17
Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\ Дадлага удирдсан багш: .............\О. Должинсүрэн\ Оюутан багш: .......................\ Б. Мандахтуяа\ Хичээлийн сэдэв: Категорик бодомж Зорилго: Категорик бодомжийн тухай мэдлэг эзэмшүүлэх Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\ Дасгал 52,53 Аргазүй: Лекцийн арга Маргаан хэлэлцүүлэг Шинэ мэдлэг олгох: Багшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагаа 1. Өнгөрснийг сэргээн санах: Асуулт тавих: Энгийн бодомж гэж юу вэ? Задаргаж үл болох бодомжийг хэлнэ. Асуултанд хариулах Жнь: Бүх орчлонгийн төв нь гэдэг нь батлагдсан. 1. Шинэ мэдлэг олгох Категорик бодомжийн тухай Уншуулах Схем хийлгэх Схем тайлбарлуулах Шинэ мэдлэг бүтээх 71-74 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах 2. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх 3. Бататгал Дасгал -52,53хийлгэх Дасгал -52,5” хийх 4. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх 5. Гэрийн даалгавар Дасгалуудаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

логик 2

Embed Size (px)

Citation preview

Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\

Дадлага удирдсан багш: .............\О. Должинсүрэн\

Оюутан багш: .......................\ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Категорик бодомж

Зорилго: Категорик бодомжийн тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Дасгал 52,53

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

1. Өнгөрснийг сэргээн санах: Асуулт тавих: Энгийн бодомж гэж юу вэ? Задаргаж үл болох бодомжийг хэлнэ.

Асуултанд хариулах Жнь: Бүх орчлонгийн төв нь гэдэг нь батлагдсан.

1. Шинэ мэдлэг олгох Категорик бодомжийн тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 71-74 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

2. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

3. Бататгал Дасгал -52,53хийлгэх

Дасгал -52,5” хийх

4. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

5. Гэрийн даалгавар Дасгалуудаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Логикийн хуулиуд

Зорилго: Логикийн хуулиудын тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Дасгал №47

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

2. Өнгөрснийг сэргээн санах: Дасгал-44

Ямар нэгэн шалтгаангүй үзэгдэл гэж байдаггүй. Нинжин сэтгэл бол хүнлэг чанарын илрэл мөн. Туйлын үнэн байдаг. Ирэх жилийн энэ өдөр энэ өдөр маш дулаан байна. Дэлхий нарыг тойрон эргэж байна. Бүх орчлонгийн төв нь нар юм.

6. Дасгал -44 хийж гүйцэтгэх

Логик модаль ойлголтуудыг ашиглан модаль бодомж зохиох Жнь: Бүх орчлонгийн төв нь гэдэг нь батлагдсан.

7. Шинэ мэдлэг олгох Логикийн хуулиудын тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 66-69 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

8. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

9. Бататгал Дасгал -50,51 хийлгэх

Дасгал -50,51 хийх

10. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

11. Гэрийн даалгавар Дасгалуудаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Дасгал № 47 Хариу : Чадахгүй Дасгал № 48 Хариу: Тийм 1,4

Дасгал № 50 Хариу : Чадна- 2,5,6

Сэдэв: Логикийн хуулиуд

Тодорхойлолт: Бодомжид илэрхийлэгдэж байгаа бодол санааны хоорондох дотоод зайлшгүй гол

холбоог логикийн хууль гэнэ.

Өөрөөр хэлбэл нэг бодомжоос нөгөө нь тодорхой зүй тогтлын дагуу гарч ирж байдаг гэдгийг логикийн

хууль харуулдаг.

Зөв сэтгэлгээ буюу логик сэтгэлгээ гэдэг нь логикийн хуулийн дагуу явагдаж буй сэтгэлгээ юм.

Логикийн хуулиудын нийтлэг шинж:

Обьектив шинжтэй, хүний ухамсар зоригоос үл хамаарна.

Орших эс орших, байгаа байхгүй хамт байдаггүй.

Түгээмэл, зайлшгүй шинжтэй.

Логикийн хуулиуд:

1. Зөрчилгүйн хууль

2. Гуравдахийг үгүйсгэх хууль

3. Адилтгалын хууль

4. Үгүйсгэлийн үгүйсгэлийн хууль

5. Хангалттай үндэслэлийн хууль

Зөрчилгүйн хууль: харилцан зөрчилтэй 2 бодомж буюу нэг нь нөгөөгийнхөө үгүйсгэл болдог

бодомжуудын тухай өгүүлдэг.

Өвс ногоон өнгөтэй. Өвс ногоон өнгөтэй гэдэг нь худал.

Томьѐолол нь: “~(a^~a)

Гуравдахийг үгүйсгэх хууль: Зөрчилтэй 2 бодомжийн нэг нь үнэн, нэг нь худал байна, ямар нэг

гуравдагч хувилбар байж болохгүй.

Жнь: Квадрат бол дөрвөн тал нь тэнцүү тэгш өнцөгт мөн.

Квадрат бол дөрвөн тал нь тэнцүү тэгш өнцөгт биш.

“Квадрат бол 4 тал нь тэнцүү тэгш өнцөгт мөн ч байна, биш ч байна” гэсэн 3-дагч хувилбар байж болохгүй.

Томьѐолол нь: “аw~a”

Адилтгалын хууль: Хэрвээ бодомж үнэн юм бол үнэн л байх ѐстой гэдэг нь энэ хуулийн зарчим юм.

Жнь: Квадрат бол дөрвөн тал нь тэнцүү тэгш өнцөгт мөн юм бол тийм л байх ѐстой.

Томьѐолол нь: “а→а”

Үгүйсгэлийн үгүйсгэлийн хууль: Бодомжийг 2 удаа үгүйсгэвэл анхны бодомж гарна.

Жнь: Квадрат бол дөрвөн тал нь тэнцүү биш гэдэг нь худал юм бол квадратын 4 тал нь тэнцүү байна.

Томьѐолол нь: ” ~ ~а→а”

Хангалттай үндэслэлийн хууль: Аливаа бодомж хангалттай үндэслэгдсэн байх ѐстой.

Жнь: хэрвээ тэгш өнцөгтийн талууд тэнцүү байвал квадрат болно гэсэн бодомж үнэн юм бол “ Хэрвээ тэгш

өнцөгтийн талууд тэнцүү биш байвал квадрат болж чадахгүй.” гэсэн үг.

Томьѐолол нь: “а→в”

Сэдэв: Категорик бодомж

Тодорхойлолт: Тухайн анги бүлгийн бүх юмс, үзэгдэлд, эсвэл аль нэг хэсэгт

нь ямар нэг шинж тэмдэг байгаа эсвэл байхгүй гэдгийг нотлох юмуу үгүйсгэсэн

бодомжийг хэлнэ.

Чанарын хувьд:

1. Нотлох S бол Р мөн.

2. Үгүйсгэх бодомж \ S бол Р биш \ гэж ангилна.

Тодорхойлолт: Субьект, предикат хоѐрыг бодомжийн термин гэнэ.

Терминүүд нь хоорондоо мөн, биш гэсэн холбоосуудаар холбогдоно.

S бол Р мөн. S бол Р биш. Хэлбэрийн энгийн бодомжийг юмст ямар нэг шинж

тэмдэг байгаа эсэхийг нотлох юмуу үгүйсгэж байна гэдэг утгаар нь атрибутив

бодомж гэнэ. \ Шинжийн бодомж \

Категорик бодомжид юмс, түүний шинж тэмдгээс гадна бодомжийн субьектын

тоон шиж тусгагддаг.

Бүх S бол Р мөн. \ Биш\ Бүх – бүх элемэнт хамаарч байна.

Зарим S бол Р мөн. Зарим гэдэг нь зөвхөн нэг хэсэгт хамааралтай.

Бүх S бол Р мөн. Ерөнхий нотлол бодомж. \ а\ Бүх металл цахилгаан

дамжуулдаг. SaP

Бүх S бол Р биш. Ерөнхий үгүйсгэл бодомж. \ е\ Нэг ч дельпин загас биш.SiP

Зарим S бол Р мөн. Хэсгийн нотлол бодомж. \ i\Зарим металл шингэн.SeP

Зарим S бол Р биш. Хэсгийн үгүйсгэл бодомж \ o\ зарим шувуу нисдэггүй. SoP

Дасгал № 52

SoP , SiP, SeP, SeP, SoP, SiP, SaP, SoP, SaP, SiP, SaP, SaP.

Дасгал № 53

1-3, 3-1, 4-1, 2-3.

Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Оюун дүгнэлт, түүнийг ангилах нь

Зорилго: Оюун дүгнэлт, түүний ангиллын тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Дасгал №61

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

3. Өнгөрснийг сэргээн санах: o Сэтгэж танин мэдэхүй гэж

юу вэ? o Ойлголт, бодомж гэж юу вэ?

Асуултанд хариулах Сэтгэж танин мэдэхүйн 3 хэлбэр байдаг.

o Ойлголт o Бодомж o Оюун дүгнэлт

12. Шинэ мэдлэг олгох Оюун дүгнэлтийн тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 80-83 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

13. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

14. Бататгал Дасгал -61 хийлгэх

Дасгал -61 хийх

15. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

16. Гэрийн даалгавар Дасгалуудаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Сэдэв: Оюун дүгнэлт

Тодорхойлолт: Шинэ дүгнэлт, шинэ мэдлэг гаргаж авах сэтгэхүйн үйлдэл юм.

Аливаа шинэ санаа, шинэ мэдлэг бусад санаа, мэдлэг дээр үндэслэдэг.

ТОДОРХОЙЛОЛТ: Нэг буюу хэд хэдэн мэдрэгдэж байгаа бодомжоос шинэ дүгнэлт гаргаж авах логик

үйлдлийг оюун дүгнэлт гэнэ.

Оюун дүгнэлт хийхэд хэрэглэгдэж байгаа бодомжийг оюун дүгнэлтийн үндэслэгээ буюу нөхцөл гэнэ.

Үндэслэгээ буюу нөхцлийн тусламжтайгаар гарган авч байгаа шинэ бодомжийг дүгнэлт гэнэ.

Нөхцөл, дүгнэлт хоѐрын хооронд логик мөрдлөгөө байгаа эсэхээс шалтгаалж оюун дүгнэлтийн дедуктив,

индуктив гэсэн хоѐр үндсэн хэлбэрийг авч үздэг.

Дедуктив гэдэг нь гаргах, ургуулах

Индукци гэдэг нь хандуулах, хөтлөх гэсэн утгатай.

Дедуктив оюун дүгнэлтийн гол онцлог нь: нөхцөл нь үнэн байвал, дүгнэлт нь ямагт үнэн байх чанар юм.

Жнь: Хэрвээ өгөгдсөн тоо 6-д хуваагдаж байвал, 3-т хуваагдана.

Өгөгдсөн тоо 6-д хуваагдаж байна.

Өгөгдсөн тоо 3-т хуваагдана.

Жишээ 2

Хэрвээ гелий металл юм бол цахилгаан дамжуулна.

Гелий цахилгаан дамжуулдаггүй.

Гелий бол металл биш.

Зураас- иймээс, ийм учраас гэж уншина.

Индуктив оюун дүгнэлтэд нөхцөл, дүгнэлт хоѐрын холбоо хамаарал нь логикийн хуулийг чанд мөрддөггүй,

ихэвчлэн туршлагын баримтын шинжтэй үндэслэгээнд, мөн түүнчлэн сэтгэлзүйн шинжтэй үндэслэгээнд ч

тулгуурлаж болно.

Дүгнэлт нь магадгүй үндэслэгээнд байхгүй байгаа мэдээллийг агуулж байх тохиолдол гардаг.

Магадлалт шинжтэй буюу үнэмшмээр шинжтэй оюун дүгнэлт гэж нэрлэдэг.

Ж нь: Аргентин БНУ

Бразил БНУ

Венесуэль БНУ

Эквадор БНУ

Латин Америкийн бүх улс бүгд найрамдах улс мөн.

Дедуктив оюун дүгнэлтийн хувьд: Мэдлэг ерөнхийгөөс хэсэг рүү шилжиж байдаг.

Индукци тусгай мэдлэгээс ерөнхий мэдлэг гаргаж авдаг.

Дасгал № 61

Хариу : Индукци -1,3,5

Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Дедуктив оюун дүгнэлт. Силлогизм

Зорилго: Дедуктив оюун дүгнэлтийн тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Дасгал №62

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

4. Өнгөрснийг сэргээн санах: o Дедуктив оюун дүгнэлт гэж

юу вэ?

Асуултанд хариулах

Нөхцөл нь үнэн байвал дүгнэлт нь үнэн байна.

17. Шинэ мэдлэг олгох Дедуктив оюун дүгнэлтийн тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 84-85 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

18. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

19. Бататгал Дасгал -62 хийлгэх

Дасгал -62 хийх

20. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

21. Гэрийн даалгавар Дасгалуудаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Дасгал № 62

Хариу:

1. Бүх ургамал нүүрс хүчлийг шингээдэг. Хус бол ургамал мөн. Иймээс хус

нүүрсхүчлийг шингээдэг.

2. Бүх хус нүүрсхүчлийг шингээдэг. Хус ургамал мөн. Зарим ургамал нүүрсхүчлийг

шингээдэг.

3. Бүр хотод хүн ам ихээр суурьшдаг. Улаанбаатар хот. Иймээс Улаанбаатарт хүн

ам ихээр суурьшдаг.

Батлав................. \Сургалтын менежер Ц. Лхамсүрэн\

Дадлага удирдсан багш...................\О.Должинсүрэн\

Оюутан багш: ...........................\Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Силлогизмийн фигур

Зорилго: Силлогизмийн фигурын тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Дасгал №63

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

5. Өнгөрснийг сэргээн санах: o Их термин гэж юу вэ? o Бага термин гэж юу вэ? o Дундаж термин гэж юу

вэ?

Асуултанд хариулах o Пердикат болж буй термин o Субьект болж буй термин o Нөхцлүүдэд байгаа хэрнээ

дүгнэлтэнд байхгүй терминийг хэлнэ.

.

22. Шинэ мэдлэг олгох Силлогизмын тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 86-87 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

23. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

24. Бататгал Дасгал -63 хийлгэх

Дасгал -63 хийх

25. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

26. Гэрийн даалгавар Дасгалынхаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Сэдэв: Дедуктив оюун дүгнэлт. Силлогизм

Дедуктив оюун дүгнэлтийг шууд оюун дүгнэлт ба силлогизм, индуктив оюун

дүгнэлтийг бүрэн ба бүрэн бус индукци, аналоги гэж тус тус ангилдаг.

Хоѐр буюу түүнээс олон категорик бодомжоос дүгнэлт гэргэн авах оюун

дүгнэлтийн хэлбэрийг силлогизм гэнэ.

Силлогизм- Грек хэлний дүгнэлт гаргах, гаргалгаа гэсэн утгатай үг.

Оюун дүгнэлтийн логик онолыг силлогистик гэдэг. Анх Аристотель нээсэн.

Силлогистикд хэрэглэгддэг “ Бүх .......... мөн \биш\ , Зарим ... мөн \ биш \ гэсэн

илэрхийллийг энд буй цэгийн оронд ямар нэг ойлголт тавих замаар дүгнэлт

гаргаж авдаг логик хэл гэж үздэг.

Жишээлбэл:

Бүх шингэн уян хатан шинжтэй. SaP

Ус бол шингэн. SiP

Ус уян хатан шинжтэй. SiP

Цэгийн оронд тавьж буй ойлголтыг силлогизмын термин гэдэг.

Дээрх жишээнд терминүүд нь “ ус”, “ шингэн”, “ уян хатан шинжтэй” гэсэн үгс юм.

Силлогизмд:

Их

Бага

Дундаж гэсэн 3 термин байдаг.

Дүгнэлтийн S болж буй терминийг бага термин \ S\гэдэг. “ ус”

Дүгнэлтийн предикат болж буй терминийг их термин \ P \ гэнэ. “ уян хатан

шинжтэй”

Нөхцлүүдэд байгаа хэрнээ дүгнэлтэнд байхгүй терминийг дундаж термин \M\

гэнэ.

”Шингэн”

Жишээлбэл:

Бүх шингэн уян хатан шинжтэй. Логик хэлбэр нь: Бүх М бол Р мөн.

Ус бол шингэн. Бүх S бол М мөн.

Ус уян хатан шинжтэй. Бүх S бол Р мөн байна.

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Сэдэв: Силлогизмийн фигур Хамрах хүрээ: 11-р анги

Дундаж термины байрлалаас шалтгаалан силлогизм нь дөрвөн фигуртай

байдаг.

I фигур

II фигур

III фигур

IY фигур

Жишээ нь: Бүх металл \ М\ гэрлийг хугалж, ойлгоно.\Р\

Төмөр \S\ бол металл мөн.\М\

Төмөр \ S\ гэрлийг хугалж, ойлгоно.\Р\

Жишээ нь II фигур : Бүх загас \Р\заламгайгаар амьсгалдаг. \М\

Тагтаа \S\заламгайгаар амьсгалдаггүй.\М\

Нэг ч тагтаа \S\загас биш. \Р\

Жишээ нь III фигур :

Бүх хулс \M\ургах бүх хугацаандаа нэг удаа цэцэглэдэг.\Р\

Хулс \M\бол олон наст ургамал.\S\

Зарим олон наст ургамал \S\ургах бүхийл хугацаандаа нэг удаа цэцэглэдэг.\Р\

Жишээ нь IY фигур :

Бүх загас \Р\сэлдэг.\М\

Сэлдэг амьтан бүхэн \М\усанд амьдардаг.\S\

Усанд амьдардаг амьтдын зарим нь\S\ загaс мөн.\P\

Дасгал № 63

1. Их термин 2. Бага нөхцөл

Бага термин Их нөхцөл

Дүгнэлт Дүгнэлт

Нарс- дундаж термин бүх юмс үл хуваагдах атомуудаас бүтдэг.- - дундаж термин

III фигур IY фигур

Дасгал № 62

Дараах эргэцүүллийн үндэслэгээ ба дүгнэлтийг тогтоож, силлогизмийн хэлбэрт

оруулж бич.

Бага термин, их термин, дундаж терминийг нэрлэ.

1. Бүх ургамал нүүрс хүчлийг шингээдэг, хулс ургамал учраас нүүрсхүчлийг

шингээдэг.

2. Бүх хус нүүрсхүчлийг шингээдэг, хус ургамал учраас зарим ургамал

нүүрсүчил шингээдэг.

3. Бүх хотод хүн ам ихээр суурьшдаг. Улаанбаатарт хүн ам ихээр суурьшдаг.

4. Нэг ч хөхтөн амьтан заламгайгаар амьсгалдаггүй, хадарган загас хөхтөн

амьтан учраас заламгайгаар амьсгалдаггүй.

5. Хангайн бүсийн аймагт гоѐо ургадаггүй, Дундговь аймагт гоѐо ургадаг

учраас хангайн бүсийн аймаг биш.

6. Дорж- Монгол улсын иргэн, Монгол улсын иргэн сурч боловсрох эрхтэй

учраас Дорж сурч боловсрох эрхтэй.

Дасгал №63

Дараах силлогизмын дүрс фигурыг тогтоо.

1. Бүх нарс бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай.

Нарс бол олон наст ургамал.

Зарим олон наст ургамал бүдүүн иштэй, олон мөчир

салаатай .

2. Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс \

атомуудаас \ бүтдэг гэж үзэж байв.

Бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс бүтдэг гэх үзлийг

атомизм гэж нэрлэдэг.

Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бол атомист үзэлтэн юм.

3. Бүх гацуур модлог ургамал мөн.

Гацуур шилмүүст мод.

Зарим шилмүүст мод бол модлог ургамал мөн.

4. Сурах бичиг сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

Сурах бичиг бол ном.

Зарим ном сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

5. Гурвалжны бүх өнцгийн нийлбэр 1800 С тэнцүү.

Өгөгдсөн дүрс гурвалжин мөн.

Өгөгдсөн дүрсийн өнцгийн нийлбэр 1800 тэнцүү.

6. Бүх модлог ургамал бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай, өндөр ургадаг.

Улиас бол бүдүүн иштэй.

Улиас бол модлог ургамал мөн.

7. Бүх модлог ургамал бүдүүн иштэй, өндөр ургадаг.

Нохойн хошуу бүдүүн ишгүй, өндөр ургадаггүй.

Нохойн хошуу модлог ургамал биш.

8. Булга говьд амьдардаггүй.

Булга бол дархан цаазтай амьтан.

Дархан цаазтай зарим амьтан говьд амьдардаггүй.

9. Сурч буй сургуулийнхаа дотоод дүрмийг нэгч оюутан зөрчих ѐсгүй.

Туяа оюутан.

Туяа сурч буй сургуулийнхаа дотоод дүрмийг зөрчих ѐсгүй.

10. Бүх янгир дархан цаазтай амьтан.

Янгир ууланд амьдардаггүй.

Ууланд амьдардаг зарим амьтан дархан цаазтай.

11. Бүх дархан цаазтай амьтан улаан номонд бичигддэг.

Аргаль улаан номонд бичигдсэн.

Аргаль дархан цаазтай амьтан мөн.

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Силлогизмийн дүрэм

Зорилго: Силлогизмийн дүрмийн тухай мэдлэг эзэмшүүлэх

Хэрэглэгдэхүүн: “Формаль логик” сурах бичиг\ 2009 он\

Аргазүй: Лекцийн арга

Маргаан хэлэлцүүлэг

Шинэ мэдлэг олгох:

Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагаа

6. Өнгөрснийг сэргээн санах: o Силлогизмын 4

фигурыг зурна уу?

Асуултанд хариулах I фигур II фигур III фигур IY фигур

.

27. Шинэ мэдлэг олгох Силлогизмын дүрмийн тухай

Уншуулах

Схем хийлгэх

Схем тайлбарлуулах

Шинэ мэдлэг бүтээх 88-89 хуудас унших Схемчлэх Схемээ тайлбарлах

28. Мэдлэгийг дүгнэж өгөх Тэмдэглэл хөтлөх

29. Бататгал Дасгал -63 хийлгэх

Дасгал -63 хийх

30. Үнэлгээ: Стандарт бусаар үнэлэх

31. Гэрийн даалгавар Дасгалынхаа алдааг засаж гүйцээнэ. Унших

Батлав...............\ Дадлага удирдсан багш О. Должинсүрэн\

Оюутан багш............. \ Б. Мандахтуяа\

Хичээлийн сэдэв: Силлогизмийн дүрэм

Силлогизмын аргаар оюун дүгнэлт хийхэд түүний дүрмүүдийг зөв баримталбал

зохино.

Силлогизмын дүрмийг:

1. Термины

2. Үндэслэгээний гэж 2 ангилна.

Термины 3 дүрэм байна.

1. Силлогизм ердөө л гурван терминтэй байна.

2. Дундаж термин 2 үндэслэгээний ядаж нэгэнд хуваарилагдсан байх ѐстой.

Хуваарилагдана гэдэг нь уг терминыг илэрхийлж буй

ойлголт бүрэн багтаамжаараа хэрэглэгдэнэ гэсэн үг.

Хэрвээ хуваарилагдаагүй бол буруу гарна гэсэн үг.

Жишээ нь: Зарим хүн морь уядаг.

Би хүн.

Би морь уядаг.

3. Үндэслэгээнд хуваарилагдаагүй термин дүгнэлтэнд хуваарилагдсан байж

болохгүй. Жишээ нь:

Манай сумын зарим хүмүүс морь уядаг.

Би сумынхаа бүх хүмүүсийг танина.

Иймд би бүх уяачдыг танина.

Үндэслэгээний 4 дүрэм байна.

1. 2 үгүйсгэл үндэслэгээнээс дүгнэлт гарахгүй.

2. 2 хэсэгчилсэн үндэслэгээнээс дүгнэлт гарахгүй.

3. 2 үндэслэгээний аль нэг нь үгүйсгэл байвал дүгнэлт үгүйсгэл байна.

4. Хэрэв үндэслэгээний аль нэг нь хэсэгчилсэн байвал дүгнэлт хэсэгчилсэн

байна.

1. Индуктив оюун дүгнэлт гэж юу вэ? Жишээ бичнэ үү?

2. Дараах дүгнэлтээс аль нь дедукци, аль нь индукци вэ? гэдгийг тодорхойлно уу?

a. Бүх сонин тогтмол хэвлэл, иймээс “ Өдрийн сонин” бол тогтмол хэвлэл мөн.

b. Энэ ойд гацуур, хус, нарс, бургас, улиас ургажээ. Иймээс энэ ой бол холимог ой мөн.

3. Утгыг тайлбарлана уу?

a. “М”-

b. Бага термин-

c. I, III Фигурыг зурна уу?

4. Бага термин, их термин, дундаж терминийг нэрлэ.

a. Бүх ургамал нүүрс хүчлийг шингээдэг, хулс ургамал учраас нүүрсхүчлийг шингээдэг.

b. Бүх хус нүүрсхүчлийг шингээдэг, хус ургамал учраас зарим ургамал нүүрсхүчил шингээдэг.

c. Бүх хотод хүн ам ихээр суурьшдаг. Улаанбаатарт хүн ам ихээр суурьшдаг.

5. Дараах силлогизмын дүрс фигурыг тогтоо.

a) Бүх нарс бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай.

Нарс бол олон наст ургамал.

Зарим олон наст ургамал бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай .

b) Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс \ атомуудаас \

бүтдэг гэж үзэж байв.

Бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс бүтдэг гэх үзлийг атомизм гэж нэрлэдэг.

Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бол атомист үзэлтэн юм.

c) Бүх гацуур модлог ургамал мөн.

Гацуур шилмүүст мод.

Зарим шилмүүст мод бол модлог ургамал мөн.

1. Дедуктив оюун дүгнэлт гэж юу вэ? Жишээ бичнэ үү?

2. Дараах дүгнэлтээс аль нь дедукци, аль нь индукци вэ? Гэдгийг тодорхойлно уу?

d) Бүх багш бол сурган хүмүүжүүлэгч мөн. Дорж бол багш, иймээс тэр сурган хүмүүжүүлэгч

мөн.

e) Бүх металл чөлөөт электронтой учир цахилгаан гүйдэл сайн дамжуулдаг, иймээс зэс

цахилгаан сайн дамжуулдаг.

3. Утгыг тайлбарлана уу?

a. “S”-

b. Их термин-

c. II, IY Фигурыг зурна уу?

4. Бага термин, их термин, дундаж терминийг нэрлэ.

a. Нэг ч хөхтөн амьтан заламгайгаар амьсгалдаггүй, хадарган загас хөхтөн амьтан учраас

заламгайгаар амьсгалдаггүй.

b. Хангайн бүсийн аймагт гоѐо ургадаггүй, Дундговь аймагт гоѐо ургадаг учраас хангайн

бүсийн аймаг биш.

c. Дорж- Монгол улсын иргэн, Монгол улсын иргэн сурч боловсрох эрхтэй учраас Дорж

сурч боловсрох эрхтэй.

5. Дараах силлогизмын дүрс фигурыг тогтоо.

a. Сурах бичиг сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

Сурах бичиг бол ном.

Зарим ном сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

b. Гурвалжны бүх өнцгийн нийлбэр 1800 С тэнцүү.

Өгөгдсөн дүрс гурвалжин мөн.

Өгөгдсөн дүрсийн өнцгийн нийлбэр 1800

тэнцүү.

c. Бүх модлог ургамал бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай, өндөр ургадаг.

Улиас бол бүдүүн иштэй.

Улиас бол модлог ургамал мөн.

1. Оюун дүгнэлт гэж юу вэ? Жишээ бичнэ үү?

2. Дараах дүгнэлтээс аль нь дедукци, аль нь индукци вэ? гэдгийг тодорхойлно уу?

f) Бүх сонин тогтмол хэвлэл, иймээс “ Өдрийн сонин” бол тогтмол хэвлэл мөн.

g) Энэ ойд гацуур, хус, нарс, бургас, улиас ургажээ. Иймээс энэ ой бол холимог ой мөн.

3. Утгыг тайлбарлана уу?

a. “Р”-

b. Дундаж термин-

c. IY, II Фигурыг зурна уу?

4. Бага термин, их термин, дундаж терминийг нэрлэ.

a. Дорж- Монгол улсын иргэн, Монгол улсын иргэн сурч боловсрох эрхтэй учраас

Дорж сурч боловсрох эрхтэй.

b. Бүх хус нүүрсхүчлийг шингээдэг, хус ургамал учраас зарим ургамал нүүрсхүчил

шингээдэг.

c. Бүх хотод хүн ам ихээр суурьшдаг. Улаанбаатарт хүн ам ихээр суурьшдаг.

5. Дараах силлогизмын дүрс фигурыг тогтоо.

a. Гурвалжны бүх өнцгийн нийлбэр 1800 С тэнцүү.

Өгөгдсөн дүрс гурвалжин мөн.

Өгөгдсөн дүрсийн өнцгийн нийлбэр 1800

тэнцүү.

b. Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс \ атомуудаас \ бүтдэг

гэж үзэж байв.

Бүх юмс үл хуваагдах эгэл хэсгүүдээс бүтдэг гэх үзлийг атомизм гэж нэрлэдэг.

Эртний Грекийн зарим сэтгэгч бол атомист үзэлтэн юм.

c. Бүх гацуур модлог ургамал мөн.

Гацуур шилмүүст мод.

Зарим шилмүүст мод бол модлог ургамал мөн.

1. Дедуктив оюун дүгнэлт гэж юу вэ? Жишээ бичнэ үү?

2. Дараах дүгнэлтээс аль нь дедукци, аль нь индукци вэ? Гэдгийг тодорхойлно уу?

I. Бүх багш бол сурган хүмүүжүүлэгч мөн. Дорж бол багш, иймээс тэр сурган хүмүүжүүлэгч мөн.

II. Бүх металл чөлөөт электронтой учир цахилгаан гүйдэл сайн дамжуулдаг, иймээс зэс цахилгаан

сайн дамжуулдаг.

3. Утгыг тайлбарлана уу?

a) “S”-

b) Их термин-

c) II, IY Фигурыг зурна уу?

4. Бага термин, их термин, дундаж терминийг нэрлэ.

I. Нэг ч хөхтөн амьтан заламгайгаар амьсгалдаггүй, хадарган загас хөхтөн амьтан учраас

заламгайгаар амьсгалдаггүй.

II. Хангайн бүсийн аймагт гоѐо ургадаггүй, Дундговь аймагт гоѐо ургадаг учраас хангайн бүсийн

аймаг биш.

III. Дорж- Монгол улсын иргэн, Монгол улсын иргэн сурч боловсрох эрхтэй учраас Дорж сурч

боловсрох эрхтэй.

6. Дараах силлогизмын дүрс фигурыг тогтоо.

a) Сурах бичиг сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

Сурах бичиг бол ном.

Зарим ном сургалтын гол хэрэглэгдэхүүн мөн.

b) Гурвалжны бүх өнцгийн нийлбэр 1800 С тэнцүү.

Өгөгдсөн дүрс гурвалжин мөн.

Өгөгдсөн дүрсийн өнцгийн нийлбэр 1800 тэнцүү.

c) Бүх модлог ургамал бүдүүн иштэй, олон мөчир салаатай, өндөр ургадаг.

Улиас бол бүдүүн иштэй.

Улиас бол модлог ургамал мөн.