1

การศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร

A Study of Tourist Promotion Guideline for Art and Cultural Learning in

Cradles of Civilization of Ratchaburi Province

ผชวยศาสตราจารย ดร. นรนทร สงขรกษา e-mail : narin2100@yahoo.com ภาควชาพนฐานทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาเปรยบเทยบระดบแรงจงใจของนกทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรมจงหวดราชบร 2) ศกษาระดบความคดเหนของผเกยวของกบการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร และ 3) ศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร การวจยครงนใชระเบยบวธการวจยแบบผสมผสานวธ ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 วธการวจยเชงปรมาณ กลมท 1 กลมตวอยางนกทองเทยวชาวไทย จ านวน 400 คนสมตวอยางแบบเปนระบบ กลมท 2 กลมตวอยางผเกยวของกบการทองเทยว จ านวน 86 คน สมตวอยางแบบเปนระบบ เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม 2 ชด ขนตอนท 2 การวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณระดบลก จ านวน 17 คน และสนทนากลม จ านวน 12 คน ใชวธการคดเลอกแบบเจาะจง รวบรวมขอมลทไดและวเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป สถตทใช รอยคา คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ทดสอบท และทดสอบเอฟ และวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ดวยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ผลการวจยพบวา 1) แรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมในภาพรวม อยในระดบมาก (X

=3.69,S.D.=.949) การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรเพศกบแรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมของนกทองเทยวไมแตกตางกน สวนการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของแรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมของนกทองเทยว จ าแนกตามอาย การศกษา และอาชพ แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 (p-value =.000,.000 , .000) ตามล าดบ 2) ความคดเหนตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมในภาพรวม อยในระดบมาก (X =3.59,S.D.=.946) การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรเพศกบความคดเหนในการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมของผเกยวของกบการทองเทยวแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (p-value= .008) สวนการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของความคดเหนในการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมของผเกยวของกบการทองเทยว จ าแนกตามอาย ระยะเวลาในการท างาน และการศกษา มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 (p-value =.023,.000 , .000) ตามล าดบ 3) แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงว ฒนธรรมประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ 1) แหลงทองเทยว ประกอบดวยการวเคราะหสวนขาดในปญหาและขอเสนอแนะของผเกยวของ การพฒนาแบบคอยเป น คอยไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การมผน าทเขมแขง เสยสละและจตอทศ การมสวนรวมของชมชน ในลกษณะของ “บวร” ไดแก บาน วด โรงเรยน และการพฒนาแหลงทองเทยวใหโดดเดน 2)

2

หนวยงานภาครฐประกอบดวย การสนบสนนจากภาครฐ ทงความร สงอ านวยความสะดวก การพฒนาศกยภาพแหลงทองเทยว บคลากร การประชาสมพนธและการจดกจกรรมอยางตอเนอง

Abstract This research was aimed to study 1) the motive force level in Thai tourists regarding

art and cultural learning in cradles of civilization of Ratchaburi Province 2) the opinion of

tourist related groups toward this tourism and 3) the guideline of tourist promotion. The

research process was based on the integration of quantitative and qualitative methodologies

and divided into two steps as follows:

Starting from the first step of quantitative method, four hundred of Thai tourists and

eighty-six of other related persons were systematically chosen as our respondents and these

were interviewed with structural questionnaire set no.1 and no.2 respectively. After that in the

second step would be conducted with the qualitative method, the seventeen and twelve key

informants were purposively selected to in-depth interview and invited to joint in the one

setting of focus group discussion respectively. The quantitative data was statistically analyzed

with Statistical Computer Program Package and presented in percentage, mean, standard

deviation, outcomes of t-test and F-test method. For the qualitative data it would be then

analyzed with the technique of content analysis.

From the results, the motive force of Thai tourists and the opinion of other persons

were measured and shown its overall results at much level (X =3.69, S.D. =.949 and X =3.59,

S.D. =.946 respectively). When tested with F-test method, the tourists had their age,

education and occupation associate with the motive force level significantly at P ≤.05. The

guideline of tourist promotion was comprised of two components as follows:

The tourist sites: There should have the analysis in its shortages and problems

including to any recommendations from stake holders. The sites should be gradually

developed and this was based on Philosophy of Self-Sufficient Economy. The leaders should

have to have their strong leadership, sacrifice and public mind. The community involvement

should be formulated from the co-working together of three main parts namely Home,

Temple and School (HTS).

The government sector: To build up the capacities of tourist sites, the government

offices should support and promote them until to have enough knowledge, human resources,

public relation and advertising, movement of continuous activities and other facilities.

บทน า

การทองเทยวเปนอตสาหกรรมทเจรญเตบโตและมความส าคญยงตอการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย รฐบาลจงมนโยบายสงเสรมการทองเทยว โดยการทองเทยวเรมเขามามบทบาทส าคญในการพฒนาประเทศอยางจรงจงเปนครงแรก เมอมการบรรจแผนพฒนาการทองเทยวไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 เรอยมา จนถงปจจบน (นรนทร สงขรกษา, 2552 : 1)

จงหวดราชบรอยหางจากกรงเทพฯ เพยง 100 กโลเมตร เปนจงหวดทอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาตและภมปญญาทองถน มความไดเปรยบทางดานท าเลทต ง ประกอบกบโครงสรางพนฐานของจงหวดมการพฒนาการเกษตรในทกดาน อกทงมแมน าแมกลอง ท าใหสภาพดนและแหลงน ามความอดมสมบรณ สามารถปลกพชและสตวเศรษฐกจไดหลายชนด (ศาลากลางจงหวดราชบร.2555)

3

เศรษฐกจหลกของจงหวดราชบรจงมสภาพทงเกษตรกรรม พาณชยกรรม อตสาหกรรม และเปนศนยกลางการบรการของสวนราชการตางๆ จงหวดราชบรยงเปนเมองโบราณทไดมการคนพบในชวงเรมตนของการศกษาดานโบราณคด โบราณสถานและโบราณวตถ เหลานถอเปนมรดกทางวฒนธรรม แสดงใหเหนถงรากฐานของการเปนสงคมไทย เปนหลกฐานทางประวตศาสตรและโบราณคดทชใหเหนถงประวตความเปนมาอนยาวนานของชาต ทงยงเปนประจกษพยานส าคญทแสดงวา ชาตไทยมอารยธรรมทเจรญรงเรองมานานนบศตวรรษ (เทยวชมราชบร, ม.ป.ป.) จงหวดราชบรมสถานททองเทยวทส าคญและมชอเสยงหลายแหง เชน พพธภณฑสถานแหงชาต เขาแกนจนทร พระปรางวดมหาธาตวรวหาร เมองโบราณคบว จปาถะภณฑสถานบานคบว วดหนองหอย ถ าเขาบน พพธภณฑหนงใหญวดขนอน วดเขาชองพราน วดคงคาราม ถ าจอมพล ตลาดน าด าเนนสะดวก ธารน ารอนบอคลง เขากระโจม อทยานหนขผงสยาม ตลาดเจดเสมยน 119 ป และศนยวฒนธรรมไทยทรงด า ฯลฯ (ราชบร, มป.ป. 26-63 ; ผวาฯ ชวนกน ชวนซอ ชวนเทยว ชวนพกราชบร, ม.ป.ป. : 11-163)

จงเหนไดวา จงหวดราชบรมศกยภาพในเรองของการทองเทยว โดยเฉพาะการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดราชบรทส าคญ ซงมแหลงทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมทมชอเสยง ไดแก 1) เมองโบราณคบว รวมถงจปาถะภณฑสถานบานคบว 2) หนงใหญวดขนอน 3) จตรกรรมฝาผนงวดคงคาราม ของจงหวดราชบร ดงนนผวจยจงตองการวจยแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรม เพอใหเกดการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมอยางย งยน ตลอดจนสรางแรงจงใจของนกศกษาหรอนกทองเทยวมาทองเทยวเพอการศกษา อนเปนการทองเทยวรปแบบใหม ในการทองเทยวเชงวฒนธรรมออารยธรรม จงหวดราชบร

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาเปรยบเทยบระดบแรงจงใจของนกทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมใน ออารยธรรมจงหวดราชบร

2. เพอศกษาระดบความคดเหนของผเกยวของกบการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมใน ออารยธรรม จงหวดราชบร

3. เพอศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร

แนวคด ทฤษฎเกยวกบการทองเทยวและบรการ ผวจยไดศกษาแนวคดเกยวกบการทองเทยว แนวคดเกยวกบอตสาหกรรมการทองเทยว การทองเทยวเชงวฒนธรรม แนวคดทฤษฎเกยวกบแรงจงใจ บรบทและขอมลทวไปของจงหวดราชบร ประกอบดวยแนวคดของนกวชาการ ดงน -แนวคดเกยวกบการทองเทยว ตามแนวคดของ อดม เชยกวงศ และคณะ(2548), ศรญยา วรากลวทย, (2546) , วรรณา วงษวานช, (2539) , บญเลศ จตตงวฒนา (2548) , การทองเทยวแหงประเทศไทย (2541)

4

-แนวคดเกยวกบอตสาหกรรมการทองเทยว ตามแนวคดของบญเลศ จตตงวฒนา (2548) ,Gee, Choy and Makens (1984),ฉลองศร พมลสมพงศ (2542), การทองเทยวแหงประเทศไทย (2541) -แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ตามแนวคดของบญเลศ จตตงวฒนา (2548) -แนวคดเกยวกบแรงจงใจ ตามแนวคดของจนทร ชมเมองปก (2546) , สทธโชค วรานสนตกล (2546) ,บญเลศ ตงจตวฒนา (2548) ระเบยบวธการวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธการวจยแบบผสมผสานวธ (Mixed Method Research) เกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณ และเชงคณภาพ ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 วธการวจยเชงปรมาณ ประชากรทใชในการวจยครงน กลมท 1 เปนนกทองเทยวชาวไทยทมาทองเทยวในจงหวดราชบร ในป 2553 จ านวน 1,115,221 คน กลมตวอยาง จ านวน 400 คน วธการสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic Random Sampling) และแตละแหลงทองเทยวทง 3 แหง ใชการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) กลมท 2 เปนผเกยวของกบการจดการทองเทยวในแหลงทองเทยว 3 แหง จ านวน 110 คน กลมตวอยางจ านวน 86 คน ใชการสมตวอยางแบบเปนระบบ (Systematic Random Sampling) เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม 2 ชด ชดท 1 นกทองเทยวชาวไทยทมาทองเทยวเชงวฒนธรรม มคาเชอมน (r) = .9134 ชดทสอง ผเกยวของกบการทองเทยว มคาเชอมน (r) = .8786 ขนตอนท 2 การวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณระดบลก จ านวน 17 คน และสนทนากลม จ านวน 12 คน ใชวธการคดเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) รวบรวมขอมลทไดและวเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป และวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ดวยการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ผลการวจย

1. แรงจงใจของนกทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร

5

ตารางท 1 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจ าแนกตามระดบแรงจงใจในการทองเทยวเชง วฒนธรรมโดยรวม (n=400 คน)

แรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรม X S.D. ระดบ

แรงจงใจ ล าดบท

1.ดานสงดงดดใจในการทองเทยว 3.88 .919 มาก 1 2. ดานสงอ านวยความสะดวก 3.83 .883 มาก 2 3. ดานการบรการ 3.76 .925 มาก 3 4. ดานการเดนทาง 3.60 .902 มาก 5 5. ดานการประชาสมพนธ 3.41 1.057 ปานกลาง 6 6. ดานจดมงหมายในการทองเทยว 3.67 1.010 มาก 4 รวม 3.69 .949 มาก

จากตารางท 1 พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมในภาพรวมทง 6 ดาน

อยในระดบมาก ( X =3.69,S.D.=.949) ยกเว นดานการประชาสมพนธอยในระดบปานกลาง (X

=3.41,S.D.=1.057) เมอพจารณารายดาน พบวา ดานสงดงดดใจในการทองเทยวมคาคะแนนเฉลยสงทสด (X =3.88,S.D.=.919) รองลงมาเปนดานสงอ านวยความสะดวก มคาคะแนนเฉลย(X =3.83,S.D.=.883) และดานทต าทสดอยในระดบปานกลาง คอ ดานการประชาสมพนธ (X =3.41,S.D.=1.057) 2. การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนแรงจงใจในการทองเทยวของกลมตวอยางทมลกษณะสวนบคคลไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา รายได และอาชพ การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรกบแรงจงใจในการทองเทยวเชงว ฒนธรรมของนกทองเทยว จ าแนกตามเพศ มแรงจงใจในการทองเทยวไมแตกตางกน

การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของคะแนนความพงพอใจในการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ของกลมตวอยาง จ าแนกตามชวงอาย ระดบการศกษา รายได และอาชพ มความพงพอใจในการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ของนกทองเทยว แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 สรปไดดงตารางท 2

6

ตารางท 2 สรปการเปรยบเทยบและวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของแรงจงใจในการทองเทยวเชง

วฒนธรรมของนกทองเทยว จ าแนกตามลกษณะสวนบคคล

ท ลกษณะสวนบคคล การเปรยบเทยบ วเคราะหความแปรปรวน t-test p-value F-test p-value 1 เพศ -.910 .363 2 อาย 5.594* .000 3 การศกษา 9.821* .000 4 อาชพ 3.599* .000

*ระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .05 3. ความคดเหนของกลมตวอยางตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรม จงหวดราชบร ตารางท 3 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจ าแนกตามระดบความคดเหนในการทองเทยว

เชงวฒนธรรมโดยรวม (n=81 คน)

ความคดเหนตอการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรม X S.D. ระดบความคดเหน

ล าดบท

1. การจดการดานกายภาพหรอภมทศน 3.81 .876 มาก 1 2. การจดการดานแหลงทองเทยว 3.50 1.032 มาก 4 3. การจดการดานความสะดวกหรอการบรการพนฐาน 3.54 .935 มาก 3 4. การจดการดานความปลอดภย 3.60 .950 มาก 2 5. การมสวนรวมของชมชน 3.48 .950 ปานกลาง 5 รวม 3.59 .946 มาก จากตารางท 3 พบวา กลมตวอยางมความคดเหนตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมในภาพรวมทง 5 ดานอยในระดบมาก (X =3.59,S.D.=.946) เมอพจารณารายดาน พบวา การจดการดานกายภาพหรอภมทศน มคาคะแนนเฉลยสงทสด (X =3.81,S.D.=.876) รองลงมาเปนการจดการดานความปลอดภย มคาคะแนนเฉลย(X =3.60,S.D.=.950) และดานทต าทสดอยในระดบปานกลาง คอ การมสวนรวมของชมน (X

=3.48,S.D.=.950)

7

4. การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของคะแนนแรงจงใจในการทองเทยวของกลมตวอยางทมลกษณะสวนบคคลไดแก เพศ อาย ระยะเวลาในการท างาน และระดบการศกษา การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรกบแรงจงใจในการทองเทยวเชงว ฒนธรรมของนกทองเทยว จ าแนกตามเพศ มแรงจงใจในการทองเทยวแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05

การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของคะแนนความพงพอใจในการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ของกลมตวอยาง จ าแนกตามชวงอาย ระดบการศกษา รายได และอาชพ มความพงพอใจในการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรม ของนกทองเทยว แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .05 สรปไดดงตารางท 4

ตารางท 4 สรปการเปรยบเทยบและวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของความคดเหนตอการจดการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรมของผเกยวของกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม จ าแนกตามลกษณะสวนบคคล

ท ลกษณะสวนบคคล การเปรยบเทยบ วเคราะหความแปรปรวน t-test p-value F-test p-value 1 เพศ -2.708* .008 2 อาย 2.792* .023 3 ระยะเวลาในการท างาน 9.958* .000 4 การศกษา 6.152* .000

*ระดบนยส าคญทางสถตทระดบ .05 5. ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ จากการสมภาษณระดบลก ผใหขอมลหลก ไดแก เจาอาวาสวดทง 3 แหง นายกองคการบรหารสวนต าบล ก านน และผใหญบาน แหงละ 4 คน และหนวยงานภาครฐ คอ ทองเทยวและกฬาจงหวด วฒนธรรมจงหวด รวม 17 คน และการสนทนากลม (Focus Group Discussion) กบผเ กยวของกบ การทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรม จ านวน 12 คน ผลการวจย ดงน

5.1 สภาพการณของการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดราชบร จากการเกบขอมลเชงคณภาพ ดวยการสมภาษณระดบลก และการสนทนากลม กบผเกยวของ

กบการทองเทยว นกทองเทยว และหนวยงานทองถน รวมถงภาครฐ ในประเดนสภาพการณ ปญหาของทง 3 แหง พบวา สภาพของการพฒนาการทองเทยวเชงวฒนธรรมจงหวดราชบรไดมการพฒนาทกาวหนาเปนล าดบจากทสถานททองเทยวไมคอยรจก จนเรมมชอเสยงมากขนเนองจากจงหวดราชบรมอตลกษณทางวฒนธรรมทหลากหลาย ทงชาตพนธ จงตองสบสานอนรกษไวใหคนรนหลง นอกจากนยงกลาวเสรมอกวา

8

วฒนธรรมทมความหลากหลายชาตพนธ ดงวา “ถามองดานพนถน ชาตพนธคนราชบรเปนคนรกษาเรองความเปนอยในอตลกษณของเขา อยากใหเยาวชนรนหลงคงไวซงเชอสาย ภาษาทเปนเอกลกษณ คงไวซงความงามความดสบสานกนไว” ซงจงหวดราชบรมทนทางวฒนธรรมมากมาย ถง 8 ชาตพนธนบเปน อตลกษณทโดดเดนของจงหวดราชร โดยทจงหวดราชบรมจดเดนในเรองของการทองเทยวเชงวฒนธรรมกบการทองเทยวเชงธรรมชาต ซงสามารถเชอมโยงกบเศรษฐกจของชมชนได ดงทวฒนธรรมจงหวดราชบร กลาววา

“ถาพดถงคณคาศลปวฒนธรรมราชบร จะมองถงศลปวฒนธรรมทมทนเดมมากมาย เปนตนวา ชาตพนธตางๆ เพราะเปนเมองตนราชวงศท 1 เปนหลกฐานบงบอกความเปนอยในจงหวด ซงประเทศไทยมหลากหลายทางศาสนา ทางราชบรกจะมทง พทธ ครสต อสลาม ทเขามาอย ตรงน และเปนคนทรกพนถนกนอย เชน ชาวไทยพนถนจะอยแถวโพธาราม มประเพณอนรกษไว และเวลามชวงวฒนธรรมเรากจะจดงานวฒนธรรม

อนรกษเกยวกบชาตพนธและอาหารพนถน... จรงๆแลวเรามทนทางวฒนธรรมอยแลว เราไมจ าเปนตองสรางใหเปนสมยใหม เชน สวนผง จะมโครงการทวฒนธรรมท าอยแลว ชอวาโครงการบานรกษไทย ตรงนนจะมชาวกระเหรยงอย เรากจะสงเสรมใหพนทเหลานนเปนหม บานชาวกระเหรยงและอยากใหมอาชพเกยวกบ การถกทอ ทอผา การคาขาย ปลกผกเกยวกบพชการเกษตร ใหไดมาจ าหนายในหมบาน เพราะทกวนนตรงนน

นาจะเปนสถานททองเทยวอยางดเลย”

สวนสภาพการณการทองเทยวในจงหวดราชบร ทางส านกงานการทองเทยวและกฬาในฐานะผรบผดชอบโดยตรงของจงหวดราชบร ซงหวหนากลมงานการทองเทยว กลาวถ ง ภาพรวมของการทองเทยวในจงหวดราชบร ดงวา

“ราชบรเคยเปนอ อารยธรรมมากอน ทางโบราณคด ของเกาทคนพบไดเคยเจรญมากอนในสมย ทวาราวด ทางส านกงานเองพยายามพรเซนตราชบรในฐานะเมองเกา กจะน าศลปะเผยแพรตอสายตานกทองเทยว ...เตบโตคอนขางเรว เดนๆอย 3 อยางคะ อยางแรกคอ ความหลากหลายของชาตพนธ ความหลากหลายทางวฒนธรรม และ ความหลากหลายของศลปะ คอ เราน าเสนอราชบรเมองของศลปะ มหลายแขนง แหลงทองเทยวภเขา น าตกปาไม”

สภาพการณของชมชนสรอยฟา อนเปนทตงของวดขนอนหนงใหญ มศลปวฒนธรรมทเกาแกสบทอดตอกนมา มอายมากกวา 100 ปขนไป มความหลากหลาย โดยเฉพาะหนงใหญมความโดดเดน มเพยง 3 แหงในประเทศไทย ดงทนายกองคการบรหารสวนต าบลสรอยฟา กลาววา

“ปจจบนในของสรอยฟา มแหลงศลปวฒนธรรม เชนหนงใหญวดขนอน มวดทเกาแกก คอนขางจะอาย 100 กวาปขนไป 4 วด วดมวง วดเกาะ วดขนอน วดสรอยฟา ทจะรายเรอยกน แหลงวฒนธรรมกจะมวดขนอน วดเกาะอาคาร โรงเรยนเกาแกตงแตสมยรชกาลท 5 โรงเรยนไดยบไปเหลอแตอาคาร วดมวงจะม...จะมวฒนธรรมศลปะความหลากหลาย โดยเฉพาะหนงใหญเนย มแหงเดยวในราชบร มอย 3 ทวดสวางอารมณ และอกทหนงมแบบ ตว 2 ตว นอกจากนหนงใหญได ยเนสโก รางวลแหงเกยรตยศในเรองศลปวฒนธรรม ในตว

9

ความเปนมาของหนงใหญหรอศลปวฒนธรรมแบบน มนเปนของโบราณนะ เลาสกนฟง สบทอดจากผ สงอายทแลวมา ตกทอดมาเรอยๆ เขาเรยกวาเปนแหลงเรยนรทางปญญา และวฒนธรรม ซงการเลากนมาเนยถอวาเปนคณคาของหม บานและชมชน การแสดงหนงใหญแตกอนทวไปหาดไดไมยาก ไมมสะพาน ไมมถนนอะไร

ใหญโต อกอยางการตดตอสอสาร มนตองไปทางเรอ” ซงสรปไดดงตารางท 5

ตารางท 5 สรปประเดนส าคญของสภาพการณและขอมลพนฐานของแหลงทองเทยว

ประเดน วดโขลงสวรรณคร คบว

วดขนอนหนงใหญ วดคงคาราม

1.สภาพการณ ปจจบน

มการพฒนาทกดาน ทงแหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวก หองน า นกทองเทยวเพมขน

มการพฒนารวดเรวเตบโต เขมแขงมอาคารสถานทใหม นกทองเทยวเพมขนสงสด

มการพฒนาความรวมมอของผน าทองถน แตยงพฒนาไปไดชา เนนการพงตนเอง

2.ชาตพนธ ไท-ยวน มอญ มอญ 3.จดเดน มโบราณสถาน ผาจก ประเพณ

วฒนธรรมไท-ยวน ประเพณดงเดม Wireless ในวดโขลงฯ

หนงใหญ พพธภณฑ อตลกษณศลปะ 5 แขนง การแสดงมชวตชมชน ชาวมอญ ความรวมมอของทองถน

จตรกรรมฝาผนง พพธภณฑ กฏ 9 หอง อตลกษณชาวมอญ การพงตนเอง ความรวมมอของทองถน

4.จดออนและปญหา การประชาสมพนธไมตอเนอง ความขดแยง ความไมเขาใจ ผลประโยชน การปกหมดของกรมธนารกษ

เลยจดลมเหลงไปแลว คนรนใหมใหความสนใจนอย ขาดการสนบสนนจากรฐอยางตอเนอง

ภาครฐยงไมเคยสนบสนนเทาทควร ขาดผประสานงาน

5.การจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรม

มการจดการการทองเทยวทดและบนฐานของความไมลงรอยกน

มการจดการการทองเทยวทดมาก

มการจดการการทองเทยวในระดบต า

6.ความตองการพฒนา การพฒนารอบเมองโบราณ และทองเทยวแบบเกาะกลม ตลาดชมชน

การพฒนาแหลงทองเทยวทหลากหลาย/ แพ อทยานมจฉาการทองเทยวทางน า

การพฒนาถนนขาวแช แพ อทยานมจฉา การทองเทยวทางน า

7. การสนบสนน ภาครฐสนบส นน จดงานสงกรานต แสงสเสยง โรงไฟฟาสรางพระใหญ

ภาครฐสนบสนน จดงานส ง ก ร า น ต ม ห ก ร ร ม หนงใหญ

ยงไมมการสนบสนนจากรฐแตอยา งใด ไ มมในแผนการทองเทยว

8.ล าดบศกยภาพและความพรอมในการพฒนา

ล าดบท 2

ล าดบท 1

ล าดบท 3

10

5.2 แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมของเมองโบราณและจปาถะภณฑสถานบานคบว ภายในวดโขลงสวรรณคร มการจดการตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงแบบคอยเปนคอยไป ไมกอหน มภมค มกน อยอยางวถเรยบงาย ชมชนมรายได สามารถสงเสรมเศรษฐกจชมชน การขายอตลกษณความเปนคบว มคลงความรชมชน สวนบทบาทการสนบสนนขององคกรภาครฐและเอกชน มการสนบสนนจากหลายหนวยงาน เชนโรงไฟฟาราชบร มการจดการการทองเทยวแบบสมยสมย ไดแก 4 M คอ คน เงน วสด และวธการ มสงอ านวยความสะดวกเนนการประชาสมพนธ กจกรรมการทองเทยวการอนรกษสบทอด ไท-ยวน วนสงกรานต นางงอม แสง ส เสยง มกจกรรมครบวงจร สวนปจจยความส าเรจ คอ ผน า การมสวนรวม การจดการ การประชาสมพนธ ใชหลก “บวร”สามคค สวนปจจยความลมเหลว คอ ผลประโยชน ความขดแยง ขาดการมสวนรวม ทฐ อจฉา สวนจดเดนของการทองเทยวเชงวฒนธรรมคบว ซงหวหนากลมงานการทองเทยว ส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร มมมมองวา “สวนวดโขลงสวรรณคร เปนเมองโบราณ เปนชมชนทอพยพจากไทยยวน ผสมศลปะกน ...แตยงไมเปนทรจกมากนก จ าเปนตองประชาสมพนธเพมเตม”นอกจากน “ทางส านกงานฯ มงบประมาณสรางหองน า การขยายแสง ส เสยง เราพยายามท าตอเนองใหเปนงานประเพณทกปคะ” สวนแนวทางในการทองเทยวเชงว ฒนธรรม ประการหนงคอ รานคาและผ เ กยวของกบ การทองเทยวควรแตงกายดวยชดไท-ยวน อนบงบอกถงอตลกษณวฒนธรรมไท-ยวน เพอใหนกทองเทยวไดชนชมวฒนธรรมเวลามาทองเทยวในคบว ดงทเจาอาวาสวดโขลงสวรรณคร กลาววา “อยางงไง ในแนวคดของฉนทวารานคาอะนะ เวลาคนเขามาขายในวด ถานกทองเทยวท าเปนระบบคนทเขามาเยอะๆอยางเนย เปนพน สองพนอยางเงย ตอไปคนทเขามาขายของในนนะ ตองแตงชดประจ าคบวตรงนนะ แมวาจะเปนลกเดกเลกแดง ตรงน” สวนวดขนอนหนงใหญมการจดการตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเชนกน มการพงตนเอง ชมชนมรายได คอยเปนคอยไป ความรและคณธรรม มหลกสตรทองถน คลงความรชมชน บทบาทการสนบสนนขององคกรภาครฐและเอกชนไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ มการจดการการทองเทยวมสงอ านวยความสะดวก ความปลอดภย การเปนแบบอยางใหกบแหลงทองเทยวอนๆ มกจกรรมการทองเทยว คอการไหวพระประธาน การท าการตลาด การสรางความแตกตาง การประชาสมพนธ การพฒนาคน การจดการทางน า มหกรรมหนงใหญ วนสงกรานต การแสดงหนงใหญทกวนเสาร ปจจยความส าเรจ คอ ใชหลกบวร การมสวนรวม การทมเทจรงจง ศรทธาในตวบคคล ความร สวนปจจยความลมเหลว ไมพบแตสามารถพฒนาเปนล าดบขน ทเจรญรงเรองไมลงไปถงจดต าสด

11

สวนจดเดนทางหวหนากลมงานการทองเทยว ส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร มองหนงใหญวดขนอน วา “จดเดนของวดขนอน คอ เปนศลปะการแสดงชนสงทหาดไดยากแลว เปนแคกลมคนเลกๆทสามารถอนรกษไวได...เปนสงดทท าใหเกดการรกในถนก าหนด เทศกาลประเพณเปนสสน.”

การทองเทยวเชงวฒนธรรมไมคอยประสบความส าเรจ เนองจากการไมเขาใจของคนท างานวฒนธรรม ไมลงไปลกถงรากเหงาทแทจรง และภาครฐตองใหการสนบสนนอยางแทจรง ดงวา

“การทองเทยวเชงวฒนธรรมสวนใหญ มนไมคอยประสบความส าเรจ สวนใหญลมเหลวเลยทเดยว

เนองจากการไมเขาใจของคนท างานวฒนธรรมซะมากกวา แลวกเรารวมกนอนรกษสกแตวาท าแค แคใหรวาท า แตไมไดหยงลกลงไปในรากเหงาโดยแทจรง อ นนคอการอนรกษเพยงแตเปลองนอก มนเลยท าใหงานวฒนธรรมไมยงยน พอลงไปท าชดหนงปบ พอส าเรจแลวกเลก และมนเดนตอไปไมได ถาไมท าไปเรอยๆ อนนคอ ขอออน ของคนไทยทท าใหเหนวา ไดดแลวกหยดละ การท าใหมนเดนไปไดมนตองมการสนบสนนไปเรอยๆ เพราะวา การทองเทยวงานวฒนธรรมมนไมใชงานทยงยน มนควรทจะท าในเรองของการอนรกษไปเรอยๆ มนจะท าใหตรงนอยได แลวกภาครฐตองใหการสนบสนนอยางแทจรง ถาภาครฐสนบสนนอยางแทจรง การจดการวฒนธรรมจรงๆแลวมนใชงบประมาณไมมาก ถามการดแลเดน สถานทนนมนเดนเรองอะไร เราท าตรงนน ตรงนนตองมเรองอไร อยางเชน วดขนอนเนย มเรองหนงใหญ สถานทในวดตองด โรงแสดงหนงใหญตองด มนตองมงานออกมาให”

ขณะทวดคงคาราม มการจดการตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเชนกน มการพงตนเอง การใชพลงชมชน การเกษตรผสมผสาน คลงความรชมชน สวนบทบาทการสนบสนนขององคกรภาครฐและเอกชนยงใหการสนบสนนนอยมาก การจดการการทองเทยวมการจดการสมยใหม การจดการความร โครงสรางบรการ การบรหารพนท สงอ านวยความสะดวก การเปดโลกทศน การจดท าโครงการ การพฒนาคน กจกรรมการทองเทยว เชน ถนนขาวแช ฟนฟวฒนธรรมมอญ วนสงกรานต สวนปจจยความส าเรจ ใชหลกจตอาสา บวร ปจจยความลมเหลว คอ การมสวนรวม และผน า จตรกรรมฝาผนงว ดคงคาราม ในชมชนคลองตาคตมความหลากหลายในเชอชาตมอญมศลปวฒนธรรม ไมวาจะเปนจตรกรรมฝาหนงทมความสวยงามและเกาแก กฏไทย 9 หองและพพธภณฑพนบาน ลวนบงบอกอตลกษณชาวมอญได ดงทอดตปลดองคการบรหารสวนต าบลคลองตาคต ซงเปนชาวมอญ กลาววา “จดเดนทส าคญของวดคงตาราราม คอ จตรกรรมฝาผนงทเกาแกมความสวยงาม และความเปนชมชนมอญ”

สวนในประเดนการทองเทยวเชงวฒนธรรม อดตปลดองคการบรหารสวนต าบลคลองตาคต ซงเปนคนในพนท เคยเปนปลดองคการบรหารสวนต าบลสรอยฟา อดตปลดองคการบรหารสวนต าบลคลองตาคต และปจจบนเปนปลดองคการบรหารสวนต าบลคลองขอย กลาวถงสภาพการณของการทองเทยวเชงวฒนธรรมในอดตมความลมๆ ดอนๆ คนไมคอยใหความส าคญเทาทควร ดงวา

12

“ผมสะทอนสองทครบทอยวดขนอนมา 5 ป แลวกทวดคงคาราม คอในสมยกอนเนยแหลงทองเทยว เชน วดขนอน วดคงคารามยงไมไดรบความส าคญนะครบ กนกทองเทยวจะมานอยเปนทรจกในกลมเฉพาะ ตอนหลงเมอทางวดขนอนไดรบรางวลยเนสโกกไดรบการยอมรบเพราะฉะนนตรงนนคอสอทกระจายไปมนท าใหกลมนกทองเทวเขามามาก ทนในสวนทอกอยางทผมสงเกตคอ ตอนนเรองการทองเทยวกระแสมนเปลยนไปคนทมความรคนทมฐานะสวนมาก นะผมจดคนทมความร มอาย พวกกลมๆชนกลางหรอชนบนนดหนงจะมาหนมาสนใจการทองเทยวเชงวฒนธรรมแลวเพอความโลมใจ นนคอกลมผใหญเขามากจะพาบตรหลานเขามาดวย”

จงเหนไดวาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรม ประกอบดวย 2 องคประกอบ คอ 1) หนวยงานภาครฐ ไดแก หนวยงานในชมชน เชน องคการบรหารสวนต าบล และองคกรชมชน เปนตน หนวยงานภาครฐภายนอก ไดแก ส านกงานการทองเทยวและกฬาจงหวด ส านกงานวฒนธรรมจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด หอการคาจงหวด รวมถงททท.ภาค เปนตน 2) แหลงทองเทยว เปนการพฒนาแหลงทองเทยวของชมชน ส าหรบแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรม ประกอบดวยการวเคราะหสวนขาดในประเดนปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะของผเกยวของ การพฒนาแบบคอยเปนคอยไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง ไดแก ความพอประมาณ ความมเหตผล และภมคมกน และ 2 เงอนไข คอเงอนไขคณธรรม และเงอนไขความร การมผน าทเขมแขง เสยสละและจตอทศ การมสวนรวมของชมชน ในลกษณะของ “บวร” ไดแก บานวด โรงเรยน การจดกจกรรม การทองเทยวทตอเนอง การประชาสมพนธผานสอตางๆ การจดสงอ านวยความสะดวกใหกบนกทองเทยว การพฒนาแหลงทองเทยวใหโดดเดนและสามารถจงใจใหนกทองเทยว สงส าคญในการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ ทงความร สงอ านวยความสะดวก การพฒนาศกยภาพแหลงทองเทยว การประชาสมพนธและการจดกจกรรมอยางตอเนอง สรปไดดงตารางท 6

13

ตารางท 6 สรปการวเคราะหแนวทางการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมของแหลงทองเทยว 3 แหง ท องคประกอบ วดโขลงสวรรณคร วดขนอนหนงใหญ วดคงคาราม 1 การจดการตามแนวทาง

เศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจชมชน เศรษฐกจพอเพยงแบบคอยเปนคอยไป ไมกอหนมภมคมกนวถเรยบงาย ชมชนมรายได การขายอตลกษณคบว คลงความรชมชน

การพงตนเอง ชมชนมรายได คอยเปนคอยไป หลกสตรทองถน ความรและคณธรรม คลงความรชมชน

การพงตนเอง การใชพลงชมชน การเกษตรผสมผสาน คลงความรชมชน

2 บทบาทการสนบสนนขององคกร

ภาครฐและเอกชน สนบสนนมาก โรงไฟฟาราชบร

ภาครฐและเอกชน สนบสนนมาก

ภาครฐและเอกชน ยงไมสนบสนน

3 การจดการการทองเทยว มการจดการสมยใหม ไดแก 4 M คอ คน เงน วสด และวธการ การจดการแหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวก เนนการประชาสมพนธ

การจดการแหลงทองเทยว สงอ านวยความสะดวก ความปลอดภย การเปนแบบอยาง การไหวพระประธาน การท าการตลาด การสรางความแตกตาง การประชาสมพนธ การพฒนาคน

มการจดการสมยใหม การจดการความร โครงสรางบรการ การบรหารพนท สงอ านวยความสะดวก การเปดโลกทศน การจดท าโครงการ การพฒนาคน

4 กจกรรมการทองเทยว การอนรกษสบทอด ไท-ยวน วนสงกรานต นางงอม แสงสเสยง กจกรรมครบวงจร

การจดการทางน า มหกรรมหนงใหญ วนสงกรานต การแสดงหนงใหญทกวนเสาร

ถนนขาวแช ฟนฟวฒนธรรมมอญ วนสงกรานต

5 ปจจยความส าเรจ ผน า การมสวนรวม การจดการ การประชาสมพนธ “บวร”สามคค

บวร การมสวนรวม การทมเทจรงจง ศรทธาในตวบคคล ความร

จตอาสา บวร

6 ปจจยความลมเหลว ผลประโยชน ความขดแยง ขาดการมสวนรวม ทฐ อจฉา

สามารถพฒนาเปนล าดบขน ทเจรญรงเรองไมลงไปถงจดต าสด

การมสวนรวม ผน า

14

ขอเสนอแนะจากการวจย จากผลการวจย ผวจยมขอเสนอแนะ 2 ระดบ คอ ขอเสนอแนะระดบนโยบายและขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช รวมถงขอเสนอแนะการวจยครงตอไป ดงตอไปน

1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. จากผลการวจยทพบวา การทองเทยวเชงวฒนธรรมยงไมมสงดงดดใจทโดดเดนให

นกทองเทยวสนใจมากพอ ดงนนหนวยงานและผมสวนเกยวของระดบจงหวด ควรจดท าแผนยทธศาสตรเพอการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรม สรางเอกลกษณ/ความร/คณคา ใหเหนวฒนธรรมเฉพาะทองถนทเปนเอกลกษณเพอการศกษาศลปวฒนธรรม/ตวตนของคนในออารยธรรมจงหวดราชบร

2. จากผลการวจยทพบวา การประชาสมพนธแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมอยในระดบต าสด ดงนนหนวยงานและผมสวนเกยวของระดบจงหวด ควรเรงรดและสนบสนน สงเสรมการประชาสมพนธเชงรก รวมถงหนวยงานภาครฐในระดบจงหวดควรสนบสนนดานงบประมาณในการจดกจกรรม/การรณรงค การทองเทยวเชงวฒนธรรมตามปปฏทนอยางจรงจงและตอเนอง

3. จากผลการวจยทพบวา การทองเทยวในจงหวดราชบร มปญหาดานการมสวนรวมในแหลงทองเทยว ดงนนหนวยงานและผมสวนเกยวของ ระดบจงหวด ควรเรงรดและสนบสนน สงเสรมการมสวนรวมอยางจรงจง ตามหลก “บวร” คอ บาน วด โรงเรยน และชมชน การปรบภมทศน รวมถงเพมความปลอดภยในแหลงทองเทยวตามสภาพภมสงคม

2. ขอเสนอแนะจากการน าผลการวจยไปใช จากขอคนพบการวจยครงน ควรพจารณาประเดนตางๆ เพอใหเกดผลส าเรจในการทองเทยว ดงน

1. จากผลการวจยทพบวา การพฒนาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ยงขาดการจดการทด ทงดานรานอาหารและเครองดม รานขายของทระลก หรอสนคาพนถน และไฟฟาแสงสวาง รวมถงมคคเทศกทองถนทบรการนกทองเทยวทอยในระดบต าสด ดงนนหนวยงานทเกยวของและทองถน ควรมการประชม วเคราะหสวนขาดในปญหาการทองเทยว และจดท าแผนการทองเทยวเชงวฒนธรรม

2. จากผลการวจยทพบวา ขอมลการเดนทาง เชน ปายบอกทาง สงอ านวยความสะดวก เพอการทองเทยว ขอมลขาวสารเกยวกบการทองเทยว เชน แผนพบ/เอกสารแนะน า รวมถงอนเตอรเนต ยงขาดการพฒนาและไมเพยงพอ ดงนนหนวยงานทเกยวของและทองถน ควรจดท าแผนเพอของบประมาณ การสนบสนนการด าเนนการจากหนวยงานทเกยวของ

3. จากผลการวจยทพบวา การประชาสมพนธแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมอยในระดบต าสด ดงนนหนวยงานทเกยวของและทองถน รวมกบสถาบนการศกษาในทองถน ควรเรงรดการประชาสมพนธเชงรก โดยเฉพาะการเสนอขาวสารผานทางสอ ปายโฆษณาการทองเทยว รวมถงการประชาสมพนธผานทางสอสารมวลชน ทางเวบไซต หรออนเตอรเนต และสงขาวกจกรรมการทองเทยวใหกบการทองเทยวแหงประเทศไทย สาขาจงหวดเพชรบร

15

4. จากผลการวจยทพบวา การทองเทยวเชงวฒนธรรม ยงขาดการจดกจกรรมเชงสรางสรรค และการพฒนาแหลงทองเทยวใหโดดเดนเปนทดงดดใจนกทองเทยว ทงทมศลปวฒนธรรมอยแลว ดงนนผเกยวของและทองถนควรมการจดเวทแลกเปลยนเรยนรหรอเวทประชาคม การศกษาดงานแหลงทองเทยวทประสบความส าเรจ เพอสรางการมสวนรวมของทองถน ในหลก “บวร” ไดแก บาน วด โรงเรยน และชมชน จากความขดแยงและไมเขาใจกน รวมถงการรบฟงความคดเหนซงกนและกน

5. จากการวจยทพบวา การเรยนรศลปวฒนธรรมทนกทองเทยวกลมนกเรยน/นกศกษาและผสงอายไดเหนคณคาและใหความส าคญ ดงนนหนวยงาน และผเกยวของ ควรประสานกบสถาบนการศกษาจดอบรมผน าชม มคคเทศกทองถน ผมจตสาธารณะ เพอใหความรน าชมการทองเทยวเชงวฒนธรรมอยางมคณภาพ รวมถงการเปนเจาบานทด 6. จากขอคนพบทวา ชมชนมการปฏบตตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มวถชมชนทเรยบงาย มผน าทเขมแขง ดงนนหนวยงาน ผเกยวของและชมชน ควรน าสงดๆ เชน ทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม ความเปนชาตพนธในออารยธรรมจงหวดราชบร มาเสรมสรางจดเดนใหเกดการเรยนร การศกษาศลปวฒนธรรม รวมถงการสงเสรมการทองเทยวโดยชมชนใหประสบความส าเรจ บรรณานกรม กระทรวงการทองเทยวและกฬา.(2547). ยทธศาสตรการทองเทยว พ.ศ. 2547-2551. กรงเทพฯ : สานก

นโยบายและแผน. . (2554). แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต. พ.ศ. 2555-2259. กรงเทพฯ : คณะกรรมการ นโยบาย การทองเทยวแหงชาต. จนทร ชมเมองปก. (2546). แรงจงใจและการจงใจสรางปาฏหารย.. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพดอกหญา กรป. จงหวดราชบร.(ม.ป.ป.) ราชบร. ราชบร : องคการบรหารสวนจงหวดราชบร. . (ม.ป.ป.). ผวาฯ ชวนกน ชวนซอ ชวนเทยว ชวนพกราชบร. ราชบร : ม.ป.ท. . . (ม.ป.ป.) เทยวชมราชบร. ราชบร : ม.ป.ป. ฉลองศร พมลสมพงศ. (2548). การวางแผนการทองเทยว. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลย เกษตรศาสตร. นรนทร สงขรกษา.(2549) รายงานการวจยโครงการการจดทาแผนเครอขายวสาหกจขนาดกลางและขนาด

ยอมรายสาขา จ าแนกตามพนทกลมภาคตะวนตก กรณศกษาสกรคณภาพจงหวดราชบรและนครปฐม. เสนอตอ สานกงานวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม.

.(2552).รายงานการวจย เครอขายการผลตสนคาเกษตรและของจงหวดนครปฐมเพอการทองเทยว. กรงเทพฯ : สถาบนวจยเพอการทองเทยวไทย สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

16

บญเลศ จตตงวฒนา. (2548). การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน. ศนยวชาการทองเทยวแหงประเทศไทย พมพครงท 1 บรษท เพรส แอนด ดไซน จากด.

.(2548).อตสาหกรรมการทองเทยว ธรกจทไมมวนตาย. กรงเทพฯ: สานกพมพ ซ.พ.บค สแตนดารด. วรรณา วงษวานช. (2539). ภมศาสตรการทองเทยว. กรงเทพฯ มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ศรญยา วรากลวทย. (2546). ปฐมนเทศอตสาหกรรมการทองเทยว. อยธยา : สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตพระนครศรอยธยา. ศาลากลางจงหวดราชบร (2555).ขอมลทวไปจงหวดราชบร. ราชบร : อดส าเนา. สทธโชค วรานสนตกล.(2546).จตวทยาสงคม. : ทฤษฎและการประยกต. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน. อดม เชยกวงศ ประชด สกณะพฒน และวมล จโรจพนธ. (2548). การทองเทยวเชงนเวศ. กรงเทพฯ : ส านกพมพแสงดาว. Best,J. & Kahn,J.V. (1998). Research in education 6 th New Jersey : Prentice-Hall. Buckley Ralf. (1995). Where tourism and ecology meet in Hiranburana et al. D (ed.) Proceeding Ecotourism. Concept design and strategy : 1-14 Srinakharinwirot University Press. Gee, Chuck Y., Dexter J. L. Choy and James C. Makens. (1984). The travel industry. Westport Connecticut : AVI Publishing. Krejcie R. V. and Morgan D.W. (1970) “Determining sample size for research activities” Educational and Psychological Measurement 30(3): 607-610) Masion, P. (2009). Tourism impacts, planning and management. 2nd ed. Oxford: Elsevier. McIntosh,R.W. and C.R. Goeldner.(1986). Tourism principle practices philosophies. 5th ed. New York :

John Wileysons. Pender, L. and Sharpley, R. (2005). The management tourism. London: Sage Publication. Vroom, V. H. (1995). Work and motivation. Harmondsworth, England: Penguin. Weaver, D. and Lawton, L. (2000). Tourism management. Australia: John Wiley & Sons.ก