Санхүүгийн зах зээл

© C

op

yright Sh

ow

eet.com

Хөрөнгийн зах зээл-хөгжлийн

гарц?

Б. Өлзийбаяр

/МҮЦАЭХ-ны Удирдах зөвлөлийн дарга/

© C

op

yright Sh

ow

eet.com

MONGOLIAN ASSOCIATION OF SECURITIES DEALERS

Монголын санхүүгийн зах зээлийн өнөөгийн нөхцөл байдал

• Санхүүгийн салбар ДНБ-ийн 4.7 хувийг эзэлж, үүнээс 4 хувийг банк, 0.7 хувийг банкнаас бусад салбар эзэлж байна. /“Санхүүгийн зах зээлийн хөгжил” үндэсний форум/

• Хөрөнгийн зах зээл төдийлөн хөгжөөгүй нь аливаа санхүүжилт шаардагдсан тохиолдолд зөвхөн банкруу хандаж, зээл авахад хүргэдэг. Эдийн засгийн байдал хүндэрч банкууд эрсдэлээ тооцож зээл олголтыг багасгахад ААН болон иргэдийн санхүүжилт хумигддаг.

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


0

4000

8000

12000

0 1

Банкны зээлийн өрийн үлдэгдэл

Хөрөнгийн биржийн арилжаа

2015 оны дүнгээр /тэрбум төгрөг/ 11,695.7

546.4 510.3 20.4

0

4000

8000

12000

Банкны зээлийн өрийн

үлдэгдэл

Хөрөнгийн биржийн арилжаа

Засгийн газрын үнэт

цаас

Хөрөнгийн биржээс боссон

хөрөнгө*

*БиДисек ХК, Бинсэ ХК, Эрчим бонд, МИК Холдинг Эх сурвалж: Монгол банк, МХБ

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


24.2 30.5 36.2

515.9

0

200

400

600

2014 2015

Арилжааны бүтэц

Хувьцааны арилжаа Бусад арилжаа 5.6%

94.4%

Хувьцааны арилжаа

Бусад арилжаа

Арилжааны бүтэц /тэрбум төгрөг/

Эх сурвалж: МХБ

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Монгол улсын санхүүгийн зах зээлийн хөгжлийг бусад улстай харьцуулахад

144 148

144 140

100

110

120

130

140

150

2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016

8-р тулгуур: Санхүүгийн зах зээлийн хөгжил

127 129

125 124

Эх сурвалж: Дэлхийн өрсөлдөх чадварын индекс

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Хөрөнгийн биржүүд

No. Улс Нэр Байгуулагдсан

он Зах зээлийн үнэлгээ

1 Монгол Mongolian Stock

Exchange 1991 0.7 тэрбум ам.доллар

2 Вьетнам Ho Chi Minh City Stock Exchange

2000 51.0 тэрбум ам.доллар

3 Тайвань Taiwan Stock

Exchange 1961

742.5 тэрбум ам.доллар

4 Сингапур Singapore Stock

Exchange 1999


5 Польш Warsaw Stock

Exchange 1991 283 тэрбум ам.доллар

6 Мьянмар

Yangon Stock Exchange /Хуучнаар Myanmar Securities Exchange Centre/

1996 19.2 тэрбум ам.доллар

7 Филиппин Philippine Stock

Exchange 1992


© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Монгол улсын эдийн засгийн хүндрэлийг давахад хөрөнгийн зах зээлийн ач холбогдол

• Санхүүгийн зах зээлийн системийн эрсдлийг бууруулах, эрсдлийг хуваалцах

• Санхүүгийн зах зээлийн хөрвөх чадварыг сайжруулах

• Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах

Эрсдэл тодорхой хэмжээнд хаагдсан байдаг тул гадаадын хөрөнгө оруулагчид зохицуулалттай зах зээлд хөрөнгө оруулах сонирхолтой байдаг

Хөрөнгө оруулалтын төрөл олон

Хөрөнгө оруулалтын хэмжээ хамаарахгүй

• Дотоодын нөөц бололцоог ашиглан хөрөнгийн эх үүсвэрүүдийн зөв хуваарилалт хийх

• Баялагийн хуваарилалт

© C

op

yright Sh

ow

eet.com

Хөрөнгийн зах зээлийн

боломжийг ашиглахын тулд

төрөөс дэмжих бодлого

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


I. Татварын таатай орчин

Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж дараах татваруудыг тэглэх. Үүнд:

1. Худалдан авсан хувьцаагаа борлуулахад үүсч буй ханшийн зөрүүнээс авах татвар

2. Хувьцаа эзэмшигчдийн ногдол ашгаас авах татвар

3. Компанийн бондын хүүгийн орлогоос авах татвар

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Ногдол ашгийн татвар /тэрбум төгрөг/

Эх сурвалж: МХБ

30.85

74.25 79.1

11.4

52.2

7.4 3.09

7.43 7.91

1.14 5.22

0.74 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Ногдол ашиг тараасан дүн Ногдол ашгийн татвар

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


• Ногдол ашигт татвар ногдуулдаггүй 32 орнуудаас дурдвал:

• Бразил

• Энэтхэг

• Малайз

• Сингапур

• Вьетнам

• Арабын Нэгдсэн Эмират

• Хонгконг /дотоод/

• Хятад /P ангилал, Red Chips/ г.м

Эх сурвалж: Нью-Йоркийн хөрөнгийн биржийн хийсэн судалгаанаас

Ногдол ашгийн татвар

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Ханшийн зөрүүний орлогын татвар яагаад авдаггүй вэ?

• Татвар тооцох тодорхой аргачлал байхгүй

• Мөнгөний үнэ цэнийн өөрчлөлт

• Хувьцааны ханш өсөхгүй, улмаар хөрөнгийн зах зээлийн гол үзүүлэлт болох зах зээлийн үнэлгээ өсөхгүй

• Далд төлбөр тооцооны арга хэлбэр рүү шилжинэ

• Ханшийн зөрүүний орлогод татвар ногдуулдаггүй улсуудаас дурдвал:

•Бельги •Чех •БНСУ •Люксебург •Нидерланд •Словен

•Шинэ Зеланд •Швейцарь •Турк •ХонгКонг •Вьетнам •БНХАУ г.м

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


Компанийн бондын хүүгийн орлогын татвар

0.22

0.32 0.38

0.54 0.60 0.60

0.06 0.08 0.11 0.12

0.16 0.16

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Хадгаламжийн хүү /их наяд төгрөг/

Төгрөгийн хадгаламж /11%/ Валютын хадгаламж /8%/

/тэрбум төгрөг/ Төгрөг Валют

Хүүгийн орлого 2,655.4 681.6

Орлогын татвар 266.5 68.2

Эх сурвалж: Монголбанк

Бондын хүү гэдэг бол банкны хадгаламжийн хүүтэй утга ижил зүйл. Бонд гаргагч нь тодорхой хугацаанд тогтсон хүүг бонд эзэмшигчид өгнө.

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


II. Өмч хувьчлалыг хөрөнгийн зах зээлээр дамжуулан хийх

1. Хувьчлалын үйл ажиллагаа нээлттэй, ил тод, шилэн болно.

2. Хувьчлагдсан компанийн цаашдын үйл ажиллагаа нээлттэй, ил тод, шилэн байна.

3. Тэр дундаа ДЦС-ууд, түгээлтийн компаниуд зэрэг utility компаниудын үйл ажиллагаа нээлттэй байж, хянах боломжтой болно.

4. Баялагийн хуваарилалт

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


III. Төрийн санхүүжилтийг хөрөнгийн зах зээлээр хийх

• Чингис бонд, Хөгжлийн банк, Засгийн газрын тусгай сангуудын санхүүжилтийг МХБ-ээр дамжуулах. Ингэснээр дараах ач холбогдолтой. Үүнд:

1. Төрийн санхүүжилтийн үйл ажиллагаа нээлттэй, ил тод болно.

2. Төрийн санхүүжилтийн эрсдэл буурна. /Аливаа нээлттэй компани хуулийн, хөрөнгийн үнэлгээ хийлгэдэг, аудитаар ордог, андеррайтерийн баталгаа гаргадаг учир эрсдэл багатай./

3. Олон нийтэд нээлттэй, олон нийт хянаж болдог, олон нийттэй ашигаа хуваадаг компанид хөрөнгө оруулдаг болох.

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


IV. Нийтэд нээлттэй компаниудыг бодлогоор дэмжих

• Нээлттэй компаниудад төрийн санхүүжилттэй тендерт давуу эрх олгох

• Тэдгээрт татварын хөнгөлөлт үзүүлэх

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


V. Дотоодын институционал хөрөнгө оруулагчийг бий болгох

Монгол Польш

•Цэнхэр, ягаан тасалбар /ваучер/ тараасан. •Институционал хөрөнгө оруулагчид бэлдээгүй.

•15 төрийн өмчийн сан байгуулсан. • Өнөөдөр Варшавын хөрөнгийн бирж Европт Лондонгийн дараа орох том бирж, IPO гаргалтаараа эхний 5-д багтдаг, зүүн Европын компаниуд Варшавын ХБ дээр IPO гаргахыг илүүд үздэг.

•Мөнгө тараах биш сан байгуулж мөнгөө арвижуулах хэрэгтэй. •IPO-г гаргахад иргэд биш сангууд хөрөнгө оруулдаг болох хэрэгтэй. •Боломжит: ХЗХ, ББСБ, Даатгалын сангууд

© C

op

yright Sh

ow

eet.com


VI. Зах зээлийн мэргэжлийн оролцогчдын чадварыг дээшлүүлэх дэмжлэг, бодлого

VII. Олон нийтийн санхүүгийн боловсролыг дээшлүүлэх, үндэсний хөрөнгө оруулагчдыг бэлдэх

© C

op

yright Sh

ow

eet.com

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

Documents

Санхүүгийн зах зээл