บทท 6

หนงสออางอง

หนงสออางอง ( References) เปนหนงสอทใหความรเกยวกบขอเทจจรงในเรองใดเรองหนง ใชส าหรบคนควาประกอบเฉพาะเรองเทานน มการจดท ารปแบบทงายตอการคนควา หาค าตอบทตองการไดอยางรวดเรว โดยไมจ าเปนตองอานทงเลม

โดยทวไปแลวหองสมดสวนใหญจะจดเกบหนงสออางองแยกไวจากหนงสอทวไป โดยมการก าหนดสญลกษณเพมขนเพอใหแตกตางจากหนงสอทวไป คออกษร “อ” สญลกษณตวอกษร อ. (ยอมาจาก อางอง) แทนหนงสออางองภาษาไทย หรอ R (ยอมาจาก Reference) ก ากบไวทสนของหนงสอและตวอกษร “R” หรอ “Ref” แทนหนงสออางองภาษาองกฤษ

หนงสออางองมลกษณะพเศษทแตกตางจากหนงสอทวไป ทงลกษณะรปเลมและเนอหา (ประภาส ภาวนนท, 2542) กลาวถงลกษณะของหนงสออางองไว ดงน 1. ลกษณะรปเลมของหนงสออางองมความหลากหลาย ขนอยกบประเภทของหนงสออางอง เชน 1.1 ขนาดใหญมาก หรอขนาดเลกมาก ไดแกหนงสอพจนานกรม จดท ารปแบบใหเหมาะสมกบการใช เชน ฉบบนกเรยนนกศกษา ฉบบตงโตะ ฉบบยอ ฉบบสมบรณ 1.2 แตละชดมหลายเลม ไดแก หนงสอสารานกรม เนองจากมการรวบรวมเนอหาทกเรองท าใหเนอหายาว จ าเปนตองท าหลายเลม 1.3 มการจดท าดวยวสดตาง ๆ หลากหลาย เชน ท าปกดวยหนง ผา ผาไหมผาแรกซน กระดาษทใชพมพเนอหามคณภาพสง 2. ผรบผดชอบในการจดท า เปนบคคลหรอหนวยงานทมความนาเชอถอ ผเขยนเปนผทรงคณวฒและเชยวชาญในสาขาวชานน ๆ โดยเฉพาะ หนงสออางองจงเปนหนงสอทมคณภาพสง เนอหาเชอถอได และใชเปนหลกฐานอางองได 3. การเรยบเรยงเนอหา การเรยงเนอหาของหนงสออางอง จะมวธการเรยงล าดบเนอหาใหคนไดงายและสะดวกรวดเรว เชน 3.1 เรยงตามล าดบอกษรแบบพจนานกรม (alphabetical or dictionary arrangement) เชน หนงสอพจนานกรม สารานกรม เปนตน 3.2 เรยงตามล าดบเหตการณ เชน หนงสอเกยวกบประวตศาสตร หนงสอรายป หนงสอสมพตสร เปนตน 3.3 การเรยงตามล าดบหมวดหมหรอหวเรอง (classified or subject arrangement) เชน หนงสอบรรณานกรม ดรรชนวารสาร เปนตน 3.4 เรยงตามลกษณะภมศาสตร (geographical arrangement) ไดแกหนงสออางองทางภมศาสตร ทมการแบงเนอหาออกเปนภมภาคตาง ๆ และในแตละภมภาคจะเรยงเนอหาตามจงหวดและอ าเภอตามล าดบ

วชา ท20201 การใชหองสมด - 2 -

4. มค าชแจงการใช หนงสออางองแตละประเภทมกมการจดเรยงเนอหาหรอการรวบรวมขอมลตางกน ดงนนจงมการจดพมพค าแนะน าในการใชหนงสอไวตอนตนของหนงสอแตละเลม เชน อธบายวธการเรยงล าดบเนอหาภายในเลม อกษรยอ (abbreviations) สญลกษณ (symbols) เครองหมาย (sins) ทใชในเลม ขอบเขตของเนอหา เปนตน 5. จดท าเครองมอชวยในการคนภายในเลมหรอในชด ไดแก สารบญ ค าน าทาง ดชนรมหนากระดาษ อกษรน าเลม สวนโยง และดชน เปนตน

เครองมอชวยคนในหนงสออางอง หนงสออางองนอกจากจะเรยบเรยงเนอหาอยางเปนระบบแลว ยงจดท าเครองมอชวยคนเพอใหสามารถเขาถงเนอหาไดรวดเรว ไดแก 1. สารบญ (content) ท าหนาทชบอกหวขอเรองในเลมวาอยหนาใด อกทงชวยใหผคนควาเหนขอบเขตเนอหาครอบคลมถงเรองใดบาง สารบญทบงบอกหวเรองใหญ หวเรองรอง และหวเรองยอยอยางละเอยดจะชวยใหผคนควาเขาถงเนอหาในเลมไดดกวาสารบญทมแตเฉพาะหวเรองใหญ

2. ค าน าทาง (guide words) จะปรากฏอยทมมดานบนของหนากระดาษ เพอบอกใหทราบวาเนอหาทหนานนขนตนดวยตวอกษรตงแตตวใดถงตวใด ดตวอยางหนาดชนในภาพท 4.1

ภาพท 4.1 ค าน าทางทมมดานบนของหนากระดาษ ทมา : The New Encyclopedia Britannica, 1993.

3. ดชนรมหนากระดาษ หรอดชนหวแมมอ (thumb indexs) จะปรากฏอยทขอบหนงสอ ซงอาจจะใชตวอกษร แถบสเปนสญลกษณเพอบอกชวงของเนอหาแตละตอน ชวยใหผคนควาเปดหาค าไดทนท หนงสออางองทท าดชนรมหนากระดาษมกเปนหนงสอรวมเรองหรอมเนอหาสน ๆ หลายเรอง เชน สารานกรม

พจนานกรม ดตวอยางในภาพท 4.2 ภาพท 4.2 ดชนรมกระดาษแบบใชตวอกษร และแถบส

ทมา : Chambers Encyclopedic English Dictonary, 1994 ; พจนานกรมภาพ, 2545.

4. อกษรน าเลม (volume guide) จะปรากฏอยทสนของหนงสอ เพอใหทราบวาหนงสอเลมนนมเนอหาเรมตนตงแตตวอกษรใด มกจะท ากบหนงสอทมหลายเลมจบ หรอทเรยกวาหนงสอชด ดตวอยางหนาดชนใน

วชา ท20201 การใชหองสมด - 3 -

ภาพท 4.3 ภาพท 4.3 อกษรน าเลม ทสนของหนงสอ

ทมา : The New Encyclopedia Britannica, 1993.

5. สวนโยง (Cross Reference) คอ สวนทแนะน าใหไปอานเรองทตองการจากหวขออนในหนงสอเลมนน การโยงในหนงสออางองม 2 ลกษณะ คอ โยงดท (see) และโยงดเพมเตมท (see also) ดตวอยางหนาดชนในภาพท 4.4

ภาพท 4.4 สวนโยงใหไปอานเรองทตองการ ทมา : พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน, 2545.

6. ดชนค าส าคญ (index) มกจดท าไวทายเลมของหนงสอ หรอถาเปนหนงสอชดจะท าดชนไวเปนเลมสดทาย ดชนท าหนาทชบอกต าแหนงค าส าคญในเลมวาอยทหนาใด โดยน าค าส าคญจากเนอหามาเรยงตามล าดบตวอกษรพรอมบอกเลขหนาทอยในเลม ซงใชเปนเครองมอชวยคนเนอหาไดละเอยดกวาการใชหนาสารบญ หนงสออางองสวนใหญจะท าดชนเปนเครองมอชวยคน ดตวอยางหนาดชนในภาพท 4.5

ภาพท 4.5 ดชนทายเลมบอกต าแหนงค าส าคญในเนอหาของหนงสอ

ทมา : The New Encyclopedia Britannica, 1993.

วธใชหนงสออางอง การใชหนงสออางอง ผใชควรตองมความเขาใจในเรองตอไปน 1. พจารณาเรองทตองการสบคนใหแนชดวาตองการเรองอะไร แลวจงเลอกประเภทหนงสออางองทคาดวาจะใหค าตอบเกยวกบเรองทตองการนน 2. อานค าชแจงหรอวธใชกอนการใชงาน ค าอธบายวธใชมกจะปรากฏอยในสวนน าเรองหรอเลมแรกของหนงสอชด 3. พจารณาการเรยบเรยงเนอหาของหนงสออางอง โดยทวไปหนงสออางองจะจดเรยงเนอหาตามล าดบตวอกษร ตามล าดบหวเรอง หรอตามล าดบเหตการณ 4. ศกษาเครองหมาย และอกษรยอทใชในเลม หนงสออางองมกใชสญลกษณพเศษหรออกษรยอ เชน สญลกษณทใชส าหรบการออกเสยงค า อกษรยอส าหรบบอกลกษณะและหนาทของค าในหนงสออางองประเภทพจนากรม เปนตน 5. ใชเครองมอชวยคนทมในหนงสออางอง โดยเฉพาะการใชดชนทายเลม จะชวยใหคนหาเรองราว

วชา ท20201 การใชหองสมด - 4 -

ในเลมไดอยางรวดเรว ดชนชวยคนในหนงสออางองแตละชอเรองมวธใชแตกตางกน ดงนนกอนใชดชนคนเรองจงควรอานวธใชใหเขาใจ

ลกษณะของหนงสออางองทด หนงสออางองทด ควรมลกษณะดงน 1. ความเชอถอได ( Authority) หนงสออางองทด มผแตง ผรวบรวม เปนผทรงคณวฒมความรความช านาญเฉพาะวชา หรอมประสบการณในเรองทเขยนอยางแทจรง และจดพมพโดยโรงพมพหรอส านกพมพทเชอถอได 2. ขอบเขต (Scope) ขอบเขตของเนอหาหนงสออางองทด จะบอกขอบเขตเนอหาวชาทมอยในเลม หรอในชดไวอยางชดเจน 3. การเรยบเรยง ( Arrangement) หนงสออางองสวนใหญจะเรยบเรยงตามล าดบตวอกษรตามพจนานกรม หรออาจเรยงตามล าดบเหตการณกได

4. วธเขยน (Treatment) เนอหาและขอมลถกตอง ครบถวน อานเขาใจงาย เขยนตรงไปตรงมา ไมล าเอยง

5. รปเลม (Format) รปเลมมลกษณะคงทน ถาวร ใชกระดาษด การวางรปหนาเหมาะสม 6. บรรณานกรม (Bibliography) มรายการทรพยากรสารสนเทศทใชประกอบการเรยบเรยง เพอให

ผอานทราบวาเรองนนๆ นาเชอถอเพยงใด และสามารถคนหาขอมลเพมเตมไดจากทใด 7. ลกษณะพเศษ ( Special Features) จะท าใหหนงสอมความนาสนใจยงขน และชวยใหคนหา

ค าตอบไดสะดวกและรวดเรวขน เชน มดรรชนหวแมมอ เปนตน

ประเภทของหนงสออางอง หนงสออางอง สามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอแบงตามลกษณะของแหลงค าตอบ และแบงตามลกษณะเนอหา ดงน 1. แบงตามลกษณะของแหลงค าตอบ แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1.1 ประเภทบอกแหลงคนควา คอ หนงสออางองทบอกใหทราบวาจะคนหาค าตอบไดจากทใด ไดแก ดรรชนและบรรณานกรม 1.2 ประเภทใหค าตอบทนท คอหนงสอทใหขอเทจจรง ใหค าตอบทผคนควาตองการ เชน พจนานกรม สารานกรม หนงสอรายป เปนตน 2. แบงตามประเภทของเนอหาหนงสออางอง แบงไดเปน 9 ประเภท คอ 2.1 พจนานกรม 2.2 สารานกรม 2.3 หนงสอรายป

วชา ท20201 การใชหองสมด - 5 -

2.4 หนงสอคมอ 2.5 นามานกรม 2.6 อกขรานกรมชวประวต 2.7 หนงสออางองทางภมศาสตร 2.8 สงพมพรฐบาล 2.9 หนงสอดรรชน 2.10 บรรณานกรม

หนงสออางองทควรรจก หนงสออางองทควรรจก ไดแก 1. พจนานกรม ( Dictionary) คอ หนงสอทใหความรเกยวกบค าและวล เรยบเรยงไวตามล าดบตวอกษร ใหตวสะกดทถกตอง การอานออกเสยง ชนดของค า ความหมาย หรอค าจ ากดความของค า ประวตของค า วธใชค า ฯลฯ โดยแบงพจนานกรมออกเปน 3 ประเภท 1. พจนานกรมภาษาเดยว คอ พจนานกรมทรวบรวมค าศพทในภาษาใดภาษาหนง และแปลความหมายของศพทในภาษาเดยวกน เชน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542

(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542) 2. พจนานกรมสองภาษา คอ พจนานกรมทรวบรวมค าศพทในภาษาหนงแลวอธบาย

ความหมายในอกภาษาหนง เชน พจนานกรมญปน – ไทย เปนตน

(พจนานกรมญปน - ไทย)

วชา ท20201 การใชหองสมด - 6 -

3. พจนานกรมหลายภาษา คอ พจนานกรมทรวบรวมค าศพทเปนภาษาหนง แลวจงแปล

ความหมายไปสภาษาอนๆ ตงแต 3 ภาษาขนไป เชน ไทย – จน – องกฤษ เปนตน

(พจนานกรมไทย-จน-องกฤษ) 4. พจนานกรมเฉพาะวชา คอ พจนานกรมทใหความรเกยวกบค าศพทในสาขาวชาใด

สาขาวชาหนงโดยเฉพาะ เชน พจนานกรมศพทแพทย ใหความรเกยวกบค าศพทของสาขาวชาแพทยศาสตร เปนตน

(พจนานกรมศพทแพทย วธการใชพจนานกรม 1. พจารณาดวาค าทตองการคนนน ตองการขอเทจจรงทางดานภาษา ทางดานเฉพาะวชา หรอดานอนๆ 2. เลอกใชพจนานกรมใหถกกบขอเทจจรงทตองการ 2.1 ตองการขอเทจจรงอยางละเอยด หรอโดยสงเขป ถาตองการอยางละเอยดใหใชพจนานกรมฉบบสมบรณ หากตองการแบบสงเขปใหใชพจนานกรมฉบบยอ 2.2 ตองการขอเทจจรงดานภาษา ใหเลอกใชพจนานกรมทางภาษา 2.3 ตองการขอเทจจรงทางดาน เฉพาะวชา เลอกใชพจนานกรมเฉพาะวชา

วชา ท20201 การใชหองสมด - 7 -

2.4 ตองการขอเทจจรงเกยวกบค าศพทในลกษณะอนๆ เลอกใชพจนานกรมอนๆ เชนพจนานกรมอภธานศพท และพจนานกรมสแลง เปนตน 3. เมอเลอกพจนานกรมทตองการคนหาขอเทจจรงไดแลว ใหอานขอแนะน าการใช แลวจงลงมอคนหาค าตอบ ซงอาจใชเครองชวยในการคนหาดงน 3.1 หาอกษรแนะเพอดค าทตองการวาอยทเลมใด 3.2 หาค าทตองการโดยใชดรรชนนวมอชวย 3.3 หาค าทตองการในแตละหนา โดยอาศยค าแนะน าทหวกระดาษ 2. สารานกรม ( Encyclopedia) คอหนงสอทรวบรวมความรในทกสาขาวชาหรอรวบรวมความรสาขาวชาใดวชาหนงโดยเฉพาะ แลวน ามาเรยบเรยงไวตามล าดบอกษร เหมาะสมทจะทจะท าการศกษาคนควาดวยตนเอง ความรทไดจากสารานกรมใชเปนขอมลอางองทมความนาเชอถอสง ลกษณะเฉพาะของสารานกรม 1. สารานกรมมทงชนดเลมเดยวจบ และชนดเปนชด หลายเลมจบ 2. สารานกรม มทงขนอานยากส าหรบผมความรขนสง และขนอานงายส าหรบเยาวชน หรอผทมความรปานกลาง 3. สารานกรมประกอบดวยบทความทางวชาการดานตางๆโดยสงเขป เขยนโดยนกวชาการผทรงคณวฒ จดเรยงตามล าดบบทความตามล าดบตวอกษร 4. มชอเตมหรออกษรยอของผเขยนบทความก ากบไวททายเรองทกเรอง 5. มภาพประกอบบทความบางเรอง 6. สารานกรม จะมบรรณานกรมทายบทความ เพอใหผอานสามารถไปศกษาคนควาเพมเตมได 7. มดรรชนคนควาเรองยอยๆในเลม ประโยชนของสารานกรม 1. ใชเปนแหลงขอมลคนหาค าตอบเกยวกบขอเทจจรงไดทกแขนงวชา 2. สารานกรม เชอถอได เพราะเปนหนงสอทเขยนโดยผทรงคณวฒแตละสาขาวชา 3. ใหความรททนสมยเพราะมการปรบปรงเนอหาทกๆป 4. ผใชสามารถคนหาค าตอบไดสะดวกและรวดเรว เพราะมดรรชนเปนเครองมอชวยคน 5. ใชเปนคมอของบรรณารกษในการใหบรการตอบค าถามไดเปนอยางด

วชา ท20201 การใชหองสมด - 8 -

ประเภทของสารานกรม การแบงประเภทของสารานกรมนน สามารถจ าแนกไดเปน 2 ประเภท ตามขอบเขตของเนอหาวชา ดงน 1. สารานกรมทวไป ใหความรทกแขนงวชา ทงอยางละเอยด และสงเขป อธบายเรองราวเพอเปนพนฐานความรเกยวกบศาสตรทกแขนง เชน สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน The New Encyclopedia Britannica เปนตน (The New Encyclopedia Britannica) (สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน) 2. สารานกรมเฉพาะสาขาวชา รวบรวมความรสาขาวชาใดวชาหนง อธบายเรองราวละเอยดลกซงกวาสารานกรมทวไป

วธใชสารานกรม 1. พจารณาดวาเรองทตองการเปนความรพนฐาน หรอความรเฉพาะวชา 2. เลอกใชสารานกรมใหถกกบเรองทตองการ เชน 2.1 ความรพนฐานงายๆสนๆ ใชสารานกกรมทวไปส าหรบเยาวชน 2.2 ความรพนฐานอยางละเอยด ใชสารานกรมทวไปส าหรบผใหญ 2.3 ความรเฉพาะวชา ใหเลอกใชสารานกรมเฉพาะวชา 3. เปดดดรรชนเพอดเรองทตองการคนหาวาอยในเลมใด หนาทเทาไร 4. ดอกษรน าเลม หรอค าแนะน าทสนหนงสอเพอดวาเรองทตองการอยเลมใด 5. กอนใชสารานกรมแตละชด ควรอานวธใชเปนล าดบแรก แลวจงคนหาเรองทตองการ

ขอแตกตางระหวางพจนานกรมและสารานกรม สารานกรมท าหนาทแตกตางจากพจนานกรม คอ

1. พจนานกรมใหความรเฉพาะความหมาย แตสารานกรมท าหนาทใหทงความหมายและอธบายอยางสงเขป และอยางละเอยด

วชา ท20201 การใชหองสมด - 9 -

2. พจนานกรมตอบค าถามเกยวกบ อะไร แต สารานกรมตอบค าถามไดหลายประการ เชน อะไร เมอไร อยางไร ทไหน และท าไม เปนตน

3. หนงสอรายป ( Yearbook) คอหนงสอทรวบรวมขอมล สถตอยางยอๆของกจกรรมส าคญ เรองราว หรอขาวทนารทเกดขนในรอบปทผานมา อาจเขยนเปนพรรณนาสนๆ หรอเกบสถตขอมลเปนตวเลขและตารางตางๆ เปนตน

ประเภทของหนงสอรายป หนงสอรายปแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. หนงสอสมพตสร คอหนงสอทรวบรวมขอมลสถต ขอเทจจรงในรอบปทผานมา ตลอดจนขอมล

ยอนหลงจากอดต เชน สยามออลมาแนค The World Almanac and Bok of Facts เปนตน 2. หนงสอรายปของสารานกรมจางประเทศ เปนหนงสอรายปทสารานกรมทวไปจดท าขนเพอชวย

ใหสารานกรมชดนนๆทนสมยอยเสมอ จดพมพเปนประจ าเพอสนองความรและความกาวหนาทางวชาการในดานตางๆ เชน Americana Annual และ The Britannica Book of the Year เปนตน

นอกจากหนงสอรายปทง 2 ประเภทแลว ยงมหนงสอรายปในลกษณะอนๆ เชน รายงานประจ าป บนทกความกาวหนาเฉพาะสาขาวชา และหนงสอบนทกสถต

4. หนงสอคมอ ( Text Book) คอหนงสอทใหความรเฉพาะสาขาวชา ใชเปนคมอส าหรบการเรยนการสอน หรอส าหรบผทตองการคนควาในเรองใดเรองหนง สาขาวชาใด วชาหนง

วตถประสงคของหนงสอคมอ 1. ใหเรองราวและความรซงเปนทยอมรบโดยทวไป 2. เปนคมอในการตอบค าถามเฉพาะดานใดดานหนงไดอยางรวดเรว 3. เปนคมอในการศกษาและปฏบตงานในดานหนงๆไดเปนอยางด ประโยชนของหนงสอคมอ หนงสอคมอ จะชวยใหทราบถงขอเทจจรง ตวเลข สถตตางๆ ตลอดจนเรองราวทควรรในสาขาวชา

ตางๆ และคมอปฏบตในวชาใดวชาหนง ประเภทของหนงสอคมอ หนงสอคมอม 4 ประเภท คอ 1. คมอชวยปฏบตงาน เปนหนงสอทท าหนาทแนะแนวทางใหค าสงสอนและแนะน า 2. หนงสอทรวบรวมความรเบดเตลด เปนหนงสอทรวบรวมความรทคนไดยากในสาขาวชาตางๆ 3. หนงสอคมอ เปนหนงสอทใหค าอธบายและตความหมายของเรองราวของเนอหาวชาใดวชาหนง

ในแงมมหลายๆดาน 4. หนงสอทใหเรองราวหรอเนอหาส าคญโดยยอ เปนหนงสอทใหความรในเรองใดเรองหนงเฉพาะ

เรองทส าคญโดยยอ

วชา ท20201 การใชหองสมด - 10 -

5. นามานกรม ( Directory) เปนหนงสอทรวบรวมรายชอของบคคล สถาบน สมาคม หนวยงานตางๆ เรยงตามล าดบอกษรของชอนนๆ ใหเรองราวเกยวกบความส าคญ พรอมทงทอย หรอทตงของ ชอนนๆ

วตถประสงคของนามานกรม 1. เพอใชคนหาทอย และเบอรโทรศพทของบคคลและหนวยงาน 2. เพอใชหาขอมลทถกตองเกยวกบชอของบคล หรอหนวยงาน ประโยชนของนามานกรม นามานกรมเปนหนงสออางองทมประโยชนในฐานะทเปนคมอคนหาขอเทจจรงในเรองดงตอไปน 1. ชอบคคลและสถานทอย 2. ชวประวตททนสมย เชน ต าแหนงหนาทในปจจบน 3. ชอหนวยงาน องคกรตางๆ และสถานทตง 4. เรองราวเกยวของกบหนวยงาน องคการนนๆ เชนปทจดตง จ านวนสมาชก จ านวนบคลากรของ

หนวยงาน วตถประสงค หนาท กจกรรม และสถตในดานตางๆ 5. ใชประโยชนในการคดเลอกและรวบรวมรายชอหางราน บรษท หนวยงาน สมาคมฯ พรอมทง

สถานทตง เพอการตดตอธรกจการคา หรอการตดตอเพอจดมงหมายอยางใด อยางหนง ประเภทของนามานกรม เราสามารถแบงนามานกรมออกไดเปน 5 ประเภท ดงน 1. นามานกรมทองถน เปนนามมานกรมทจดท าขนในทองถนตางๆ เชน สมดโทรศพทของเมองนนๆ ของจงหวด ท าเนยบนามในโรงเรยนในทองถน เปนตน 2. นามานกรมสถาบน เปนนามานกรมทรวบรวมรายชอของสถาบน สมาคม มลนธ โรงพยาบาล ฯลฯ เชน ท าเนยบวดแหงประเทศไทย เปนตน 3. นามานกรมรฐบาล เปนนามานกรมทรวยรวมรายชอทอยของหนวยงานของรฐบาล เชน ท าเนยบขาราชการกระทรวงศกษาธการ 4. นามานกรมบคคลในอาชพใดอาชพหนง เปนนามานกรมทรวบรวมรายชอบคคลในอาชพตางๆ เชน ท าเนยบสมาชกสมาคมหองสมดแหงประเทศไทย เปนตน 5. นามานกรมดานธรกจการคา เปนนามานกรมทรวบรวมรายชอบรษท โรงงานอตสาหกรรม ธรกจการคา จดท าขนเพออ านวยความสะดวกในการตดตอและประสานงาน เชน ท าเนยบโรงงานอตสาหกรรม เปนตน

วชา ท20201 การใชหองสมด - 11 -

(ตวอยางนามานกรม)

6. อกขรานกรมชวประวต ( Biographical Dictionary) เปนหนงสอทรวบรวมชวประวตของบคคลทส าคญๆ มชอเสยงในแวดวงสงคมดานตางๆ จดเรยงตามล าดบตวอกษรของชอเจาของชวประวต เพอสะดวกในการคนหา และใชงาน ประโยชนของอกขรานกรมชวประวต 1. เปนแหลงคนหาขอมลเกยวกบทอยของบคคล 2. เปนแหลงขอมลทถกตองเกยวกบการสะกดชอและต าแหนง 3. เปนแหลงขอมลส าคญส าหรบชวยนกประวตศาสตรในการหาขอมลในอดต ประเภทของอกขรานกรมชวประวต เราสามารถแบงประเภทของอกขรานกรมชวประวตไดเปน 3 ประเภท คอ 1. อกขรานกรมชวประวตบคคลทวไป เปนหนงสอรวมชวประวตของบคคลส าคญโดยไมค านงถงชาต ศาสนา ลทธการเมอง และอาชพ 2. อกขรานกรมชวประวตของบคคลในชาตหรอภมภาค เปนหนงสอรวมชวประวตของบคคลทมชอเสยงของประเทศใดประเทศหนง หรอภมภาคใดภมภาคหนง ไมจ ากดอาชพและเชอชาต 3. อกขรานกรมชวประวตบคคลทมอาชพเดยวกน เปนหนงสอรวมชวประวตของบคคลส าคญ หรอบคคลทมชอเสยงในสาขาวชาใดสาขาวชาหนง 7. หนงสออางองทางภมศาสตร ( Geographical Source) คอหนงสออางองทเปนแหลงขอมลใหขอเทจจรงดานภมศาสตรเกยวกบสถานท ทตงของทวป ประเทศ เมอง มหาสมทร ทะเล แมน า ภเขา แหลงทรพยากรธรรมชาต ภมอากาศ ฯลฯ นอกจากนหนงสออางองทางภมศาสตรยงเปนเครองมอเชอมโยงระหวางสงคมมนษย ทางดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนาธรรมทปราก ฏอยในภมภาคและสถานทตางๆของโลก

วชา ท20201 การใชหองสมด - 12 -

ประโยชนของหนงสออางองทางภมศาสตร หนงสออางองทางภมศาสตร มประโยชนชวยในการตอบค าถามเกยวกบสถานททางภมศาสตร เปนตนวาต าแหนงทตงของสถานท ลกษณะ ระยะทาง พรอมทงมภาพและแผนทประกอบไวใหอยางชดเจน ประเภทของหนงสออางองทางภมศาสตร หนงสออางองทางภมศาสตรทใชเปนเครองมออางองไดทนท สามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆไดดงน 1. แผนทและหนงสอแผนท เปนหนงสออางองทางภมศาสตรทแสดงถงทตงของทวป ประเทศ เมอง แมน า ภเขา เสนรง และเสนแวง ฯลฯ

(หนงสอแผนท) 2. อกขรานกรมภมศาสตร หมายถงพจนานกรมภมศาสตร ใหความรดานภมศาสตรทเปนชอของสถานท ชวยใหทราบถงทตงของเมอง ภเขา แมน า หรอลกษณะทางภายภาพอนๆ

(อกขรานกรมชวประวต)

วชา ท20201 การใชหองสมด - 13 -

3. หนงสอน าเทยว คอหนงสอทใหความรเกยวกบสถานทแหงใดแหงหนงโดยเฉพาะ ในเรองเกยวกบสภาพทางภมศาสตร เชน ทตง เสนทางคมนาคม สถานทส าคญและนาสนใจส าหรบนกทองเทยว ฯลฯ นอกจากนยงใหประโยชนส าหรบการศกษาคนควาและเสรมความรเพมเตมจากอกขรานกรมภมศาสตรอกดวย

(หนงสอน าเทยว) วธใชหนงสออางองทางภมศาสตร 1. พจารณาดวาเรองทตองการคนเปนขอเทจจรงดานใด 1.1 ความรเกยวกบภมศาสตรทวไป 1.2 ความรเกยวกบการน าเทยว 1.3 ความรทางดานแผนท 2. เลอกใชหนงสออางองทางภมศาสตรใหถกตองกบเรองทตองการ 3. กอนใชหนงสออางองทางภมศาสตรแตละชด ควรอานขอแนะน าจากค าน า และวธใชในแตละชดกอน 8. สงพมพรฐบาล ( Government Publications) คอเอกสารหรอสงพมพทกประเภททหนวยงานของรฐบาลเปนผรบผดชอบทงการจดพมพและคาใชจาย เพอเปนเอกสารของราชการ ประโยชนของสงพมพรฐบาล สงพมพรฐบาลคอเอกสารทหนวยงานของรฐบาลเปนผรบผดชอบในการจดท ามประโยชนหลายประการ คอ 1. ดานบรหาร ใหความรแกนกบรหารไดดในทกองคกรทเกยวของกบการบรหารงานรปแบบตางๆ 2. ดานกฎหมาย ประชาชนทกระดบอาชพมโอกาสไดรกฎหมายทเกยวของกบตนซงรฐบาลไดพมพเผยแพรเพอใหชนทกชนถอปฏบตใหถกตอง 3. ดานประวตศาสตร การเมองและการปกครอง สงคมและเศรษฐกจของชาต

วชา ท20201 การใชหองสมด - 14 -

4. ดานการวจย สงพมพรฐบาลจะเปนแหลงรวบรวมขอมลเบองตนไวทงหมด ทกสาขาวชาและทกระดบความรเพอนกวจยไดตดตามศกษาคนควาหาความรใหมอยางมวธการหรอมระเบยบ 5. ดานประชาชน สงพมพรฐบาลจะใหความรในดานตางๆแกประชาชนในสงคม 6. ดานหองสมด สงพมพรฐบาลจะเปนทรพยากรเสรมความรใหแกคร อาจารย นกเรยน นสต นกศกษา นกวชาการ นกวจยไดใชเปนสอในการหาความร 9. หนงสอดรรชน ( Index) เปนหนงสออางองประเภทบอกแหลงขอมลทส าคญประเภทหนง ชวยใหผใชทราบวาสารนเทศทตองการนนสามารถคนหาไดจากทใดบาง แตตวหนงสอดรรชนไมไดใหขอมลในตวเอง ประโยชนของหนงสอดรรชน 1. ส าหรบบรรณารกษตอบค าถาม ดรรชนเปนจดเรมตนในการคนควาหาแหลงค าตอบของค าถาม 2. เปนแนวใหบรรณารกษตอบค าถามหรอผอานไดใชเปนแหลงสบคนหาวาเรองทตองการอยทใด หนาใดของหนงสอหรอวารสารหรอหนงสอพมพ และมใครเปนผแตง ผเขยนและเขยนไวตงแตเมอไร 10. หนงสอบรรณานกรม ( Bibliography) คอ หนงสอทรวบรวมรายชอหนงสอทจดเรยงไวตามล าดบตวอกษร ซงใชส าหรบคนหารายชอหนงสอเพอการคนควาประกอบการเรยนในวชาตางๆ รายละเอยดทปราก ฎในหนงสอบรรณานกรม คอ ชอผแตง ชอสงพมพ ผจดพมพ สถานทพมพ ปทพมพ จ านวนหนา ราคา และลกษณะพเศษของหนงสอ โดยจดเรยงตามล าดบตวอกษรของชอผแตง

วชา ท20201 การใชหองสมด - 15 -

ประเภทของหนงสออางอง ใหความรเกยวกบ ประโยชน 1. พจนานกรม ค า ใหความรเกยวกบความหมายของ

ค า ประวตความเปนมา ตวสะกด การอานออกเสยง วธใช ฯลฯ

2. สารานกรม เรองทวไป ใหความรเกยวกบขอเทจจรงเกยวกบเรองทวไปทกแขนงวชาในแงประวตความเปนมา ความหมาย ววฒนาการ ฯลฯ

3. หนงสอรายป เรองนาสนใจในรอบป ใหความรเกยวกบเรองราวและเหตการณความส าคญตางๆในรอบป รวบรวมสถตทนาสนใจ

4. หนงสอคมอ ขอเทจจรง ใหความรเกยวกบขอเทจจรงเฉพาะดานใชประกอบการปฏบตงาน ใชคนควาเกยวกบสตร สถต ตาราง และสงทควรทราบอนๆ

5. นามานกรม ทอยของบคคล และหนวยงาน ใหขอมลทอยของบคคล และหนวยงานตางๆ ตลอดจนสถานทตงของหนวยงาน

6. อกขรานกรมชวประวต บคคล ใหความรเกยวกบบคคลส าคญ บอกวน เดอน ป เกด ประวตการศกษา ครอบครว ต าแหนง ทอยปจจบน และผลงานทส าคญ

7. หนงสออางองทางภมศาสตร สถานท ใหความรเกยวกบสถานทและเรองราวทางภมศาสตรตลอดจนใชคนหาขอเทจจรงเพอการทองเทยว

8. สงพมพรฐบาล เรองเกยวกบรฐบาล ใหความรเกยวกบประกาศทางราชการทมผลบงคบใช พระราชบญญต กฎกระทรวง

ตารางสรปเรองหนงสออางอง

วชา ท20201 การใชหองสมด - 16 -

กฎหมายตางๆทประกาศใชในปจจบน

9. ดรรชนวารสาร บทความ ใหความรเกยวกบบทความในวารสารตางๆวาสามารถคนไดจากวารสารชออะไร ปทเทาไร หนาอะไร เปนตน

10.บรรณานกรม รายชอหนงสอ ใหความรเกยวกบชอผแจง ชอเรอง สถานทพมพ ส านกพมพ จ านวนหนา ราคา บรรณนทศน และบทวจารณ