Շրջակա Շրջակա միջավայրմիջավայր

Շրջակա միջավայրՇրջակա միջավայր«Շրջակա միջավայր» — ընդհանուր հասկացություն, որը «Շրջակա միջավայր» — ընդհանուր հասկացություն, որը կոնկրետ ընտրված տարածքում բնութագրում է բնական կոնկրետ ընտրված տարածքում բնութագրում է բնական պայմանները և տվյալ տարածքի էկոլոգիական վիճակը: պայմանները և տվյալ տարածքի էկոլոգիական վիճակը: Որպես կանոն, այս տերմինի կիրառումը վերաբերում Որպես կանոն, այս տերմինի կիրառումը վերաբերում է երկիր մոլորակի մակերևույթի բնական պայմանների է երկիր մոլորակի մակերևույթի բնական պայմանների նկարագրմանը, նրա լոկալ և նկարագրմանը, նրա լոկալ և գլոբալ էկոհամակարգերի վիճակին` ներառելով անկենդան գլոբալ էկոհամակարգերի վիճակին` ներառելով անկենդան բնությունը և նրա ներգործությունը մարդու հետ: բնությունը և նրա ներգործությունը մարդու հետ: Բարենպաստ շրջակա միջավայրը միջավայր է, որի որակը Բարենպաստ շրջակա միջավայրը միջավայր է, որի որակը ապահովում է բնական էկոհամակարգերի, բնության և ապահովում է բնական էկոհամակարգերի, բնության և բնաանտրոպոգեն օբյեկտների կայուն գործառնությունը: բնաանտրոպոգեն օբյեկտների կայուն գործառնությունը: Շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտի նորմատիվները Շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտի նորմատիվները (հետագայում նաև բնապահպանական նորմատիվներ) (հետագայում նաև բնապահպանական նորմատիվներ) շրջակա միջավայրի որակի և նրա վրա թույլատրելի շրջակա միջավայրի որակի և նրա վրա թույլատրելի ազդեցության սահմանված նորմատիվներ են, որոնց ազդեցության սահմանված նորմատիվներ են, որոնց պահպանումը ապահովում է բնական էկոլոգիական պահպանումը ապահովում է բնական էկոլոգիական համակարգի կայուն գործունեությունը և պահպանում է համակարգի կայուն գործունեությունը և պահպանում է կենսաբանական բազմազանությունը: Այսպիսով, կենսաբանական բազմազանությունը: Այսպիսով, բարենպաստ շրջակա միջավայր ունենալու իրավունքը բարենպաստ շրջակա միջավայր ունենալու իրավունքը ապահովվում է բնապահպանական նորմատիվների ապահովվում է բնապահպանական նորմատիվների համակարգով, իսկ այդ իրավունքի պահպանման չափանիշը համակարգով, իսկ այդ իրավունքի պահպանման չափանիշը շրջակա միջավայրի որակի և նրա վրա ազդեցությունների շրջակա միջավայրի որակի և նրա վրա ազդեցությունների համապատասխանությունն է բնապահպանական համապատասխանությունն է բնապահպանական նորմատիվներին:նորմատիվներին:

163 երկրների էկոլոգիական վարկանիշի համաձայն, 163 երկրների էկոլոգիական վարկանիշի համաձայն, որ կազմել են ԱՄՆ փորձագետները, Հայաստանն որ կազմել են ԱՄՆ փորձագետները, Հայաստանն զբաղեցնում է 76-րդ տեղը: ԱՄՆ փորձագետները զբաղեցնում է 76-րդ տեղը: ԱՄՆ փորձագետները հաշվի են առել ջրի, օդի վիճակը, ինչպես նաև հաշվի են առել ջրի, օդի վիճակը, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի պահպանության պետական շրջակա միջավայրի պահպանության պետական քաղաքականությունը: Մասնագետների կարծիքով, քաղաքականությունը: Մասնագետների կարծիքով, պարզվել է, որ  էկոլոգիական իրավիճակը պարզվել է, որ  էկոլոգիական իրավիճակը Հայաստանում փոքր-ինչ ավելի բարվոք է, քան Հայաստանում փոքր-ինչ ավելի բարվոք է, քան Ադրբեջանուն (84-րդ տեղ), և մի քիչ ավելի վատ, քան Ադրբեջանուն (84-րդ տեղ), և մի քիչ ավելի վատ, քան Վրաստանում (59-րդ տեղ):  Վրաստանում (59-րդ տեղ): 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱՐՁԵԼ Է

ԲԻԶՆԵՍԻ ԵՎ ՓՈՂԻ ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔԻ ԶՈՀ

«Իրավիճակը Հայաստանում այնպիսին է, որ երկրին «Իրավիճակը Հայաստանում այնպիսին է, որ երկրին հնարավորություն չի ընձեռում ավելի բարձր տեղ հնարավորություն չի ընձեռում ավելի բարձր տեղ

զբաղեցնել վարկանիշների ցուցակումզբաղեցնել վարկանիշների ցուցակում,, հանրապետությունում առկա է հողի և ջրապաշարների հանրապետությունում առկա է հողի և ջրապաշարների

աղտոտման ինտենսիվ գործընթաց: Այդ ֆոնի վրա,  աղտոտման ինտենսիվ գործընթաց: Այդ ֆոնի վրա,  երկրում չեն գործում բնական պաշարների երկրում չեն գործում բնական պաշարների

վերականգնման մեխանիզմները, ինչը կարող է վերականգնման մեխանիզմները, ինչը կարող է հանգեցնել էկոլոգիական աղետի: «Դժբախտաբար, հանգեցնել էկոլոգիական աղետի: «Դժբախտաբար,

հանրապետությունում մոռանում են էկոլոգիայի հանրապետությունում մոռանում են էկոլոգիայի մասին, երբ խոսք է գնում բիզնեսի և փողերի հետևից մասին, երբ խոսք է գնում բիզնեսի և փողերի հետևից

ընկնելու մասին» ընկնելու մասին»

Էկոլոգների շրջանում առավել մտահոգույթուն է Էկոլոգների շրջանում առավել մտահոգույթուն է հարուցում Հայաստանի ջրային պաշարների վիճակը. հարուցում Հայաստանի ջրային պաշարների վիճակը.

գետերն աղտոտվում են արդյունաբերական գետերն աղտոտվում են արդյունաբերական թափոններով, փոքր ՀԷԿ-երը կառուցվում են մի շարք թափոններով, փոքր ՀԷԿ-երը կառուցվում են մի շարք նորմերի խախտումներով: Պակաս մտահոգիչ չէ նաև նորմերի խախտումներով: Պակաս մտահոգիչ չէ նաև

Սևանին առնչվող իրավիճակը, որը հայտնվել է մի Սևանին առնչվող իրավիճակը, որը հայտնվել է մի շարք ընկերությունների ուշադրության կենտրոնում, շարք ընկերությունների ուշադրության կենտրոնում,

որոնք ցանկանում են արտադրություն սկսել լճի որոնք ցանկանում են արտադրություն սկսել լճի հարևանությամբ: Ընդ որում, ՀՀ բնապահպանության հարևանությամբ: Ընդ որում, ՀՀ բնապահպանության

նախարարությունը թուլացրել է իր դիրքերը և, նախարարությունը թուլացրել է իր դիրքերը և, գործնականում, ոչ մի ազդեցություն չունի գործնականում, ոչ մի ազդեցություն չունի

գործընթացների վրա:գործընթացների վրա:

ԲՆԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ԲՆԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ

ՄԱՐԴԱԾԻՆ ԱՂՏՈՏՈՒՄԸՄԱՐԴԱԾԻՆ ԱՂՏՈՏՈՒՄԸ Երկիր մոլորակի աշխարհագրական թաղանթը

, , , և մասնավորապես կենսոլորտը ինչպես , հայտնի է մեզ միակ նպաստավոր միջավայրն

, է որտեղ ծագել և զարգանում է: , մարդկությունը Բայց հենց մարդկությունն է

որ իր գործունեությամբ խախտում է այդ, հավասարակշռությունը աղտոտում է

, , միջավայրը դարձնում պակաս նպաստավոր իսկ աոանձին դեպքերում էլ՝ աննպաստ և

ուղղակիորեն մարդկանց կյանքի համար:վտանգավոր

Աղտոտում է կոչվում բնական միջավայրի Աղտոտում է կոչվում բնական միջավայրի այնպիսի փոփոխությունը, որը այնպիսի փոփոխությունը, որը

հանգեցնում է երկրահամակարգի հանգեցնում է երկրահամակարգի էկոլոգիական հավասարակշռության էկոլոգիական հավասարակշռության

խախտմանը և կենդանի օրգանիզմների, խախտմանը և կենդանի օրգանիզմների, այդ թվում՝ մարդկանց գոյության այդ թվում՝ մարդկանց գոյության պայմանների վատթարացմանը:պայմանների վատթարացմանը:

Բնական միջավայրի աղտոտումը կարող Բնական միջավայրի աղտոտումը կարող է լինել ինչպես բնածին, այնպես էլ է լինել ինչպես բնածին, այնպես էլ մարդածին: Բնական միջավայրի մարդածին: Բնական միջավայրի

ներկայիս վատթարացման գլխավոր և ներկայիս վատթարացման գլխավոր և առավել վտանգավոր պատճառը առավել վտանգավոր պատճառը

մարդածին աղտոտումն է և կապված է մարդածին աղտոտումն է և կապված է մարդու ար տադրական գործունեության մարդու ար տադրական գործունեության

բացասական հետևանքների հետ:բացասական հետևանքների հետ:

ԱՂՏՈՏՄԱՆ ԱՂՏՈՏՄԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸՏԵՍԱԿՆԵՐԸ

► ՖիզիկականՖիզիկական► քիմիականքիմիական► կենսաբանականկենսաբանական

Ֆիզիկական է կոչվում այն Ֆիզիկական է կոչվում այն աղտոտումը, որի հետևանքով աղտոտումը, որի հետևանքով

փոփոխվում են միջավայրի փոփոխվում են միջավայրի ֆիզիկական ցուցանիշները, ֆիզիկական ցուցանիշները,

օրինակ` ջերմությունը, օրինակ` ջերմությունը, խոնավությունը, խոնավությունը,

լուսավորվածությունը, աղմուկի լուսավորվածությունը, աղմուկի մակարդակը, ռադիոակտիվ մակարդակը, ռադիոակտիվ

ճառագայթումը, ճառագայթումը, էլեկտրամագնիսականությունը։էլեկտրամագնիսականությունը։

Քիմիական աղտոտման Քիմիական աղտոտման դեպքում տեղի է ունենում դեպքում տեղի է ունենում

միջավայրի քիմիական միջավայրի քիմիական հատկանիշների փոփոխություն: հատկանիշների փոփոխություն:

Միջավայր են թափանցում Միջավայր են թափանցում այնպիսի քիմիական նյութեր, այնպիսի քիմիական նյութեր,

որոնք չեն «մարսվում» բնության որոնք չեն «մարսվում» բնության կողմից և մյուս նյութերի հետ կողմից և մյուս նյութերի հետ քիմիա կան ռեակցիայի մեջ քիմիա կան ռեակցիայի մեջ

մտնելով՝ միջավայրը մտնելով՝ միջավայրը վտանգավոր են դարձնում վտանգավոր են դարձնում կենդանի օրգանիզմների կենդանի օրգանիզմների

համար։համար։

Կենսաբանական աղտոտում Կենսաբանական աղտոտում կոչվում են բնական կոչվում են բնական

միջավայրի այն միջավայրի այն փոփոխությունները, երբ փոփոխությունները, երբ

միջավայր են թափանցում և միջավայր են թափանցում և բազմանում մարդու համար բազմանում մարդու համար

ոչ ցանկալի կենդանի ոչ ցանկալի կենդանի օրգանիզմներում: օրգանիզմներում:

Օրգանիզմները Օրգանիզմները կարողկարող են են մարդու առողջության համար մարդու առողջության համար

ուղղակի վտանգ ծառայել կամ էլ ուղղակի վտանգ ծառայել կամ էլ փոխել փոխել

կենսահամակեցությունների կենսահամակեցությունների զարգացման ընթացքը զարգացման ընթացքը

անբարենպաստ ուղղությամբ և անբարենպաստ ուղղությամբ և ի վերջո հանգեցնել բնական ի վերջո հանգեցնել բնական

պայմանների ընդհանուր պայմանների ընդհանուր վատթարացման։ Բնական վատթարացման։ Բնական միջավայրի ֆիզիկական միջավայրի ֆիզիկական

աղտոտման հետևանքները աղտոտման հետևանքները անզեն աչքի համար մեծ անզեն աչքի համար մեծ մասամբ տեսանելի են և մասամբ տեսանելի են և

հաղթահարելի։հաղթահարելի։

Բնական միջավայրը ավելի բարդ և Բնական միջավայրը ավելի բարդ և միանգամից դժվար նկատելի միանգամից դժվար նկատելի

վտփոխություններ է կրում քիմիական վտփոխություններ է կրում քիմիական ու կենսաբանական աղտոտման ու կենսաբանական աղտոտման ժամանակ: Դրա հետևանքների ժամանակ: Դրա հետևանքների

վերացումը ավելի դժվարին վերացումը ավելի դժվարին բնապահպանական խնդիր է: բնապահպանական խնդիր է:

Բնական միջավայրն աղտոտող Բնական միջավայրն աղտոտող նյութերը հաշվվում են և իրենց նյութերը հաշվվում են և իրենց

բնույթով ու ծագմամբ շատ բնույթով ու ծագմամբ շատ բազմազան են: Բազմազան է նաև բազմազան են: Բազմազան է նաև

դրանց բացասական ազդեցությունը դրանց բացասական ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի վրա:մարդու օրգանիզմի վրա:

Բնական միջավայրի աղտոտում թույլ Բնական միջավայրի աղտոտում թույլ չտալու և աղտոտված միջավայրը չտալու և աղտոտված միջավայրը

մաքրելու համար անհրաժեշտ է մաքրելու համար անհրաժեշտ է ծանոթ լինել դրանցից գոնե ծանոթ լինել դրանցից գոնե

գլխավորներին:գլխավորներին:

Բնական միջավայրն Բնական միջավայրն աղտոտող նյութերըաղտոտող նյութերը

Բնական միջավայրն աղտոտող նյութերը հաշվվում են և իրենց բնույթով Բնական միջավայրն աղտոտող նյութերը հաշվվում են և իրենց բնույթով ու ծագմամբ շատ բազ մազան են։ Բազմազան է նաև դրանց ու ծագմամբ շատ բազ մազան են։ Բազմազան է նաև դրանց

բացասական ազդեցությունը մարդու օր գանիզմի վրա։բացասական ազդեցությունը մարդու օր գանիզմի վրա։Բնական միջավայրի աղտոտում թույլ չտալու և աղտոտված միջավայրը Բնական միջավայրի աղտոտում թույլ չտալու և աղտոտված միջավայրը

մաքրելու համար անհրաժեշտ է ծանոթ լինել դրանցից գոնե մաքրելու համար անհրաժեշտ է ծանոթ լինել դրանցից գոնե գլխավորներին։գլխավորներին։

Ինչպես աղտոտման տեսակները, որի մասին ասվեց վերևում, այնպես Ինչպես աղտոտման տեսակները, որի մասին ասվեց վերևում, այնպես էլ աղտոտող նյութերը ըստ ծագման բաժանվում են երկու խմբի՝ էլ աղտոտող նյութերը ըստ ծագման բաժանվում են երկու խմբի՝

բնական և արհեստական։բնական և արհեստական։Բնական ծագման աղտոտող նյութերը տարածվում են հրաբխային գոր Բնական ծագման աղտոտող նյութերը տարածվում են հրաբխային գոր

ծունեության, հողի և լեռնապարների լվացման ու տեղատարման, ծունեության, հողի և լեռնապարների լվացման ու տեղատարման, անտառային հրդեհների, ծովի ալեկոծության ու ալեբախության, անտառային հրդեհների, ծովի ալեկոծության ու ալեբախության, բույսերի ու մանրէների քայ քայման և այլ, բնական երևույթների բույսերի ու մանրէների քայ քայման և այլ, բնական երևույթների

հետևանքով։հետևանքով։Արհեստական ծագման (մարդածին) նյութերը գոյանում են հանածո Արհեստական ծագման (մարդածին) նյութերը գոյանում են հանածո վառե լիքի, արդյունաբերական ու կենցաղային թափոնների ցրման-վառե լիքի, արդյունաբերական ու կենցաղային թափոնների ցրման-

տարածման, ինչ պես նաև այրման հետևանքով։ Մեծ չափով այդպիսի տարածման, ինչ պես նաև այրման հետևանքով։ Մեծ չափով այդպիսի նյութեր են առաջանում ներ քին այրման շարժիչներում, նյութեր են առաջանում ներ քին այրման շարժիչներում,

ջերմաէլեկտրակայաններում, հնոցներում ու արդյու նաբերական ջերմաէլեկտրակայաններում, հնոցներում ու արդյու նաբերական վառարաններում էներգակիրների այրումից, դրանց կենցաղային վառարաններում էներգակիրների այրումից, դրանց կենցաղային

նպատակներով օգտագործելիս։նպատակներով օգտագործելիս։Մարդածին աղտոտող նյութերում մեծ բաժին ունեն քիմիական Մարդածին աղտոտող նյութերում մեծ բաժին ունեն քիմիական արդյունաբերության ու ատոմային էներգետիկայի թափոնները, արդյունաբերության ու ատոմային էներգետիկայի թափոնները,

ատոմային զենքի վարձարկումների հետևանքով գոյացած նյութերը։ատոմային զենքի վարձարկումների հետևանքով գոյացած նյութերը։

Þðæ²Î² ØÆæ²ì²ÚðÆ Þðæ²Î² ØÆæ²ì²ÚðÆ ä²Ðä²ÜàôÂÚ²Ü Î²è²ì²ðØ²Ü ä²Ðä²ÜàôÂÚ²Ü Î²è²ì²ðزÜ

βèàôòì²ÌøÀ ºì βèàôòì²ÌøÀ ºì Բ²Ô²¸ð²Ø²êºðÀԲ²Ô²¸ð²Ø²êºðÀ

ԲÜú¶î²¶àðÌØ²Ü Î²è²ì²ðØ²Ü Ð²Ø²Î²ð¶Æ ԲÜú¶î²¶àðÌØ²Ü Î²è²ì²ðØ²Ü Ð²Ø²Î²ð¶Æ βèàôòì²ÌøÀβèàôòì²ÌøÀ

Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝÙ³Ý ¿ÏáÝáÙÇÏ³Ï³Ý Ù»Ë³ÝǽÙÁ áñáßíáõÙ Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝÙ³Ý ¿ÏáÝáÙÇÏ³Ï³Ý Ù»Ë³ÝǽÙÁ áñáßíáõÙ ¿ ‘’Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝÙ³Ý Ù³ëÇÝ’’ ý»¹»ñ³ïÇí ûñ»Ýùáí և ¿ ‘’Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝÙ³Ý Ù³ëÇÝ’’ ý»¹»ñ³ïÇí ûñ»Ýùáí և ݳ˳ï»ëáõÙ ¿.ݳ˳ï»ëáõÙ ¿.

► µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·ÍáõÙ և ýÇݳÝë³íáñáõÙ,µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·ÍáõÙ և ýÇݳÝë³íáñáõÙ,► µÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ û·ï³·áñÍÙ³Ý, ³ÕïáïáÕ Çñ»ñÇ ³ñï³Ý»ïÙ³Ý ßñ³Ï³ µÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ û·ï³·áñÍÙ³Ý, ³ÕïáïáÕ Çñ»ñÇ ³ñï³Ý»ïÙ³Ý ßñ³Ï³

ÙÇç³í³Ûñ և óփáÝÝ»ñÇ ï»Õ³µ³ßËÙ³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇ áñáßáõÙ,ÙÇç³í³Ûñ և óփáÝÝ»ñÇ ï»Õ³µ³ßËÙ³Ý ë³ÑÙ³ÝÝ»ñÇ áñáßáõÙ,► µÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ ¹ÇÙ³ó íճ³ñÙ³Ý ÝáñٳݻñÇ և ã³փ»ñÇ, ³ÕïáïáÕ µÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ ¹ÇÙ³ó íճ³ñÙ³Ý ÝáñٳݻñÇ և ã³փ»ñÇ, ³ÕïáïáÕ

ÝÛáõûñÇ ³ñï³Ý»ïÙ³Ý ßñç³Ï³ ÙÇç³í³Ûñ, óփáÝÝ»ñÇ ï»Õ³µ³ßËÙ³Ý և ³ÛÉ ÝÛáõûñÇ ³ñï³Ý»ïÙ³Ý ßñç³Ï³ ÙÇç³í³Ûñ, óփáÝÝ»ñÇ ï»Õ³µ³ßËÙ³Ý և ³ÛÉ ï»ë³ÏÇ íݳë³Ï³ñ ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝáõÙÁ,ï»ë³ÏÇ íݳë³Ï³ñ ³½¹»óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝáõÙÁ,

► Ó»éݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÝ»ñÇÝ, ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, Ó»éݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ÑÇÙݳ¹ñ³ÙÝ»ñÇÝ, ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ, ÇÝãå»ë ݳև ѳñϳÛÇÝ, Ïñ»¹Çï³ÛÇÝ և ³ÛÉ ³ñïáÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÇÝãå»ë ݳև ѳñϳÛÇÝ, Ïñ»¹Çï³ÛÇÝ և ³ÛÉ ³ñïáÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇÝ Ýñ³Ýó ÏáÕÙÇó Ý»ñ¹ñí³Í ë³Ï³í³Ã³փáÝ և é»ëáõñë³Ëݳ ù³Õ³ù³óÇÝ»ñÇÝ Ýñ³Ýó ÏáÕÙÇó Ý»ñ¹ñí³Í ë³Ï³í³Ã³փáÝ և é»ëáõñë³Ëݳ ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ և ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ áã ³í³Ý¹³Ï³Ý ï»ë³ÏÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳև ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ և ¿Ý»ñ·Ç³ÛÇ áã ³í³Ý¹³Ï³Ý ï»ë³ÏÝ»ñÇ, ÇÝãå»ë ݳև ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Çñ³·áñÍÙ³Ý ³ÛÉ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Çñ³·áñÍÙ³Ý ³ÛÉ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ÙÇçáóÝ»ñÇ ïñ³Ù³¹ñáõÙ,ÙÇçáóÝ»ñÇ ïñ³Ù³¹ñáõÙ,

► Ýßí³Í ϳñ·áí ßñç³Ï³ µÝ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇÝ և Ù³ñ¹áõ ³éáÕçáõÃÛ³ÝÁ ѳëóí³Í Ýßí³Í ϳñ·áí ßñç³Ï³ µÝ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇÝ և Ù³ñ¹áõ ³éáÕçáõÃÛ³ÝÁ ѳëóí³Í íݳëÇ փáËѳïáõóáõÙ,íݳëÇ փáËѳïáõóáõÙ,

► ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ³å³Ñáí³·ñÙ³Ý, ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ѳí³ëï³·ñÙ³Ý և ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ³áõ¹ÇïÇ ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ³å³Ñáí³·ñÙ³Ý, ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ѳí³ëï³·ñÙ³Ý և ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ³áõ¹ÇïÇ Çñ³Ï³Ý³óáõÙ:Çñ³Ï³Ý³óáõÙ:

► ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ íñ³ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ,ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ íñ³ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ,► ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³,ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³,► µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ·áñÍáõÃÝ»áõÃÛ³Ý åɳݳíáñáõÙÁ,µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ·áñÍáõÃÝ»áõÃÛ³Ý åɳݳíáñáõÙÁ,► ϳé³í³ñáÕ ·áñÍáÝÝ»ñ,ϳé³í³ñáÕ ·áñÍáÝÝ»ñ,► ¿ÏáÝáÙÇÏ³Ï³Ý ·áñÍÇùÝ»ñ:¿ÏáÝáÙÇÏ³Ï³Ý ·áñÍÇùÝ»ñ:► ²ß˳ï³Ñ³ïáõóí³Í ³½·³ÛÇÝ µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý ²ß˳ï³Ñ³ïáõóí³Í ³½·³ÛÇÝ µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý

ÁÝóóùáõÙ ³Ûë ѳٳϳñ·Á ¹ñí³Í ¿ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ Ï³é³í³ñÙ³Ý ÁÝóóùáõÙ ³Ûë ѳٳϳñ·Á ¹ñí³Í ¿ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ Ï³é³í³ñÙ³Ý ÑÇÙùáõÙ և ³é³ç³ñÏíáõÙ ¿ å»ï³Ï³Ý և ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáí ÑÇÙùáõÙ և ³é³ç³ñÏíáõÙ ¿ å»ï³Ï³Ý և ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ù³Ï³ñ¹³ÏÝ»ñáí û·ï³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ: û·ï³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ:

► Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, áñÝ Þñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ å³Ñå³ÝáõÃÛ³Ý Ï³é³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·Á, áñÝ û·ï³·áñÍíáõÙ ¿ ½³ñ·³ó³Í »ñÏñÝ»ñáõÙ, ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ý߳ݳϳÉÇó û·ï³·áñÍíáõÙ ¿ ½³ñ·³ó³Í »ñÏñÝ»ñáõÙ, ¿ÏáÉá·Ç³Ï³Ý Ý߳ݳϳÉÇó ѳçáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¿ ѳë»É և ³é³ç³ñÏíáõÙ ¿ ½³ñ·³óáÕ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ¿ ѳë»É և ³é³ç³ñÏíáõÙ ¿ ½³ñ·³óáÕ »ñÏñÝ»ñáõÙ û·ï³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ, å³ïÏ»ñí³Í ¿ (ÜÏ. 1.1): »ñÏñÝ»ñáõÙ û·ï³·áñÍ»Éáõ ѳٳñ, å³ïÏ»ñí³Í ¿ (ÜÏ. 1.1):

¾ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ϳé³í³ñÙ³Ý ³é³çݳÛÇÝ ËݹÇñÁ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ¾ÏáÉá·Ç³Ï³Ý ϳé³í³ñÙ³Ý ³é³çݳÛÇÝ ËݹÇñÁ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ³Õïáïٳٵ å³Ûٳݳíáñí³Í åñáµÉ»ÙÝ»ñÇ µ³ó³Ñ³ÛïáõÙÝ ¿: ¸ñ³ ѳٳñ ³Õïáïٳٵ å³Ûٳݳíáñí³Í åñáµÉ»ÙÝ»ñÇ µ³ó³Ñ³ÛïáõÙÝ ¿: ¸ñ³ ѳٳñ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝÇ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ íñ³ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ և éÇëÏÇ ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝÇ ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ íñ³ í»ñ³ÑëÏáÕáõÃÛáõÝ և éÇëÏÇ ·Ý³Ñ³ï³Ï³Ý, áñÇÝ »ÝóñÏíáõÙ ¿ Ù³ñ¹áõ ³éáÕçáõÃÛáõÝÁ Ýñ³ ³ÕïáïÙ³Ý ·Ý³Ñ³ï³Ï³Ý, áñÇÝ »ÝóñÏíáõÙ ¿ Ù³ñ¹áõ ³éáÕçáõÃÛáõÝÁ Ýñ³ ³ÕïáïÙ³Ý ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ, ÇÝãå»ë ݳև µáõë³Ï³Ý և ϻݹ³Ý³Ï³Ý ³ß˳ñÑÁ áõ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ, ÇÝãå»ë ݳև µáõë³Ï³Ý և ϻݹ³Ý³Ï³Ý ³ß˳ñÑÁ áõ ÝÛáõÃ³Ï³Ý Ñ³ñëïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Բ³óÇ ¹ñ³ÝÇó` Óև³íáñíáõÙ ÝÛáõÃ³Ï³Ý Ñ³ñëïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Բ³óÇ ¹ñ³ÝÇó` Óև³íáñíáõÙ ¿ µÝ³û·ï³·áñÍÙ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ և Ýñ³Ýó ˳ËïÙ³Ý ¹»åùáõÙ ¿ µÝ³û·ï³·áñÍÙ³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ և Ýñ³Ýó ˳ËïÙ³Ý ¹»åùáõÙ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ ϳñ·³íáñáÕ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³Ý: ¶áñÍáÕ ûñ»Ýùáí å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ ϳñ·³íáñáÕ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³Ý: ¶áñÍáÕ ûñ»Ýùáí áñáßí³Í ï³ñ³ÍùáõÙ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³ÛÇ ÑÇÙ³Ý íñ³ ëï»ÕÍíáõÙ »Ý ßñç³Ï³ áñáßí³Í ï³ñ³ÍùáõÙ ûñ»Ýë¹ñ³Ï³Ý µ³½³ÛÇ ÑÇÙ³Ý íñ³ ëï»ÕÍíáõÙ »Ý ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ µ³ñ»É³íÙ³Ý Ù³ëÇÝ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï և ϳñճ³Å³ÙÏ»ï Íñ³·ñ»ñ áõ ÙÇç³í³ÛñÇ µ³ñ»É³íÙ³Ý Ù³ëÇÝ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï և ϳñճ³Å³ÙÏ»ï Íñ³·ñ»ñ áõ µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: ijٳÝϳÏÇó ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ íñ³ µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñ: ijٳÝϳÏÇó ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ íñ³ ÑÇÙÝí³Í µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·ÍáõÙÁ µÝ³Ï³Ý ÑÇÙÝí³Í µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý ÙÇçáó³éáõÙÝ»ñÇ Ý³Ë³·ÍáõÙÁ µÝ³Ï³Ý é»ëáõñëÝ»ñÇ é³óÇáÝ³É û·ï³·áñÍáõÙÁ ³å³ÑáíáÕ և ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ é»ëáõñëÝ»ñÇ é³óÇáÝ³É û·ï³·áñÍáõÙÁ ³å³ÑáíáÕ և ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ³ÕïáïáÕ Çñ»ñÇ Ã³փ³ÝóáõÙÁ Ïñճ³ïáÕ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ý»ñ¹ñÙ³Ý ³ÕïáïáÕ Çñ»ñÇ Ã³փ³ÝóáõÙÁ Ïñճ³ïáÕ »ñϳñ³Å³ÙÏ»ï Ý»ñ¹ñÙ³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÝ ¿ և ͳé³ÛáõÙ ¿ ûµÛ»ÏïÝ»ñÇ ¹³ë³Ï³ñ·Ù³ÝÁ Áëï ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù³ëÝ ¿ և ͳé³ÛáõÙ ¿ ûµÛ»ÏïÝ»ñÇ ¹³ë³Ï³ñ·Ù³ÝÁ Áëï ³é³çÝáõÃÛ³Ý: ³é³çÝáõÃÛ³Ý: