به نام تو ای نی که جان پروری

حدیث دل انگیز هر

دفتری

نظریه رفتار اطالع یابی بلکین

تعریف رفتار اطالع یابی

با ارتباط در انسانی رفتار مجموعهجمله از اطالعاتی، مجراهای و منابعبه اطالعات از استفاده و جویی اطالع

غیرفعال و فعال گویند صورت را

( همکاران و نیاز، م(: 2001پتیگرو چگونگیاز مردم استفاده و ارائه جستجو،

مختلف های بافت در اطالعات

(۱۹۸۳کریکالس )برای که را فردی اقدامشده ادراک نیازی با پیوند در پیامی شناسایی

. می داند اطالع یابی رفتار می پذیرد، صورت

با ارتباط در انسان رفتار کل از است عبارت اطالعاتی رفتارو غیرفعال و فعال اطالع یابی شامل اطالعاتی مجرا های و منابع

. اطالعات ارتباط کاربرد شامل اطالعاتی رفتار رو، این ازتماشای مثل اطالعات منفعالنه دریافت نیز و دیگران، با رودرروخاص اطالعات با کاری انجام قصد بدون تلویزیونی آگهی های

است به اطالعات هدفمند جستجوی از است عبارت اطالع جویی رفتار

است ممکن فرد جستجو، جریان در خاص هدفی ارضای منظور ) با ) یا ، کتابخانه یا روزنامه مانند دستی اطالع رسانی نظامهای با

) باشد ) تعامل در جهانگستر وب رایانه مبتنی بر نظامهای در یابی اطالع رفتار از منظور گفت توان می کلی طور

که است مفهوم این مختلف برگیرنده های بافت در مردمجستجو، را آن چگونه دارند، نیاز اطالعاتی چه به

دهند می قرار استفاده مورد و کرده ارائه و .مدیریت

یابی اطالع رفتار پژوهشهای

فنی و علمی اطالعات افزایش با و دوم جهانی جنگ از پسبار اولین برای اطالع یابی رفتار بحث گوناگون، زمینه های دردر انگلستان سلطنتی انجمن علمی اطالعات کنفرانس در

. ۱۹۴۸سال شد مطرح در و اطالعات بازیابی و ذخیره برای رایانه ظهور از پیش

دهة از ۱۹۶۰تا ۱۹۴۰فاصله استفاده بر اصلی محور ، . نیازهای به دوره این از پس بود شده متمرکز اطالعات

. شد پرداخته نیز اطالعاتی هشتاد دهه اواسط مطالعات در استفاده به حوزه این اکثر

مطالعه در کامل تر رویکردهای کارگیری به با کاربران واطالع یابی . رفتار در الیس تحلیلی رویکرد یافت اختصاص

. الگوهای که بود دوره این از بعد گرفت شکل دوره این. کردند ظهور یابی اطالع رفتار

مدل های اطالع یابی

و نظری قضایای بین روابط ساده، روشی به اطالع یابی الگو هایارائه را اطالعاتی نیازهای به پاسخگویی و شناسایی به مربوط فرایندهای

می کنند نیاز رفع برای کاربر یک که را روندی کنند می سعی یابی اطالع مدلهای

نمایند توصیف کنند می دنبال خود اطالعاتی راحتی به کاربران ، ها شبکه تعداد افزایش و اینترنت گسترش با امروز

از وسیعی حجم به آن به اتصال و خود مرورگر از استفاده با توانند می. یابند دست اسناد و اطالعات

،بلکین کالتو، الیس، ویلسون، به توان می یابی اطالع رفتار مدلهای ازکولثاو آگویالر، جستجوی فرایند اطالع مدل الگوی دروین، معناداری مدل ،

سه زندگی چنگ، تورق چینی، دانه بندورا، اجتماعی شناخت وب، در یابیکریکالس، یابی اطالع مدل جریان، نظریه اعتبارشناختی، چتمن، بعدی

. ... از بیش تاکنون که است ذکر شایان کرد اشاره و 72مارچینونیناست شده مطرح یابی اطالع رفتار باب در رفتار) نظریه های نظریه

) دیگران و فیشر اطالعاتی،

Nicholas J. Belkin

: رایانه علوم فعالیت زمینه :در ارتباطات و اطالعات مدرسه پروفسور انستیتو

روتگرز دانشگاه اطالعات بازیابی برای علمی وضعیت در ناهمگونی نظریه

Anomalous State of Knowledge for Information Retrieval

مدل اطالع یابی بلکین

الگ=وی بلکین ب=ر این فرض=یه اس=توار اس=ت ک=ه نی=از ب=ه اطالع=ات چ=ون اس=ت، ف=رد ی=ک عل=می »ن=ا=همگونی =در وض=عی=ت ن=تیج=ه= اف=راد نمی تو=انن=د آنچ=ه را= ک=ه ن=می دانن=د ی=ا ج=ایش خ=الی اس=ت ب=ه= آس=انی= =بی=ان =کنن=د=. =س=ؤالهای=ی ک=ه= ط=ب=ق =درخ=واس=ت =آنه=ا ب=ه گوی==ای نمی توان==د می =ش==ود، ارج==اع اط=الع==ا=تی ن=ظامه==ای= ن=یازه=ای اط=الع=ا=تی= واقعی= ش=ان= =باش=د=. ب=رای ح=ل این مش=کل، بلک=ین= =توج=ه خ=و=د را= ب=ر= عب=ارت =ب=ی=ان مس=ئله= متمرک=ز= می کن=د == یع=نی عب=ا=رتی =ک=ه اف=راد =ب=را=ی توص=یف چگ=ون=گی پی=دا=یش نی=از اطالع=ات=ی از آ=ن اس=تفاده= می کنن=د=. در اینج=ا، بلکین زمین=ه و عناص=ر موق=عی=ت=ی نی=از =اطالع=اتی ر=ا در =نظ=ر داش=ته، و در این نکت=ه =ب=ا دروی=ن هم ع=قی=ده =ب=وده ا=س=ت ک=ه پی ب=ردن ب=ه م=وقعیت )آنچ=ه »فاص=له« ب=ه پی= ب=ردن معماس=ت و ح=ل ک=لی=د ک=اربر، ب=لکین= ن=اهمگونی =می= ن=ام=د( ح=ایز =اه=میت بس=یار اس=ت. ب=لکین ب=رای= فهمی=دن= ای=نک=ه= ک=اربر= چ=گو=ن=ه مس=ئله خ=ود =را بی=ان =می کن=د،

از رو=یکرد شناختی =سود م=ی برد.

فرد شده ادراک دانش مدل، این دراز شده دریافت ذهنی تصاویر برمبنای . برمبنای فرد می گیرد شکل واقع عالماندیشه های و افکار خود دانش . که آنگاه می کند منتقل را درونی اشبیرونی وجهی درونی دانش اینو می شود تبدیل اطالعات به می یابد، در زبانی مختلف مسایل براساس . سو آن از می گیرد جای متنی قالبجذب خارج جهان از ذهنی تصاویر نیزدانش و می شود کاربر ذهنی ساخت

. می کند پایه ریزی را او

در کاربر مسئله نشان دادن دارد توجه آن به بلکین آنچه . یا زمینه مدل، این در است لغات میان پیوند نظاممسئله بیان به مرتبط عبارت در که همان گونه موقعیتتبدیل شاخه ها و کلمات از سلسله ای به می گردد، منعکسمبین. کلمه هر بسامد فراوانی شبکه، این در شده است . تحرکات و عوامل است نظر مورد موضوع با آن نزدیکیذهنی تصاویر این و می دهند تغییر را ذهنی تصویر خارجی

. می گذارد تأثیر خارج دنیای وقایع در خود نوبه به

:ردنmک یmا مرور اجمmالی نگmاه جستجوی منابع

:وزشmا آمmئله یmترش دانش، مسmگسمmشmکل،mنظmام mیmا قmابmل دmسmترسm بmودنm منmابع

در انتخاب

:وط شناختmاوین مربmخیص عنmتشاز طریق شناخت،

:اتmاطالع پmردازش دگرگmونی عنmاوین کmه حmدود وظmایف را مشmخص می

کند

مراحل این مدل عبارتند از:

. یک بیان با تحقیق که کرد بیان بلکین نیست خطی مدل این . به دو این بین شکاف شود می آغاز آن حل به نیاز و مشکل . در تدریج به کاربر آید می شمار به اطالعاتی نیاز عنواناست ممکن که را اطالعات سطوح از پلی روند ادامهوجود به دهد تغییر را شده ریزی طرح راههای یا سواالت

. آورد می پویا روند نوعی ، یابی اطالع از جنبه این دیگر جهت از

به توجه یا و تخصصی توسعه ختلف م سطوح با همراه. است اطالعاتی سیستم توانایی و دانش

شکاف پرکردن ابزار نوعی که هایی نظام طرح از بلکینارتباطی شبکه از ها عنوان با ارتباط در و هستند اطالعاتی

کند می حمایت کنند می استافده

اطالعات علم اصلی مسئله صریح ارتباطی تحلیل با بلکین نظریهرسیدن“ برای کننده استفاده و کننده تولید بین ارتباط ایجاد یعینی . “ رسید نتیجه این به بلکین است شده همراه مطلوب اطالعات بهو انگیزه به بستگی ارتباطی نظام این ، اطالعات علم بافت در که . توسط که دارند وجود متون از دنیایی دارد کننده دریافت ارزیابیبه هنگامی واقعی ارتباط اند، شده تولید افراد از زیادی تعداداز تعدادی یا یک از استفاده به افراد از برخی که پیوندد می وقوعآن اتمام و ارتباطی نظام تکمیل رو این از بیاورند، روی متون . به باشند آمده دست به اهداف از تعدادی که دهد می رخ هنگامیقادر کنندگان استفاده که کنند تهیه را متونی کنندگان تولید که این

“ ارتباط زبانشناختی سطح بخوانند را آن linguistic levelباشندof communication “شود می گفته

دانش مفهومی وضعیت معرف متون شناختی سطح درکنندگان دریافت دانش وضعیت نیز و خود تولیدکنندگانساختارهای و ارزشها اهداف، توسط هستندو خود بالقوه . می پیشنهاد بلکین شوند می اصالح آنان اعتقادی و ارادیمتن با مرتبط اطالعات عنوان به بنیادی ساختار این که کند . دلیل که است این او دیگر پیشنهاد گیرد قرار توجه موردسطح در وجه بهترین به تواند می ارتباطی نظام این شروعوضعیت یک از کننده دریافت شناخت عنوان به شناختی،رفع به تمایل و وی اهداف از برخی با مغایر دانش مفهومی

شود درک ناهماهنگی این

می بیان اینگونه را خود منظور ناهمگونی مفهوم از استفاده با بلکینپیوند در موضوع، یک با رابطه در کننده استفاده دانش وضعیت که کند ( که است ناکافی نوعی به هدف یک به رسیدن برای فرد توانایی با .) یافت تعمیم دار ه مسئل شرایط یک بر غلبه توانایی به بعدهادهد نشان که گرفت قرار استفاده مورد منظور این به ناهمگونیبلکه باشد دانش در کمبود نتیجه تنها نه تواند می کفایت عدم وضعیتمفاهیم از دیگر تعدادی و قطعیت عدم مانند دیگر مسائل برخیبه منجر است ممکن نیز ها موقعیت از برخی در مرتبط بالقوه

. شود دانش وضعیت در ناهمگونی مانند اطالعات علم فرضیات دیگر با آشکارا دانش ناهمگون وضعیت

های شکاف و ورسیگ برانگیز مسئله موقعیت تیلور، ناآگاهانه نیازهای: دارد . تفاوت آن با زیر های زمینه در اما دارد ارتباط دروین نظر مورد

کلی های پدیده از روشن شناختی تبیین یک فرضیه ایناست

تواند می ناهمگون های وضعیت که دارد عقدیه فرضیه اینباشد داشته مختلفی انواع

شرایط یک در مفهوم این کردن عملیاتی نتایج از برخیاست گرفته قرار آزمایش مورد تجربی

بازیابی های نظام در کردن لحاظ برای خاصی ابزاهای ونظام طراحی و شناسایی در که کرده پیشنهاد اطالعات

است گرفته قرار آزمایش مورد اطالعات بازیابی های

دانش ناهمگون وضعیت

ذهنی تصویراز کننده تولید

جهان

مفهومی وضعیتدانش

دانش ، قصد باور،مورد کننده دریافت

نظر

اطالعاتدر ناهمگونی

دانش وضعیت

تغییرات زبانشناختی

متن

، درخواستپرسش

ذهنی تصویراز کننده استفاده

شرایط جهان،زا مسئله

وضعیت مفهومی

دانش

یا نیاز درکناهمگونی

آخر کالم

پروردگارا؟ توست عشق و نور تشنه قلبم بیا آرزوهایم و افکار به روز هر

هایم اشک و ها خنده در رویاهایم، به شو پدیدار هایم فراموشی در رحمتت سر از

بیا مرگم و زندگی به کار، به عبادتم، به لحظه هر و روز هر ، عشق و لطف سر از

! باش من با

:تهیه کنندهپروین عبداله زاده

دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و

اطالع رسانی پزشکی

1393فروردین