Сэдэв: Эртний улсуудын

аж ахуй

-Эртний улсуудын аж ахуйг үнэн зөв

танин мэдэх

- Эртний улсуудын аж ахуйг

харьцуулж нийтлэг онцлогийг

тодоруулах

-Эртний улсуудын аж ахуйн хосгүй

дурсгалуудын ач холбогдлыг ухан

ойлгож тэдгээрийг хайлан

хамгаалах үзэлтэй болох.

-Мал аж ахуй

- Ан агнуур

- Гар үйлдвэрлэл

- Газар тариалан

- Худалдаа

-Хэсэг бүрт өөр өөр зураг өгч

ажиллуулах

-Зургийг хэсгийн илтгэгч гарч

тайлбарлах

Этний улсуудын байгаль цаг уурын ижил

нөхцлөөс хамаарч бэлчээрийн мал аж ахуй голлон

эрхэлнэ.

Бэлчээрийн мал аж ахуй байгалийн шалгаралд

зохицсон, тэсвэр хатуужилтай сайн нь шилэгдэж

үлддэг онцлогтой.

Хүннү, Сяньби, Нируны мал аж ахуй нь сүргийн

бүрэлдэхүүн ий хувьд : бог, бод

Хүн ам нь бэлчээрийн мал аж ахуй эрхэлж

нүүдэллэн амьдардаг тул эртний улсуудыг

нүүдэлчдийн улс гэх ба сүү, айраг, тараг, аарц,

ааруул зэрэг цагаан идээ боловсруулах арга

технологи өндөр байсан.

Хүннү болон эртний улсуудад ан гөрөө нь аж

ахуйн чухал салбар байв. Ав хомрого агнуурын гол

хэлбэр байжээ. II зууны 70-аад оны үед Хүннүгийн

шаньюй 100 мянган морьт цэрэгтэй ав хомрого

хийж байсан мэдээ байдаг.

Ан гөрөө

Ав хомрого (олноор хийнэ)

Ахуйн хэрэгцээгээ

хангах

Цэргийн бэлтгэл

сургууль хийх

Ан ав (цөөнөөр

хийнэ)

Ахуйн хэрэгцээгээ

хангах

Хүннүчүүд арьс шир, ангийн үс, мод, шавар, чулуу,

алт, хүрэл, төмөр, яс зэргийг өдөр түвшинд

боловсруулж сурчээ. Түүгээр тэрэг тоног, эмээл,

гэр, ваар сав зэрэг бүтээгдэхүүн хийдэг байжээ.

Сяньбид гар урлал сайн хөгжиж, үхрийн эврэн нум,

алт мөнгөн эдлэл, арьс нэхийгэр хийсэн дээл, бөс

бараа зэргээрээ алдартай байжээ.

Хүннүчүүд мод боловсруулахдаа төмөр хөрөө

хэрэглэж гэрийн мод, тавилга, эмээл, барилга

барьдаг болсноороо өмнөх үеийнхнээсээ илүүтэй.

Вааран тогооТємєр амгай

Хvрэл таваг

Дэнгийн шавар цєгц

Мєнгєн халбагахэрэм

Хэнтий аймгийн Баян-Адрага сум

Морины дvрст алтан шармал чимэг

Хаш Чулуун чимэг

Шувууны дvрст

чулуун сувс

Хүннү ширдэг /Ноён уул/

• Хүннү, Сяньби нар монгол амуу зэрэг тариа бага

зэрэг тарьж байжээ. Хүннүчүүд хот суурин

байгуулж, хажууд нь тариалан эрхэлдэг байв.

•Хүннүгийн Ноѐн уулын булшнаас хар будааны үр,

Иволгийн балгаснаас хар будаа, улаан буудайн үр,

төмөр анжисны хошуу, зээтүү, хадуур зэрэг

тариалангийн багаж олдсоноос гадна тариа

хадгалах том ваар олджээ.

• Эртний улсуудаас Түрэгүүд газар тариалан арай

түлхүү эрхэлдэг байжээ.

• Монгол орны эрс тэс, хуурай сэрүүн нөхцөлд

газар тариалан эрхлэхэд төвөгтэй, үр ашиг муутай

байснаас газар тариалан сайн хөгжөөгүй.

Том ваар, Ноён уулын 1-р булш

• Аливаа ард түмэн өөрсдийн хийдэггүй зүйлээ

бусад орноос худалдан авч хэрэгцээгээ хангадаг.

•Тэр үеийн хүмүүс үр тариа, бөс бараа зэрэг

зүйлийг Хятад болон Дундад Азийн орнуудаас

худалдан авч оронд нь мал, ноос, ноолуур, арьс

шир, ангийн арьс үс худалдаалдаг байжээ.

Байгалийн баялагаа бараг худалдаалдаггүй байв.

Харин Хятадын удирдагчид нүүдэлчдийг хэрэгцээт

зүйлээр гачигдуулж сулруулах, эрхшээлдээ

оруулахыг чухалчлан нүүдэлчдийн хүссэнээр тэр

бүр худалдаа хийдэггүй. Нүүдэлчдийн довтолгоонд

цохигдон аргагүй болсон үедээ л худалдаа хийдэг

байжээ. Хүннүчүүд өрнөдөөс, шүр, болор авч

хятадад худалдаж байжээ.