ชีวิต ตัวตน และเรื่องเพศของสาวประเภทสอง

จดพมพโดย มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.)

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

และ สถาบนวจยประชากรและสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล

ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย

และ พมพวลย บญมงคล

��_intro.indd 1 9/29/08 9:42:27 AM

ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย และพมพวลย บญมงคล รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ” ดำเนนการโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) สนบสนนโดย แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ขอมลทางบรรณานกรม สทธพนธ บญญาภสมภาร… [และคนอนๆ] ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง/สทธพนธ บญญาภสมภาร… [และคนอนๆ]. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) และสถาบนวจยประชากรและสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล, 2551. (รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ”) 96 หนา. 1. ความผดปกตทางเพศ. 2. กะเทย. 3. บทบาทตามเพศ. 4. เพศภาวะและเพศวถ. 5. เพศศกษา. I. สทธพนธ บญญาภสมภาร. II. รณภม สามคคคารมย. III. พมพวลย บญมงคล. IV. มหาวทยาลยมหดล สถาบนวจยประชากรและสงคม. V. ชอชด ISBN 978-974-11-1019-3 HQ76 ช583 2551 พมพครงท 1 : ตลาคม 2551 จำนวน 1,000 เลม © สงวนลขสทธตามกฎหมาย จดพมพโดย : มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) 12/12 ถ.เทศบาลสงเคราะห ลาดยาว จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 02 591 1224-5; 02 591 1099 ทนสนบสนนโดย : แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) website : http://www.healthysexuality.info บรรณาธการเลม : กลภา วจนสาระ และกฤตยา อาชวนจกล ออกแบบปก : Smallville Company Limited จดรปเลม : http://khunnaipui.multiply.com/ พมพท : โรงพมพเดอนตลา 39/200-201 ซอยวภาวดรงสต 84 (กวเหวยนระว) ถนนวภาวดรงสต แขวงสกน เขตดอนเมอง กรงเทพฯ 10210 โทรศพท 02-996 9471-3 โทรสาร 02-996 9474 http : //www.winyuchon.co.th

��_intro.indd 2 9/29/08 9:42:28 AM

รายงานในชดโครงการวจย การสรางและจดการความร

ดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ

สนบสนนโดย แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ดำเนนการโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง

หวหนาโครงการ กฤตยา อาชวนจกล

นกวจยประจำโครงการ กลภา วจนสาระ

นกวจยผชวย เบญจมาศ รอดภย

คณะนกวจย กนกวรรณ ธราวรรณ ชยานนท มโนเกษมสข ชลดาภรณ สงสมพนธ ญาณาธร เจยรรตนกล นนทยา สคนธปฏภาค พมพวลย บญมงคล ภานพฒน พมพฤกษ

มลฤด ลาพมล รณภม สามคคคารมย

วชรา จนทรทอง วราภรณ แชมสนท

ศรนยา สงหทองวรรณ สทธพนธ บญญาภสมภาร

อไรรตน หนาใหญ

��_intro.indd 3 9/29/08 9:42:28 AM


คำนำ แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศไดรบการสนบสนนจากกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เรมดำเนนการตงแตเดอนตลาคม 2549 – กนยายน 2551 นบเปนแผนงานแรกของ สสส. ททำความเขาใจเรองเพศในมตตางๆ อยางรอบดาน ทงในแงมมของความสมพนธเชงอำนาจ ความพงพอใจทางเพศ และโรคในระบบสบพนธ โดยยดแนวคดเพศภาวะ เพศวถ และสทธมนษยชนเปนกรอบในการทำงาน ซงสงผลใหแผนงานมงเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและโครงสรางสงคม ทไมเออใหบคคลสามารถมเพศสมพนธทปลอดภยได มากกวามงจดการในระดบตวบคคล นยามของเพศสมพนธทปลอดภยจงครอบคลมถงการปลอดภยจากความรนแรง การตงทองทไมพรอม และการตดเชอในระบบสบพนธ

แผนงานมยทธศาสตรการทำงานทเนนการใชขอมล ความร เปน

ฐานในการสอสารปรบเปลยนวธคดเรองเพศในสงคม มงพฒนา

นโยบาย มาตรการ และระบบบรการทเออตอการมสขภาวะทางเพศ

รวมทง การสรางเครอขายการทำงานสขภาวะทางเพศทมฐานคดเรอง

เพศเชงบวก ตลอด 2 ปของการดำเนนงาน ภาคแผนงานไดนำแนวคดสขภาวะทางเพศไปสระดบปฏบตการในพนทตางๆ ทวประเทศ และหลากหลายกลมเปาหมาย เชน กลมสาวประเภทสอง เยาวชน พลทหารเกณฑ ผหญงและผชายมเชอ พนกงานบรการ และผหญงมสลมภาคใต เปนตน

ง จ

��_intro.indd 4 9/29/08 9:42:28 AM

สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย และ พมพวลย บญมงคล

การทำงานทผานมาสรางการเปลยนแปลงระดบวธคดและแนวทางการทำงานของภาคแผนงานในหลายๆ ดาน เชน มการปรบเปลยนมมมองเรองเพศ จากเดมทมงเนนแตมตดานโรคและอนตราย มาสมมมองเชงบวกทคำนงถงความสข และสมพนธภาพทางเพศทกดาน มการพฒนารปแบบการเรยนรสสขภาวะทางเพศ โดยใชกระบวนการเรยนรผานประสบการณตรง ผสมผสานกบการใชมมมองเชงวพากษ เพอสรางการเปลยนแปลงระดบวธคดและพฤตกรรมจากภายในของบคคล รวมทง เกดการทำงานในลกษณะเครอขายทมความกระตอรอรนในการแลกเปลยนขอมล ความร บคลากร และเปนแหลงการเรยนรระหวางภาคแผนงานดวยกน

อยางไรกด กระบวนการทำงานทกลาวมาขางตนจะดำเนนไปอยางมพลง และถกทศทางมากขน จำเปนตองพงพาฐานความรจากการวจยอยางเปนระบบ แผนงานจงไดสนบสนนใหสถาบนวจยประชากรและสงคมบรหารจดการชดโครงการวจย ‘การสรางและจดการความรดานเพศวถ

เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ’ โดยหนงสอฉบบนเปนผลงานชนหนงภายใตชดโครงการน

หวงวาผทใหความสำคญกบการมสขภาวะอยางรอบดาน จะไดรบความร และความเพลดเพลนในระหวางทอานหนงสอเลมน

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

ดำเนนงานโดย มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.)

สนบสนนโดย สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

กนยายน 2551

ง จ

��_intro.indd 5 9/29/08 9:42:29 AM


คำนำ หวหนาชดโครงการ

ùการสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศû

หวใจของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ คอ การขบเคลอน

ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมทสนบสนนใหบคคลมสขภาวะทาง

เพศทด ทงทางกาย จต และปญญา รวมถงการขบเคลอนใหสงคมเกดปรบเปลยนวฒนธรรมทางเพศ และโครงสรางสงคมทเกยวของกบเรองเพศ (เชน กฎหมาย กฎระเบยบตางๆ) เพอนำไปสสงคมทมสขภาวะทางเพศ (sexual wellbeing)

การดำเนนงาน ชดโครงการ ‘การสรางและจดการความรดาน

เพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ’ เปนสวนหนงของการขบเคลอนขางตน บนพนฐานของการสรางเสรมตอเตมองคความรเรองเพศทเชอมโยงกบสขภาวะทางเพศ อนจะนำไปสขอเสนอในการสรางเงอนไขทางสงคมและวฒนธรรมทลดความเสยงเรองเพศทไมปลอดภย และสนบสนนเงอนไขทางสงคมและวฒนธรรมทเพมความปลอดภยในการใชชวตดานเพศของคนในสงคม ชดโครงการแบงการดำเนนงานออกเปน 4 ดาน คอ

1. การสราง∞านขอมลความรเรองเพศอยางเปìนระบบ

1.1 การพฒนาฐานขอมลสขภาวะทางเพศทสามารถนำไปใชประโยชนไดโดยภาคเครอขายและผสนใจ ดงน (ก) การสรางฐานขอมลรายชอหนงสอทเกยวกบเรองเพศใน หองสมดมหาวทยาลยจำนวน 5 แหง

(ข) การสรางฐานขอมลขาวและบทความทเกยวกบเรองเพศ ในรอบ 10 ปทผานมา ฐานขอมล ก. และ ข. นมรายงานวจยทเปนผลผลตออกมารวมกนชอ ม ‘เรอง’ เพศแบบไหน

ฉ ช

��_intro.indd 6 9/29/08 9:42:29 AM


ในหองสมดและขาว : หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และ

บทความ ในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ โดย กลภา วจนสาระ พรอมกบตวอยางเอกสารรณรงคทเขยนขนโดยใชฐานขอมลจากขาวและบทความเรองเพศ

(ค) การสรางฐานขอมลคำถามในคอลมนถามตอบปญหาเรอง เพศและชวตในสอสงพมพ และในเวบไซต รายงานวจยจากงานสวนนชอ คำถามยอดฮตในคอลมนถามตอบเรองเพศ โดย ญาณาธร เจยรรตนกล

1.2 การสงเคราะหนโยบาย มาตรการ และปฏบตการของภาครฐ ทเกยวกบเรองเพศ รายงานวจยจากงานสวนนชอ วธคดเรอง เพศวถของรฐไทย โดย วราภรณ แชมสนท

1.3 การสงเคราะหองคความรเรยนเรองเพศจากเอกสารการเรยนการสอนเพศศกษา ผานหลกสตรการเรยนการสอนระดบตางๆ รายงานวจยจากงานสวนนชอ เรอง ‘เพศ’ ในคมอการเรยน การสอนเรอง ‘เพศศกษา’ ในสถานศกษาไทย โดย นนทยา สคนธปฏภาค

2. การวจยเพอคนหาบรบทสงคมไทยทมผลตอความเสยง และการสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

ศกษาวจยเชงประวตศาสตรเรองเพศ จากความทรงจำรวมของสงคมไทย โดยเนนทกระบวนการเลอกรบและผสมผสานระบบความเชอความหมายเรองเพศวถ ในบรบททเมอสงคม (หรอชนชนนำ เพราะหลกฐานทางประวตศาสตรมกจะถกบนทกจากมมมองและประสบการณของชนชนนำ) เผชญกบการทาทายในรปแบบตางๆ จากภายนอก ถอไดวาเปนรายงานเรองเพศวถจากประวตศาสตรความทรงจำเลมแรกของประเทศไทย ชอวาประวตศาสตรของเพศวถ: ประวตศาสตรเรองเพศ/เรองเพศในประวตศาสตรไทย โดย ชลดาภรณ สงสมพนธ

ฉ ช

��_intro.indd 7 9/29/08 9:42:29 AM


ศกษาวเคราะหความคดและทำความเขาใจระบบความคด-ความเชอ ความหมายในประเดน ‘เพศวถ’ และ ‘บรบทเสยงและบรบททสงเสรม’ ของสอนยม (popular media) ไดแก รายการและโฆษณาทางทว สอ สงพมพ อนเตอรเนต สอรณรงคประชาสมพนธและใหความร (IEC Materials) สอโฆษณายาและเทคโนโลยเสรมสรางอรรถรสทางเพศ สอโฆษณาผลตภณฑเสรมอาหารเพอสขภาพ เปนตน งานสวนนนบไดวาเปนชดโครงการยอยอยในชดโครงการใหญ มรายงานรวม 6 เรอง คอ

1. เพศวถชายรกชายในแคมฟรอก: พนทไซเบอร โครงสราง อำนาจ และสขภาวะทางเพศ รณภม สามคคคารมย, พมพวลย บญมงคล และวชรา จนทรทอง

2. แคมฟรอกและเพศวถของวยรนหญงไทย วชรา จนทรทอง, พมพวลย บญมงคล, รณภม สามคคคารมย และชยานนท มโนเกษมสข

3. ยาออนไลน: ประดษฐกรรมเรองเพศ ภานพฒน พมพฤกษ, พมพวลย บญมงคล และรณภม สามคคคารมย

4. เพศวถ 60 วนาทบนจอแกว ชยานนท มโนเกษมสข, พมพวลย บญมงคล และรณภม สามคคคารมย

5. จากคสรางคสมถง Cosmopolitan : วาทกรรมเรองเพศและการตอรองของผหญง มลฤด ลาพมล, อไรรตน หนาใหญ และพมพวลย บญมงคล

6. เบองลกเบองหลงอดมการณเรองเพศและสขภาพในสอรณรงคของเอนจโอ มลฤด ลาพมล และพมพวลย บญมงคล

ซ ฌ

��_intro.indd 8 9/29/08 9:42:29 AM


วเคราะหสอโป ในฐานะเปนชองทางหลกของการเรยนรเรองเพศอยางไมเปนทางการในสงคมไทย ทถกมองวาคอ ภาพสะทอนกามารมณผชายไทย นาสนใจวาจนตนาการเรองเพศในหนงสอโปเหลาน จะเปนประโยชนตอการสรางเสรมสขภาวะทางเพศหรอไม อยางไร รายงานวจยเรองนชอวา หนงสอโปตลาดลาง: ความร มายาคต และจนตนาการในเรองเพศ โดย ชลดาภรณ สงสมพนธ

3. การวจยเพอทำความเขาใจสขภาวะทางเพศจากมมมอง/ ประสบการณของเจาของปญหา

เพอทำความเขาใจสขภาวะทางเพศจากกลมประชากรตางๆ ทองคกรเครอขายของแผนงานฯทำงานอยดวย ดงน พนกงานบรการ กลมความหลากหลายทางเพศ กลมผหญงมสลม กลมชนเผา กลมผพการ กลมผตดเชอ กลมวยรน กลมแรงงานเคลอนยาย กลมผหญงชนชนกลาง กลมคสามภรรยา และคนโสด เปนตน

เปาหมายของการวจยคอ รปธรรมของการเรยนรทกษะเพอสรางสขภาวะทางเพศและสมพนธภาพทางเพศระดบบคคล อยางไรกตาม เนองจากกลมเปาหมายมจำนวนหลากหลายมาก ในระยะแรกของแผนงานฯ จงมงานวจยในสวนนอยเพยง 2 กลม คอ ผหญงชนชนกลาง (ในรายงานชอ ‘ฉน (ก) รกนวลสงวนตว’ โดย กนกวรรณ ธราวรรณ) และ กลมความหลากหลายทางเพศ (ในรายงานชอ ‘ชวต ตวตน และเรองเพศของสาวประเภทสอง’ โดย สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย และพมพวลย บญมงคล)

สำหรบกลมอนๆ ไดแก พนกงานบรการ กลมผหญงมสลม กลม ผตดเชอ กลมวยรน และกลมคสามภรรยา ฯลฯ ผลผลตทไดคอ รายงานกงวจยกงพฒนาผานกจกรรมโครงการตามยทธศาสตร ท 2 ‘สอสารสงคมเพอสรางสภาพแวดลอมทสนบสนนสขภาวะทางเพศ’ ทมการนำเสนอในการประชมใหญของแผนงานฯ ในวนท 13-15 ตลาคม 2551 ดวยเชนกน

ซ ฌ

��_intro.indd 9 9/29/08 9:42:30 AM


4. การศกษาแนวทางพฒนาและสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ผานระบบเฝาระวงในกลมเยาวชน

ระยะแรกของแผนงานฯ ไดใหความสำคญตอการศกษาวเคราะหความคดและผลสะเทอนของการใหความรเรองเพศจากโครงการกาวยางอยางเขาใจ ในฐานะระบบเฝาระวงปจจยเสยงของโครงการปองกนเอดสในกลมเยาวชน ทจดขนทงในและนอกระบบโรงเรยน ดำเนนงานโดยองคกร PATH แหงประเทศไทย อาจนบไดวาเปนหลกสตรเพศศกษารอบดานหลกสตรแรกในประเทศไทยทมการนำไปใชอยางกวางขวางคอ จนถงปจจบน (2550) มสถานศกษาเขารวมโครงการในปจจบนทงสน 699 แหง โดยมครผานการอบรมกบโครงการรวม 4,322 คน

รายงานวจยเรองนมไดประเมนผลสำเรจหรอลมเหลวของโครงการกาวยาง แตประเมนผลสะเทอนทางความคดของผทมสวนเกยวของ ทงในฐานะผสอนและผเรยน รายงานวจยสวนนชอ วาทกรรมเรองเพศในหลกสตรเพศศกษาแนวใหม : มมมอง การตอรอง และการประยกตใช โดย มลฤด ลาพมล, พมพวลย บญมงคล, ศรนยา สงหทองวรรณ, อไรรตน หนาใหญ และรณภม สามคคคารมย

สำหรบการดำเนนงานระยะทสอง แผนงานฯ จะเนนการศกษาวเคราะหระบบเฝาระวงเดมวา ระบบใดมบทบาทเชงชนำระบบอน ไดแก การใหคำปรกษาในหนวยงานตางๆ เชน ระบบแนะแนวในโรงเรยน การทำงานแนว peer educators เชน ศนยบรการทเปนมตรสำหรบเยาวชน เชน friend corner หรอ milk shop การทำงานในชมชน และศนยให คำปรกษาทางโทรศพท ประเภทฮอตไลนสายดวนตางๆ

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ในฐานะหนวยงานรบผดชอบดำเนนงานในสวนของการสรางฐานขอมลและจดการความร ผานการวจยรวม 4 ดานขางตน จนเกดผลผลตเปนรายงานวจยรวม 10 เลม สถาบนฯ หวงวารายงานทงหมดนจะชวยในการวางรากฐานการมองเรองเพศอยางรอบดาน เพอทำความเขาใจ “วฒนธรรมทางเพศ

ญ ฎ

��_intro.indd 10 9/29/08 9:42:30 AM


ของสงคมไทย” เพราะอำนาจทางวฒนธรรมเปนกลไกสำคญในการควบคมวถชวตทกดานของมนษย และเปนอกหนงกาวของเพศวถศกษาในสงคมไทยทมงหมายถงการศกษาในเรองตอไปน

กระบวนการตอเนองของชวตในการเรยนร การปลกฝงทศนคต ความเชอ เรองเพศ ผานสถาบนหลกในสงคมฯ และหรอสอ ตางๆ

คณคาของอตลกษณทางเพศภาวะ บทบาทของเพศภาวะตางๆ และความสมพนธแบบรกใครเชงพศวาส

พฒนาการทางเพศ สขภาพอนามยเจรญพนธ ความปรารถนา และภาพพจนในรางกายตวเอง

ฯลฯ

เรา ผมสวนทมเทกบผลตผลครงน หวงวาหนงสอทกเลมคงเปนประโยชนไมมากกนอย ตอการขบเคลอนขบวนการเคลอนไหวทางสงคมทสนบสนนใหบคคลมสขภาวะทางเพศทด ทงทางกาย จต และปญญา รวมถงการขบเคลอนใหสงคมปรบเปลยนวฒนธรรมทางเพศ และโครงสรางสงคมทเกยวของกบเรองเพศดงกลาวมาแลวในยอหนาแรก หากผอานพบขอบกพรอง ไมสมบรณ หรอมความเหนตอหนงสอรายงานวจย ไมวาเรองอะไร ขอไดโปรดสะทอนกลบมายงผรบผดชอบ เราตงใจรบฟงดวยความยนด

กฤตยา อาชวนจกล 21 กนยายน 2551

ญ ฎ

��_intro.indd 11 9/29/08 9:42:30 AM


ถอยแถลง

งานวจยชนนเรมตน และดำเนนไปดวยความกระหายใครร และความหวงทจะตนจากมายาคต และการเหมารวมของความคดทงหลาย ทกระทำตอ “ความเปนเพศแบบสาวประเภทสอง” ในสงคมไทย โดยม เปาหมายเพอหวงสรางความร ความเขาใจในระบบเพศวถ และพฒนาแนวนโยบาย เพอตอบสนองความตองการ และปญหาดานสขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของกลมสาวประเภทสองในประเทศไทย

ดวยจดยน ตวตน และเพศสำนกของนกวจยหลกทสำนกร และภาคภมใจกบ “ความเปนสาวประเภทสอง” ของตน และรปแบบของตน ผนวกกบทมวจยทแมมไดเปนสาวประเภทสอง แตดวยวธคดในเรองเพศภาวะ และเพศวถของทมวจยกไมเคยเปนอปสรรคในการศกษาครงนเลยแมแตนอย

อยางไรกตาม ถงแมประสบการณของนองๆ พๆ และเพอนสาวประเภทสองสวนใหญจะคลกเคลาไปดวยความรสกอดอน ทกขทน และ คบแคนใจจากการเลอกปฏบตของคนในสงคม เพยงแคเหตผลของความเปนตวตนทถกสงคมวฒนธรรมตตราวา “ไมใช” ผชาย หรอผหญง เพราะฉะนน งานชนนคงเสมอนถนนอกสายหนงทจะนำพาวธคดเกยวกบสาวประเภทสองทลก กวาง และหลากหลาย และเปนชองทางในการถายทอด ประสบการณทซบซอนยงกบคนอนๆ ในสงคม

ฏ ฐ

��_intro.indd 12 9/29/08 9:42:30 AM


งานชนนตกผลกไดดวยความภาคภมใจของทมวจย ดวยชอ “ชวต ตวตน และเรองเพศของสาวประเภทสอง” งานชนนจะกอเกด และสำเรจลงมไดเลยหากไมไดรบความไววางใจ และความคาดหวงจากโครงการ จดตงสำนกงานศกษานโยบายสาธารณสข สวสดการ และสงคม คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล แผนงานสรางเสรม สขภาวะทางเพศ มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) และประการสำคญยงคอ ความรก ความยนด ความปรารถนาด และความรวมมอของสาวประเภทสองทรวมถายทอดประสบการณพรอมนำตา รอยยม และเสยงหวเราะ เพราะฉะนน คณประโยชนทบงเกดจากงานชนน ยอมกลบสชวตของสาวประเภทสองในประเทศไทยอยางแนนอน

ทมวจย

กนยายน 2551

ฏ ฐ

��_intro.indd 13 9/29/08 9:42:30 AM


สารบญ

คำนำ แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ง

คำนำ หวหนาชดโครงการ ©

ถอยแถลง Ø

1. บทนำ 1

2. วธวทยาในการศกษาวจย 7

3. บรบทชวตของสาวประเภทสองในสงคมไทย 12

4. เพศภาวะ และอตลกษณทางเพศภาวะของสาวประเภทสอง 20

4.1 ความสมพนธเชงอำนาจ และการตอรองอำนาจ : 20 บรบทพนท เวลา และกาลเทศะ ครอบครว : ความสมพนธระหวางพอแมกบลก 21 โรงเรยน และมหาวทยาลย : เพอน และครอาจารย ชวตค : ผวกบเมยกะเทย 27 4.2 เพศภาวะ และอตลกษณทางเพศภาวะ : 38 การรบรตวตน เปดเผยตวตน และการปรบแตงตวตน แอบ ไมแอบ : การรบรตวตน 38 และการแสดงออก การเปดเผยตวตน การพฒนาอตลกษณ : การปรบแตงตวตน 46 และความลนไหล

ฑ ฒ

��_intro.indd 14 9/29/08 9:42:31 AM


5. เพศวถ และอตลกษณทางเพศวถของสาวประเภทสอง 56

คความสมพนธ และรสนยมทางเพศ 56

รกรบหรอทงรกทงรบ : ความหมายของ 60 การมเพศสมพนธและรปแบบพฤตกรรม

ความสขทางเพศ : ความรนรมยและแรงขบทางเพศ 63

6. สขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของสาวประเภทสอง 65

7. สรปและขอเสนอแนะจากงานวจย 71

บรรณานกรม 76

ฑ ฒ

��_intro.indd 15 9/29/08 9:42:31 AM

��_intro.indd 16 9/29/08 9:42:31 AM


สทธพนธ บญญาภสมภาร1

รณภม สามคคคารมย2

และ พมพวลย บญมงคล3

1 นกวจยอสระ 2 นกวจย ประจำศนยศกษานโยบายสาธารณสข สวสดการ และสงคม คณะสงคมศาสตร

และมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ศาลายา 3 ผอำนวยการศนยศกษานโยบายสาธารณสข สวสดการ และสงคม คณะสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ศาลายา

��.indd 1 9/28/08 12:08:19 PM

��.indd 2 9/28/08 12:08:19 PM

1สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย


1บทนำ

ประเทศไทยเปนประเทศทคนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มวฒนธรรมและคานยมแบบไมเผชญหนา และเนนความ

สมพนธทราบรนของบคคลกบครอบครว ชมชน และสงคม สงคมไทยมการจดแบงชนชนของคนตามอาย เพศ และความมงคงของบคคล ผใดทไมกระทำตามคานยมของสงคมแมจะไมถกทาทายโดยตรงแตจะถกปฏเสธ หรอถกมองขามจากสงคม สงคมไทยมกจะไมแสดงการปฏเสธอยางตรงไปตรงมา แตมกจะสรางใหเกดความเจบปวด และสรางใหเกดความรสกออนแอใหกบผทถกกระทำเชนนน4

4 Anjana Suvarnnananda, 2538 อางถงใน Liz Cameron, สขภาพทางเพศ และสทธ เซกซเวรกเกอร, สาวประเภทสอง และชายทมเพศสมพนธกบชาย, 2549

��.indd 1 9/28/08 12:08:20 PM

� ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

แมวาปจจบนสาวประเภทสองจะไดรบการยอมรบมากขนในสงคมไทย แตการยอมรบของคนในสงคมนนยงปราศจากความเขาใจในตวตนของสาวประเภทสอง ทำใหบางครงกลายเปนการตอกยำความรสกผด หรอการตตราใหกบกลมสาวประเภทสองมากยงขน นอกจากนน การยอมรบของคนทวไปในสงคมยงจำกดอยเพยงบางเรอง หรอกบกลมสาวประเภทสองบางกลมเทานน ซงปญหาทสำคญอยางยง และสงผลกระทบตอชวตของสาวประเภทสอง คอการถกเลอกปฏบต ละเมดสทธมนษยชน และการจำกดโอกาสในเรองการทำงานของกลมสาวประเภทสอง รวมถงการเขาถงบรการเกยวกบบรการสขภาพทางเพศทเปนมตรกบกลมสาวประเภทสอง และตรงกบสถานการณปญหาดานสขภาพของสาวประเภทสอง

ในเรองของการถกเลอกปฏบต และการจำกดโอกาสในการทำงานของกลมสาวประเภทสองนน พบวาสงคมไทยรบรวากลมสาวประเภทสองสวนใหญจะประกอบอาชพทเกยวกบความสวยความงาม การแสดง และงานดานบนเทงตางๆ เชน ชางแตงหนา นกแสดงคาบาเรต ชางจดดอกไม และดารานกแสดง เปนตน นอกจากนยงมสาวประเภทสองอกกลมหนงททำงานเปนพนกงานบรการ ซงถอไดวาเปนกลมประชากรทมจำนวนมาก และอาศยในหวเมองตางๆ ทเปนแหลงทองเทยว ทำใหคนในสงคมเกดภาพเหมารวม มายาคต ทวาประเภทสองสวนใหญชอบทำอาชพดงกลาว และมความบดเบอนในขอเทจจรงทวา สาวประเภทสองถกกดกนในเรองของการประกอบอาชพอนๆ แมวาสาวประเภทสองบางคนจะจบการศกษาในระดบสงกตาม

นอกจากสทธทางเพศจะมความสำคญกบกลมสาวประเภทสอง และสงผลกระทบตอการดำเนนชวตของสาวประเภทสองแลว สขภาวะทางเพศกเปนเรองทสำคญทไมควรมองขาม โดยเฉพาะเรองของการเขาถงบรการทเหมาะสมและมคณภาพดานสขภาวะทางเพศ ทงน องคความรตางๆ ทเกยวของกบสขภาวะทางเพศทเฉพาะเจาะจงสำหรบสาวประเภทสองยงมอยนอยมากในประเทศไทย ไมวาจะเปนเรองการศลยกรรมตางๆ

��.indd 2 9/28/08 12:08:20 PM

�สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย


การผาตดแปลงเพศ และการใชฮอรโมน ยกตวอยางเชน สาวประเภทสองจำนวนมากรบประทานฮอรโมน หรอฉดฮอรโมนตงแตยงเดก โดยปราศจาก การศกษาขอมลในเรองของฮอรโมน และผลขางเคยงจากการรบประทานฮอรโมน เปนตน นอกจากเรองของการขาดองคความรดานสขภาวะทางเพศทมความเฉพาะเจาะจงกบกลมสาวประเภทสองแลว ปญหาทสำคญอกประการหนงในเรองของสขภาพทางเพศ คอ การขาดสถานบรการดานสขภาพ และขอมลดานสขภาวะสำหรบสาวประเภทสอง ซงเปนสวนสำคญอยางยงตอการสงเสรมการมสขภาวะทดของกลมสาวประเภทสอง

ดงเชนกรณการตดลกอณฑะของสาวประเภทสอง ซงเปนพาดหวขาวดงในชวงปลายเดอนมนาคมในหนาหนงสอพมพเกอบทกฉบบ เชน “แฉกะเทยวยรน ตด-แตว แหตดลกอณฑะ เปนแฟชนเชอสวยเหมอนหญง แพทยชอนตราย…5” หรอ “ตดอณฑะเสยงมะเรง…6” เปนตน ทำใหเหนวาสงคมไทยยงขาดขอมลทเปนประโยชนตอการตดสนใจในการรกษาสขภาพของสาวประเภทสอง ทงน สไลพร ชลวไล (2550) กลาววา การผาตด ถงอณฑะแทนการผาตดแปลงเพศ (ของสาวประเภทสอง) ถอวาเปนการผาตดเลก หรอถกจดใหอยในการผาตดในประเภททเสยงอนตรายนอยกวา และไมจำเปนตองใชเวลานานในการพสจนหรอตรวจสอบสภาพทางจตใจ มากเทากบกรณการผาตดแปลงเพศ ถามองอยางผวเผนกดเหมอนวาผรบบรการจะไดรบอานสงสจากการยนระยะเวลาในการผาตดลงไปไดมาก หากแททจรงแลว ทมาของฐานคดตรงนมาจากกลไกการตลาดในเชงแพทยพาณชยทตองการจะประหยดเวลาของแพทย มากกวาทจะคำนงถงความตองการของผมารบบรการมาเปนอนดบแรก

ปจจบนมองคกรพฒนาเอกชนหลายกลมทมงประเดนความสนใจทำงานดานสขภาพของกลมสาวประเภทสองมากขน เชน สมาคมฟาสรง

5 จากหนงสอพมพไทยรฐ ปท 59 ฉบบท 18328 วนพฤหสบดท 27 มนาคม พ.ศ. 2551 หนา 1

6 จากหนงสอพมพ เดลนวส ฉบบท 21 วนเสารท 5 เมษายน พ.ศ. 2551 หนา 1

��.indd 3 9/28/08 12:08:20 PM


แหงประเทศไทย กลมเพอนพนกงานบรการ (SWING) กลมเพอนชาย รนใหมใสใจสขภาพ (Mplus+) และศนยซสเตอร (Sisters) ซงเปนหนง ในโครงการของมลนธพเอสไอประเทศไทย (Population Services International) โดยสมาคมฟาสรงแหงประเทศไทย และกลมเพอนพนกงาน บรการ มพนทการทำงานคอกรงเทพมหานคร กลมเพอนชายรนใหมใสใจสขภาพทำงานในพนทจงหวดเชยงใหม และศนยซสเตอรทำงานในพทยา จงหวดชลบร

แมวาการทำงานขององคกรทกลาวมาขางตนจะมกจกรรมตางๆ ทมงความสนใจไปทกลมสาวประเภทสองในแตละพนทการทำงาน แตวตถประสงคหลกของการทำงานยงจำกดอยภายใตเรองการปองกนการตดเชอเอชไอวรายใหมในกลมสาวประเภทสอง อนเนองมาจากเงอนไขของการรบทน สำหรบประเทศไทยมเพยงสมาคมฟาสรงแหงประเทศไทย ทเคลอนไหวในเรองสทธมนษยชนสำหรบกลมสาวประเภทสอง ขณะท ศนยซสเตอรเปนองคกรเดยวทเนนการทำงานรวมกบกลมสาวประเภทสองในประเดนเรองการปองกนเอดสเปนหลก

องคกรทงหมดทกลาวมาขางตนมจดดและจดดอยทแตกตางกน แตความสำคญของการทำงานกบกลมสาวประเภทสองนน คงจะไมสามารถแบงไดวาจะเนนความสำคญไปทเรองของสขภาวะทางเพศ หรอสทธทางเพศ เนองจากประเดนทงสองมความสมพนธกบการดำเนนชวตกบกลมสาวประเภทสอง การทำงานแตเพยงเรองใดเรองหนง ยอมม อกเรองหนงเขามาเกยวของดวยเสมอ ทงนอาจเปนเพราะคนสวนใหญไมเขาใจเพศภาวะ และตวตนทางเพศของสาวประเภทสอง

จากขอมลอตราการตดเชอเอชไอว/เอดสในกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย หรอ MSM (Men who have sex with men) ในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 สงถง 28.3% โดยตวเลขดงกลาวเพมขนจากป พ.ศ.2546 ซงมอตราการตดเชอเอชไอว/เอดสในกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย 17.8%7 ทำใหองคกรภาครฐจดทำโครงการและกจกรรม

7 สำนกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ กระทรวงสาธารณสข, 2548

��.indd 4 9/28/08 12:08:20 PM



เพอแกไขสถานการณดงกลาว ภายใตมาตรการลดจำนวนผตดเชอเอชไอว/เอดสรายใหมในกลมเสยงกลมตางๆ เชน กลมชายทมเพศสมพนธกบ ชาย กลมพนกงานบรการหญงและชาย เปนตน โครงการและบรการตางๆ เหลานไดรวมกลมสาวประเภทสองไวเปนสวนหนงของกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย จงเกดคำถามทวาจะมสาวประเภทสองมากนอยเพยงใด ทรบรวาตวตน และเพศวถของตนเองเปนกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย ในทางตรงกนขาม โครงการหรอกจกรรมตางๆ มความเหมาะสมหรอไม กบปญหา และความตองการของสาวประเภทสองทจะเขาไปรบบรการ

ทมวจยซงประกอบดวยนกวชาการ นกวจย และนกวจยหลกในฐานะทผดำเนนโครงการเปนสาวประเภทสอง และเปนคนทำงานเรองการสงเสรมสขภาวะของสาวประเภทสอง จงตองการศกษาถงการใหความหมายในเรองเพศภาวะ ตวตนทางเพศ เพศวถ และสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสอง ดวยการนำเสนอเรองราวผานมมมองจากสาวประเภทสอง คนในชมชน และคนทำงาน ซงสามารถใหคณคากบการสะทอนประสบการณในเรองทจะทำการศกษาไดเปนอยางด โดยความรความเขาใจในเรองเพศภาวะ และเพศวถจากการทำงานทเกยวของกบประเดนดงกลาวของผดำเนนโครงการ จะทำใหสามารถคนพบ และศกษาวเคราะหเรองราวของเพอนสาวประเภทสอง ออกมาทำการถายทอดเพอทำใหสงคมมความเขาใจในเพศภาวะ ตวตนทางเพศ เพศวถ และสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสองมากขน

ทงน งานวจยชนนมวตถประสงคเพอศกษา และวเคราะหการรบรและการใหความหมายตอระบบเพศภาวะเพศวถและตวตนทาง

เพศในกลมสาวประเภทสองในประเทศไทย เพอทำความเขาใจ ความหลากหลาย และซบซอนของชวตของสาวประเภทสองในสงคมไทยปจจบน ซงเกยวเนองเชอมโยง และสงผลตอชดความร ความคด ความหมายของสาวประเภทสองในมตของเพศภาวะ และเพศวถทถกนำไปใชยดถอปฏบตในการใชชวต และสงผลตอเนองไปถงความตองการตางๆ ของสาวประเภทสอง ทเหมอนและแตกตาง หรอมความเฉพาะซบซอนกวาคนอนๆ ใน

��.indd 5 9/28/08 12:08:20 PM


สงคม รวมทงมตของปญหาตางๆ ทเกดขนจากชดความร ความคด ความเชอในมตของเพศภาวะ และเพศวถของสาวประเภทสองทงในระดบปจเจก และสงคม ซงลวนแลวแตมความหลากหลาย และซบซอนละเอยดออน

นอกจากน การศกษาและวเคราะห การรบร และการใหความหมายตอระบบเพศภาวะ เพศวถ และตวตนทางเพศในกลมสาวประเภทสอง ในสงคมไทย จะนำไปสการวเคราะหบรบทของความตองการและบรบทททำใหเกดปญหาดานสขภาวะทางเพศและสทธทางเพศของกลม

สาวประเภทสองในประเทศไทย ทงนเพอทราบสถานการณปญหาดานสขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของสาวประเภทสองทมบรบทชวต ทแตกตางและหลากหลายกนไปตามอาย ชนชนทางสงคม การศกษา ประสบการณ อาชพ และพนททใชชวตของสาวประเภทสองในสงคมไทย อนจะเปนขอมลในการทำงานดานสขภาวะทางเพศกบกลมสาวประเภทสองตอไปในอนาคต

��.indd 6 9/28/08 12:08:20 PM



2 วธวทยา ในการศกษาวจย

งานศกษาวจยครงนมจดยนของวธคดทมองเรองราวทางเพศ ของทกเพศ ทกวย ทกชวงอายเปนเรองของความเทาเทยม

และเสมอภาคตอสทธความเปนมนษย โดยปราศจากอคตจตอตวตน หรอ อตลกษณของคนในสงคมทแตกตางกน ซงลวนแลวแตเกยวเนองเชอมโยงไปกบการประกอบสรางจากมตตางๆ ของความเปนมนษย อาท มตทางสงคม การเมองวฒนธรรม เศรษฐกจ ประวตศาสตร และประสบการณของแตละคน ดวยการนำเสนอผานทมนกวจยทมอตลกษณทางเพศเปนสาวประเภทสอง มชดประสบการณทถกหลอหลอม และประกอบสราง มาจากสงคมชนชนกลาง มการศกษา มแนวคด ชดคด และทฤษฎทางมานษยวทยา และประสบการณจากการทำงานเปนนกเคลอนไหว รณรงคเกยวกบสขภาวะ และสทธของสาวประเภทสองอยกอนหนาทจะทำการศกษาวจยในครงน

2

��.indd 7 9/28/08 12:08:21 PM


สำหรบวธวทยาในการเขาถงและเรยนรขอมลนน (Research Methodology) งานวจยชนนเรมตนศกษาดวยการทำแผนทเพอแสดงพนทการทำงานของแตละองคกรทมกจกรรม หรอโครงการททำในมตของ สขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของกลมสาวประเภทสองในสงคมไทย ทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทงสน 17 องคกร (องคกรในเครอขาย MSM ชาต) เพอทำใหทราบขอบเขตการทำงาน และกลมเปาหมายขององคกรเหลานน ในขณะเดยวกนกศกษาการรบรการใหความหมาย ตอระบบเพศภาวะ ตวตนทางเพศ และเพศวถ กบกลมสาวประเภทสอง เพอวเคราะหบรบทของความตองการ และบรบทททำใหเกดปญหาดาน สขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของกลมสาวประเภทสอง นกวจยเลอกกลมผใหขอมลโดยอาศยวธการเลอกแบบจำเพาะเจาะจง ซงใชมตของอาย ชนชนทางสงคม การศกษา ประสบการณ อาชพ และพนททใชชวตของสาวประเภทสอง สาวประเภทสองในแตละกลมจะมอายระหวาง 18-43 ป และอาศยในเขตพนทพทยา จงหวดชลบร และกรงเทพฯ เพราะเปนพนทและชวงอายทสาวประเภทสองใชชวตอยมากทสด และมความ หลากหลายมากทสด โดยอาชพและชนชนทางสงคมประกอบดวย กลมนกเรยนนกศกษา กลมพนกงานอาชพบรการและบนเทง ธรกจคาขาย คร ขาราชการ เจาหนาทองคกรพฒนาเอกชน และพนกงานบรษทเอกชนของแตละพนท

ทงนไดใชกระบวนการเกบขอมลโดยการสงเกตแบบมสวนรวม โดยใชอตลกษณของสาวประเภทสอง และชายรกชาย รวมทงประสบการณจากการทำงานเปนนกเคลอนไหวรณรงคเกยวกบสขภาวะ และสทธของสาวประเภทสองเพอสรางความสมพนธ จากนนไดเลอกสาวประเภทสองทสามารถใหขอมลผานการสมภาษณแบบเจาะลก บนหลกการของความสามารถในการรวมแบงปนขอมล วาใครยนด และสามารถใหขอมลไดอยางลมลกและหลากหลายในกลมสาวประเภทสองของแตละพนท จากนนทำการสรางความสมพนธในฐานะเพอนกบผใหขอมล โดยผานการพดคยแลกเปลยนความคด ประสบการณชวต รวมถงประสบการณทางเพศ

��.indd 8 9/28/08 12:08:21 PM



ในกระบวนการพดคยเพอแลกเปลยนเรยนรขอมลนน นกวจยไดแจงวตถประสงค กระบวนการสมภาษณเชงลก การนำเสนอขอมลผลการวจย คณประโยชนของงานวจย คณประโยชนทผใหขอมลจะไดรบจากงานวจย หรอผลกระทบทจะเกดขนจากงานวจยตอผใหขอมล เพอใหผใหขอมลตดสนใจ ยนยอมทจะรวมเปนสวนหนงในกระบวนการวจยครงน แลวจงเรมนดหมายในการแลกเปลยนขอมล ผานบรรยากาศการพดคยแลกเปลยนในฐานะเพอนตอเพอน ในสถานทและเวลาทผใหขอมลสะดวกและพงพอใจทสด อนไดแก หอพก รานอาหาร สำนกงานขององคกรพฒนาเอกชนในพนท กระบวนการสมภาษณมลกษณะเปนการแลกเปลยนพดคยเรองราวทางเพศซงกนและกนตลอดเวลา มกลมสาวประเภทสองทสมภาษณทงหมด 14 คน โดยแบงเปนสาวประเภทสองทอาศยอยในพนทกรงเทพและปรมณฑล 7 คน และสาวประเภทสองทอาศยอยในพนทพทยา 7 คน

สำหรบการศกษาความตองการ ปญหาดานสขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศจากมมมองของตวแทนองคกรททำงานเกยวของนนจะทำการเลอกแบบจำเพาะเจาะจงดวยเชนกน โดยใชระดบของตำแหนงในการงานในองคกรเหลานน ททำงานใกลชด และมความรบผดชอบในมตความตองการ ปญหาดานสขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศองคกรละ 1 คน ผานกระบวนการสนทนากลม ซงประกอบไปดวยศนยซสเตอรพทยา คลนกพทยารกษ (คลนกกามโรค กรมควบคมโรค) ศนยบรการสาธารณสขเมองพทยา และฝายสวสดการสงคม เมองพทยา พนทกรงเทพฯ ประกอบไปดวยสมาคมฟาสรงแหงประเทศไทย กลมเพอนพนกงานบรการ (SWING) ภาคความรวมมอดานเพศ เพศภาวะ เพศวถ และสขภาพ กลมสาวรง โพธาราม และนกกจกรรมรณรงคดานสทธสาวประเภทสอง นอกจากนยงการทำสมภาษณกบตวแทนองคกรทมการใหบรการดาน สขภาวะทางเพศ หรอทำงานรวมกบสาวประเภทสอง ประกอบดวย เจาหนาทสำนกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ กระทรวงสาธารณสข เจาหนาทคลนกชายรกชาย โรงพยาบาลบางรก ผจดการ

��.indd 9 9/28/08 12:08:21 PM

10 ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

โครงการมลนธพเอสไอประเทศไทย ตวแทนจากคณะกรรมการสทธ มนษยชนแหงชาต ตวแทนผใหทนกบองคกรททำงานกบกลมชายทม เพศสมพนธกบชาย

สำหรบเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลนน ผวจยจะทำการเกบขอมลรปแบบของตวบท (Text) จากบทสนทนาในการสมภาษณเชงลกสาวประเภทสอง สมภาษณผแทนองคกร และสนทนากลมยอย ซงการสมภาษณเชงลกและสนทนากลมยอยนน นกวจยจะใชแบบสมภาษณเชงลกทสรางขนจากแนวคด ทฤษฎ ขอมลเชงประจกษในการสงเกตแบบมสวนรวม และการตรวจสอบจากผเชยวชาญในประเดนดงกลาว โดยทแนวคำถามเหลานนนกวจยจะตองจดจำไว เพอใชเปนกรอบแนวทางในการสมภาษณพดคยแบบไมเปนทางการ หรอพดคยใหเปนธรรมชาต คำถาม ในแตละประเดนอาจมการปรบเปลยนไดตลอดเวลา เพอใหสอดคลองกบเนอหา และประเดนในการพดคยสมภาษณครงนนๆ จากนนทำการบนทกลงในโปรแกรม Microsoft Word แลวบนทกเกบไวในคอมพวเตอร สวนบคคลทกๆ ครง สำหรบการบนทกนนจะบนทกผานเครองบนทกเทป และกอนการบนทกเทปนกวจยจะแจงถงความจำเปนในการบนทกเทปกอน และตองไดรบอนญาตจากผใหสมภาษณกอนทกครงจงจะสามารถบนทกได เมอทำการสมภาษณเสรจแลวผวจยจะทำการถอดคำพดทอดเทปไวลงในโปรแกรม Microsoft Word แลวบนทกไวในคอมพวเตอรสวนบคคลทกๆ ครงททำการสมภาษณเชงลก

นอกจากน นกวจยจะตองทำการบนทกภาคสนามลงในสมดประจำตวนกวจย ในประเดนตางๆ ทนกวจยคนพบ หรอทมไดปรากฏในบทสมภาษณหรอการสนทนากลมยอย จากนนจะทำการพมพลงในโปรแกรม Microsoft Word แลวบนทกไวในคอมพวเตอรสวนบคคลทกๆ ครงททำการสมภาษณเชงลกหรอสงเกต ขอมลทงหมดจะเกบเปนความลบ โดยมการเปลยนชอของผใหขอมลทกคน และขอมลเหลานจะถกรบทราบ และวเคราะหรวมกนในทมนกวจยเทานน

��.indd 10 9/28/08 12:08:21 PM



สำหรบวธในการวเคราะหขอมลนน จะนำขอมลทไดนนไปวเคราะหตวบท (Textual Analysis) เพอตอบวตถประสงคในการวจยในแตละขอ ผานการใสรหสใหกบขอมล เพอลดขอมลทไมตองการ หรอไมมเนอหาสาระ จากนนทำการจดหมวดหมใหกบขอมล เพอหารปแบบทมอยอยางซำๆ เชอมรอยและตรวจสอบขอมล โดยอาศยกรอบแนวคด และทฤษฎตางๆ ททำการทบทวนไว สำหรบกระบวนการวเคราะหขอมลนน จะใชกระบวนการประชมระดมสมองของนกวจยและทปรกษา เพอระดมความคดเหนทหลากหลาย และเพอใหไดขอเสนอแนะ และขอควรปรบเปลยน หรอปรบปรงในการเกบขอมล หรอวเคราะหครงตอไป

��.indd 11 9/28/08 12:08:21 PM

1� ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

3 บรบทชวต ของสาวประเภทสองในสงคมไทย

“สาวประเภทสอง” เปนคำทไมปรากฏทมาวาใชครงแรกตงแตเมอไร หรอใครเปนผใช หากแตเหตผลทคนเรยกตวเอง

วาสาวประเภทสอง หรอกะเทยชอบใชคำๆ น เพราะเปนคำทฟงดสภาพ ไมแสดงถงการเยาะเยยถากถาง หรอรงเกยจเดยดฉนท อกทงคำดงกลาวยงเปนคำทใหความรสกเปนผหญง สอดคลองกบความเปนผหญง และความปรารถนาทอยากเปนผหญงของพวกเธอ

อยางไรกตาม มคนทำงานประเดนสาวประเภทสอง และแกนนำกลมคนทมความหลากหลายทางเพศบางสวน ททำงานในประเดนเรองสทธมนษยชน และประเดนเพศวถของคนทมความหลากหลายทางเพศ ใหความเหนวา คำวา “สาวประเภทสอง” แสดงใหเหนถงความไมเทาเทยม โดยแบงเปน “ประเภททสอง” และใหลำดบความสำคญกบคนทเกดมาเปนผหญง (ประเภททหนง) หรอคนทมองวาตนเองเปนผหญงและแปลงเพศ

��.indd 12 9/28/08 12:08:22 PM

1�สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย


แลว ซงไมคำนงถงความหลากหลายทางอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถของคน ตอมามกลมสาวประเภทสองททำงานเคลอนไหวทางสงคม เรองการแกไขกฎหมายคำนำหนานามจากนายเปนนางสาว ใหเรยกกลมตนเองวา “กลมผหญงขามเพศ” ทแปลมาจากศพทภาษาองกฤษคำวา “transgender women” มาเรยกใชกลมคนทเรยกตนเองวา กะเทย หรอสาวประเภทสอง ซงมทมาจากคำวา “transgender” หรอ “ทรานสเจนเดอร” ทถกใชในกลมคนทำงานเรองการปองกนการตดเชอเอชไอว/เอดส จนแพรหลายไปในกลมสาวประเภทสอง และคนทำงานในประเดนเรองสทธมนษยชนในเวลาตอมา อยางไรกแลวแต งานวจยนขอเรยกกลมคนททำการศกษาในงานวจยวา “สาวประเภทสอง” เพราะเปนคำทผใหขอมลหลายคนใชในการเรยกตนเอง และยนดทจะถกเรยกวา “สาวประเภทสอง”

ทงน เพอความเขาใจในบรบทของสาวประเภทสองในสงคมไทย นกวจยขอใชคำวา “กะเทย” และ “สาวประเภทสอง” เพอใหทราบทมา ทไปในบรบทชวตของสาวประเภทสองในสงคมไทย โดยทงสองคำนน มความหมาย คอ “ผทเกดมาในสรระของเพศชาย แตแสดงตวตนทางเพศตรงกนขามกบเพศของตนเอง และไมตรงตามความคาดหวงของสงคม” เชนเดยวกบท บษกร กาศมณ (2548) กลาววา ในเมองไทย กะเทยคอวธหนงในการแสดงตวตนทใชในภาษาองกฤษเรยกวา “คนขามเพศภาวะ” (transgender) และ/หรอ “คนทแปลงเพศ” (transsexual) แตในประวตศาสตรไทย คำนหมายถงวถของความเปนชายทกลายเปนหญง ในทางวชาการแลว คำวากะเทยหมายถงการมอวยวะเพศสองแบบหรอไมชดเจนวาเปนอะไร หลกๆ ความหมายแบบไทยหมายถงการเปลยนขามจากผชายมาเปนผหญงอยางสมบรณ โดยอาจจะไมตองมการใชสารกระตน ฮอรโมนหรอการผาตดแตอยางไร

ในทางประวตศาสตร คำวา “กะเทย” หมายรวมถงทกรปแบบของเพศทสาม คอตงแตชายรกชายทไมแตกตางไปจากชายทวไป และหญง รกหญงทกดไมแตกตางไปจากหญงทวไป แตเมอยอนดการใชศพทนใน ครสตทศวรรษ 1960 พบวามไดมความหลากหลายของกะเทยเทากบยค

��.indd 13 9/28/08 12:08:22 PM


ถดมา ซงมการแยกออกเปนรปแบบเฉพาะทแตกตางกน โดยอาศยเพศสรระ การแตงกายขามเพศ และเพศวถในการจำแนก ลกษณะทหลากหลาย ของกะเทยปรากฏขนเพยงชวระยะเวลาสนๆ ในวาทกรรมสาธารณะ และในระยะเวลาทรวดเรวกถกเรยกวาเปนสงอนทไมใชกะเทย กอใหเกดศพทใหมทแสดงความเปนประเภทตางๆ ของกะเทย แตทแตกตางออกไปอยางสนเชงคอ เกยผชาย หญงรกหญง และคนสองเพศ ความเปลยนแปลงทางดานภาษาทำใหคนไทยลมไปวา 30 ปกอนหนานผหญงกถกเรยกวากะเทย ถาแตงตวหรอมทาทเหมอนผชาย ในครสตศตวรรษ 1970 กะเทยหมายถงคนทเกดมาเปนผชายแตภายหลงมบทบาทของเพศหญง หรอทำการผาตดแปลงเพศ (เทอดศกด รมจำปา ผแปล, 2548)

นอกจากน การศกษาของเทอดศกดยงพบวา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2493 ไดกลาวไววาคนไทอะหม กมคำวา เทย ใชในความหมายเดยวกบกะเทย ในภาษาเขมรกมคำวา เขทย อานวา กะเตย มความหมายเชนเดยวกน อาจเปนไปไดวา กะเทย เทย และเขทย เปนคำทใชเรยกลกษณะของสงทไมปรากฏเพศ หรอมลกษณะกลางๆ ไมเปนเพศใดเพศหนง อยางไรกแลวแต กะเทย ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 นนมความหมายวา คนทมอวยวะเพศ ทงชายและหญง หรอคนทมจตใจและกรยาอาการตรงขามกบเพศของตน ซงเราจะเหนไดวาคำวา กะเทย ถกตความและใหความหมายทแตกตางกนไปตามยคสมย

สงสำคญทสดในการทำความเขาใจบรบท (ปจจบน) คอขอเทจจรงทวา กะเทย กคอกะเทย ไมวาจะแตงหนาทาปากหรอไม อตลกษณทถกทำใหเปนธรรมชาตเชนนมขนไดดวยทศนะทวา การแตงกายเปนแคการดดแปลงรางกายทสำคญนอยกวาการสรางตวตนทางสาธารณะ (วลาสน พพธกล ผแปล, 2547) ดงนน ในงานวจยนจะคำนงถงการนยามตวตนสาวประเภทสอง โดยดทสำนกแหงตวตนเปนสำคญ เชน สำนกในความอยากเหมอนเพศหญง หรออยากเปนเพศหญง แตไมตองการทำการผาตดแปลงเพศ และ/หรอไมตองการแตงกายขามเพศ เปนตน อยางไรกแลวแต

��.indd 14 9/28/08 12:08:22 PM



ความเปนกะเทยเปนสญญะของระบบสามลกษณะ (ชาย หญง กะเทย) หนงในตวชวดทอธบายความเปนกะเทยไดเหมาะสมทสดกคอ กะเทย มกจะไม “พรางตว” เปนเกยผชายหรอผหญง แตสามารถกลบไปกลบมาระหวางอตลกษณเหลานไดในชวตประจำวน เปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา (2546) กลาววาสงคมไทยมองลลาชวตเรองเพศ8 โดยตงอยบนฐานของตรรกะในการมองเหนและมองไมเหน ซงในทนกะเทยคอตวตนทางเพศทมองเหนไดดวยตาเปลา กลาเปดตว กลาแสดงตวตน

เปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา (2549) กลาวในหนงสอ “กะเทย เยยเวท” วาเรองของความเปนเพศในสงคมไทยวาเปนเรองทมทมาทไป โดยสรปวาระบบความเชอ ระบบความหมายเกยวกบลลาชวตเรองเพศในสงคมไทยนนมแงมมของการเปลยนผานความหมาย ซงมผลตอการรบรของคนในสงคมอยมากทเดยว หลกฐานชนตนทสะทอนฐานคดของสงคมไทยสมยจารตดงเชนพระไตรปฎกในพทธศาสนา สอนยยะคำวาเพศนนอาจหมายถงสถานะหรอตวตนทเนรมตไดอยางสอดคลองกบเจตจำนงในแตละสถานการณ หากแตเมอกาลเวลาลวงเลยไป พระไตรปฎกถกตความ และเทยบเคยงปรบเปลยนภาษาทใชหลายตอหลายครง อทธพลทสงตอมาถงปจจบนกลบเปนแงมมของการควบคมเรองเพศไปเสยทกกรณ ประหนงวาจะบงคบใหทกชวตมวตรปฏบตเหมอนพระสงฆ

ตอมา เมอพนทถกตกรอบเปนพรมแดนและสถาปนาความเปน รฐชาตขนมาในสมยปฏรป กลไกการควบคมทางสงคมจากทเคยเปนการควบคมโดยศาสนา ไดสงตอแนวคดและพฒนามาเปนตวบทกฎหมาย ทงน กฎหมายไทยหลายมาตราสรางขนโดยการเทยบโอนจากตนแบบของชาตตะวนตก แฝงนยยะทวาตองการใหชาวตะวนตกยอมรบในความมอารยธรรมของไทย ความเหลอมลำทางวฒนธรรมจงแสดงผานขอบงคบ

8 ลลาชวตเรองเพศ เปนคำทใชแทนคำวา เพศวถ หรอ วถทางเพศ ในวทยานพนธเรอง การชวงชงอตลกษณ “กะเทย” ในคาบาเรตโชว ของเปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา (2546)

��.indd 15 9/28/08 12:08:22 PM


หลายขอ การมองวาความสมพนธใกลชดในเพศเดยวกนเปนเรองผดกเปนหนงในอทธพลทรบเอามาจากตางแดน ความพยายามกาวใหทดเทยมประเทศตะวนตกยงนำมาซงระเบยบปฏบตอกมากมาย ทงนการปรงแตงรางกายถอเปนหนงในระเบยบนนดวย ยงผลใหความเปนเพศแยกชดเจนเปนคตรงขามอยางใดอยางหนง ไมเปนหญงกตองเปนชาย ความคลมเครอทางเพศทจำแนกชดไมไดจะยงถกยำวาแปลก

เพอทำความเขาใจความหลากหลาย และซบซอนของชวตสาวประเภทสองในสงคมไทยปจจบน จงจำเปนอยางยงทจะศกษาถงความแตกตางหลากหลายของอตลกษณทางเพศภาวะและเพศวถ ทงนเปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา (2546) ไดศกษาประวต และเรองราวการดำเนนชวตของกะเทย รวมทงตวตนทางเพศทตางไปจากความเปนหญงชาย สงท คนพบ และขอยนยนใหใชเปนมมมองในการทำความเขาใจลลาชวตเรองเพศกคอ เพศ มความหมายเปนสถานะหนงๆ ซงแตละสถานะยอมมความเปนตวตนทแตกตางกนไป จะยกใหตวตนหนงใดเปนหลกยด และคาดหวงใหตวตนแบบใหมๆ ทแสดงออกตอคนรอบขาง มบทบาทสอดคลองหรอรบเอาตวตนทคนในสงคมคนชนอยกอนแลวเปนตวแบบคงไมเหมาะสม ทงน ไดเสนอนยามความเปนตวตนทางเพศ โดยใสใจกบลลาเรองเพศทไมจำเพาะพนทบนเตยง แตรวมถงสำนกในความเปนตวตนของบคคล ความพงพอใจทจะนำไปสการเลอกคสมพนธ รวมทงการแสดงตวตนทางเพศ บนเงอนไขทางสงคมดวย ดงน

กะเทยแปลงเพศ คอผท เคยถกใสความหมายใหเปนเพศชาย เนองจากการตดสนจากอวยวะเพศ แตเมอบคคลกระทำการตามสำนกทอยากเปนเพศหญง ความพยายามในการปรบเปลยนอวยวะเพศแบบชายใหกลายเปนอวยวะเพศแบบหญงจงเกดขน ทงน กะเทยแปลงเพศไมไดหมายความวาอยากเปนเพศหญงไปเสยทกคน ตองยอมรบวาการแปลงเพศเปนยทธศาสตรอยางหนงในการเขาถงความสวยเหมอนเพศหญง ดงนน กะเทยอาจแปลงเพศเพอใชเปนกลยทธอนๆ ไดอก

กะเทยสาวยงไมแปลงเพศ คอผทเคยถกใสความหมายใหเปนเพศ

��.indd 16 9/28/08 12:08:22 PM



ชาย เนองจากการตดสนจากอวยวะเพศ แตสำนกในความอยากเปนเพศหญงหรออยากสวยเหมอนเพศหญง จงใชความพยายามในการปรบแตงรางกายใหเหมอน หรอคลายเพศหญง เพยงยงไมถงวาระทจะแปลงเพศดวยเงอนไขนานาประการ

กะเทยสาวไมแปลงเพศ คอผทเคยถกใสความหมายใหเปนเพศชาย เนองจากการตดสนจากอวยวะเพศ แตสำนกในความอยากเหมอนเพศหญง ไมไดอยากเปนเพศหญง จงปฏเสธการผาตดแปลงเพศ ใชเพยงความพยายามปรบแตงรางกายใหเหมอนหรอคลายเพศหญง ทงน บางกรณยงมความพงพอใจใชอวยวะเพศแบบชายเพอบรรลลลาชวตเรองเพศไดดวย

สาวเสยบ คอผทเคยถกใสความหมายใหเปนเพศชาย เนองจากการตดสนจากอวยวะเพศ แตสำนกในตวตนยงมองตวเองเปนเพศชาย หรอไมใชทงเพศชาย ไมใชทงเพศหญง เพยงปรบแตงรางกายใหเหมอนหรอคลายเพศหญงเพอดงดดเพศชายดวยกน โดยมากยงมความพงพอใจใชอวยวะเพศแบบชายเพอบรรลลลาชวตเรองเพศได

กะเทยชาย คอผทเคยถกใสความหมายใหเปนเพศชายเนองจากการตดสนจากอวยวะเพศและการปรบแตงตวตน แตอาจมองวาตนเองเปนเพศชาย หรอไมใชทงเพศชาย ไมใชทงเพศหญง เพยงปรบแตงกรยาอาการ ใหละมนละมอม มความพถพถนออนโยนคลายเพศหญง

งานวจยของเปรมปรดาบอกเราวา ในความเปนมนษย มแงมม เพอการแสวงหาตอการเปดพนทเพอใหมตวมตน และตวตนจงมมากมายใหตความอยางสลบซบซอน ตวตนควรถกมองไมตางไปจากการแสดง ซงมนษยมความสามารถในการแสดงใหสอดคลองกบบรบทแวดลอมทเปลยนไปเพอบรรลเปาหมายบางอยาง ดงนนตวตนแบบกะเทยอาจจะ

ไมใชเพศทสามหากแตในความเปนกะเทยยงหลอมรวมเพศความ

พงใจรสนยมปรารถนาอารมณเอาไวจนไมอาจคาดเดาไดวามกแบบ นาสนใจวางานทผวจยกำลงศกษาอยน จะศกษาความเปนตวตนท หลากหลายในบรบททแตกตางกนของสาวประเภทสอง ซงมความแตกตางพนทอาศย คอ ความเปนเมองหลวง และเมองทองเทยวทมทงความ

��.indd 17 9/28/08 12:08:22 PM


เหมอนและความแตกตางกน และความเปนชนชนทแตกตางกนของสาวประเภทสองแตละคน ทงในเรองอาชพ การศกษา สถานทางสงคม โดยเชอวาอตลกษณทางเพศภาวะ และตวตนทางเพศนำมาซงเพศวถทหลากหลาย อนจะสงผลตอสขภาพทางเพศและปญหาเรองสทธทางเพศ ทแตกตางกน

ทงน พนทเปาหมายของการศกษาครงนคอ กรงเทพและพทยา พบวากรงเทพฯ เปนพนททประกอบไปดวยคนทหลากหลายในดานชนชน อาชพ การศกษา สถานะ และบทบาททางสงคม อกทงเรายงจะเหนตวตนสาวประเภทสองในบรบทสงคมเมองหลวงในหลากหลายพนท จนบางครงอาจมองดวาเปนเรองปกต อยางไรกแลวแต ความเปนสงคมเมองกรง แมวาจะเออประโยชนตอการดำรงชวต โอกาสในการทำงานทมากกวาพนทอนๆ แตตวตนของสาวประเภทสองในพนทสาธารณะ เชน ททำงาน และในวงสงคมนน สาวประเภทสองบางคนยงไมสามารถแตงตวขามเพศ หรอแสดงความเปนตวตนสาวประเภทสองได แมวาจะไมไดปกปดความเปน ตวตนสาวประเภทสอง แตเนองดวยกาลเทศะแบบไทย กฎระเบยบปฏบต ในพนทสาธารณะทยงคงอยภายใตวาทกรรมหญง-ชาย และไมเออตอการ เปดเผยตวตนของสาวประเภทสอง แมวากรงเทพฯ จะเปนพนทสำหรบแสวงหาทางเลอกในการประกอบอาชพไดมากกวา แตกตองแลกกบการไมเปดเผย ปกปดตวตน เพอทจะใหไดมาซงสถานภาพทางสงคม และบทบาททแตกตางจากภาพมายาคตของสงคมไทยตอสาวประเภทสอง จงไมแปลกใจทจะเหนคนทแตงกายเปนชายในพนทสาธารณะ แตนยามตวตนเปนสาวประเภทสอง หรอกะเทย อยางไรกตาม กรงเทพฯ เปนพนทท สามารถเหนสาวประเภทสองทแตกตางกนในระดบชนชน ความหลากหลาย ในเรองทางเพศ อตลกษณทางเพศ บทบาทเพศทแสดงออกในพนทสวนบคคล และพนทสาธารณะ

เมอเทยบกบพทยาแลว อาจมทงความเหมอนและแตกตางกน พทยาเปนพนทพเศษ สามารถอธบายไดวาวฒนธรรม และขนบประเพณแบบไทยกลายเปนเพยงสวนเสยวหนงของวถชวตของคนในพนท พทยา

��.indd 18 9/28/08 12:08:23 PM



เปนเมองทองเทยวหลกทมภาพของความเปนเมองนานาชาต ประกอบกบภาพของเมองทตอบสนองความเปนทนนยม ทแมแตเรองเพศกสามารถ หาซอแลกเปลยนดวยเงนตรา พทยาเออตอการเปดตวตนอยางอสระ เปนการเปดพนททางสงคมของคนหลายกลม ตวตนทางเพศหลากหลาย และทสำคญตวตนทางเพศแบบสาวประเภทสองกสามารถพบเหนอยางชดเจนในพนทสาธารณะ แมวาจะมภาพเหมารวมและมายาคตบางประการ เชน สาวประเภทสองตองประกอบอาชพเปนพนกงานบรการ คาบาเรตโชว เสรมสวย ซงเปนภาพทชดเจน และมความเปนชนชนทไมแตกตางกนมากนก พนทพทยาถอวาเปนพนททสาวประเภทสองจะสามารถแตงกายขามเพศ หรอทำในสงทตนตองการไดอยางเปนสข เมอไมตองใสใจกบสายตา ทจบจอง หรอเสยงตอการตความจากคนขางนอกทพบเจอ เชน การใสเสอผานอยชน หรอการเปดอวยวะเพศ (แปลงเพศแลว) ตอนกทองเทยวชาย เปนตน ดงนนจงพบวาสาวประเภทสองทอยในพนทนจะแสดงบทบาทเปนผหญง ทงในพนทสวนบคคล และพนทสาธารณะ แมกระทงทำงานหรออาศยในสถานททมกฎระเบยบ และใชกาลเทศะชดเดยวกนกบพนทอนๆในสงคมไทย แตความเปนชนชนทแตกตางกน นำมาซงปญหาดานสขภาวะทางเพศทแตกตางกน เมอเปรยบเทยบระหวางสาวประเภทสองทอาศยในพทยา และสาวประเภทสองทอาศยในพนทกรงเทพฯ

เมอพจารณาชวตทางเพศของสาวประเภทสองคนหนง โดยไมคำนงวาเธอจะอาศยในบรบทพนทแบบใดนน พบวาการพฒนาอตลกษณทางเพศภาวะ ตวตนสาวประเภทสอง จะมการพฒนาจากวยเดกจนถงชวงวยผใหญ เรองของภมหลงทางครอบครวจงเปนประเดนทการวจยนใหความสำคญ เนองจากหลายกรณรบรวาความพงพอใจหรอเพศวถทแตกตางไดมาจากประสบการณในวยเดก รวมถงการเลอกปรบเปลยนตวตน สรระรางกาย และพฒนาอตลกษณทางเพศภาวะ ในบางครงการแสดงความเปนเพศทแตกตางกบเพศสรระใหคนในบานรกลบถกปฏเสธอยางรนแรง การศกษาถงตวตนทางเพศ อตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถจำเปนตองมองถงเงอนไขทางสงคม ความพงพอใจสวนบคคล และสำนกทแฝงอยในบคคลดวย ซงจะไดแสดงใหเหนเปนผลการศกษางานวจยชนนในบทตอไป

��.indd 19 9/28/08 12:08:23 PM

�0 ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

4 เพศภาวะ และอตลกษณทางเพศภาวะ ของสาวประเภทสอง

4.1 ความสมพนธเชงอ”นาจ และการตอรองอ”นาจ : บรบทพนท เวลา และกาลเทศะ

บทบาทเพศของสาวประเภทสองไดเปลยนแปลงไปตามชวงวย ของแตละคน แมวาปจจบนหลายคนจะมบทบาททางเพศเปนผหญง คอ แตงตวเปนผหญงและดำเนนชวตเปนผหญง แตกมสาวประเภทสองจำนวนหนงทแมวาตนเองจะมบทบาทเพศเปนผหญง แตกไมไดแตงกายเปนผหญง เนองดวยปจจยทางดานสงคมวฒนธรรมทหลากหลาย ทงนคงจะตองยอนลงไปดถงประวตชวตของแตละคน และดถงความสมพนธ เชงอำนาจในครอบครว ททำงาน ทเรยน พนททอยอาศยวาเปนอยางไร มอทธพลอยางไรตอการรบรตวตนของสาวประเภทสอง และความสมพนธระหวางบคคลทสงผลตอตวตนทางเพศของสาวประเภทสองแตละคน และการรบรตวตนตามชวงระยะเวลาทแตกตางในชวตของแตละชวงวย โดยเฉพาะความสมพนธระหวางพอแมกบลก ความสมพนธระหวางสาวประเภทสองกบเพอน และครอาจารย และความสมพนธระหวางสาวประเภทสองและคความสมพนธ

เพศภาวะ

��.indd 20 9/28/08 12:08:23 PM

�1สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย


ทงน ภายใตระบบสงคมและวฒนธรรมแบบไทยนน ไมสามารถมองขามสงทเรยกวากาลเทศะ หรอกฎระเบยบทางสงคม ซงมอทธพลอยางยงตอการรบรตวตน การเปดเผยตวตน และการปรบแตงตวตน อนมชวงวยและพนทเขามาเกยวของ เชน สาวประเภทสองหรอกะเทยหลายคนไมสามารถเปดเผยตวตนของตนเองไดเมออยพอแมในบาน แตไดเลอกทจะเปดเผยตวตนในโรงเรยน อนสามารถมองไดวาเปนอำนาจในตวเองทจะสามารถหยบใชตวตนแบบใดตามสถานะและบทบาททางสงคมในแตละ ชวงวย ทงน การเปดเผยตวตนในโรงเรยนหรอกบบรบทพนทแบบใดนน กยงมกฎระเบยบทางสงคม และบรบทวฒนธรรมพนทนนๆ เขามามอทธพลกบอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถของสาวประเภทสอง ไมวาจะเปน รปแบบของโครงสราง หรอกาลเทศะแบบไทย ททำใหสาวประเภทสองหลายคนหยบใชความเปนตวตนแบบกะเทย หรอสาวประเภทสองในแตละสถานการณทแตกตางกน และพฒนาอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถของตวเองหลากหลาย

ครอบครว : ความสมพนธระหวางพอแมกบลก

หลายครอบครวไมยอมรบลกชายทมอตลกษณทางเพศเปนสาวประเภทสองไดในชวงวยเดก จนกระทงถงวยรน เนองดวยความคาดหวงของพอแมทมกบลกชาย ประสบการณและทศนคตสวนบคคลตอบคคล ทเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง และความรกความหวงใย กลวลกจะลำบากหากดำเนนชวตในสงคมโดยมตวตนเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง

ครอบครวของตวเลก นกศกษามหาวทยาลยรฐแหงหนงในเขตกรงเทพฯ อาย 21 ป ปจจบนแมยอมรบทลกเปนกะเทย และบอกวาเปนลกสาว ในขณะทครอบครวของปอบ รนนองในมหาวทยาลยนน พอแมไมยอมรบทตนเปนสาวประเภทสอง ตองทำตวเปนผชาย คอแตงกายเปนชายเวลากลบบาน และเกบตวอยแตในหอง สำหรบโอนนแมวาพอแมจะตงความหวงวาอยากใหบวชเหมอนครอบครวอน แตตวเองกบอกปฏเสธ

��.indd 21 9/28/08 12:08:23 PM

�� ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

อยตลอดเวลา และบอกวาถาไดเขามหาวทยาลย อยากจะเรยนไกลบาน เพอจะไดเปนตวของตวเอง และจะไดปรบแตงตวตนของตวเองใหเขาใกลความเปนผหญงมากขน ไดใหความเหนเรองการบวชไววา

“หนกไมรสกผดนะคะ เพราะวาเราไมไดบวชพระ แตเรากไมได

ทำใหสงคมเดอดรอนคะ หรอทำใหพอแมเดอดรอน… คดวาถา

ตนเองบวช ชาวบานจะรบไมได เพราะตนเองเปนสาวประเภทสอง

เพราะชาวบานคดวาคนกลมนมกมากในกาม ทำใหพทธศาสนา

เสอมเสย”

โอ นกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายแหงหนง, พทยา อาย 18 ป

สำหรบครอบครวของโรสมารน ทพอแมยอมรบไมได มเพยงพสาวทเขาใจ พอแมมความคาดหวงตองการใหบวช แตตอรองดวยการไมกลบบานมาตลอด ซงเธอกสะทอนตวเองวาเปนลกอกตญญทไมสามารถบวช ใหพอแมได เพราะขดกบอตลกษณทางเพศภาวะของตนเอง เชนเดยวกบไอซ ทเปนลกชายคนกลางของครอบครว ตอนเปนเดกพอแมหามแตงตวเปนผหญง พยายามหาแฟนผหญงให และบงคบใหบวช เพราะเปนลกชาย จงทำใหเธอคดวาควรอยไกลจากบาน จะเหนวาสาวประเภทสองหลายคนเลอกทจะอยไกลบาน เรยนตางจงหวด หรอหนออกจากบาน เพอไมตองเผชญหนากบความคาดหวงของพอแม และสามารถสามารถเปนตวของเธอเองได แมวาจะมชวตทลำบากในเวลาตอมา

“เราพยายามบอกใหเคารทละนดๆ วาเราเปนมากนะเราไมไดเปน

นอย แตอกใจนงนะเรากไมอยากใหเคาเสยใจ คอเคายำตลอดเลย

นะวาอยากไดลกชาย…แลวเคากจะบอกวา กวาแมจะมแกไดนะมน

ลำบาก ชนตองไปไหวขอทนนขอทน กวาจะไดแกมา ชนกอยากได

ลกชายมไวเกาะชายไหวผาเหลองนะ”

โรสมารน ชางแตงหนาอสระ, กรงเทพฯ อาย 26 ป

��.indd 22 9/28/08 12:08:23 PM

��สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย


พอแมรตงแตเดก เคาคงคดวาเราไมเปนหนกถงขนแตงผหญง คอ

เคานกวาเราแตงเปนผชายไง จะเปนไรกเปนไป เปนตดไดแตหาม

แตงผหญง เคากพยายามปรบ คอเคาพยายามจะหาเมยใหมง ให

บวชมง ไรเงย แตโอเค เรา กนไงพอชวงจบ ม.6 เรากรบมาพทยา

คอไมอยากอยทนน กลวโดนบวช โดนมเมยไง รบไมไดเปนความ

รสกทนากลวมาก”

ไอซ พนกงานบรการ, พทยา อาย 22 ป

ครอบครวของสมมพอเปนทหาร คาดหวงใหเธอเปนทหาร เชนเดยวกน และยงไมสามารถยอมรบทลกเปนกะเทยได หลงจากเขามาทำงานทกรงเทพฯ สมกไมไดกลบบานอกเลย

“ทางญาตพนองเปนตระกลใหญ จะมาเปนกะเทยไมได เพราะวา

เปนเจานายทงหมด เปนตำรวจ หมอ เปนนายคน เปนอยางนตอง

เกบไวไมบอกใคร”

สม พนกงานบรการ, กรงเทพฯ อาย 30 ป

เชนเดยวกบปราณ ซงเปนลกชายคนเดยวของครอบครวทมพอ เปนทหาร พอเปนคนเจาระเบยบและคอนขางด ตอนเดกครอบครว ไมยอมรบ และพอคาดหวงอยากใหลกเปนทหาร ตอนไปสอบเขาทหาร กแกลงทำขอสอบใหไดบางไมไดบาง จนกระทงเรยนจบมงานทำจงยอมรบได ในขณะทครอบครวของจวง เปนครอบครวคนจน แมวาจวงจะมงานทำเปนหลกแหลง มรายไดทด และมสถานะทางสงคมทดแลว แตกยงคดวาครอบครวยงรบไมไดทตนเปนสาวประเภทสอง

“จะใชคำวารบไดเหรอ พวาเคาคงปลงแลวละหรอจะรบได กคงใชคำ

นนกได คอดวยความทวาลกๆ แลวพอแมจรงๆ เคาคงอยากใหลกๆ

ตรงเพศอะ แตมนไมไดแลวอะ”

ปราณ เจาหนาทสาธารณสข โรงพยาบาลแหงหนงของรฐ, อาย 33 ป

��.indd 23 9/28/08 12:08:23 PM


บางครอบครวพยายามตอรองกบลก ดวยความหวงวาลกจะสามารถกลบมาเปนผชายได เชนเดยวกบวยเดก จนกระทงเขาสวยรนของบารมทพอยงไมยอมรบ และพยายามหาวธการทจะตอรองใหลกไมเปนสาวประเภทสอง

“เคากตอตานเรา โดยเฉพาะพอ ยงโตขนมากยงไวผมยาว พอก

อยากใหเราตดผมสนโดยแลกกบทอง พอจะซอทองให แตตองแลก

กบการตดผมสน เรากไมยอม..พอนาจะชอบใหอยในลกษณะเกย

ดกวา อยาอยในลกษณะของผหญง”

บารม พนกงานบรการ, พทยา อาย 28 ป

นอกจากน ในเรองของความสมพนธระหวางพอกบลกสาวประเภทสอง กยงเปนปจจยหนงทเปนตวกำหนดการรบรตวตน และอตลกษณทางเพศของสาวประเภทสองได เชน หนงไมสามารถแสดงตวตนวาเปนสาวประเภทสอง หรอกะเทยไดเลยเวลาอยกบพอ เพราะพอไมชอบกะเทย และพอเลาใหฟงวา

“กเกลยดกะเทย เกลยดตดชบหาย แมงไอสตว พวกวปรต พอกดา

พอเกลยดมาก แลวพอกเลาใหแมเลยงฟง ตอนนนนงกนขาวดวย

กน แลวพอกบอกวา กตอนเปนหนมๆ แมงมกะเทยมาแซวก ขาย

กวยเตยว แลวกพยายามมาแซว กเตะแมงควำ แลวกเยยวใสหมอ

กวยเตยว พอบอก กนเกลยดตด ไอเหย พวกนเกดมาแมงเสยชาต

เกด…พอกเลยหนมาบอก ถามงเปนกะเทยนะ กจะเอามดปาดคอมง

ใหตาย แมงอยาเกดมาเปนลกก”

หนง เจาหนาทองคกรพฒนาเอกชนแหงหนง, พทยา อาย 26 ป

โรสมารนรบรวาตนเองรสกไมชอบพอมาตงแตเดก เพราะพอเปนคนชอบดมเหลา ทำใหตนใกลชดกบแมและญาตทเปนผหญงมากกวา

��.indd 24 9/28/08 12:08:24 PM



ซงตนไมไดกลาวโทษวาเปนเพราะครอบครวททำใหมตวตนเปนสาวประเภทสอง แตกกลาวไดวาอาจเปนสวนหนงททำใหมใจรกอยากจะเปน ผหญง เชนเดยวกบจวงทมความสนทสนมกบแมมากกวา และคดวาอาจจะเปนเหตผลหนงททำใหตนเปนสาวประเภทสอง

“บานกจะสนทกบแมคอนขางมากกวาพอ กเลยอาจจะทำใหมความ

เบยงเบนไดจากตรงน และกญาตพนองทอยในละแวกบานใกลๆ

กน สวนใหญเปนผหญง กจะสนทเลนอะไรกนกบผหญง กคงมา

จากการเลยงดตรงนดวยสวนหนง และจรงๆ แลวพมญาตทเปนลกพ

ลกนองเปนกะเทยแตงหญงดวย เปนกะเทยแปลงเพศเลย แหละเคา

กแกกวาพหลายปนะ กสนทสนมกน คดวาคงหลายๆ ปจจยทมน

หลอหลอมใหเราเปนอยางน”

จวง, อาจารยสอนกวดวชา, กรงเทพฯ อาย 36 ป

“พอกนเหลา เมา กจะไมชอบคนกนเหลา ไมชอบพอเลย เพราะพอ

กนเหลา แลวแมกจะใหความอบอนไดมากกวา พสาวดวย กเลยจะ

ชอบอยกบผหญง”


และเพอหลกเลยงสงทพอแมพยายามหยบยนให และพยายามปรบเปลยนอตลกษณของแตละคนใหสอดคลองกบเพศกำเนด สาวประเภทสองหลายคนเลอกทจะประพฤตปฏบตตน ไมใหพอแมทราบวาตนเองเปนสาวประเภทสองหรอกะเทย ดวยการปฏบตตวเรยบรอย ไมสงเสยงวดวาย แตงกายพองาม อยในกรอบทพอแมยอมรบได โดยเฉพาะในชวงวยเดกจนถงวยรน แมวาพอแมบางคนจะทราบ แตการปกปดและไมแสดงกรยาอาการวาเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง กทำใหพวกเธอไมตองรบฟงหรอไดรบการกระทำใดๆ ทเปนการทำรายจตใจจากพอแมและญาตพนอง

��.indd 25 9/28/08 12:08:24 PM


อนเปนทางหนงทพวกเธอใชเปนการตอรองอำนาจของความสมพนธระหวางพอแมกบลกทเปนสาวประเภทสอง

“ทำตวเรยบรอย โดยเฉพาะแม ชอบคนเรยบรอยไมสงเสยงวดวาย

เหมอนกะเทยอน การแตงตวกดพองามนะ ไมโปะ (แสดงออก)

เกนไป ถาเราอยในกรอบ แมกจะโอเค”


อกทางหนงคอการสรางสงทดแทน เพอทจะทำใหพอยอมรบตนได แมวาจะไมชอบทตนเปนสาวประเภทสอง แตกสามารถใชตอรองพอแมได เชนจวงในสมยเปนนกเรยนมธยมเปนเดกเรยนด และคดวาสงนทำใหพอแมยอมรบ และใชตอรองเมอพอแมวาทตนเปนสาวประเภทสอง หรอกะเทย

“เรยนใหเกงกคอนขางเกยว ตงใจเรยน เรยนใหดเพอจะใหเคาเหน

วาเรากเรยนด มนอาจจะเปนเหมอนการชดเชยกไดนะ…กตงใจ

เรยนนะ เปนคนดนะ ถงเปนกะเทยเปนตด กเปนคนทตงใจเรยน

ได เปนคนดไดเรยนหนงสอดได กมเถยงเหมอนกน”


ในขณะทบางคนเลอกทจะปฏบตตนตามบทบาททางเพศแบบเดกผชาย หรอสงทพอแมบอกใหทำ เพอไมใหพอแมรวาเปนกะเทย เชน เลนฟตบอลกบเพอน และไมแสดงอาการวาเปนกะเทย จะทำตวเรยบรอยเมออยบาน และแตงตวเปนชาย ซงเปนทางเลยงหนงทจะมปญหากบครอบครว อยางไรแลวแต ทางเลอกดงกลาวทำใหตนเองไมไดมความสข บอกวา มนฝนใจ และทำใหตวเองอดอดมากขนทจะอยบาน

��.indd 26 9/28/08 12:08:24 PM



“กเคยพยายาม (ทจะเปลยนเปนผชาย) แตวากไมไดหรอก มนก

ฝนใจ กลบทำใหเราอดอดมากขนทจะอยทบาน มนเหมอนอยาก

ระบาย”


นอกจากน กะเทยหรอสาวประเภทสองหลายคนยงสะทอนใหฟงวา การประสบความสำเรจในหนาทการงาน หาเลยงตนเอง และหาเลยงครอบครว ชวยยกระดบฐานะของครอบครว กเปนแนวทางทจะทำใหพอแมยอมรบตวตนสาวประเภทสองของตนได แมวาการเปนลกกะเทยหรอลกสาวประเภทสองจะไมสามารถทำตามความคาดหวงของพอแมได แตกะเทยหลายคนกพยายามพสจนตวเองใหพอแมเหนวา ลกกะเทยกสามารถเปนลกทกตญญรคณได

โรงเรยน และมหาวทยาลย : เพอน และครอาจารย

ความสมพนธของสาวประเภทสองกบเพอนทเปนผชายและผหญงในวยเดกถงวยรน พบวา ในวยเดก สาวประเภทสองหลายคนโดนเพอน ลอเลยน โดยการเรยกตนเองวา ตด แตว กะเทย ทงน สาวประเภทสองหลายคนกปฏเสธ ไมเหนดวย หรอไมชอบสงทเพอนๆ เรยก ในขณะท บางคนไดเรยนรตวตนทางเพศจากสงทเพอนเรยก หรอกระทำกบตนเอง

ในกรณของไอซ รบรวาตวเองเปนผหญงจากการทคนอนบอกและกระทำกบตนเอง โดยสมยเรยนมรนพผชายมกจะมาหอมแกมตน

“อนบาล รสกวากมผชายคนนง เคาเปนรนพ ป. 6 เคาเหนเรานารก

เคากมาหอมแกม ตอนนนเพงเลกเรยนคอเคาไมไดคดอะไรอยาง

งนไง เคาเหนวาเราเปนเดกนารกไง แตเราเหนในทวคอผชายหอม

แกมผหญง เรากเลยคดวาเราเปนผหญงมาตลอด มนจดประกาย

มาก หนคดวาหนเปนผหญง”


��.indd 27 9/28/08 12:08:24 PM


สาวประเภทสองบางคนบอกวาไมชอบเลนกบเพอนผชาย เพราะเพอนผชายชอบแกลงและลอเลยน แตกบเพอนผหญงจะแตกตาง เนองจากจะสามารถเขากนไดดกบเพอนผหญงมากกวา

“เรามเพอนผชาย แตเราคดวาเราไมเหมอนเคา เหมอนถาจะคบกน

เปนเพอน มนกไมจนเขาหากนอยางนนะ เปนเพอนผหญงมนจะ

จน” (จน คอ การเขากนได รสกสนทใจ)


ในขณะทการมเพอนผหญงทำใหสาวประเภทสองเรยนรวาตวเองมความแตกตางจากเดกผชายทวไป และเรยนรบทบาททางเพศจากเพอน ผหญง เชนเดยวกบกรณของตง และโรสมารน ทบอกวาไมชอบเลนอะไร ทรนแรง

“ตอนอยมธยมกเรมรจกตวเอง รวาเราจะเปนยงไง รเพราะวา เรา

รสกวาอารมณเราแตกตางจากคนอน เพราะวาเราไมชอบเลนรนแรง

กจะมเพอนผหญงเยอะ”

ตง พนกงานเสรฟ, พทยา อาย 28 ป

“โตขนมากจะรวาเราไมเหมอนคนอน และเดกผชายรนเรา เพราะ

วาเราจะไมชอบไปเลนกบเคา เราจะไปเลนกบเดกผหญงมากกวา

และกจะไมชอบเลนอะไรทรนแรง”


สาวประเภทสองหลายคนมกจะพบวา มปญหากบเพอนทเปนผชายวยเดยวกน หรอรนพในโรงเรยน หลายคนโดนกลนแกลงจากเพอนผชาย เพราะความแตกตางของตนเอง ซงอาจเปนจดหนงทเปนแรงผลกดน

��.indd 28 9/28/08 12:08:24 PM



ใหสาวประเภทสอง และกะเทยหลายคนในวยเดกชอบทจะเลนกบผหญง และเพอนทเปนกะเทยเหมอนกน

“ตอนเปนเดกโดนเพอนลอวาเปนตด จะไมชอบ และโดนเพอนผชาย

ทำราย เชน เตะ ตอย”


“ตอนมธยมตนไมชอบใหใครเรยกตด ถาโดนเพอนลอ กจะมเรอง

ทะเลาะววาท ตอยกบเพอนคนทลอ”


นอกจากน การเปนสาวประเภทสองในโรงเรยนทเปนโรงเรยนชายนน ยงทำใหสาวประเภทสองหลายคนเรยนรเรองเพศไดเรว ไมวาจะมาจากความเตมใจ อยากลอง หรอจากการกลนแกลงของเพอน หรออาจจะถกเรยกไดวาเปนการลวงละเมดทางเพศจากเพอนเดกผชายในวยเดยวกน หรอรนพ เชน การถกลากเขาหองนำเพอชวยสำเรจความใครให หรอการโดนกอด ลบไล และไดจบอวยวะเพศของเพอนนกเรยนชายดวยกน

“ตอนเรยนประถมเปนกะเทยคนเดยว จะโดนเพอนผชาย แกลงจบ

ลวนลาม ซงตวเองใหความเหนวาเปนการรม เหมอนโดนรมโทรม

หรอขมขน”


“สมยเดกเพอนรวาเปนกะเทย ทำใหเพอนลอ และเพอนผชายแกลง

ใหจบอวยวะเพศเพอนชาย”

ตวเลก นกศกษามหาวทยาลยรฐแหงหนง, กรงเทพฯ อาย 21 ป

��.indd 29 9/28/08 12:08:24 PM


อยางไรกตาม การเปนนกเรยนในโรงเรยนชายลวน ทำใหไดรบการปฏบตเสมอนเปนอกเพศหนงทไมใชเพศชาย นอกจากนน สาวประเภทสองบางคนกอาศยความเปนนกเรยนทเรยนด เปนสงททำใหเพอนๆ ไมแกลง และยอมรบทเปนกะเทยของตน

“อยโรงเรยนชายลวน…กมบางนะทผชายเคาคอนขางเทคแครดแล

บาง งานหนกๆ กไมคอยใหทำเทาไหร เวลามกฬาส เวลามงาน

กจกรรม เรากไดทำงานทเบาหนอย ไมตองทำงานหนก ๆ…แอบ

หญงไปเลยจะทำใหผชายเคารพมากกวา กจะเคารพเหมอนเราเปน

ผหญงคนหนง”


“จะไดรบความสนใจจากเพอนๆ เพราะทกคนเรยนเกง เคากจะมา

ขอลอกการบาน เรากเหมอนเทพธดา เวลาเราทำรายงาน เคากจะ

มาหาทบาน กชอบ”


กะเทยหลายคนจะมการรวมกลมเพอนทเปนกะเทยแบบเดยวกนในวยเดกจนกระทงถงวยผใหญ อนเปนปจจยทชวยสงเสรมการพฒนา อตลกษณสาวประเภทสองของตน ดวยการแลกเปลยนขอมลในเรองตางๆ เชน เรองการใชฮอรโมน เรองการทำศลยกรรม และเรองราวการใชชวต ราวกบวากะเทยแตละคนเปนอาจารยของกนและกน เพราะไมไดมขอมล หรอบทเรยนใดๆ ทกะเทย หรอสาวประเภทสองสามารถนำมาใชปฏบตไดด มากกวาคำแนะนำของเพอนและรนพสาวทเปนประเภทสองเหมอนกน นอกจากผลประโยชนในแงของการเรยนรประสบการณทางเพศแลว สาวประเภทสองหลายคนยงมเพอนทเปรยบเสมอนทพง คอยรบฟงปญหา ในชวงกาวผานจากความเปนเดกชายไปสความเปนสาวประเภทสองหรอ

��.indd 30 9/28/08 12:08:24 PM



กะเทย อนจะพบกบปญหาความไมเขาใจของพอแมและคนรอบขาง ดงนน การรวมกลมทางสงคมกลมเลกๆ ในบรบทของความเปนพนทเฉพาะ ในโรงเรยน และในมหาวทยาลย จงเปนทางหนงทจะพฒนาอตลกษณทางเพศสาวประเภทสอง

“พอเรารตวเองวาเปนอยางนกหาพวกหากลมแลว มธยมกมเพอนท

เปนกะเทยเหมอนกน คอรกในเพศเดยวกน กคอเคาจะเปนคนท

ชอบแตงตว ไปเรยนกจะแตงหนา จนรสกวาตวเองตองการทจะ

เหมอนผหญงมากขน กเรมรจกกนยาคม ตงแต ม.สอง ม.สาม

เพอนแนะนำใหอกท”

ปอป นกศกษามหาวทยาลยรฐแหงหนง, กรงเทพฯ อาย 20 ป

และเปนทนาชนชมวาเราไดเหนการรวมกลมกนกบกะเทยในมหาวทยาลยเพอทำความด และพยายามจะตงชมรมกะเทยขนในมหาวทยาลย โดยใชระบบพนองอปถมภ คนทใหคำนยามตวตนวาเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง เพอสรางภาพลกษณกะเทยใหมในสายตา คนภายนอก

“อยากใหรวาพวกเรากมอะไรดเหมอนกน กคอเรากมอะไรดนะ

ไมใชวาเปนอยางนแลวไมไดทำไรเลย”


การรวมกลมของสาวประเภทสองดงกลาว นอกจากจะเปนการปองกนตนเองจากการโดนกลนแกลงจากเพอน การแลกเปลยนขอมลความร การสรางพนทเพอแสดงตวตนแลว กยงเพอทจะสามารถพดคย ในสงทไมสามารถพดกบใครได เชน คความสมพนธ และเรองการมเพศสมพนธ อกทงยงพยายามทำใหครอาจารยในโรงเรยนหรอในมหาวทยาลยยอมรบอกดวย เพราะทกคนตระหนกวาครอาจารยเปนบคคลทมอทธพล

��.indd 31 9/28/08 12:08:25 PM


ในการศกษาของตน อกทงยงสามารถเปนสอกลางระหวางพอแมผปกครองกบตนเอง ซงบางคนบอกวากลวครอาจารยจะเอาเรองทตนเปนสาวประเภทสองในโรงเรยนไปเลาใหทบานฟง เพราะโรงเรยนเปนพนททตนสามารถแสดงตวตนเปนกะเทยได ขณะทไมสามารถเปดเผยตวตนกบพอแม ผปกครองทบานไดเลยในชวงวยเดก ถงวยรน เชนเรองราวของโอ ทใหความเหนวาสาวประเภทสองเปนเพศทถกกดกนในโรงเรยน ไมเทาเทยมกบกลมนกเรยนชายหญง ไมไดรบการใหเกยรตแมวาจะมสวนรวมในกจกรรมของโรงเรยน กลบถกมองวากจกรรมบางกจกรรม เชน การแสดง จะเปนการสงเสรมสาวประเภทสองแสดงตวตนมากขน ทำใหโรงเรยนเสยภาพพจน หรอยงมองวาไมสมควรทจะเอานกเรยนชายมาแตงเปนผหญง

“โรงเรยนเราเปนโรงเรยนสหศกษาทสงเสรมเพศชายเพศหญง

ไมควรสงเสรมสาวประเภทสองออกมาในกรณอยางน…”


หรอแมกระทงตอนทตนไดรบเลอกเปนนกเรยนดเดนประจำโรงเรยน แตโดนสงไมใหแตงหญงไปงานเลยงจบการศกษา เพราะเหนวาไมเรองท ไมสมควร ไมถกกาลเทศะ จงตนเองคดวาจะไมขอรบโลหประกาศเกยรตคณดงกลาว

อยางไรกแลวแต พบวาความสมพนธระหวางกะเทยทมสถานะเปนลกศษยกบครอาจารยนน มทงการโดนกลนแกลงจากคนทเปนอาจารย เชน ในวชาพละ อาจารยชอบบอกใหไปเลนฟตบอลใหเพอนในชนด ทงๆ ททราบวาไมสามารถเลนไดด และโดนอาจารยฝายปกครองเรยกเขาพบเพราะวาแตงหนาในโรงเรยน และใชวาจาทไมสภาพ เชน “ไอตดวนน มงเอาอะไรมาบาง” เพอถามถงเครองสำอางทเอามาแตงหนาในโรงเรยน

“รนพเคาบอกวาอาจารยคนนไมชอบกะเทยเลย เวลาหนไปสงงาน

หนคอนขางทจะนงๆ ไปกบเพอน เดยวเคาไมชอบ คอเคาไมแสดง

��.indd 32 9/28/08 12:08:25 PM



ออกตรงๆ แตเคาไมพดอะ แตรวาไมชอบ”


ในแงของการโดนกลนแกลงทสวนใหญเกดจากอาจารยผชาย ถอเปนปญหาสวนบคคล แตทงนความสมพนธระหวางกะเทยทมสถานะเปนลกศษยกบครอาจารยนน กยงไดรบความรกความเอนดจากครอาจารยผหญงโดยสวนใหญ นอกจากน กะเทยหรอสาวประเภทสองยงใชสถานะของการเปนนกเรยนทด เรยนด มารยาทด เปนนกกฬาโรงเรยน เปนเดกกจกรรม เพอสรางการยอมรบในกลมครอาจารย และคดวาสงนเปนสง ทสรางคณคาใหกบตนเองในบรบทของพนทโรงเรยน และมหาวทยาลยไดอกดวย

ในแงของความเปนบรบทพนท ประสบการณของจวงสามารถสะทอนปญหาเชงโครงสรางทางสงคมออกมาไดอยางชดเจน ทการศกษาในระบบราชการไทยบางพนทไดจำกดการแสดงตวตนของกะเทย ยกตวอยางเชน ในชวงทเธอเปนนกศกษาในมหาวทยาลยของรฐชอดงแหงหนงในกรงเทพฯ เธอบอกวามหาวยาลยของเธอนนเปนมหาวทยาลยทอนรกษนยม ไมอนญาตใหกะเทยแตงกายเปนนกศกษาหญงได ยงคณะทเธอเรยน คอ คณะครศาสตร ยงไมสามารถแตงกายเปนหญงได

เชนเดยวกบปอป สาวประเภทสองทกำลงศกษาอยในคณะศกษาศาสตรเลาใหเราฟงวาการแตงกายเปนผหญงในคณะเปนสงทไมสมควร ทำใหอาจารยบางคนไมชอบ สำหรบมหาวทยาลยของจวงบอกวาชดนกศกษาของมหาวทยาลยเปนชดพระราชทาน มความศกดสทธ ฉะนนตองแตงกายใหตรงตามเพศ การฝนระเบยบของมหาวทยาลยจะโดนลงโทษจากอาจารย

“ดวยวฒนธรรมของมหาวทยาลยดวยนะ พวามนเปนแบบอนรกษ

นยม แตเพอนทไปเรยนมหาวทยาลยอนกแตงหญงได ใสกระโปรง

ไปไดเลย เรากอจฉาวาทำไมเคาแตงได กมพดใหอาจารยฟงนะ

��.indd 33 9/28/08 12:08:25 PM


แลวเคากจะบอกวาไมได นมนมหาวทยาลย…มนเปนชดพระราชทาน

เครองแบบ”


ทงน สามารถกลาวไดวา การเปนนกเรยนนกศกษาในโรงเรยนและมหาวทยาลย เปนการพฒนาอตลกษณทางเพศของสาวประเภทสอง สาวประเภทสองหลายคนทผานชวงวยของการเปนนกเรยนนกศกษานน ถอไดวาเปนการเตรยมความพรอมทจะเจอตอไปในสงคมทกวางขน ปญหาทอาจจะเพมมากขน และการตอรองทางสงคมทมแรงเสยดทานสงขน เพราะบรบทพนทเปลยนจากพนทเฉพาะเปนพนทสาธารณะ ทมผคนหลากหลาย โครงสรางทางสงคมซบซอนกวางขน และกรอบสงคมวฒนธรรมทวาดวยเรองเพศทมากขน จงเปรยบไดวาการเปนกะเทยหรอสาวประเภทสองในโรงเรยน เปนการพฒนาอตลกษณทางเพศภาวะ ฝกการตอรองอำนาจในความสมพนธรปแบบตางๆ ลองหยบใชความเปนตวตนกะเทยทหลากหลาย เพอทจะดวาแบบใดเหมาะกบตนเอง เปนอำนาจในการเลอกแสดงตวตน และเปนไปไดทจะลนไหลไปมาเมอตองเผชญชวตนอกรวสถานศกษา

ชวตค : ผวกบเมยกะเทย

ภายใตวาทกรรมความรกเกดไดเฉพาะชายกบหญง ในขณะทความสมพนธทางเพศของคนรกเพศเดยวกนไดถกใหคำตอบลวงหนาไวแลววาไมยงยน ในความสมพนธระหวางชายกบกะเทย ทสงคมไดตดสนวาเปนความสมพนธทผดธรรมชาตนน กะเทยหรอสาวประเภทสองไดเลอกทจะแลกเปลยนทรพยสนของตน เพอใหไดมาซงความสมพนธจากคนทตนรกในฐานะแฟน สาม หรอคนรก

“ตดผชายคนหนงแตวาไมใชคนไทย คนเขมร ตดมากเลย ใหเคา

ทกอยาง อยากไดทองกซอให แตพอแมเราไมคอยสง … อยากไดไร

��.indd 34 9/28/08 12:08:25 PM



พาไปเทยว อยากซออะไร ทว ทางบานขอ เราสามารถใหเคาได

แกลงทำโทรศพทหาย แตจรงแลวเอาโทรศพทไปกนเหลา ซอให

จนหมด แฟนอยดวยกนประมาณปกวา หมดตงคเลยไมเหลอ”


“ผชายเรยนอยทมหาลยมหานคร คอดชนกเป (ยอมจายให ซอให)

แตกรวาเคาไมไดรกทตวกแนๆ เปทกสง เอฟรตง (ซอใหทกอยาง)

ประเสรฐ”


สาวประเภทสองบางคนบอกวาประสบการณเรองความรกความสมพนธกบผชายทผานมา ทงทประสบพบเจอกบตวเอง หรอทไดรบฟงมาจากคนทเปนเพอนกะเทยดวยกน หรอรนพสาวประเภทสอง ทำใหพวกเธอไมคดทจะหาความสมพนธระยะยาวทเกดจากความรก แตเลอกทจะหาความสมพนธระยะสน เพอความสนก และไมตองคดมาก

“กอนหนานคอเราทำใจอยแลว เพราะเราเคยมคนมาสอนวาอยารก

ใครนะ ใหดกเปนตวอยาง รนพกะเทยบอกวาอยารกใครมาก เพราะเรา

เปนแบบน ยงไงอาจจะมหนงในรอย ใหเปรยบเทยบประมาณนเลย คอ

ทำใจแบบนไวเลย กคดอยางนนตลอดเวลา”

เชอร พนกงานเครองสำอางยหอดง, กรงเทพฯ อาย 30 ป

ทงน สงคมไดตตราสาวประเภทสองวามว สำสอน ชอบเซกส แตไมไดมองถงการเปดโอกาสใหคความสมพนธของผชายและสาวประเภทสองเปนเรองปกต เพราะถามองธรรมชาตของความรกเปนนามธรรมทไมสามารถหาอะไรมาวดได อกทงยงมความหมาย คณคาทตางกนไปตาม

��.indd 35 9/28/08 12:08:25 PM


แตละคความสมพนธและบคคล ดงนนคความสมพนธระหวางผชายและสาวประเภทสอง กไมไดแตกตางจากคความสมพนธระหวางชายและหญง อยางไรกตาม สาวประเภทสองบางคนบอกวาเพศสมพนธควรเกดจากความรก กบคนทเรยกวาแฟนเทานน และคดวาสามารถหารกแทจากผชายได

“เคา (เพอนกะเทย) คงอยากมเพศสมพนธ เพราะเคาบอกวาไมม

รกแทในโลกน คตของเคา…สำหรบกะเทยมนอาจจะเปนไปไมได

แตวาเคา (ผชาย) อาจจะรกเราจรงๆ”


เชนเดยวกบบารม ซงปจจบนทำอาชพขายบรการทางเพศ เธอเลาวาเธอรสกนอยใจเหมอนกนทเธอยงไมสามารถหาแฟนดๆ อยางเพอนของเธอได เธอบอกวาถาเธอเจอผชายทดดในสายตาเธอ เปนคนด มกำลงทจะสามารถดแลเราไดดวยความซอสตย เธอจะหยดอาชพทเธอทำอยในปจจบน อกทงเธอยงเชอในความรกเดยวใจเดยว และรอวนทจะมใครคนหนงมาดแล และชกนำเธอออกจากงานทเธอใหความหมายวา เปนงานทตองทำอยางไรอารมณ นนคอไมใหอารมณ ความรกความชอบกบคนอน ทเปนลกคาของเธอนนเอง

ในกรณบารม เราจะพบวาสาวประเภทสองรบเอาบทบาทของความเปนหญงมาไวทตนเอง เพราะสาวประเภทสองหลายคนทมคความสมพนธทเรยกวาแฟน หรอสามนนรบเอาบทบาทของความเปนภรรยามาไวทตน เชน ตองดแลเรองอาหาร เสอผา ทำความสะอาดทพกใหกบสาม เพอทจะเปนภรรยาทด จนหลายครงพบวาในการมเพศสมพนธระหวางผชายทถกเรยกวาผว และสาวประเภทสองทถกเรยกวาเมยนน เปนไปดวยความไมปลอดภย คอไมใชถงยางอนามยในขณะทมเพศสมพนธ เนองดวยเหตผลทางอารมณ ความรก ความชอบ ความไวใจ และความมนใจในตวของคนทเปนสาม

��.indd 36 9/28/08 12:08:25 PM



ในกรณของจราภา สาวประเภทสองทอยรวมกบเชอเอชไอวไดใหมมมองเรองของคความสมพนธวา ตวเธอกอยากจะมคทเปนผอยรวมกบเชอเชนเดยวกนกบเธอ เพราะไมอยากเจอกบสถานการณทคนอนชวคราวของเธอไมตองการใสถงยางอนามยเวลามเพศสมพนธ หรอถาเธอมแฟน คงจะลำบากมากทจะบอกกบแฟนของเธอใหใสถงยางอนามยถาเขาไมตองการใส เธอเลาใหฟงวาเธอเคยมประสบการณไมไดใสถงยางอนามยกบคนอนของเธอคนหนง และเธอกบอกวานนคอตราบาปในชวตของเธอ เธอรสกผดบาปกบการกระทำครงนนมาก ถาเธอสามารถหาแฟนทเปนผอยรวมกบเชอเชนเดยวกบเธอได เธอจะไดรสกสบายใจในการรกษาความสมพนธ และหวงวาเขาจะมความรเกยวกบการปองกนเอชไอวในกรณของผอยรวมกบเชอ คอการไมรบเชอเพมเวลามเพศสมพนธ ในกรณน การรบบทบาทความเปนหญงของสาวประเภทสองทำใหอำนาจในการตอรองกบค แฟน หรอคนรกมนอยลง

ในกรณของปราณซงคบกบผชายทเปนแฟนมาเกอบ 6 ปแลว เธออยากไดรบสทธในเรองการทำธรกรรมรวมกบคหรอคนรก เพอฝากเงน ใหกบลกของแฟน และสทธในการจดทะเบยนสมรส เพอทจะไชชวตอยางเปดเผยและถกกฎหมาย ซงเธอคดวาจะสามารถสรางพนทการยอมรบ การเปดเผยตวตนระหวางแฟนและตวเธอ กบผคนรอบขางได

“จะซออะไรดวยกน ทำธรกรรมดวยกน อยางธนาคาร กรวมกน เคา

ถามเลย คณเปนอะไรกน บอกวาเพอนไมได ตองเปนเฉพาะพอแม

พนอง หรอแมกระทงเปดบญชใหกบลกอะ...เราเปดรวมกบพอเคา

คณเปนอะไรกบเดก คณไมใชพอแมเคา เทานแหละ อะไรฉนไมม

สทธทำอะไรกบเธอ ทงๆ ทบญชทเปดใหกบลกคอเงนฝากดวยกน”


��.indd 37 9/28/08 12:08:26 PM


เสยงของปราณเปนเสยงหนงของสาวประเภทสองทอยในระดบชนชนกลาง ทสะทอนใหเหนถงปญหาเชงโครงสรางของสงคมวฒนธรรมไทย วาไมไดเปดโอกาสใหคนรกเพศเดยวกนไดมพนทยนอยางสงางาม ทำใหความสมพนธระหวางผชายและสาวประเภทสองตองเปนไปอยาง หลบซอน และยงตอกยำวาทกรรมเรองความรกทไมยงยนในกลมคนรกเพศเดยวกน

4.2 เพศภาวะ และอตลกษณทางเพศภาวะ : การรบรตวตน เปดเผยตวตน และการปรบแตงตวตน

แอบ ไมแอบ : การรบรตวตน การเปดเผยตวตน และการแสดงออก

การรบรตวตนทางเพศของตนเองตงแตวยเดก เปนปจจยเสรมใหสาวประเภทสองหลายคนเขาใจในตวตน เลอกทจะปรบแตงตวตนเองตามตองการและกำลงความสามารถ และเลอกทจะแสดงตวตนทแตกตางตามชวงเวลาและพนท การรบรตวตนในวยเดกอาจจะแฝงไปดวยความรสก ทหลากหลาย ขนอยกบสภาวการณชวตของแตละคน เชน รสกสบสนกบสงทคนอนเรยกตนเองในสมยเดกวาเปนตด กะเทย แตว บางคนโกรธ และไมชอบ ในขณะทบางคนยอมรบ และไมตอบโต หากแตความสขกบการเปนสาวประเภทสองอาจเกดขนภายหลงการเปดเผย และแสดงออกถงอตลกษณทางเพศของตนตอสาธารณะ หรอบคคลทเปนทรกของตน เชน พอแม ผปกครอง เพอน คนรก ญาต เปนตน

หนงบอกวาปจจบนตนคอสาวประเภทสอง หรอกะเทย แตในอดตสมยเปนนกเรยนยงไมรวาตนเองเปนเพศอะไร ไมไดใหนยาม รแตวาชอบผชาย อยากเปนผหญง แตกทำไมได เพราะพอไมชอบกะเทย และมทศนคตดานลบกบคนทเปนกะเทย ทำใหหนงในสมยเดกทำสงทพอบอก ใหทำ

��.indd 38 9/28/08 12:08:26 PM



“อดตสมยเปนนกเรยนยงไมรวาตนเองเปนเพศอะไร ไมไดนยาม ร

แตวาชอบผชาย อยากเปนผหญง แตกทำไมได เพราะพอไม

ยอมรบ… พอกพาไปดตอนเลนยมดวย แลวพอกบอกเนยะ เปน

ผชายนะ ตองเลนยม จะทำใหรางกายเราแขงแรง กลามเนอเราขน

ไรเงย สาวๆ จะไดชอบ”


จะเหนไดวาบทบาทของความเปนชาย ความเปนหญงทสงคมวฒนธรรมกำหนด ภายใตวาทกรรมทวาดวยความเปนเพศทมเพยงแค 2 เพศเทานนคอ เพศหญงและเพศชาย แมวาสาวประเภทสองหลายคน จะปฏเสธ และพยายามตอรองเพอทจะเปนตวของตนเอง แตวาทกรรม ดงกลาวกสงผลตอความคด ทศนคต ความเชอของผคนรอบขาง ซงมอทธพลตอสาวประเภทสองแตละคน อยางไรกตามสาวประเภทสองหลายคนยอมรบ และรบรวาตนเองคอกะเทย ตด สาวประเภทสองจากคนรอบขางไมวาทางใดกทางหนง

“สมยนนกะเทยยงไมมนะ เรยกวาตด พชายลกพลกนองจะเรยนเรา

วาตดๆ...มนไมเขาหเรา มนฟงดมนแปลกๆ อะ ไมชอบ มนจะเกบ

กด มนกดดนกบเรา มนเกบไปคด”

จราภา เจาหนาทองคกรพฒนาเอกชน, พทยา อาย 31 ป

“ตอนนนไมเคยคดวาเปนกะเทยคะ หนคดวาไมไดแปลกดวย แค

ชอบแตงตวผหญง พอโดนลอวาเปนกะเทยกไมพอใจ มนคออะไร”


“เราบอกวาเราเปนตด … รจกเพราะแถวบานจะมตดแกคนหนง ซง

พอแมจะบอกวาอยาเปนอยางนนะ มนไมด”


��.indd 39 9/28/08 12:08:26 PM


“ตอนเดกๆ สงสยวาทำไม เพอนผชายเคาใสกางเกง เพอนผหญงใส

กระโปรง แตเราอยากใสกระโปรงเหมอนเคา ทำใหงงวาเราเปน

ผหญงหรอผชายกนแน และในทสดกตดสนใจวา สงสยเราจะตอง

เปนผหญงแนๆ ”


อยางไรกตาม สาวประเภทสองกยอมรบตวตนวาตนเองมความ แตกตางจากผชาย อยากเปนผหญงและใหความหมายวาตวเองเปนกะเทย ตด สาวประเภทสอง แลวแตบคคล แมวาจะสามารถยอมรบวาตนเองมอตลกษณทางเพศเปนกะเทย หรอสาวประเภทสองแลว แตสำหรบสาวประเภทสองบางคนอาจจะไมชอบคำวากะเทย ตด แตว ถามคนเรยกพวกเธอ ณ ปจจบน เพราะคำเหลานนลวนแตแฝงไวดวยอคต และผานประสบการณทไมด จากการโดนคนรอบขางยดเยยด ดถก หรอใชเปน คำดาวารนแรง

“ถามวาพชอบคนเรยกตด, กะเทยมย พไมชอบจนจบมหาลย ทำ

งานใหมๆ พกไมชอบ แตทกวนนกลบเฉยๆ แลวไมรวามนมาจาก

หนง มนดานชาชนชา หรอ สอง เราเขาใจวากเราเปนอยางน”


“ตรงจดนหนไมสนใจนะคะวา เคาจะเรยกเราวา กะเทย ตด หรอ

สาวประเภทสอง แตขอใหยอมรบกนมากกวา เรยกอะไรกไดคะหน

กรบไดหมด”


��.indd 40 9/28/08 12:08:26 PM



เมอผานพนชวงวยเดกและวยรนไปแลว สาวประเภทสองหลายคนกเรยนรถงอตลกษณทางเพศของตน ไมวาจะจากเพอน สอตางๆ คนรอบขาง สาวประเภทสองกจะเรมแสดงความเปนตวตนของตนเองจากสงทรบร บางคนเรมมการปรบแตงตวตนใหเขาใกลความเปนผหญงในเชงสรระ การแสดงตวตนจะมความแตกตางกนไปตามสภาวการณของแตละบคคล แตกตางกนไปตามบรบทพนท ตามชวงเวลา และความคาดหวงตออนาคตของตนเอง เหลานเปนปจจยเสรมใหการแสดงตวตนของสาวประเภทสองแตละคนมความหลากหลาย ในทนเราจะขอกลาวถงการแสดงตวตนทหลากหลายในบรบทพนท ทงในพนทสวนตว และพนทสาธารณะ สาวประเภทสองหลายคนแสดงตวตนเปนผหญง ทงในพนทสวนตวของตนเองและพนทสาธารณะ ยงถามการปรบเปลยนสรระของตนเองแลว เชน การแปลงเพศ การทำศลยกรรมหนาอก การแตงตวเปนผหญง ไวผมยาว ยงมแนวโนมในการแสดงตวตนเปนสาวประเภทสอง กะเทย หรอผหญง แตกบบางคนกจะเลอกแสดงตวตน ภายใตเงอนไขสงคม กาลเทศะ และความเหมาะสม ทงนเพอปองกนตนเองจากคนทไมเขาใจ และมทศนคตดานลบกบกะเทย

กรณของตง เวลาอยทบานจะไวผมยาว สามารถแสดงตวตนเปนกะเทยได เพราะพอและแมไมไดวาอะไร แตเมอตองยายไปมา เชน ไปทำงานตางจงหวด กตองปรบเปลยนตวเอง เพอทจะเขากบคนอนๆ ในททำงานได กลววาเพอนททำงานจะรงเกยจ ในสมยทตนไปทำงานกอสราง อยางไรกตาม กทำไดแคเดอนเดยว เพราะวาอดอด และไมเปนตวของตวเอง

“ไมไดหรอก ตองแอบแมน เพราะกลววาเคาจะกลวเราอะ เพราะ

พวกผชายบางคน เคากกลววาจะคดอะไรกบเคาอะ ถาเราเปนแบบ

น”


กรณของปราณซงอยรวมกบแฟนและลกของแฟน เวลาอยกบแฟนและลก จะแสดงตวตนเปนผหญง เปนภรรยาทำหนาทหงหาอาหาร

��.indd 41 9/28/08 12:08:26 PM


ทำความสะอาดบาน เวลาอยตอหนาลกกจะพยายามทำตวปกต เพอจะไดใหลกไดเรยนร และคนเคย แตเวลาไปเทยวขางนอก กจะเขาหองนำชาย ทำใหลกตงคำถามวาทำไมตองเขาหองนำชาย แตสำหรบตนเองทตองเขาหองนำชาย เพราะวาตนไมไดแตงเปนผหญง สวมกางเกงและเสอตวเลกเหมอนผหญง คนภายนอกอาจใหความหมายวาเปนผชายเมอเหน แตสำหรบตวเองแลวคดวา การแตงกายของตนเปนการแตงกายแบบผหญง เปนแฟชนของตน

“เคา (ลก) กโตขน เคากเหนพฤตกรรมวาพอกบพปราณเปนแฟนกน

บางทเคากเหนวาเราเปนผหญง เคาเชออยางนน เคาเชอวาเราเปน

ผหญง เวลาเขาหองนำผชายเคากยงทก”


ในกรณของจวงกเชนกน แมวาจะแสดงตวตนเปนผหญงคนหนงในสงคม เพราะผานการแปลงเพศแลว แตตวเองไมเคยปกปดวาเปนกะเทย บางครงกลบชอบทจะแสดงตวตนกะเทยกบลกศษย เพอสรางบรรยากาศในการสอน อยางไรกแลวแต เวลาสอนหนงสอเดกนกเรยนกจะเลอกหยบใชภาพตวตนของตวเองตามความเหมาะสม กาลเทศะ

“แตวาพจะเปนคนเลอกมขตลกในการสอน และกคำพดทใชในการ

สอนเนยไมเหมอนกนในแตละระดบ ถาเปนเดกประถมเนยพจะไม

เนนพดเรองเปนตด ไมพดเลยถาเปน ป. 6 เขา ม.1 กลววาเดยวมน

จะเปนตนแบบทไมดใหกบเดกๆ อนนคดเองนะ สอง คอกลวเดกวา

จะไปพดกบพอแม กลวเดกจะไปพดตอ ถาเปน ป. 6 กบ ม.ตน พจะ

ไมนำเสนอความเปนตด และจะไมใชมขตลกแบบกะเทยเลย แตถา

เปนเดก ม.ปลาย ม.6 พจะใช เพราะ ม.ปลายมวจารณญาณมากขน”


��.indd 42 9/28/08 12:08:26 PM



ปอบ ไดสะทอนใหเราฟงถงความคาดหวงในอนาคตวาอยากจะทำงานราชการ แตกลววาอนาคตจะเกดปญหาในการรบราชการ ถาเปนสาวประเภทสองจะไมมโอกาสทำงานเปนขาราชการคร ดงนนจงคดวา เมอเรยนจบ จะเปลยนรปลกษณ ตองตดผมสน แตงตวใหมความเปนชายมากขน ปรบเปลยนภาพลกษณใหม และตองไมแปลงเพศ

“หนกคงจะเปลยน แตวากตองคงความเปนตวของตวเอง แตตอง

ยอม ดวยความทสงคมเคายอมรบเราไมได เรากตองยอมรบใหได

เราตองมขอบเขต เราตองตกรอบวาเราเปนไปไดแคไหน แลวใน

อนาคต สวสดการ สะดวกสบาย ถาไดทำงานขาราชการ การแตงตว

หนกอาจจะนอยลงไปบาง (นอยลงไปบางใหความหมายวาเปนการ

แตงตวทปกต ตรงตามเพศ)”


กรณของบารม และไอซเองกเชนกน ในบรบทของการทำงานเปนพนกงานบรการอสระ ความสมพนธระหวางแขกกบตวตนกะเทยจะเหนวา เวลาทำงานพวกเธอจะไมแสดงตวตนวาตวเองเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง เพราะบอกวาการไมเปดเผยตวตนวาเปนกะเทยหรอสาวประเภทสอง จะทำใหไดลกคามากกวาการเปดเผยตวตน ทงนเพราะลกคาสวนใหญจะเปนชาวตางชาตทไมชอบกะเทยหรอสาวประเภทสอง แตจะชอบผหญงมากกวา ดเหมอนการทำงานตรงจดน คนทมสรระรางกายเปนผหญงมากกวาจะไดเปรยบกวาคนอน บางคนทแปลงเพศมาแลว จะตองเปดอวยวะเพศหญงของตวเองใหแขกดหรอใหแขกลวง เพอทจะพสจนวาตนเปนผหญง หลายคนททำงานตรงจดนอยากจะแปลงเพศ เพอทพวกเธอจะไดไมตองกลววา แขกของเธอจะรวาเธอเปนกะเทยหรอสาวประเภทสอง สำหรบสม เธอไมไดเปนกงวลวาลกคาจะทราบวาเธอเปนกะเทย อาจจะเปนเพราะลกคาของรานคาราโอเกะทเธอทำงานอยเปนกลมผชายไทย รวาเธอเปนกะเทย เปนสาวประเภทสองอยแลว หากแตวาบางครงเพอจะใหได

��.indd 43 9/28/08 12:08:26 PM


เงนพเศษ เธออาจจะตองบอกแขกวาเธอแปลงเพศแลว ทงนเพราะแขกหลายคนเหนวากะเทย หรอสาวประเภทสองทแปลงเพศ มความเปน ผหญงมากกวาสาวประเภทสองทยงไมไดทำศลยกรรมใดๆ เลย

กะเทยหรอสาวประเภทสองมสถานภาพ และบทบาททางสงคมทแตกตางกน เปนปจจยททำใหการแสดงตวตนของแตละคนแตกตางกนไปดวย เชน กรณของว สาวประเภทสองททำงานขายลอตเตอร แตงงาน มภรรยา และมลกชายทยางเขาสวยรน ตนเองอาศยอยกบภรรยาและลก ในครอบครวแมวาจะมสถานภาพเปนพอของลก และเปนสามของเมย แตเธอกแสดงตวตนเปนสาวประเภทสอง แตงตวเปนผหญง แตงหนา และไวผมยาว ลกของเธอเคยถามวาเลกเปนกะเทย มาเปนผชายไดหรอไม ซงเธอกตอบปฏเสธ

“มงอยายงเรองของกเลย กเลยงมงใหอยไปวนๆ กดแลวน เรองของ

ก มงตองเคารพสทธของก ..เพราะเราเลกเปนไมได ไปรบปาก

วาจะเลกกอายมนใชมย.”

ว ขายลอตเตอร, กรงเทพฯ อาย 46 ป

นาสนใจทวา กะเทยหรอสาวประเภทสองไมจำเปนตองรบรและแสดงตวตนวาตนเปนกะเทยมาตงแตวยเดก หรอในชวงวยรน ไมจำเปนตองรบรวามความอยากเปนผหญง และมบทบาทเพศเปนผหญง เชน ในกรณของสม พนกงานบรการในเขตกรงเทพฯ อาย 30 ป เธอรบรวา เธอเปนผชายตงแตเดก เปนผชายทวไป เลนกบเพอนผชาย ภายหลงเธอรบรวาตวเองเปนไบจากการอานหนงสอโปตลาดลางของผชาย และอยากลอง มเพศสมพนธกบผชาย ซงตอนนนคบหากบแฟนทเปนผหญง ตอมาเมอเลกกบแฟนผหญง แลวไดไปเปนทหารเกณฑจงนยามตนเองวา เปนเกย เปนกะเทย แลวแตสถานการณ เชน เมอมเพศสมพนธเปนฝายรบกบอกวาตวเองเปนกะเทย แตไมแสดงออกในชวงแรก เพราะกลวโดนแกลง จะแสดงออกตอนกอนปลดประจำการ 3 เดอน ชวงมาอยกรงเทพ ทำงาน

��.indd 44 9/28/08 12:08:27 PM



เปนพนกงานขายสนคา กยงบอกวาเปนเกย เพราะตองไมแสดงออก “ไมตอนนนแอบ ตองแอบ เพราะเขาสงคม…ททำงานเราตองแอบแลวเวลาสวนตวทบาน กเปนเหมอนเดม” ยงชอบมองผหญง “กชอบนะ กชอบเผนๆ เหนผหญงผมยาวสวยไมไดเลย สมชอบมากเลย” แตกมความรกความชอบกบผชาย จากนนพอออกจากงานจงเรมแตงเปนผหญงและ ใหความหมายวาตนเปนกะเทยจนถงปจจบน ตวอยางของสมสามารถเรยกไดวาเปนความลนไหลทางอตลกษณทางเพศภาวะ เปนการกลบไปกลบมาของการแสดงตวตนทางเพศ ทงน การอธบายตวตนของสมนน ตองพจารณาถงบรบทสงคมและวฒนธรรม ความคดความเชอเรองเพศ และการรบรตวตนในแตละชวงวยทแตกตางของเธอ

จะเหนวา ตวตนทางเพศของสาวประเภทสองนนมความหลากหลาย สาวประเภทสองหยบใชตวตนแตละแบบไมเหมอนกน แตกตางกนตามบรบทพนท สถานะทางสงคม และบทบาททางสงคม สาวประเภทสองบางคนบอกวาเธอมอำนาจในการเลอกใชตวตนกะเทยของเธอ ทงในพนทสวนบคคล และพนทสาธารณะ เนองดวยเหตผลทเธอประสบความสำเรจในหนาทการงาน ไดรบการยอมรบจากเพอนฝง พอแม และผคนรอบขาง

“การทพประสบความสำเรจในหนาทการงาน ทำใหเราไมแคร ไม

ตองแอบหญง (แสดงตวตนใหมความเปนหญง) ตอนพจบใหมๆ พก

ตองแอบหญงนะ แตพอเดยวนมชอเสยงมคนไหวเราเยอะ ชวงนไม

ตองแอบไว นำเสนอความเปนกะเทยไดเตมท รสกวาการจะแอบ

หญงหรอจะไมแอบมนไมใชสงสำคญอกแลว”


ความสมพนธเชงอำนาจระหวางบคคลกเปนปจจยสำคญอยาง หนงททำใหการแสดงตวตนแตกตางหลากหลาย ทงน การแสดงตวตน บางครงเตมใจ มความสข บางครงฝนใจ และไมเปนตวของตวเอง

��.indd 45 9/28/08 12:08:27 PM


สาวประเภทสองแตละคนกตองยอมรบ เพอใหไดมาซงประโยชนบางอยาง การมพนทยนในสงคม และการไดมาซงความยอมรบบางประการ หรอโอกาสในหนาทการงานสำหรบอนาคต

การพฒนาอตลกษณ : การปรบแตงตวตน และความลนไหล

สาวประเภทสองหลายคนเรมปรบแตงตวตนภายหลงจากทตนรบรวาตนแตกตางจากเพศชาย ซงเปนเพศกำเนดของตนเอง โดยการแตงกาย การแตงหนา และการไวผมยาว พบวาสาวประเภทสองสวนมากทใหสมภาษณแตงกายเปนผหญงในแบบของตวเอง หรอตามรสนยมในเรองแฟชนของแตละคน เชน บางคนชอบแตงกายเปนพนกงานออฟฟศ ชอบใสกางเกงและเสอเชต บางคนบอกวาใสกางเกงขามา ไมใสเสอชนใน แตจะ ใสเสอตวเลกทไมใชเสอผชาย บางคนบอกไมไดทำศลยกรรมเสรมหนาอก กจะใสเสอชนในทกครงทออกจากบาน เพราะวาจะไดดเหมอนผหญง แตทงนกยงมสาวประเภทสองทเลอกแตงตวใหใกลเคยงผชาย เนองจากเหตผลในเรองของสรระรางกาย และการทำงาน

การแตงกายขามเพศแตเพยงอยางเดยวไมสามารถบอกถงอตลกษณทางเพศได เนองจากสาวประเภทสองทจำเปนตองแตงกายเปนชาย หรอมความใกลเคยงผชาย นยามตนเองวาตนเองไมใชผชาย เปนกะเทย หรอเปนสาวประเภทสอง เชนในกรณของปอปจะแตงเปนผชายในแบบของ ตวเอง เพราะมองวาตวเองรปรางไมเหมาะทจะแตงเปนหญง หรอสวยแบบกะเทยแตงหญง ใหความหมายวาตวเองเปนสาวประเภทสอง หรอโรสมารนกจะแตงเปนผชายในปจจบน แตกใหความหมายวาตวเองเปนสาวประเภทสอง เปนตน

สาวประเภทสองหลายคนมพฒนาการเรองการแตงกายทเหมอนหรอตางกน ขนอยกบปจจยทางดานสงคมของแตละคนในวยเดก และ วยรน บางคนแตงเปนผหญง หรอใกลเคยงผหญงมาตงแตยงเดกหรอในชวงวยรน เชน ตวเลก ไอซ และจราภา หลายคนไมสามารถแตงเปน ผหญงไดในชวงวยเดกและวยรน เพราะพอแมไมยอมรบ เชน หนง ทชวง

��.indd 46 9/28/08 12:08:27 PM



วยรนแตงหนาและแตงตวใกลเคยงผหญง แตมาเปลยนตนเองในภายหลง บางคนไมไดรบรวาตนเองเปนกะเทยในชวงเดก และวยรน แตบอกวาเปนผชาย และเกย กจะไมแตงตวเปนผหญง ทงนเนองดวยปจจยสำคญคอ การรบรตวตนของแตละคน สภาพครอบครว และบรบทพนท เชน เชอร

บอกวาเรมแตงหญงตอนเรยนปวส. เพราะสถานทเรยนเออตอการแตงตวเปนผหญง

“ไดเขามาศกษาในพาณชยการซงเปนคณะทมแตผหญงลวน ทำให

การเปนสาวประเภทสองเดนชดมากยงขน สามารถไวผมยาวได

อนทจรงกเปนตงแตเดกแลวคะ แตวาไมไดแสดงแตงตวเปนผหญง

ตงแต ม.ตนแลว ไมเคยแตงตวเปนผหญงเลย แตพอไดมาตรงจดน

กเลยไดแตงตวเปนผหญง ไดไวผมยาว และกไดคนพบวาเราเหมาะ

กบการเปนแบบน”


สำหรบโรสมารนนน เธอเลาใหฟงวาสมยเรยนทโรงเรยนไมไดอนญาตใหแตงเปนผหญง เพราะเปนโรงเรยนมธยมชาย ดงนนจะมการปรบแตงเสอผาไมใหดเปนผชาย แตจะสามารถแตงไดภายในโรงเรยนเทานน นนแสดงวาพนทกมสวนสำคญในการแสดงตวตน อนสงผลตอการปรบแตงตวตนของกะเทยแตละคน

“ออกจากบานกเปนชดนกเรยนธรรมดา กางเกงยาวอะไรอยางเงย

แตถาเปนทโรงเรยนกแบบกางเกงสนนดนง…เสอกแบบวาผกเอว

อะไรอยางเงย ขนตาปลอม บางวนกปากชมพบาง เปรยวมาก”


บารม เรมแตงหญงตอนมาอยพทยา เนองจากอยไกลพอแม จงอยากใหคนอนๆ รบรในภาพลกษณใหม หรอรวาตนเปนสาวประเภทสอง

��.indd 47 9/28/08 12:08:27 PM


“คนทอยรอบขางคอคนรจกใหมหมด เราตองแสดงภาพลกษณใหม

ใหเคาเหน ใหเคาชนกบภาพใหมของเรา บางครงยงไมผานม เวลา

ลงมาไมใสชดชนในไมไดนะ เดยวเคาเหนวาเราไมมนม ตองมนม

ตลอดตองใสตลอด ตองมศกดเปนผหญง”


จราภา แตงกายเปนผหญงมาตงแตชวงเปนวยรน แตกตองมาปรบตวตนใหมในชวงททำงานเปนพนกงานในอะโกโกบอยแหงหนงในพทยา เพราะตองทำงาน และเพอจะไดแขก แขกทเทยวสวนมากเปนเกย และชอบภาพลกษณแบบชายมากกวาทเปนผหญง

“คนทเปนกะเทยสวนมากจะขายไมคอยได เปนกะเทยตองทำงาน

อาคาซา (คาบาเรตโชว) เราคดวาเราตวเลกเราคงทำไมไดหรอก

กเลยตดผมสนมาทำงานอยอะโกโก”


เหตการณเชนเดยวกนเกดขนกบตงในกรณทตองเปลยนททำงาน และจะตองปรบเปลยนตวตนอยตลอด เพอใหเขากบททำงานใหได

“ชวงทแตงกแตง ชวงทไมแตงกไมแตง พอดชวงนนไปทำงานท

กรงเทพฯ อะ พอดไปทำงานกบญาตอะ เคาไมชอบอะ เราจำเปน

ตองตดผม”


ปอบเคยคดจะปรบแตงตวตนใหเปนผชาย ทำตวใหเปนผชาย แตทำไมได เพราะคดวาขดกบบคลกภาพ บทบาททางเพศของตน เหมอนกบกะเทยหลายคนทตองปรบเปลยนตวตน และหยบใชภาพลกษณทไมใช

��.indd 48 9/28/08 12:08:27 PM



ตวเอง เพอใหเหมาะสม ถกกาลเทศะในบรบทพนท และชวงวย

“ตอนแรกจะไวผมยาว จะใหดด กตองไวผมสน การแตงตว การเดน

จากใสเสอผาตวเลกๆ กจะใสตวใหญ ใสกางเกง แลวมนไมใชของ

เรา เหมอนเราฝนอะไรบางอยาง กเลยกลบมาใสเสอผาเหมอนเดม”


สำหรบหนง เรมแตงตวเปนผหญงภายหลงยายมาอยกบพทพทยา จากคำแนะนำของเพอน และพชายของตนทบอกวา

“ไวผมยาวเราจะสวยนะ เราสวยเหมอนผหญงนะ เราไวผมยาวตอง

เปนผหญงได”


และยงมองวาพทยาเปนพนททเออตอการแสดงตวตนสาวประเภทสองหลายคน และอทธพลสวนหนงกมาจากกลมเพอนกะเทย

“เรมอยในวฏจกรของการเปนกะเทยเยอะแลว เพราะพทยาเนยะ

กะเทยลวนๆ แลวเรากเรมมเพอนเปนกะเทยมากขน”


ซงตงกเปนเชนเดยวกนกบหนง เพราะบอกวาอยทบานแตงตวเรยบรอยกวาน แตอยทพทยาสามารถแตงเปนตวของตวเองไดมากกวา

“อยบานจะไมแตงขนาดนอะ เดยวเคามองเราเปนตวประหลาด”


��.indd 49 9/28/08 12:08:27 PM


สำหรบโอ ซงผานชวงของการเปนนกเรยนมธยมปลายนน ปจจบนแตงกายเปนชาย ยงไมแตงหญง เพราะบอกกบตวเองวาจะรอใหผมยาวกอน แตรบรวาตวเองเปนสาวประเภทสอง อยากเปนผหญง อยโรงเรยนตองแตงตวใหเรยบรอย ตรงตามเพศ อยบานจะสามารถแตงตวไดเตมท เชน ใสสายเดยวกางเกงขาสน เปนตน

ในทางกลบกน ไอซและจราภา มญาตและเพอนบานพยายาม แตงกายใหเปนผหญงตงแตวยเดก เพราะหนาตานารกเหมอนเดกผหญง ปอปชอบแตงตวเลยนแบบเพศหญง เอาลปสตกของแมมาทาเลน ชอบรองเลนเตนระบำตอนสมยเรยนอนบาล ซงพวกเธอเขาใจวาเปนสวนหนง ทพฒนาการรบรตวตนของพวกเธอใหเปนกะเทย หรอสาวประเภทสอง

“นาจบหนแตงตวเปนผหญงแตเดก ใสกระโปรง ทางบานอะ เดกๆ

ทางบานไมวาคะ แตคอมนถกปลกฝงไปแลวพอโตแลวมนแกไม

หายแลวคะ”


การแตงกายขามเพศ และปรบรปลกษณภายนอกบางประการ ให

สอดคลองกบบทบาททางเพศ สถานะและบทบาททางสงคมของสาวประเภทสอง ดเหมอนจะเปนปราการดานแรกทกาวผานความเปนชายทถกกำหนดขนจากสงคมวฒนธรรม ตอมาสาวประเภทสองหลายคนตองเผชญกบการตดสนใจปรบแตงตวตนใหเขาใกลความเปนผหญง กะเทย หรอสาวประเภทสองทตนใหความหมาย ดวยการรบประทานฮอรโมนเพศหญง การทำศลยกรรมนานปการ และการใชชวตในสงคมตามบทบาทสถานะของแตละคน รวมถงการใหความหมายกบตวตนทเปลยนไป

จราภา สาวประเภทสองทอยรวมกบเชอเอชไอว รบประทานฮอรโมนตามเพอนประมาณ 1 เดอนแลวโดยหมอทรกษาบอกวาไมมผลตอยาตานไวรสฯ เธอจงเลอกกนยาคมลาวทเพอนอางสรรพคณวาจะทำใหมหนาอกขนไว แตเธอบอกวาทำใหเพลยงาย หวบอย ทำใหอวน เธอบอก

��.indd 50 9/28/08 12:08:28 PM



วากอนหนาน เธอไมเคยคดจะรบประทานฮอรโมนอยางจรงจง เธอเคยรบประทานยาคมกำเนดในชวงเปนวยรนตามคำแนะนำเพอน แตกหยดไปหลายป จนกระทงเธอมสงคมของเพอนทเปนสาวประเภทสองเหมอนเธอมากขน กรสกวาเหนเพอนมหนาอก กอยากมบาง เวลาใสเสอผาจะไดดด

กรณของโอ รบประทานฮอรโมน (ยาคม) ตงแตมธยมตนจนถงปจจบน และทานเปนระยะ เชน ไมทานยาในชวงสอบ เพราะเชอวาการทานฮอรโมน ทำใหเบลอ อานหนงสอไมรเรอง ขหลงขลม เคยเปนลมบอยมาก เชอวาเกดจากการกนฮอรโมน จงไมเลอกฉด โอมความตองการอยากทำศลยกรรมหลายอยาง (ณ ปจจบนยงไมเคยทำศลยกรรม) เชน ทำใบหนา ฉดสะโพก ตดกระดก รวมทงการแปลงเพศ และทำหนาอก เพราะมองวา สงคมใหคณคากบคนทสวย คนสวยถกใหคณคาวาเปนคนเกง ทำใหหางานไดงาย และยงสามารถหาคทหนาตาดไดงาย

“คนเราเปนสตวสงคม รปรางหนาตาภายนอก ปจจบนสำคญกวา

จตใจทอยภายใน หนคดวารปรางหนาตาสวยจะทำใหเรามความ

สข…ความสวยดผวเผนนะคะ คนทสวยเปนคนเกงเปนคนฉลาด เปน

ไปไดทกอยางเลย คนสวยมความสามารถทกอยางคะ กเลยอยาก

จะเปนคนสวย เพราะราวกบวาคนสวยเปนเทพเจาในสงคม”


ตวอยางของโอ ทำใหเหนวาการรบรตวตนวาอยากเปนผหญงนน ไมไดเปนปจจยเดยวททำใหเธอปรบเปลยนรางกายเพอใหไดเขาใกลความเปนหญง หรอรางกายของผหญงอยางทเธอปรารถนา แตวาทกรรมของสงคมทวาคนสวยดเปนคนเกง มความสามารถนน ทำใหรวารางกายอยภายใตอำนาจทางสงคมวฒนธรรม และเพอใหไดผลประโยชนบางประการ โรสมารนกมความรสกเชนเดยวกนวาในสงคมกะเทย กะเทยทสวยกวามกจะไดรบสทธพเศษกวาคนอน เพราะคนทวไปมกจะชนชมในความสวยของ

��.indd 51 9/28/08 12:08:28 PM


กะเทย ดงนนสาวประเภทสองหลายคนยนดทจะเปลยนแปลงตนเองใหมความเปนผหญงตามอดมคตของตวเอง โดยแลกกบความเสยงทางสขภาพและผลขางเคยงทไมมใครรได ยกตวอยางเชนกรณของสาวประเภทสองททำงานคาราง

เชอร ปจจบนมบทบาทเปนผหญงแตงตวเปนผหญง เธอเปนคน รปรางสงโปรงจดเปนสาวประเภทสองทสวยคนหนง เธอทำศลยกรรมท ตา แกม หนาอก จมก ตามลำดบ แมจะกลวผลการทำศลยกรรม แตกบอกกบตวเองวาไมเกดกบตนเองหรอก เธอมทศนคตในเรองของการทำศลยกรรมของสาวประเภทสองในปจจบน วาสาวประเภทสองทตองการเหมอนผหญงตองทำศลยกรรม

“ถารปรางเราเปนผหญงกไมเปนไร แตถารปหนาเราไมใชผหญง เรา

กตองไปทำ กนยา (ฮอรโมน) ยงไงกไมเปนผหญงหรอกถาไมได

ไปทำ…คอของเรามนไมไดธรรมชาตอยแลวไง เราเลยตองไปทำ ดงนน

กจงทำใจไวแตแรกวาถาจะเปนสาวประเภทสองกตองทำกนทกคน”


หนง สาวประเภทสองหนาตาดคนหนง เพงผานการไปฉดซลโคนทสะโพกกบคลนกเถอนแหงหนง ทเธอเรยกผททำการฉดวา หมอ หากแตความเปนจรงหมอทสาวประเภทสองหลายคนหยบยนสถานะใหนน เปนคนทวไปทไมไดมวชาชพทางการแพทยแตอยางใด เธอบอกวาตนเองรวา การฉดซลโคนเขาทสะโพก อาจจะทำใหเธอพการและกทำใหเสยชวตได และเคยรมาวามกะเทยเสยชวตเนองจากการฉดซลโคนทสะโพก แตเธอกยอมเสยงทจะทำ

“เพราะเราอยากมหนเปนผหญง ตายกชางแมงมน ดกวาไมสวย…

กยอมเปนสะโพกสบ (สวย) สะโพกสวยในโลกงย”


��.indd 52 9/28/08 12:08:28 PM



อยางไรกตาม สาวประเภทสองบางคนเลอกทจะไมทำศลยกรรม รบประทานฮอรโมน และปรบแตงตวตน เนองดวยเหตผลหลายประการ ไมวาจะเปนสถานะทางสงคม บทบาทเพศ ความสมพนธเชงอำนาจระหวางบคคล การรบรตวตนในแตละชวงวย บรบทพนท เชน กรณของโรสมารน ซงแตงตวเปนผชาย ใหความหมายวาตวเองเปนสาวประเภทสอง ไมอยากแปลงเพศ ทำนม เพราะมองวาเปนคนตวใหญ ไมสวยเหมอนผหญง เธอบอกวา กอนเขามาอยกรงเทพฯ สมยเปนนกเรยนมธยมปลายนน เธอยงแตงตวใหมความใกลเคยงผหญง เชน ใสกางเกงขามา เสอตวเลก และแตงหนาใชเฉดสแบบผหญง แตพอมาเรยนตอทกรงเทพฯ แลว เธอตองปรบเปลยนตวตนใหมอกครง เธอหยบใชภาพลกษณแบบเกย ทเธอใหความหมายวา เปนผชาย และแตงตวเปนชาย แตมความพงพอใจกบเพศชายเหมอนกน ไมตองปรบแตงตวตนมากเหมอนสาวประเภทสอง ทงนเพอใหอยในสงคมไดอยางราบรน ไมเปนจดสนใจ

“เปนครงๆ กลางๆ แลวอายอะ คอถาคณจะเปนหญงกสวยไปเลย

ผมยาวไปเลยแตงไปเลย …ตอนนนในกรงเทพเนย ถาแตงหญงก

แตงหญงไปเลย แตถาเปนตดๆ หรอกะเทยทไมไดเปนหญงไปเลย

กจะแตงตวเปนผชาย แตอาจแรดไดไรเงย ซงเรากเปนประเภท

แบบแรดแตแตงตวเปนแบบผชาย กไมไดแตงตวเปนผชายแตแตง

แบบเกย”


ว ไมอยากกนฮอรโมน และไมเคยกนฮอรโมน ซงแสดงวาบทบาทเพศเปนตวกำหนดการปรบแตงตวตน แมวาตวเองจะรบรวาเปนสาวประเภทสอง แตเนองจากมเมย มลก จงเลอกทจะเปลยนภาพลกษณ ใหมความเปนหญงจากการแตงกาย

“ไมเคยกน พไมคดจะเปนขนาดนนไง เพราะมเมยดวยมลกดวย

มนจะเรยกเราวาอะไรถกมย ถาเรามหนาอกใหญๆ …ถาอยากจะแตง

��.indd 53 9/28/08 12:08:28 PM


ผหญงกแปลงโฉม เราใสยกทรงใสกางเกงในหลายๆ ชนอะ แตงหนา

ใสวกใสสนสง เรากเปนผหญง หนาพกไปได จดอยในกลมพอดได”


สำหรบสมไมอยากทำศลยกรรม เพราะมตวอยางประสบการณ จากเพอนททำหนาอกมาแลวไปเอานมททำออก เลยคดวาทานยาคมกม หนาอกเหมอนกนกเพยงพอแลว

“เคาไปผาออก ผาแลวผาออกอก สรอบนะ ผานม อกคนหนง ทสม

บอกวามสามคน เคากไปทำนม แลวไปผาออกอก มนเหมอนวามน

เจบตวแลวกเสยตงคเพม”


นาสนใจวาเบองหลงของการผานมออกของเพอนสม เปนเพราะอะไร อาจเปนเพราะปญหาทเกดจากการทำศลยกรรม ความตองการความสมบรณแบบของคนททำ หรอการเปลยนแปลงอตลกษณของพวกเธอ ในกรณของสาวประเภทสองทแปลงเพศ หรอมความตองการแปลงเพศกเชนกน พวกเธอคดวาการไดมอวยวะเพศทเหมอนกบผหญง จะทำใหเขาใกลความเปนหญงมากขน บางคนไมไดรบรวาตนเปนผหญง แตยงคงบอกวาเปนกะเทย เปนสาวประเภทสอง บางคนบอกวาตนเปนผหญงแลวแตยงไมเตมรอย ไมเหมอนคนทเกดมาเปนเพศหญง

“เปนผชายแตงกายเปนหญง…เฉาะไมเฉาะกเปนเหมอนกน แลวแต

วาความสมบรณรางกาย เหมอนคนทเฉาะแลว จะมความเปนหญง

กมากขน” (เฉาะในทนหมายถงการผาตดแปลงเพศ)


��.indd 54 9/28/08 12:08:28 PM



“กยงรสกวาตวเองเปนกะเทย ไมไดเปนผหญง เหนใครดากะเทยแม

งกคอวนอะ กชนไมใชผหญงกรตวเองไง พกทำเพอหาเงนอะ ไมได

คดวาเปนผหญงอะ เปนผหญงตองเปนมาตงแตเกด ตอใหแปลง

ใหเหมอนแคไหนกไมใชผหญง”


“ยงไงกคอกะเทยอะ เนองจากพกบสาวประเภทสองบางคนนนไม

เหมอนกน กไมรนะ ถงแมพจะเปนผหญงอยแลวแปลงเพศอะไร

หมดแลว พวายงไงพกเปนกะเทยอะ เพราะหนง เราไมไดเปนผหญง

ตงแตเกด สอง ไมมสรระทางรางกายทเหมอนผหญงแนนอน มดลก

ไมม รงไขไมม แมจะแปลงเพศ แมจะกนยาหรออะไรตางๆ พวามน

กเปนผชายอะ สาม จตใจไมใชผหญงทงหมด “


เราไดเหนความสมพนธระหวางบทบาททางเพศ บรบทพนท อตลกษณทางเพศทสงผลตอการปรบแตงรางกาย นอกจากน จวงยงสะทอนใหฟงวา เพอนหลายคนของเธอยอมเปลยนตวตนเพอโอกาสในการทำงาน และความกาวหนาในอนาคตการงาน หรอเพอการมสถานภาพทางสงคมทดกวา เมอเปรยบเทยบกบการมตวตนเปนสาวประเภทสองทหางานทำไดยากกวา ทำใหการรบรตวตนของพวกเขาเหลานนเปลยนจากกะเทย สาวประเภทสอง ลนไหลเปลยนแปลงเปนอตลกษณทางเพศแบบเกยกสามารถเปนไปได

“เนยนะ ทแตงหญงมเหลอแคคน 2 คนเทานนละ ทเคยแตงหนาทา

ปาก บวผชายมาดวยกนตามหองนำนะนะ เลนกลาม กลามเบอเรอ

กลามปไปแลว …หลงจากเรยนจบมหาลยไปแลวใชปะ เรยนมหาลย

กยงเปนนะ กยงแตงหญงกนนะ”


��.indd 55 9/28/08 12:08:28 PM


5 เพศวถ และอตลกษณทางเพศวถ ของสาวประเภทสอง

คความสมพนธ และรสนยมทางเพศ

สาล เกยวการคา และสมชน ออนซา จเนยร (2549) กลาววา เมอเรมสมภาษณทหารในกองทพไทยเรองการมเพศสมพนธกบผชายดวยกน เราไดคำตอบนอยมาก เพยง 3.7% ยอมรบวามเพศสมพนธกบผชายดวยกนอยางนอย 1 ครงในชวต นเปนอตราทคอนขางตำ ไมเพยงเพราะคนไทยคอนขางเปดเผยเรองเพศเมออยในสงแวดลอมของการสมภาษณทเอออำนวย แตเพราะมรายงานจากทหารไทยกลมอนๆ วามสงถง 14% ผสมภาษณคนหนงของเราซงเปนทหารหนมชาวเชยงใหม ทสามารถ พดภาษาถนไดแนะวาปญหาอยทคำถามของเรา เชนถามวา “คณเคยม เพศสมพนธกบผชายอนหรอไม” เราใชคำวา “ผชาย” ไมรวมถง “กะเทย”

เพศวถ

��.indd 56 9/28/08 12:08:29 PM



เราจงถามใหมวา “คณเคยมเพศสมพนธกบผชายอนหรอกะเทยหรอไม” คำตอบจงเพมขนมากกวา 2 เทาตว … ผชายไทยชอบกะเทยดวยเหตผลหลายประการ ในแงการมเพศสมพนธ กะเทยปฏบตสงทหญงไทย โดยเฉพาะภรรยาทมฐานะทางสงคมทดเทยมกนคดวาเปนสงสกปรก เชน การใชปากรวมเพศ (Oral sex) กะเทยไดรบการบรรยายวา “แหงและกระชบ” สำหรบการรวมเพศทางทวารหนก

จากบทความขางตน ทำใหเราทราบวาผชายจำนวนไมนอยทครงหนงในชวตมประสบการณทางเพศหรอมคความสมพนธเปนสาวประเภทสอง ผชายกลมดงกลาวมไดใหความหมาย หรอรบรวาสาวประเภทสองคอ ผชาย แตกลบใหคณคาสาวประเภทสอง คอ “กะเทย” หรอคอบคคลทมอตลกษณทางเพศภาวะแบบกะเทย และมอตลกษณทางเพศวถคอ เปน กลมคนทมค หรอความสมพนธทางเพศกบผชายได อกทงรสนยมทางเพศครงหนงในชวตของผชายเหลานกคอ การมสมพนธทางเพศกบกะเทยนนเอง

ขณะเดยวกน จากการศกษาในครงน ทำใหเราสามารถเหนถงความซบซอน และความหลากหลายของรสนยมทางเพศ และคความสมพนธของสาวประเภทสอง กลาวคอ สาวประเภทสองแมจะมอตลกษณทางเพศภาวะในรปแบบใดรปแบบหนง หรอเปลยนแปลงปรบเปลยนไปตามบรบทพนท กาละ เทศะ ตามชนชน ชวงวย หรอแมแตประสบการณของชวต แตกมไดหมายความวาสาวประเภทสองเหลานจะมอตลกษณทางเพศวถ หรอรปแบบของเพศวถทคลอยตาม หรอเหมอนกบอตลกษณทางเพศภาวะดงกลาวเสยทงหมด จากการศกษาพบความซบซอน เปลยนแปลงซงอตลกษณทางเพศวถ และระบบเพศวถของสาวประเภทสอง ดงตอไปน

สาวประเภทสองจำนวนหนงตระหนกวาตนคอ สาวประเภทสอง คอคนทมจตใจเปนผหญง หรออยากทจะเปนผหญง ดงนน ระบบเพศวถในมตของรสนยมทางเพศของตน ไมวาจากประสบการณในอดตหรอจนกระทงปจจบนกจะเปนแบบผหญง นนคอ ชอบและเสนหากบเพศทคดวาตรงขามกบตน คอ ผชาย เพราะฉะนนคความสมพนธของตนกตองเปน

��.indd 57 9/28/08 12:08:29 PM


ผชายเชนเดยวกน ดงเชนกรณของปราณ ทตระหนกวาตวเองเปนกะเทยตงแตเดก คออยากสวย อยากเหมอนผหญง เพราะฉะนนคความสมพนธทถาวร หรอแฟน หรอคชวตกคอ ผชาย แตหากเปนคความสมพนธชวคราว หรอเปนเพศสมพนธทเปนไปเพอความสนกสนาน และความสขทางเพศเพยงอยางเดยว มใชคนรก หรอคนทสามารถพฒนามาเปนคความสมพนธ หรอคชวตไดนน ปราณกสามารถมเพศสมพนธกบเกยชายได (ไมแสดงออกทคลายผหญง) เชนกรณของการซอบรการทางเพศในบาร เปนตน ดงทปราณกลาวไววา

“อยากสวย อยากแตงตว อยากสวยเหมอนผหญง เรมจะมองอะไรท

มองผหญง ชนตาคนเคย เรมมความรสกมความตองการใกล อยาก

สมผสผชายมากกวา”


ในอกดานหนงนน สาวประเภทสองสวนใหญมรสนยมทางเพศ และคความสมพนธทหลากหลายไมตายตวอยกบเพยงผชายเทานน แตสามารถมความสมพนธกบคนทมอตลกษณทางเพศภาวะแบบเกยได ซงเปนเกยทแสดงออกเปนผชาย หรอเกยชาย เพราะสาวประเภทสองสวนใหญนนสวมบทบาททางเพศของตนเปนผหญง

ขณะเดยวกน ดวยปจจยทางชนชน ประสบการณทางเพศทำใหสาวประเภทสองอกจำนวนหนงมรสนยม และสามารถมคความสมพนธกบเกยทแสดงออกคลายกบผหญง หรอเกยสาวไดดวยเชนกน นอกจากนกมสาวประเภทสองจำนวนหนงทมรสนยมทางเพศ และคความสมพนธทกาวขามเพศสรระชาย เชน มรสนยมทางเพศและคความสมพนธผหญง ดงเชนคำบอกเลาของตง สาวประเภทสองทมพนเพมาจากชนบท และเขามาทำงานเปนสาวเสรฟในพทยา โดยทเคยมประสบการณทางเพศกบผชาย แตเมอเวลาผานไป และไดมาพบกบชวตในเมอง ทำใหรสนยมทางเพศ และค

��.indd 58 9/28/08 12:08:29 PM



ความสมพนธมความหลากหลายและซบซอนมากขน

“ใครกได อยางไรกได ถาเคารบเราได แตตองรปรางเปนผชาย ทอม

ไมเอา”


หรอแมแตในกรณของว ซงเปนสาวประเภทสองวยกลางคน

ประกอบอาชพคาขาย มครอบครว มลกกบภรรยาผหญง 1 คน ใหทศนะวา ตนเองรกภรรยาและลกมาก แมจะเปนสาวประเภทสอง ปจจบนตนเองสวมบทบาทเปนผนำครอบครว เปนผหาเลยงครอบครว แมวา อตลกษณทางเพศภาวะของตนจะเปนสาวประเภทสองกตาม

แมการศกษาครงนจะไมพบรสนยมทางเพศ และคความสมพนธ ทางเพศของสาวประเภทสองในรปแบบอนๆ แตจากการตแผของสอโทรทศนในปจจบนกทำใหเราไดพบเหนรปแบบของรสนยมทางเพศ และคความสมพนธของสาวประเภทสองแบบอนๆ ดวย อาท สาวประเภทสองครองคกบทอม หรอแมแตสาวประเภทสองครองคกบสาวประเภทสองก ยงคงปรากฏใหเหนในสงคมไทยปจจบน

การศกษาครงนยงพบอกวา ในบางกรณทสาวประเภทสองมอตลกษณทางเพศภาวะ และรปลกษณภายนอกเหมอนผหญง ดงนนผชายทคดวาเธอคอผหญงกเลอกทจะมเพศสมพนธดวย แตเมอมกจกรรมทางเพศกลบพบวา เธอคอสาวประเภทสองทยงมอวยวะเพศแบบผชาย นำไปส ปฏกรยาทแตกตางกน เชน อาจถกปฏเสธทจะมเพศสมพนธดวย เพราะผชายเหลานนไมไดมรสนยมทางเพศ และคความสมพนธกบสาวประเภทสอง หรอมเพศสมพนธกบสาวประเภทสอง สวนสาวประเภทสองทแปลงเพศแลว อยางเชน จวง อาจารยสอนพเศษทแปลงเพศมาแลว และม รปลกษณภายนอกทเหมอนผหญง มกจะบอกกบคความสมพนธชวคราวกอนเสมอวาตนเองเปนสาวประเภทสองทแปลงเพศแลว และยนดใหคมเพศสมพนธไดทงทางทวารหนกและชองคลอด ขนกบรสนยม ความชอบ

��.indd 59 9/28/08 12:08:29 PM


ของคความสมพนธนนๆ ตวเธอเองมแนวคดวา หากคความสมพนธมอวยวะเพศขนาดใหญกควรจะมเพศสมพนธกบเธอทางทวารหนก เพราะสามารถขยายไดมากกวา ในขณะทขอจำกดของอวยวะเพศทเกดจากการแปลงเพศ คอ มขนาดเลก และทำใหเธอเจบปวดไดหากมเพศสมพนธกบคทมขนาดอวยวะเพศทใหญ

“ยงใชขางหลงอย เพราะวาผชายบางคนใหญๆ มนใชขางหนาไมได

มนเจบ…ถาอยากขอ (มเพศสมพนธทางทวารหนก) กใหไดคอไม

มายดอะหนง คอพไมไดแอบเปนผหญงดวย กบอกวาเราเปนกะเทย

อยแลวอะ”


รกรบหรอทงรกทงรบ : ความหมายของการมเพศสมพนธ และรปแบบพฤตกรรม

เพศสมพนธของสาวประเภทสองเกดขนหลากหลายบรบท เชน กบคนอนประจำ แฟน หรอคนรก ความหมายทสาวประเภทสองใหกบเพศสมพนธในบรบทน มกจะเปนเพศสมพนธเพอเตมเตมความรสกรก ตอบสนองบทบาทของภรรยาของค เปนตน ดงนน รปแบบของความหฤหรรษทางเพศจงไมมมากนก ดงเชนในกรณของปราณ ซงอยกนกบสามของตนกบลกสาวของสามอก 1 คน สะทอนวาการมเพศสมพนธกบสามสวนใหญนนกเพอแสดงออกถงความรก การเปนสามภรรยากน และกเปนหนาทภรรยาดวยเชนกนในการตอบสนองความสขทางเพศใหกบสามของตน

“กมกนแบบธรรมดาทสามมกบภรรยาทวไปนะ ไมหวอหวาอะไร

ทำไปเพราะความรกดวย ความตองการดวย แตกมบางทไม

ตองการ แตเราเปนเมยนะ เราตองทำหนาทใหผวมความสขดวย”


��.indd 60 9/28/08 12:08:29 PM



ในขณะทเพศสมพนธทเกดกบกบคนอนชวคราว มกมความหมายเพอความปรารถนา ความหฤหรรษ หรอความแปลกใหม อยากรอยากลองในการมเพศสมพนธ หรอแมแตคนอนแบบซอขาย สาวประเภทสองสามารถเปนไดทงผซอและผขาย เพศสมพนธในลกษณะนมกมแรงผลกดนทางเศรษฐกจเขามาเกยวของ ซงสาวประเภทสองเองอาจมความตองการ หรอความสขไปดวยเชนกน หรอบางคนอาจทำไปเพอเงนเพยงอยางเดยว โดยไมไดมความตองการหรอความสขอยดวย ดงเชนในกรณของไอซ เปนสาวประเภทสองทแปลงเพศแลว และทำอาชพขายบรการ เพอเกบเงนสรางอนาคตของตน พรอมทงชวยเหลอครอบครว สะทอนวา

“ตอนนมนชนกบเรองเซกสอะ มนเฉยๆ หนโดนเยอะมากจนมนไม

สำคญแลวตอนนน คอเงนอยางเดยว ชนจะเกบเงนไวกนตอนแก

คอพยายามแกลงฟวเทานน คอมนเปนละครอะ”


นอกจากนยงพบวา รปแบบการมเพศสมพนธในบรบทของการขายบรการของสาวประเภทสองนน มรปแบบทมความหฤหรรษ เชน ในกรณของบารม สาวประเภทสองททำอาชพขายบรการทางเพศ หลายครงทลกคาเพมเงนพเศษ เพอใหเธอมพฤตกรรมทางเพศเปนฝายรก หรอมการแตงกายทแปลกตา หรอแมแตการมเพศสมพนธแบบไมสวมใสถงยางอนามย ซงกเปนบรบทททำใหเกดบรบทเสยงตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสองไดเชนกน

ขณะทพฤตกรรมทางเพศถอวามความสำคญยงในการศกษาครงน งานชนนพบวา พฤตกรรมทางเพศของสาวประเภทสองมความหลากหลาย และซบซอน นอกเหนอไปจากความร ความเชอของสงคมทมตอสาวประเภทสอง กลาวคอ คนสวนใหญมกคดและเหมารวมวา สาวประเภทสองมจตใจเปนผหญง อยากเปนผหญง หรอแมแตตระหนกวาตนคอผหญง ดงนน สาวประเภทสองจงนาจะมระบบเพศวถแบบผหญง คอมพฤตกรรม

��.indd 61 9/28/08 12:08:29 PM


ทางเพศเปนฝายรบ แตจากการศกษาพบวา สาวประเภทสองสามารถมพฤตกรรมทางเพศเปนฝายรก เปนฝายสอดใส ยนดและตองการใหคจบอวยวะเพศของตน ชวยตวเองใหกบตน ทำออรลเซกสใหกนและกน หรอทเรยกกนวา “สาวเสยบ” หรอเปนฝายรบ ทมกไมตองการใหคจบอวยวะเพศของตน จะทำออรลเซกสใหกบค หรอแมแตมพฤตกรรมทางเพศทไดทงรกและรบ

ทงนทงนน พฤตกรรมทางเพศของสาวประเภทสองจะเปนอยางไร ยอมขนอยกบความหมายในเรองเพศวาเปนไปเพออะไรและกบใคร บรบทในการมเพศสมพนธในครงนนๆ เชน การมเพศสมพนธแบบซอขาย เปนตน หรอแมแตประสบการณทางเพศทผานมา อาทเชน กรณของหนง สาวประเภทสองทนยามตนเองวา ครงหนงตนกคอ สาวเสยบ แมในอดตไมเคยคดทจะมพฤตกรรมทางเพศเชนนมากอน เมอตนเองไดลองมเพศสมพนธเพอสรางความสข ความหฤหรรษใหกบแฟนของตนเอง โดยทตนเองแสดงบทบาททางเพศเปนฝายรก ทำใหตนเองมความสข มความชอบ และมรสนยมทางเพศแบบนมาจนปจจบน แตอยางไรกตาม หนงกจะสวมบทบาททางเพศเปนฝายรกเฉพาะกบแฟนตนเองเทานน

“ตอนนนรสก อย เปนผหญง ตอนนนรสกเปนผหญงแลวนะ ชนไม

อยากใหใครมายงจชนเลย ชนรสกเปนผหญงจงเลย” หนง (ชวงวยรน)

“ถาคใหทำ แลวรสก เราอยากทำดวย เปนความตองการของทงสอง

ฝาย … ทยอมเยด เพราะวา หนง เคาหนาตาด สอง ตดสวย แลวไม

เคยลอง แลวอกอยางหนง เรากไมไดกนฮอรโมนอยแลว เคเรากแขง

งาย เรานำแตกบอยอยแลวไง” (หนง ณ ปจจบน)


��.indd 62 9/28/08 12:08:29 PM



ความสขทางเพศ : ความรนรมยและแรงขบทางเพศ

จากการศกษาวจย พบวา ความสขทางเพศซงเปนสวนหนงของระบบเพศวถ มลกษณะทเดนชดมากในความเปนอตวสย (Subjectivity) ทแตละบคคล หรอปจเจกใหความหมาย และรบรไมเหมอนกน ดวยปจจยหรอมตของอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถทหลากหลาย ลนไหล และซบซอน ไปตามชนชน พนท และบรบททแตกตางกนไป ความหมายในเรองเพศแตกตางกนไปในแตละบคคล ยกตวอยางเชน บารม สาวประเภทสองซงเปนพนกงานบรการ ใหความหมายของความสขทางเพศของตน คอการไดมความสมพนธทางเพศกบค โดยไมจำเปนตองตอบสนองแรงขบทางเพศดวยการหลงนำอสจ แตความสขทางเพศมาจากความรนรมยทเกดขนจากการเลาโลม การกอดจบ หรอแมแตการมเพศสมพนธ แตการถงจดสดยอดดวยการหลงนำอสจนน เปนสงทไมจำเปนเสมอไป

“มอะไรกนกบผชาย เราไมจำเปนตองมนำแตก”


ในขณะทว สาวประเภทสองวยกลางคน ซงมภรรยาและลกดวยกน 1 คน ใหความหมายและรบรวาความสขทางเพศของตนนน คอการไดมสมพนธทางเพศกบผชาย โดยไมสำคญวาจะเปนคความสมพนธชวคราวหรอถาวร และไมจำเปนตองมอตลกษณทางเพศภาวะแบบใด หากมสรระเปนเพศชาย วกสามารถทจะปรบเปลยนอตลกษณทางเพศวถของตนได เพอใหเกดความสขทางเพศดงทตนปรารถนา หรอกลาวอกนยยะคอ อตลกษณทางเพศวถของตนสามารถลนไหลได ขนกบคความสมพนธทสามารถนำไปสความสขทางเพศของตน

“พเปนคนมความตองการสงมาก กไดแทบทกวน เดนๆ นเจอไปก

เอาแลว แตพเปนคนไมเลอกนะ ดเปนผชายกเอาแลว”


��.indd 63 9/28/08 12:08:30 PM


หรอแมแตในบรบทของการมเพสสมพนธกบภรรยาของตนเอง วกไดสะทอนใหเหนถงความสขทางเพศในอกรปแบบหนงเชนกน

“มนกมความเสยวนะ แตจตใจมนกไมเตมรอยนะ มนกไมเหมอน

กบทเราทำกบผชายนะ เรารสกวาตวเราเปนผหญงแลวเราจะได

ความอบอนจากผชายนะ แตนเราตองกลายเปนผชาย”


นอกจากนปจจย หรอรปแบบของการแปลงเพศ และการรบประทานฮอรโมนเพศหญง เพอปรบเปลยนเนอตวรางกาย และอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถของตนใหเปนผหญงมอทธพลยงตอความรนรมย และความสขทางเพศ เชน

“พวาฟนบางในบางครง มนกยากกวานดหนอยบางครงมนกไม

ฟน…ผชายอาจจะตองหนกหนวงหนอย ทนหนอยถาผชายเสรจเรว

เราจะไมฟน”


��.indd 64 9/28/08 12:08:30 PM



6 สขภาวะทางเพศ และสทธทางเพศของ สาวประเภทสอง

สไลพร ชลวไล (2550) ไดกลาวถงคำวา “สขภาวะทางเพศ” ในความหมายใหมวา คอสภาวะทเปนสขในทกๆ แงมมของชวต ทเกยวของกบความคดความเชอ ตวตน และวถชวตทางเพศของคนทกคนในสงคม เกยวของไปถง ทศนคตในการมองเรองเพศในเชงบวก การมเพศสมพนธทปลอดภย พงพอใจ ปราศจากความรนแรง การถกเลอกปฏบต และการถกบงคบ รวมไปถงการยอมรบ และการเคารพในความแตกตางหลากหลายของตวตนทางเพศ และวถชวตทางเพศตางๆ ซงเปนไปในทางเดยวกนกบแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ทดำเนนงานโดยมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญงทกลาววา คนทมสขภาวะทางเพศ คอ คนทมความคดเชงบวกตอเรองเพศ และสมพนธภาพทางเพศ สามารถแสดงออกและตดสนใจดวยตนเองโดยอสระและไมเบยดเบยนผอน มความเคารพตอวถเพศของคนอนทแตกตางจากตวเอง มชวตทางเพศทปลอดภยโดยมความสข ความพงพอใจ ไมถกบงคบ ไมถกเลกปฏบต ไมถกกระทำความรนแรง ทงนการทำงานดานสขภาวะทางเพศ ซงจะสามารถแบงไดเปน 2 ระดบ คอระดบบคคล และสงคม

��.indd 65 9/28/08 12:08:30 PM


ระดบบคคล

การเขาถงขอมลความร และบรการทเกยวกบสขภาวะทางเพศทรอบดานและหลากหลาย พบวาสาวประเภทสองมวถชวตดานเพศทเกยวของกบการปรบแตงตวตน เชน การรบประทานฮอรโมน ยาคมกำเนด และการทำศลยกรรมตางๆ ยงมความคดความเชอทแตกตาง ไมมขอมลทเพยงพอตอการตดสนใจ หลายคนรบรจากรนพ และเพอนทเปนสาวประเภทสอง

“พจะบอกใหนะ จนถงทกวนน พกยงไมคอยรเรองผลขางเคยงหรอก

นะ พวาผลขางเคยงมนมากนอยอะ”


“คออยากใหโตเรว ตอนนนสบสสบหา เคาบอกวากนแลวจะมหนา

อก เรากพยายามกนอะ ตอนแรกกะจะกนวนละเมด แตกลวมน

ไมทนอะ เลยกนทงแผงเลย”


อกทงไอซ สาวประเภทสองวยรน ทแปลงเพศแลว ใหขอมลไววา หลงจากแปลงเพศ ทำใหถงจดสดยอดชา ยากขน จะตองเปนคนทชอบ ทรกถงจะเสรจ เปนลกคาไมเสรจ

“ถาเกดเปนคนทเราไมรก ยงไงกไมเสรจๆๆๆ เพราะไมมความรสก

อะ แตถาเปนคนทเราชอบ ถาใหใชปากกเสรจ”


ในมตของเพศสมพนธทปลอดภยปราศจากการบงคบ และความรนแรง พบวาสาวประเภทสองหลายคนมประสบการณการลวงละเมด

��.indd 66 9/28/08 12:08:30 PM



ทางเพศ จากญาต คนใกลชด และเพอน มบางรายโดนบงคบขมขน เชนในกรณของตวเลก นกศกษาในมหาวทยาลยของรฐแหงหนง สะทอนวาตนเองเปนตนเกดในครอบครวคนจน มพชายหนงคน ตนเองมนสยเรยนรอย เกบตว และตระหนกวาตนเองเปนสาวประเภทสองมาตงแตเดก ในชวงวยเดกพอแมจบแตงตวเปนผหญง แตกลบถกพชายลวงละเมดทางเพศในหองนำ ทงๆ ทในชวงอายขณะนนยงไมทราบวาพชายกำลงทำอะไร แตรสกเจบปวดททวารหนก และกไมกลานำเหตการณครงนนไปเลาใหใครฟง เพราะผกระทำคอพชายทตนเองรก หรอกรณของโรสมารน สาวประเภทสองทรปลกษณภายนอกเปนผชาย ในวยเดกกลบถกญาตผใหญลวงละเมดทางเพศ ดวยความเปนเดก และไมกลานำเรองนไปบอกใคร เพราะกลววาจะไมมใครเชอ เพราะเปนการกระทำของญาตผชายกบตนซงเปนเดกผชาย

อกทงยงพบวา มตทางสงคมวฒนธรรม และพนทความเปนเมองและชนบท สงผลอยางยงตอการเปนบรบทเสยงตอสขภาพทางเพศของสาวประเภทสอง กลาวคอ ในกรณของจราภา สาวประเภทสอง ไดเลาประสบการณชวตอยางนาสนใจไววา ในอดตสมยตอนเปนวยรน อายเพยง 14 ป การเปนสาวประเภทสองไมไดรบการยอมรบจากชมชน และครอบครว จงเลอกทจะลาออกจากโรงเรยนแลวไปหางานทำตางอำเภอ ลกษณะงานคอเดกเสรฟทรานอาหาร ทำใหไดพบกบผชายทเปนลกคา นำมาซงเพศสมพนธทรนแรงจากการขมขน และไมไดปองกน

“ครงแรกกตกใจ เคากใหทำโนนทำนอะไรอยางน ออรลเซกสใหเรา

กไมเคยไง เคากเลยปลำขมขนเอาเลย คดวาเปนการขมขน เพราะวา

พอเคาพยายามทเอาเรา ไมรอยๆ นอนอยบนเตยงนำตามนไหล … เจบ

เจบแบบปางตาย คนนนเจอสองครงมง ตงแตเทยงคนจนถงหกโมงเชา”


และดวยเหตผลทางเศรษฐกจ จงยายเขามาหางานในกรงเทพมหานคร การเปนคนตางถน และไมไดรบการศกษาในระบบ ทำใหขาดเครอขาย และ

��.indd 67 9/28/08 12:08:30 PM


ไมสามารถเขาถงขอมลดานสขภาพ ทำใหจราภารบเอาความเชอทวา ผชายใสถงยางอนามยเมอมเพศสมพนธทางทวารจะไมสนก ไมมอารมณ และแสดงถงความไวใจในคนอนประจำ ดงนนจราภาจงไมไดเรยกรองใหคของเธอสวมใสถงยางอนามย และเจลหลอลนในการมเพศสมพนธเลย จนกระทงเธอรวาตวเองตดเชอเอชไอวแลว

เชนเดยวกนกบหนง สาวประเภทสองหนาตาสวย พดจาฉะฉาน เปนกนเอง ทรบเอาความคดความเชอทวา มเพศสมพนธกบคนอนประจำไมตองใสถงยาง เพราะความไวใจ ความรก ในอดตเคยไมใสถงยางกบคนอนชวคราวหลายครง ซงตนเองใหความเหนวาเกดจากความเคยชนทผานมา และไมมความรเรองโรคเอดส และโรคตดตอทางเพศสมพนธ ตอมาเมอมประสบการณคนรอบขางเปนเอดสกจะใสถงกบคนอนชวคราว จนครงหนงทำใหตนเองตดโรคตดตอทางเพศสมพนธคอ หนองในทอวยวะเพศจากคของตน

อยางไรกตาม บรบททางสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ อตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถของสาวประเภทสองกสงผลใหเกดบรบทเสรมตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสองไดเชนกน ดงเชนในกรณของสม ทตนเองมการเปลยนแปลงอตลกษณทางเพศภาวะ และเพศวถมาหลายครง ผนวกกบประสบการณทผานมา การเขาถงแหลงขอมลสขภาพจากการเปนเครอขายการทำงานขององคกรพฒนาเอกชนในกลมพนกงานบรการ คอ กลมเพอนพนกงานบรการ (SWING) ทำใหสมสามารถแนะนำนองๆ ในรานคาราโอเกะใหรจกปองกนตวเองจากโรคตดตอทางเพศสมพนธ และเอชไอว/เอดส ดวยการสวมถงยางอนามย และใชเจลหลอลนในการมเพศสมพนธทกครงไมวากบใคร ในขณะเดยวกน กรณของว ทไดพบเหนหรอสมผสกบเพอนๆ ทเปนโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดส ทำใหตนเองตระหนกและแสวงหาขอมลในการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธ และเอชไอว/เอดส และตนเองกจะใชวธปองกนดวยการใชถงยางอนามย ไมวากบคแบบใดกตาม

��.indd 68 9/28/08 12:08:30 PM



ระดบสงคม

จากการวจยพบวา ระดบโครงสราง หรอระดบสงคมเปนระบบทมความสำคญยงในการประกอบสราง ผลต และผลตซำชดความคดความเชอในเรองเพศภาวะ เพศวถ และสขภาวะทางเพศของสงคม รวมทงสาวประเภทสองดวยเชนกน อกทงระบบวฒนธรรม เศรษฐกจ การเมอง ศาสนา นโยบาย กฎหมายตางๆ ของรฐ ยงเปนองคประกอบ หรอสงแวดลอมทสำคญในการจรรโลง หรอสรางบรบททเออใหเกดบรบทเสยง หรอเสรมตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสอง ดงนนจากการสมภาษณเชงลก และสนทนากลมยอยกบตวแทนองคกรททำงานเกยวของกบประเดนของสาวประเภทสอง ตางรวมกนสะทอนซงขอเสนอแนะในระดบสงคม เพอใหเกดบรบทเสรมตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสอง และลดบรบทเสยงตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสอง โดยเฉพาะควรมนโยบายและกฎหมายทคมครองสทธทางเพศของบคคล พบวาสาวประเภทสองในระดบชนชนกลาง สะทอนใหเหนถงเรองกม.ทเออตอคนรกเพศเดยวกน เชน การทำธรกรรมรวมกน การแตงงาน เปนตน

“จะซออะไรดวยกน ทำธรกรรมดวยกน อยางธนาคาร กรวมกน เคา

ถามเลย คณเปนอะไรกน บอกวาเพอนไมได ตองเปนเฉพาะพอแม

พนอง หรอแมกระทงเปดบญชใหกบลกอะ เราเปดรวมกบพอเคา

คณเปนอะไรกบเดก คณไมใชพอแมเคา เทานแหละ อะไรฉนไมม

สทธทำอะไรกบเธอ ทงๆ ทบญชทเปดใหกบลกคอเงนฝากดวยกน”


อกทงปญหาในประเดนสทธของสาวประเภทสองกยงเปนมตทสำคญยง การศกษาในครงนพบปรากฏการณปญหาจำนวนมาก อาท พบวาสาวประเภทสองสวนหนงโดนกระทำอนาจาร และลวงละเมดทางเพศในวยเดก และในชวงวยรน เชน เคยโดนลวงละเมดทางเพศ โดยการใหจบ

��.indd 69 9/28/08 12:08:31 PM

70 ชวต ตวตน และเรองเพศ ของสาวประเภทสอง

อวยวะเพศ โดนกลมผชายรม และขโมยทรพย โดนขมขน เปนตน สาวประเภทสองหลายคนในชวงวยเดก และวยรน ครอบครวไมยอมรบ และบางครอบครวจะบงคบใหลกของตนทำตวเปนผชาย บางคนบอกวาตนเองเครยดเมออยทบาน และมกมประสบการณโดนเพอนแกลง อาจารยให ฝนบทบาทเพศ และกลนแกลง เชน เลนฟตบอล โดนทำโทษเมอแตงหนามาโรงเรยน ถกมองวาทำใหโรงเรยนเสยภาพพจน จากการมสวนรวม ในกจกรรมของโรงเรยน ไมสามารถแตงหญงได (เพราะเปนกฎของมหาวทยาลยทไมอนญาตใหสาวประเภทสองแตงหญง) หรอตองตดผม และแตงตวเปนชายเมอตองเขาฝกงาน เปนตน

นอกจากนน สาวประเภทสองทผานการมชวตคไมสามารถตอรองเรองการใชถงยางอนามยกบคทเปนแฟนของตนได หรอในบางกรณมเพศสมพนธแบบไมยนยอม สาวประเภทสองหลายคนสะทอนเรองโอกาสในการทำงานทนอยมากในหลายๆ สาขาอาชพ การถกกดกนจากสถานประกอบการไมใหสมครงาน เชน เปนสาวประเภทสองไมสามารถหางานทำวชาชพครในภาครฐและเอกชนได สาวประเภทสองทอยในวยเรยน กงวลเรองการทจะไมมงานทำเมอเรยนจบแลว พบวา สาวประเภทสองททำงานเปนพนกงานบรการถกละเมดสทธจากตำรวจ เชน เคยโดนตำรวจจบทำประวต ถายภาพ บนทกวดโอ เจาหนาทตำรวจใชวาจาไมสภาพ ไมใหเกยรต และเสยคาปรบบอยครง (โดยเฉพาะทพทยา)

และในปจจบนยงไมมโครงสรางพนฐานในเรองการใหบรการสขภาวะทางเพศอยางเพยงพอ และเขาถงไดสำหรบสาวประเภทสอง และผใหบรการควรมความเขาใจวถชวตทางเพศของสาวประเภทสองดวย

“ปรบแนวความคดจนใหมาเปนกอนเดยวกน ไมใชแยกกนทำของ

ใครของมน สาธารณสขกจะดแลเรองสขภาพเทานน พฒนามนษยก

เปนเรองพฒนาคน มนตองรวมอะไรเปนกอนขนมาเปนกอนหนง”

เจาหนาทพฒนาสงคม พทยา

��.indd 70 9/28/08 12:08:31 PM



7 สรป และขอเสนอแนะจากงานวจย

สรป

1. สาวประเภทสองเปดเผยตวตน แสดงตวตน และปรบเปลยนตวตนแตกตางหลากหลายภายใตบรบทพนทสวนตว และพนทสาธารณะ พนทเมอง หรอชนบททแตกตางกน เพราะในบรบททแตกตางกน ระดบความเขมขนของการควบคม การจบจอง การแบงแยกกดกนผานมายาคตตางๆ ของสาวประเภทสองกแตกตางกนไปดวย เพราะฉะนนเราจะเหนไดวามพนทเฉพาะสำหรบการเปดเผยตวตนของสาวประเภทสอง อาท กรงเทพ และพทยา

2. การเลอกใชตวตนแบบใดของสาวประเภทสองในบรบทพนททแตกตางนน เปนการตอรองตออำนาจจากความสมพนธทเกด

��.indd 71 9/28/08 12:08:31 PM


ขนของสาวประเภทสอง การตอรองทเกดขนนนเปนผลมาจากอำนาจในตวตน (Agency) ในการสรางการยอมรบ และใหไดมาซงการมพนทยนทางสงคม

3. ระบบเพศวถของสาวประเภทสองทหลากหลาย และซบซอนนน ยอมสงผลกระทบตอปญหาสขภาวะทางเพศทงในทางตรงและทางออม แตการศกษาและเขาใจถงปญหาสขภาวะดงกลาวไมใชเรองงาย เนองจากเพศวถมลกษณะเปนอตวสย (Subjectivity) และเกดขนในพนทสวนตว อยางไรกตาม ความเขาใจในเรองเพศวถสามารถนำไปสการไมตดสน และเหมารวมในตวตน พฤตกรรม และวถทางเพศของสาวประเภทสองทมอยอยางซบซอน และหลากหลาย

4. มตทางชนชนทแตกตางกนของสาวประเภทสอง ยอมสงอทธพล หรอมผลตอปญหาเรองสขภาวะตางกน หากแตปญหาดานสขภาพของสาวประเภทสองเกดขนจากการปรบเปลยนอตลกษณแหงตน ซงสามารถเกดกบคนในทกชนชน แตปญหาเชงสทธมนษยชนสามารถมองใหมความแตกตางกนในระดบชนชน และพนท

ขอเสนอแนะ

จากการวจยในการจดกจกรรมรณรงค หรอสรางโปรแกรมเพอสขภาวะของสาวประเภทสอง ทไดจากการศกษากบกลมสาวประเภทสอง และทศนะทสะทอนจากกลมคนทำงานในมตสขภาพและสทธของสาวประเภทสอง รวมทงกลมผใหบรการสขภาพแกสาวประเภทสอง มดงตอไปน

1. ในการจดกจกรรมตางๆ ควรมงเนนใหสาวประเภทสองไดร และเคารพในความหลากหลายทางเพศภาวะ และเพศวถใน

��.indd 72 9/28/08 12:08:31 PM



กลมตน จากการสมภาษณเจาะลก สนทนากลมยอย และสงเกตการณ พบวา สาวประเภทสองหลายคนผกโยงตนเองเขากบบทบาทของความเปนผหญง ไมวาจะเปนเรองของอตลกษณทางเพศภาวะและเพศวถของตน เชน สาวประเภทสองตองปรบเปลยนตวตนใหเขาใกลความเปนผหญง มพฤตกรรมทางเพศแบบผหญง (เปนฝายรบ) และแสดงบทบาทเปนผหญงตามทสงคมกำหนด สาวประเภทสองใดทประพฤตแตกตาง มกจะถกแบงแยกใหเปนรอง กลายเปนอน หรอถกมองใหผดปกตจากกลมเพอนสาวประเภทสองดวยกน ดงนนการสรางใหเกดการยอมรบในเรองความหลากหลายทางเพศในกลมสาวประเภทสอง จะทำใหชมชนสาวประเภทสองมความเขมแขงมากขน

2. ควรมกจกรรมสรางความตระหนกในคณคาของตนเอง หรอ Empowerment ในกลมสาวประเภทสอง เนองจากการสมภาษณพบวา สาวประเภทสองมปญหาสขภาวะทางเพศทหลากหลาย บางคนยอมจำนนกบสงทสงคมตตรา และแบงแยกสาวประเภทสอง เชน ยอมรบปญหาเรองสทธของตน และคดวาไมควรเรยกรองสทธฯ เพราะกลบจะทำใหสงคมตตรา และแบงแยกกลมสาวประเภทสองเพมมากขน เปนตน ดงนน ควรหากจกรรมแลกเปลยนระหวางกลมสาวประเภทสอง ทงในเรองทกษะการใชชวตทเปนประโยชนตอตวตนสาวประเภทสอง และการตอรองกบความสมพนธเชงอำนาจระหวางสาวประเภทสอง และสงคมหรอกลมคนทเกยวของ เชน ครอบครว คความสมพนธ เพอน ครอาจารย เปนตน อนจะเปนสวนหนงในการแกไขปญหาเรองสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสอง

3. แมจะไมมขอมลทางวชาการทแนชดในเรองของสขภาพทางเพศของสาวประเภทสอง หรอศนยบรการสขภาพสำหรบสาว

��.indd 73 9/28/08 12:08:31 PM


ประเภทสองทเฉพาะเจาะจง เชน ในเรองการทำศลยกรรม และการใชฮอรโมน เปนตน แตควรจะมกจกรรมททำใหสาวประเภทสองไดมาแลกเปลยน เพอพดคยประสบการณของตน หรอทไดรบฟงมาจากเพอนสาวประเภทสอง ถงเรองผลกระทบ หรอผลขางเคยงจากการทำศลยกรรม กระบวนการตดสนใจ และวธการดแลรกษา รวมถงการเขาถงขอมล และการยอมรบผลจากการตดสนใจของตนเอง ทงนอาจจะมการเชญผทมความร นกวชาการ หรอแพทยผเชยวชาญ มารวมเปนสวนหนงในการแลกเปลยน โดยควรจะมการบนทกสงทไดแลกเปลยนในประเดนดงกลาว เพอใชในการทำงานเรองสขภาวะทางเพศกบกลมสาวประเภทสองตอไป

4. สำหรบประเดนเรองสทธมนษยชน เหนวาควรมกจกรรมเพอสรางการตระหนกรถงสทธขนพนฐานของตน และกระบวนการเรยกรองสทธฯ กบหนวยงานททำงานดานสทธฯ หรอหนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐและเอกชน ในกรณทเกดปญหาการถกละเมดสทธฯ หรอมปญหาเรองสขภาวะทางเพศดานอนๆ ซงจะทำใหสาวประเภทสองมความรเรองวธการจดการปญหา สามารถนำไปสอสารกบเพอน และสรางคณคาใหกบตนเอง

5. ในดานของกลวธ หรอกระบวนการทำงานเกยวกบประเดนของสาวประเภทสองนน ประเดนสำคญทเปนหลกใหญใจความวาดวยเรองของการสรางวธคดคนทำงาน ททำงานรวมกบกลมสาวประเภทสองจะตองมแนวทางการทำงานทเออประโยชนซงกนและกน นนคอ มการประสานการทำงานรวมกน เชน เมอรวาสาวประเภทสองมปญหาเรองการละเมดสทธมนษยชน กสามารถตดตอประสานงานใหคณะกรรมการสทธฯ ไดใหความชวยเหลอ เปนตน ทงน หลายหนวยงานยงมการทำงานทจำกด แตกตางตามวตถประสงคของหนวยงาน

��.indd 74 9/28/08 12:08:32 PM



ดงนน การทำงานประสานกนจะทำใหเกดประโยชนสงสดตอผรบบรการทเปนสาวประเภทสอง และเปนการผลกดนใหเกดการสรางเครอขายคนทำงานททำงานในประเดนทเกยวของกบสาวประเภทสองตอไป

6. ควรมกจกรรมทสะทอนเรองฐานคดเรองตวตนทางเพศของสาวประเภทสองของหนวยงานตางๆ เพอทำความเขาใจความหลากหลายทางเพศภาวะ และเพศวถในกลมสาวประเภทสอง โดยการปรบฐานคดใหเขาใจรวมกนกอน จงจะสามารถพดถงเรองการทำงานรวมกน และการวางแนวนโยบายในการทำงานดานสขภาวะทางเพศกบกลมสาวประเภทสองได

7. ควรจะมกจกรรมทวาดวยการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ การทำงานของแตละหนวยงาน เพอใชเปนแนวทางในการทำงานดานสขภาวะทางเพศกบกลมสาวประเภทสอง วาจะม บรบทใดทจะสามารถสงเสรมใหสาวประเภทสองมสขภาวะทางเพศทดได และจะสามารถหลกเลยง หรอจดการกบบรบทททำใหเกดภาวะเสยงตอสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสองไดอยางไร

8. การจดประชมกบหนวยงานทงภาครฐ และเอกชนททำงานกบกลมสาวประเภทสองควรจะพจารณา เชญหนวยงานทอยนอกพนทการทำวจยฯ (กรงเทพฯ และพทยา) เชน เชยงใหม ภเกต หรอหนวยงานเครอขายของกลมความหลากหลายทางเพศ เปนตน ทงนเพอใหเกดเครอขายการทำงานทสามารถแลกเปลยนกนในวงกวาง อนจะเปนประโยชนในการทำงานเชงสาธารณะ ในประเดนทเกยวของกบสขภาวะทางเพศของสาวประเภทสองในอนาคต

��.indd 75 9/28/08 12:08:32 PM


บรรณานกรม

เทอดศกด รมจำปา. 2548. การระเบดขนของอตลกษณทางเพศในสงคมไทย

กบการทาทายโลกาภวตนเกย และทฤษฎเพศทแตกตางของตะวนตก.

ใน กฤตยา อาชวนจกล และวรรณา ทองสมา (บรรณาธการ). ผหญง

ในวาทกรรมสทธทางเพศ. เชยงใหม : ศนยสตรศกษา คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม และมลนธรอคกเฟลเลอร. หนา 216-256.

บษกร กาศมณ, 2548. บทเรยนเรองความปรารถนา : กรณประเทศไทย ใน

กฤตยา อาชวนจกล และวรรณา ทองสมา (บรรณาธการ). ผหญงใน

วาทกรรมสทธทางเพศ. เชยงใหม : ศนยสตรศกษา คณะสงคมศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม และมลนธรอคกเฟลเลอร. หนา 171-215.

เปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา. 2546. การชวงชงอตลกษณ “กะเทย” ใน

คาบาเรตโชว. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาพฒนาสงคม คณะ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

เปรมปรดา ปราโมช ณ อยธยา. 2549. กะเทยเยยเวท. กรงเทพฯ : มตชน.

ลซ คาเมรอน. 2549. เซกซเวรกเกอร, กะเทย และชายทมเพศสมพนธกบชาย

ประเทศไทย. โครงการสขภาพทางเพศและสทธ, the Open Society

Institute.

วลาสน พพธกล. 2547. สามเพศสรระและสเพศวถ : การปรบโฉมใหมของ

วาทกรรมเพศสภาพและเพศวถในยคสงคมไทยรวมสมย ใน กาญจนา

แกวเทพ และพรศรา แซกวย (บรรณาธการ). เพศวถ : วนวาน วนน

และวนพรงทจะไมเหมอนเดม. เชยงใหม : ศนยสตรศกษา คณะ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม และมลนธรอกกเฟลเลอร.

หนา 25-64.

สาล เกยวการคา และสมชน ออนซา จเนยร (แปล). 2549. สงครามในเลอด

เพศ การเมอง และเอดสในเอเชยตะวนออกเฉยงใต. กรงเทพฯ :

โครงการอาณาบรเวณศกษา 3 ภมภาค และศนยมานษยวทยาสรนธร.

��.indd 76 9/28/08 12:08:32 PM



สำนกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ กระทรวงสาธารณสข.

2548. แนวคดทศทาง นโยบายเรองเอดส. เอกสารประกอบการสมมนา

ระดบชาตเรองโรคเอดส ครงท 9. กรงเทพฯ : กระทรวงสาธารณสข.

สไลพร ชลวไล. 2550. เพศไมนง ตวตน เพศภาวะ เพศวถ ในมตสขภาพ.

กรงเทพฯ : ภาคความรวมมอในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตดาน

เพศภาวะ เพศวถ และสขภาพ.

แฉกะเทยวยรน ตด-แตว แหตดลกอณฑะ เปนแฟชนเชอสวยเหมอนหญง

แพทยชอนตราย. ใน ไทยรฐ ปท 59 ฉบบท 18328 วนพฤหสบด

ท 27 มนาคม พ.ศ. 2551.

ตดอณฑะเสยงมะเรง. ใน เดลนวส ฉบบท 21 วนเสารท 5 เมษายน พ.ศ.

2551.

��.indd 77 9/28/08 12:08:32 PM

Documents

ชีวิต ตัวตน และเรื่องเพศของสาวประเภทสอง