บทท 7 ภาวะผน า

• ใชเพอการจดการเรยน เปนสอ การเรยนการสอน• รายวชาหลกการจดการ • ขอขอบคณขอมลทแหลงตางๆ ท าสอเพอไมไดมงหวงทางการคาแต

อยางใด• สออธบายใหมความเขาใจครบ เฉพาะผทจดท าขนเองเทานน

หลกการจดการPrinciples of Management

อ.ธรวรา บวชชยภม

ความรความสามารถของบคคลซงท าใหบคคลอนกระท าตามเพอไดบรรลถงเปาหมายโดยใช “จตส านก...ประสบการณ...เทคนกวธการ” อยางเหมาะสมกบสถานการณท าใหผอน

เกดความนบถอ เชอมนและยอมปฏบตตาม จนบรรลเปาหมายทวางไว

ภาวะผน า

อ.ธรวรา บวชชยภม

ความหมายของ ภาวะผน า Leadership

สาคร สจศรวงค(2550:156) ภาวะผน า ความสามารถของผน าในการท าใหบคคลอนปฏบตอยางใดอยางหนงเพอใหบรรลเปาหมายขององคกร

Heifetz and Laurie (1997:อางองจาก ณฏพนธ เขจรนนทน) กระบวนการทชกจงใหบคคลใชความพยามในการบรรลเปาหมายบางประการโดนผน ามวสยทศนขององคกรในอานาคตและสามารถสรางความกระตอรอรนในหมสมาชก

อ.ธรวรา บวชชยภม

กว วงศพฒ(1535:14-15)ไดสรปแนวคดไว 5 ประการคอ

1.ผซงเปนศนยกลางหรอจดรวมของทกกจกรรมภายในกลม เปรยบเหมอนแกรนของกลมทจะน าพาสมาชกไปถงเปาหมายทตองการ2.บคคลซงน ากลมไปสจดมงหมายทวางไว แมแตเพยงชแนะใหไปถงเปาหมายกถอวาเปนผน า รวมถงการน ากลมออกนอกลนอกทางดวย3.บคคลซงสมาชกสวนใหญเลอกใหเปนผน าโดยเปนไปตามอาศยลกษณะ ทางสงคมมต(มมมองของแตละบคคล) เปนฐานและแสดงความเปนผน าได4.บคคลซงมคณสมบตเฉพาะบางอยาง เชน สามารถสอดแทรกอทธพลบางประการอนกอใหเกดการองกลมไดมากทสด5.บคคลซงสามารถน ากลมไปในทางทตองการ มสวนรวมโดยตรงและแสดงถงความเปนผน า

อ.ธรวรา บวชชยภม

ทฤษฎภาวะผน า

ในชวงปลายศตวรรษท 19 ไดเรมมการศกษาอยางเปนระบบโดยแบงออกเปน 3 ลกษณะดงนทฤษฎลกษะเฉพาะของผน า Trait Theory แนวคดทมความเชอวาผน าทดจะมคณสมบตแตกตางจากบคคลอน หรอ เกดมาเพอเปนผน า Born to be leader

ลกษณะภายนอก 6 ประการ1.ทางกายภาพ Physical Characteristics 2.บคลกภาพ Personality Characteristics 3.เกยวของกบงาน Task-related Characteristics 4.ความเฉลยวฉลาด Intelligence Characteristics 5.ทางสงคม Social Characteristics 6.ภมหลงทางสงคม Background Characteristics ขอมลทงหมดนไมไดค านงถงสภาพแวดลอมและสถานการณรวมถงสมาชกในกลม ยงคงขาดขอมลสนบสนนทางวทยาศาสตร รวมทงไมมขอสรปทแนนอน เปนเพยงขอมลทสบทอดกนมาเทานน อ.ธรวรา บวชชยภม

ทฤษฎพฤตกรรมภาวะผน า Leadership Behavioral Theory

เปนแนวคดในสมยตอมาทศกษาพฤตกรรมการแสดงออกของผน า ทมผลตอประสทธภาพและประสทธผลในการน าสมาชกคนอนๆ ซงผน าและผตามมอทธพลซงกนและกน

Kurt Lewin’s ไดแบงลกษณะผน าออกเปน 3 รปแบบ1.แบบอตถนยมหรออตตา Autocratic Leader

2.แบบประชาธปไตย Democratic Leader

3.แบบเสรนยมหรอตามสบาย Laissez – Faire Leader

อ.ธรวรา บวชชยภม

Rensis Likert ไดแบงลกษณะผน าออกเปน 4 รปแบบ1.แบบใชอ านาจ Explortive – Authoritative

2.แบบใชอ านาจเชงเมตตา Benevolent – Authoritative

3.แบบปรกษาหารอ Consultative – Democratic

4.แบบมสวนรวมอยางแทจรง Participative – Democratic

อ.ธรวรา บวชชยภม

Kurt Lewin’s Studies แบงลกษณะผน าเปน 3 แบบ คอ

• ทฤษฎพฤตกรรมภาวะผน า (Leadership Behavioral

Theory) เปนแนวคดในสมยตอมาทศกษาพฤตกรรมการแสดงออกของผน าทมผลตอประสทธผลในการน าเรมมการพฒนาในชวงป ๕.ศ. 1940 – 1960 แนวคดหลกของทฤษฎคอ ใหมองในสงทผน าปฏบตและชใหเหนวาทงผน าและผตามตางมอทธพลซงกนและกน

อ.ธรวรา บวชชยภม

ทฤษฎพฤตกรรมภาวะผน า

• 1. ผน าแบบอตตาธปไตย (Autocratic style) เปนผน าแบบเผดจการ รวบอ านาจ ตดสนใจแตเพยงผเดยวและสงการใหผ อนปฏบตตาม ในองคการสมยใหมผน าประเภทนกจะจ าเปนตองน ามาใชในบางสถานการณ

อ.ธรวรา บวชชยภม

ทฤษฎพฤตกรรมภาวะผน า

• 2. ผน าแบบประชาธปไตย (Democratic style)ผน าประเภทนจะเขารวมกบกลมในการตดสนใจ และอนญาตใหกลมเปนผก าหนดวธปฏบตงาน รวมทงจะแจงใหกลมทราบถงขอมลขาวสารทจ าเปน อาท เปาหมายขององคการ รวมทงใชขอมลยอนกลบเปนโอกาสในการฝกฝนสมาชกกลม

อ.ธรวรา บวชชยภม

•3. ผน าแบบเสรนยม (Laissez-faire style) ผน าแบบ

เสรนยมนจะมอบใหผใตบงคบบญชาตดสนใจและแกปญหาตางๆ เอง โดยผน าไมสนใจรบผดชอบ นอกจากนยงไมใหขอมลปอนกลบแกผใตบงคบบญชาวาท างานดหรอไมดอยางไรดวย

อ.ธรวรา บวชชยภม

Blake and Muton’s

กลาววาภาวะผน าแบงออกเปน 2 ปจจย คอ คน People และ ผลผลต Product

แบงลกษณะผน าออกเปน 5 แบบ•1.แบบมงงานTask-Oriented/Authority Compliance

•2.แบบมงคนสง Country Club Management

•3.แบบมงงานต ามงคนต า Impoverished

•4.แบบทางสายกลาง Middle of the Road Management

•5.แบบเปนทมTeam Management

อ.ธรวรา บวชชยภม

Douglas McGregor นกจตวทยาชาวอเมรกนกลาวเกยวกบทฤษฎแรงจงใจและความตองการพนฐานของ Abraham

Maslow การท างานกบคนตองค านงถงแรงจงใจและความตองการพนฐานจากธรรมชาตของมนษย โดยผบรหารใหตามความตองการของผใตบงคบบญชาจะท าใหเกดความ ศรทธาและความกระตอรอรนในการท างานใหบรรลถงเปาหมาย

อ.ธรวรา บวชชยภม

Theory X คอ นสยพนฐานไมชอบท างาน แตอยากไดเงนบคคลกลมนตองมการควบคมในการท างานและลงโทษตามกฎระเบยบอยางเครงครด

Theory Y คอ คนมองโลกในแงดมการตระหนกในหนาทความรบผดชอบ เตมใจท างาน มการพฒนาตนเองและงาน มความคดรเรมสรางสรรค มศกยภาพในตวเองอยางด

อ.ธรวรา บวชชยภม

คณสมบตของผน ำทด

คณสมบตพนฐานของการเปนผน าทด ทไดรวบรวมจากอาชพตางๆม 6 ขอตอไปน1.ความสามารถในการจงใจ Persuasiveness

2.ความรบผดชอบ Responsibility

3.ความสามารถในการตดสนใจ Decisiveness

4.ความฉลาดมไพวพรบ Intellectual Capacity

5.ความอดทน Endurance

6.ความมชวตชวา Vitality

อ.ธรวรา บวชชยภม

การพฒนาความเปนผน า

ขณะนองคการตางใหความส าคญตอการพฒนาความ เปนผน าใหกบสมาชกเพมมากขนซงประกอบดวย สรางทกษะ Skill Building การพฒนาความเปนผน า โดยเฉพาะผ ทไดรบการเลอนต าแหนงจากปฏบตการ เขาสการบรหารการฝกอบรมการรบร Awareness Training การใหความส าคญของการศกษา ท าใหบคคลตระหนกถงความส าคญและการใชความเปนผน าอยางเหมาะสม ผอบรมสามารถทราบถงจดแขงจดออนของตนเองในการพฒนาความเปนผน าตอไป

อ.ธรวรา บวชชยภม

ทฤษฎสถานการณ (Situational Theory)

• ภาวะผน าตามสถานการณตามแนวคดของเฮอรแซร – เบลนชารด (The Hersey – Blenchard Life Cycle Theory of Leadership) การบอก

• กลาว (Telling) ผน าทตองการผลงานสง ไมสนใจการสรางความสมพนธกบผใตบงคบบญชา เมอตองการผลงานจงสงงานอยางละเอยดและก ากบดแลงานอยางใกลชด ใชเปนแนวทางส าหรบผใตบงคบบญชาทมคณวฒภาวะต าหรอมความสามารถนอยหรอไมตงใจท างาน เหมาะสมส าหรบงานงานทเปนปญหางาย ๆ เปนเหตการณเรงดวน หรอตวผน ามความเชยวชาญจนเปนทยอมรบโดยทวไป

อ.ธรวรา บวชชยภม

• การขายความคด (Selling) ผน าชอบสอนงานและอธบายวธการท างานใหแกผใตบงคบบญชา ทมการชกจง การสงงาน การขอรอง การเสนอแนะ การอธบาย รวมทงการใหสญญาเพอใหเหนดวย ท าใหบรรยากาศการท างานเปนกนเอง

อ.ธรวรา บวชชยภม

• การมสวนรวม (Participating) ผน ารวมคดและตดสนใจรวมกบผใตบงคบบญชา เปนการท างานรวมกนและจะชวยสรางความมนใจใหกบผใตบงคบบญชา ใชเปนแนวทางส าหรบผใตบงคบบญชาทมวฒภาวะหรอความสามารถระดบปานกลาง

อ.ธรวรา บวชชยภม

• การมอบหมายงาน (Delegating) ผน าจะมอบความรบผดชอบและเปดโอกาสแกผใตบงคบบญชาใหท างานอยางเตมท ผน าจะท าหนาทเพยงผ ตรวจสอบเทานน ใชเปนแนวทางส าหรบผใตบงคบบญชาทมวฒภาวะและความสามารถสง

อ.ธรวรา บวชชยภม

Fiedler’s Contingency Model of

Leadership Effectiveness

• Fiedler กลาววา ภาวะผน าทมประสทธภาพตองประกอบดวยปจจย 3 สวน คอ

1. ความสมพนธระหวางผน าและผตาม บคลกภาพของผน า มสวนส าคญ ทจะท าใหกลมยอมรบ

2. โครงสรางของงาน งานทใหความส าคญ เกยวกบโครงสรางของงานอ านาจของผน าจะลดลง แตถางานใดตองใชความคด การวางแผน ผน าจะมอ านาจมากขน

3.

อ.ธรวรา บวชชยภม

• 3. อ านาจของผน า ผน าทดทสด คอ ผทเหนงานส าคญทสด แตถาผน าทจะท าเชนนไดผน าตองมอ านาจและอทธพลมาก แตถาผน ามอทธพลหรออ านาจไมมากพอจะกลายเปนผน าทเหนความส าคญของสมพนธภาพระหวางผน าและผตามมากกวาเหนความส าคญของงาน

อ.ธรวรา บวชชยภม

ผน าตามสถานการณของ Vroom

1. สถานการณทผน าตองตดสนใจ 2. การตงค าถามเพอวเคราะหปญหา ดานคณภาพ ดานความตองการความผกพน ดานขอมลของผน า ดานโครงสรางของปญหา ดานการมสวนรวมของผใตบงคบบญชา

อ.ธรวรา บวชชยภม

ดานความสอดคลองของเปาหมายขององคการดานความขดแยงของผบงคบบญชาดานขอมลของผใตบงคบบญชา3. การเลอกรปแบบการตดสนใจ

อ.ธรวรา บวชชยภม

ภาวะผน าตามสถานการณแบบวถสเปาหมาย (Path-

Goal Theory of Leadership)

1. ผน าแบบคอยชน า2. ผน าแบบคอยสนบสนน3. ผน าแบบมสวนรวม4. ผน าแบบมงความส าเรจ

อ.ธรวรา บวชชยภม

รปแบบของผน า

• แบงตามลกษณะดงน1. ผน าแบบใชอ านาจหนาทในการปฏบตงานI. ผน าแบบเผดจการ ชอบออกค าสง ชอบความเดดขาด ไมชอบมอบ

อ านาจ ไมชอบกระจายอ านาจ ผใตบงคบบญชาตองปฏบตอยางเครงครด

II. ผน าแบบประชาธปไตย III. ผน าแบบเสรนยม

อ.ธรวรา บวชชยภม

2.ผน าทใชอทธพลสวนตว3. ผน าทมงงาน4. ผน าทมงความสมพนธ 5. ผน าตามสถานการณ

อ.ธรวรา บวชชยภม

คณสมบตของผน าทด

1. มความสามารถในการจงใจ2. มความรบผดชอบ3. มความสามารถในการตดสนใจ4. มความฉลาดและมไหวพรบ5. มความอดทน6. มความมชวตชวา

อ.ธรวรา บวชชยภม

การพฒนาความเปนผน า

• การสรางทกษะ • การฝกอบรมการรบร

อ.ธรวรา บวชชยภม

อ.ธรวรา บวชชยภม

อ.ธรวรา บวชชยภม