταιρίας σκέφτονταν ακριβώς το ίδιο, τότε η εταιρεία μάλ-λον δεν θα είχε αναπτυχθεί. • Αναλάβετε το ρόλο του μεσολαβητή. Τραβήξτε μία γραμμή απ΄ άκρη σ΄ άκρη σ΄ ένα χαρτί και σημειώστε τα υπέρ και τα κατά της κάθε άπο-ψης, για να μπορέσουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να δουν καθαρά και τις δύο πλευρές. • Σκεφτείτε την περίπτωση να τερματίσετε τη συζήτηση αν το θέμα είναι ήσσονος σημασίας. Αν, πάλι, τα μέλη της ομάδας πιστεύουν ότι έχει μεγάλη σημασία, δοκιμάστε να βρείτε μία αποδεκτή λύση. • Σκεφθείτε να πείτε στους συμμετέχοντες: «Δεν συμφωνείτε με την πρόταση αυτή, αλλά δεν φαίνεται να βγαίνει και καμία καλύτερη λύση από την συζήτηση». Προσθέστε την ερώτηση: «Τώρα τι κάνουμε;»

Πηγή: περιοδικό «Manager» - Σεπτ. 2009

Η γλώσσα του σώματος στον εργασιακό χώρο

τουΚΩΣΤΑ ΣΤΑΜΚΟΥ

Διευθυντή της «Business Seminars»

18

Για πάρα πολλά χρόνια η ΔΕΗ και η γού-να αποτελούσαν τους κατεξοχήν ανα-πτυξιακούς πυλώνες της Δυτικής Μα-κεδονίας. Στις μέρες μας τόσο η ΔΕΗ όσο και η γούνα αντιμετωπίζουν σοβα-

ρά προβλήματα. Με δεδομένη την απουσία ενός σχεδίου για την επόμενη μέρα ποιος θα τραβήξει το «κάρο» της ανάπτυξης;

Στην περιοχή, εδώ και αρκετά χρόνια, δρα-στηριοποιούνται, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, δύο Τριτοβάθμια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας και το Πανεπιστήμιο. Χαρα-κτηριστικά, λαμβάνοντας υπόψη μόνο τα οικο-νομικά μεγέθη, το ΤΕΙ αποτελεί τον δεύτερο με-γαλύτερο εργοδότη μετά τη ΔΕΗ. Μήπως τα δύο αυτά ιδρύματα μπορούν να σύρουν το «κάρο» της ανάπτυξης για ολόκληρη της Δυτική Μακεδονία και πώς;

Με βάση την εργασία του κ. Θ. Πάκου, κα-θηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Πάντειο Πανε-πιστήμιο διαπιστώνει κανείς ότι, κατά καιρούς έγιναν πολλές προσπάθειες αποτίμησης της επί-δρασης των πανεπιστημίων στην Εθνική, Περιφε-ρειακή και Τοπική ανάπτυξη. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε για λογαριασμό των Τριτοβάθμιων Ιδρυ-μάτων της Μεγάλης Βρετανίας διαπιστώθηκε ότι ο Τομέας της ανώτατης εκπαίδευσης συνεισέφερε πάνω από 3% στην εθνική απασχόληση και 7,5% στο ΑΕΠ της χώρας. Είναι προφανές ότι σε αντί-θεση με την εθνική επίδραση, οι επιδράσεις σε περιφερειακό επίπεδο είναι κατά κανόνα χαμηλό-τερες επειδή ένα σημαντικό τους μέρος διαχέεται σε ολόκληρη τη χώρα. Έτσι λοιπόν εντελώς ενδει-κτικά, ο Harris (1997) εκτίμησε την επίδραση του Πανεπιστημίου του Portsmouth (ΗΠΑ) και βρήκε ότι ο πολλαπλασιαστής απασχόλησης κυμαινόταν μεταξύ 1,55 και 1,79 και ο αντίστοιχος του εισοδή-ματος μεταξύ 1,24 και 1,73. Ο Felsenstein (1996) εκτίμησε στη βάση περιφερειακών πινάκων εισρο-ών–εκροών την επίδραση του πανεπιστημίου του Northwestern στην οικονομία της Περιφέρειας του Chicago για το έτος 1993. Οι εκτιμήσεις του έδω-σαν πολλαπλασιαστή απασχόλησης 1,55 και δι-πλάσιο, 3.11 πολλαπλασιαστή εισοδήματος (ΑΕΠ). Σε κάποιο βαθμό οι διαφορές στις τιμές των πολ-λαπλασιαστών ανάμεσα στις δυο αυτές μελέτες φαίνεται να επηρεάζονται και από το μέγεθος της περιφέρειας. Όσο μεγαλύτερο είναι το τελευταίο τόσο περισσότερο συγκρατεί στο εσωτερικό της τα οφέλη από τη λειτουργία του πανεπιστημίου.

Στην χώρα μας, η έρευνα σε αυτό τον τομέα δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια. Η πρώτη

συστηματική προσπάθεια έγινε από τον κ. Λα-μπριανίδη, ο οποίος υπολόγισε την αναπτυξιακή επίδραση από την ίδρυση πανεπιστημίων στις πό-λεις: Κομοτηνή, Μυτιλήνη, και Ρέθυμνο. Τα απο-τελέσματα δείχνουν ποσοτικά σημαντική ολική επίδραση. Οι σχετικοί πολλαπλασιαστές ζήτησης ήταν της τάξης του 2,30, αρκετά υψηλοί από πρώ-τη ματιά. Την οικονομική συνεισφορά του Πανε-

πιστημίου του Αιγαίου στην τοπική οικονομία της Χίου προσέγγισε ο κ. Γιαννόπουλος, ο οποίος βρή-κε ότι η άμεση επίδραση στην αύξηση του ΑΕΠ της Χίου προσέγγιζε το 2000 και 2001 το ύψος του 1% του τοπικού ΑΕΠ. Ως προς τις συνολικές, άμεσες και έμμεσες, επιδράσεις ο κ. Γιαννόπου-λος τις εκτιμάει γύρω στο 1,5%. Σε ότι αφορά το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων φαίνεται ότι δημιουργεί άμεσα και έμμεσα θέσεις εργασίας οι οποίες αντι-στοιχούν στο 2,8% της συνολικής απασχόλησης της περιφέρειας Ηπείρου και στο 5,2% της αντί-στοιχης του Ν. Ιωαννίνων ενώ ως προς το ΑΕΠ τα σχετικά ποσοστά είναι ακόμα υψηλότερα και κυ-μαίνονται στο 5.7% και 10.2% αντίστοιχα.

Με βάση τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι τα Τριτοβάθμια Ιδρύματα μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά την ανάπτυξη των περιοχών όπου εί-ναι εγκατεστημένα. Ειδικά για το Πανεπιστήμιο

Ιωαννίνων, σύμφωνα με τον κ. Θ. Πάκο, Καθ. Πο-λιτικής Οικονομίας, ο ρόλος αυτός θα εξακολου-θήσει να είναι πρωταγωνιστικός και κατά την επό-μενη 15ετία.

Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα ο Δρ. κ. Γεώργιος Κ. Ζάχος, Διευθ. της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων προτείνει τη συγκρό-τηση μιας κοινής επιτροπής από εκπροσώπους του Πανεπιστημίου και των τοπικών φορέων που θα προάγει τον διάλογο ανάμεσα στην τοπική κοι-νωνία και το Πανεπιστήμιο και θα διαμορφώνει, με διαβούλευση τόσο με την Ακαδημαϊκή Κοινότητα όσο και με την τοπική κοινωνία, προγράμματα συ-γκεκριμένων δράσεων. Στην επιτροπή αυτή είναι σκόπιμο να συμμετάσχουν και άλλοι σχετικοί φο-ρείς όπως το ΤΕΙ Ηπείρου κ.α. ώστε να μπορέσει το πανεπιστήμιο να συμβάλει ιδιαίτερα στην αντιμε-τώπιση περιβαλλοντολογικών προβλημάτων της περιοχής, στη βελτίωση των φυσικών χαρακτη-ριστικών της πόλης, στην τεχνολογική στήριξη των επιχειρήσεων και των τοπικών αναπτυξιακών φορέων, στη πολιτιστική ανέλιξη του πληθυσμού, στη μελέτη συγκεκριμένων κοινωνικών φαινομέ-νων, στην υποστήριξη των επιχειρήσεων και των κατοίκων σε θέματα πληροφόρησης και προσαρ-μογής στο σύγχρονο οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον, στη μεταφορά τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη των υποδομών, στη δια-βίου κατάρτιση εργατικού δυναμικού, στην αντιμετώπιση προβλη-μάτων δημόσιας και σχολικής υγείας, στην πρόλη-ψη και αντιμετώπιση ασθενειών, στην εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες, κ.α.

Για να υλοποιηθούν όλα αυτά με αποτελεσμα-τικό τρόπο, συνεχίζει ο κ. Ζάχος, θα πρέπει αφε-νός το Πανεπιστήμιο να αναγνωρίσει εμπράκτως την ευθύνη του απέναντι στην τοπική κοινωνία και να διευρύνει την αποστολή του, εντάσσοντας σε αυτή δράσεις όπως αυτές που αναφέρθηκαν, αφετέρου δε η τοπική κοινωνία μέσω των φορέ-ων έκφρασής της να αντιληφθεί την αναγκαιότητα να εντάξει το Πανεπιστήμιο στους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς της για το κοινό καλό.

Πόσο έτοιμη είναι όμως η κοινωνία της Δυτι-κής Μακεδονίας και πιο συγκεκριμένα οι τοπικοί άρχοντες ώστε να αναλάβουν πρωτοβουλίες στή-ριξης των δύο Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων για το κοι-νό καλό; Τι σημαίνει άραγε κοινό καλό για την πε-ριοχή και για τους ίδιους τους τοπικούς άρχοντες; Η διάσπαση των Τμημάτων για ψηφοθηρικούς λό-γους, η κατάτμιση των σχολών για την ικανοποίηση των ανενημέρωτων πολιτών, η παντελής απουσία στήριξης των προσπαθειών των διοικήσεων των ιδρυμάτων αυτών από τους τοπικούς παράγοντες, οι οποίοι δεν κατανόησαν μέχρι στιγμής την ανα-πτυξιακή δυναμική του Ιδρυμάτων αυτών, αποτε-λούν κοινό καλό; Και ποιος θα πληρώσει τα τερά-στια κόστη της διάσπασης των δύο Ιδρυμάτων σε ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία; Πως μπορεί να καλλιεργηθεί πανεπιστημιακή κουλτούρα όταν δεν υπάρχει πανεπιστημιούπολη, μία βιβλιοθή-κη και οι καθηγητές διδάσκουν το μάθημά τους και φεύγουν; Είναι τελικά το πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας εργαλεία για προσωπική προβολή και εκμετάλλευση; Αντιλήφθηκε κανέ-νας πως μόνο τα δύο αυτά ιδρύματα μας απέμειναν στον δρόμο προς την ανάπτυξη διότι όλα τα άλλα τα «κάψαμε» από την κοντόφθαλμη νοοτροπία μας; Κυρίως με όχημα τα δύο αυτά ιδρύματα θα μπορέσει η Δυτική Μακεδονία να παρακολουθήσει τις εξελίξεις στο παγκόσμιο στερέωμα. Εξελίξεις οι οποίες εδράζονται στην κοινωνία της γνώσης και την αξιοποίησή της.

ΕΝΘΕΤΟ

Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και Ανάπτυξη

τουΧΡΗΣΤΟΥ ΤΡΑΝΤΗ

Προέδρου Ι.Π.Α.Δ.Μ.

19

Φ θηνότερα, σε ποσοστό

τουλάχιστον 10%, αγο-

ράζουν, μέσω internet,

οι Έλληνες καταναλωτές

προϊόντα σε δικτυακούς τόπους άλλων

κρατών-μελών της ΕΕ, συμπεριλαμβανο-

μένων μάλιστα και των εξόδων αποστο-

λής. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα συμπε-

ριλαμβάνεται μεταξύ των 13 χωρών της

ΕΕ των «27», όπου οι πολίτες βρίσκουν

σε δικτυακούς τόπους εμπόρων άλλων

κρατών-μελών -και όχι σε εθνικούς- τα

προϊόντα που αναζητούν.

Τα παραπάνω προκύπτουν νέα έκθε-

ση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με

το διασυνοριακό ηλεκτρονικό εμπόριο,

η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Η έκ-

θεση <<ακτινογραφεί>> το διασυνοριακό

εμπόριο μεταξύ των χωρών-μελών της

ΕΕ και εστιάζει κυρίως στα προβλήμα-

τα, που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές

της ΕΕ, οι οποίοι προσπαθούν να πραγ-

ματοποιήσουν αγορές προϊόντων στο Δι-

αδίκτυο από άλλα κράτη-μέλη. Συχνό-

τερο μεταξύ αυτών των προβλημάτων,

όπως προκύπτει από την έκθεση είναι η

απόρριψη των παραγγελιών. Αναλυτικά,

η έρευνα αποκάλυψε ότι το 60% των δια-

συνοριακών παραγγελιών πωλήσεων στο

Διαδίκτυο απορρίπτεται.

Η Επιτροπή εκπόνησε εκτενή ανε-

ξάρτητη δοκιμή με τη χρησιμοποίηση ει-

κονικών πελατών (mystery shopping),

στο πλαίσιο της οποίας αγοραστές σε

ολόκληρη την ΕΕ προσπάθησαν να προ-

βούν σε αγορές 100 δημοφιλών προϊό-

ντων, όπως κάμερες, CD, βιβλία ή ρού-

χα από διασυνοριακούς προμηθευτές.

Πραγματοποιήθηκαν πάνω από 11.000

δοκιμαστικές παραγγελίες.

Η ΜΕΛΕΤΗ

Από τη μελέτη προέκυψε ότι σε 13

από τις 27 χώρες, μεταξύ των οποίων και

η Ελλάδα, και τουλάχιστον για τα μισά

προϊόντα που αναζητήθηκαν, οι κατα-

ναλωτές εντόπισαν προσφορά σε άλλο

κράτος-μέλος της ΕΕ η οποία τουλάχι-

στον κατά 10% πιο οικονομική από την

καλύτερη τοπική προσφορά (στο σύνολό

της, δηλαδή μαζί με τα έξοδα παράδοσης

και άλλα πρόσθετα έξοδα).

Εξάλλου, οι καταναλωτές των 13

κρατών-μελών της ΕΕ, μεταξύ αυτών και

η Ελλάδα, δεν κατάφεραν να εντοπίσουν

τοπικές προσφορές στο Διαδύκτιο του-

λάχιστον για το 50% των προϊόντων που

αναζητούσαν, ωστόσο, εντόπισαν αντί-

στοιχες προσφορές σε άλλο κράτος-μέ-

λος της ΕΕ.

Πάντως, κατά μέσο όρο, το 61% των

παραγγελιών που διενεργούνται ηλε-

κτρονικά από άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ

απέτυχε, κυρίως επειδή ο έμπορος δεν

εξυπηρετούσε πελάτες στη χώρα προέ-

λευσης του καταναλωτή ή δεν πρόσφερε

επαρκείς τρόπους διασυνοριακής πλη-

ρωμής. Σύμφωνα με την έρευνα, το 60%

των διασυνοριακών συναλλαγών των κα-

ταναλωτών δεν μπορούσε να ολοκληρω-

θεί, διότι ο έμπορος είτε δεν πραγματο-

ποιούσε αποστολές προϊόντων στη χώρα

τους είτε δεν προσέφερε επαρκείς τρό-

πους διασυνοριακής πληρωμής.

ΟΙ ΟΥΡΑΓΟΙ

Η Λετονία, το Βέλγιο, η Ρουμανία

και η Βουλγαρία ανήκουν στις χώρες,

όπου οι καταναλωτές έχουν τη μικρότε-

ρη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν δι-

ασυνοριακές αγορές. Αλλά και σε όλες

τις χώρες εκτός από δύο, οι πιθανότητες

επιτυχούς ολοκλήρωσης διασυνοριακών

αγορών είναι χαμηλότερες από 50%. Τα

διαφυγόντα οφέλη για τους πολίτες είναι

επίσης πολύ σαφή. Η αξία της ευρωπαϊ-

κής αγοράς ηλεκτρονικού εμπορίου για

το 2006 υπολογίζεται στα 106 δις. Ευρώ,

με το Διαδίκτυο να είναι ο ταχύτερα ανα-

πτυσσόμενος δίαυλος λιανικής πώλησης.

Μάλιστα το 2008, το 51% των εμπόρων

λιανικής πώλησης στην ΕΕ πραγματοποι-

ούσε πωλήσεις στο Διαδίκτυο. Ωστόσο,

εξαιτίας των εμποδίων στο διαδικτυακό

εμπόριο, το χάσμα μεταξύ τοπικού και

διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου

διευρύνεται.

Ενώ το μερίδιο των καταναλωτών

της ΕΕ που πραγματοποιούν ηλεκτρονι-

κές αγορές αυξήθηκε από 27% σε 33%

σε διάστημα δύο ετών (2006-2008), το

μερίδιο των καταναλωτών που πραγμα-

τοποιούν ηλεκτρονικές αγορές από άλλο

κράτος-μέλος της ΕΕ παρέμεινε σταθερό

στο 6% με 7%. Επίσης, μόνο το 21% των

εμπόρων πραγματοποιούν σήμερα δια-

συνοριακές πωλήσεις. Πάντως, η δυνα-

τότητα σαφώς και υπάρχει, αφού το ένα

τρίτο των καταναλωτών της ΕΕ δηλώνει

ότι θα πραγματοποιούσε ηλεκτρονικές

αγορές από άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ,

εφόσον το προϊόν ήταν πιο οικονομικό ή

καλύτερο, ενώ το ένα τρίτο από αυτούς

προτίθεται να πραγματοποιήσει αγορές

σε άλλη γλώσσα. Εξάλλου το 59% των

εμπόρων λιανικής πώλησης είναι σε θέ-

ση να πραγματοποιεί εμπορικές συναλ-

λαγές σε περισσότερες από μία γλώσσες.

Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ

«Τα αποτελέσματα αυτής της έρευ-

νας είναι εντυπωσιακά. Μας έδωσαν συ-

γκεκριμένα στοιχεία και αριθμούς, που

δείχνουν το κατά πόσο η ευρωπαϊκή

ενιαία αγορά για τους καταναλωτές δεν

ισχύει στις λιανικές πωλήσεις μέσω Δια-

δικτύου. Οι καταναλωτές της πλατιάς ευ-

ρωπαϊκής αγοράς, μπορούν με ένα απλό

κλικ να βρουν ευνοϊκότερες προσφορές

και μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων.

Αλλά στην πραγματικότητα, οι αγο-

ραστές στο Διαδίκτυο περιορίζονται ακό-

μα σε συναλλαγές μέσα στα εθνικά σύ-

νορα» σχολίασε η αρμόδια Ευρωπαία

Επίτροπος. «Δεν μπορούμε να μιλάμε

για πραγματική ψηφιακή οικονομία, εάν

πρώτα δεν εξαλείψουμε όλα τα εμπόδια

στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ακόμα

και εκείνα που αφορούν τους τελικούς

καταναλωτές» πρόσθεσε η ίδια.

Τ αχύτερους ρυθμούς ανά-

πτυξης παρά τη δυσμενή

οικονομική συγκυρία κατα-

γράφουν οι εταιρείες που

πραγματοποιούν πωλήσεις μέσω του Δια-

δικτύου, σε σχέση με εκείνες που εστιά-

ζουν στα παραδοσιακά κανάλια πώλησης

–κυριότερα τα καταστήματα. Φαίνεται

ότι, παρά τη μείωση των καταναλωτικών

δαπανών συνολικά και ειδικά στα είδη

ένδυσης/υπόδησης, το Διαδίκτυο διατη-

ρεί και στην τρέχουσα δυσμενή οικονο-

μική συγκυρία τη δυναμική του, ως ένα

αξιόπιστο και κυρίως ευέλικτο εργαλείο

αγορών.

Ωστόσο, οι μεγάλοι όμιλοι του λια-

νεμπορίου εμφανίζονται διστακτικοί να

το αξιοποιήσουν, επιλέγοντας να επεν-

δύουν στη δημιουργία καταστημάτων

στις εμπορικές αγορές του κόσμου κι

αδυνατώντας τελικά να καρπωθούν τα

οφέλη της ταχύτερης ανάκαμψης. Εν-

δεικτικό είναι το γεγονός ότι στη χώρα

μας, ο όμιλος Folli Follie διαθέτει δοκι-

μαστικά, λίγα προϊόντα του σε γνωστό

διαδικτυακό πολυκατάστημα με έδρα

την Ιταλία, ενώ τη δική της προσπάθεια

κάνει εδώ και δύο χρόνια η εταιρεία αν-

δρικών ειδών Manetti, μέσα από τη δική

της ιστοσελίδα.

Κι όμως, σε έρευνα που εκπόνησε

η εταιρεία McKinsey στις Ηνωμένες πο-

λιτείες, αποδεικνύεται ότι οι πωλήσεις

λιανικής μέσω του Διαδικτύου κινούνται

ανοδικά από την αρχή του έτους, παρά το

γεγονός ότι η υπόλοιπη αγορά της λιανι-

κής υποχωρεί. Επιπλέον, πιστοποιείται

ότι οι καταναλωτές τείνουν να αναζητούν

πληροφορίες πρώτα στο Διαδίκτυο και

στη συνέχεια να προχωρούν στην αγορά

του προϊόντος που τους ενδιαφέρει εί-

τε από τα καταστήματα είτε online. Εκτι-

μάται μάλιστα ότι μέχρι το 2011, το Δια-

δίκτυο θα σχετίζεται άμεσα με το 45%

των λιανικών πωλήσεων στις Η.Π.Α., εί-

τε ως εργαλείο έρευνας είτε ως κανάλι

πώλησης.

Περαιτέρω, αποδεικνύεται ότι οι

καταναλωτές οι οποίοι αξιοποιούν δια-

φορετικούς τρόπους για να κάνουν τις

αγορές τους - Διαδίκτυο, καταστήματα,

κατάλογοι ταχυδρομικών πωλήσεων-

αποτελούν την ομάδα εκείνη που διοχε-

τεύει τα μεγαλύτερα ποσά τελικά στην

αγορά συνολικά, με τους ερευνητές να

εκτιμούν τα ποσά αυτά στο τετραπλά-

σιο των δαπανών όσων επιλέγουν μό-

νο ένα κανάλι πώλησης. Ως εκ τούτου,

οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να προ-

σφέρουν διαφοροποιημένους τρόπους

πώλησης απολαμβάνουν μεγαλύτερα

περιθώρια κερδοφορίας από τις υπόλοι-

πες αλλά και ταχύτερη ετήσια αύξηση

των εσόδων τους. Με αυτά τα δεδομέ-

να, είναι απορίας άξιον γιατί οι επιχει-

ρήσεις δεν επενδύουν πιο οργανωμένα

στις πωλήσεις μέσω πολλαπλών δικτύ-

ων. Όπως προκύπτει από την έρευνα, η

βασική πρόκληση με την οποία βρίσκο-

νται αντιμέτωποι οι λιανέμποροι αφορά

τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της κα-

τάλληλης και πραγματικά συντονισμένης

στρατηγικής πωλήσεων.

Πυρήνας αυτής θα πρέπει να αποτε-

λεί η ολοκληρωμένη εμπειρία του κατα-

ναλωτή, βάσει της οποίας το ένα κανά-

λι πώλησης θα υποστηρίζει το άλλο και

στο σύνολό τους, θα προσφέρουν προ-

στιθέμενη αξία στο προς πώληση προ-

ϊόν. Η κατάρτιση ενός τέτοιου σχεδίου

είναι δυσκολότερη από ό,τι φαντάζεται

κανείς αφού το <<αράδιασμα>> των προ-

ϊόντων σε μια ιστοσελίδα ή η εκτύπωση

ενός απλού καταλόγου μάλλον αφαιρεί

παρά προσθέτει στην αξία των ειδών που

η επιχείρηση προωθεί.

Αν και δεν υπάρχει μία συγκεκρι-

μένη <<συνταγή>> για τη δημιουργία της

κατάλληλης στρατηγικής πωλήσεων

μέσω πολλαπλών δικτύων, οι ερευνη-

τές της McKinsey καταλήγουν στα ανα-

γκαία βήματα που απαιτούνται ώστε να

σκεφθεί με επιτυχία η προσπάθεια των

εταιρειών:καταρχήν, πρέπει να κατανο-

ήσουν τον τρόπο που εξελίσσονται οι κα-

ταναλωτικές τάσεις, σε συνδυασμό με

την τεχνολογία και τον ανταγωνισμό, να

αντιληφθούν με σαφήνεια τις αγορές-

στόχους από τις οποίες προσδοκούν έσο-

δα και να εντοπίσουν τα ιδιαίτερα γνωρί-

σματά τους, να επιλέξουν τα κατάλληλα

κανάλια διανομής που ταιριάζουν στα

προϊόντα αλλά και το πελατολόγιο τους,

αλλά και να αποσαφηνίσουν τι σημαίνει

επιτυχία, να καθορίσουν τρόπους μέ-

τρησής της και ανταμοιβής της. Επιση-

μαίνεται μάλιστα ότι η επιτυχία μπορεί

να βρίσκεται τόσο στην αναδιοργάνωσή

του εταιρικού οργανογράμματος όσο και

του συστήματος ανταμοιβών-όμως για να

αλλάξουν οι συμπεριφορές πρέπει πρώ-

τα να αλλάξει η πολιτική των κινήτρων.

Φθηνότερα ψώνια σε δικτυακούς τόπους

Κερδίζουν διαρκώς έδαφος οι λιανικές πωλήσεις στο Διαδίκτυο

20 ΕΝΘΕΤΟ

Η γη έχει ήδη περάσει σε μια πε-ρίοδο έντονης κλιματικής αλλαγής, η οποία θα έχει ευρείες περιβαλλοντι-κές, οικονομικές και

κοινωνικές επιπτώσεις. Οι επιστημο-νικές μελέτες καταδεικνύουν ότι ο άνθρωπος της βιομηχανικής επο-χής έγινε και ο ίδιος παράγοντας με μεγάλη περιβαλλοντική βαρύτητα. Ήδη, από τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα, οι αυξημένες ενεργει-ακές ανάγκες οδήγησαν σε αύξη-ση της χρήσης απολιθωμένων καυ-σίμων υλών, αύξηση η οποία έφτασε σε τρομακτικούς ρυθμούς στον εικο-στό αιώνα.

Οι ρύποι που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από τις ανθρώπινες δρα-στηριότητες έρχονται να προστεθούν σε αυτούς που εκπέμπονται από φυσικές πηγές δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για αλλοίωση της σύστασης τους. Αν και η ύπαρξη του ανθρώπι-νου γένους αφορά μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι της ιστορίας της γης, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι αλλοιώνουμε τη σύσταση της ατμόσφαιρας με ρυθμούς μιας έως δυο τάξεων μεγέθους ταχύτερα από το φυσικό ρυθμό αλλαγής.

Στο μεταξύ ο τρόπος που κτίσαμε τις πόλεις μας μετά τη βιομηχανική επανάσταση και ιδίως με-τά τον πόλεμο, έχει περιφρονήσει την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων, εξαιτίας των πενιχρών πόρων, της μικρής αρχικά έντασης του προβλήμα-τος, αλλά και της άγνοιας.

Η πρώτη αντίδραση στη θεωρία και στην πρακτική της αρχιτεκτονικής εμφανίστηκε στη δεκαετία του ’70, εξαιτίας της πρώτης μείζονος ενεργειακής κρίσης, με το αίτημα της ενεργεια-κής αυτονομίας των κτιρίων. Πολλές ενδιαφέρου-σες ιδέες οδηγήθηκαν τότε σε προσωρινό αδιέξο-δο, τόσο λόγω της τεχνολογικής και οικονομικής υπερφόρτωσης των προτάσεων όσο και της ανύ-παρκτης επαφής με την τότε πρωτοπορία του λε-γόμενου «μεταμοντερνισμού».

Η νέα διατύπωση του αιτήματος γίνεται σήμε-ρα – μετά τη δεκαετία του ’90 – στο πλαίσιο μιας δραστικά ανανεωμένης αρχιτεκτονικής κοινότη-τας που χειρίζεται με άνεση τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα νέα υλικά, στο πλαίσιο μιας εν εξελίξει προσπάθειας για τη θέσπιση αυστηρότε-ρων κανονισμών και συστημάτων πιστοποίησης, αλλά κυρίως στο πλαίσιο μιας ευρύτερης κοινωνι-κής κινητοποίησης για τα περιβαλλοντικά ζητήμα-τα. Το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό αυτής της νέας εποχής είναι η ενσωμάτωση του αιτήματος για περιβαλλοντικός φιλικά κτίρια στο λεξιλόγιο της νέας αρχιτεκτονικής.

Η αρχιτεκτονική μπορεί να παραμείνει ή να γίνει ένας μηχανισμός φιλικής δράσης προς το περιβάλλον. Αυτό πρέπει να το κατανοήσουμε εις βάθος για να αποφύγουμε τον συνήθη , εύκολο και συνήθως αδιέξοδο αφορισμό ότι κτίζεται εί-ναι περιβαλλοντικά επιβλαβές. Το κτίζειν δεν εί-ναι μόνον αναπόφευκτο, αλλά μπορεί να γίνει και εργαλείο περιβαλλοντικά φιλικής δράσης. Κυρίως μπορεί να γίνει ένα εργαλείο που θα μας πείσει ότι η αισθητική και το περιβάλλον είναι έννοιες συ-

γκοινωνούσες, ακόμη και στις τολμηρότερες εκ-φάνσεις της περιπετειώδους σχέσης τους.

Τα παραπάνω έχουν ως στόχο να διαπιστώ-σουν τη σχέση και επίδραση του σύγχρονου τρό-που δόμησης στη διατάραξη των φυσικών ισορ-ροπιών, να αναδείξουν τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες, ήπιες τεχνολογίες, η βιο-κλιματική αρχιτεκτονική και η εφαρμογή «καθα-ρών» τεχνολογιών δόμησης. Επίσης έχουν ως κα-τεύθυνση στην εναρμόνιση του κτιριακού τομέα με το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα και να προβάλουν στοιχεία, θεωρητικά και εφαρμοσμέ-να, μιας νέας σύγχρονης αντίληψης και φιλοσο-φίας για τη δόμηση και για την αρχιτεκτονική και αναλύονται ακολούθως.

Βιοκλιματική ΑρχιτεκτονικήΒιοκλιματική είναι η αρχιτεκτονική που θε-

ωρεί το κλίμα ως έναν από τους σοβαρότερους παράγοντες που καθορίζουν το σχεδιασμό των κτιρίων. Μια κατασκευή στην Αίγυπτο δεν μπορεί παρά να διαφέρει ριζικά από μια κατασκευή στην Αλάσκα ή στην Σιβηρία. Στα ψυχρά βόρεια κλίμα-τα προέχει η προστασία από το ψύχος και η αξιο-ποίηση και της ελάχιστης ηλιοφάνειας για τη θέρ-μανση. Στα τροπικά κλίματα προέχει η προστασία από τον ήλιο και η αξιοποίηση της χαμηλής θερ-μοκρασίας του υπεδάφους, όπως επίσης και της ελάχιστης αύρας για δροσισμο. Σε ήπια, εύκρατα, μεσογειακά κλίματα, όπως το δικό μας, τα κτίρια μπορούν, εάν σχεδιαστούν σωστά, να θερμαίνο-νται από τον ήλιο σ’ ένα ποσοστό 60% έως 70% το χειμώνα και το καλοκαίρι να διατηρούνται δρο-σερά χωρίς κλιματισμό.

ΘέρμανσηΓια να πετύχουμε τη θέρμανση από τον

ήλιο στρέφουμε τη μεγάλη πλευρά των κτιρίων προς το νότο. Τα πυκνά και με-

γάλα νότια ανοίγματα επιτρέπουν το χειμώνα τη διείσδυση του ήλιου, που κινείται χαμηλά, σε μεγάλο βάθος στον εσωτερικό χωρο. Μια κατα-σκευή που αποτελείται από βαριά υλικά (τούβλο, πέτρα, μπετόν, πη-λό, πλακάκι, μάρμαρο) μπορεί να αποθηκεύσει την ενέργεια του ήλι-ου και να τη συγκρατήσει, διατη-ρώντας θερμούς τους χώρους ως το πρωί, όταν θα ξαναβγεί ο ήλιος

για να τους ξαναζεστάνει. Προϋπό-θεση βέβαια είναι η καλή εξωτερική

μόνωση και η διάταξη των κύριων χώ-ρων χρήσης στη νότια ζώνη των κτιρίων.

Η θέρμανση των κτιρίων από τον ήλιο μπο-ρεί να βελτιωθεί ακόμα περισσότερο με την

προσθήκη των ονομαζόμενων παθητικών ηλια-κών συστημάτων στο νότο, όπως είναι τα θερμο-κήπια, οι τοίχοι μάζας κ.α.

ΗλιοπροστασίαΤο καλοκαίρι ο ήλιος κινείται ψηλά στο στε-

ρέωμα. Οι μικρές οριζόντιες προεξοχές (εξώστες, στέγες, πέργκολες) στη νότια πλευρά μπορούν να σχεδιαστούν έτσι ώστε να σκιάσουν εντελώς τη νότια όψη και τα νότια ανοίγματα του κτιρίου. Στην ανατολική και τη δυτική πλευρά η ηλιοπροστασία μπορεί να επιτευχθεί με κατακόρυφα σκιάστρα το-ποθετημένα παράλληλα προς την ανατολική και τη δυτική όψη. Τέτοια σκίαστρα είναι οι κατακό-ρυφες τέντες, τα στοράκια, οι εξωτερικές κουρ-τίνες, δικτυωτά με αναρριχώμενα ή και συστάδες δένδρων. Όταν τα ανατολικά και δυτικά σκιάστρα απέχουν από τους τοίχους του κτιρίου, δημιουρ-γείται ανάμεσα σ’ αυτά και στο κτίριο ένας σκιερός αεριζόμενος χώρος που κάνει την ηλιοπροστασία πολύ αποτελεσματικότερη.

ΦύτευσηΗ φύτευση γύρω αλλά και πάνω στο κτιριο εί-

ναι εξαιρετικά προστατευτική το καλοκαίρι γιατί τα φυτά απορροφούν και καταναλώνουν την ηλι-ακή ενέργεια για τη φωτοσύνθεση. Δεν θερμαί-νονται και δεν προκαλούν θερμικές ανακλάσεις, όπως π.χ. τα κεραμιδιά. Φύτευση πάνω στο κτίριο μπορεί να γίνει με αναρριχώμενα ή με χώμα και χόρτο πάνω στα δώματα και τις στέγες. Η πυκνή φύτευση μειώνει δραστικά την εξωτερική θερμο-κρασία το καλοκαίρι (ακόμη και στους δρόμους των πυκνοδομημένων κέντρων των πόλεων) και μονώνει πολύ αποτελεσματικά τα κτίρια και από τη ζέστη και από το κρύο.

ΔροσισμόςΠροϋπόθεση για να διατηρούμε δροσιά το κα-

λοκαίρι είναι ο καλός νυχτερινός αερισμός , που απάγει το θερμό εσωτερικό αέρα της προηγούμε-νης μέρας προς τα έξω και εισάγει το δροσερό νυ-χτερινό αέρα μέσα στο κτίριο, ώστε να ψυχθούν καλά οι εσωτερικοί τοίχοι. Νωρίς το πρωί πρέπει να κλείνουν καλά όλα τα παράθυρα και να παρα-μένουν κλειστά. Τότε μόνο οι ψυχροί τοίχοι απορ-

Κλιματικές Αλλαγές και επίδραση στην Αρχιτεκτονική

τηςΔHΜΗΤΡΑΣ ΚΟΨΑΧΕIΛΗ

Αρχιτέκτων | ΜηχανικόςΜΒΑ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων

21ΕΝΘΕΤΟ

ροφούν από τον εσωτερικό αέρα, που θερμαίνε-ται κατά τη διάρκεια της ημέρας, θερμότητα και τον ψύχουν διατηρώντας τους χώρους δροσερούς. Οι εσωτερικοί τοίχοι πρέπει να αποτελούνται από βαριά και πυκνά υλικά για να έχουν αρκετή θερ-μοχωρητικότητα. Τα ανοίγματα πρέπει να σχεδι-άζονται στις σωστές θέσεις ώστε να επιτρέπουν τον πλήρη και διαρκή νυχτερινό αερισμό. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διατηρήσουμε εσωτερικές θερμοκρασίες 23, 25 και το πολύ 270C χωρίς κλι-ματιστικά όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες φτά-νουν ακόμη και στους 40 έως και 420C.

ΥγιεινήΗ άδηλη αναπνοή του κτιριακού κελύφους,

των εξωτερικών τοίχων των στεγών και των δωμά-των έχει καθοριστική σημασία για την υγιεινή των χώρων, για την αποφυγή συγκέντρωσης υγρασίας και για την καλή ποιότητα του εσωτερικού αέρα.

Τα σύγχρονα κτίρια στην Ελλάδα ανήκουν στην παγκόσμια καταγεγραμμένη κατηγορία των «άρρωστων κτιρίων». «Ασφυκτιούν και ιδρώνουν» μέσα σ’ ένα περίβλημα πλαστικών μονώσεων όπως ασφυκτιά αυτός που φοράει ένα πλαστικό αδιάβροχο. Οι εσωτερικοί υδρατμοί συμπυκνώνο-νται μέσα στους τοίχους, δημιουργώντας μύκητες και μούχλα. Οι τοξικές ουσίες των οικοδομικών υλικών και της επίπλωσης συγκεντρώνονται στον εσωτερικό χώρο και υπερβαίνουν συχνά τα διε-θνώς επιτρεπτά όρια. Μπορούν να προσβάλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, να προκαλέσουν καρκίνο , έως και γενετικές μεταλλάξεις.

Στην ελληνική αγορά υπάρχουν υλικά μονώ-σεων και κατασκευής καθαρά, χωρίς τοξικές προ-σμίξεις που επιτρέπουν την άδηλη αναπνοή και εξασφαλίζουν υψηλή ποιότητα εσωτερικού αέρα , χωρίς κανένα επιπλέον κόστος αγοράς και κα-τασκευής. Στην παγκόσμια σύγχρονη οικοδομική δραστηριότητα εφαρμόζονται όλο και ευρύτερα τεχνολογίες δόμησης καθαρές, χαμηλότερου κό-στους απ’ αυτήν του μπετόν , υψηλότερης ασφά-λειας και μεγαλύτερου χρόνου ζωής , όπως οι τε-χνολογίες δόμησης ξύλου και πηλού.

Η εφαρμογή βιοκλιματικού σχεδιασμού και καθαρών τεχνολογιών στα κτίρια εξασφαλίζει θαλπωρή το χειμώνα, δροσιά το καλοκαίρι, υγι-εινή, ευεξία κα υψηλή ποιότητα ζωής, χωρίς το παραμικρό πρόσθετο κόστος. Απαιτεί απλά ολο-κληρωμένη τεχνογνωσία και σωστό και πλήρη αρ-χιτεκτονικό σχεδιασμό. Τελικά δεν είναι τίποτε πε-ρισσότερο από σωστή αρχιτεκτονική.

Ενεργειακή ΑποδοτικότηταΤέλος η ενεργειακή αποδοτικότητα στα κτί-

ρια, ενεργειακή αποδοτικότητα κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες, αποτελούν πλέον ειδικό αντικείμενο σχετικών Ευρωπαϊκών Οδηγιών, στο πλαίσιο του περιορισμού των εκπο-μπών διοξειδίου του άνθρακα και της Κλιματικής Αλλαγής. Σήμερα η ενεργειακή αποδοτικότητα αποτελεί όχι μόνο αναγκαιότητα στο πλαίσιο της βιώσιμης – αειφορικής ανάπτυξης, αλλά και με-τρήσιμο μέγεθος στο οποίο οφείλουμε, ως πα-γκόσμια κοινωνία και ως χώρα – μέλος της Ευρω-παϊκής Ένωσης, να ανταποκριθούμε αν θέλουμε ελέγξουμε στο ελάχιστο τη ραγδαία κλιματική μεταβολή. Και η αναγκαιότητα αυτή παρουσιάζε-ται στο μέγιστο στα αστικά κέντρα , τα οποία συ-γκεντρώνουν το 80% περίπου του πληθυσμού και καταναλώνουν περίπου το 75% της παραγόμενης ενέργειας , με κύριους τομείς κατανάλωσης τον κτιριακό τις μεταφορές , ενώ η παραγωγή και η

(αυξητική) χρήση ενέργειας δημιουργούν το 94% των εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.

Είναι πια ευρέως γνωστό και κοινά αποδεκτό ότι ο κτιριακός τομέας ευθύνεται για το μεγαλύ-τερο ποσοστό τη ς καταναλισκόμενης ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο (40%) και έχει συνεχώς αυ-ξητικές τάσεις. Για την παραγωγή αυτής της ενέρ-γειας , η καύση ορυκτών καύσιμων προκαλεί πάνω από το 45% των συνολικών εκπομπών CO2 στην ατμόσφαιρα.

Η ενεργειακή αποδοτικότητα στον κτιριακό τομέα:• βελτιώνει την ασφάλεια του ενεργειακού εφο-διασμού , δημιουργεί απεξάρτηση από τις εισαγω-γές καυσίμου , μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα,• βελτιώνει τις συνθήκες άνεσης στους χώρους κατοικίας και εργασίας και αυξάνει την παραγωγι-κότατα • προάγει το επίπεδο ζωής πολλών ανθρώπων • δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας στους τομείς που προάγουν την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων (μελέτη , πιστοποίηση , κατασκευή χρήση κ.ο.κ).

Ενδεικτικά αναφέρουμε:• Τα παθητικά και ενεργητικά ηλιακά συστήμα-τα, ο βιολιματικός σχεδιασμός, ο φυσικός φωτι-σμός και ο φυσικός δροσισμός μπορούν να επι-φέρουν εξοικονόμηση ενέργειας κατά μέσο όρο 60% στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα μπορούμε να πε-τύχουμε έως και 70% εξοικονόμηση ενέργειας στα παλαιά κτίρια με την ενεργειακή αναβάθμιση του κελύφους και των εγκαταστάσεων , ενώ τα βι-οκλιματικά κτίρια απαιτούν λιγότερη ενέργεια σε ποσοστό έως και 30% από τα συμβατικά όμοιας κατασκευής• 10 εκατομμύρια οικιακοί λέβητες στη ΕΕ είναι παλαιότεροι από 20 ετών. Η εγκατάσταση τους μπορεί να εξοικονομήσει 5% της ενέργειας θέρ-μανσης.• Ο φωτισμός καταναλώνει το 14% της συνο-λικής ενέργειας του κτιριακού τομέα. Με τη χρή-ση πιο αποδοτικών εξαρτημάτων και συστημάτων ελέγχου και με την ενσωμάτωση τεχνικών φυσι-κού φωτισμού και άλλων τεχνολογιών μπορεί να έχουμε εξοικονόμηση 30-50%.• Η χρήση της ενέργειας για κλιματισμό αναμέ-νεται να διπλασιαστεί έως το 2020. 25% εξοικονό-μηση μπορεί να επιτευχθεί από συστήματα κλιμα-

τισμού που εξασφαλίζουν απαιτήσεις ελάχιστης απόδοσης.• Τοπικά διαθέσιμες ανανεώσιμες πήγες ενέρ-γειας (ηλιακή, γεωθερμία ), συμπαραγωγή θερμό-τητας /ηλεκτρισμού, τηλεθέρμανση και αντλίες θερμότητας, έχουν σημαντικό επιπρόσθετο δυ-ναμικό εξοικονόμησης.• Βιοκλιματικές παρεμβάσεις σε αστικούς υπαί-θριους χώρους μπορούν να βελτιώσουν σημαντι-κά τις συνθήκες θερμικής, οπτικής και ακουστι-κής άνεσης, να συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση ενέργειας στα παρακείμενα κτίρια και να μειώ-σουν σημαντικά το φαινόμενο της θερμικής νη-σίδας στις πόλεις.• Σε ευρωπαϊκό επίπεδο εκτιμάται ότι είναι εφι-κτό η ενεργειακή κατανάλωση να μειωθεί κατά 20% έως το 2020 με οικονομικά αποδοτικά μέτρα.

Πλέον μιλάμε για μια νέα ολοκληρωμένη προ-σέγγιση στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, στην κα-τασκευή και χρήση των υλικών και σε όλη τη δια-δικασία οικοδόμησης, στην αειφορική χρήση των κτιρίων σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, στην αντιμετώπιση του δομημένου περιβάλλοντος ως δυναμικού ενεργειακού συστήματος. Πάνω απ’ όλα όμως μιλάμε για μια αφύπνιση κάθε μονάδας και κάθε υποσυνόλου της κοινωνίας. Έχουμε αρχί-σει να αντιλαμβανόμαστε μέρος των κινδύνων από την κλιματική αλλαγή. Έχουμε όμως αντιληφθεί την ευθύνη, αλλά και τη δύναμη του καθενός από μας στο να περιοριστεί αυτή η απειλή;

Μπορούμε να γίνουμε μέρος της λύσης του προβλήματος. Αρκεί να αναλάβουμε τη δράση που μας αναλογεί, ως μελετητές, κατασκευαστές, ιδιο-κτήτες και χρήστες κτιρίων και κάτοικοι των πόλε-ων, καταναλωτές, επιχειρηματίες, θεσμικοί και πο-λιτικοί παράγοντες. Η ευθύνη μας είναι πέρα από αυτή του πολίτη , γιατί αφορά το δικαίωμα μας για ζωή, αν όχι τη δική μας, των παιδιών μας σίγουρα.

Και ενώ προσπαθούμε να περιορίσουμε το πρόβλημα, είναι ήδη η ώρα να σκεφτόμαστε την προσαρμογή. Πως θα αντιμετωπίσουμε τις κλιμα-τικές αλλαγές που ήδη επιτελούνται, περισσότε-ρους και μεγαλύτερους καύσωνες, περισσότερες βροχές και πλημμύρες, νέες και εντονότερες πε-τρελαϊκές κρίσεις, κοινωνικές αλλαγές; Η ενερ-γειακή αποδοτικότητα σε λίγα χρόνια θα έχει απο-κτήσει ακόμη μεγαλύτερη αξία. Επενδύοντας σ’ αυτήν σήμερα, είμαστε πλουσιότεροι αύριο. Πλου-σιότεροι σε δυνατότητες για επιβίωση, ποιότητας ζωής, ανάπτυξη και ευημερία.

22 ΕΝΘΕΤΟ

Πάνω από 56 τόνοι ουσιών που χαρα-κτηρίζονται από τους ειδικούς ως «ιδιαίτερα τοξικές» απελευθερώθη-καν στον ελληνικό αέρα το 2007 σύμ-

φωνα με τα στοιχεία του νεοσύστατου ευρωπαϊ-κού μητρώου καταγραφής ρύπων, ενώ άλλοι 3,5 τόνοι κατέληξαν στο νερό.

Στην ηλεκτρονική υπηρεσία της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, που άρχισε να λειτουργεί αυτή την εβδομάδα στη δι-εύθυνση http://prtr.ec.europa.eu, στοιχειοθετεί-ται με αριθμούς και ονόματα επιχειρήσεων ότι οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες απελευθερώ-νονται οι μεγαλύτερες ποσότητες και «ποικιλί-ες» επικίνδυνων χημικών είναι η Δυτική Αττική, η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλονίκη, η Κόρινθος, η Μαγνησία, η Ανατολική Στερεά Ελλάδα.

Ακόμη στο μητρώο καταγραφής ρύπων μπορεί κανείς να βρει ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι ρυπα-

ντές σε αέρια του θερμοκηπίου αλλά και την πα-ραγωγή των επικίνδυνων αποβλήτων. «Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν υπάρχουν δηλητηριώδεις ουσίες αλλά δηλη-τηριώδεις δόσεις:

Για παράδειγμα, η κατανάλωση 80 λίτρων νε-ρό μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μπορεί μέ-χρι και να δηλητηριάσει έναν άνθρωπο, ενώ μία μικρή δόση κινίνου, που είναι δηλητήριο, μπορεί να γιατρέψει», λέει ο κ. Μιχάλης Χάλαρης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, ο οποίος επισημαίνει ότι ως ιδιαίτερα τοξικές ουσίες χαρακτηρίζονται το αρσενικό, το βενζόλιο, ο υδράργυρος, οι φαινόλες, οι διοξί-νες, οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρα-κες, τα ΡCΒs- για το εξασθενές χρώμιο δεν υπάρ-χουν στοιχεία, παρά μόνο για το ολικό χρώμιο στο οποίο περιλαμβάνεται και το τρισθενές, το οποίο δεν θεωρείται επιβλαβές.

Οι συνέπειες «Ελάχιστες ποσότητες αυτών των ουσιών

έχουν πολύ βλαβερές συνέπειες για την ανθρώ-πινη υγεία και το περιβάλλον. Ιδίως το αρσενικό, ο υδράργυρος και ο μόλυβδος είναι βιοσυσσωρεύ-σιμα και παραμένουν στον οργανισμό. Επιπλέον, όταν σε μια περιοχή έχουμε εκπομπές περισσοτέ-ρων της μίας τοξικών ουσιών υπάρχει περίπτωση

να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους και να γίνουν πολύ πιο επιβλαβείς», τονίζει ο κ. Χάλαρης. Στην περιοχή της Κοζάνης - Πτολεμαΐδας το 2007 εκ-πέμφθηκε 1,5 τόνος αρσενικού, υδραργύρου και μολύβδου. Όσον αφορά τα λιγότερο τοξικά στοι-χεία όπως είναι το νικέλιο και το κάδμιο οι εκπο-μπές έφτασαν τους 12,6 τόνους.

Πέρα από τις εκπομπές αρσενικού, υδραργύ-ρου, μολύβδου και βενζολίου, στη Δυτική Αττική καταγράφεται και απελευθέρωση ποσότητας ενός κιλού ΡCΒs για το 2007- η μόνη από βιομηχανι-κή δραστηριότητα στην Ελλάδα, σύμφωνα με το μητρώο. Σε ολόκληρη την Ευρώπη εντοπίζονται 76 μονάδες που παράγουν τα πολύ τοξικά ΡCΒs, ενώ το ρεκόρ εκπομπών κατέχει εργοστάσιο στο Βέλγιο με 20,5 κιλά ανά έτος. «Απ΄ όσο γνωρίζω κανείς δεν ελέγχει αν οι ποσότητες που δηλώνο-νται από τις εταιρείες ως εκπεμπόμενοι ρύποι στο μητρώο είναι σωστές», επισημαίνει ο περιβαλλο-ντολόγος κ. Στέλιος Ψωμάς.

Στην ίδια κατηγορία επικινδυνότητας με τα ΡCΒs εντάσσονται και οι διοξίνες: σύμφωνα με το μητρώο ο μοναδικός τόπος παραγωγής τους στην Ελλάδα εντοπίζεται στη Μαγνησία όπου εκπέμ-φθηκαν 1,3 γραμμάρια το 2007. Πάντως, οι μεγα-λύτερες ποσότητες διοξινών από ευρωπαϊκή εργο-στασιακή μονάδα εντοπίζονται στη Ρουμανία και φθάνουν τα 90 γραμμάρια ετησίως.

Τα τελευταία συχνά περιστατικά με θανάσιμους τραυματισμούς αρ-κούδας σε τροχαία ατυχήματα μπο-ρούν να έχουν μια διπλή εξήγηση. Από τη μια υποδηλώνουν ότι ο πλη-θυσμός τους έχει ανακάμψει και επο-μένως οι προσπάθειες των φορέων που ανέλαβαν την προστασία της φαίνεται να στέφονται από επιτυχία.

Από την άλλη, αποκαλύπτει μια αδυναμία μας στην εφαρμογή ολο-κληρωμένων προγραμμάτων προ-στασίας. Την έλλειψη πρόνοιας για τη διασφάλιση τροφής στα ενδιαι-τήματά της. Τελευταία, ολοένα και περισσότερα μέλη των τοπικών κοι-νωνιών, στις περιοχές διαβίωσης της αρκούδας, συναντούν ενήλικα άτο-μα ή υφίστανται τις ζημιές από την προσπάθεια των ζώων να εξασφα-λίσουν την αναγκαία τροφή. Φίλος που διατηρεί καρυδεώνα στο Νομό Καστοριάς μου έλεγε πως το πρωί μάζευε αυτός τα καρύδια και το βρά-δυ η αρκούδα!. Το ποιος μάζεψε πε-ρισσότερα είναι άγνωστο!.

Τα περιστατικά αυτά αναμένε-ται να αυξηθούν σε συχνότητα και ένταση τα επόμενα χρόνια γεγονός που θα φέρει σε αντιπαράθεση τις τοπικές κοινωνίες με τις οικολογικές οργανώσεις και την Ελληνική Πολι-τεία. Η καθιέρωση αποζημιώσεων με τις χρονοβόρες και γραφειοκρα-τικές διαδικασίες που τις συνοδεύ-

ουν, δεν είναι δυνατόν να αντιμετω-πίσουν το πρόβλημα. Το λένε και οι ίδιοι. «Από τη ζημιά δεν είναι δυνα-τόν να βγάλεις κέρδος». Δεν είναι δυνατόν όμως, ο τοπικός πληθυσμός να υφίσταται στην ουσία το κόστος προστασίας και επιβίωσης αυτού του σπάνιου είδους.

Πριν οι σχέσεις φθάσουν σε φάση οξείας έντασης, απαιτείται η εφαρμογή ενός προγράμματος στα ενδιαιτήματά της με τη φύτευση καρποφόρων δένδρων που θα προ-σφέρουν την αναγκαία τροφή (μη-λιές, κερασιές, αχλαδιές, μύρτιλα, ιπποφαές, κρανιές, κ.ά.). Μάλιστα σε αυτά τα προγράμματα φύτευσης και περιποίησης μπορεί να απασχο-ληθεί ο τοπικός πληθυσμός μέσα από προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας. Έτσι θα προσφέρουμε εισόδημα σε έναν πληθυσμό που δο-κιμάζεται ιδιαίτερα αυτήν την περί-οδο, θα διασφαλίσουμε διατροφική επάρκεια στα ζώα και θα μειώσουμε την ανάγκη τους να μετακινηθούν κοντά στις περιοχές των οικισμών και των καλλιεργούμενων γεωργι-κών εκτάσεων με συνέπεια να απο-φεύγονται οι τριβές ή ακόμη και οι θανατώσεις ζώων.

Καινούργιες προδιαγραφές ενεργειακής εξοικονόμησης θα ισχύσουν από το 2018 για όλα τα καινούργια δημόσια κτίρια στην Ευρωπαϊκή Ενωση και όλες τις και-νούργιες κατοικίες και τα γραφεία από το 2020, σύμφωνα με δηλώ-σεις Ευρωπαίων αξιωματούχων με-τά τη λήξη των διαπραγματεύσεων της Τρίτης.

«Πρόκειται για μείζονος ση-μασίας υπέρβαση εμποδίου όσον αφορά την ενεργειακή εξοικονό-μηση», τόνισε η κ. Ανέτε Πέρσον, η διαπραγματεύτρια της Σουηδίας, που έχει την προεδρία της ΕΕ μέχρι το τέλος του χρόνου.

«Η χρήση ενέργειας σε όλα τα καινούργια δημόσια κτίρια τα οποία θα ανεγερθούν μετά το 2018 θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενική, και αυτό θα ισχύει για όλα τα κτίρια τα οποία θα κατα-σκευαστούν μετά το 2020 - όλες τις κατοικίες, τα γραφεία, τα σχο-λεία, τα πάντα», πρόσθεσε η κ. Πέρσον.

Συμφωνήθηκαν οι τελικές αλ-λαγές στην «Οδηγία Ενεργειακής

Αποδοτικότητας των Κτιρίων» της ΕΕ, σε κεκλεισμένων των θυρών συνομιλίες μεταξύ εκπροσώπων των 27 χωρών-μελών της Ενωσης και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί-ου. Η επίσημη έγκριση της οδηγίας ανα μένεται εντός των επόμενων εβδομάδων.

Η αρχική πρόταση του Ευρω-παϊκού Κοινοβουλίου έκανε λόγο για μηδενικό αποτύπωμα άνθρα-κα όλων των καινούργιων κτιρίων στην ΕΕ από το 2018. Οι κυβερνή-σεις χαρακτήρισαν, ωστόσο, υπερ-βολικά φιλόδοξο το στόχο και τον μετέτρεψαν σε «σχεδόν μηδενι-κό» αποτύπωμα άνθρακα.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των χθεσινών δι-απραγματεύσεων, όσοι πωλούν ή ενοικιάζουν κατοικία θα πρέπει, από το 2012, να συμπεριλαμβά-νουν στην αγγελία πληροφορίες για τον δείκτη ενεργειακής απο-δοτικότητας της κατοικίας, ώστε οι υποψήφιοι αγοραστές ή ενοικι-αστές να μπορούν να κάνουν εμπε-ριστατωμένες επιλογές.

Κοκτέιλ τοξικών σε νερό και αέραΥπηρεσία της Κομισιόν

(Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος) κατέγραψε όλες τις εστίες ρύπανσης στην Ελλάδα

με... διευθύνσεις και ονόματα

τουΧΑΡΗ ΚΑΡΑΝΙΚΑ

Από τα «ΝΕΑ»

Ενεργειακή εξοικονόμηση για τα κτίρια στην Ε.Ε.

Η Προστασία της Αρκούδας

ΓΕΩΡΓ ΊΟΥ Α. ΔΑΟΥΤΟΠOYΛΟΥΚαθ. Γεωπονίας ΑΠΘ

23ΕΝΘΕΤΟ

Το τελευταίο δεκάμηνο, οι προθέσεις της ΔΕΗ ΑΕ καθώς και οι προτάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ενεργεια-κής Στρατηγικής (Σ.Ε.Ε.Σ.) αναφο-ρικά με την είσοδο του λιθάνθρα-

κα στο εθνικό ενεργειακό μίγμα, βρέθηκαν στο επίκεντρο των συζητήσεων και πυροδότησαν σω-ρεία αντιδράσεων από την πλευρά περιβαλλο-ντικών οργανώσεων, τοπικών φορέων αλλά και πολιτικών σχηματισμών. Πριν από περίπου οκτώ μήνες, η απερχόμενη πολιτική ηγεσία του τέως ΥΠΑΝ αποφάσισε τον οριστικό αποκλεισμό τόσο του λιθάνθρακα όσο και της πυρηνικής ενέργειας από το εγχώριο ενεργειακό χαρτοφυλάκιο. Η ση-μερινή υπουργός αρμόδια για θέματα Ενέργειας, στα πλαίσια των πρόσφατων προγραμματικών δη-λώσεων, έβαλε τέρμα στις συζητήσεις και στους προβληματισμούς και τάχθηκε επίσης κατά του λιθάνθρακα και των πυρηνικών.

Είναι πραγματικότητα ότι η ηλεκτροπαραγω-γή από ενεργειακά συστήματα υψηλής συγκέ-ντρωσης ισχύος, συνοδεύεται από σημαντικές περιβαλλοντικές πιέσεις σε όλο το φάσμα της αξιοποίησής των, από την εξόρυξη της καύσιμης ύλης μέχρι την απόθεση των παραπροϊόντων. Πα-ράλληλα, συνδέονται κατά περίπτωση με υψηλά επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ανά παραγόμενη μονάδα ενέργειας.

Το γεγονός όμως ότι τα στερεά ορυκτά καύσι-μα σχετίζονται με υψηλά επίπεδα εκπομπών αε-ρίων του θερμοκηπίου, σε καμιά περίπτωση δεν πυροδότησε αποφάσεις ή προτάσεις για ολοκλη-ρωτικό αποκλεισμό τους από το ευρωπαϊκό και πα-γκόσμιο ενεργειακό ισοζύγιο. Η ανεξέλεγκτη κα-τανάλωση κρέατος ή γαλακτοκομικών σχετίζεται με υψηλά επίπεδα χοληστερίνης. Κανείς όμως δεν θα ισχυριζόταν ότι η βέλτιστη επιλογή απαιτεί τη μονοδιάστατη στροφή στη χορτοφαγία. Όσο και αν ακούγεται απλουστευμένο, τόσο η ενεργειακή οικονομία κάθε χώρας όσο και η διατροφική οικο-νομία ενός ανθρώπου διέπονται από ομόλογους κανόνες. Διαφοροποίηση πηγών, ευκολία υποκα-τάστασης, αποφυγή εξάρτησης, προστασία του περιβάλλοντος με τη στενά προσωπική όσο και ευρεία έννοια του όρου.

Με την ιδιότητα του εργαζόμενου στο Ινστι-τούτο Τεχνολογίας και Εφαρμογών Στερεών Καυσί-μων του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογι-κής Ανάπτυξης (ΙΤΕΣΚ/ΕΚΕΤΑ), αλλά πρωτίστως ως κάτοικος της Δ. Μακεδονίας, θα ήθελα να καταθέ-σω μερικές απόψεις αναφορικά με τα επιχειρήμα-τα που ενδεχομένως, διαμόρφωσαν τις πρόσφα-τες εθνικές επιλογές στον τομέα της ενέργειας.

Οι λιγνιτικές μονάδες της Χώρας μας είναι οι πλέον ρυπογόνες σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

Ο βαθμός περιβαλλοντικής πίεσης μιας ηλε-κτροπαραγωγικής μονάδας είναι συνάρτηση της εφαρμοζόμενης τεχνολογίας και πρωτίστως, της ποιότητας του καυσίμου τροφοδοσίας. Ο λιγνί-της είναι το ορυκτό καύσιμο με την υψηλότερη ένταση άνθρακα και το περιβαλλοντικό του απο-τύπωμα είναι το πλέον ισχυρό. Δεν υπάρχει σήμε-ρα διαθέσιμη τεχνολογία η οποία μπορεί να δε-σμεύει το διοξείδιο του άνθρακα με οικονομικά αποδεκτό κόστος. Για αυτό ακριβώς, μαζί με τους σταθμούς της ΔΕΗ, στη γνωστή λίστα με τις πε-

ρισσότερο ρυπογόνες μονά-δες φιγουράρουν και λιγνιτι-κοί σταθμοί της Γερμανίας, της χώρας με τους πλέον αυστη-ρότερους περιβαλλοντικούς περιορισμούς.

Στον αντίποδα, προκαλεί μόνιμη απορία στους μηχα-νικούς άλλων χωρών το πώς καταφέρνει η Χώρα μας να αξιοποιεί με σημαντικότατη επιτυχία, με αυστηρά βεβαί-ως θερμοδυναμικούς και επι-χειρησιακούς όρους, ένα από τα δυσκολότερα ορυκτά καύσιμα παγκοσμίως. Σα-φώς και υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της πε-ριβαλλοντικής συμπεριφοράς των λιγνιτικών μο-νάδων. Όμως, η ισοπέδωση είναι επιστημονικά ελεγχόμενη και οριακά προκλητική για τους συ-ντοπίτες μου της Δυτικής Μακεδονίας. Μια περι-οχή η οποία, δυστυχώς, κινδυνεύει να απαξιωθεί σαν στυμμένη ενεργειακή λεμονόκουπα.

Εξαντλήσαμε τις βέλτιστες διαθέσιμες πρακτι-κές αξιοποίησης του εγχώριου λιγνίτη;

Αντί άλλης τεκμηρίωσης, σας μεταφέρω τα συμπεράσματα σχετικού συνεδρίου του ΤΕΕ με θέμα «Το ενεργειακό πρόβλημα της ελληνικής οι-κονομίας σήμερα» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 23-28 Μαΐου του 1977 !

Τότε λοιπόν, ως άμεση προτεραιότητα για τους ελληνικούς λιγνίτες προτάθηκε η αποδοτική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η ενσωμάτωση βελτιωμένων διαδικασιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Μετά από 32 χρόνια, έχω την αίσθηση ότι βρι-σκόμαστε σχεδόν στο ίδιο σημείο:

εντατική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, προβλήματα στην περιβαλλοντική προστασία, καθυστέρηση στην ενσωμάτωση βελτιωμένων ενεργειακών τεχνολογιών. Με εξαίρεση κάποι-ες αποσπασματικές δράσεις, δεν υπήρξε ποτέ σε εθνικό επίπεδο ένα χρονοδιάγραμμα συνεκτικών και μακροπρόθεσμων δράσεων βέλτιστης αξιοποί-ησης των ελληνικών λιγνιτών. Εντελώς ενδεικτι-κά, συγκρίνετε απλά το πώς αξιοποιήθηκαν δια-χρονικά οι δυνατότητες του Σιδηροδρόμου στη Δυτική Ευρώπη σε σχέση με τη Χώρα μας και θα έχετε μία ανάλογη εικόνα για το πώς αξιοποιήσα-με τους ελληνικούς λιγνίτες. Προφανώς και δεν φταίει ο λιγνίτης.

Ο λιγνίτης και ο λιθάνθρακας μπορούν να αξιο-ποιηθούν ως καθαρές πηγές ενέργειας;

Η ενεργειακή αξιοποίηση των ορυκτών καυσί-μων με σχεδόν μηδενικές εκπομπές ρύπων, απο-τελεί μία από τις σημαντικότερες τεχνολογικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει σήμε-ρα η Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνον. Στην κατεύ-θυνση αυτή, σημαντικότατος αριθμός βιομηχανι-ών, ερευνητικών κέντρων και εκατοντάδες ειδικοί επιστήμονες εργάζονται σε ένα μακροπρόθεσμο ερευνητικό και επιδεικτικό σχέδιο. Το 2010 ανα-μένεται να ξεκινήσει σε επιδεικτικό στάδιο η πα-ραγωγή ενέργειας σε θερμικούς σταθμούς ορυ-

κτών καυσίμων εφαρμόζοντας την τεχνολογία της δέσμευ-σης και αποθήκευσης διοξειδί-ου του άνθρακα (CΟ2 Capture & Storage- CCS). Με τα σημε-ρινά τεχνολογικά επίπεδα, το συνολικό κόστος δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα σε ανθρακικούς θερμικούς σταθ-μούς ανέρχεται περίπου στα 65-70 ευρώ ανά τόνο CO2. Οι σημαντικές τεχνικές βελτιώ-σεις που αναμένονται τα επό-μενα έτη εκτιμάται ότι θα οδη-

γήσουν, πριν το 2020, σε κόστος 20-25 ευρώ ανά τόνο CO2. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι το κόστος της τάξης των 7,5-8,5 cents /kWh για ηλεκτροπα-ραγωγή από άνθρακα με τις σημερινές τεχνολο-γίες CCS είναι συγκρίσιμο με το κόστος της ηλε-κτροπαραγωγής με αιολική ενέργεια (6-8 cents/kWh) για τοποθεσίες με χαμηλές ταχύτητες ανέ-μου. Οι τεχνικές βελτιώσεις στα συστήματα CCS αναμένεται να μειώσουν το κόστος, μετά το 2020, σε επίπεδα των 6 cents/kWh και πλήρως ανταγω-νιστικά με το μέσο κόστος παραγωγής αιολικής ενέργειας (5-6 cents /kWh).

Σε κάθε περίπτωση, οι μελλοντικοί λόγοι τι-μής φ.αερίου/άνθρακα και οι τιμές ανά δικαίωμα εκπομπών CO2 θα είναι οι καθοριστικοί παράγο-ντες κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σε νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με λιγνίτη, φ. αέριο ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μπορούν να υποκαταστήσουν τα στερεά ορυκτά καύσιμα;

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σαφώς και συμβάλουν στη διαφοροποίηση του ενεργειακού μίγματος, είναι περιβαλλοντικά φιλικότερες συ-γκρινόμενες με τα ορυκτά καύσιμα και γενικότε-ρα, προωθούν την ανάπτυξη νέων υλικών και τε-χνολογιών και προάγουν μια εναλλακτική και σε κάθε περίπτωση θετική αντίληψη στην κατεύθυν-ση αξιοποίησης των φυσικών πόρων.

Είναι όμως πραγματικά περίεργο ότι ενώ είναι δεδομένο ότι οι τεχνολογίες των αιολικών πάρ-κων και των άλλων ΑΠΕ μόνο συμπληρωματικά και υποστηρικτικά μπορούν να λειτουργήσουν σε ένα ηλεκτρικό σύστημα, εμφανίζονται ως κυρίαρχες τεχνολογίες για την κάλυψη των ηλεκτρικών ανα-γκών της Χώρας.

Είναι τεχνολογικά αυθαίρετο και μεσοπρόθε-σμα επικίνδυνο να περνάμε το μήνυμα ότι η λει-τουργία των λιγνιτικών μονάδων στη Δυτική Μακε-δονία ή η ενδεχόμενη λειτουργία λιθανθρακικών μονάδων είναι εθνική διαστροφή και οι εναλλακτι-κές λύσεις είναι θέμα «κυβερνητικών επιλογών». Με έκπληξη διαβάζω τακτικά στον Αθηναϊκό τύπο, με έντονη μάλιστα διάθεση καταγγελίας από τη πλευρά των δημοσιογράφων ότι, για παράδειγ-μα, «…η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προωθεί λι-θανθρακικές μονάδες σε βάρος των φωτοβολται-κών...». Συγκρίνουμε δηλαδή την ικανότητα μεταφοράς επιβατών του Intercity Θεσσαλονίκη-Αθή-να με αυτήν ενός ποδηλάτου της ίδιας διαδρομής! Τρίτη, 13 Οκτω-

Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική στη Χώρα των Μύθων

τουΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΡΛΟΠΟΥΛΟΥ

M.Sc. Χημικός Μηχανικόςιδρυτικό μέλος ΙΠΑΔΜ

24

Λ. ΤΣΙΚΡΙΤΖΗΣΑν. καθηγητής ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας

ΕΝΘΕΤΟ

βρίου 2009, 08:15, σε ώρα αναδυ-όμενης ενεργειακής αιχμής. Από τα εκατοντάδες εγκατεστημένα αιολι-κά ΜWs, διαθέσιμα υπήρχαν μόνον

48,5. Τα υπόλοιπα δήλωναν «ωσεί παρών» και πε-ρίμεναν τον Αίολο να φυσήξει… Ακόμη και αν γε-μίζαμε όλες τις ραχούλες με αιολικά πάρκα ή αν υποκαθιστούσαμε όλα τα συμβατικά μας αυτοκί-νητα με υβριδικά, θα δίναμε ενδεχομένως απά-ντηση στον προσδιορισμό «πράσινη» αλλά δεν θα καλύπταμε το κυρίαρχο ζητούμενο, που δεν είναι άλλο από την «ανάπτυξη». Θα παραμέναμε συνε-πείς καλοπληρωτές εισαγόμενης τεχνογνωσίας.

Έχουμε εναλλακτικές ενεργειακές επιλογές και ο λιθάνθρακας αποτελεί πραγματικά κάκιστη επιλογή;

Οι επιλογές δεν είναι απεριόριστες:

Εγχώριοι λιγνίτες: Η ποιότητά τους βαίνει συ-νεχώς προς το χειρότερο με προδιαγραφές εκτός των σχεδιαστικών ορίων των θερμοηλεκτρικών σταθμών. Ένα ποσοστό της τάξης του 50% της εγκατεστημένης ισχύος είναι υπέργηρο, ενώ το 2012 αναμένεται ιδιαίτερα κρίσιμο όσον αφορά στην ασφαλή τροφοδοσία των ατμοηλεκτρικών μονάδων.

Φυσικό Αέριο: Περιβαλλοντικά φιλικότερο σε σχέση με τα στερεά ορυκτά καύσιμα. Ιδανικό για κάλυψη φορτίων αιχμής, για βιομηχανική και οικιακή χρήση και όχι τόσο για ηλεκτροπαραγωγή και κυρίως, συνοδεύεται από υψηλό κίνδυνο εξάρ-τησης. Δεν θα αναφερθώ στην πρόσφατη διένε-ξη Ρωσίας-Ουκρανίας που «πάγωσε» την Ευρώπη,

επειδή μου δόθηκε η δυνατότητα να επισκεφθώ τον «Ναό» της Gazprom και αποκόμισα προσωπι-κή εμπειρία του τι σημαίνει να διαχειρίζεσαι την ενεργειακή επάρκεια 500 εκ. καταναλωτών.

Πυρηνική ενέργεια: Ως συντεταγμένη κοι-νωνία, εν έτη 2009, το αυτονόητο του διαχωρι-σμού Κράτους και Εκκλησίας το συζητάμε ακόμη με ύφος «συνωμοτικό». Περιμένει λοιπόν κανείς να μιλήσουμε σοβαρά για την «τρισκατάρατη»; Δυστυχώς, οι αγκυλώσεις στη Χώρα μας δεν είναι πάντοτε δεξιόστροφες.

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Δεν θα επιχει-ρηματολογήσω αναφορικά με τη δυνατότητα των ΑΠΕ στη Χώρα μας. Το αφήνω σ’ αυτούς, κυρίως πολιτικούς παράγοντες, που χρόνια τώρα ανέξοδα διατυμπανίζουν ως αναγκαία και ικανή συνθήκη για την αξιοποίηση των ΑΠΕ την ύπαρξη απλά, ηλι-οφάνειας και αέρα. Κάτι ανάλογο με το syrtaki και τον mousakas για την περίπτωση της τουριστικής ανάπτυξης την δεκαετία του 1970.

Όχι λοιπόν στον λιθάνθρακα, όχι σε νέες «μαύρες» λιγνιτικές μονάδες στη Δ. Μακεδονία, καμία συζήτηση για πυρηνικούς σταθμούς και βεβαίως, μακριά από το «σπιτάκι» μας οι ανεμο-γεννήτριες. Το πώς θα αντιμετωπισθεί το κρίσιμο πρόβλημα του ενεργειακού μας εφοδιασμού, προ-φανώς είναι ένα θέμα που αφορά το απρόσωπο Κράτος και όχι βεβαίως εμάς.• Η αξιοποίηση του εγχώριου λιγνίτη σε καινο-τόμα ενεργειακά συστήματα χαμηλών εκπομπών ρύπων και υψηλού βαθμού απόδοσης, είναι πρά-σινη ανάπτυξη• Η συνδυασμένη ενεργειακή αξιοποίηση εγχώ-ριου λιγνίτη και τοπικών, ευκαιριακών, χαμηλού

κόστους βιομαζικών καυσίμων, είναι ο ορισμός της πράσινης ανάπτυξης• Η συντονισμένη προσπάθεια αξιοποίησης του ελληνικού λιγνίτη σε συστήματα αεριοποίησης με δυνατότητα παραγωγής αερίου σύνθεσης αλλά και υδρογόνου μεσοπρόθεσμα, σαφώς και είναι πράσινη ανάπτυξη• Η αξιοποίηση ξηρού κονιοποιημένου λιγνίτη σε αποκεντρωμένα συστήματα συμπαραγωγής μικρής κλίμακας, είναι πράσινη ανάπτυξη• Η κεφαλαιοποίηση και εξωστρέφεια της συσ-σωρευμένης τεχνογνωσίας στον τομέα αξιοποί-ησης των στερεών ορυκτών καυσίμων αποτελεί σημαντικότατο συγκριτικό πλεονέκτημα στην κα-τεύθυνση της πράσινης ανάπτυξης• Η διαφοροποίηση και διεύρυνση του εθνικού ενεργειακού μίγματος, είναι στρατηγικό πρόκρι-μα για πράσινη ανάπτυξη. Τα ενεργειακά «αυγά» δεν μπαίνουν ποτέ σε ένα μόνον καλάθι.• Οι ενεργειακές πηγές δεν διέπονται από κώ-δικες της καθημερινής μας συμπεριφοράς. Δεν υπάρχουν «μαύρα» ή «βρώμικα» καύσιμα όπως άστοχα και κατά συρροή χαρακτηρίζονται ο λι-γνίτης και ο λιθάνθρακας στη Χώρας μας. Υπάρ-χουν ορθολογικές ή ανορθόδοξες, σύγχρονες ή ξεπερασμένες τεχνολογίες αξιοποίησής των και πρωτίστως, τεχνολογικά ώριμες, οικονομικά απο-δεκτές και εφοδιαστικά ασφαλείς εναλλακτικές επιλογές. Και βεβαίως, υπάρχουν χώρες οι οποίες επενδύ-ουν σοβαρά στις τεχνολογικές και ερευνητικές προκλήσεις αιχμής αλλά και χώρες οι οποίες απλά, εδώ και πενήντα χρόνια, «παρακολουθούν τις εξε-λίξεις…».

Επί της επιστολής του συναδέλφου Καρλόπουλου, που υπερασπίζεται το λιγνίτη, δυο λόγια μόνο. (Έχουμε τοποθετηθεί δημοσίως για το θέμα αυτό αρκετές φορές κι ας μην κουρά-

ζουμε άλλο). Συμφωνούμε ότι κυκλοφορούν πολ-λές ακρότητες μεταξύ των υπερασπιστών των ΑΠΕ, αλλά και των συνηγόρων του λιγνίτη.

Συμφωνούμε επίσης ότι στις νέες τεχνολογί-ες αξιοποίησης του λιγνίτη έχουμε μείνει πίσω. (Να προσθέσω μάλιστα - ως παλιός ΑΕΒΑΛίτης - τις «ασκήσεις επί χάρτου» τη δεκαετία του 1980 στο θέμα αεριοποίησης του λιγνίτη και τα μεγα-λεπήβολα σχέδια για το λιγνιταέριο που τελικώς έμειναν στα χαρτιά).

Θα διαφωνήσουμε όμως τόσο στον όρο «πρά-σινη ενέργεια» από το λιγνίτη όσο και στον υπο-λογισμό του κόστους της λιγνιτικής κιλοβατώρας.

Στο πρώτο ζήτημα, όσο σημαντικά κι αν είναι τα επιτεύγματα των νέων λιγνιτικών τεχνολογιών στον τομέα των εκπομπών CO2 και αιωρουμένων των Α.Η.Σ., δεν μπορούν να κρύψουν τις «μαύρες τρύπες» και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στα ορυχεία. Όταν για να παράγεις ενέργεια κατανα-λώνεις τρεις μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους (νερά – εδάφη –λιγνίτες) και δημιουργείς σοβα-ρές παρενέργειες στους άλλους χρήστες – κατοί-κους αλλά και στο κλίμα της γης, τότε δεν μπορείς

να ονομάσεις «πράσινο» το παραγόμενο προϊόν.Δεύτερον. Στην κοστολόγηση του λιγνίτη, που

θίγεται στην επιστολή, δεν λαμβάνεται υπόψη ο φόρος στερεών καυσίμων και το «εξωτερικό κό-στος» του λιγνίτη. Ο πρώτος είναι μικρός (άσχετα αν ούτε κι αυτόν τον πληρώνει η ΔΕΗ, με τις ευλο-γίες του κράτους). Το δεύτερο στοιχείο κόστους όμως είναι σημαντικό και υπερδιπλασιάζει το συμ-βατικό κόστος της λιγνιτικής.

Το εξωτερικό ή περιβαλλοντικό κόστος οφεί-λεται, ως γνωστό, στην οικονομική ζημιά από την απώλεια ή υποβάθμιση των νερών, των παραγω-γικών γαιών, στις υψηλότερες νοσηλευτικές δα-πάνες λόγω περιβαλλοντικών ασθενειών κλπ. Τις δαπάνες αυτές επιβαρύνονται συνήθως οι τοπικές κοινωνίες (αυξημένο κόστος άρδευσης, ύδρευσης κλπ), αλλά και κατ’ επέκταση όλος ο πλανήτης, αν λάβουμε υπόψη το τεράστιο κόστος των κλιματι-κών αλλαγών και καταστροφών.

Το εξωτερικό κόστος για τα διάφορες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των ανα-νεώσιμων, φαίνεται στον πίνακα, ο οποίος είναι «δανεικός» από μια πρόσφατη επεξεργασία που κάναμε στους Οικολόγους Πράσινους.

Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ενώ για την

αιολική και ηλιακή ενέργεια το εξωτερικό κόστος είναι μικρό, στην περίπτωση του λιγνίτη είναι πο-λύ υψηλό. Αν πάρουμε το πιο ευνοϊκό σενάριο για το λιγνίτη, το εξωτερικό κόστος είναι 5 c€/kwh, γεγονός που διπλασιάζει περίπου το συνολικό κό-στος της λιγνιτικής κιλοβατώρας και το εκτοξεύει στα 10 -11 c€/kwh.

Αν, τέλος, προσθέσουμε στην τιμή αυτή και το κόστος της υπόγειας αποθήκευσης του CO2 (μέ-θοδος CCS) που αναφέρει ο συνάδελφος Καρλό-πουλος, τότε η λιγνιτική κιλοβατώρα ανεβαίνει στα 13 c€/kwh, (κόστος περίπου διπλάσιο από την αιολική κιλοβατώρα !).

Να σημειωθεί επίσης ότι η τεχνολογία CCS, η οποία επιστρατεύεται ως αντίδοτο στις εκπομπές CO2 και στα υψηλά πρόστιμα που μας περιμένουν μετά το 2013, είναι μια τεχνολογία που βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα και αντιμετωπίζει πολλές ενστάσεις. Σαφώς θα εξελιχτεί και δεν θα είναι τόσο ακριβή όσο σήμερα, αλλά το ίδιο συμβαίνει με όλες τις τεχνολογίες (και την αιολική) που εξε-λίσσονται συμπιέζοντας συνεχώς το κόστος τους.

Πέραν όμως του κόστους ένα βασικό πρόβλη-μα της μεθόδου CCS είναι να ευρεθούν μεγάλοι και στεγανοί υπόγειοι θάλαμοι κοντά στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για την αποθήκευση τεράστι-ων ποσοτήτων CO2. Στην περίπτωση του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας θα πρέπει να αποθη-

Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική στη Χώρα των Μύθων (συνέχεια)

Ενστάσεις για το λιγνίτη ή για να μην χωριστούμε σε λιγνιτομάχους και λιγνιτολάτρες

25

Με έκπληξη διάβα-σα δημοσίευμα της Greenpeace, το οποίο παρουσι-άζει την «επικιν-

δυνότητα» των ελληνικών ηλεκτρο-παραγωγικών μονάδων και κυρίως αυτή των λιγνιτικών, αναφορικά με την παγκόσμια κλιματική αλλαγή.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περισ-σότερα από 1.800.000MW τροφο-δοτούνται σε καθημερινή βάση με άνθρακα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στη Χώρα μας λειτουργούν περίπου 5.000 λιγνιτικά MW, η εθνική συμ-μετοχή στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή και βεβαίως μόνον στο κομ-μάτι που αφορά τα στερεά ορυκτά καύσιμα, δεν ξεπερνά το 0,3%!. Σα-φώς υπεραπλουστευμένοι υπολογι-σμοί, αλλά πρέπει να έχουμε την αί-σθηση για το τι μεγέθη συγκρίνουμε. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι Ανανε-ώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αδυ-νατούν να καλύψουν την παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση, το 2020 αναμέ-νεται να λειτουργούν σε παγκόσμιο επίπεδο 2.384.000 ανθρακικά ΜW (Coal-fired Boilers: World Analysis and Forecast, Elsevier ltd 2009). Κα-ταλαβαίνουμε λοιπόν για του τι μερί-δια ευθύνης μιλάμε.

Όσον αφορά στη λίστα των «επι-κίνδυνων» μονάδων, η παρουσίαση από την πλευρά της Greenpeace απλά και μόνο των ειδικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αναπαρά-γει για μια ακόμη φορά την εδώ και 70 χρόνια δεδομένη υψηλή ένταση άνθρακα του ελληνικού λιγνίτη. Το να δημοσιοποιήσω ότι η χρήση του εμβολίου για τη νέα γρίπη δημιουρ-γεί αντισώματα της τάξης του 18 pg

CFA/ kg βάρους BGD, πιστεύει κανείς ότι θα είχε κάποια χρηστική αξία για το μέσο πολίτη; Ενδιαφέρον θα είχε για τον πολίτη μια ολοκληρωμένη ει-κόνα της λιγνιτικής βιομηχανίας με βάση για παράδειγμα, τον ενδεικτι-κό και σαφώς όχι εξαντλητικό πίνα-κα που ακολουθεί.

Ακόμη και αν πετύχουμε τους εθνικούς στόχους και καταφέρουμε να απογειώσουμε τη συμμετοχή των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό μίγμα, απαιτείται εκ νέου η εγκατάσταση θερμικών μονάδων ως εφεδρείες.

Σύμφωνα με τον Δρ. Guillermo Berra, ερευνητή στο National Institute of Agricultural Technology της Αργεντινής, τα 55 εκατομμύρια αγελάδες που εκτρέφονται στη χώ-ρα του, ευθύνονται για το 30% των συνολικών εθνικών εκπομπών αερί-ων του θερμοκηπίου. Σε καθημερινή βάση, μια αγελάδα 500 κιλών εκπέ-μπει περίπου 900 λίτρα αερίων, με κυρίαρχο το μεθάνιο το οποίο είναι 23 φορές δραστικότερο συγκρινό-μενο με το διοξείδιο του άνθρακα. Οι μετρήσεις γίνονται με ειδικούς πλα-

στικούς σάκους που τοποθετούνται πάνω στα ζώα (εικόνα 1). Σαφώς και δεν σχεδιάζουν στην Αργεντινή να εξοστρακίσουν τις αγελάδες και να τις υποκαταστήσουν με κότες η πά-πιες. Είναι θέμα επιβίωσης της εθνι-κής τους οικονομίας.

Η περιβαλλοντική πίεση του λι-γνίτη στο λεκανοπέδιο της Δ. Μακε-δονίας είναι μακροχρόνια, σοβαρό-τατη και ανιχνεύσιμη σε καθημερινή

βάση. Οι ευθύνες της κεντρικής και τοπικής εξουσίας τεράστιες και συ-νεχώς διογκούμενες. Σαφώς και οι λιγνιτικές μονάδες θα βιώσουν ση-μαντική πίεση μετά το 2013, όταν τα δικαιώματα εκπομπών θα τεθούν σε μηδενική βάση. Το να αναδεικνύ-ουμε όμως τον ελληνικό λιγνίτη ως κυρίαρχα «επικίνδυνο» για την πα-γκόσμια κλιματική αλλαγή, είναι τουλάχιστον υπερβολικό και μηδα-μινής προστιθέμενης αξίας μήνυμα για το σύνολο της κοινωνίας.

Για τη Χώρα μας, το κυρίαρχο πε-ριβαλλοντικό πρόβλημα δεν είναι οι αγελάδες της Αργεντινής ούτε τα λιγνιτικά φουγάρα της ΔΕΗ ΑΕ και πρωτίστως οι επικοινωνιακά εύκολοι στόχοι. Το πρόβλημα είναι τα εκα-τομμύρια, περιβαλλοντικά, ασυνεί-δητες, διάσπαρτες, πρωτίστως υπο-κριτικές και ανεξέλεγκτες μικρές «ΔΕΗ» που κρύβουμε μέσα μας.

ΥΓ: Ως Χώρα, μας δίνονται τε-λευταία συχνές αφορμές για να αι-σθανόμαστε τύψεις. Μη φορτω-θούμε και την παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Έλεος!

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κεύουμε στο υπέδαφος 31.000.000 τόνους CO2 κάθε χρόνο! Υπάρχουν τέτοιοι υπόγειοι αεροθάλαμοι σε κο-ντινές αποστάσεις; Ας μας το πει το ΙΓΜΕ ή κάποιος άλλος ερευνητικός φορέας.

Αν όχι, θα πρέπει να μεταφέρου-με μακριά αυτές τις ποσότητες CO2 καταβάλλοντας το ανάλογο, ιδιαίτε-ρα υψηλό τίμημα. Καλές οι νέες τε-χνολογίες, αλλά μαζί με τα πλεονε-κτήματα πρέπει να παραθέτουμε και τα μειονεκτήματα. Κατά τα άλλα θα συμφωνήσουμε ότι ο λιγνίτης «δεν παίζεται» στο θέμα της πυκνότητας ισχύος σε σύγκριση με τις ΑΠΕ, που απαιτούν μεγάλες εκτάσεις. Συνε-πώς όσοι οπαδοί των ΑΠΕ υποστη-

ρίζουν την άμεση και πλήρη υπο-κατάσταση των ορυκτών καυσίμων αιθεροβατούν. Ο λιγνίτης θα παρα-μείνει στο ενεργειακό μίγμα για άλ-λα 20 -30 χρόνια, αλλά με συνεχή και δραστική μείωση.

Συμπέρασμα: θα πρέπει να βρούμε έναν ενδιάμεσο δρόμο για να συνεννοηθούμε. Για μας, τους θερμούς αλλά όχι - δογματικούς - υπερασπιστές των ΑΠΕ, αν επιτύ-χουμε το στόχο που έχουμε υπο-γράψει στην Ευρώπη, δηλαδή 35 % ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ το 2020, θα είναι επίτευγμα. Μπορεί να μη μας κάνει πλήρως ευτυχισμένους, αλλά σίγουρα μας αφήνει ικανοποι-ημένους.

Πηγή ενέργειας Εξωτερικό κόστος Βιβλιογραφική αναφορά

Λιγνίτης Ελλάδα: 5 -25 c€/kWh Εθν. Μετσ. Πολυτεχνείο

EXTERNE 2001

Τσεχία : 5,8 c€/kWh Charles University Prague

Ρουμανία: 10,0 c€/kWh Charles University Prague

Ουγγαρία :13,5 c€/kWh Charles University Prague

Φυσικό αέριο 1,3 c€/kWh

Αιολικά 0,24 c€/kWh

Φωτοβολταϊκά 0,14 c€/kWh

Ειδικές

εκπομπές CO2

Συνεισφορά στην

ασφάλεια του

ενεργειακού εφο-

διασμού

Κόστος υποκατάστα-

σης με ΑΠΕ ή εναλλα-

κτικά καύσιμα

Συνεισφορά

στην ανταγωνι-

στικότητα της

εθνικής οικο-

νομίας

Θέσεις εργασί-

ας σε περιφε-

ρειακό επίπεδο

Λιγνιτικές

μονάδες

Κοζάνης-

Φλώρινας

Πολύ υψηλές ? ? ? ?

Λιγνιτικές

μονάδες

Μεγαλόπολης

Πολύ υψηλές ? ? ? ?

τουΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΚΑΡΛΟΠΟΥΛΟΥ

M.Sc. Χημικός Μηχανικόςιδρυτικό μέλος ΙΠΑΔΜ

Η «επικινδυνότητα» του ελληνικού λιγνίτη αναφορικά με την κλιματική αλλαγή δεν είναι μεγαλύτερη από αυτή των αγελάδων της Αργεντινής

26 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η Ελληνική Λαϊκή παράδοση εξακο-λουθεί να αποτελεί ακριβό εθνι-κό θησαυρό και παρακαταθήκη ανεκτίμητη με ρίζες στα πανάρ-χαια χρόνια. Η μελέτη της λατρεί-

ας κα των εθίμων και των δοξασιών αποκαλύπτει ότι συνεχίζεται η ίδια ιδιοσυγκρασία, ο ίδιος χα-ρακτήρας του λαού μας, παρόμοιες ψυχικές αντι-δράσεις, παρόμοια αντίληψη για τη ζωή. Η συστη-ματική έρευνα των παραδόσεων μας, σημαίνει περίσωση της ιστορικής μνήμης και ταυτόχρονα βάθεμα της συνείδησης. Η επανάληψη των ηθών, εθίμων και παραδόσεών μας συντηρούν την ιστο-ρική συνέχεια.

Αν αυτή η διατήρηση και αναβίωση των εθί-μων είναι, εκτός από έκφραση νοσταλγίας για τα περασμένα και αγάπης για τον τόπο και έκφραση τρόπου ζωής με ρίζες στην πολύμορφη κληρονο-μιά των προγονικών παραδόσεων και εθίμων, τότε αληθινά οι Σιατιστινοί αξίζουν ιδιαίτερη τιμή, γιατί με ιδιαίτερη αγάπη ξαναβιώνουν και συνεχίζουν τις συνήθειες και τις παραδόσεις του τόπου τους. Στην ενότητα και στη διάρκεια των ηθών και εθί-μων, που έχουν ρίζες μακραίωνες, ο Σιατιστινός διακρίνεται για τον αναπτυγμένο αστικό βίο και τη φιλέορτη διαθεσή του. Απ΄αυτήν τη διάθεση προήλθε ένα πλήθος από γραφικά έθιμα για κάθε περίσταση της ζωής.

Η Σιάτιστα είναι φορτωμένη με πλούσια ήθη και έθιμα. Χαρακτηριστικό των κατοίκων της Σιά-τιστας είναι η προσήλωση στα έθιμά της. Σε πολύ λίγους τόπους της Ελλάδας τα ήθη και τα έθιμα αναβιώνουν με τόση ζωντάνια και συμμετοχικό-τητα όσο στη Σιάτιστα.

Ένα απ΄αυτά και πολύ χαρακτηριστικά είναι η γιορτή των Καλάντων ή όπως τη λένε στη Σιάτιστα «Τα Κόλιαντα». Η ετυμολογία της λέξεως «Κάλα-ντα» Χριστουγέννων βρίσκεται στις καλένδες, λα-μπρή γιορτή των Ρωμαίων. Στη Σιάτιστα λέγονται «Κόλιαντα» από γλωσσική παραφθορά της λέξης. Τα έθιμα που επικρατούν τις μέρες αυτές παρου-σιάζουν κάτι το ιδιαίτερο. Τα παιδιά κάθε γειτονι-άς συγκροτούνται σε ομάδες, οι οποίες κάνουν εξορμήσεις στ΄ αμπέλια από του Αγίου Δημητρί-ου, όπου μαζεύουν φρύγανα, φουρφούρια, χόρ-τα ξερά «το λόζιο». Ο λόζιος φορτώνονταν παλιά στα ζώα, ενώ σήμερα στ΄ αυτοκίνητα και αποθη-κεύεται σε αποθήκες της γειτονιάς. Η αποθήκη ανοίγει στις 23 Δεκεμβρίου για να ετοιμαστεί η κλαδαριά, μεγάλη φωτιά. Το έθιμο της κλαδαρι-άς είναι πράγματι πολύ ωραίο. Αναφέρεται ότι οι κλαδαριές συμβολίζουν τις φωτιές που άναψαν οι ποιμένες στη Βηθλεέμ για να αναγγείλουν τη γέννηση του Χριστού. Στις κλαδαριές επιβιώνουν και οι συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων που με τη φλόγα έστελναν το μήνυμα κάθε ευχάριστης αγ-γελίας ή λύτρωσης.

Το στήσιμο και το στόλισμα της κλαδαριάς έχει ιδιαίτερη τεχνική. Στη μέση της πλατείας της γειτονιάς ανοίγεται μία τρύπα βάθους 0,50-0,70 μ. Μόλις φθάσει η παραμονή των καλάντων τοπο-θετείται και στερεώνεται μέσα στην τρύπα ένα χο-ντρό ξύλο «το βεργί» 4-5 μέτρα για να συγκρατεί τα ξερά χόρτα γύρω του. Πάνω στην κορυφή του βεργιού δένουν ένα δεμάτι με λόζιο που λέγεται «Φούντα» και στολίζουν την κλαδαριά.

Στο διάστημα αυτό τα παιδιά κάνουν προστα-τευτικό κλοιό γύρω από την κλαδαριά και χτυπούν κουδούνια. Κατόπιν συγκεντρώνονται και παίρ-νουν θέσεις γύρω από την κλαδαριά γέροι, γριές, νέοι και νέες περιμένοντας το άναμμα με ανυπο-μονησία. Μόλις νυχτώσει ανάβεται η κλαδαριά από τη βάση της, ενώ η τοπική μουσική παίζει το παρακάτω τραγούδι: «Πιδιάμ ήρθαν τα κόλιαντα κι όλοι να τοιμαστήτι, πάρτι κι τις τζιουμάκις σας κι στουν Αι –Λιά να βγήτι, κι΄απ΄ τουν Αι-Λιά στουν Πρόδρομου στα τρία τα Πηγάδια. Ικεί θα γέν ΄το σύναγμα κι όλου το συναγώγι, Θ΄ανάψουμε τις κλαδαριές θα πούμε και του χρόνου».

Τα χαράματα της παραμονής των Χριστουγέν-νων, οι παρέες των μικρών παιδιών ξεχύνονται στους δρόμους με τρελά ξεφωνητά χτυπώντας χαρμόσυνα τα κουδούνια και κρατώντας ένα σα-κούλι και τη «Τζιουμάκα» (πιθανώς) από τη λέξη (τσομπάνος=βοσκός), ένα χοντρό ραβδί. Φαίνε-ται ότι συμβολίζει το ραβδί των βοσκών που προ-σκύνησαν το Χριστό τη νύχτα της γέννησής του. Τα παιδιά, μόλις πάρουν τη τζιουμάκα , τη βάζουν να μουσκέψει στο «χαράνι» (καζάνι με νερό) και την αφήνουν εκεί πολλές μέρες για να σφίξει και να χτυπάει τις πόρτες στα κόλιαντα χωρίς να δια-τρέξει τον κίνδυνο να ραγιστεί. Παρέες –παρέες τα παιδιά γυρίζουν σε γειτονικά ή συγγενικά σπί-τια και μ΄ όλη τη δύναμη της φωνής τους φωνά-ζουν το ευφρόσυνο άγγελμα της γέννησης του θείου Βρέφους.

Με τις Τζιουμάκες χτυπούν τις πόρτες των σπι-τιών αυτών. Το έθιμο αυτό να χτυπούν τα παιδιά τις

πόρτες, κατά τον Βυζαντινό χρονογράφο Ιωάννη Μαλάλα απαντάται στην Αντιόχεια και είναι αρ-χαιότατο. Μέσα στην παγερή αυτή νύχτα του Δε-κεμβρίου το χτύπημα της Τζιουμάκας, τα διάφορα τραγούδια του πόνου, της ξενιτιάς και της χαράς, ενώνονται σ ένα αρμονικό σύνολο συγκίνησης και ικανοποίησης. Όλα τα σπίτια περιμένουν τα παιδιά να πουν το τραγούδι που ταιριάζει για κάθε περί-σταση. Η Σιάτιστα έχει εδώ ένα αναμφισβήτητο πρωτείο. Έτσι, σε σπίτι που υπάρχει ηλικιωμένο ζευγάρι λένε το τραγούδι: «Κόλιαντα μπάμπου μ΄κόλιαντα κι μένα ν΄κουλιαντίνα. Κι μένα την τρα-νήτερη κι τώρα κι από χρόνου. Να ζήσεις χρόνους ικατό κι να τους απιράσεις. Ν΄ασπρίσεις σαν τουν Έλυμπο σαν τ΄ασπρου περιστέρι. Δύο περιστέρια μάλουναν κι πάλι αγαπιούνταν. Ψηλά, ψηλά ση-κώνονταν, στουν ουρανό φιλιούνταν. Κι σαν δεν έχεις κι σιτζιούκι, δος μας ένα κορίτσι. Κι τι του θέλεις γάιδαρε του ξένου του κορίτσι; Να μ΄ ρίχνει νιρό να νίβουμι, να μ΄στρώνει να πλαγιάζω. Να το φιλώ να του τσιμπώ να μι ζισταίνει του βράδυ».

Σε νοικοκύρη άρχοντα λένε το τραγούδι: «Σ΄αυτά τα σπίτια τα ψηλά κι τα σγκουραφισμένα στέκουν τα φλάμπουρα ανοιχτά όλου καρδιά γι-ουμζμένα. Ήρθαμε να τιμήσουμε και τούτον τον αφέντη γιατί είναι αφέντης ξακουστός, αφέντης ξακουσμένος στη πόλη και στην Βενετία είναι πα-ραδειγμένος. Είναι και μεσ΄τη Σιάτιστα πύργος θε-μελιωμένος. Να ζήσεις και να ‘σαι αφέντη μας, πάντα τραγούδια να ‘χεις πάντα τραγούδια και χαρές και ο Θος μέρες και χρόνους. Ήρθαν τα πα-ραδέλφια μας να μας καλοκαρδίσουν. Να πουν τραγούδια της καρδιάς, τραγούδια της αγάπης. Φίλοι καλωσορίσιτι χίλιοι κι δυο χιλιάδες. Σαν τα λουλούδια του Μαίου κι σαν τις πρασινάδις. Άν-θρωπους για τους φίλους του χίλια φλουριά ξουδι-άζει. Βάζει κι το κιφάλι του κι δεν το λουγαριάζει».

Σε σπίτι που έχουν νεόνυμφους λένε το τρα-γούδι: «Κρατεί ου δέντρους τη δρουσιά, κρατεί κι ΄ου νιος την κόρη, στα γόνατα την έπαιρνε, στα μάτια την φιλούσε, στα μάτια στα ματόφυλλα κι ΄ανάμεσα στα φρύδια».

Σε αρχόντισσα τραγουδούν: «Είπαμι τουν αφέντη μας να πούμι κι ν΄κυρά μας. Ισένα πρέπ΄ αρχόντισσα Βασίλισσα να γένεις. Κι στου θρόνι να κάθισε τις έμορφες να κρένεις. Κυρά χρυσή, κυρά

Χριστουγεννιάτικες παραδόσεις της Σιάτιστας

τουΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΠΟΝΤΑ

ΛαογράφουΤέως Δ/ντή της Δημ. Βιβλιοθήκης Σιάτιστας

27

τουΚΩΣΤΑ ΜΗΣΙΑΛΗ

Δασολόγου, M.Sc.Συνεργάτη του Ι.Π.Α.Δ.Μ.

αργυρή κυρά γαϊτανοφρύδα, κυρά μ όταν στουλί-ζισι στην εκκλησιά να πάνεις, βάζεις, τουν ήλιου πρόσουπου κι του φιγγάρι στήθια κι΄τ άστρου τουν Αυγιρινού ανάμισα στα φρίδια».

Σε σπίτι που έχουν ξενιτεμένο λένε: «Ξενιτε-μένο μου πουλί κι παραπουνιμένου, η ξενιτιά σε χαίρετι κι γώχου τουν καημό σου. Τι να σου στείλω ξένι μου, τι να σου προβοδίσου; Να στείλου μή-λου σέπιτι, κυδώνι μαραγκιάζει, Να στείλου κι του δάκρυ μου σ ένα χρυσό μαντήλι, του δάκρυ μ είνι καυτιρό κι καίει το μαντήλι».

Και η προσμονή του γυρισμού ήταν μοναδι-κός σκοπός και δικαίωση υπάρξεως αυτών που απόμειναν πίσω: «Κι τα σχαρίκια έπιρναν πως έρ-χιτι ου αφέντης απού τα μέρη της Βλαχιάς κι απού του Μπουκουρέστι. Το Δούναβη κατέβαινε οπέρα να περάσει βρίσκει το Δούναβη θουλό, τουν πόρο χαλασμένο. Σκύβει φιλεί το μαύρο του, σκύβει και τον ρωτάει. Δύνεσαι μαύρε μ΄δύνεσαι, οπέρα να με βγάλεις. Δύνουμε αφέντη μ΄ δύνομαι οπέ-ρα να σε βγάλω. Βάλε κουσκούνια δώδεκα και ίγγλες δεκαπέντε και αρτίρισέ μου την ταή σα-ρανταπέντε χούφτες, και πιασ΄από τη χαίτη μου και ρίξ΄απάν ΄στη σέλα. Να πεταχτώ να λυχνιστώ οπέρα να σε βγάλω».

Σε σπίτι που τσιγκουνεύεται το τραγούδι έχει περιπαιχτικό χαρακτήρα: «Αφέντη μου στην κάπα σου ιννιά χιλιάδις ψείρες. Άλλις γιννούν κι άλλις κλουσούν κι άλλις αυγουμαζώνουν κι άλλις τουν Θο παρακαλούν να μην τις ζιουματίσουν.

Σε σπίτι που έχουν άνθρωπο γραμματισμένο αντηχεί το τραγούδι της ασχολίας των γραμμα-τισμένων Γραμματικός εκάθονταν στου Βασιλιά την πόρτα. «Έγραφιν κι κουντίλιαζιν όλου για την αγάπη. Κι σπάραξιν του χέρι του κι χύθκιν η μελά-νη κι λέρουσαν τα ρούχα του τα χρυσοκεντημένα, σ ιννιά ποτάμια τάπλυναν βάψαν κι τα ποτάμια».

Σε τσέλιγκα ακούγεται άλλο τραγούδι(α΄ πα-ραλλαγή): «Ιδώ χουν χίλια πρόβατα κι πιντακόσια γίδια, λύκους να φάει τα πρόβατα κι τσιάκαλους τα γίδια. Ισένα πρέπ΄ Κουστάκη μου, τσέλιγκας για να είσι. Μα κατ΄στους κάμπους μη τα πας στα πρά-σινα λιβάδια. Ικί βουσκούν τα πρόβατα κι αστου-

χούν τ΄αρνιά τους».Β΄παραλλαγή: «Ισένα πρέπ΄ αφέντη μου, τσέ-

λιγκας για να είσι. Να έχεις χίλια πρόβατα κι πιντα-κόσια γίδια, Νάχουν κουδούνια τα τραγιά, κουδού-νια τα κριάρια. Να παίρν΄ τις ράχες τα βουνά κι στις κουρφές να φτάνουν. Να τρών χουρτάρι τρυφιρό, να πίν΄ νιρό καθάριου. Μα κάτ΄ στους κάμπους μη τα πας, στα πράσινα λιβάδια. Φυτρών΄ αλησμοβό-τανα, φαρμακερά βουτάνια. Βουσκούν τα τρών΄ τα πρόβατα κι αλησμονούν τ΄ αρνιά τους».

Σε σπίτι που έχουν κόρη για παντρειά μένε το τραγούδι: «Ιδώ χουν κόρη για παντρειά πάσχουν να την παντρέψουν. Της δίνουν γιό του Βασιλιά, της δίνουν γιό του Ρήγα. Δε θέλου γιό του Βασι-λιά, δε θέλου γιό του Ρήγα, μόν΄ θέλου τ΄ αρχου-ντόπουλο που κουσκινίζει τά ‘σπρα που διρμονίζει τα φλουριά κι΄ αυτά τα καραγρόσια».

Σε σπίτι που έχουν αγόρι για αρραβώνα τραγουδούν: «Εκίνησιν ου νιούτσικος να πάει ν΄αρραβωνιάσει. Ουδέ τα ρούχα τ έβαλιν, ουδέ τη φορεσιά του, μόν΄ έβαλιν πουδήματα κι αρ-γυρουδαχτυλίδια. Μένα δεν πρέπν΄τα ρούχα μου κι΄ουδέ η φορεσιά μου. Μένα μου πρέπν΄ τα κάλη μου, μου πρέπν΄ η λεβεντιά μου».

Σε σπίτι που έχουν νεογέννητο ακούγεται ένα τρυφερό τραγούδι: «Ένα μικρό μικρούτσικο σαβ-βατουγεννημένου. Του Σάββατου γεννήθηκε την Κυριακή βαφτίσκιν Κι τη Δευτέρα του προυί εβγή-κε στο παζάρι. Σαν τούειδιν κόσμους θαύμαξιν κι όλα τα βιλαέτια. Του τίνος είν΄ αυτός ου γιός, του τίνος είν΄ου Ρήγας;»

Για μικρό κορίτσι λένε: «Μώρε μικρή μου τσα-πουρνιά, τι στέκεις στολισμένη.

Με στόλισε η μάνα μου και στέκω στολισμέ-νη».

Στο Δεσπότη έλεγαν το παρακάτω τραγούδι: «Κάτω στον κάμπο τον πλατύ στα πράσινα λιβά-δια. Εκεί κοιμάται ο Δεσπότης με το σταυρό στα χέρια. Κανείς δεν πάει να τον ξυπνήσ΄ κανείς δεν τον ξυπνάει. Μόνο η Κυρά η Παναγιά αυτήν τον εξυπνάει. Ξύπνα αφέντη μ΄Δέσποτα, ξύπνα και μην κοιμάσαι. Οι εκκλησίες γιορτάζουνε τα σή-μαντρα σημαίνουν. Ξύπνα να δώεις αντίδωρο να

πεις και τις ευχές σου». Μετά από τους στίχους κάθε τραγουδιού λέ-

νε το τραγούδι: «Δος μας τα μπάμπου μ΄δος μας τα, να πούμι κι απού χρόνου. Να ζήσεις χρόνους ικατό κι να τους απιράσεις. Ν΄ασπρίσεις σαν τον Έλυμπο σαν τα άσπρου περιστέρι…..»

Αφού τραγουδήσουν και ανοίξει η πόρτα, βγαίνουν χαρούμενες οι νοικοκυρές, ενώ τα παι-διά όλα μαζί φωνάζουν δυνατά «Χρόνια πολλά». Φέρνουν μαζί τους και τα «Κόλιαντα» και τα προ-σφέρουν, στα παιδιά. Τα κόλιαντα είναι διάφορα φαγώσιμα. Γλυκίσματα (κουραμπιέδες ή σαλιά-ρια), σιτζιούκια (από χυμό σταφυλιών), λουκού-μια, κουλούρια, καρύδια, μύγδαλα, κυδώνια, σύ-κα, κάστανα και κολιαντίνες(ψωμάκια στρογγυλά, που έχουν στη μέση της απάνω επιφάνειας ρώγες σταφυλιού ή σταφίδες).

Επίσης προσφέρουν και μουστουκούλουρα που γίνονται με αλεύρι και αραιό μούστο και τα δίνουν διάφορα σχήματα, όπως ψάρια, ματογυά-λια «σίγμα» κ.λ.π.

Στη Σιάτιστα η παράδοση ζει και μας συγκινεί, γιατί αποτελεί την πιο γνήσια έκφραση της λαϊκής ψυχής αυτού του τόπου. Είναι ακόμα ζωντανά στη Σιάτιστα ο πολιτισμός και η παράδοση.

Η παραπάνω πετυχημένη προσαρμογή των Χριστιανικών εθίμων στη νέα εποχή είναι αληθι-νά επιβεβαίωση του «αδιαιρέτου» της Ελληνικής παράδοσης, της συνέχειας του λαού μας, της ψυ-χοσύνθεσης και των συνηθειών του. Είναι η εκ-δήλωση μιας θρησκευόμενης λαϊκής ψυχής που έχει, παράλληλα, πλούσιο απόθεμα από λατρευ-τικό ρομαντισμό και από ανθρωπιά.

Γι ΄αυτό είναι σοφή η διαπίστωση του Ίωνα Δραγούμη «Πήγαινε στα Δημοτικά μας τραγού-δια, στη δημοτική μας τέχνη και στη χωριάτικη και στη λαϊκή ζωή για να βρεις τη γλώσσα σου και την ψυχή σου και μ΄ αυτά τα εφόδια αν έχεις ορμή μέ-σα σου και φύσημα, να πλάσεις ό,τι θέλεις, παρά-δοση και πολιτισμό και αλήθεια και φιλοσοφία».

Οι παραδόσεις και τα παλιά μας ήθη και έθιμα, είναι η ζωή και η ταυτότητα της Σιάτιστας μας. Δεν πρέπει να χαθούν ή να λησμονηθούν.

28

Για την ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονί-ας πρέπει να διαμορφωθεί μια ολοκληρω-μένη πολιτική, που θα περιλαμβάνει νέες μορφές τουρισμού με κεντρικό άξονα τον πολιτισμό. Η ανάλυση που ακολουθεί έχει

στόχο να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή με συμμετοχή, στο μέτρο του δυνατού, του Πανεπιστη-μίου Δυτικής Μακεδονίας.

ΑνάλυσηΘα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τις παραμέ-

τρους του προβλήματος, ώστε να οδηγηθούμε σε μια πρόταση προσεγγίσιμη και συμβατή με το συλλογι-κό όραμα ανάπτυξης της Δυτικής Μακεδονίας(ΔΜ).

α) Η συμβολή του πολιτισμικού τουρισμού στην οι-κονομική ανάπτυξη της Δ.Μ.

Η λέξη τουρισμός, συνήθως, παραπέμπει στη φύ-ση και στις ομορφιές της (τουρισμός του ήλιου και της θάλασσας για τη χώρα μας). Αποδέκτες αυτής της ερ-μηνείας είναι κυρίως οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων. Πρέπει να σημειωθεί ότι το είδος αυτό του τουρισμού υπόκειται σε περιορισμούς με σημαντικότερο το «βρα-χύβιο» του χαρακτήρα του.

Το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε μικρή απασχο-λησιμότητα των κατοίκων της περιοχής και μικρή από-δοση των σχετικών επενδύσεων. Η διαπίστωση αυτή συνηγορεί για την περιοχή της ΔΜ, όπου οι πολιτισμι-κές μαρτυρίες, παράλληλα με τις φυσικές ομορφιές, είναι εγκατασπαρμένες σε όλη την περιοχή και σιω-πηλά μαρτυρούν τη ζωή των ανθρώπων από τα χρό-νια της προϊστορίας μέχρι σήμερα, ότι ο πολιτισμικός τουρισμός να έρθει αρωγός, ώστε με τη συμβολή του να αυξηθεί ποσοτικά, αλλά κυρίως ποιοτικά το τουρι-στικό προϊόν της περιοχής. Η νέα τουριστική στρατη-γική πρέπει να συνδυάζει τα δώρα της φύσης και τις ανθρώπινες δημιουργίες με στόχο τουριστικό προϊόν υψηλών προδιαγραφών…

Οι λόγοι που συνηγορούν στην πρόταση αυτή είναι:1. Με τον όρο πολιτισμική κληρονομιά εννοού-

με την ιστορική και μνημειακή κληρονομιά ενός τό-που, στην οποία έχουν αποτυπωθεί ποικίλες μνήμες και μαρτυρίες, αλλά και συνεχιζόμενες πολιτισμικές πρακτικές. Δηλαδή για ένα παρελθόν που διεκδικεί και παρόν και μέλλον. Γιατί η πολιτισμική αυτή κληρονο-μιά στην οποία καταγράφεται η συλλογική μνήμη ενός τόπου είναι αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ζωής του, αλλά ταυτόχρονα μπορεί, κάτω από συγκεκριμέ-νους όρους, να καταστεί και δυναμικός μοχλός ανά-πτυξης. Το πολιτισμικό κεφάλαιο ενός τόπου μπορεί να αποτελέσει πρωτογενή τοπικό του πόρο.

2. Οι μαρτυρίες και συνολικά η πολιτισμική κλη-ρονομιά μπορούν να μετασχηματιστούν σε ανταλλά-ξιμο αγαθό. Δηλαδή, η ιστορία σε εμπόρευμα! Πρέπει να τονιστεί ότι στην εποχή μας τα όρια μεταξύ πολιτι-σμικού και οικονομικού κεφαλαίου είναι δυσδιάκριτα ( αν δεν έχουν τελείως εξαφανιστεί).

3. Τα στατιστικά στοιχεία: η πολιτισμική κληρο-νομιά αποτελεί ουσιαστικό κίνητρο για τους επισκέ-πτες στη χώρα μας.

4. Η διαμόρφωση θετικής στάσης απέναντι στις ανθρωπιστικές αξίες. Η πολιτισμική «κατανάλωση» δεν συμβάλλει μόνο στην επίτευξη και βελτίωση οι-κονομικών μεγεθών. Δεν επιδρά μόνο στις πραγμα-

τικές και αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, επιδρά και στην καλλιέργεια των ανθρώπων. Καλλιέργεια που διαχέεται προς δυο κατευθύνσεις: α) Προς τον αποδέ-κτη επισκέπτη, που συνειδητοποιεί και προσεγγίζει ακριβέστερα το μυστήριο της ζωής και που τον κάνει να διαμορφώνει θετική στάση και σεβασμό απέναντι στις μαρτυρίες αυτές και στο περιβάλλον τους και β) Προς τον κάτοικο της περιοχής, που συνειδητοποι-εί ότι μια παλαιά πέτρα, ένας παραδοσιακός τοίχος, μια πανάρχαια συνήθεια δεν αποτελούν αντικείμενα εγκατάλειψης και συχνά και περιφρόνησης. Αντίθετα πείθεται ότι αυτά τα σιωπηλά αντικείμενα έχουν γλώσ-σα και αναζητούν τον αναγνώστη τους.

Ότι έδιναν και εξακολουθούν να δίνουν νόημα στη ζωή μας και συνεπώς αξίζουν το σεβασμό και τη φροντίδα μας προκειμένου να υπάρχουν. « είναι για αυτές τις πέτρες που πολεμάμε», θα πει ο Μακρυγιάν-νης. «είναι αυτές οι πέτρες που θα δώσουν ζωή στον τόπο μας», θα πούμε εμείς σήμερα!

Με τη διπλή αυτή θετική επιρροή των πολιτισμι-κών μαρτυριών οι λαοί γνωρίζονται καλύτερα και κα-τανοούν τις διαφορές τους. Μάλιστα, καταλήγουν να μη βλέπουν την πιθανή διαφορετικότητα ως «σφάλ-μα» της ιστορίας, αλλά ως μια άλλη έδρα στο πολύε-δρό της. Και οι λαοί μέσα από αυτή την όσμωση των διαφορών τους γίνονται και καλύτεροι και πλουσιό-τεροι σε αξίες.

Ο δε πολιτισμικός τουρισμός αποκτά πολιτισμική και παιδαγωγική επιρροή, που διαθέτει. Συμπέρασμα: Η ανάπτυξη του πολιτισμικού τουρισμού δεν υπαγο-ρεύεται μόνο από την ανάγκη βελτίωσης των οικονο-μικών πόρων της περιφέρειας της ΔΜ. Υπαγορεύεται κυρίως από την ανάγκη να βελτιωθεί η στάση του κοι-νού απέναντι στον πολιτισμό, την αισθητική, τη δημι-ουργία,…την ανθρώπινη περιπέτεια.

Συνέπειες…• Σε αντίθεση με τον τουρισμό του «ήλιου και

της θάλασσας», ο πολιτισμικός τουρισμός συντηρεί το ενδιαφέρον για όλο το χρόνο και απευθύνεται σε οικονομικά υψηλότερες κοινωνικές ομάδες.

• Με τον τουρισμό του «ήλιου και της θάλασ-σας», τα κέντρα ενδιαφέροντος ορίζονται από τη θέ-ση των εστιών του φυσικού κάλλους και συνεπώς η τουριστική κίνηση εστιάζεται στα μέρη αυτά και μόνο. Αντίθετα, επειδή τα πολιτισμικά αγαθά διαχέονται σε όλη την περιοχή και είναι και διαφορετικού ενδιαφέ-ροντος, οι επισκέψεις θα διαχέονται σε όλη την περι-οχή…με πιθανή παράτασής τους.

• Οι φυσικές ομορφιές εύκολα υπόκεινται στον ανταγωνισμό άλλων περιοχών. Η ενσωμάτωση και της πολιτισμικής διάστασης ενισχύει την ανταγω-νιστικότητα της περιοχής. Η πολιτισμική κληρονομιά, καθώς χαρακτηρίζεται από την ιδιαιτερότητά της, αλ-λά και τη μοναδικότητά της καθίσταται αδιαπραγμά-τευτη και συνεπώς διατηρεί την ελκυστικότητά της και μάλιστα προς κάθε κατεύθυνση εντός και εκτός της χώρας. Και για όλη τη διάρκεια του χρόνου.

• Σε αντίθεση με τον τουρισμό του «ήλιου και της θάλασσας», ο πολιτισμικός τουρισμός απαιτεί από τους ενασχολούμενους εξειδικευμένες γνώσεις…

• Με τον πολιτισμικό τουρισμό ενισχύεται το εμπόριο της «πολιτισμικής βιοτεχνίας», συμβάλλοντας στην αύξηση της απασχολησιμότητας των κατοίκων της περιοχής. Από την παραπάνω ανάλυση γίνεται φα-

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Δυτική Μακεδονία: η πολιτισμική διάσταση της ανάπτυξής της…

Το άρθρο του κ. Μασσαλά αποτελεί μία εμπεριστατωμένη

πρόταση για την πολιτισμική ανάπτυξη της περιοχής. Η πρόταση του για την

πραγματοποίηση συνεδρίου με τίτλο: «Η πολιτισμική διάσταση της ανάπτυξης

της Δυτικής Μακεδονίας…» μπορεί να αποτελέσει την

απαρχή μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης του τεράστιου

αυτού αναπτυξιακού θέματος το οποίο δεν αντιμετωπίστηκε

μέχρι στιγμής συνολικά, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης ολοκληρωμένου σχεδίου η

οποία πήγαζε και πηγάζει από την άγνοια της αναπτυξιακής

δυναμικής του καθώς και της μικροκομματικής

και μικροπολιτευτικής εκμετάλλευσης που επιχειρείται

κάθε φορά προς άγραν ψήφων από τους τοπικούς

θεσμικούς εκπροσώπους. Οι οικονομικοί πόροι υπάρχουν

αλλά σπαταλούνται για την ικανοποίηση του δημοσίου αισθήματος με αμφιβόλου

σημασίας και ποιότητας πολιτιστικών εκδηλώσεων και με μοναδικό γνώμονα

την ψηφοθηρική προβολή των διαφόρων τοπικών

αρχόντων. Το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης,

ολόθερμα, υποστηρίζει την πρόταση του κ. Μασσαλά για

την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου με το παραπάνω

περιεχόμενο καθώς και την ανάληψη περαιτέρω

πρωτοβουλιών για την δημιουργία ενός συλλογικού

οράματος ανάπτυξης με όχημα τον πολιτιστικό πόρο

ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας.

29

νερός ο ρόλος της πολιτισμικής διά-στασης στον τουρισμό και κατ’ επέ-κταση στην ανάπτυξη της ΔΜ.

β) Το περιεχόμενο των πολιτισμι-κών στοιχείων

H αξιοποίηση του φυσικού κάλ-λους και του δομημένου περιβάλ-λοντος της περιοχής (αρχαία ευ-ρήματα: ερείπια παλαιών οικισμών – ναών – τειχών – τάφων- κτισμά-των, παραδοσιακοί οικισμοί, μονα-στήρια, γεφύρια, τόποι λατρείας, ερημικά εικονοστάσια, παραδοσια-κά εργαστήρια, χάνια, παραδοσιακά καφενεία, λιθόστρωτα, βρύσες,…) θεωρείται αναγκαία, αυτονόητη και υποχρέωσή μας στην παρουσία του παρελθόντος.

Τα σύγχρονα δημιουργήματα, μουσεία και εκδηλώσεις αναβίωσης παλαιών και εθίμων, δίνουν τη σημε-ρινή μας εικόνα. Όλα τα παραπάνω και σε συνδυασμό και με τις στάσεις και συμπεριφορές των σημερινών κατοίκων, συνθέτουν το λεγόμενο πολιτισμικό περιβάλλον ενός τόπου. Ένα περιβάλλον που έχει παρελθόν, παρόν και διεκδικεί και μέλλον. Για την περίπτωση της ΔΜ πρέπει να επι-σημάνουμε και τον πλούτο του:

1. Αρχειακό υλικό Δήμων και κοινοτήτων, όπως δημοτολόγια, μητρώα, βιβλία πρακτικών, βιβλία ταμείου, έγγραφα διάφορα, είδη γραφείου, αρχεία σχολείων, εκπαι-δευτικό υλικό κτλ.

2. Αρχειακό υλικό ιδιωτών, όπως παλαιά χειρόγραφα, επιστολές, πα-λαιές συλλογές εικόνων, δημοτικών τραγουδιών, φωτογραφιών, νομι-σμάτων, βιβλίων, δίσκων γραμμο-φώνου, αφισών διαφήμισης, έργα χειροτεχνίας, παραδοσιακές ενδυ-μασίες, οικιακά σκεύη, παλαιά ερ-γαλεία κτλ.

3. Ζωντανές μαρτυρίες, όπως ηχογραφημένες παλαιές αφηγή-σεις, ηχογραφημένα παραδοσιακά τραγούδια, βιντεοσκοπημένοι χο-ροί, ήθη και έθιμα κτλ. Όπως είναι προφανές, το παραπάνω πολιτισμικό υλικό βρίσκεται διάσπαρτο και υπό καθεστώς αμφίβολης προστασίας.

Η συγκέντρωσή του, η συντήρη-σή του και η ασφαλής προβολή του σε ένα χώρο που να μπορεί να απο-τελέσει ένα είδος Μουσείου λαϊκού πολιτισμού, τόσο για επισκέπτες, όσο και για ερευνητές, είναι οφει-λόμενο χρέος και πρέπει να προβλη-ματίσει όλους εκείνους που σχετίζο-νται με τη ΔΜ και την κουλτούρα της. Επειδή όμως το υλικό αυτό βρίσκεται στην κατοχή ιδιωτών ή κοινοτήτων, οι οποίοι δύσκολα θα ήθελαν να το αποχωριστούν, η ιδέα του Μουσεί-ου θα αντιμετωπίσει δυσκολίες…Η αλήθεια είναι ότι η δημιουργία του Μουσείου είναι επωφελής για τα ίδια τα αντικείμενα και για το οικονομικό μέλλον της ΔΜ.

Σε πρώτο στάδιο ένα μέρος του υλικού αυτού μπορεί να ψηφιοποι-ηθεί και να είναι στη διάθεση του Μουσείου και των ερευνητών και έτσι να ξεπεραστούν οι αγκυλώσεις από το καθεστώς της ιδιοκτησίας (η ηλεκτρονική μας εποχή μπορεί να ενισχύσει τις προσπάθειές μας).

Όσον αφορά στο Μουσείο, γε-γονός που θα δημιουργήσει προ-βλήματα άγονων ανταγωνισμών, το κριτήριο επιλογής του θα πρέπει να είναι η καταλληλότητα των κτι-ριακών υποδομών, αλλά και η ανα-ζήτηση θέσης μακριά από τα ήδη καθιερωμένα κέντρα έλξης των επι-σκεπτών, ώστε να επεκταθεί χωρικά και χρονικά η επισκεψιμότητα στην περιοχή στο σύνολό της.

γ) Προσέγγιση της αντιμετώπισης του προβλήματος

Για μια ολοκληρωμένη παρέμβα-ση στην αναπτυξιακή πορεία της ΔΜ, με βάση τον πολιτισμό, απαιτούνται η συστράτευση και ο συντονισμός όλων των τοπικών δομών, της πολι-τείας και των κατοίκων της περιοχής. Κυρίως όμως απαιτείται η υιοθέτηση και διάχυση μιας νοοτροπίας, όπου τα ατομικά ή και συντεχνιακά συμ-φέροντα θα διασφαλίζονται στο πλαίσιο μιας συλλογικής αναγκαιό-τητας και όχι σε βάρος της.

Όπως είναι φυσικό, το Πανεπι-στήμιο ΔΜ δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι αμέτοχο σε μια τέτοια προ-σπάθεια. Το κύρος του, η πολύχρο-νη προσφορά του, οι δυνατότητές του και το χρέος απέναντι στο τόπο που υπηρετεί μπορούν να το κατα-στήσουν τον πρωταγωνιστή και το σύμβολο ενότητας για ένα μέλλον της ΔΜ με βάση τον πολιτισμό και τις αξίες που διαρρέουν τη διαδρο-μή της στο χρόνο.

ΠρότασηΜε πρωτοβουλία του Παν. Δ.M.,

των Νομαρχών των ΤΕΔΚ και των εκ-προσώπων των πολιτιστικών και ανα-πτυξιακών οργανώσεων-συλλόγων της Δ.Μ., να οργανωθεί εντός του 2010 ένα συνέδριο με θέμα: Η πο-

λιτισμική διάσταση της ανάπτυξης της Δυτικής Μακεδονίας… Ο στόχος του πρέπει να είναι η διαμόρφωση του συλλογικού οράματος ανάπτυ-ξής της και η ενεργοποίηση μηχανι-σμών προσέγγισής του…

Παρατήρηση: η παραπάνω πρό-ταση μπορεί να έχει εφαρμογή και ανά νομό, με σύγχρονη δημιουργία δικτύου για όλη την περιφέρεια Δυ-τικής Μακεδονίας.

2

Έχουµε το µεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό στη ∆υτική Μακεδονία.

∆ιαφηµιστείτε στην ΠΥΛΗ.

10.000 τακτικοί αναγνώστες περιµένουν να τους συστηθείτε. Και δε µετράµε τους κρυφούς...

tel 2461 0 26622 | fax 2461 0 26625 | email info@e-pili.gr

Και τοευρύτερο.

Γεώργιος Σούρλας

> Α’ Αντιπρόεδρος της Βου-

λής

Από την έκθεση του ΙΟΒΕ

προκύπτει ότι περισσότε-

ρα από 1,3 εκατ. άτομα

αναπτύσσουν σήμερα επι-

χειρηματική δραστηριότη-

τα στη χώρα μας ενώ περί-

που 900 χιλιάδες σχεδιάζουν να ξεκινήσουν

επιχειρηματικές δραστηριότητες εντός της

επόμενης τριετίας.

Σημειώνεται ότι η έκθεση για την Επιχει-

ρηματικότητα στην Ελλάδα αποτελεί την

πέμπτη περιοδική έκδοση του ΙΟΒΕ στο

πλαίσιο της συμμετοχής του στο ερευνητι-

κό πρόγραμμα του Παγκοσμίου Παρατηρη-

τηρίου για την Επιχειρηματικότητα - Global

Entrepreneurship Monitor (GEM).

Από την έκθεση του ΙΟΒΕ προκύπτει ότι ο

βασικότερος δείκτης του GEM, η επιχειρη-

ματικότητα αρχικών σταδίων, καταγράφει

το 2007 σημαντική πτώση και συνιστά τη

χαμηλότερη επίδοση του δείκτη διαχρονι-

κά. Η μείωση αγγίζει τόσο τους επίδοξους

επιχειρηματίες όσο και τους νέους επιχειρη-

ματίες. Στην Ελλάδα το 2007 ένα 5,71% του

πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών - δηλαδή πε-

ρίπου 388.000 άτομα - βρισκόταν στα αρχικά

AπόκριεςΈνθετο

ΑΝΑΠΤΥΞΗ

∆άνεια

για τις ΜµΕ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η φύση

και ο άνθρωπος ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Συνεδριακός

ΤουρισµόςΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Κοινότητα

ΒλάστηςΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ευεργέτες

της Κοζάνης

Η Επιχειρηµατικότητα

στην Ελλάδα 2007 - 2008

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

τoυΚΑΘ. ΧΡHΣΤΟΥ

Β. ΜΑΣΣΑΛAΠροέδρου της ΔΕ του Πανεπ.

Δυτ. Μακεδονίας και του ΣΑΠΕ

30 ΑΠΟΨΕΙΣ

Νυχθημερόν βομβαρδιζόμαστε από τους αργόσχολους των κα-ναλιών για τη νέας κοπής γρίπη, που αντί να καθησυχάζουν τους πολίτες, μάλλον επιτείνουν τον

πανικό και την αγωνία. Εν όψει μάλιστα και της σχολικής χρονιάς ο καημός τους μετατοπίστηκε στα εκπαιδευτήρια της χώρας, τα οποία μεταβάλ-λονται σύμφωνα με τα μέτρα που λαμβάνονται σε αποστειρωμένα εργαστήρια.

Κι αν ο ιός της γρίπης δεν προκαλεί καμιά ανησυχία, όπως σωφρόνως μας διαβεβαιώνουν οι επιστήμονες, δεν συμβαίνει το ίδιο με έναν άλλο «ιό», που έχει εισχωρήσει πλέον στα σχολεία και προσβάλλει, όχι το σώμα, αλλά την ψυχή των μα-θητών, που διαφθείρει και καταστρέφει άγουρες συνειδήσεις. Αναφέρομαι στο περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, κυρίως της γλώσσας, τα οποία, δεν θα κουραστώ να γράφω, αποτελούν προπαι-δεία καταναλωτισμού, αφιλοπατρίας, γλωσσικής σύγχυσης. Μια παρένθεση σχετική με το θέμα της γλώσσας των νέων. Το καλοκαίρι, με τις παράλιες ευωχίες του, σου δίνει τη δυνατότητα να συγχνω-τιστείς με νέους ανθρώπους, να αφουγκραστείς το λεξιλόγιό τους. Αν ισχύει το ρηθέν υπό του Γερ-μανού φιλοσόφου Γ. Χέρντερ ότι «η γλώσσα είναι ο καθρέφτης της εθνικής πραγματικότητας» τότε μιλάμε για έναν καθρέφτη θρυμματισμένο, για μια εθνική πραγματικότητα καταθλιπτική. Μία μόνο επισήμανση: στις δέκα λέξεις που εκστομίζει το μέλλον του τόπου μας, οι μισές ανήκουν στο γνω-στό εθνικό μας προσωνύμιο με τα τρία άλφα. Το φαινόμενο ονομάστηκε προσφυώς «γλωσσική μα-λάκυνσις». (Ή «γλωσσικός αυνανισμός» όπως το γράφει ο Σ. Καργάκος στην «Αλεξία» του).

Επανέρχομαι στον… «ιό» των βιβλίων. Το πρό-βλημα δεν εντοπίζεται μόνον στα βιβλία του Δη-μοτικού. Διαπέρασε και την όχθη του Γυμνασίου, που μάλλον τα πράγματα χειροτερεύουν. Τα βιβλία του Γυμνασίου – της γλώσσας – συνιστούν κι αυτά κακέκτυπα της τηλοψίας, προβάλλουν λανθασμέ-να πρότυπα, αποϊεροποιούν εδραίες αξίες, προω-θούν τον πρόωρο ερωτισμό, την άκαιρη σεξουαλι-κότητα. Αποαθωοποιούν, με έναν λόγο τα παιδιά, σε μια ηλικία που μονάχη έγνοια τους πρέπει να είναι η σπουδή και η μόρφωση. Για του λόγου το

αληθές, παρεμβάλλω ένα κείμενο, το οποίο περι-έχεται στο «τετράδιο εργασιών» του μαθήματος «Νεοελληνική Γλώσσα», Α’ Γυμνασίου (σελ. 16). Δηλαδή απευθύνεται σε παιδιά 12-13 ετών, που μόλις εγκατέλειψαν το δημοτικό σχολείο. Τίτλος του «Οσάκις». Επαναλαμβάνω αποσκοπεί στην γλωσσική και πνευματική καλλιέργεια μαθητών Α’ Γυμνασίου:

«Ο καθηγητής της φιλολογίας έριχνε κάθε μέ-ρα το μπαλάκι. Όλη η τάξη το έπιανε σαν ένα γαρ-γαλιστικό μήνυμα. Το πετούσε ο ένας στον άλλον. Χαράς ευαγγέλια. «Οσάκις…» άρχισε τη φράση του ο φιλόλογος. «Ναι. Ναι. Ο Σάκης! Ο Σάκης!» φώναζαν όλες μαζί οι μαθήτριες γελώντας. Κι ο καθηγητής τρελαινόταν. «Οσάκις…» επαναλάμβα-νε τονίζοντας τη λέξη σαν να έλεγε «σκάστε».«Ο Σάκης! Ο Σάκης!» ακουγόταν πάλι από κάτω και το γέλιο έδινε κι έπαιρνε. Ο καθηγητής δεν μπορού-σε να ξεχωρίσει ποιες από τις μαθήτριες ήταν οι δράστες. Η λέξη – μπαλάκι κυλούσε ακαριαία σε κλάσμα δευτερολέπτου μέσα από τα χείλια τους που ήταν κρυμμένα στο κάτω μέρος του σκυμμέ-νου τους κεφαλιού. Νόμιζε πως απλώς επαναλάμ-βαναν τη λέξη. Πως τις ερέθιζε αυτή η λέξη. Δεν ήταν όμως έτσι. Άλλο πράγμα το «Οσάκις» κι άλ-λος άνθρωπος «Ο Σάκης».

Ο Σάκης ήταν ηλεκτρολόγος με μαγαζί. Με-γαλύτερός τους, 20 με 25 ετών. Τα είχε φτιάξει με την Αλέκα. Μια από τις μαθήτριες της τάξης. Ψη-λή κι αδύνατη, με κοντά ξανθά μαλλιά και μεγάλα καστανά μάτια, μακρύ λαιμό και μακριά χέρια και πόδια, κάπως ξερακιανή, αλλά ζόρικη. Στα 15-16, όπως όλες τους. Η πρώτη που έβγαινε ραντεβού μήνες τώρα. Ο Σάκης την περίμενε το μεσημέρι στην άλλη γωνία κι οι άλλες μαθήτριες έτρεχαν από πίσω της να τον δούνε. Τα σχόλια έδιναν κι έπαιρναν. Ήταν ο πρώτος έρωτας της τάξης.

Ο καθηγητής φώναξε την πρώτη μαθήτρια, τη Μαρία, στο γραφείο του και τη ρώτησε. «Τι συμ-βαίνει με το «Οσάκις»; Γιατί αυτή η αντίδραση;» «Δεν ξέρω, κύριε. Στο δικό μου θρανίο δεν ξέρου-με τίποτα. Το πήραν έτσι φαίνεται και το διασκεδά-ζουν» του απάντησε. Ρώτησε κι άλλες μαθήτριες. Μερικές δεν κρατήθηκαν και γελούσαν. Ο καθη-γητής προσπάθησε να βγάλει από το λεξιλόγιό του τη λέξη «Οσάκις». Αυτή όμως αντιστεκόταν. Του έβγαινε αυθόρμητα, έστω και με κάποια κα-θυστέρηση. Τότε, όμως, γινόταν πανζουρλισμός. Σαν να την είχε στερηθεί η τάξη και ξεσπούσε «Ο Σάκης! Ο Σάκης!», φώναζαν ακόμα πιο δυνατά και γελούσαν με την καρδιά τους. Γιατί ήταν υπόθεση καρδιάς και όχι γραμματικής».

Ερωτώ: Τι διαβάζουμε εδώ; Περιγράφει ή δεν περιγράφει το κείμενο μια αποπλάνηση ανηλί-κου;. Ερωτώ: Όπως παρουσιάζει το κείμενο αυτήν την σχέση, σαν κάτι το φυσιολογικό, το ακίνδυνο, δεν αποτελεί έμμεση παρότρυνση για επιδίωξη τέ-τοιων καταστρεπτικών σχέσεων; Ποιος γονέας θα ανεχόταν η κόρη του «να βγαίνει ραντεβού» με ει-κοσιπεντάχρονο; Εδώ πρόκειται για εξύμνηση της παιδεραστίας, του βδελυρού αυτού εγκλήματος, για το οποίο ανατριχιάζουμε όλοι και στο άκουσμά του. Κάτω από το κείμενο «καμαρώνει», για εμπέ-δωση προφανώς, η εξής κρανιοκενής ερώτηση:

«γιατί γελούσε η τάξη, όταν ακουγόταν η λέξη Οσάκις στο κείμενο». Τι θα απαντήσει το παιδί σε μια τέτοια «παραλυμένη» ερώτηση; Όπως έγραφε σε ένα εξαιρετικό του κείμενο ο αγαπητός μου φί-λος, γιατρός Φώτης Μιχαήλ: «Αντί να διδάσκεται η αρμονική συζυγία, έχουμε πρόωρη σεξουαλική καθοδήγηση. Το πρώτο θα μας εξασφαλίσει ευτυ-χισμένα νιάτα, ενώ το δεύτερο, θα μας φορτώσει με σοβαρά σωματικά και ψυχικά τραύματα, όπως είναι οι ακριβοπληρωμένες επιπόλαιες σχέσεις οι βαριές καταθλίψεις και οι απόπειρες αυτοχειρίας».

«Ανεβαίνουμε» στη Β’ Γυμνασίου. Και εδώ οι ίδιες ψυχοφθόρες ανοησίες. Στο «Ανθολόγιο» της τάξης αυτής επαινείται ο «αρχαίος» θεσμός της εταίρας (=πόρνη). Αποσπώ κάποιους στίχους από το κείμενο: «Είναι κάποια ψηλή (εταίρα) φο-ράει σανδάλι με σόλα λεπτή και κυκλοφορεί με το κεφάλι γερμένο στον ώμο, αυτό αφαιρεί ύψος. Δεν έχει κάποια γλουτούς, τους προσθέτει ραμμέ-νους κάτω από το φόρεμα. Έτσι, όσοι τη βλέπουν εκστασιάζονται με τα οπίσθιά της. Έχει κοιλιά∙ διαθέτουν για λόγου της στήθη, όπως αυτά που έχουν οι ηθοποιοί στις κωμωδίες∙ φορώντας τέτοια στήθη πρόσθετα στητά… (σελ. 40)». Και συνεχί-ζεται η παιδαγωγικώς εξονυχιστική διερεύνηση και ερμηνεία των καλλωπιστικών μεταλλάξεων της εταίρας. Και ακολουθούν βεβαίως οι εμπε-δωτικές ερωτήσεις προς πλήρη αποκολοκύνθω-ση των μαθητών: Η πρώτη αναφέρεται τις «βελ-τιωτικές επεμβάσεις» στις οποίες επιδίδονται οι ιδεώδες εταίρες. Η δεύτερη στα καλλυντικά που χρησιμοποιούν και σε ποιο σημείο του σώματός τους (Ένα καλλυντικό για το εγκέφαλο των συγ-γραφέων χρειάζεται). Γ’ Γυμνασίου, συνεχίζεται το μαγάρισμα των νέων, η απαξίωση του όποιου εναπομείναντος κύρους του σχολικού μαθήματος, αλλά και του εκπαιδευτικού, που καλείται να διδά-ξει τις νεοεποχίτικες σεξομπουρδολογίες.

Μάθημα «Νεοελληνική Γλώσσα» (σελ. 148). Εδώ εμφιλοχώρησε ένα τραγούδι, το οποίο μπο-ρεί να το ακούσει τις μεταμεσονύκτιες ώρες σε κάποιο ξενυχτάδικο για χασομέρηδες, αλλά σε σχολική τάξη ουδείς σοβαρός παιδαγωγός θα το παρουσίαζε και μάλιστα σε βιβλίο. Κείμενο: «Άμα ξυπνήσεις και έχεις βγάλει ουρά / αν κοιταχτείς και έχεις βγάλει βυζιά / Don’t worry be happy / Άμα η κόρη σου σε λέει μπαμπά ενώ ο γιος σου / σε φωνάζει μαμά / Don’t worry be happy» και λοιπά και λοιπά. Ερώτηση: Καθηγητής που θα δι-αβάσει τον στίχο «αν κοιταχτείς και έχεις…» δεν κινδυνεύει με οριστική απώλεια της σοβαρότη-τάς του; Από πότε η χυδαιότητα και η αισχρολογία ανήκουν στα γνωστικά πεδία του σχολείου; Κι αν έγραψα στον πρόλογο για την γλωσσική ακατα-στασία των νέων, δεν το έγραψα για να τους στη-λιτεύσω. Υπαίτιο είναι και το σχολείο. Δρέπουμε τους καρπούς μιας Παιδείας, μιας αγωγής που προ-βάλλει, «διδάσκει» την διαφθορά, την λαγνεία. Ας τα σκεφτούν αυτά οι γονείς, ας τα διαβάσει αυτά κάποιος Εισαγγελέας.

(Κατά το άρθρο 349 του Ποινικού Κώδικα ο προάγων προς πορνεία ή εξωθών προς διαφθορά ανήλικα πρόσωπα είτε υποθάλπει ή διευκολύνει την πορνεία ή διαφθορά ανηλίκων, ονομάζεται μαστροπός και τιμωρείται).

Η μαστροπεία σε σχολικά βιβλία

τουΔΗΜHΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟY

Δασκάλου

31

τουΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝΟΥ

Καθ. Ιατρικής του Α.Π.Θ.Επίτιμο Μέλος Ι.Π.Α.Δ.Μ.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Φάνηκαν στον ορίζοντα και πάλι τα Χριστού-γεννα. Ο καιρός που έσφιξε, ο βαρδάρης

που αγρίεψε, τα πολύχρωμα λαμπι-όνια στην πόλη, οι προθήκες των κα-ταστημάτων και κυρίως μια κρυφή λάμψη, η αναμονή στις άκρες των ματιών των κουρασμένων προσώπων που τρέχουν στους δρόμους.

Είπα ν’ αφήσω για λίγο τις «αμπελοφιλοσοφίες» μου, τις γκρί-νιες και τα «επιστημονικά» μου, άλ-λωστε δεν ξέρω ποιος ενδιαφέρε-ται για όλα αυτά πραγματικά, είπα χρονιάρες μέρες που ‘ρχονται να ξα-λαφρώσω λίγο τα πράγματα, άλλω-στε αφιέρωμα στα παιδιά έχουμε σ’ αυτό το τεύχος, λέω να τους πω ένα παραμύθι…

24 Δεκεμβρίου 1960, χαράματα στην Κοζάνη. Άνοιξα τα μάτια μου, σκοτάδι βαθύ στην παγωμένη κάμα-ρα. Τεντώθηκα κάτω απ’ το βαρύ, ζε-στό πάπλωμα και ψηλάφησα τη μύ-τη μου, το θερμόμετρό μας, το μόνο γυμνό μαζί με το μέτωπο που ήταν έκθετο στον παγωμένο αέρα.

Γύρω στους 0ο C η θερμοκρα-σία. Κράτησα την αναπνοή μου και ανάμεσα στα γαυγίσματα των σκύ-λων προσπάθησα να αφουγκραστώ το χιόνι που έπεφτε. Ναι όταν είναι πυκνό και οι νιφάδες μεγάλες, είναι σιωπή και έχεις τα αυτιά ενός παιδι-ού ακούς αυτό το μαγικό-μονότονο ήχο του χιονιού που πέφτει!

Έσφιξα το κορμί μου και πήρα την ηρωική απόφαση εξόδου απ’ τα παπλώματα, τρέχοντας προς το πα-ράθυρο. Τα παγωμένα χνώτα μου θά-μπωσαν το τζάμι που ούτως ή άλλως ήταν γεμάτο πάνω απ’ το μισό με χιό-νι. Τα σύρματα στα τηλεγραφόξυλα είχαν ενωθεί απ’ το χιόνι και επιβε-βαίωσα την ακουστική μου εμπειρία κοιτώντας στο μικρό λαμπιόνι του δρόμου το χονδρό και πυκνό χιόνι που εξακολουθούσε να πέφτει όλη τη νύχτα.

Χαμογέλασα πονηρά, χοροπή-δησα λίγο να ζεστάνω τα πόδια μου με τις χοντρές κάλτσες και μπήκα βι-αστικός στο διπλανό δωμάτιο που ο πατέρας μου είχε «μπουμπουνίσει» ήδη τη μεγάλη μαντεμένια σόμπα και σκαλίζοντας τα ξύλα σιγοψιθύ-ρισε «βιάσου, άργησες θα σε προ-λάβουν οι άλλοι» και βγήκε έξω ψά-χνοντας το φτυάρι για να μου ανοίξει μονοπάτι στην αυλή μας ως τον «πα-τημένο» δρόμο.

Ήδη ακούγονταν «φτυαρίσμα-τα» απ’ όλα τα σπίτια τριγύρω για το καθάρισμα του χιονιού. Ο πατέ-ρας μου ήταν όμως γρήγορος σ’ αυ-τά. Έριξα τρεις σταγόνες παγωμένο

νερό στα μάτια και βιαστικά ρούφη-ξα το καυτό τσάι που είχε πάνω στη σόμπα η μάνα μου, κατάπια γρήγορα μερικές ελιές και λίγο χαλβά μαζί με μια μεγάλη φέτα ψωμιού που ζύμω-σε από χθες και άρχισα να ντύνομαι βιαστικά.

Διπλές χοντρές κάλτσες, τις ψηλές γαλότσες, τις μπιτζάμες από κάτω το «γκολφ», που μου ‘ραψε η μάνα μου, από πάνω και μέσα στις γαλότσες, πουλόβερ χοντρά, μπου-φάν, κασκόλ, γάντια, την τραγιάσκα, άρπαξα το χειροποίητο «τσόκο» (ξύ-λινο σφυρί για χτυπήματα στις πόρ-τες απ’ τον πατέρα μου) και το με-γάλο, βαθύ, γερό σακούλι για τα «καλούδια» (απ’ τη μάνα μου), έκα-να το σταυρό μου ψελλίζοντας κά-τι από μέσα μου, πήρα το φιλί στο μάγουλο και το «πρόσεχε μην αρ-γήσεις» πετάχτηκα στο δρόμο πάνω στο τριζάτο φρέσκο χιόνι, γλιστρώ-ντας και πέφτοντας στην ουσία πε-τώντας στον κατήφορο. Όλο το σόι, οι θείες μένανε στις τέσσερις άκρες της πόλης κι είχα δρόμο μπροστά μου. Άρχισε να φέγγει λίγο, το χι-όνι το χαβά του, κολλούσε στο πρό-σωπο, έκλεινε τα μάτια. Γύρω μου γινόταν χαμός απ’ τα χτυπήματα με τους «τσόκους» στις βαριές ξύλινες πόρτες και τις φωνές των συνομη-λίκων μου… «κόλιαντα μπάμπου…» … «Χριστός γεννάται σήμερον…» … «Και του χρόνου…».

Νωρίς το απόγευμα… η επιστρο-φή του πολεμιστή. Οι ιαχές σταμά-τησαν, τα βήματα βαριά, το σακούλι βαρύτερο. Άδειασα τη σοδειά στον καναπέ… μανταρίνια, φιρίκια, κά-στανα, καρύδια, γλυκάκια διάφο-ρα και κουλουράκια απ’ τις θείες… Άδειασα τις τσέπες, γέμισα τον κου-μπαρά και άρχισα να κάνω σχέδια για τις «επενδύσεις». Είχα τελειώ-σει όλο τον «Ιούλιο Βερν» και είχα «σταμπάρει» τους «Αδελφούς Καρα-μαζώφ» του Ντοστογιέφσκι αν και κάποιοι μου είπαν πως δεν ήταν στα μέτρα μου ακόμη.

Η κάμαρα είχε ζεσταθεί για τα καλά. Τα «γιαπράκια» μου έσπαζαν τη μύτη καθώς σιγοέβραζαν στις δυο μεγάλες κατσαρόλες, στριφο-γύρναγα γύρω τους συνεχώς υπό το άγρυπνο βλέμμα της μάνας μου, που πηγαιονερχότανε ετοιμάζοντας τα άλλα αυριανά «καλούδια», τονί-ζοντας σοβαρά… «αύριο θα κοινω-νήσουμε!». Η αρμιά (το λάχανο στην αρμύρα) και το ζουμί του δίπλα να ανανεώνουν το βράσιμο στα γιαπρά-κια συνεχώς.

Ζεστάναμε νερό, έκανα μπάνιο για χαλάρωμα και για την αυριανή μέρα, έβαλα ζεστές μπιτζάμες, χο-

ντρές κάλτσες, πήρα τον Παπαδια-μάντη στα γόνατά μου, κούρνιασα στον καναπέ κάτω απ’ το παράθυρο με το χιόνι να πέφτει ασταμάτητα…

Γρήγορα με πήρε ο ύπνος ανά-μεσα στις μυρωδιές απ’ το βράσιμο των γιαπρακιών, το ζεστό ψωμί απ’ το φούρνο και τους κουραμπιέδες, το τρίξιμο των ξύλων και τις ανταύ-γειες απ’ τη σόμπα.

Κατάλαβα μόνο το φιλί της μά-νας στο μέτωπο, το πάπλωμα που με σκέπασε και το ψιθύρισμά της «αύ-ριο στις τέσσερις θα κοινωνήσου-με!». Ονειρεύτηκα το «Χριστό στο Κάστρο» στο Νησί του Παπαδιαμά-ντη, (δεν μπορούσα να καταλάβω Χριστούγεννα χωρίς χιόνι), το δικό μας τον «Άη-Νικόλα» αύριο το πρωί

με τα φώτα, εμένα με τα «καλά» μου στη γωνίτσα κάτω απ’ το μεγάλο «μα-νουάλι» και τους ψαλτάδες στο «Χρι-στός γεννάται δοξάσατε» και κυρί-ως τη γρήγορη επιστροφή στο σπίτι και δυο αχνιστά γιαπράκια στο πιάτο μου με λίγο κόκκινο κρασάκι… λό-γω της ημέρας. Καλά Χριστούγεννα.

Όνειρο Χριστουγέννων

32

Οσο οι μέρες κοντεύουν στην με-γάλη γιορτή της Γεννήσεως του Χριστού, τόσο και πιο πολύ προ-σπαθεί κανείς να προσεγγίσει το θαύμα. Ο Θεός ταπεινώνεται,

γεννιέται και ανακλίνεται σ’ ένα σπήλαιο για να σώσει τον άνθρωπο. Η γιορτή έχει την πνευματι-κή της προσέγγιση και δεν πρέπει με την συνεχή της ροή να γίνεται μια συνήθεια και να κινείται σαν ένα ειδυλλιακό παραμύθι με όλα τα έθιμα και το θέατρο του παραλόγου της κενοδοξίας. Η Εκκλη-σία μας λέγει ότι το Μυστήριο της ενανθρωπήσε-ως του Χριστού δεν θέλει έρευνα, αλλά μόνο με την πίστη της καρδιάς του μπορεί ο άνθρωπος να το προσεγγίσει. Με την πίστη μπορεί να ψαύσει το απ’ αιώνων σεσιγημμένο σχέδιο του ερχομού του Υιού Θεού του στην γη. Η πίστη κινείται σ’ έναν χώρο, όπου η λογική δεν μπορεί να εξηγήσει και όπου η αγάπη του Θεού κινείται υπέρλογα.

Πέρα όμως από το εσωτερικό θαύμα της πίστε-ως, η Βίβλος λέγει και το ερευνάτε τας Γραφάς. Δεν μπορεί η πίστη να είναι ένα συναισθηματισμός, ούτε και να βασίζεται σε μια άκοπη αποδοχή ενός ιστορι-κού γεγονότος. Ο κάθε ελεύθερος ερευνητής πρέπει να βάλει το χέρι του ‘’επί τον τύπον των ήλων’’, να ψάξει το κρυμμένο θαύμα μέσα στο ιστορικό γεγονός των Χριστουγέννων για να βεβαιωθεί για την αλή-θεια. Και πράγματι γύρω από την Γέννηση του Χρι-στού κινείται ένα μόνιμο θαύμα, που μπορεί κανείς να το κρατήσει στα χέρια του, να νιώσει θαυμασμό και από εκεί να κινηθεί στην αληθινή πίστη και να φτάσει σε μια εσωτερική βίωση και προσκύνηση. Είναι το μόνιμο θαύμα της προφητείας.

Το θαύμα αυτό είναι πρωτοφανές στην ιστορία της ανθρωπότητος και εκτυλίσσεται εκπληκτικά μέ-σα στην Βίβλο. Είναι ένα θαύμα χειροπιαστό, ένα μό-νιμο χειρόγραφο θαύμα που δημιουργεί θαυμασμό για τον αληθινό Θεό των χριστιανών.

Η προσδοκία των εθνών Στο βιβλίο της Γενέσεως ο αναμενόμενος

Χριστός χαρακτηρίστηκε ως ‘’η προσδοκία των εθνών’’(Γεν. 49,10). Όλοι οι λαοί ήλπιζαν και προσ-δοκούσαν τον ερχομό ενός Λυτρωτού και ‘’επί τω ονόματι Αυτού έθνη ελπιούσιν’’(Ησ. 42,4). Ήταν μια πανανθρώπινη προσδοκία. Μελετώντας τα βιβλία των θρησκειών εκπλήσσεται κανείς βλέποντας την ενότητα όλων στην ίδια προσδοκία και με τις ίδιες παραδόσεις που ομιλούν οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτό δεικνύει θρησκειολογικά ότι όλες οι θρησκείες έχουν κοινή την ρίζα τους. Όταν χω-ρίστηκαν οι λαοί με την σύγχυση στον Πύργο της Βαβέλ, το μόνο κοινό που κράτησαν ήταν οι προφη-τείες-υποσχέσεις του Θεού για τον ερχομό του Μεσ-σία. Μέσα στους αιώνες έμενε ζωντανή η θύμηση και καταγεγραμμένη η υπόσχεση του Θεού, το πρω-τευαγγέλιο, που δόθηκε από τον Θεό στους πρωτο-πλάστους για τον ερχομό του Χριστού από παρθένο γυναίκα.(Γεν.3,14-15)

Και είναι θαυμαστό ότι όλοι οι λαοί είχαν κοινή προσδοκία, κοινό προσανατολισμό ως προς τον τόπο απ’ όπου θα έλθει και πως θα έλθει και τι θα προσφέ-ρει. Οι λαοί της Δύσης και της Μεσογείου ανέμεναν τον ερχομό του Λυτρωτή από την Ανατολή, και όλοι οι λαοί της Άπω Ανατολής περίμεναν από την Δύση. Και όλοι σύγκλιναν σε έναν τόπο που λέγεται Πα-

λαιστίνη. Ο Κομφούκιος και τα θρησκευτικά βιβλία των Κινέζων τον ονόμαζαν «Ουρανάνθρωπον» και Άγιον», που όλοι τον περιμένουν όπως τα μαραμέ-να δάση την δροσιά. Είναι αυτός που θα θυσιαστεί για να φέρει την ειρήνη μεταξύ ουρανού και γης. Τα κείμενα του Βεδισμού και το Θιβέτ, γράφουν ότι ο λυτρωτής θα γεννηθεί από Παρθένο γυναίκα και θα φέρει την αποκάλυψη της θείας αλήθειας. Οι Αι-γύπτιοι περίμεναν την σωτηρία τους από έναν από-γονο που θα γεννηθεί από γυναίκα, που εξ αιτίας της μπήκε η αμαρτία στον κόσμο με την επίδραση του φιδιού. Οι Πέρσες έλεγαν πως ο προσδοκώμε-νος Λυτρωτής θα ελευθερώσει την ανθρωπότητα από το κακό πνεύμα, που μπήκε σαν φίδι στον κό-

σμο και τον οδήγησε στο κακό. Οι Άραβες περίμε-ναν τον ελευθερωτή των λαών. Οι Ινδοί περίμεναν τον ελευθερωτή από τον μέγα όφι. Ο Κολόμβος όταν ανακάλυψε την Αμερική την πρώτη ερώτηση που δέχτηκε από τους ιθαγενείς ήταν, αν γεννήθηκε ο Σωτήρας, που θα φονεύσει το κακό φίδι που οδήγησε τον κόσμο την αμαρτία. Ή σκανδιναυϊκή Έδδα περί-μενε την συντριβή του μεγάλου φιδιού. Οι Έλληνες προσδοκούσαν κι αυτοί τον λυτρωτή όπως απηχεί-ται έντονα από τον ποιητή Αισχύλο στον ‘’Προμηθέα Δεσμώτη’’. Στο έργο του αυτό γράφει σαν να γνωρίζει το 53ο κεφάλαιο του προφήτη Ησαΐα. Ο λυτρωτής του δε-μένου Προμηθέα θα είναι υιός Θεού

ΑΠΟΨΕΙΣ

Το μόνιμο θαύματου

Π. ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ ΤΟΠΑΛΗ

33ΑΠΟΨΕΙΣ

και υιός Παρθένου που θα κατεβεί μέχρι τα τάρτα-ρα του Άδη και θα μπει στην θέση του και θα θυσι-αστεί για την σωτηρία του, «Τοιούδε μόχθου τέρμα μή τι προσδοκά, πριν άν θεών τις διάδοχος τών σων πόνων φανή, θελήση τ’ εις άναύγητον μολείν Άδην, κνεφαία τ’ άμφί ταρτάρου βάθη». Οι Ρωμαίοι με τον Κικέρωνα, τον Οράτιο, τον Οβίδιο και τον Βιργίλιο νοσταλγούν την εποχή που θα κυβερνά ο Διδάσκα-λος, ο Θεός που θα γεννηθεί ως βρέφος από μητέρα και θα εγκαταστήσει τον χρυσού αιώνα.

Για όλους τους λαούς της γης ο Λυτρωτής ήταν ο προσδοκώμενος και αναμενόμενος. Εδώ βρίσκεται το μεγάλο θαύμα διάχυτο, απτό και ξεκάθαρο μέσα στους αιώνες, στην ιστορία της ανθρωπότητος. Όλες οι προφητείες των έχουν την ενότητα τους θεματι-κά και συγκλίνουν στην κοινή ρίζα, την προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης. Όντως με την γέννηση Του ο Χριστός «έπεσκέψατο ημάς έξ ύψους ό Σωτήρ» καί «ανέτειλε τω κόσμω τό φώς τό τής γνώσεως».

Α. Το μόνιμο Θαύμα της προφητείας στην ΒίβλοΕκεί όμως που ζει κανείς το μεγαλείο του θαύ-

ματος είναι στο θεόπνευστο βιβλίο της Αγίας Γραφής. Πιάνοντας στα χέρια μας την Βίβλο διαπιστώνουμε ότι μέσα εκεί ενυπάρχει ένα ζωντανό και μόνιμο θαύμα, που είναι ορατό σ’ όλους πέρα από το αν πι-στεύει η όχι κανείς. Η ιστορική γνώση δεν μπορεί να εθελοτυφλεί. Είναι το θαύμα της προφητείας το οποίο μοναδικά στον κόσμο και στην θρησκευτική φιλολογία υπάρχει στην Βίβλο των χριστιανών. Η Βί-βλος αποτελείται από την Παλαιά Διαθήκη και την Καινή Διαθήκη. Το βιβλίο της Παλαιάς περιέχει τον Νόμο και τους Προφήτες. Οι προφήτες έζησαν σε διάφορες εποχές χρονολογικά και σε διάφορους τό-πους και ως φωτισμένοι και ‘’βλέποντες’’ του Θεού είχαν ως έργο τους το κήρυγμα της μετανοίας στον λαό και το να προφητεύουν το μέλλον γενέσθαι. Μέ-σα στις προφητείες των ομιλούν για το εγγύς μέλλον και το απώτερο και τα συμπλέκουν μεταξύ τους. Οι προφητείες για το εγγύς εκπληρώνονται άμεσα στις μέρες των και γίνονται εγγύηση και για το απώτερο μέλλον. Βλέπουμε το θαυμαστό ότι όλες οι προφητεί-ες της Π.Δ. εστιάζονται σε ένα και μοναδικό πρόσω-πο, τον Χριστό του Κυρίου. Ο κάθε προφήτης στην κάθε του εποχή και τόπο μιλά και Τον περιγράφει με την δική του λεπτομέρεια. Εκεί που εκπλήσσε-ται κανείς είναι το βιβλίο του προφήτου Ησαΐα, που ονομάζεται ο πέμπτος ευαγγελιστής. Περιγράφει προφητικά το πάθος του ‘’πάσχοντος δούλου’’ με όλη την ακρίβεια των διηγήσεων των αυτοπτών μα-θητών του Κυρίου. Ο κάθε προφήτης συμπληρώνει τον άλλο άσχετα αν έζησε αλλού και σ’ άλλη εποχή. Όλες μαζί οι προφητείες μέσα στον χρόνο χτίζουν και σμιλεύουν άρτια το πρόσωπο του Χριστού με μια άριστη ακρίβεια. Ένας παλαιός σοφός Ιεροκήρυκας ο Κων/νος Καλλίνικος περιέγραφε πολύ επιτυχημένα το θαύμα της προφητείας ως εξής: «έχετε ενώπιον σας άγαλμα τεράστιον, τό όποιον δεν λαξεύεται ύφ’ ενός και δια μιας, άλλ’ ύπό πολλών και κατά διαφό-ρους χρόνους. Ό εις τεχνίτης ζή εις την Βαβυλώνα· ό άλλος εις την Αίγυπτον ό τρίτος εις την Ιερουσαλήμ· ό τέταρτος εις την Μεσοποταμίαν και άλλοι αλλαχού. Ό πρώτος κατασκευάζει την κεφαλήν του αγάλματος· ό δεύτερος λαξεύει τους βραχίονας· ό άλλος τήν κοι-λίαν ό έτερος τους πόδας. Ό πρώτος έζησεν 800 έτη προ Χριστού, ό δεύτερος 1.200, ό τρίτος 1.000 και ό άλλος 500, ούτως ώστε ουδέποτε ήτο δυνατόν να έλ-θουν εις συνεννόησιν. Έπειτα; Έπειτα συνηνώθησαν τά διάφορα τεμάχια, τά κατά διαφόρους τόπους και χρόνους... και -ώ του θαύματος!- συγκολληθέντα και προσαρμοσθέντα θαυμασίως, απετέλεσαν τήν εικό-να του Χριστού! Τίς θ’ άποδώση τό μοναδικόν τούτο θαύμα εις σύμπτωσιν; Τίς δεν θά διακρίνη ενταύθα

επιστατούν τό πανάγιον Πνεύμα και τούς προφήτας υπό σχέδιον ενιαίον εμπνέον;».

Το θαύμα της προφητείας είναι ένα γεγονός αναντίρρητο, ένα μόνιμο θαύμα, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ως ένα προκατασκευασμένο ψέμα. Η μεγαλύτερη ανακάλυψη του 20ου αιώνος που εί-ναι τα χειρόγραφα του Oumran και τα οποία χρονο-λογούνται από το 280 π.χ., περιέχουν τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης και αποτελούν την μεγαλύτερη απόδειξη για την προ Χριστού προέλευση της. Και οι ‘’λίθοι κεκράξονται’’. Οντως τα αρχαιολογικά ευ-ρήματα μιλούν για την αληθινότητα της προφητείας.

Σαν μια απλή απόδειξη του θαύματος της προ-φητείας μπορούμε να δούμε κάποιες απ’ αυτές.

1. Προφητεύτηκε ο τόπος που θα γεννηθεί από τον Μιχαία το 800 π.χ. ‘’και σύ, Βηθλεέμ, οἶκος τοῦ Εφραθά, ὀλιγοστὸς εἶ τοῦ εἶναι ἐν χιλιάσιν Ιού-δα· ἐκ σοῦ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ισραήλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος.’’(Μιχ.5,1)

2. Προφητεύτηκε ότι θα γεννηθεί από γυναί-κα Παρθένο από τον Ησαΐα το 800 π.Χ. ‘’διὰ τοῦτο δώσει Κύριος αὐτὸς ὑμῖν σημεῖον· ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ ᾿Εμμανουήλ’’.(Ησ.7,14)

3. Ο Δαβίδ το 1050 π.Χ. βλέπει τους Μάγους να έρχονται και να φέρουν δώρα στον Βασιλέα Χρι-στό, ‘’βασιλεῖς Θαρσὶς καὶ νῆσοι δῶρα προσοίσουσι, βασιλεῖς ᾿Αράβων καὶ Σαβᾶ δῶρα προσάξουσι. καὶ προσκυνήσουσιν αὐτῷ πάντες οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς, πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσουσιν αὐτῷ’’(Ψαλμ.70,10-11). Για το ίδιο γεγονός και ο Ησαΐας αναφέρει, ‘’ καὶ ἥξουσί σοι ἀγέλαι καμήλων, καὶ καλύψουσί σε κά-μηλοι Μαδιὰμ καὶ Γαιφά· πάντες ἐκ Σαβὰ ἥξουσι φέ-ροντες χρυσίον καὶ λίβανον οἴσουσι καὶ λίθον τίμιον καὶ τὸ σωτήριον Κυρίου εὐαγγελιοῦνται’’ (Ης.60,6).

4. Η πιο συνταρακτική προφητεία είναι του προφήτου Δανιήλ που έζησε το 500 π.Χ. και προ-φητεύει τον ακριβή χρόνο της παρουσίας του Χρι-στού Μεσσία πάνω στην γη. Γράφει την προφητεία τον καιρό που οι Ισραηλίτες ήταν αιχμάλωτοι στην Βαβυλώνα. Λέγει ξεκάθαρα ότι από τον καιρό που θα βγει το διάταγμα για να ανοικοδομηθεί η πόλη των Ιεροσολύμων θα περάσουν 69 εβδομάδες ετών (69×7=483) και θα εμφανιστεί ο Μεσσίας. Μελετώ-ντας την Ιστορία βλέπουμε ότι το διάταγμα αυτό βγήκε από τον βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη Α’ τον Μακρόχειρα το 7ο έτος της βασιλείας του, δηλ. το 457 π.Χ.. Αν τώρα προσθέσουμε τα 483 έτη και μια ολυμπιάδα που χάθηκε στο μέτρημα του ιστο-ρικού χρόνου, φτάνουμε στο έτος που σύμφωνα με του Ευαγγελιστές ο Κύριος Ιησούς Χριστός έκανε την εμφάνιση του σαν Διδάσκαλος στον Ισραηλιτικό λαό. ’’ καὶ γνώσῃ καὶ συνήσεις· ἀπὸ ἐξόδου λόγου τοῦ ἀποκριθῆναι καὶ τοῦ οἰκοδομῆσαι Ιερουσαλὴμ ἕως χριστοῦ ἡγουμένου ἑβδομάδες ἑπτὰ καὶ ἑβδομάδες ἑξηκονταδύο· καὶ ἐπιστρέψει καὶ οἰκοδομηθήσεται πλατεῖα καὶ τεῖχος, καὶ ἐκκενωθήσονται οἱ και-ροί. καὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξηκονταδύο ἐξολοθρευθήσεται χρῖσμα, καὶ κρίμα οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ’’(Δαν. 9,25-26)

5. Επί πλέον έχει προφητευθεί:‘Η σφαγή των νηπίων (Ίερ. 38, 15), η φυγή στήν

Αίγυπτο (Ώσ. 11, 1), ο Πρόδρομος του (Μαλ. 3, 1), τά θαύματα του (Ήσ. 35, 5 - 6), η προδοσία του Ιούδα (Ψαλμ. 40, 8 - 10), τά Πάθη του (Ήσ. 50, 6), η Ανά-σταση του (Ψαλμ. 15, 10-11), η Ανάληψη του (Ψαλμ. 109, 1), η Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος (Ίωήλ 3, 1-5) και τόσες άλλες προφητείες.

Β. Το θαύμα της προσωπικής αναγέννησηςΟ Χριστός είναι ένα ιστορικό πρόσωπο, που η

γέννηση Του συνοδεύτηκε με ένα τόσο θαυμαστό

γεγονός την προφητεία. Είναι μοναδικό και μόνιμο θαύμα στην ιστορία της ανθρωπότητος, που βεβαι-ώνει ότι ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού. Έχει την προέλευση του από τον Θεό και μπορούμε να το ζούμε μελετώντάς το χειροπιαστά στην Βίβλο. Αυτό αναδεικνύει την ανάγκη του ανθρώπου, που είναι τίμιος ερευνητής, να ψάξει τον Χριστό και ως προ-σωπικό του Λυτρωτή. Αυτό είναι και το νόημα των Χριστουγέννων. Τις ημέρες αυτές που ζει το όντως θαύμα της γέννησης του Χριστού μπορεί να πιστέ-ψει και στην δική του ανά-γέννηση. Να ζήσει και να κτίσει την δική του καινούργια γέννηση εν Χριστώ με την μετάνοια του και την αλλαγή ζωής. Να δει στ’ αλήθεια πως και για αυτόν είναι ο προσδοκώμενος Μεσσίας, που μπορεί να τον λυτρώσει από την ενο-χή, από τον ψυχικό θάνατο της αμαρτίας, την μιζέ-ρια του εαυτού του και την παγωνιά της αγάπης του προς τον αδελφό.

Το όλο αυτό θαύμα της προφητείας εγγυάται για ένα άλλο θαύμα που μπορεί να γίνει μέσα μας τις ημέρες αυτές και είναι η προσωπική μας αναγέννη-ση, η εν Χριστώ γέννηση μας. Η μετάνοια μας, που είναι ένα εσωτερικό πένθος και δάκρυα για τον κακό εαυτό μας και παράλληλα η ομολογία ενώπιον του πνευματικού πατέρα είναι όντως μια καινούργια γέννηση. Η γιορτή των Χριστουγέννων είναι η γι-ορτή των ταπεινών που έχουν την δύναμη να στή-σουν τον εαυτό τους απέναντι στον καθρέπτη του λόγου του Θεού και της συνείδησης και να κάνουν την αληθινή ενδοσκόπηση που θα τους οδηγήσει στην αναγέννηση, στην αληθινή προσκύνηση στην φάτνη του γεννηθέντος Χριστού. Κι αυτό όντως εί-ναι το άλλο εσωτερικό θαύμα που διενεργείται στην καρδιά του κάθε τίμιου ερευνητή της αλήθειας. Εί-ναι το θαύμα του γυρισμού από το σκοτάδι στο ‘’φώς το της γνώσεως’’.

Γ. Το θαύμα της Θείας ΛειτουργίαςΚαι το θαύμα συνεχίζεται. Η γέννηση του Χρι-

στού συντελείται σε κάθε Θεία Λειτουργία. Το θαύ-μα τελείται στην πιο κατανυκτική ώρα της, την ώρα του Καθαγιασμού, τότε που γονατίζουν οι καρδιές και τα γόνατα και κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα και μεταποιεί τον άρτο σε Σώμα Χριστού και το οίνο σε Αίμα Χριστού. Και κατόπιν με την Θεία Μετάληψη ο Κύριος γεννιέται στην καρδιά του κάθε πιστού. Γεννιέται στην φάτνη της καρδιάς του. Ζει το θαύ-μα προσωπικά και οντολογικά μέσα του. Έτσι λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος «Άνοιξε τις πύλες του ουρα-νού και κοίτα εκεί μέσα στην Αγία Τράπεζα και θα ατενίσεις το Σώμα του βασιλέ¬ως Χριστού. Αυτό το τιμιώτερο από καθετί άλλο, το βλέπεις και στην γη. Και δεν το βλέπεις μόνον, αλλά και το ψηλαφείς. Και δεν το ψηλαφείς απλώς, αλλά και το εσθίεις και το παίρνεις μαζί σου. Λοιπόν καθάριζε την ψυχή σου, ετοίμαζε την σκέψη σου προκειμένου να υποδεχθείς το μυστήριο αυτό».

Η γέννηση του Χριστού πρόκειται να τελεστεί στις 25 Δεκεμβρίου κατά την τέλεση της Θείας Λει-τουργίας στον Ιερό Ναό. Εκεί συνεχίζεται το μεγά-λο Θαύμα της Γέννησης του Χριστού, που ξεκίνησε προ αιώνων με την προφητεία για τον ερχομό Του και έγινε ιστορικά στην πόλη της Βηθλεέμ. Ο Ιερός Ναός τώρα είναι το σπήλαιο και η Αγία Τράπεζα η φάτνη. Εκεί με την πίστη μας θα δούμε το Βρέφος Χριστό να ανακλίνεται. Εκεί και μείς με καθαρή συ-νείδηση θα δεχτούμε στην καρδιά μας το βρέφος Χριστό και θα γεννηθεί μέσα μας. Θα κοινωνήσου-με των Αχράντων Μυστηρίων. Και αν και φέτος ο Χριστός γεννηθεί μέσα μας σίγουρα θα φέρει την χαρά και την ειρήνη και την αγάπη.

-‘’Ο Χριστός ετέχθη’’-‘’Αληθώς ετέχθη εν ταις καρδίαις ημών’’

34

Τρίτη 17/11 μια ακό-μη μέρα ανάμεσα σε προβλήματα και φόρτο δουλειάς. Για τους πολλούς, όχι

για όλους. Μια ολόκληρη γενιά αν-θρώπων έχει πάνω της την σφρα-γίδα αυτής της μέρας χαραγμένη σαν παρακαταθήκη ή σαν φορτίο. Ανάλογα με ποιο τρόπο θέλει ο καθ΄ ένας να τοποθετεί τον εαυτό του στο ποτάμι της ιστορίας, που όλους μας σέρνει προς την ίδια κατεύθυνση μεν αλλά δεν αισθα-νόμαστε όλοι την ορμή του με τον ίδιο τρόπο. Ίσως γιατί κάποιοι από μας έχουμε συμβάλλει στην επι-τάχυνση των γεγονότων. Ίσως πάλι γιατί δεν βλέπουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο τις πράξεις μας που έμελ-λε να σηματοδοτήσουν μια απ΄ τις στιγμές που στάθηκε ο χρόνος.

Όμως αυτά θα τα αξιολογή-σει πολύ αργότερα ο ιστορικός του μέλλοντος με επιστημονικό τρόπο και θα τα καταχωρήσει ως συμβά-ντα μιας ιδιαίτερης ενότητας που τροποποίησε, κατά τον όποιο τρό-πο, την ιστορική πορεία του λαού μας. Για μας είναι πολύ νωρίς να γνωμοδοτήσουμε με ακρίβεια πά-νω στην σημασία των γεγονότων, πολύ δε περισσότερο για όσους από εμάς συμμετείχαμε καθ΄ οι-

ονδήποτε τρόπο, στις ιστορικές αυτές στιγμές. Υπάρχει πάντοτε η φόρτιση που θολώνει την αντικει-μενική κρίση και μας καθιστά άλ-λες φορές υποκειμενικούς, άλλες αντιδραστικούς και κάποιους από εμάς μέχρι και εχθρικούς. Ποτέ όμως δεν μας αφήνει αδιάφορους! Αυτό φαίνεται σε κάθε συζήτηση που θ΄ ανοιχτεί με ευκαιρία τούτη τη μέρα και τις περισσότερες φο-ρές η «περιούσια» γενιά μας ακού-ει τα σχολιανά της για την κατάντια της και τα λάθη που έχει κάνει μέ-χρι σήμερα. Ωστόσο δεν παύει να είναι μια γενιά με ονοματεπώνυμο και πολύ βαριά σφραγίδα που γοη-τεύει με τις ιστορικές στιγμές που έζησε, εξάπτοντας την φαντασία των νέων παιδιών. Αυτό είναι και το λεπτό σημείο αυτής της υπόθε-σης. Οι νέοι άνθρωποι πρέπει να σχηματίσουν μια όσο γίνεται πιο αντικειμενική άποψη για τα γεγο-νότα εκείνων των ημερών.

Με τούτες τις σκέψεις απο-φάσισα να συμμετάσχω σε μια συ-ζήτηση σε κάποιο γυμνάσιο. Σαν πρώτη εντύπωση θα μπορούσα να πω πως η ωριμότητα με την οποία αντιμετωπίζουν το θέμα τα παιδιά είναι εντυπωσιακή. Έχουν ξεκάθα-ρη ματιά ως προς τα γεγονότα και ορθή λογική απέναντι στις οριακές εκείνες στιγμές που βιώναμε εμείς κάτω από ένα δικτατορικό καθε-στώς. Ασφαλώς υπήρξε αρχικά ένα δέος απέναντι στους «ζώντες μύθους» όμως με την πάροδο του χρόνου και τη συζήτηση οι πρώτες εντυπώσεις παραχώρησαν τη θέση τους στην ορθή υπόσταση των γε-γονότων εκείνων των ημερών. Τότε έγινε φανερό το βάθος της σκέψης τους και ο προβληματισμός ο οποί-ος είχε μεν αναπτυχθεί αλλά τις περισσότερες φορές έμενε ανέκ-φραστος ή και αναπάντητος. Επει-δή οι συζητήσεις επί αυτού του θέ-ματος έχουν περισσέψει όλα τούτα τα χρόνια και οι θέσεις που έχουν ακουστεί λίγο-πολύ είναι γνωστές, περίμενα πως το όλο θέμα θα γυρ-νούσε γύρω απ΄ τα γνωστά και τε-τριμμένα. Αυτό που συνάντησα ήταν μια έκπληξη ιδιαιτέρως ευ-χάριστη! Δεν θα ήθελα να επε-κταθώ στην ουσία της συζήτησης γιατί αισθάνομαι ότι θα πρόδιδα τα ιερά μιας μύησης. Αυτό που θα ήθελα να τονίσω σαν κατακλείδα είναι πως τα νέα παιδιά είναι από πολύ καλή πάστα. Σίγουρα πολύ καλύτερη απ΄ τη δική μας.

Δεν καταλαβαίνω τι πάει να πει «Οι άνθρωποι να καταλάβουν την αξία του Επισκοπείου», ούτε πως είναι δυνατόν να προκύπτουν ευαισθησίες από αόριστα «πρέ-πει».

Όταν μία χώρα ασήμαντη σε μέγεθος (οικονομικό) φροντίζει να επιδείξει στοιχεία καθολικής διαφθοράς(1) και επιπόλαιας δι-ασποράς του Ελληνικού μόχθου αλλάζει την κατεύθυνση της κοι-νωνίας σε αντικοινωνική συμπε-ριφορά. Έχει σημασία να συνει-δητοποιήσουμε την σχέση της κοινωνίας με την εξουσία (όποια-δήποτε εξουσία) όταν η προτεραι-ότητα της ατομικής-οικονομικής εξασφάλισης λειτουργεί προ-κλητικά και απροσχημάτιστα από τους εξουσιαστές σαν να υπάρ-χουν δύο μήτρες στην κοινωνία.

Η μία είναι η μερίδα εκεί-νων που απροκάλυπτα ζητούν και παίρνουν επιδεκτικά «επίση-μοι ζήτουλες». Η δεύτερη είναι η «ποιμνιώδη μάζα» των πολιτών που πάντα πληρώνει τα ανεπαρ-κή ψηφοδέλτια.

Στην στατιστική, μετρούμενη η φτώχια στην Χώρα μας είναι τε-ράστια. Οι οικονομικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι θα περάσου-με δύσκολες ημέρες. Το «μαρ-κάρισμα» στην αγορά και στους μισθούς είναι στενό. Ταυτόχρο-να (το θεωρούμενο ως αυτονόη-το) όλοι όσοι φέρουν εξουσία θα πρέπει να αποκλείσουν την πο-λυτέλεια στην διευκόλυνση του «μοιράζω» το χρήμα των πολιτών παρά μόνο δίκαια και με κριτήρια κοινωνικά. Απόλυτη προτεραιό-τητα οι εξουσίες και οι εξουσια-στές πρέπει να δίδουν στο απρό-σωπο κοινωνικό σύνολο και να τους προσφέρουν λύσεις και όχι ευχολόγια.

Αν μπορέσει κανείς να κα-ταλάβει γιατί αυτή την επο-χή της βαθιάς ύφεσης έδωσαν 300.000,00€ για την αναστύλω-ση ενός κτιρίου (όποιο και αν εί-ναι αυτό) θα αισθανθώ σαν τρα-γική φιγούρα που προσπαθεί να καταλάβει τι του λένε τα δεκάδες τηλέφωνα εξοργισμένων συμπο-λιτών μας, που με μία ελευθερο-στομία μιλάνε για παρακμή και χειροκροτούν μία ανίκανη Νο-μαρχιακή Αυτοδιοίκηση να χει-ριστεί το χρήμα στην εποχή της

κρίσης. Θλίψη και οργή μας προ-καλεί όταν ακούμε δημόσια και με φανφάρες τους υπέρμαχους της συντήρησης να διαθέτουν αλόγι-στα και προκλητικά τον μόχθο του Έλληνα χωρίς να προσδιορίζουν τις ανάγκες της Ελληνικής κοινω-νίας σε μέτρα οικονομικών απαι-τήσεων για ποιότητα ζωής (Υγεία – Παιδεία – Ασφάλεια).

Μία μεγάλη μερίδα συμπολι-τών μας δεν δικαιολογεί με τίπο-τα να αισθάνονται ότι έχουν Φί-λαρχο και ότι ζουν σε αφρικάνικο τριτοκοσμικό κράτος (Μας το εί-παν κι’ αυτό). Τι αλήθεια και ποια οφέλη θα εξασφαλίσει η σύμβα-ση των 300.000,00€ και ποια πα-ράδοση στον πολιτισμό της γλωσ-σική έκφρασης θα σταθμίσει την ζωή όταν αυτή μετριέται με μέτρα της αύξησης του 1,5% ή με χρέος 160% του ΑΕΠ;

Πως πρέπει άραγε να ερμη-νευτεί αυτή η παραδοξότητα συ-μπεριφοράς όταν διευρύνεται το κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης και σε άλλες ευπαθείς ομάδες συ-μπολιτών μας; Πιθανότερη ερμη-νεία είναι η αδιαφορία και οι αγκι-στρώσεις στα συμφέροντα, ίσως όμως και σε ψυχολογικές αναζη-τήσεις. Οι ρητορικές πατριωτικές κορώνες ένθεν-κακείθεν είναι μόνο για δημόσια κατανάλωση.

Ας ηρεμήσουν επιτέλους οι εξουσιαστές και ας σκύψουν να δουν το «νόημα» γιατί δίνεται το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύ-ης και ας αφήσουν στην άκρη το αξιόμαχο του: – Εγώ έδωσα. - Δεν θα τα πάρω μαζί μου. – Ε! τό-τε πάρ’ τα αργότερα, δεν θα πά-θεις τίποτα.

Για να μην επιβεβαιώνεται αυτό που ο λαός λέει: τα δικά μας, δικά μας και τα δικά σας, πά-λι δικά μας.

ΑΠΟΨΕΙΣ

Οι νέοι και το Πολυτεχνείο

-Δεν θα πάρω τίποτα μαζί μου.-Ε! τότε παρ’ τα αργότερα,

δεν θα πάθεις τίποτα.

τoυΚΩΣΤΑ ΒΙΚΑ

ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΥΛΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣvikas@e-pili.gr

τουΓΙΩΡΓΟΥ ΧΑΤΖΗΚΥΠΡΑΙΟΥ

Πρόεδρου Σωματείου ΥγρώνΚαυσίμων Ν. Κοζάνης

35

Eνα από τα κυριότερα θέ-ματα που αντιμετωπίζου-με στις μέρες μας είναι το τεράστιο έλλειμμα Ηγεσί-ας που υπάρχει στην κοι-

νωνία μας όσο και στα επιχειρηματικά δρώμενα. Ακόμα και η πρόσφατη οικο-νομική κρίση, που έπληξε σχεδόν όλο τον πλανήτη και απαξίωσε τα οικονομι-κά συστήματα, απέδειξε ότι δεν φτά-νει το μάνατζμεντ σαν διαδικασία για να διασφαλίσει τη συνεχή εξέλιξη και ανάπτυξη των Οικονομιών και των Κοι-νωνιών.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλ-λοτε χρειάζονται ηγέτες, προσωπικό-τητες με όραμα για μία καλύτερη και ουσιαστικότερη ζωή, για μία αειφόρο ανάπτυξη των οικονομιών και των λαών, που θα έχουν τη δυνατότητα να εντοπί-ζουν τους κατάλληλους ανθρώπους με τα ίδια τα πιστεύω και το ίδιο πλαίσιο αρχών και αξιών, που θα μπορούν να τους εμπνεύσουν και να τους καθοδη-γήσουν στην επίτευξη του στόχου τους.

Ηγέτης μπορεί και πρέπει να είναι ο καθένας μας στα πλαίσια των δραστη-ριοτήτων του. Η παρακάτω ιστορία εί-ναι ικανή να κάνει κατανοητή την παρα-πάνω πρόταση: «στη διάρκεια κάποιου συμβουλίου του τμήματος πωλήσεων, ο διευθυντής κατακεραύνωνε το προσω-πικό για τις θλιβερά χαμηλές πωλήσεις. «Δεν θα ανεχθώ πλέον κανενός είδους χαμηλή απόδοση και φθηνές δικαιολο-γίες», τους είπε. «Αν δεν μπορείτε να τα καταφέρετε, πιθανότατα υπάρχουν άλλοι πωλητές έξω από την αγορά που θα άρπαζαν πρόθυμα την ευκαιρία να προωθήσουν τα εξαιρετικά προϊόντα που ο καθένας από εσάς έχει το προ-νόμιο να αντιπροσωπεύει».

Κατόπιν, απευθυνόμενος σε ένα πρόσφατο μέλος του τμήματος, πρώην επαγγελματία ποδοσφαιριστή, του εί-πε: «όταν μία ποδοσφαιρική ομάδα δεν κερδίζει, τι γίνεται; Αντικαθιστούν τους παίκτες. Σωστά; Η ερώτηση αιωρήθηκε στον αέρα για μερικά δευτερόλεπτα. Μετά, ο πρώην ποδοσφαιριστής απά-ντησε. «Για την ακρίβεια κύριε, όταν ολόκληρη η ομάδα παρουσιάζει πρό-βλημα, συνήθως προσλαμβάνουμε και-νούργιο προπονητή».

Η ηγετική ικανότητα δεν αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο όσων την είχαν «εκ’ γενετής». Τα ιδιαίτερα χαρακτηρι-στικά που αποτελούν τη «στόφα» του ηγέτη μπορεί να είναι επίκτητα. Η ηγε-τική ικανότητα αναπτύσσεται και εξε-λίσσεται, δεν ανακαλύπτεται. Εκείνος που γεννήθηκε ηγέτης θα ξεχωρίσει ούτως ή άλλως. Για να διατηρηθεί όμως στην κορυφή, πρέπει να αναπτύξει τα φυσικά χαρίσματα της ηγεσίας.

Μάνατζμεντ είναι η διαδικασία εξασφάλισης ότι το πρόγραμμα και οι

στόχοι θα εφαρμόζονται κανονικά. Η ηγεσία από την άλλη πλευρά, έχει ως αντικείμενο να ορίσει το όραμα και να δώσει κίνητρα στους ανθρώπους.

Στους ανθρώπους δεν αρέσει να τους διοικούν. Τους αρέσει να τους κα-θοδηγούν. Έχετε ακούσει ποτέ για κα-νένα παγκόσμιο μάνατζερ; Ενώ για πα-γκόσμιο ηγέτη , σίγουρα ακούσατε. Για εκπαιδευτικό ηγέτη, επίσης. Πολιτικό ηγέτη. Θρησκευτικό ηγέτη. Ηγέτη ομά-δας. Ηγέτη κοινότητας. Ηγέτη συνδι-κάτου. Ηγέτη επιχείρησης. Ασφαλώς. Όλοι αυτοί ηγούνται. Δεν διοικούν. Το καρότο είναι πάντοτε καλύτερο από το ξύλο. Μπορείτε να οδηγήσετε το άλογό σας μέχρι την πηγή, αλλά δεν μπορείτε να το υποχρεώσετε να πιει. Αν θέλετε να διοικείτε κάποιον, καλύτερα να διοι-κείτε τον εαυτό σας. Όταν τα καταφέ-ρετε, θα είστε πλέον έτοιμοι να στα-ματήσετε να διοικείτε και να αρχίσετε να ηγείστε.

• Το καθήκον του εργαζόμενου είναι να ξέρει να κάνει καλά τη δουλειά του.• Το καθήκον του δασκάλου είναι να μπορεί να μεταδίδει τη γνώση.• Το καθήκον του μάνατζερ είναι να εξασφαλίζει ότι οι άλλοι θα φέρουν σε πέρας τη δουλειά τους.• Το καθήκον του ηγέτη είναι να εμπνέει τους άλλους να δίνουν τον κα-λύτερό τους εαυτό.

Αν κάποιοι θέλουν να γίνουν ή να το «παίξουν» ηγέτες, θα πρέπει να κα-τανοήσουν το εξής: Ηγεσία σημαίνει επιρροή. Εκείνος που νομίζει ότι οδη-γεί ως ηγέτης και δεν έχει κανέναν πί-σω του, απλώς έχει βγει βόλτα μόνος του. Ένας πραγματικός ηγέτης γνωρί-ζει τη διαφορά μεταξύ του αφεντικού και του ηγέτη:

• Το αφεντικό οδηγεί τους εργαζόμε-νους, ο ηγέτης τους προπονεί και τους προετοιμάζει.• Το αφεντικό βασίζεται στην εξου-σία του, ο ηγέτης στην καλή διάθεση των άλλων.• Το αφεντικό εμπνέει φόβο, ο ηγέ-της εμπνέει ενθουσιασμό.• Το αφεντικό λέει «Εγώ», ο ηγέτης «Εμείς».• Το αφεντικό αποδίδει τις ευθύνες της ζημιάς, ο ηγέτης διορθώνει τη ζη-μιά.• Το αφεντικό γνωρίζει πως γίνεται κάτι, ο ηγέτης δείχνει πως γίνεται.• Το αφεντικό λέει «πήγαινε!», ο ηγέ-της λέει «πάμε».

Αυτά και άλλα πολλά μπορούμε να πούμε για την ηγεσία. Καλό είναι αυτά τα λίγα να τα έχουν υπόψη τους όσοι τοπικοί, περιφερειακοί ή εθνικοί φε-ρέλπιδες ηγέτες επιθυμούν να διοική-σουν και όχι να ηγηθούν στα πολιτικά δρώμενα της περιοχής για την επόμε-νη περίοδο.

ΑΠΟΨΕΙΣ

Ο ηγέτης και η ηγεσία

Ένας καλός manager δεν είναι απαραίτητα καλός

Ηγέτης. Ένας καλός Ηγέτης

πρέπει να είναι καλός manager.

Οι manager λένε, οι Ηγέτες ακούνε.Τόσο οι manager όσο και οι Ηγέτες έχουν απαντήσεις.

Robert TaylorΚαθηγητής του

University of Lousville

τουΧΡΗΣΤΟΥ ΤΡΑΝΤΗ

Προέδρου Ι.Π.Α.Δ.Μ.

36 ΑΠΟΨΕΙΣ

Το νοσοκομείο Κοζάνης πρωτολει-τούργησε το Νοέμβρη του 1923 στο κτίριο της Μητρόπολης. Λίγα χρόνια αργότερα ονομάζεται Δημοτικό νο-σοκομείο και μετακομίζει σε μεγα-

λύτερο ενοικιαζόμενο κτίριο. Το 1938 ο Κοζανί-της ευεργέτης Στάμκος Αναστασίου κληροδοτεί την κινητή και ακίνητη περιουσία του στο νοσο-κομείο για την ανέγερση κτιρίου προς στέγασή του. Το 1939 ο Δήμος Κοζάνης αγοράζει οικόπε-δο 16,5 στρεμ. – ο χώρος που βρίσκεται σήμερα - το οποίο και δωρίζει για τον ίδιο σκοπό. Το 1949 ο δήμαρχος Κοζάνης Αστέριος Τέρπου μεταβαίνει στην Αμερική στους εκεί Κοζανίτες με σκοπό να ζητήσει τη συνδρομή τους για την ανέγερση του νοσοκομείου. Επιστρέφει με 145.000 δολάρια – ποσό τεράστιο για την εποχή - εκ των οποίων τα 100.000 ήταν δωρεά του ευεργέτη Κων. Μαμά-τσιου. Η μελέτη του κτιρίου προσφέρεται από το μηχανικό της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου Κο-ζάνης Ελευθέριο Βέλλιο. Το νέο νοσοκομείο θε-μελιώνεται τον Ιούνιο του 1954 και εγκαινιάζεται τον Μάη του 1959 παρουσία του δωρητή του Κων. Μαμάτσιου που εκφωνεί λόγο γεμάτο αγάπη για τους συμπολίτες του και την Κοζάνη. Το νέο νοσο-κομείο – κόσμημα – ήταν μοναδικό στη Δυτ. Μα-κεδονία. Διέθετε ειδικευμένο προσωπικό αλλά και εξαιρετικό για την εποχή εξοπλισμό. Υποδέ-χεται και προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ασθε-νείς από όλη την περιφέρεια. Τους δωρητές, σύμ-φωνα με την επιθυμία τους, εκπροσωπεί στο Δ.Σ. του νοσοκομείου ο εκάστοτε Δήμαρχος Κοζάνης. Ο ιδιαίτερος ρόλος του «Μαμάτσειου» συνεχίζε-ται εδώ και πενήντα χρόκια. Σήμερα έχει επιπλέ-ον την ευθύνη της λειτουργίας 39 περιφερειακών ιατρείων, σε όλο το Νομό και των Κέντρων Υγείας Τσοτυλίου, Σιάτιστας και Σερβίων.

Έκανα τη σύντομη αυτή αναδρομή γιατί μέσα από την ιστορική πορεία του νοσοκομείου ανα-δεικνύεται ο διαχρονικά καταλυτικός ρόλος του Δήμου Κοζάνης και των Κοζανιτών στην ίδρυση και τη λειτουργία του, που δημιούργησε μια άρ-ρηκτη σχέση μεταξύ τους. Έτσι αιτιολογείται και η άμεση αντίδραση του Δημάρχου Κοζάνης κ. Λ. Μαλούτα στο κλείσιμο της Παιδιατρικής κλινικής. Κοντολογίς, έχουμε όχι έναν αλλά και δυό και πε-ρισσότερους λόγους να το πονάμε…

Κάποιοι τοπικοί παράγοντες, τις τελευταίες μέρες, προσβλήθηκαν από ηθελημένη «αμνησία», την επαχθέστερη ασθένεια του πολιτικαντισμού, μοιράζοντας ρόλους στα νοσοκομεία του νομού, στο «δίπολο» δηλαδή, ως ειδικοί και επ΄ αυτού. Γιατί αγνοούν την αυτοτέλεια που πρέπει να έχει το «Μαμάτσειο» σαν μείζονος σημασίας νοσηλευ-τική μονάδα της περιφέρειας; Δεν μπαίνω στον πειρασμό να απαντήσω… Η τεκμηρίωση της ιδι-αίτερης σημασίας του είναι εύκολη. Σύμφωνα με ανάλυση SWOT, σε σχέση με το νομό, ο μέσος σταθμισμένος χρόνος πρόσβασης στο Νοσοκο-μείο είναι 20,7 λεπτά της ώρας. Αλλά, η μέθοδος SWOT μάλλον είναι εκ του περισσού αφού με ένα χάρτη και μόνο του νομού διαπιστώνεται η ευκο-λία πρόσβασης σ΄ αυτό. Με στοιχεία του 2006 στα εξωτερικά του ιατρεία εξετάστηκαν 82555

ασθενείς εκ των οποίων τα επείγοντα περιστατικά ήταν 29307 ! Οι αριθμοί αυτοί είναι υπερδιπλάσιοι από κάθε άλλο νοσηλευτήριο όχι μόνο του νομού αλλά και της Περιφέρειας και φυσικά δεν υφίστα-ται καμιά σύγκριση. Κατά συνέπεια η επάρκειά του σε Τμήματα – Κλινικές, γιατρούς, νοσηλευ-τικό, παραιατρικό προσωπικό και εξοπλισμό, που πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη και λει-τουργία διασφαλίζοντας την αυτοτέλειά του, είναι για την ώρα επιβεβλημένη, τουλάχιστον μέχρι τη λειτουργία του Πανεπιστημιακού Περιφερειακού νοσοκομείου Δυτ. Μακεδονίας. Αυτό ενδιαφέρει τους πολίτες ούτε τα στρογγυλέματα ούτε οι ασκή-σεις επί χάρτου.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι δεν είδαμε κά-ποια αντίδραση από Δημάρχους του νομού - πλήν της Κοζάνης - για τη σημερινή κατάσταση του νο-σοκομείου. Αποδέκτες των υπηρεσιών του «Μα-μάτσειου» δεν είναι οι δημότες τους;

Το πρόσφατο κλείσιμο της Παιδιατρικής κλι-νικής στο νοσοκομείο Κοζάνης, αφού προηγήθη-κε το Διαβητολογικό και το Ογκολογικό ιατρείο, επιβεβαίωσε απλά τη γενική διαπίστωση της πο-λύπλευρης και πολύχρονης κρίσης που περνάει το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Η κρίση αυτή είναι που έδωσε χώρο στον ιδιωτικό τομέα της υγείας, τον γιγάντωσε προσφέροντας κερδοφορία στους επι-χειρηματίες και όπως ήταν φυσικό πολλαπλασίασε τις επενδύσεις τους.

Ας σκεφτούμε πότε ανακαινίστηκαν οι ιδιω-τικές κλινικές στην Κοζάνη. Από τους ντόπιους ιδιοκτήτες τους πέρασαν στα χέρια ομίλου που δραστηριοποιείται στο χώρο της υγείας με ότι αυ-τό συνεπάγεται για τα ασφαλιστικά ταμεία και για την τσέπη των πολιτών. Είναι σαφές ότι όπου δεν υπάρχει το «αντίπαλο δέος» της δημόσιας υγείας και η απαραίτητη ισορροπία, οι ιδιώτες «αλωνί-ζουν» διότι «σν΄ αντάρα ου λύκους χαίριτι» που λέμε στην Κοζάνη. Η κορύφωση της αδιαφορίας του κράτους για την υγεία στη Δυτ. Μακεδονία γενικά και στο νομό Κοζάνης ειδικά, εκφράστηκε με την επίσκεψη Αβραμόπουλου, που ήρθε υπο-τίθεται με την ιδιότητα του υπουργού Υγείας, το Μάρτη του 2009. Αφού συμπεριφέρθηκε στην νο-μαρχιακή σύμβουλο - υπόδειγμα γιατρού - Κική Αποστολίδου ως φεουδάρχης και όχι ως υπουρ-γός, εξήγγειλε μία σύσκεψη φορέων με θέμα την υγεία του νομού στο υπουργείο τον Απρίλιο, που βέβαια δεν έγινε ποτέ.

Στη συνέχεια απήλθε ικανοποιημένος από την κομματική φιέστα που του ετοίμασε ο συντοπίτης μας γραμματέας της ΝΟΔΕ της Ν. Δημοκρατίας, που όλως συμπτωματικώς, ήταν υφιστάμενός του και αντιπρόεδρος της 3ης Υγειονομικής Περιφέ-ρειας στην οποία ανήκει ο νομός μας. Κανείς εχέ-φρων δεν ήλπιζε ότι η επίσκεψη Αβραμόπουλου θα είχε κάποιο αποτέλεσμα για τον απλούστατο λόγο ότι αυτός και η κυβέρνησή του προωθούσε τα ιδιωτικά συμφέροντα στο χώρο της υγείας. Μια απόδειξη αυτής της πολιτικής είναι η υπουργική απόφαση που υπόγραψε τελευταία στιγμή πριν τις εκλογές και αφορούσε τα διαγνωστικά κέντρα και την ίδρυσή τους, με ευνοούμενους τους μεγαλο-επιχειρηματίες, η οποία ανακλήθηκε από τη νέα

υπουργό. Αυτά είναι παρελθόν, όμως, θα επηρε-άζουν για χρόνια τη ζωή όλων μας.

Στις σημερινές συνθήκες και με δεδομένη την πολιτική βούληση από πλευράς υπουργείου, περι-μένουμε την άμεση κάλυψη των ιατρικών κενών, τη συμπλήρωση του «ΜΑΜΑΤΣΕΙΟΥ» με νοσηλευ-τικό προσωπικό και την αναδιοργάνωση και επα-ναλειτουργία κλινικών και ιατρείων που έκλεισαν. Αδιαπραγμάτευτο όμως αίτημα - απαίτηση ολό-κληρης της Δυτικής Μακεδονίας πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν ταχύτερη ανέγερση και λειτουρ-γία ενός Πανεπιστημιακού Περιφερειακού νοσο-κομείου για λόγους που κατ΄ επανάληψη έχουν εκφράσει δημόσια, φορείς και πρόσωπα. Υπάρχει κανείς που να διαφωνεί μ΄αυτό; Είναι η δομή που θα δώσει οριστική απάντηση στην τριτοβάθμια πε-ρίθαλψη της Δυτ. Μακεδονίας αποτελεί όμως και προαπαιτούμενο για την αναδιοργάνωση στον το-μέα της υγείας. Στο νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Κοζάνης που συντάχθηκε το 2006 και οσονούπω θα είναι νόμος της πατρίδας, υποδει-κνύονται για τη χωροθέτησή του δύο τοποθεσίες, εναλλακτικά, με γνώμονα την ταχύτερη προσέγ-γιση όλων των Δυτικομακεδόνων καθώς και τις κατά το δυνατόν καλύτερες συνθήκες από περι-βαλλοντική άποψη. Είναι κάτι που το δικαιούται ο πολύπαθος τούτος τόπος και οι άνθρωποί του.

τουΧAΡΗ ΓΕΛΑΔAΡΗ

Δημοτικού Συμβούλου Κοζάνης

«ΜΑΜΑΤΣΕΙΟ» Γενικό Νοσοκομείο Κοζάνης:

Η υγεία στο κόκκινο

37

Ολοι οι «επίσημοι» έσπευσαν να παρα-βρεθούν το Σάββα-το 1 του Οκτώβρη 2005 στα εγκαίνια

των γραφείων της εταιρείας «Χιονο-δρομικό Κέντρο Κοζάνης – Βελβε-ντού ΑΤΕΕ» με διεύθυνση : Φιλλίπου Β΄ 2 * 50400 Βελβεντό * Τηλ: 24640 31000 * Fax: 24640 32132 * e-mai : xkkb@koz.forthnet.gr * ιστοσελίδα: www.xkkb.gr Όλα πλήρες.

Ο Υπουργός Μακεδονίας Θρά-κης, ο Περιφερειάρχης, ο Νομάρχης, ο Δήμαρχος, οι βουλευτές και όλοι οι τοπικοί παράγοντες έδωσαν το πα-ρών και χαμογέλασαν με περηφά-νια όταν ακούστηκε – «Μια από τις έξη μεγαλύτερες επενδύσεις στην Ελλάδα».

Το όνειρο: Η δημιουργία ενός πρότυπου Κέντρου Χειμερινού και Θερινού τουρισμού στην περιοχή Καταφυγίου των Πιερίων. Η επέν-δυση ολοκληρωμένη θα ήταν περί-που 100 εκατομμύρια ευρώ και θα άρχιζε με άμεση εκταμίευση ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ και θα περι-λάμβανε εντυπωσιακές κατασκευ-ές όπως: ένα χιονοδρομικό κέντρο με σύγχρονους αναβατήρες, εστι-ατόριο που θα περιστρέφεται γύρο – γύρο για να απολαμβάνουν οι επι-σκέπτες το τοπίο της περιοχής κατά την διάρκεια του φαγητού η του κα-φέ 24ωρης λειτουργίας με μία περι-στροφή ανά μία ώρα (διαφορετικά ζαλίζεσαι) , τεχνική λίμνη σε ύψος 1980 μ. περιοχή Μπάρα για παγο-δρόμιο και το (καλοκαίρι για ψάρια λέω εγώ), εναέρια καμπίνα 150 ατό-μων κ.α. ωραία και ονειρεμένα.

Και όλα αυτά και άλλα πολλά σε

μία έκταση περίπου 2000 στρεμμά-των που θα μπορούσε να εξελιχτεί σε μία μικρή πολιτεία.

Το όνειρο όμως συνεχίζεται: Το καλοκαίρι θα λειτουργούσε με αθλητικούς χώρους άθλησης, περι-πατητικά μονοπάτια, χώρο ειδικό για άλογα, φυσικά το γύρο – γύρο εστι-ατόριο και η τεχνική λίμνη ( έχουμε μία στην πεδιάδα και την αξιοποιή-σαμε θα φτιάχναμε και στο βουνό). Και όλα τα παραπάνω που θα ήταν μία τεράστια εστία ανάπτυξης θα δη-μιουργούσε πολλές νέες θέσεις ερ-γασίας σε μία περιφέρεια που τόσο τις έχει ανάγκη.

Στην χαρά της γιορτής και του ονείρου τότε είπαν: Ο Υπουργός Μα-κεδονίας Θράκης Κος Νίκος Τσιαρ-τσιώνης είπε ότι … είναι μια πρω-τοποριακή στοχευμένη τουριστική επένδυση που έλειπε από την περι-οχή….Ο Γ.Γ. της Περιφέρειας Κος Αν-δρές Λεούδης είπε ότι ….οι χρονο-βόρες διαδικασίες λειτουργίας και αδειοδότησης του έχουν ήδη ξεκινή-σει….Ο Σημερινός Αντινομάρχης και τότε τ. Δήμαρχος Βελβεντού και πρό-εδρος του (ακόμα και σήμερα αυτός είναι) Κος Γιάννης Σόκουτης «ΧΚΚΒ ΑΤΕΕ» είπε ότι ….Μετά από προσπά-θειες οκτώ χρόνων το όραμα παίρνει σάρκα και οστά…. Ο Δήμαρχος Βελ-βεντού Κος Μανώλης Στεργίου έκα-νε λόγο για την μεγαλύτερη αναπτυ-ξιακή επιλογή αυτής της περιόδου, που δημιουργεί μια διαφορετική πα-ρακαταθήκη για την εθνική μας οι-κονομία. Και άλλοι πολλά και ωραία όπως γίνεται πάντα σε εγκαίνια φυ-σικά με ευλογίες και αγιασμούς. Με-τά την χαρά και την γιορτή το πρώτο Δ.Σ.: Πρόεδρος: Σόκουτης Ιωάννης.

Νυν Αντινομάρχης Ν. Κοζάνης και τ. Δήμαρχος Βελβεντού Αντιπρόεδρος: Αναγνωστόπουλος Λέανδρος . Πρόεδρος της «L.M.A.E»Δ/ντας Σύμβουλος: Μαρκάλας Χρή-στος, ΙδιώτηςΜέλος : Inderbitzin Werner, Πρόε-δρος «CARAVENTA»Μέλος : Στεργίου Εμμανουήλ. Δή-μαρχος Βελβεντού.Μέλος : Πούλιος Αθανάσιος. Πρόε-δρος Τ.Σ. ΚαταφυγίουΜέλος : Αγγέλη Ειρήνη, Πρόεδρος «Χιονοδρομικού Ομίλου Βελβεντου»Μέλος : Ραψωμανίδου Μαρίνα, σύ-ζυγος Λ. Αναγνωστοπούλου.

Έργο του πρώτου αυτού Διοικη-τικού Συμβουλίου της «ΧΚΚΒ Α.Ε.» ήταν η υλοποίηση της μεγάλης αυτής επένδυσης στην περιοχή των Πιερί-ων όπως (οριστικές μελέτες, μελέ-τες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, παραχωρήσεις χρήσης των δημόσι-ων εκτάσεων, έκδοσης απαραίτη-των αδειών, προετοιμασία φακέλων ένταξης σε ευρωπαϊκά προγράμματα στο νέο θεσμικό πλαίσιο υλοποίησης έργων με την σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Σήμερα όλα Αέρας: Σήμερα με-τά από τέσσερα χρόνια όλα τα πα-ραπάνω (εγκαίνια, λόγοι, παπάδες, αγιασμοί) φρέσκος αέρας Πιερίων.

Αέρας γιατί κανείς δεν γνωρίζει εάν συνεδρίασε το Δ.Σ. της Εταιρείας από την σύστασή του μέχρι σήμερα και εάν ναι πόσες φορές. Πρόεδρε του «ΧΚΚΒ»περιμένουμε απάντηση.

Αέρας γιατί κανείς δεν γνωρίζει εάν μέχρι σήμερα ο Πρόεδρος κά-λεσε γενική συνέλευση όπως ορί-ζει το καταστατικό για την έγκρι-ση των Ισολογισμών της Εταιρείας. Πρόεδρε εάν κάλεσες έστω και μία φορά παρακαλούμε να μας το πεις.Αέρας γιατί δεν παρουσιάστηκε ού-τε ένα σχέδιο για το κυκλικό εστια-τόριο (το γύρο- γύρο) των Πιερίων. Εάν έχει γίνει και ένα αρχιτεκτονι-κό σχέδιο πρόεδρε παρακαλούμε να μας το δείξετε.

Αέρας γιατί δεν γνωρίζουμε καν το μελετητικό γραφείο του ανέλαβε την μελέτη για το χιονοδρομικό κέ-ντρο. Πρόεδρε υπάρχει μελέτη:

Αέρας γιατί μετά την υπ’ αριθ. Πρωτ. 1034/07-05-2007 αίτηση συ-μπολίτη μας που ενημέρωνε τον Νο-μάρχη Κοζάνης για τα τεκταίνομενα του «ΧΚΚΒ» ο νομάρχης την νήσσα εποίησε. Κύριε Νομάρχη γνωρίζεται η δεν γνωρίζετε την αλήθεια για το Χιονοδρομικό κέντρο:

Αέρας γιατί μετά από δημοσίευ-ση στον τοπικό τύπο του Βελβεντού πολυσέλιδης επιστολής ο δήμαρχος απάντησε με τα λόγια του Γ.Γ. Πε-ριφέρειας τονίζοντας τα 300 εκα-τομμύρια που θα διατεθούν για τον ορεινό όγκο των Πιερίων (φάτε μάτια ψάρια) και την αρτιότητα του χαρα-κτήρα του στο ότι κρίνεται καθημερι-νά και θα κρίνεται και στο μέλλον σε μία απάντηση που μόνο αγωνία και αποφυγή του προβλήματος δείχνει. Δήμαρχε του Βελβεντού γνωρίζεις ή δεν γνωρίζεις ότι μέχρι σήμερα είναι όλα ΑΕΡΑΣ . Και εάν γνωρίζεις είσαι συμμέτοχος εάν δεν γνωρίζεις και εί-σαι και μέλος του Δ.Σ. τότε σκέφτη-κες – αναλογίστηκες την τεράστια ευθύνη που φέρεις.

Αέρας γιατί εμείς έχουμε στα χέρια μας έγγραφο του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης με αριθμό πρωτ. 514779 / 24-09-2009 που λέ-ει ότι …..δεν έχει υποβληθεί αίτημα ή έγγραφο σχετικό με το υπό ίδρυ-ση Χιονοδρομικό Κέντρο Βελβεντού Κοζάνης…..

Κύριε ΓΓ. της Περιφέρεις Δ.Μ.(αυτός τα είπε και έφυγε) Κύριε Νομάρχη Κοζάνης, Κύριε Πρόεδρε του «ΧΚΚΒ ΑΤΕΕ» και αντ/χη Κοζά-νης, Κύριε Δήμαρχε του Βελβεντού. Περιμένουμε με αγωνία την απάντη-σή σας. Την οφείλεται στον λαό που σας ψήφησε.

Για να μην πούμε ΟΛΑ ΑΕΡΑΣ. Μα ΟΛΑ. Και γνωρίζεται πολύ καλά ότι ο αέρας των Πιερίων δεν είναι απλός Αέρας.

ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΖΑΝΗΣ – ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ

Όλα αέρας

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

38 ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Αυτά και μόνο καταγράψα-με σε λίγες μέρες μετά από την Υπογραφή Σύμβασης Νο-μαρχίας – Μητρόπολης Κο-ζάνης των 300.000,00€ ή

102,225,000 εκατομμύρια δραχμές (για να μην ξεχνάμε). Όταν τα πάντα στενάζουν σε οικονομικά αδιέξοδα ο Δακής Γιώργος, Νο-μάρχης Κοζάνης κάνει μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα. Ο Δεσπότης μπράβο του, έχει τον τρόπο του να τελειώνει αυτό που άρχισε σε μια συγκυρία που δεν υπάρχει στον περισσό-τερο κόσμο ούτε σάλιο για κερί. Ο Νομάρχης δέκα φορές

Μπράβο γιατί ακόμα δεν κατάλαβε ότι διαχειρίζεται λεφτά του λαού που τον ψήφι-σε και σ’ ένα χρόνο θα απολογηθεί στον ίδιο λαό για το πως διέθεσε αυτά τα λεφτά. Το πα-ραπάνω παραπολιτικό έγινε καταγράφοντας προτάσεις αγανακτισμένων συμπολιτών μας που μας πήραν τηλέφωνο και δεν ήταν λίγοι. Ήταν δεκάδες, ένας δεν είπε καλή κουβέντα. Όλοι έβριζαν αλλά δεν γράφουμε πως. Γιώρ-γο συνέχισε έτσι. Θα τα ξαναπούμε του χρό-νου την ίδια μέρα. Αν είσαι Νομάρχης. Να θυ-μάσαι όμως τούτο: «χίλια καλά να κάνεις και ένα ανάποδο ο κόσμος θυμάται το ανάποδο».

Ύμνος στην Αγάπημήνυμα εν’ όψει

των Χριστουγέννων

Εάν ομιλώ τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά αγάπη δεν έχω, είμαι χαλκός, που απλώς βγάζει ήχο, ή κύμβαλο, που αλαλάζει.

Και εάν έχω προφητικό χάρισμα και κα-τέχω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, και εάν έχω όλη την πίστη, ώστε να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, τίποτε δεν εί-μαι.

Και εάν διαθέσω όλα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώσω το σώμα μου για να γίνω ολοκαύτωμα, αλλά δεν έχω αγάπη δεν ωφε-λούμαι τίποτε.

Η αγάπη σπλαχνίζεται, δείχνει καλοσύ-νη. Η αγάπη δεν ζηλεύει..

Η αγάπη δεν αλαζονεύεται, δεν φου-σκώνει από υπερηφάνεια,

δεν συμπεριφέρεται απρεπώς, δεν εί-ναι φίλαυτη και ιδιοτελής, δεν είναι ευερέ-θιστη και ευέξαπτη, δεν μνησικακεί δεν χαί-ρει για το κακό, αλλά συμμετέχει στη χαρά για το καλό.

Πάντοτε σκεπάζει, πάντοτε πιστεύει, πά-ντοτε ελπίζει. Πάντοτε υπομένει.

Η αγάπη ποτέ δεν θα παύσει να υπάρ-χει…

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄Κεφ. Ιβ , ιγ΄

Μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα*30% πάνω οι αντικειμενικές στα ακίνητα16 Νοεμβρίου 2009, 10:01 Πρώτο Θέμα

*σταδιακά η αύξηση ορίων ηλικίας για τις γυναίκες15 Νοεμβρίου 2009, 22:54 Πρώτο Θέμα

*Κατέρρευσε με –3,26% η Οδός Αθηνών!16 Νοεμβρίου 2009, 18:00 Πρώτο Θέμα*…….Στροφή σε επώδυνα μέτρα και αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και στο τελι-κό ύψος των συντάξεων, σηματοδοτεί το αιφνίδιο κυβερνητικό «άνοιγμα» του Ασφαλιστικού στο σύ-νολό του και όχι σε επιμέρους ζητήματα, όπως αρ-χικώς είχε προγραμματιστεί….. Βήμα 15/11/2009

*Αύξηση 47,56% στις ακάλυ-πτες επιταγές τον ΟκτώβριοΔευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009 [ 14:39 ] Το Βήμα

*ΠΑΡΑ ΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΛΙΜΑΟι ξένοι επενδυτές μας γυρί-ζουν την πλάτη:ΑΝΝΙΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ | Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009 Το Βήμα

*Ανεβαίνει ο πυρετός στα ομόλογαΔιεύρυνση του spread στις 152 μονάδες βάσηςΔευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009 [ 12:28 ] το βήμα

*Ασφυξία στην αγοράΞεπέρασαν τα 2,6 δισ. ευρώ οι ακάλυπτες επιτα-γές από τις αρχές του 2009Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009 [ 18:07 ] το βήμα*Η τραγική κατάσταση της οικονομίας αναγκάζει την κυβέρνηση σε αλλαγή πλεύσης σε σχέση με τις προεκλογικές εξαγγελίες

Ερχονται σκληρά μέτραΟι Βρυξέλλες απαιτούν δραστικές αλλαγές στον προϋπολογισμό και απειλούν με νέα υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώραςΔΗΜΗΤΡΑ ΚΡΟΥΣΤΑΛΛΗ - Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ | Κυ-ριακή 15 Νοεμβρίου 2009 Το Βήμα

*Η απειλή της πτώχευσηςΤου ΑΝΤ. ΚΑΡΑΚΟΥΣΗ | Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009 Το βήμαΑΚΟΜΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΣΟΔΑ ΚΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΔΑ-ΠΑΝΕΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΟΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΙ

*Φόροι υπό τη δαμόκλειο σπάθη της επιτήρησηςΤης ΕΛΕΝΗΣ ΚΩΣΤΑΡΕΛΟΥΜε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πιέζει για ακόμα μεγαλύτερο μάζεμα δαπανών, η κυβέρνηση κατα-θέτει στη Βουλή τον προϋπολογισμό του 2010 και βάζει στο τραπέζι των συζητήσεων το Φορολογικό.

16/11/2009 Ελευθεροτυπία

*«Αιμορραγεί» το ασφαλιστι-κό σύστημαΕκτός ελέγχου οι δαπάνες, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο Ανδρ. Λοβέρδο Ελευθεροτυπία 16/11/ 2009

*Στο κόκκινο η μόλυνση του περιβάλλοντος στο Νομό Κο-ζάνηςΗμερομηνία Καταχώρησης : 2009-11-16 16:42:50 Κοζανι.νετ

*Συναγερμός για την οικονο-μία«Είμαστε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» ση-μειώνουν συνεργάτες του πρωθυπουργού και προσθέτουν πως «αυτό αφορά όλους τους υπουρ-γούς»!«Η» 16/11

*ΟΠΑΠ: Πτώση 13,4% στα κέρ-δη γ’ 3μήνου βλέπουν οι ανα-λυτές«Η» Online 16/11 16:35

*ΙΧ: Ερχονται αυξήσεις 20% στα ασφάλιστραΙσχνή κεφαλαιακή βάση έχουν οι περισσότερες μικρές και μεσαίες εταιρείες του κλάδου

*Σενάρια χρεοκοπίας για την ελληνική οικονομίαΗ Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωζώ-νη που απειλείται με χρεοκοπία έχοντας περάσει την «κόκκινη γραμμή» του δημοσιονομικού εκτρο-χιασμού«Η» 14/11

*Σε ελεύθερη πτώση το ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνοΜε βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία η οικονομία βιώνει από το α’ τρίμηνο την πρώτη της ύφεση με-τά από 16 χρόνια«Η» 14/11

*Ευρωζώνη: Ελληνικό ρεκόρ στον... πληθωρισμόΗ Ελλάδα εμφανίζει τον Οκτώβριο τον υψηλότερο ρυθμό πληθωρισμού μεταξύ όλων των χωρών της ευρωζώνης και τον πέμπτο σε ύψος πληθωρισμό μεταξύ των 27 κοινοτικών χωρών«Η» Online 16/11 12:36

* και άλλα πολλά *

39

Απόσπασμα από άρθρο του Πάρι Κουκουλόπου-λου στις 10/11/2009

«…Σε ό,τι αφορά τις προτεραιότητες που πρέπει μπουν για την περιοχή μας στον τομέα της υγείας, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ση-μείωσε χαρακτηριστικά: «Ο χάρτης της υγείας τόσο στη Δυτ. Μακεδονία όσο και στο Ν. Κοζάνης χρειάζεται επανασχεδιασμό, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις πραγματικές σημερινές ανάγκες των πολιτών. Τα 5 νοσοκομεία που υπάρχουν σήμε-ρα στην Περιφέρεια μας δεν είναι δυνατόν να λειτουργούν αυτοτε-λώς, ούτε ανταγωνιστικά.

Τα δύο μεγάλα Νοσοκομεία του Νομού μας, το Μαμάτσειο και το Μποδοσάκειο, οφείλουν να λει-τουργήσουν ως ένα δίπολο, που το ένα θα συμπληρώνει το άλλο και θα συνεργάζονται με τα άλλα νοσοκο-μεία της Περιφέρειας μας. Για το Μα-

μάτσειο ειδικότερα ο κ. Κουκουλό-πουλος τόνισε πως είναι ανάγκη να αποκτήσει νέες κτιριακές εγκατα-στάσεις προκειμένου να ανατρα-πεί το κακό κλίμα που υπάρχει εκεί και να πνεύσει ένας άνεμος αισιο-δοξίας μεταξύ των εργαζομένων του.…»………………………………………..

Τι έγινε Πάρι και πάμε πρίμα πλώρα (δηλ. οτ’ να ‘ναι). Το ξεχά-σαμε το Περιφερειακό Νοσοκομείο Κοζάνης; Τι θα κάνουμε στο Μαμά-τσειο; Ουρανοξύστη με 500 υπό-γεια πάρκινγκ; Κάτι τέτοιες ιδέες εί-χες πάντα. Καλά είναι να εξηγήσεις και σε μας τι σκέπτεσαι. Τον άξονα του διπόλου μεταξύ Μποδοσάκειο και Μαμάτσειο τον αντιλαμβάνεσαι με αερογέφυρα;

Την συνεργασία των 5 νοσοκο-μείων την καταλαβαίνω ως εξής: Αν δεν προλάβεις στο ένα «βζν» στο άλλο και αν όχι στο τρίτο κ.ο. Πάρι, ξανασοβαρέψου.

Ξεκίνησε πάλι η συζήτηση για τον Καποδίστρια. Σχε-δόν κανένας από τους το-

πικούς άρχοντες δεν πήρε ξεκάθα-ρη θέση. Έχουν άποψη; δεν έχουν; Κανένας δεν ξέρει. Είναι υπέρ; Εί-ναι κατά; Ποιος ξέρει. Έχουν άλλη

πρόταση; Πάλι δεν ξέρουμε; Είναι πιο εύκολο να κρύβεσαι πίσω από μελέτες και γενικόλογες τοποθετή-σεις για να μην αποκαλυφθεί η γύ-μνια της άποψης. Και οι φουστίτσες ρούχο είναι και δεν είναι κακό να τις φορέσουν κάποιοι.

Φήμες που δεν λένε να κο-πάσουν λένε ότι κυοφο-ρείται η δημιουργία νέου

Εμπορικού Συλλόγου στην Κοζάνη. Πρόκειται για πρωτοβουλία 45 κατα-ξιωμένων και ευυπόληπτων επιχει-ρηματιών της Κοζάνης σε μία προ-

σπάθεια να βγει η τοπική αγορά από το τέλμα στο οποίο περιήλθε, με δυναμικές πρωτοβουλίες και όχι εφήμερα επικοινωνιακά μέτρα για εσωτερική κατανάλωση. Ότι γίνεται καλό είναι, καλώς να ορίσει.

Τα πάντα εξελίσσονται και αλλάζουν, προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες που δια-

μορφώνονται στο τοπικό και παγκό-σμιο στερέωμα. Μέσα σε όλα αυτά πραγματοποιείται και η εκλογή Αρ-χηγού – Προέδρου στη Νέα Δημο-κρατία από τα μέλη του κόμματος. Δύσκολο πράγμα η Δημοκρατία, απαιτεί ενημερωμένους και σκε-

πτόμενους πολίτες τους οποίους δεν καταφέραμε τόσες δεκαετίες να φτιάξουμε διότι είναι πιο εύκολο να έχεις οπαδούς αντί πολίτες και οπωσδήποτε αφισοκολλητές αντί σκεπτόμενους ανθρώπους. Μήπως όλα τα κόμματα δεν είναι έτσι ορ-γανωμένα; Φαίνεται πάντως ότι κά-τι αλλάζει στην ελληνική κοινωνία αλλά θέλει πολλή δουλειά ακόμη.

Είχα πάντα την αφελή απορία:• Ποιο γενικό τηλεοπτικό μήνυμα είναι αυτό που μπο-

ρεί να φέρει κόσμο στην τοπική αγο-ρά;• Πως συμβιβάζεται σήμερα η προχειρότητα του σχεδιασμού με την απουσία ενός επιτελικού οικο-νομικού σχεδίου με συντονισμό και οργάνωση σ’ αυτή την τοπική κοινω-νία;

• Είναι αλήθεια η πρόταση «Κοκο-ρίκος»;• Συμβαίνουν αυτά σε προηγμέ-νες κοινωνίες και εάν ΝΑΙ σε ποιες;• Τα ευχολόγια τύπου «στηρίζου-με» είναι ή δεν είναι παραισθησιο-γόνα;• Έχουν συλλάβει οι ειδήμονες έστω και μία σοβαρή πρόταση;• Η μήπως το «ένα σαΐνι θα φάει το άλλο».

Ο λόγος είναι για το Κέ-ντρο Ελληνικής Γού-νας (ΚΕΓ) στην Καστο-ριά. Τα στοιχεία είναι

συγκλονιστικά. Ο έντυπος και ηλε-κτρονικός τύπος βοούσε. Όλοι γνώ-ριζαν και κανένας δεν μιλούσε. Για-τί; Άραγε γνώριζε η τέως βουλευτής για την κακοδιαχείριση ή όχι; Και αν γνώριζε τι έκανε; Γνώριζαν οι γου-

νοποιοί για το τι γίνονταν στο ΚΕΓ ή όχι; Αν γνώριζαν τι έκαναν; Και ρω-τάμε καλόπιστα. Τώρα που όλοι ξέ-ρουν τι γίνονταν στο ΚΕΓ τι προτίθε-νται να κάνουν; Ποιος προτίθεται να αναλάβει πρωτοβουλία ώστε όλα να δουν το φως της δημοσιότητας; Δεν πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες ποι-οι κακοδιαχειρίζονται τα χρήματά τους; Αν όχι, τότε γιατί φωνάζουμε;

Άκουσα σε ένα ρεπορτάζ τηλε-οπτικού σταθμού ότι το Ε.Β.Ε. Κο-ζάνης θα ενισχύσει την τοπική επι-χειρηματικότητα με 600.000€ μέσω της Νομαρχίας. ΜΠΡΑΒΟ σκέφτη-κα. Μετά από λίγο άρχισαν να με ζώ-νουν τα φίδια και η μία ερώτηση, άρ-

χισε να διαδέχεται την άλλη. Πώς θα γίνει αυτό; Πότε και με ποιο τρόπο; Υπάρχει κάποιο σχέδιο ή όχι; και αν ναι ποιος το εκπόνησε; Μπορεί κά-ποιος να μας απαντήσει; Όχι για τί-ποτε άλλο αλλά για να μην νιώθου-με τόσο αφελείς.

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Πάρι, ξανασοβαρέψου

Καποδίστριας ΙΙ ενόψει … ή καλά κρασιά…

Εκλογή Αρχηγού από τη βάση

Ήξεραν και δεν μιλούσαν;

Ενίσχυση επιχειρηματικότηταςή ποιος πληρώνει το μάρμαρο…

Δημοκρατικός Εμπορικός Σύλλογος ΚοζάνηςΝέος εμπορικός Σύλλογος στην Κοζάνη;

Οικονομική πρόταση …Κοκορίκος

40

Ένα αρχοντικό από πέτρα και ξύλο, σύμφωνα με την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, σας προσφέρει φιλοξενία και θαλπωρή.

Με σεβασμό στην παράδοση και με έμφαση στην ποιότητα, ένα ιδανικό καταφύγιο για εξορμήσεις σε αξιόλογους κοντινούς προορισμούς.

Άγιος Παντελεήμονας Φλώρινας | Τηλ. 2386061270 | fax: 2386061325 | e-mail: info@bellatoumpa.gr