หนวยท 6 อปกรณปองกนทางไฟฟา

อาจารยณฐวฒ คาไทยสง

สาขาวศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา พษณโลก

อปกรณปองกนไฟฟา คออะไร

อปกรณปองกนไฟฟา คออปกรณท ชวยปองกนอนตรายท เกดจากไฟฟา ในกรณทเกดไฟฟาชอต ไฟฟาดดหรอเกดการลดวงจร อาจจะท าใหเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสนได ดงนนอปกรณปองกนไฟฟาจะชวยลดอนตรายทเกดจากไฟฟาได อปกรณเหลานไดแก ฟวส, เซอรกตเบรกเกอร, การตอลงดน และเครองปองกนไฟฟาดด เปนตน

คออปกรณปองกนไฟฟาทสามารถเปดวงจรในขณะทมความผดปกตเกดขน โดยทไมท าใหตวเองขาดหรอช ารดเหมอนฟวส ถาเซอรกตเบรกเกอรเปดวงจร เราจะตองหาสาเหต วาใชงานกระแสไฟฟา มากเกนกวาทก าหนดหรอไม เกดไฟดด, ไฟรว, ไฟชอต, ไฟเกนหรอไฟตก เกดปญหาทจดใด แลวท าการแกไขปญหาในกรณดงกลาว หลงจากนนใหกดป มรเซตใหวงจรไฟฟาท างานใหมได

1. เซอรกตเบรกเกอร (Circuit Breakers)

1.1 MCCB (Molded Case Circuit Breaker)1.2 Air Circuit Breaker หรอ power Circuit Breaker1.3 Miniature Circuit Breaker

1.MCCB ( Molded Case Circuit Breaker ) คอ เซอรกตเบรกเกอรทหอหมปดมดชดมหนาทหลก 2 อยางคอ ท าหนาทเปนสวตชเปด-ปดดวยมอ และเปดวงจรอตโนมต

• Thermal Unit ใชส าหรบปลดวงจรออกเมอกระแสเกนเนองจากโหลดเกน ( Over load )• Magnetic Unit ใชส าหรบปลดวงจรออกเมอกระแสเกน เนองจากลดวงจร ( Short circuit )

1.1 MCCB (Molded Case Circuit Breaker)

ลกษณะของ MCCB (Molded Case Circuit Breaker)

2. Electronic trip MCCB หรอ Solid state trip• จะ ใชวงจรอเลกทรอนกสวเคราะห คากระแสเพอสงปลดวงจร ภายในจะมหมอแปลงกระแส ท าหนาทแปลงกระแสใหมขนาดต าลง โดยมไมโครโปรเซสเซอร ท าหนาทวเคราะหคาของกระแสทไหลผาน หากสงเกนกวาคาทก าหนดกจะสงให triping coil

1.2 Air Circuit Breaker หรอ power Circuit Breakerเปนเบรคเกอรทใชกบแรงดน <1000 volt มขนาดใหญใชเปน main CB. โดยทวไปมพกดกระแสตงแต 225-6300 A. และม interrupting capacity สงตงแต 35-150 KA. โครงสรางทวไปท าดวยเหลกมชองดบอารก (Arcing chamber) ทใหญโตแขงแรงเพอใหสามารถรบกระแสลดวงจรจ านวนมากได Air CB. ทมขายในทองตลาด มกใชอปกรณอเลกทรอนกสตรวจจบ และวเคราะหกระแสเพอสงปลดวงจร

1.3 Miniature Circuit Breakerเปน เบรคเกอรขนาดเลก ใชตดตงเปนอปกรณปองกนรวมกบ แผงจายไฟฟายอย (Load center) หรอ แผงจายไฟฟาประจ าหองพกอาศย (consumer unit) เบรคเกอรชนดนไมสามารถปรบตง คากระแสตดวงจรได มทงแบบ 1 pole , 2 pole และ 3 pole อาศยกลไกการปลดวงจรทงแบบ thermal และ magnetic มรปรางทวไปดงรป

ตโหลดเซนเตอร (Load center)

Consumer Unit

2. ฟวส (Fuse)ฟวสเปนอปกรณปองกนโดยท าหนาทเหมอนตวน าตวหนงในวงจรไฟฟา เมอเกดกระแสเกนพกด (Overload Current) หรอกระแสลดวงจร (Short Circuit Current) มคามากกวากระแสทฟวสทนได (Fuse’s Current Rating) จะท าใหฟวสขาด (Blown Fuse) ท าใหวงจรขาดและกระแสไมไหลอกตอไป เพอปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบอปกรณและผใชอปกรณ

2.1 ฟวสตะกว ผลตจากสวนผสมของตะกวกบดบกซงมจดหลอมละลายต านยมใชตดตงกบสวตชตดตอน หรอทเรยกวาคทเอาท (cut out) ดงรปเนองจากตดตงงาย ราคาถกมหลายขนาด โดยจะเรยกตามเบอร ของฟวส แตละเบอรของฟวสตะกวจะมอตราการทนกระแสตางกน จะเรยกวาฟวสเสนเนองจากมลกษณะเปนเสนกลมๆ

2.2 ฟวสกามป ฟวสกามป ลกษณะคลายกบกามป ประกอบหรอตดตงอยทคทเอาตหรอสะพานไฟ เหมอนกบฟวสเสนลวด มขนาดหลายขนาดเหมอนกบฟวสเสน

2.3 ปลกฟวส หรอฟวสกระปกปลกฟวส คอฟวสทบรรจอยในกระบอกทท าดวยกระเบอง เวลาใชงานใหตดตงบนฐานเกลยว มแผนไสโลหะทออกแบบใหละลาย เมอกระแสไหลในวงจรเกนคาทก าหนด มหลายแบบหลายขนาด โดยทวไปมอตราทนกระแส 0-30 แอมป นยมใชตามอาคารบานเรอนทวไป

เรยกอกอยางหนงวาฟวสกระบอก นยมใชตดตงภายในสวตชนรภย หรอทเรยกวาเซฟตสวตช (safety switch)คารทรดจฟวสแบงออกเปน 2 ชนด คอ

ก. แบบปลอก มขนาดเลก พกดกระแสตงแต 10 A – 60 A โดยมหนาสมผสตดกบเดอยสวตชข. แบบใบมด มขนาดใหญ พกดกระแสตงแต 70 A ขนไป เมอฟวสขาดสามารถเปลยนไสฟวสได

2.4 คารทรดจฟวส

คารทรดจฟวสแบบใบมด

คออปกรณปองกนกระแสเกนและสวตชตดตอนทใชกบระบบไฟฟาแรงดนต าตามอาคารส านกงานทวไป ภายในกลองของเซฟตสวรชจะประกอบดวยหนาสมผสและคารทรดจฟวสแบบปลอกหรอแบบใบมด

เซฟตสวตช (safety switch)

สวตชทชโน (Ticino)เปนอปกรณตดตอนและปองกนอกชนดหนงซงนยมใชกนมากเนองจากสามารถท างาน

ไดดทง over load และ short circuit โดยเฉพาะการควบคมเฉพาะจด เชน ปมน า มอเตอร ตเยนใชแผนโลหะทเรยกวา ชนทคอยลทรป (shunt coil trip) เพอปรบอตราการตดกระแส

ใหนกศกษาท าแบบฝกหดทายบท (สงทายชวโมง)แบบฝกหดจะม 2 ตอน ตอนท 1 จ านวน 10 ขอปรนยตอนท 2 จ านวน 5 ขออตนย