رفتار حریق

5

رفتار

ترجمه •حریقوتدوین:

حسین جوینی

ترجمه و تدوین : حسین جوینی

5

اهداف

حریق • توصیفشیمیمواد • حالت سه شناختانرژی • و کار تناسب چگونگی شرححریق • ایجاد برای نیاز مورد شرایط شرحاحتراق • شیمیایی شرحاحتراق • محصوالت معرفی


5

اهداف

سه • با گسترشحریق چگونگی تشریح- - تشعشع جابجایی روشرسانایی

حریق • روشاطفا چهار تشریح

طبقات • حریق A-B-C-D-Kشناخت

جامد • سوختهای حریق ویژگیهای تشریح


5

اهداف• - - گسترشو رشد شروع مراحل تشریح

حریق افت

و • اتاق یک حریق مشخصات تشریحآن محتویات

ویژگیهای • و علل و flashoverتشریحflameover وthermal layering وbackdraft


5

اهدافحریق • ویژگیهای و مشخصات تشریح

مایع سوختهایقابل • گازهای حریق مشخصات تشریح

اشتعالبخارات • انفجار اثرات و ایجاد علل تشریح

جوشان مایعات و boiling liquidمنبسطexpanding vapor explosion (BLEVE)

دود • شناخت چگونگی


5

مقدمه

و • اصول همه برای حریق رفتار شناختجدا اصل یک آتشنشانی فعالیتهای

مند نیاز حال عین در ولی است نشدنیاز شیمیایی و فیزیکی اطالعاتی داشتن

. باشد می حریق ایجاد فرآیند


5

حریق شیمی

و • ایجاد چگونگی زمینه در اطالعات داشتنمواقع در آتشنشانان به گسترشحریق

کند می بسیاری کمک حریق اطفا

زمینه • در آموزشخوب و اطالعات داشتنمی را اجازه این آتشنشان به حریق رفتار

مهار کمتری آب بکارگیری با را حریق تا دهدکند.


5

آتشچیست؟

معموال • و گرما که سریعی شیمیایی فرآیند. میکند تولید نور

در • نه و دهد می رخ جامد مرحله در آتشنه. مایع مرحله

• . پروپان و مایع بنزین است جامد یک چوب. سوزند می اینها سه هر ولی است گاز یک


5

سوخت

o چگونه پسواقعاشود؟ می آغاز حریق

فیزیکی حالتهایجامد–مایع–گاز–

احتراق • حقیقت دردر سوخت که زمانی

می رخ گازیست حالتدهد.


5

جامدات

•. هستند جامدات طبقه از سوختها اکثر

مولکولها ( ) • کافت گرما پیرولیز فرآیند. کند می آزاد هوا در را

–. شود می تبدیل گاز به جامد مادهبیشتر – جرمشان به نسبتسطح که جامداتی

شوند . می مشتعل سریعتر و آسانتر است


5

مایعات

•. گیرند می خود به را ظرفشان شکل

مولکولهای • سازی آزاد سبب تبخیر فرآیندمیگردد هوا در .مایعات

بیشتری • حجم به نسبتسطح که مایعاتیو تبخیر سریعتر و آسانتر بسیار دارند

شوند می .مشتعل


5

گازها

•. حجم نه و دارند شکل نه

و • شده منبسط محدودی نا بطور. یابند گسترشمی

دامنه • در باید هوا با مخلوطسوخت. شود ایجاد احتراق تا باشد معینی


5

انرژی انواعشیمیایی•

مکانیکی•

الکتریکی•

نور•

ای • هسته


5

شیمیایی انرژی

شیمیایی • واکنشهای اثر در که انرژییشود می انجام

کنند • می ایجاد گرما واکنشها این از برخی. گویند می زا گرما واکنشهای آنها به که

که • کنند می جذب گرما هم دیگر برخی. شوند می نامیده گیر گرما واکنشهای


5

مکانیکی انرژی

یکدیگر • روی بر ماده دو که هنگامیمی اصطکاک ایجاد و میشوند ساییده

می گرما به تبدیل مکانیکی انرژی کنندشود.

هوا • کردن فشرده فرآیند در در همچنیناستفاده مکانیکی انرژی کمپرسورها در

. شود می گرما تولید سبب شده


5

الکتریکی انرژی

دیگر • یا سیم یک از که هنگامی انرژی این. میکند گرما ایجاد گذرد می رسانا مواد

الکتریکی • انرژی مثالهایگرمایشی – وسایلسیمها – اضافی بارالکتریکی – قوسهایبرق ( )– و رعد صاعقه


5

نور انرژی

بسته • مغناطیسی الکترو امواج بوسیلهکه پیوسته نا های دسته در شده بندی

. شود می ایجاد شود می نامیده فوتون

نور • انرژی مثالهایشمعها–برق – المپهایلیزر – اشعه


5

ای هسته انرژی

می • ایجاد اتمها هسته ترکیب یا شکافت اثر درشود.

هسته ( – انرژی تاسیسات مانند شده کنترل حالتای)

–( اتمی ( بمبهای انفجار مانند کنترل قابل غیر حالت

اکتیو – رادیو مواد سازی آزاد


5

انرژی بقای

نمی • هم بین از و شود نمی ایجاد انرژی.رود

دیگر • حالت به حالتی از تواند می انرژیشود .تبدیل

کند – می حرکت جاده در خودرو یک که هنگامیتبدیل مکانیکی انرژی به بنزین شیمیایی انرژی

شود .می


5

ایجاد برای نیاز مورد شرایطحریقاساسی • عامل سه

ایجاد برای نیاز مورد:حریق

سوخت–اکسیژن–حرارت( )– گرما

شیمیایی • واکنشهایسبب زنجیرهای

می اشتعال تداوم.شود


5

احتراق شیمی

زا • گرما واکنشهایمی – گرما سازی آزاد باعث که واکنشهایی

شود.

گیر • گرما واکنشهایبرای – یا کند می جذب گرما که واکنشهایی

. گرماست نیازمند ادامه


5

احتراق شیمی

•( اکسایش ( اکسیداسیون

احتراق•

کافت ( )• گرما پیرولیز


5

احتراق محصوالت

•. شود می مواد دیگر و دود ایجاد سبب احتراقبستگی • زیر عوامل به احتراق محصوالت نوع

دارد:

سوخت–دما–هوا – در موجود اکسیژن مقدار

مصرف • را موجود سوخت همه کمی حریقهای. کنند می


5

دودکه • حریق ازمحصوالت

می انتقال هوا توسطیابد.

شامل:•ها – خاکسترگازها–و ( – جامد ذرات سل آئرو

هوا ) در معلق مایع

تواند • می دود استنشاقچندین ایجاد سبب

. شود عارضه


5

دود اجزای

ذرات•نسوخته،نیمه – مواد شامل که جامد بصورت

. است سوخته کامال یا سوخته–. باشد سمی یا و داغ تواند می همچنین

بخارات•هوا – در معلق مایع کوچک قطراتبرای – شده استفاده آب یا سوخت روغنهای

حریق اطفاء


5

دود اجزای

گازها•حریق – توسط شده تولید گازهای بیشتر

هستند .سمیاز – عبارتند حریقها مشترک :گازهای

کسید (• منو CO(کربنسیانید (• )HCNهیدروژن)COcl2فسژن(•


5

گرما انتقال

این • که شود می گرما تولید سبب احتراقور شعله را اطراف سوختهای تواند می گرما

.سازدجای • به گرمتر جای از همیشه گرمایی انرژی

کند می حرکت تر .سرداز • عبارتست حرارت انتقال روش :سه

رسانایی–جابجایی–تشعشع–


5

رسانایی

مولکول • یک از گرمادیگر مولکول به

. شود می منتقلتماسمستقیم( )

• ( گرما ( رساناها هادیهامنتقل خوبی به را

کنند .می• ( نارساناها( عایقها

عبور خود از را گرمادهند .نمی


5

جابجایی

میان • از گرما حرکتمتوسط سیال یک

سبب هوا یا آب مانندجریانهای ایجاد

( جابجایی( همرفتی. شود می


5

اتاق یک درون گرما جابجایی

سمت • به داغ گازهای . سپس روند می باال

حرکت افقی بصورتکنند .می

بسمت • آن از بعدمتراکم دیوار پاییناتاق از یا شوند می

شوند می .خارجافقی – بصورتعمودی – بصورت


5

( تابشی( تشعشع

بشکل • گرما انتقالمرئی نا امواج

به • شده تابیده گرمایهای سازه

سبب ،میتواند نزدیکشود آنها .اشتعال

از • شده تابیده گرمایتواند می پنجره یک

یکشی اشتعال باعث.شود


5

اطفاء روشهای

سوختن • حال در ماده کردن خنک

اکسیژن • کردن محدود

سوختنی • ماده کردن دور

شیمیایی • واکنشهای شکاندن


5

حریق بندی طبقه

طبقه • خود سوخت نوع مطابق حریقها. شوند می بندی

نوع • مطابق نیز خاموشکننده موادبندی دسته کنند اطفاءمی که حریقی

. شوند مینوع • یک از بیشتر در تواند می حریق یک

. گیرد قرار بندی طبقه


5

حریق بندی طبقه

از :• عبارتند حریق طبقه پنجA طبقه –B طبقه –C طبقه –D طبقه –K طبقه –


5

Aطبقه

معمولی : • اشتعال قابل جامدات سوختچوب–کاغذ–پارچه–

خاموشکننده • :مواد–(. کند ( می خنک را سوخت آب


5

B طبقه

قابل : • یا اشتعال قابل مایعات سوختاحتراق

بنزین–نفتسفید –روغنها–

خاموشکننده • :مواداکسید – دی کربن یا کفشیمیایی – خشک پودرهای


5

C طبقه

الکتریکی : • تجهیزات سوختطبقه – از اغلب طبقه این با همراه Bیا Aسوخت

است.خاصی – بندی طبقه در الکتریکی خطرات علت به

است . گرفته قرار

خاموشکننده • :مواداکسید – دی کربننیست – منطقی و عقالنی آب از .استفاده

جریان • منبع بودن قطع از آب از استفاده از قبلشوید .مطمئن


5

D طبقه

اشتعال : • قابل فلزات سوختپتاسیم–لیتیم–منیزیم–

خاموشکننده • :موادخشک – ماسه یا مخصوص نمک پایه پودرهاینکنید – استفاده عنوان هیچ به آب .از


5

K طبقه

اشتعال : • قابل آشپزی لوازم سوختآشپزی – روغنهایگریس–

خاموشکننده • :موادمواد – با همزمان و است جدید ، ماده اسم

طبقه است . Kخاموشکننده افتاده ایجاد


5

حریق مراحل

شامل • مجزا مرحله :چهارحریق ( )– شروع احتراقرشد–گسترشکامل –زوال ( )– افت


5

حریق شروع مرحله

و • سوخت،گرمامهیاست .اکسیژن

تا • سوختنی مادهاشتعالشگرم نقطه

. شود می


5

رشد مرحلهبیشتری • سوختنی ماده

شود . می حریق دچارو • کرده پیدا رشد حریق

شود می تر .وسیعمکیدن • جابجایی،سبب

بدرون اطراف هوای. گردد می حریق

حرارتی • بندی الیه )thermal layering (سقفجمع – در داغ گازهای

متراکم پایین به رو و شده. شوند می


5

گرفتگی ( lگرflash over(

مرحله • و رشد مرحله بین ای نقطه. است حریق گسترشکامل

یکباره • به اشتعال قابل مواد همه. شوند می مشتعل

حدود • به لحظه این در درجه 550دمارسد می هم گراد .سانتی

است • ،کشنده گرفتگی !گر


5

حریق گسترشکامل مرحله

حد • به حریق گرمایرسد . می اکثر

سرعت • به اکسیژنشود . مصرفمی

که • زمانی تا حریقاکسیژن و سوختمی ادامه باقیست

یابد


5

افت مرحله

کاهش • به رو سوخترود .می

کاسته • حریق شدت ازشود .می

حریق • م انجا سر وشود . خاموشمی


5

گسترش در کلیدی نکاتجامد سوخت با حریقهای

حرکت • باال به رو دارند میل شعله و داغ گازهای.کنند

باالی • به گسترشرو در عامل اولین ، جابجایی. است حریق

تابش • علت به اصوال حریق پایین به گسترشرومی رخ ور شعله مواد های تکه سقوط یا و گرما

دهد.خاموش • حریق ، باشد نمانده باقی سوختی اگر

شود . می


5

گسترش در کلیدی نکاتجامد سوخت با حریقهای

• ، کند منحرف و کج را شعله هوا جریان اگرنا و اختالل حریق گسترشمستقیم در

. دهد می رخ پایداریو • گرما شدت بیانگر سوخته مواد مجموع

نشان را گرفتن قرار معرضگرما در زماندهد . می

تواند • می مناسب اکسیژن منبع یک وجودنماید کامل و آزاد سوختن به قادر را سوخت

.


5

منازل محتویات

محتویات • ، ساختمانها حریقهای بیشتر درخود ولی گردد می حریق طعمه آنها،

شود . نمی حریق دچار ساختمانحریق • بار دارای جدید مدرن منازل بیشتر

مواد و جنسپالستیکها از سنگینباشد . می مصنوعی

– ) چگالی با متراکم دود تولید تواند می مواد ایناست) . سمی بسیار که نماید باال


5

منازل محتویات

منابع • مقابل در جدید های بیشترمبلمانبرابر در ولی مقاومند حرارت تابشی

دارند . کمی مقاومت اشتعال منابعدر • استفاده مورد روغنهای و رنگ

سهولت به تواند می وسقفها دیوارهاگردد . حریق دچار

را – گشترشحریق و شدت تواند می امر اینافزایشدهد .


5

ویژه توجهات

می • که حریق خاصدر وضعیت چهاراشخاص ( و آتشنشان ایمنی بر تواند

از) عبارتند بگذارد منفی اثر :دیگرگرفتگی ( – )flash overگرشعله – Flameover (or rollover)غلطیدنشعله (– )Backdraftبرگشت–) گرمایی توازن و گرمایی بندی Thermalالیه

layering and thermal balance(


5

Flashover یا گرفتگی گر

سوختنی • ماد کل ناگهانی احتراق

گر • اثر در ماندن زنده پایین شانسگرفتگی

افتد • می اتفاق زمانی اغلب گرفتگی گر. رسند می حریق محل به آتشنشانان که


5

Rollover (Flameover)

الوقوع • قریب دهنده هشدار عالیم از یکیگرفتگی گر بودن

الیه • در مختصر اشتعال با شعله های زبانهدود باالیی

حریق،تخلیه • محل هوای فوری کردن خنککار مهمترین از محل سریع تهویه یا سریع

است . مواقع اینگونه برای


5

Thermal Layering and Thermal Balance

نزدیکسقف • گرم العاده فوق گازهایشوند . می جمع

باشد .• می اتاق کف در دما ترین پایین

می • آب بخار ایجاد باعث حریق جریاناتمی باال سمت به و شده منبسط که شوند

رود .


5

یا شعله گشت Backdraftبر

در • که انفجاریستناگهانی ورود اثر

فضایی به اکسیژنبخارات از پر و بستهبوجود اشتعال قابل

آید . می


5

یا شعله گشت backdraftبر

حالت • در حریق که هنگامی معموالافتد . می اتفاق است خفگی

محصوالت – دیگر و کربن کسید مونو با اتاقشود می پر احتراق

قابل – بطور را حریق ، هوا ناگهانی ورودکند می تغذیه انفجاری


5


بودن • الوقوع قریب :backdraftعالیمحریق – بودن شعله بدون یا شعله کم وضوحشکستن – از ناشی دودبزرگ – های روزنه نبودشیشه – رنگ در منتظره غیر تغییرها – شیشه شدن دودی یا شدن سیاه


5


وقوع • از گیری جلو برای الزم اقداماتbackdraft :

داغ – گازهای خروج جهت باال درجات در تهویهمحل از

حریق – بسمت هجوم در خوب هماهنگی


5

مایعات حریق

شود .• تبخیر باید بسوزد اینکه از قبل مایع یک

جهتشروع • بخارات غلظت کمینه و بیشینهباشد . مهیا و آماده باید احتراق

پایین • توانند می اشتعال قابل مایعات بیشترشوند . مشتعل بخوبی جوشخود نقطه از تر


5


احتراق :• برای نیاز مورد شرایطترکیبسوخت –– بودن اشتعال محدوده در

هوا

کافی – انرژی با احتراق منبع یک وجود

–- هوا مخلوط و اشتعال منبع تماسبین ادامهسوخت


5


اشتعال (• ) : flash pointنقطهبخارات – آن در که حرارتی درجه ترین پایین

شود . می تولید اشتعال قابل

آتشگیری • Flame point (or fireنقطهpoint):

برای – کافی بخارات که دمایی ترین پایینکوتاه لحظه یک برای کوچک شعله یک تداوم

. شود می تولید


5

گازها حریق

بخار • چگالیشکل – گازی یکسوخت وزنیک، – ازعدد کمتر بخار چگالی با گازهای

روند . می باال بسمتیک، – ازعدد بیشتر بخار چگالی با گازهای

کنند . می حرکت پایین بسمتجایی – دانستن در ما به گازها چگالی دانستن

. کرد خواهد کمک شود می مشتعل که


5

گازها حریق

• - می زمانی فقط هوا سوخت ترکیباتمخلوط خاصی غلظت در که سوزند

شوند.• / انفجار اشتعال محدوده

اشتعال – محدوده از تر پایینرقیق = • بسیار کم بسیار سوخت

اشتعال – محدوده از باالترغلیظ = • بسیار زیاد بسیار سوخت


5

BLEVEمایعات • انفجار

بخارات و جوشاناتفاق زمانی منبسط

یک که افتد میسوخت حاوی مخزن

فشار، تحت مایعگرم اندازه از بیش

شود . می


5

BLEVE

وقوع • : bleveمراحلشود .– می گرم ، مخزنرود – می فراتر تخلیه حد از مخزن داخلی .فشار

باشد( .) نمی تخلیه قابلشود .– می پاره وحشتناکی بطرز مخزنآزاد – جوش نقطه از باالتر دمایی با مایع سوخت

شود . میمنبسط – بخارات مانند ابر توده یک به بسرعت مایع

دهد . می شکل تغییر ، سریع ومی – مشتعل عظیم آتشین گلوله یک درون در بخار

شود .


5

BLEVE

مردم • و آتشنشانان تواند می پدیده اینبکشد . حتی ویا کند مصدوم را عادی

منبسط – بخارات اشتعال اثر در آتشین گلولهشود . می ایجاد

دور – های فاصله به مخزن بزرگ های تکهشود . می پرتاب


5

( ) خوانی دود دود شناخت

اصطالح ” • در و دود دیدن و کردن پیداآتشنشانان ” به تواند می خوانی دود

: کند کمک مهم نکته تشخیصسه درکجاست – حریق محلاست – بزرگ اندازه چه حریقاست – حرکت حال در کجا به حریق


5


دود • خواصکلیدی تعییندود :– کلیدی خاصیت چهار

دود • حجمدود • سرعتدود • غلظتدود • رنگ


5


خواصدود :• بر موثر عواملسازه – اندازهباد – شرایطگرمایی – توازنحریق – جریاناتتهویه – های روزنهآبپاشخودکار – سیستمهای


5


• Determine the rate of changeبپرسید :– را زیر سواالت

و • دود حجم دود، سرعت دود، رنگ تغییراتاست؟ چگونه دود غلظت

؟ • است هایی مسیر چه در تغییرات ایناست؟ • انجام حال در سرعتی چه با تغییرات اینحریق • پیشرفت درباره چیزی چه به تغییرات این

؟ دارد اشاره


5

خالصه

رفتار • شدن،باید موفق آتشنشان برای. بشناسیم را حریق

هم • با گازها و مایعات خواصجامدات،. است متفاوت

شرایط • ، حریق ضلعی چهار و حریق مثلث. کند می فراهم را اشتعال برای نیاز مورد


5

خالصه

روشهای • نیازمند حریق طبقه پنج از یک هرخاصاست . اطفایی

،برای • حرارت انتقال چگونگی شناختالزم گسترشحریق چگونگی فهمیدن

است.

می • را حریق مرحله چهار ، حریقها اکثرگذرانند.


5

خالصه

و • گازها حریقهای مایعات، حریقهایخصوصیات یک هر منازل حریقهای

دارد . خود به مخصوص•Flashover, rollover, backdraft وthermal

layering آتش جان که هستند شرایطیکنند . می تهدید را مصدومان و نشانان

Documents

رفتار حریق