Company

LOGO

اجتماعی علوم گروهمرکزی استان

فراهانی محمدحسننداغالمی

Company

LOGO

نشیانهخام

خود اوج دوران در هخامنشیان قلمرو

جمشید تخت از نمایی

( ۵۵۰ - ۳۳۰ )هخامنشیان در پادشاهی دودمانی نام میالد از پیش . پارسیان از دودمان این پادشاهان است اسالم از پیش ایران

» سرکردهٔ » که می‌رساندند هخامنش به را خود تبار و بودند. بوده‌است پارسیان خاندان‌های از پاسارگاد خاندان

بودند انشان سپس و پارس بومی پادشاهان آغاز در هخامنشیان،پادشاه واپسین ایشتوویگو بر بزرگ کوروش که شکستی با ولی

پادشاهی بابل، و لیدیه گرفتن سپس و آورد وارد ماد . کوروش رو این از شد بزرگی شاهنشاهی به تبدیل هخامنشیان

. می‌دانند هخامنشی شاهنشاهی بنیانگذار را بزرگاز یکی هخامنشی دودمان و پارسی‌ها رسیدن پادشاهی به

. که ساختند دولتی اینان است باستان تاریخ برجستٔه رخدادهایدر خود فرمان زیر یونان سوم دو استثنای به را باستان دنیای

جهان. تاریخ امپراتوری نخستین را هخامنشی شاهنشاهی آوردشاهنشاهی. ویژگی‌های از دینی بردباری و پذیرش می‌دانند

. میرفت شمار به [۱]هخامنشی

سرزمین و کشور

هستند آریایی نژاد از مردمانی پارس‌هابه پیش سال هزار سه حدود از که

. باستان پارسیان آمده‌اند ایران فالتپارسواش یا پارس آریایی قوم از آناناز آشوری سنگ‌نوشته‌های در که بودند

نام مسیح، زادروز از پیش نهم سده . با هم‌زمان پارس‌ها می‌شود دیده آنان

ایران باختری بخش‌های به مادهاارومیه دریاچه پیرامون و شدند سرازیر

. ناتوانی با گرفتند جای کرMمانشاهان وبه پارس خاندان نفوذ ایالم، دولت

فالت مرکزی بخش‌های و خوزستان. یافت گسترش ایران

سرستون‌گاو‌دوسر‌کاخ‌آپادانا‌شوش،‌کاخ‌Mداریوش‌بزرگ

سال در سوم سلمانسر آشوری سالنامه‌های در بار نخستین برای۸۳۴ » « . باختری جنوب و جنوب در پارسوا خاندان نام م، پ

. مانند پژوهش‌گران از برخی شده‌است برده ارومیه دریاچههمان پارسواش مردم که هستند ایده این بر راولین‌سن

. از پیش پارسی خاندان‌های می‌شود تصور بوده‌اند پارسی‌هاو جنوب سوی به زاگرس کوه‌های دره‌های میان از که این

کوتاهی ایست سرزمین، این در بروند، ایران خاوری جنوبحدود در و بخش ۷۰۰نمودند در زادروز از پیش سال

خاوری جنوب در بختیاری کوه‌های دامنه‌های روی پارسوماش، . گرفتند جای بود، ایالم کشور از بخشی که سرزمینی در شوششلمنسر زمان در که می‌آید بر چنین آشوری سنگ‌نوشته‌های از

(۷۱۳-۷۲۱( ) . آسارهادون پادشاهی زمان تا م ( ۶۶۳پ . ، م پ . آن از پس بوده‌اند آشور پیرو پارسوا، فرمانروایان یا پادشاهان

فرورتیش ) زمان ( ۶۵۵-۶۳۲در . پارس به ماد پادشاهی م پ. نمود ماد دولت پیرو را دولت این و یافت چیرگی

خاندان‌ها و مردم

: و ده‌نشین و شهری خاندان شش به پارس‌ها می‌گوید هرودوت . نخست خاندان شش شده‌اند بخش چادرنشین خاندان چهار

: دژوسیان پانتالیان، ماسپیان، رفیان، پاسارگادیان، از عبارت‌اند : . M،مردها دایی‌ها، از عبارت‌اند دومی خاندان چهار گرمانیان و

و خاندان. ساگارتی‌هادروپیک‌ها سه نام‌برده، خاندان‌های ازآنها پیرو دیگران و داشته‌اند برتری دیگر، خاندان‌های بر نخست

بوده‌اند.ساگارتی کمنداندازان سرزمین در یونانی بن‌مایه‌های اساس بر

) ( ) مادی‌های) کنونی کرمانشاه استان همان ساگرتی زاکروتی،خود - نام شده یونانی بابلی گونٔه که می‌زیسته‌اند ساگارتی

) فالت ) باختر کوهستان به را ساگرتی زاکروتی، زاگرس یعنی . خاندان‌های پیوند در که است خاندان همین نام داده‌اند ایران

) خاندان‌های ) خونی پیوند خط و است موجود باشنده نیز پارسزاکروتی، ) ساگارتی‌ها خاندان همین سرچشمٔه از پارس و ماد . جنوب،( سوی به حرکت از پیش پارس خاندان است ساگرتی

با بعدها و می‌زیستند ماد سرزمین‌های در را دراز دورانیو خوزستان به پارس خاندان‌های نفوذ ایالم، دولت ناتوانی

جنوب به رو و یافت گسترش ایران فالت مرکزی بخش‌هایرفته‌اند.

پاسارگادیان خاندان از هخامنشیان هرودوت، نوشته‌های اساس برهخامنش آنها دودمان سر و داشته‌اند جای پارس در که بوده‌اند

بنی. آشور دست به ایالمیان دولت نابودی از پس بوده‌استاز پارسی‌ها بود، شده ناتوان ایالم سرزمین چون پال،

انشان یا انزان و کرده استفاده مادی‌ها و آشوری‌ها دشمنی‌های. گرفتند را

. توجه با داده‌است روی دوم چیش‌پش زمان در تاریخی رخداد اینبه را خود نسب او می‌بینیم بابل، در بزرگ کوروش بیانیه به

. می‌خواند انزان شاه را او و می‌رساند دوم چیش‌پش » « ، آریارومنه پسرش دو میان کشورش چیش‌پش، مرگ از پس

به پارسوماش، پادشاه عنوان بعدها که کوروش و پارس پادشاه . اوج در ماد کشور زمان آن در چون گردید بخش شد، داده او

کشور دو می‌کرد، فرمانروایی آن در هووخشتره و بود پیشرفت . فرزند کمبوجیه بودند نینوا پیروز فرمان زیر ناچار تازه، کوچکدر یگانه‌ای فرمانروایی زیر را نام‌برده کشور دو یکم، کوروش . کوروش کرد منتقل پاسارگاد به انزان از را خود پایتخت و آورد

. است هخامنشی پادشاه ترین بزرگ

هخامنشی شاهنشاهان

از هخامنشی سنگ‌نوشته مهم‌ترینآنها، بلندترین نیز و تاریخی دید

کوه دیواره بر بیستون سنگ‌نبشته . سنگ‌نوشته است بیستون

و رویدادها از بسیاری بیستوندر را یکم داریوش کارهای

فرمانروایی‌اش سال‌های نخستینپادشاهی سال‌های سخت‌ترین کهبازگو دقیق گونه‌ای به بود، نیز وی

عناصر. سنگ‌نوشته این می‌کندتاریخ بازسازی برای کافی تاریخی

. داراست را هخامنشیان

کتیبه‌‌طالیی‌پی‌بنای‌کاخ‌آپادانا‌تخت‌جمشید

) یونانی ) مصری، میان‌رودانی، بن‌مایه‌های فراوانی وجود باشندگی با که درستی بهاز هخامنشی، خاندان از درستی تبارشناسی آنها بر تکیه با نمی‌توان التین و

. بیستون سنگ‌نوشته نوشتار همین برای آورد دست به را داریوش تا هخامنشنوشته شاهان، شاه آن در که می‌گذارد تاریخ‌نگار اختیار در را مناسبی زمان

آغاز پارسیان شاهنشاهی خاندان با خویشاوندی‌ش دوبارهٔ تایید با را خود بلند : آریارمنه، آرشام، ویشتاسپ، می‌برد نام را خود پیشینیان آرامی به و می‌کند

) ( . زمان‌های گوناگون دالیل شوندهای به تبارشناسی این هخامنش و چیش‌پش ) ( . از نفر دو نام فهرست سیاهه این در زیرا بود شده دانسته نادرست درازیکوروش یعنی می‌کردند، فرمانروایی داریوش از پیش کMه هخامنشی شاهان

. نمی‌خورد چشم به یکم کمبوجیه و بزرگنوشتارهای به نسبت سنگ‌نوشته مفسران که شده‌است موجب جریان همین

پادشاهی غاصب را او و کنند نگاه دلی دو و شک با داریوش سنگ‌نوشتهبرای داشته‌است تالش سنگ‌نوشته این نوشتن با که بدانند هخامنشیان

را خود تبارنامه‌ی آیندگان، نگاه از خود پادشاهی به بخشیدن مشروعیت. کند دست‌کاری

بزرگ کورش بیانیٔه بابل، پادشاه نبونید، گل‌نوشتٔه هرودوت، نوشته‌های اساس بر ) و) دوم اردشیر سنگ‌نوشته‌های و یکم، داریوش بیستون کتیبه ، کورش استوانه

چنین یکم، داریوش تا دودمان این شاهان ترتیب هخامنشی، سوم اردشیربزرگ: ) کوروش تا هخامنش از جدول این درستی است گفتن به الزم بوده‌است

.) است تردید جای

هخامنش •یکم ۱• چیش‌پشیکم ۲• کمبوجیهیکم ۳• کورشدوم ۴• چیش‌پش• : اصلی شاخه•۵ ) دوم ) بزرگ کوروش•۶ ) مصر ) پیروز دوم کمبوجیهسوم ۷• کوروشسوم ۸• کمبوجیه

• : فرعی شاخهآریارومنه •ارشام •ویشتاسب ••۹ ) یکم ) بزرگ داریوش

. در گرفت نتیجه گونه این به می‌توان بن‌مایه‌ها همٔه کلی بررسی با . هخامنش پسر چیش‌پش، م، پ ششم سده نخست یک‌چهارم

پسر که حالی در داد، آریارامنه بزرگ‌ترش پسر به را پارس فرمانروایی . از پس شد گماشته انشان فرمانروایی به یکم کوروش کوچک‌ترش،

کوروش از پس ولی شد وی جایگزین آرشام وی پسر آریارامنه، مرگدوم کوروش وی پسر نیز او از پس و یکم کمبوجیه پسرش یکم،

. رخ به زادروز از پیش ششم سده میانٔه در رویدادها این شد او جانشینداد.

به و آورد در خود پیروی به را مادها توانست بزرگ کوروش دوران، این در . بزرگی بخش‌های بزرگ کوروش پس، چندی یابد دست ثروت و افتخار

. نیز او از پس آورد در خود تصرف به را خاورمیانه سرزمین‌های ازشاهنشاهی گستره بر و داد ادامه را پدرش پیروزی‌های راه کمبوجیه

. افزود هخامنشیفرعی شاخه از داریوش به شاهنشاهی تاج کمبوجیه مرگ از پس

. که است این می‌رسد، راستین دیده به آنچه می‌رسد هخامنشییا ) پدربزرگش آرشام پدربزرگش و پدر زندگی زمان در داریوش

) به را پادشاهی آنها، هم‌رایی با و ، داریوش پدر ویشتاسب، پسرش . آغاز در شوش در داریوش کاخ ساخت زمان در که چرا گرفت دست

پی از یافته گل‌نوشته‌های آگاهی‌های اساس بر وی، فرمانروایی. بودند زنده دو این ساختمان‌ها،

بزرگ • کوروشکمبوجیه •

– ) مغ ) گوماته دروغین بردیایبزرگ • داریوش• ) خشیارشا ) خشایارشا• ) درازدست ) اردشیر یکم اردشیر

دوم – خشایارشایسغدیانوس –

دوم • داریوشدوم • اردشیرسوم • اردشیرسوم • داریوش

– ) ارسس ) چهارم اردشیر

کورشبزرگ پادشاهی

باورنکردنی افسانه‌های کتزیاس، و هرودوتبزرگ ) کورش پرورش و زادن -۵۳۹درباره

۵۹۹ . ) . از آنچه اما کرده‌اند بازگو م پاست این است، پذیرفتنی تاریخی دیدگاه

کمبوجیه انشان، فرمانروای پسر کورش کهایشتوویگو دختر ماندانا، او مادر و دوم

. می‌باشد ماد پادشاهسال . ۵۵۳در . همٔه بزرگ، کوروش م پ

. جنگ در برانگیخت ماد علیه بر را پارس‌هااز چندی ماد، و کوروش لشکریان بین

نتیجه در و پیوستند کورش به ماد سپاهیان . شکست از پس خورد شکست ماد سپاه

شاهنشاهی پاسارگاد در کورش مادها،از او پادشاهی کرد، پایه‌گذاری را پارس

۵۳۹-۵۵۹. . . است م پ

درفش‌هخامشیان‌در‌زمان‌کوروش‌بزرگ

را استان‌ها از برخی و آورد دست به را ماد پادشاهی که بزرگ کورشسیاست همان M،ساخت خود پیرو نظامی نیروی وسیله به. داد ادامه بود، نموده آغاز هووخشتره که را کشورگشایی

: و صغیر آسیای تصرف باختر در بود مهم هدف دو دارای بزرگ کورشایران از که بزرگی جاده‌های همٔه که مدیترانه دریای ساحل

. امنیت تأمین خاور، سوی از و می‌رسید آن بندرهای به می‌گذشتسال . ۵۳۸در . و داد شکست را بابل ایران، پادشاه بزرگ کورش م پ

فرمان جهان تاریخ در بار نخستین برای و کرد تصرف را سرزمین آنآزاد خویش دینی آیین انجام و خود دینی باورهای در کس هر که داد

باورها و دین‌ها بین سازگاری قانون بزرگ کورش بدین‌سان و است، . به کورش نهاد بنیان را بشر حقوق منشور و کرد پایه‌گذاری را

که گردند باز یهودیه سرزمین به داد امکان بابل، در دربند یهودیان. کردند کوچ ایران به آنان از شماری

سرزمین و گسترشکشور

منشور‌حقوق‌بشر‌کMوروش

که ) نام‌ور قارون همان کرزوس و بزرگ کورش بین که جنگی در ) گرفت، در لیدیه پادشاه بود هم ماندانا یعنی کورش مادر دایی » پارس » پیرو که کرد پیشنهاد کرزوس به کاپادوکیه در کورش

آغاز. بین‌شان جنگ و نپذیرفت را پیشنهاد این کرزوس شود . در. سرانجام بود کرزوس با پیروزی برخورد، نخستین در گردید » کرزوس » داد، روی هیتی‌ها پایتخت پتریوم در که سختی جنگ . شهر کورش نشست بست آنجا در و کرد فرار سارد سمت به . به و شد گرفته لیدیه نمود دستگیر را کرزوس و کرد دوره را . این از کرزوس آمد شمار به ایران استان‌های از یکی عنوان

. کورش لیدی، گرفتن از پس شد هخامنشیان بزرگ مشاور پسرا اگر و اما بی تسلیم نیز، آنها از و شد یونانی شهرهای متوجه

. یکی یونانی شهرهای نتیجه در نپذیرفتند یونانیان که خواست . شکست‌خوردگان با کوروش رفتار شدند گرفته دیگری از پس

. صغیر آسیای گرفتن کورش، گذاشت اثر صغیر آسیای مردم در . زرنگ، شد خاوری مرزهای متوجه سپس و رساند پایان به راتازه استان‌های زمره در دیگری از پس یکی بلخ، و مرو رخج،

درآمدند.

شمال مرز که سیحون به و کرد گذر جیحون از کورششهرهایی آنجا در و رسید بود، کشور خاوری

آسیای مردم یورش‌های از جلوگیری برای سخت‌بنیاد، . مرزهای از بازگشت در کورش ساخت مرکزی

. داد انجام باختری مرزهای درازای در عملیاتی خاوری،بابل پادشاه نبونید، بی‌کفایتی واسطه به بابل، ناتوانی

. بابل کرد آنجا متوجه را کورش مالیاتی، فشارهای و . شد دستگیر آن پادشاه و خورد شکست جنگ بدون

بابل، بر خود پادشاهی سال نخستین همان در کورشبه بازگشت و بند از یهودیان آزادی اساس بر فرمانی

بیت‌المقدس در خود پرستش‌گاه دوباره‌سازی و کشور . به و کرد، آزاد هم را بردگان دیگر او کرد پخش

. برداشت میان از را برده‌داری گونه‌ای

آرامگاه در سنگ‌نوشته‌ای در وابسته، سرزمین‌های نامگونه این تفصیل به می‌باشد، نقشرستم در داریوشکه

آمده‌است :

) ( ) ( ) ( ، هرات هریوا ، پارت پرثوه ، خوزستان خووج ماد،رخج، ) آراخوزیا زرنگ، خوارزم، سغد، باختر،

) ( ) گنداره ، پنجاب ثته‌گوش ، قندهار تا جنوبی افغانستان ) ( ) ( ) سکاهوم) ، سند هندوش ، پیشاور کابل، گندهارا

) خود ) سگاتیگره ، جیحون فرای سکاهای ورکه ) آشور،) بابل، ، سیحون فرای تیزخود، سکاهای

) ( ) کته‌په‌توک ) ، ارمن ارمینه ، مصر مودرایه عربستان، ( ) سارد،) سپرد ، صغیر آسیای خاوری بخش کاپادوکیه،

( ) یونانیان ایونیا، یئونه ، صغیر آسیای باختر در لیدیه : ( ) دریا سوی آن سکاهای تردریا سکایه ، صغیر آسیای

) ( ) یئونه‌تک‌برا ، مقدونیه سکودر ، دانوب کریمه، ) ( ) : (، سومالی پوتیه ، تراس تراکیه، سپردار یونانیان

) ( ) ( ، برقه باختر، طرابلس مکیه ، حبشه کوش، کوشیا.) صغیر ) آسیای در کاریه یا قرطاجنه کارتاژ، کرخا

کورشبزرگ مرگ

و ایرانی‌تبار ایل یک که ماساژت‌ها شورش اثر دررودخانه سوی آن سکاهای از تیره‌ای و نیمه‌بیابان‌گرد

شاهنشاهی خاوری شمال مرزهای بودند، سیردریا . کمبوجیه بزرگ، کورش گرفت قرار تهدید مورد ایرانآغاز در و رفت جنگ به و برگزید بابل شاه عنوان به را

. در یونانی تاریخ‌نویسان آورد دست به پیروزی‌هاییایرانی‌تبار ملکه که شده‌اند مدعی خود داستان‌های

تهم‌رییش خود [۲]ماساژت‌ها، سرزمین درون به را اوو خورد شکست سخت، نبردی در کورش و کشاند

پیکر این‌که و درگذشت روز سه از بعد و برداشت زخم . از پس سپردند خاک به و آوردند پاسارگاد به را ویبه کمبوجیه او بزرگ‌تر فرزند بزرگ، کوروش مرگ

. رسید شاهنشاهی

کمبوجیه پادشاهی

قصد که هنگامی کمبوجیه، داستان‌ها، از یکی اساس بردستور M،توطئه ترس از داشت، را مصر سوی به لشگرکشی

. مصر، از کمبوجیه بازگشت راه در داد را بردیا برادرش کشتنبود، مانند بردیا به که مغ، گئومات نام به دربار موبدان از یکی

. یکی اساس بر خواند پادشاه و گذاشته بردیا جای به را خودکیست، بردیا که این از آگاهی با مغ گئومات داستان‌ها، از دیگرپادشاهی تخت به بود، بردیا هم‌مانند چون سپس و کشته را وی

نشست.هنگام به و شب یک بازگشت، هنگام در خبر این شنیدن با کمبوجیه

نیز زخم همین اثر بر که کرد زخمی خنجر با را خود باده‌نوشی.(.۵۲۱درگذشت ) . م پ

. را وی مرگ دلیل برخی ولی مرد مصر از بازگشت در کمبوجیهروشن اما می‌دانند خویشاوندان توطئه دیگر برخی و بیماریشوند ولی مرده‌است مصر از بازگشت راه در وی که است

. ) مرگ) از پس مانده‌است جای به ناگفته کنون تا آن دلیل. نبود هخامنشیان پادشاهی وارث کسی کمبوجیه

را بردیا مرگ، بستر در بزرگ، کوروش گفته‌ای اساس برایران شاهنشاهی خاوری استان‌های فرماندهی به

آنجا. از مصر، به رفتن از پیش دوم، کمبوجیه گماشتدستور می‌ترسید، برادرش شورش احتمال از که

. خبر او شدن کشته از مردم داد را بردیا کشتنسال در و . ۵۲۲نداشتند . گوماته نام به شخصی م پ

. مردم چون نامید ایران شاه و بردیا دروغ به را خود مغاز و بودند راضی او پادشاهی به و داشتند دوست بردیا

از دل نبود، آگاه بردیا کشتن راز از کس هیچ سویی ) گئوماتا ) بردیا پادشاهی و برداشتند کمبوجیه پادشاهی

بود خبرهایی همان این و شدند پذیره دل و جان با راسبب و رسید کمبوجیه گوش به سوریه در که

. کشته نیز، تاریخ‌نگاران از برخی شد او خودکشی. می‌دانند گئومات کار را بردیا شدن

یاد دروغین بردیای عنوان به وی از تاریخی نوشتارهای درزیر. مغ گوماته‌ی کرمانشاه، نزدیک بیستون کتیبه در شده‌است

. از که شاه داریوش شده‌است داده نشان بزرگ داریوش پایپس بود، شده برگزیده مصر فرمانداری به بزرگ کورش سوی

از را دروغین بردیای و می‌آید ایران به رخداد این دریافتن از. می‌نشیند تخت به درآورده، پای

که شد هخامنشی درباریان سوءظن سبب مغ گوماته کارهای . تن هفت بود هخامنشی ویشتاسب پسر داریوش، آنان سرکردهٔتوسط بود، آنان شمار در نیز بزرگ داریوش که ایران بزرگان از

سردار هفت از یکی دختر که گئوماتا حرم‌سرای زنان از یکیپرده بود، شده او بریده گوش‌های دیدن به موفق و ایران بزرگ

از نقاب و رفتند شاهی کاخ به روزی و برکشیدند کارش ازدوستان و برادرش او، بزرگ، خیانت این با و برگرفتند چهره‌اش

فرمانروایی به و کردند نابود بودند، یافته راه دربار به که را او. بخشیدند پایان او ماهه هفت

داریوشبزرگ پادشاهی

سنگ‌نبشته‌بیستون‌مهمترین‌متن‌تاریخی‌در‌دوران‌هخامنشیان

کتیبه‌داریوش‌بزرگ‌در‌کاخ‌آپادانای‌شوش

کتیبه‌سه‌زبانه‌خشایارشاه‌در‌ترکیه

( ) یکم ) داریوش بزرگ .( ۴۸۶-۵۴۹داریوش . سومین م پاز ) پادشاهی هخامنشی .(. ۴۸۶تا ۵۲۱پادشاه . م پ

. ) فرزند ) ویشتاسپ، بود گشتاسپ ویشتاسپ فرزند. بود آریارمنا پسر ارشام و ارشام

) استان‌دار ) ساتراپ کورش، زمان در او پدر ویشتاسپ . دردسرهای با پادشاهی آغاز در داریوش بود پارس

. سال چهار ایران از کمبوجیه دوری شد روبرو بسیاری . به را خود ماه هفت مغ گئومات بود کشیده درازا به

و نشانده تخت بر کمبوجیه برادر بردیا، عنوان . بود داده گسترش کشور در را مرج و هرج و بی‌نظمیاین دعوی به دیگر کسان هم کشور دیگر بخش‌های در

استقالل پرچم هستند، پیشین شاهان دودمان از که . کتیبه در داریوش زبان از که گفتاری بودند برافراشتهسرانجام و است جالب آمده، رویدادها این از بیستون

یافت پایان او کام به همه

خواست. • نتیجٔه جا همه در را پیروزی‌ها این داریوش: می‌گوید می‌داند، اهورامزدا

• . از» بود اهورامزدا خواست به گونه، هر به کردم هرچه . خواست به کردم جنگ نوزده شدم، شاه که زمانی

و شکستم درهم را لشکرشان را ۹اهورامزدا شاهرا... ها آن دروغ شوریدند، که سرزمین‌هایی گرفتم

. آن. از پس گفتند دروغ مردم به زیرا شوراندها آن با و داد من دست به را کسان این اهورامزدا

. از پس که آن ای کردم رفتار می‌خواستم، که چنان . اگر بپرهیز دروغ از نیرو تمام با بود، خواهی شاه این

: دروغگو بماند، سالم من کشور تا کنم چه کنی اندیشه»... کن نابود .را

به دربند و بود اری‌تس دستگاه در که دس دموک نام به پزشکیدختر آتوسا پستان زخم که هنگامی بود، افتاده داریوش زندان

که واداشت را او می‌کرد، درمان را داریوش زن و کورش . باید کند ترغیب یونان سرزمین به لشکرکشی به را داریوش

از را او داریوش و بود یونانی پزشک، این که ساخت خاطرنشان . ملکه به دموک‌دس بود کرده محروم کشورش به بازگشت

به یونان گرفتن راهنمای به‌عنوان را او خود که بود گفتهبه راهنمایی، چنین داشتن با شاه که بگوید و بشناساند داریوش . به را خود یونانی پزشک این شود چیره یونان بر می‌تواند خوبی

خالف به جا آن در و رساند یونان به پارسیان از گروهی همراهو ماند بود، او راستین میهن که کرتن شهر در داریوش، خواستٔه

با شدن آشنا برای که پارسی گروه و نیامد ایران به دیگربود، رفته دیار آن گرفتن زمینٔه کردن فراهم و یونان روزگار

. بازگشت میهن به بی‌نتیجه

سرکوبی و درونی شورش‌های نشاندن فرو از پس داریوشکه کرد درست منظمی دیوانی و کشوری دستگاه‌های شورشیان،بتوانند او شاهنشاهی پیرو استان‌های و کشورها همٔه آن براساس

اداری سازمان دیدگاه از و مربوط شاهنشاهی مرکز با و یکدیگر با. باشند هماهنگ

: ایل‌های تاریخی گوناگون زمان‌های در اروپا به داریوش لشکرکشیاز که پهناوری سرزمین گوناگون بخش‌های در سکاها آریایی

گرفته جای داشت، امتداد اروپا مرکز در دانوب، کنارهٔ تا ترکستان. بوده‌اند. پایینی پایٔه در شهرنشینی دید از کلی طور به بودند

از سکاها که نوشته‌است سکاییه به داریوش یورش گفتار در هرودتو کشیدند پس خود سرزمین درون به و کردند دوری او با جنگ

را داریوش قدر آن بود، آنها پای پیش در پهناوری بیابان چونایران به شد آن بر خوراک پایان ترس از او که کشیدند خود به‌دنبال

دست. به شاهانه‌ای پیروزی یورش، این در اینکه با اما برگردددردسر ایجاد و ایران به یورش از همیشه برای را سکاها M،نیاورد

. ساخت منصرف خاک و آب این شمال مردم برای

. : سال در شد سند و پنجاب متوجه داریوش هند . ۵۱۲گرفتن . م پرا هند سرزمین از بخشی و گذشتند سند رود از ایرانیان

راه. از و بسازند کشتی‌هایی تا داد فرمان داریوش گرفتند . و زرخیز سرزمین دو این بروند سند و پنجاب به عمان دریای

. پارسیان چیرگی این بود مهم بسیار روز آن ایران برای پرثروترا هند سرنوشت و گردید تازه‌ای دوران آغاز هند، تاریخ در

. ساخت دگرگونچینی زمینه آخرین که هنگامی و برگزید را خود جانشین داریوش

از پس می‌دید یونان و مصر جنگ برای را خود سال ۳۶های . سال در رویداد این درگذشت . ۴۸۶پادشاهی . . بوده‌است م پ

در پارسه، متری پانصد و هزار چهار در یکم داریوش آرامگاه. است رستم نقش

به سو یک از ایران شاهنشاهی سرزمین‌های مرزهای او زمان در. می‌رسید آفریقا و اروپا درون به دیگر سوی از و چین

دوره در اقتصادی و اجتماعی وضعهخامنشی

اجتماعی • و اقتصادی سیاست از خود، زمامداری دوران در کورشبود، وابسته کشورهای خواسته‌های اساس بر کمابیش که عاقالنه‌ای

« : . رفتار با پادشاه رفتار می‌گوید که او سخن این از می‌کرد پیرویبه آنچه از بیش گله‌اش از نمی‌تواند شبان چنانکه ندارد، تفاوت شبان

. همان‌قدر مردم و شهرها از پادشاه همچنان بردارد می‌کند، خدمت آنها ». و رفتار از نیز و می‌دارد خوشبخت را آنها که کند استفاده می‌تواند

پادشاهی تثبیت و تحکیم وی که پیداست خوبی به او، همگانی سیاستزراندوزی دنبال به کمتر و می‌دانست مردم خوشبختی تأمین در را خود

. دوران در او بود خود وابستٔه کشورهای بر مالیات تحمیل وبلکه کرد خودداری دهشتناک کشتارهای و کشتن از تنها نه کشورگشایی

کشورهای از که را آنچه و گذاشت احترام مردم باورهای به « . و هزار پنج تورات، اساس بر داد پس بودند، ربوده شکست‌خورده

می‌بخشد، بنی‌اسراییل به را سیم و طال ظرف سد چهار ». به و می‌آراید و می‌سازد را شکست‌خورده مردم پرستش‌گاه‌های

جز » می‌خواستند همه که بوده گونه‌ای به او رفتار گزنفون، گفتٔه ». کیاست از آنکه با کمبوجیه نکند حکومت آنها بر چیزی او خواستٔهدر نمی‌کرد، پیروی وی آزادهٔ سیاست از و نداشت بهره‌ای کورش

شکست‌خورده مردم از مالیات گرفتن به خود توانمندی دوران. بود قانع چند هدیه‌هایی گرفتن به بزرگ کورش مانند بلکه نپرداخت،

هخامنشی شاهنشاهی برافتادن

ایسوس ) .( ۳۳۳نبرد . اسکندر مستقیم نبرد اولین م پ . در اسکندر و داریوش سوم داریوش سپاه با است

. شدند رو به رو یکدیگر با ایسوس شهر نزدیکیبنیادین تأثیری که هخامنشیان دوران ایران تمدن شناخت

جامع شناخت برای گذارده‌است، پسین دوران‌های بر . عنوان، و نام نظر از می‌باشد گریزناپذیر ایران فرهنگ

دورانی ماد بزرگ شاهنشاهی که است درست اینشاهنشاهی به را خود جای سپس و پایید دراز

آنکه مهم بسیار نکته ولی سپرد، هخامنشیتمدن و دولت تداوم جز چیزی هخامنشی شاهنشاهی . که را روندی مردم، همان و خاندان‌ها همان نبود ماد

و بخشیدند تداوم بیشتر رشد و پویایی با بودند برگزیدهبزرگ‌ترین پایه تا را آن پهناور، بسیار پهنه‌ای در. دادند گسترش جهان، شده شناخته شاهنشاهی

هخامنشی، • شاهنشاهی ماندگاری . ۲۲۰زمان بود سالآغاز – – در خصوص به شاهنشاهی قلمرو در آنان فرمانروایی

تشویق حت و بازرگانی تامین کشاورزی، گسترش موجب . اخالقی پایه‌های بوده‌است نیز جغرافیایی و علمی پژوهش‌های

و کورش مانند کسانی دورهٔ در ویژه به نیز شاهنشاهی اینو پیرو مردم باورهای به احترام متضمن بزرگ داریوش

دیدگاه از بوده‌است، نیرومندان برابر در ناتوانان از پشتیبانی ) ( . در کوروش معروف نام‌ور بیانیه توجه‌است جالب تاریخیپایه‌های از نمونه یک پژوهشگران را، بابل بر پیروزی هنگام

. برشمرده‌اند باستان دوران در مردم حقوقاز ) ۲۲۰هخامنشیان • تا ۵۵۰سال زادروز از از ۳۳۰پیش پیش

رود( از روز آن شناخته‌شده جهان از بزرگی بخش بر زادروزآفریقا خاوری شمال تا میانه آسیای از و اروپا در دانوب تا سند

. مقدونی اسکندر دست به هخامنشی شاهنشاهی راندند فرمانبرافتاد.

باستانی کتیبه‌های> و اشیاء

شوش • آپادانای کاخ در بزرگ داریوش کتیبهترکیه • در خشایارشا زبانه سه کتیبهجاویدان • سپاه کمان‌دار سرباز سه برجسته نقشایسوس • نبرد نگارهآتوسا • سنگی سردیسغران • شیر تکوکمیخی • خط حکاکی با طالیی کاسهجمشید • تخت پیشکش‌آوران سنگ‌نگارهاسب • چهار طالیی ارابههما • پرنده و بز طالیی بازوبندکوروش • بشر حقوق منشورشوش • آپادانا کMاخ دوسر گاو سرستونشوش • آپادانا کاخ شیر آجری برجسته نقشهگمتانه • کوهی بز طالیی تکوک

نگارخانه

تصویر‌خشایارشاه‌بزرگ‌در‌سنگ‌نگاره‌های‌تخت‌جمشید. چشم‌اندازی‌از‌خرابه‌های‌

تخت‌جمشید

خرابه‌های‌عمارت‌شاهنشاهی‌تخت‌جمشید سکٔه‌هخامنشی

ارابه‌طالیی‌هخامنشی

Chopped‌gold‌pieces

Gold‌statuette Gold‌and‌Silver‌objects‌from‌the‌Oxus‌Treasure

Achaemenid‌pottery Fish‌shaped‌gold‌vessel

Persepolis‌stone‌dish Rhyton

Persepolis‌Cast Lion

Mastiff Cylinder‌seal

Persepolis‌reliefs Apadana‌Hall,‌Persian‌and‌Median‌soldiers‌at‌Persepolis

Nowruz‌Zoroastrian Persepolis‌gifts

artistic‌dagger‌relief.

پانویس

• . فرزین↑ ایران رضاییان، فرخ رخ انتشارات. هفت ابیانه، چاپسبز، . ۵۳، ۱۳۸۶دایره

• :. نگا↑ آن ریشه‌شناسی و ملکه این ایرانی راستین نام .FبرایAltheim und R. Stiehl, Geschichte Mittelasiens im

Altertum )Berlin, I970(.pp. 127-8

منابع

خنجی - • دکتر هخامنشی شاهنشاهی تاریخ• ( . : جلد ایران اجتماعی تاریخ راوندی ۵۲۷-۳۷۹( - ۱مرتضی• . نیا رجب مسعود ترجمه ایران، میراث فرای، ن ریچارد

• ویکی‌پدیا مشارکت‌کنندگان ، »Achaemenid Empire« ، ( . در بازیابی آزاد دانشنامٔه انگلیسی، (۲۰۱۱می ۲ویکی‌پدیای .

• Livius.org on Achaemenids • Persian History

فارسی منابع

انگلیسی منابع