ЭнэтхэгийнЭнэтхэгийн зураач зураач урчууд,урчууд, уран барималчид уран барималчид болон барилгачдын бүтээлдээ ашигладаг болон барилгачдын бүтээлдээ ашигладаг уран сайхнысайхны хэлбэрүүдийн дуусашгүй хэлбэрүүдийн дуусашгүй үлгэрүлгэр загвар загвар нь нь байгальбайгаль юм. юм.

Тэд уран барилга болон уран барималын элементүүдээ ургамал, амьтны хэлбэрүүдтэй адилтган,эдгээрээс санаа авч бүтээж иржээ.

1. Хараппийн буюу Мохенжо даро-ийн соёл /МЭӨ 3000-2000 жилийн эхний хагас/

2. Маурийн хаанчлал буюу Ашокийн урлаг /МЭӨ 268-232 он/

3. Кушаны хаанчлал /МЭӨ III-I зуун/

4. Гуптуудын хаанчлалын үе /VI зуун/

5. VI-Х зууны Энэтхэг

6. Лалын хаанчлалын үе /XI-XVIII зуун/

Энэтхэгийн урлаг:

Хараппа-ийн Хараппа-ийн буюу Мохенжо буюу Мохенжо даро-ийн соёлдаро-ийн соёл

/МЭӨ 3000-2000 он//МЭӨ 3000-2000 он/

Эртний Энэтхэгийн соёл иргэншил Инд мөрний сав газарт МЭӨ 3000 жилийн тэртээд үүссэн гэдэг. Энэ үеийг гэрчлэх хамгийн чухал олдворууд нь өнөөгийн Пакистаны нутаг Хараппа ба Мохенжо-даро дахь эртний хотын балгасаас олдсон байна. ХХ зууны 20-иод онд энэ газар малталт хийснээр хүн төрөлхтөнд нээгдсэн эртний иргэншлийг Хараппийн буюу Мохенжо даро-ийн соёл гэж нэрлэжээ. Хараппагийн соёл иргэншилийг МЭӨ 3000 жилийн дунд орчмоос.

МЭӨ 2000 жилийн эхний хагас хүртэл оршиж байжээ гэж үздэг. Туурвисан урлагийн сор бүтээлүүд нь Хараппа-ийн соёл иргэншил их өндөр түвшинд байсныг гэрчилнэ.

Бүжигчин бүсгүй

МЭӨ МЭӨ 3000-20003000-2000

Маурийн хаанчлал

буюу Ашокийн урлаг

/МЭӨ 321 он//МЭӨ 321 он/

МЭӨ 321 онд Энэтхэгт анхны нэгдсэн улс бий болсон. Уран барилга, байгууламжийн ихэнхийг модоор бүтээж байсан бөгөөд Ашок хааны /МЭӨ 268-232 он/ үед Буддын шашинг төрийн шашин болгосноор барилга байгууламж, уран барилгадаа чулууг ашиглаж эхэлсэн.

Засаг захиргаа нь “Ашокийн Засаг захиргаа нь “Ашокийн урлаг” хэмээн нэрлэсэн нүсэр урлаг” хэмээн нэрлэсэн нүсэр том хэмжээний бүтээлүүд, том хэмжээний бүтээлүүд, байгууламжууддаа байгууламжууддаа буддын буддын шашны шашны гол гол үндэслэлийг үндэслэлийг мөнхжүүлэхээр эрмэлзэж байсан. мөнхжүүлэхээр эрмэлзэж байсан. Үүний нэгэн жишээ бол хааны Үүний нэгэн жишээ бол хааны зарилгийг сийлсэн Станбха зарилгийг сийлсэн Станбха баганууд юм.баганууд юм.

Стамбха багана

Стамбха хэмээх багана нь маш сайтар өнгөлсөн чулуун шон юм. Стамбханууд нь өндрөөрөө арав метрээс давах бөгөөд тэдгээрийн оройг хvчирхэг амьтдны дvрслэл бvхий уран баримлаар чимдэг ажээ. Тийм бvтээлvvдийн хамгийн алдартай нь Сарнатха-гийн арслан оройт багана юм.

Ашок хааны үеэс уран барилгад буддын Ашок хааны үеэс уран барилгад буддын шашны дурсгалын болон оршуулгын шашны дурсгалын болон оршуулгын суваргуудыг байгуулах явдал ихэд суваргуудыг байгуулах явдал ихэд дэлгэрсэн аж. Эхний үедээ суваргууд нь дэлгэрсэн аж. Эхний үедээ суваргууд нь Буддагийн шүтээнийг хадгалахад л Буддагийн шүтээнийг хадгалахад л зориулагдаж байлаа. Буддаг орчлонгоос зориулагдаж байлаа. Буддаг орчлонгоос хальсны дараа оршуулагынх нь хальсны дараа оршуулагынх нь байгууламж ямар байх тухай өөрөөс нь байгууламж ямар байх тухай өөрөөс нь асуусанд тэрээр нөмрөгөө газар дэлгэж, асуусанд тэрээр нөмрөгөө газар дэлгэж, буяныхаа аягыг хөмрөн тавьсан ба үүнээс буяныхаа аягыг хөмрөн тавьсан ба үүнээс хойш суваргуудыг нь хагас бөмбөрцөг хойш суваргуудыг нь хагас бөмбөрцөг хэлбэртэй хийх болсон гэдэг домог бий.хэлбэртэй хийх болсон гэдэг домог бий.

Санчи суврага

МЭӨ 300-232 он

Энэтхэгийн хамгийн эртний уран барилгын дурсгалаас өнөөг хvртэл нэлээд сайн хадгалагдан vлдсэн нь Мауричуудын vед босгосон Санчи суврага юм. Энэхvv хагас бөмбөлөг хэлбэрийн байгууламж нь зан vйл, ёслол хийж тойрон явах зориулалт бvхий дугуй довжоон дээр байрлах бөгөөд өмнө талаас нь  довжоо руу өгсөх шаттай.

Суврагыг шоо дөрвөлжин чулуугаар барьсан нь “газар” буюу Мера уулыг бэлгэдсэний илэрхийлэл аж. Суврагыг хvрээлсэн дугуй том хашаа орчлонгийн дөрвөн зvг харсан хаалгуудтай бөгөөд тэдгээрийг ингэмэл баримлаар баялаг чимсэн байна.

/МЭӨ /МЭӨ I-III I-III зуун/зуун/

Кушаны Кушаны хаанчлал хаанчлал

Энэтхэгийн урлагийн Энэтхэгийн урлагийн цэцэглэлтийн үед шашны шинэ цэцэглэлтийн үед шашны шинэ дүрүүдийн үүсэл /будда бурхны дүрүүдийн үүсэл /будда бурхны Буддагийн дүр/, Мауричуудын Буддагийн дүр/, Мауричуудын үед тавигдсан уран барилга ба үед тавигдсан уран барилга ба уран баримлын үндсэн уран баримлын үндсэн чиглэлүүдийн өндөр хөгжил чиглэлүүдийн өндөр хөгжил хамрагддаг. Кушаны хаадууд хамрагддаг. Кушаны хаадууд МЭӨ МЭӨ I-IIII-III зуунд хойд Энэтхэг, зуунд хойд Энэтхэг, орчин үеийн Пакистан, орчин үеийн Пакистан, Афганистан болон Дундад Афганистан болон Дундад Азийн нутгуудыг багтаасан асар Азийн нутгуудыг багтаасан асар том гүрнүүдийг байгуулжээ. том гүрнүүдийг байгуулжээ.

Буддын шашинтны уран барилгад сvм хийдийн хашаа, хаалгыг ингэмэл баримлуудаар ихэд баялаг чимэглэдэг. Эдгээр ингэмэл барималд хvмvvний болоод амьтдын ертанцийг vзvvлэхдээ ургамлын гаралтай хээ угалзыг ашиглах нь элбэг. Vүний тод жишээ бол Санчи суваргын Якши-ны дvр юм.

Якши-ны дvр / МЭӨ I зуун /

Дар-эхийн нvцгэн бие уран эвсэг хөдөлж, гар нь амро модны өтгөн навчист шингэсэн нь онцгой гоёмсог харагдана. Эмэгтэйн хөдөлгөөн хөнгөн уян хийгээд бие нь  бодитой, элдэв маяггvй байгаа нь гоо сайхан булбарай биеийг vзvvлэх оновчтой илэрхийлэл болсон байна.

Энэтхэгчүүдийн төсөөлөлд Энэтхэгчүүдийн төсөөлөлд хүмүүс, амьтад, ургамал, тэр ч хүмүүс, амьтад, ургамал, тэр ч бүү хэл, дээд тэнгэрийн бурхад бүү хэл, дээд тэнгэрийн бурхад хүртэл хоорондоо тайлагдашгүй хүртэл хоорондоо тайлагдашгүй уяагаар холбоотой гэж үздэг уяагаар холбоотой гэж үздэг байна. Байгальд дурлах, байна. Байгальд дурлах, байгалийн хүч чадал, олон талт байгалийн хүч чадал, олон талт баялаг өнгө төрхийг бахдан, баялаг өнгө төрхийг бахдан, түүнтэй нийцэх, түүний бүх л түүнтэй нийцэх, түүний бүх л илрэлд агуулагдаж буй амьдрал илрэлд агуулагдаж буй амьдрал бол Энэтхэгийн урлагийн үндсэн бол Энэтхэгийн урлагийн үндсэн сэдэв юм. сэдэв юм.

МЭӨ МЭӨ I-IYI-IY зууны Энэтхэгийн зууны Энэтхэгийн уран сайхны соёлд нэлээд уран сайхны соёлд нэлээд өөрчлөлт гарч, дүрслэх урлагт өөрчлөлт гарч, дүрслэх урлагт Буддаг ямар нэгэн ариун гэгээн Буддаг ямар нэгэн ариун гэгээн бодь мод, амьдралын хүрд зэргээр бодь мод, амьдралын хүрд зэргээр бэлэгдэх бус харин хүний дүрээр бэлэгдэх бус харин хүний дүрээр төлөөлөх болов. төлөөлөх болов.

Бурхан багБурхан багшш

Завилан суухдаа хөлийн улыг дээш харуулсан байдлаар Бурхан багшийг бvтээснээс хойш лам нар ингэж суудаг болсон гэдэг. Бурхан багшийн хуруунууд бие биендээ барилдсан байгаа нь “сургаал” айлдаж буйг илэрхийлнэ. Энэтхэгийн дvрслэх урлагт Будда бурхны гэгээрлийн тодорхой vе шатуудыг гарын алга, хурууны тусгай байрлалаар илэрхийлж байсан нь мэргэн цэцнийг vзvvлэх систем бvрэлдэн тогтоход нөлөөлжээ. Энэхvv бvтээлд Буддагийн мөрөн дээгvvрээ хуниралдуулан тохсон орхимж биеийг нь бvтэн халхлах ч, том овор төрхийг нь далдалсангvй.

Гуптуудын Гуптуудын хаанчлалыхаанчлалы

н үен үе/320-/320-VIVI зуун/ зуун/

Уран сайхны соёлд буддын урлаг өөрийн цэцэглэлтийн дээд шатанд хүрсэн бөгөөд Индуизмийн бурхдын дүрслэлд урт удаан хугацаагаар байраа тавьж өгөөгүй билээ. Гуптуудын эрин үед агуйн уран барилга

улам хөгжжээ.

Гуптуудын засаглалын /320 оноос VI зуун/ үед шинжлэх ухаан, гүн ухаан, утга зохиол цэцэглэн хөгжсөн бөгөөд янз бүрийн салбар дахь эртний аман зохиол, номлолуудыг бичиг үсгээр тэмдэглэн үлдээсэн байна. Гуптын удмын үе залгамжилсан хаадууд Индуизмийг шүтсээр байсан.

Ажант дахь агуйн Ажант дахь агуйн ссvмvvдийн цогцолборvмvvдийн цогцолбор / / IY-YII зуунIY-YII зуун / /

Гуптын удмын хаанчлалын vед Энэтхэгт агуйн уран барилга улам бvр хөгжив. Vvний яруу жишээ бол уран барилга, уран баримал, уран зургийн гайхамшигт нэгдлийг харуулдаг Ажант дахь агуйн цогцолбор юм. Аварга уулын гуч шахам агуйнуудад Буддын шашны сургууль, хурлын болон мөргөлийн сvмvvд, бvтээн туурвих урлангууд vйл ажиллагаагаа өрнvvлдэг ба халуун өдрvvдийн нvсэр хөдөлмөрийн дараа агуйн байгууламжууд мөргөл vйлдэнгээ сэрvvцэн амрах таатай нөхцлийг бvрдvvлдэг аж. Ажантын хадны агуйн цогцолбор нь юуны өмнө

уран зургаараа алдаршжээ. Ажантын ханын зургууд IV-VII зууны

үед хамаарах ба агуйнуудын тааз, туурга төдийгvй баганууд дээр зурагдсан зохиомжууд өнгө болон уран зураасуудаараа гайхуулдаг. Агуйн ханын зургуудын агуулга хvнд хэцvv, нарийн төвөгтэй бөгөөд олон хvнтэй зохиомжуудад алслалт vгvй ч эзлэхvvнт байдал тод харагддаг. Гоёмсог зураас, өнгө, хэмнэл зэргийг бvтээл бvхнээс харах боломжтой. Өнгө будаг нь олон янз бус ч эсрэг тэсрэгийн баялаг зохицлуудаараа ер бусын сэтгэгдэл төрvvлнэ.

VI-XVI-X зуунызууны

ЭнэтхэгЭнэтхэг

Гуптуудын хаанчлалын дараа VI зуунд Энэтхэг хэд хэдэн жижиг улс болон задарчээ. Эдгээр улсууд зөвхөн цэргийн хүчинд бус бас индуизмийн шүтлэгт тулгуурлаж байв. Энэхүү шүтлэг дэндүү өргөн тархснаар дундад зууны үед индуизмийн гол бурхад Шива, Вишня, Брахма нарын гурвалд зориулан сүм хийдүүд босгож байлаа.

Лалын хаанчлалын үе:Лалын хаанчлалын үе:

1. Лалын хаанчлалын эхний 1. Лалын хаанчлалын эхний үе үе

/ / XIXI--XYIXYI зууны эхний хагас / зууны эхний хагас /

2.2. Их Моголын хаанчлалын үе Их Моголын хаанчлалын үе

//XYI-XYIIIXYI-XYIII зуун/ зуун/

Лалын хаанчлалынЛалын хаанчлалын эхний үе эхний үе //XIXI--XYIXYI зууны эхний хагас/ зууны эхний хагас/

МЭӨ МЭӨ YIIIYIII зуунд анх удаа зуунд анх удаа лалын байлдан дагуулагчид лалын байлдан дагуулагчид Энэтхэг рүү довтолжээ. Таван Энэтхэг рүү довтолжээ. Таван зууны дараа лалын хаадууд зууны дараа лалын хаадууд Энэтхэгийн бараг бүх нутгийг Энэтхэгийн бараг бүх нутгийг эрхэндээ оруулж чадсан байна. эрхэндээ оруулж чадсан байна. Түрэмгийлэгчид буддын сүм Түрэмгийлэгчид буддын сүм хийдүүд, шүтээнүүд, бүхэл бүтэн хийдүүд, шүтээнүүд, бүхэл бүтэн хотуудыг хайр найргүй устгаж, хотуудыг хайр найргүй устгаж, хүн амыг хядаж, урчуудыг боол хүн амыг хядаж, урчуудыг боол болгов. Байлдан эзлэгсэд болгов. Байлдан эзлэгсэд сүйтгэгдсэн уран барилгын сүйтгэгдсэн уран барилгын үлдэгдлийг босгож өөрсдийн үлдэгдлийг босгож өөрсдийн урлаг болгох гэж оролдож байв. урлаг болгох гэж оролдож байв.

Бүхэл бүтэн барилгын Бүхэл бүтэн барилгын жижиг хэсгүүд, юуны жижиг хэсгүүд, юуны өмнө баганууд, өмнө баганууд, шонгууд, уран шонгууд, уран баримлын баримлын чимэглэлүүд , чимэглэх чимэглэлүүд , чимэглэх урлагийн хэсгүүдийг урлагийн хэсгүүдийг оруулан лалын оруулан лалын байгууламж болгожээ. байгууламж болгожээ.

Эдгээрээс хамгийн том нь Эдгээрээс хамгийн том нь өөндрндрөөөөррөөөө 70 гаруй метр Кутб-Минарын цамхаг 70 гаруй метр Кутб-Минарын цамхаг

юм. Доороосоо дээш vл мэдэг юм. Доороосоо дээш vл мэдэг нарийссан энэ баганан цамхгийн нарийссан энэ баганан цамхгийн гадаргуу маш нарийн ур хийцтэй, гадаргуу маш нарийн ур хийцтэй,

олон давхар байгууламж мэт олон давхар байгууламж мэт шийдэгджээ.шийдэгджээ.

Кутб-Минарын цамхагКутб-Минарын цамхаг

XII-XIII зуунд XII-XIII зуунд Энэтхэгт лалын Энэтхэгт лалын

шашны шашны байгууламжийн байгууламжийн vндсэн тvндсэн төөррөөл, л,

тухайлбал, мечет тухайлбал, мечет (сvм), минарет (сvм), минарет

(сvмийн дэргэдэх (сvмийн дэргэдэх цамхаг) медрес цамхаг) медрес (лалын шашны (лалын шашны

сургуультай сургуультай хийд), бунхнууд хийд), бунхнууд

бий болсон байна. бий болсон байна.

//XYI-XYIIIXYI-XYIII зуун/ зуун/

Их Моголын Их Моголын хаанчлалхаанчлал

Эзэн хаан Акбар зэрлэг заанЭзэн хаан Акбар зэрлэг заан барихыг барихыг харж байна.харж байна. Номын чимэг зурагНомын чимэг зураг

Энэтхэгийн газар нутаг дээр өөрийн Энэтхэгийн газар нутаг дээр өөрийн нэгдсэн улсыг байгуулсан хүн бол Акбар нэгдсэн улсыг байгуулсан хүн бол Акбар /1556-1605/ хаан юм. Акбар бүх Энэтхэгийг /1556-1605/ хаан юм. Акбар бүх Энэтхэгийг нэгтгэхийг эрмэлзэж байснаас лалын урлаг нэгтгэхийг эрмэлзэж байснаас лалын урлаг дахь Энэтхэгийн нөлөөг хүчтэй болгов. дахь Энэтхэгийн нөлөөг хүчтэй болгов. Ингэснээр байгууламжуудын хэлбэрээс Ингэснээр байгууламжуудын хэлбэрээс энгийн хөшмөл байдал алга болж, уран энгийн хөшмөл байдал алга болж, уран барилга , түүний орон зай илүү тансаг барилга , түүний орон зай илүү тансаг болжээ. болжээ.

Жижиг уран зургийн зохиомжууд нь хvн ба амьтан, хvн ба байгаль гэсэн сэдвийг ихэвчлэн хөндсөн байдаг нь

тэдгээрийн хvйн холбоог vзvvлэх энэтхэгийн урлагийг

бас нэгэн уламжлалын баталгаа болдог.

Их Моголын хаанчлалын үед энэтхэгийн жижиг уран зураг цэцэглэн хөгжсөн. Моголын ордны жижиг зургийн хэв маягийг Акбарын ордон дахь амьдралын огцлогууд тодорхойлдог. Ордны ихэнх зургийн бүтээлүүдийн хэв маяг нь персийн урлагийг санагдуулах ба уран бүтээлч зургийг хөнгөн, тодорхой, хамгийн жижиг боловч үнэтэй, нарийн зүйлийг орхилгүй хичээн гүйцэтгэсэн харагдана.

Шах-Жаханы Шах-Жаханы ((1627-1658 он1627-1658 он))Агра дахь Таж-Махалын бунхан Агра дахь Таж-Махалын бунхан

((1632-16531632-1653))Мумтаз-Махалынхаа дурсгалд Мумтаз-Махалынхаа дурсгалд зориулан байгуулсан билээ.зориулан байгуулсан билээ.