Embed Size (px)
Citation preview
ДАСГАЛ: ӨӨРИЙН ҮНЭЛГЭЭ
МИНИЙ СУРГАЛТЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА Дараахи өгсөн асуулттай санал нийлж байна уу, хэрэв нийлж байвал (+), үгүй бол (-) тэмдэг
тавина уу? Дасгал: Би өөрийн багшлах туршлагын тухай бодоход.... A1 Би өөрийн өмнөх амжилт, алдааг боддоггүй, зөвхөн хичээлээ л заадаг A2 Би яаран дүгнэлт хийдэггүй A3 Би хичээлийн дараа ярилцах дуртай A4 Би хичээлийг чадлынхаа хирээр заадаг, суралцагч ойлгоогүй бол тэдний буруу A5 Би өөрийнхөө хэр хэмжээнээс илүү хийлээ гэж боддоггүй A6 Би гаргасан алдаагаа хүлээн зөвшөөрдөг B1 Би багшлах тухай ном уншихаас илүүтэй өөрийн зөнгөөр л багшилдаг B2 Би юуг яагаад хийж байгаагаа ойлгохыг хүсдэг B3 Би яагаад ийм болсон тухай бодох дуртай B4 Би зөн совинг шинжилгээнээс илүү гэж боддог B5 Би аливааг суралцагчийн байр сууринаас харах дуртай B6 Би сэдэлжүүлэлт болон суралцахуйн тухай онолуудыг сонирхолтой гэж үздэг C1 Нэг үр дүнтэй арга техник олоод түүнийгээ байнга ашиглах нь дээр C2 Би шинэ санааг туршиж үзэх дуртай C3 Би шинэ санаа гаргахыг хуцүү гэж боддог C4 Би шинэ санаанаас өмнө нь ашиглаж туршсан санааг илүүд үздэг C5 Өөрийн сурсан аргаар бусдад заах нь дээр C6 Би багшлахуйн шинэ аргын талаар тусламж авахыг хүсдэг
(-) (+) A1 A2 A4 A3 B1 A5 B4 A6 C1 B2 C3 B3 C4 B5 C5 B6 C2 C6
Дүгнэх
(-), (+) – тус бүр 1 оноо
A. Эргэцүүлэгч - ажиглагч - Уриа: “Эхлээд би сайн бодох ёстой” Эхлээд юмыг сайн бодож, ойлгож
аваад дараа нь үйл ажиллагаа явуулдаг
Юм хийснийхээ дараа байнга эргэцүүлэн боддог
Дүгнэлтийг өөрийн байр сууринаас гаргадаг
Түүнийг яаруулахад тун дургүй Аливаа зүйлийг хийхэд
хангалттай хугаацаа шаардлагатай
B. Онолч - Уриа: “Хэнийхээр болох нь вэ үзнэ дээ” Логик сэтгэлгээ сайн хөгжсөн Тэрээр алхам алхмаар асуудлыг
шийдвэрлэхийг хүсдэг Маш их асуулт тавидаг Хүнд хэцүү, хүч хөдөлмөр зарцуулсан
даалгавар биелүүлэх дуртай Хүнд итгэдэггүй Стандарт бус сэтгэлгээнд тааруу
ханддаг
C. Идэвхтэн – хөдөлмөрч Уриа: “Амьдралд бүх юмыг
оролдож үзэх хэрэгтэй” Шинэ мэдлэг, туршлага олж
авахад эрэлхийлдэг, Бүх юмыг өөрөө туршиж үзэхэд
ба оролцох сонирхолтой байдаг Бүх юмны эргэн тойронд
анхаарлын төвд байх сонирхолтой Хөндлөнгийн ажиглагч байхыг
хэзээ ч хүсдэггүй
ОРЧИН ҮЕИЙН СУРАЛЦАХУЙН СЭТГЭЛ СУДЛАЛЫН НЭГ ГОЛ ТӨЛӨӨЛӨГЧ Ж. ПИАЖЕ (1896-1980), ШВЕЙЦАРЬ
Мэдлэг хүнээс хүнд дамжихгүй, хүн өөрийн бүтээлч, идэвхтэй үйл ажиллагаагаар эзэмшинэ.
ХАМТДАА ХЭЛЭЛЦЬЕ
Үнэлгээ гэж юу вэ? Яах гэж үнэлдэг вэ? Яаж үнэлдэг вэ? Юуг үнэлдэг вэ? Үнэлгээнээс юу хүсдэг вэ?
/багш, сурагч, эцэг эх/
ҮНЭЛГЭЭ ГЭЖ ЮУ ВЭ? Сурган хүмүүжүүлэх ухаанд үнэлгээг өргөн утгаар нь авч
үзвэл СУРАЛЦАГЧИЙН БОЛОВСРОЛЫН ҮР ДҮНГ
ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ҮНДЭСЛЭЛТЭЙ ДҮГНЭХ
ТОГТОЛЦОО,
явцуу утгаар нь авч үзвэл СУРАЛЦАГЧИЙН МЭДЛЭГ,
ЧАДВАР ТӨЛӨВШЛИЙГ ХЭМЖИХ ПРОЦЕСС ЮМ
гэж тодорхойлсон байдаг.
ҮНЭЛГЭЭНИЙ ОЛОН УЛСЫН ЕРӨНХИЙ ЧИГ ХАНДЛАГА
Стандартад суурилсан
үнэлгээ
Конструтивист - үнэлгээ
Наад захын түвшний мэдлэг, чадвар -Заасан агуулга -Цээжилсэн мэдлэг -Энгийн үйлийн чадварууд
Дээд түвшний чадвар -Хэрэглээний -Асуудал шийдвэрлэх -Шүүмжлэлт сэтгэлгээ Практик чадвар, дадал
ТЕСТ Бүтээлийн сан
Гүйцэтгэлийн үнэлгээ Бичгийн үнэлгээ
Сургалтын Төгсгөлд Сургалтын Явцын үнэлгээг+төгсгөл
Цаашдын миний сургалтын талаар аав, ээжид маань мэдээлэл хүрэх болов уу
Миний ямар мэдлэг, чадварыг үнэлэх бол Би ямар дүн авах
бол Би ямар мэдлэг, чадварыг сайн эсвэл сул эзэмшсэн бол
Миний шалгалтын дүн хэр байх бол...
Энэ шалгалтаар ямар агуулгын юуг үнэлэх бол
Ямар чиглэлээр шалгалт авах...
Миний шалгалтыг хэн засдаг бол
Энэ шалгалтын талаар ямар нэг мэдээлэл байгаа болов уу
За яах вэ, азаа үзье
Тест 1 үр дүн: F (38%) Тест 2 үр дүн : F (59.8%)
Тест 1 үр дүн : F (48%) Тест 2 үр дүн : F (47.8%)
Энэ 2 сурагчийн хооронд ямар ялгаа байна вэ?
МОНГОЛЫН БАГА, ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ
Үнэлгээний журамд
Өнөөгийн нөхцөл
Яагаад үнэлгээ хийдэг вэ?
Сурагчдын сурлагын амжилтын түвшинг
-Сурагчдын эзэмшсэн мэдлэгийн түвшинг ижил түвшний бусад сурагчтай харьцуулах -Сурагчдыг идэвхжүүлэх
Юуг үнэлдэг? цогц чадамж -Эзэмшсэн мэдлэг -Хичээлийн агуулга
Яаж үнэлдэг? Ирц, явц, шалгалт -Дунд болон ахлах ангиудад ТЕСТ -Бага ангид стандарт бус- ДҮНГҮЙ
Яаж дүгнэдэг вэ? A , B, C, D, F - F-с доош үнэлгээтэй сурагчдын хувьд юу ч
хэлэх боломжгүй
Үр дүнг хэрхэн ашигладаг вэ
Сурлагын амжилтын түвшинг оноожуулдаг
- Тестийн шалгалтын үр дүнд үндэслэн сурагчдыг дүгнэх - Сургуулийн эсвэл багшийн чанарыг үнэлэх - Сурах үйл ажиллагааны бенчмарк
Үр дүнг хэрхэн мэдээлдэг?
Нэгж, улирал, жилын дүн-оноо
- Зарим багш нар сурагчдын сул байгаа мэдлэгийг дээшлүүлэхэд үр дүнг ашигладаг
ОУ-ЫН АХЛАХ, ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ОНЦЛОГ
Сурагчдын эзэмшсэн ямар мэдлэг, чадварын хэдэн хувийг ямар аргаар, яаж үнэлэх, тэдний гүйцэтгэлийг хэрхэн засах, яаж дүгнэх болон ямар дүн тавих вэ гэдэг нь эцэг эх, багш, сурагчид болон олон нийтэд ИЛ ТОД Сурагчид өөрсдийн мэдлэг, чадвар, судалсан хөтөлбөрийн түвшин болон дараагийн түвшний сургалтын онцлогт тохируулан үнэлгээг СОНГОЛТТОЙ өгөх боломжоор хангагдсан Дунд ангийн 2-р болон ахлах ангийн 1-р түвшний хөтөлбөрт тухайн жилийн шалгалтын үр дүн, сурагчдын гүйцэтгэл, олон улсын түвшний боловсролын эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан жил бүр өөрчлөлт хийдэг тул үүнийг дагаад үнэлгээний стандарт нь ШИНЭЛЭГ Олон улсын түвшинд бүх сурагчид ижил нөхцөлд, тэгш боломжоор хангагдсаны үндсэн дээр боловсролын дунд ба ахлах түвшний шалгалтыг өгдөг ШУДАРГА Тухайн хичээлийн хөтөлбөрийг өөрийн хэрэгцээ, сонирхол чадвар дээр үндэслэн сонгон судалдаг ба тухайн сонгон судалсан хөтөлбөрт харгалзах агуулга бүхий тестийг өгдөг УЯЛДААТАЙ
ОУЕБ Дунд боловсрол шалгалт ба Монголын үнэлгээний жин
Эх
сурв
алж
: ww
w.ci
e.or
g.uk
Жин
A: Ойлгосон мэдлэг 50% (сэргээн санах 25% ихгүй)
B: Мэдээлэлтэй ажиллах ба асуудал шийдвэрлэх
30%
C: Туршилт судалгааны чадвар 20%
ОУ-н дунд боловсрол
Жин Амьд бие махбод X%
Биологийн төрөл зүйл Y%
Амьд бие ба орчин Z%
Монголын дунд боловсрол
ОУ ДУНД БОЛОВСРОЛЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ АРГА ЗҮЙ 2013 оны Кембрижийн дунд боловсролын шалгалтаас...
Графикт хоол идсэний дараа амны хөндийн pH түвшин хэрхэн өөрчлөгддөгийг харуулжээ. Хоол идсэний дараа шүд угаах нь яагаад ашигтай байдаг вэ? А. Хүчиллэг орчин нь бактерийг өсөхөд хэрэгтэй В. Хүчил нь шүдний пааланг уусгадаг С. Шүлтлэг орчин бактерийг өсөхөд хэрэгтэй D. Шүлт нь шүдний пааланг уусгадаг Хоол идсэний дараах минут
2012 ОНЫ ЭЕШ-ИЙН БИОЛОГИЙН ХИЧЭЭЛИЙН ЖИШИГ ДААЛГАВАР
Эх су
рвал
ж: w
ww
.eec
.edu
.mn
Монгол ОУ
1. Байгалийн ухааны мэдлэг ба ойлголтыг үнэлсэн
2. Байгалийн ухааны нийлмэл чадваруудыг үнэлсэн
3. Байгалийн ухааны суурь буюу энгийн чадваруудыг үнэлсэн
4. Байгалийн ухааны хэрэглээний чадваруудыг үнэлсэн
5. Байгалийн ухааны туршилт болон судалгаа шинжилгээний чадварыг үнэлсэн
ОУ ба Монголын үнэлгээний онцлог
1. ОУ-ын үнэлгээ нь сурагчдын эзэмшсэн мэдлэг, чадварыг илүү бодитойгоор үнэлдэг;
2. Сурагчдын практик чадварыг түлхүү үнэлдэг ба үүгээр дамжуулан сургуулийн болон анги танхим дахь сургалтын чанарыг тасралтгүй сайжруулдаг;
3. Энэхүү үнэлгээний тогтолцоог хэрэгжүүлэх замаар Монголын бага, дунд боловсролын үнэлгээний чанарыг сайжруулах
4. ОУ үнэлгээний үр дүн нь хамгийн үнэн зөв, бодитой гэдгээрээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн
ҮНЭЛГЭЭ ӨГӨХ ГОЛ ШАЛТГААН ЮУ ВЭ?
Чадах бүхнээ хийж байгаа эсэхийг мэдсэнээр суралцагч бүрт туслах
Сургалт явуулах хамгийн үр дүнтэй арга барил нээж олох
Сурагч болон эцэг, эхэд сурах үйл ажиллагаандаа дүгнэлт хийж, сайжруулах хэрэгсэл болох
Сурлагын төвшинг тодорхойлох
Түвшин тогтоох үнэлгээ Оношлох үнэлгээ
Үнэлгээ /Assissment/
Үр дүнгийн буюу эцсийн үнэлгээ
/Summative/-үйл явцын төгсгөл, үр дүнгийн
үнэлгээ
Явцын буюу суралцахуйн төлөөх үнэлгээ
/Formative/-Эргэх холбоо-мэдээлэл
Сурах үйлийн үнэлгээ (Assessment for
learning) Явцын үнэлгээ
Сурсныг үнэлэх үнэлгээ (Assessment of learning) Эцсийн үнэлгээ
24
Үнэлгээг сургалтын явцад хэдэн ч удаа хийж болно.
Суралцагчийн гаргасан амжилтыг илрүүлнэ: Суралцагч юу мэдэж,
хийж чадах вэ? Тухайн үед суралцагчийн
мэдэхгүй, чадахгүй зүйл юу вэ?
Үр дүнг дараагийн шатны сургалтанд болон багшлахуйн үйл явцад хэрэглэнэ.
Бүлэг сэдэв, улирлын төгсгөлд хийнэ.
Суралцагчдын олж авсан мэдлэг, чадварыг үнэлнэ.
Суралцагчийн хүрсэн түвшинг гүйцэтгэх ёстой стандарттай харьцуулсан дүн буюу тэмдэгтээр харуулна.
Явцын үнэлгээ Эцсийн үнэлгээ
Зорилго
Сурах үйл явцад нь суралцагчдын давуу болон сул талын талаар мэдээлэл цуглуулах, энэ мэдээллийг өдөр тутмын сургах үйл ажиллагаандаа мэдээлэхэд ашиглах
Тодорхой хугацаанд суралцагчийн олж авсан ойлголтын түвшинг хэмжих. Дүнг ТТШ-ын эсвэл бусад суралцагчийн дүнтэй харьцуулах (өмнөх ба/буюу одоогийн)
Суралцагчийн хүрэх үр дүн
Бага/доогуур Өндөр байж болно-суралцагчдын бүлгийг хөдөлгөх, боловсрол дараагийн шатанд орох эрх олж авах, эцэг эхчүүдэд дүнг танилцуулах
Давтамж Хичээлийн турш Бүлэг сэдэв, улирал, жилийн эцэст
Түлхүүр асуултууд
Чи хэр зэрэг сайн хийж байна вэ? Ямар ахиц дэвшил гаргасан бэ? Дараагийн алхам юу вэ?
Чи хэр сайн бэ? Тэр ямар түвшинд байна вэ? Тэр .... хийж чадах уу?
Жишээ
Бүлэг сэдвийн дунд үеэр юуг сурж мэдсэнээ дүгнэхийн тулд оюуны зураглал хийж байна. Тэд хийсэн оюуны зураглалаа бусад анги хамт олонтойгоо солилцох, үүнийг хэрхэн сайжруулж болох талаар бие биендээ санал зөвлөмж (feedback) өгнө. Багш суралцагчдын хариултуудыг дараагийн хичээлийг заахдаа чиглүүлэг болгон ашиглана.
Суралцагчид бүлэг сэдэв судалж үзснийхээ дараа чимээгүй сууж тест өгдөг, ажлыг нь засдаг, оноо өгдөг, оноог нь бичиж тэмдэглэдэг.
Цуглуулсан мэдээллийг хэн ашигладаг вэ?
Багш нар сурагчдын хамт дараагийн хичээлийн талаар мэдээлэхийн тулд, суралцагчид өөрийн чадвар, ойлголтоо сайжруулахын тулд, эцэг эхчүүдэд өөрийн хүү/охиноо чиглүүлж, дэмжлэг үзүүлэхийн тулд ашигладаг.
Бодлого боловсруулагчид боловсролын тогтолцоог үнэлэхийн тулд, сургуулийн удирдлага цаашид анги бүлгийг зохион байгуулах буюу сурлагын амжилтаар нь суралцагчдыг ангилахын тулд, багш нар нийт сургалтын чанарыг мэдээлэхийн тулд ашигладаг.
ЯВЦЫН ҮНЭЛГЭЭ
Сургалтын явцад сурах үйл ажиллагааг сайжруулахын тулд суралцагчийн сурах үйл ажиллагааг таньж мэдэх, хариул үйлдэл үзүүлэх багш, суралцагчдын үйл явц юм.
/Бронвен Кови, Беверли Белл/
“Явцын үнэлгээ нь сурагчдын одоогийн суралцахуйн төлөв ба хүссэн төлөвийн хоорондох ялгааг ойртуулахын тулд сурагчдын мэдлэг, гүйцэтгэлийн талаарх мэдээллийг цуглуулах, ашиглах юм.”
/Шавельсон, 2006/
Үүнийг зохицуулах аппаратыг боловсролын зорилгын таксономи гэдэг.
• Блумын таксономи /Оюун ухааын хөгжлийн үйлдэл дээр үндэслэгдсэн Пиажегийн онол -1956/
• Гейдн-Мерриллийн таксономи /Суралцах үйл ажиллагааны танин мэдэхүйн муж-1964, 1971/
• Герлах- Салливаны таксономи /Сурах төлөвшлийн концепци-1967/
• Гильфордын таксономи /Оюуны чадварын үйлдэл -1967/
• Де Блоккын тахсономи /Áàãøèéí ¿éë àæèëëàãàà -1975/
Өнгөц
Гүехэн
Гүн
Сэргээн санах
Ойлгох
Хэрэглэх
Анализ
Үнэлэх
Суралцагчдын танин мэдэх зүй тогтол, бодит чадварын үнэлгээ
Бүтээх
1950-иад оны үед Б.Блумаар ахлуулсан эрдэмтэд хичээл, сургалтын зорилгыг нарийвчлилсан “Таксономи” боловсруулсан
Грекийн “taxis” (эмх цэгц), “nomos” (хууль, онол) онол гэсэн үгнээс гаралтай
Блум багш нарын тестийн асуултын 95% нь
суралцагчдаас хамгийн доод түвшинд буюу зөвхөн мэдээллийг сэргээн санах түвшинд бодохыг шаардаж байгааг судалж илрүүлжээ.
Түүх сөхвөл:
БЛУМ ТАКСОНОМИЙН ОНЦЛОГ Сурах үйл ажиллагааг зорилгоо гэж үзнэ. Аливаа сургалтаар сурагчид шинэ мэдлэг,
чадвар, хандлага эзэмшинэ Дээд түвшний чадваруудыг илрүүлэх Энэ ангилалыг хамгийн оновчтой гэж үзэхгүй
(хөгжинө) Одоогийн байдлаар хамгийн өргөн хэрэглэгддэг
таксономи Багш нар үүнийг хичээлдээ тусгах бодит
хэрэгцээ үүсэж байна
БИД ЮУГ ҮНЭЛЭХ ВЭ?
1. ТАНИН МЭДЭХҮЙ: Оюун ухааны чадвар
(МЭДЛЭГ-knowledge) 2. Аффектив: Сэтгэлийн хөөрөл, мэдрэмж
дээшлэх (ХАНДЛАГА - attitude) 3. Психомоторик: Оюун ухаан ба бие бялдрын
чадвар (ЧАДВАР - skills)
Эдгээрийг суралцахуйн үйл ажиллагааны 3 муж (ай) гэнэ
АФФЕКТИВ ЧАДВАР
Сурагчдын мэдлэг хүлээн авахад бэлэн байдал, анхаарлын шилжилт, хариу үйлдэл үзүүлэх, зохион байгуулах, сэтгэл, санаа, мэдрэмжийн үзүүлэлт, үнэт зүйлсийн үнэлгээ, түүнд хандах хандлага хамаарна.
(Kretwohl, Bloom, Masia 1964 îí)
Õ¿ëýýí àâàõ
хандлаг а
Çîõèîí áàéã óóëàõ
¯íýëýõ
Õàðèó ¿éëäýë
2. Аффектив: Сэтгэлийн хөөрөл, мэдрэмж дээшлэх (ХАНДЛАГА - attitude)
ПСИХОМОТОРИК ЧАДВАР Тэсвэр хатуужил, хүч чадал, уян хатан, шаламгай байдал зэрэг хөдөлгөөний эв дүй хамаарна (оюун ухаантай холбоотойгоор).
(Dave 1975 îí)
Äóóðàéõ
Õàðúÿàò áîëã îõ
Óõààíûã íü îëîõ
Íàðèéâчëàõ
Àðã à ýâèéã îëîõ
(Simpson 1972 îí)
Ìýäðýìæ
Íèéëìýë õàðèóëò
Ìåõàíèçì
Ãàçàðчëóóëñàí õàðèó
Èæ á¿ðäýë
Äàñàí çîõèöîë
Ñàíààчëàã à
3. Психомоторик: Оюун ухаан ба бие бялдрын чадвар (ЧАДВАР - skills)
ТАНИН МЭДЭХҮЙН АЙ
Блум таксоном (6 түвшинтэй)
Блум таксономи анх 5 түвшинтэй байсан. Нэр үгээр төгсдөг байлаа. Үүнд: Мэдлэг Ойлголт Хэрэглээ Синтез Үнэлгээ
Сэргээн санах Ойлгох Хэрэглэх Задлан шинжлэх Үнэлэх Бүтээх
1. ТАНИН МЭДЭХҮЙ: Оюун ухааны чадвар (МЭДЛЭГ-knowledge)
Бүтээх Үнэлэх Задлан шинжлэх Хэрэглэх Ойлгох Сэргээн санах
ЧАДВАРУУДЫН ЭРЭМБЭ
ҮНЭЛЭХ
НЭГТГЭН ДҮГНЭХ
ЗАДЛАН ШИНЖЛЭХ
ХЭРЭГЛЭХ
ОЙЛГОХ
СЭРГЭЭН САНАХ
Танин мэдэхүйн өндөр түвшин
Танин мэдэхүйн нам түвшин
Дээд эрэмбийн чадварууд
Доод эрэмбийн чадварууд
Мэдлэг:
• Баримтын
• Концепцийн
• Үйлийн
• Метакогнетив
1. ТАНИН МЭДЭХҮЙ: Оюун ухааны чадвар (МЭДЛЭГ-knowledge)
МЭДЛЭГИЙН АНГИЛАЛ
Мэдлэгийн төрөл Мэдлэгийн дэд төрөл
A Баримтын мэдлэг
a Нэр томьёоны мэдлэг b Өвөрмөц зүйл, элементийн мэдлэг
B Ухагдахууны мэдлэг
a Ангилал, зэрэглэлийн мэдлэг
b Зарчимын, ерөнхийлөн дүгнэх мэдлэг
c Онол, бүтэц, загварын мэдлэг
C Үйлийн мэдлэг
a Судлагдахууны онцлогтой ур чадварын, ээлж дарааллын (алгоритм) мэдлэг
b Судлагдахууны онцлогтой техник, аргын мэдлэг
c Шалгуурын мэдлэг
D Метакогнитив мэдлэг
a Стратегийн мэдлэг b Танин мэдэхүйн зорилгын мэдлэг c Хувийн мэдлэг
ТАНИН МЭДЭХ ҮЙЛИЙН ТҮВШИН Танин мэдэх үйлүүд
Зэрэглэл Дэд зэрэглэл 1 Сэргээн
санахуй 1 Сэргээн танихуй 2 Сэргээн хэлэхүй
2
Ойлгохуй
1 Хөрвүүлэхүй 2 Жишээ гаргахуй 3 Ангилахуй 4 Дүгнэх, товчлохуй 5 Бодож гаргахуй/шийдвэрлэхүй 6 Харьцуулахуй 7 Тайлбарлахуй
3 Хэрэглэхүй
1 Гүйцэтгэхүй 2 Хийж ажиллахуй
4 Задлан
шинжлэхүй
1 Ялгахуй 2 Зохион байгуулахуй 3 Тодруулахуй
5 Үнэлэхүй
1 Шалгах, хянахуй 2 Шүүмжлэхүй
6 Бүтээхүй
1 Шинээр дүрслэхүй 2 Төлөвлөхүй 3 Боловсруулахуй
АНГИ ДАХЬ СУРАЛЦАХУЙН ҮЙЛИЙГ БЛУМЫН ХОЁР ХЭМЖЭЭСТ ХҮРДЭНД БУУЛГАХ ЗАГВАР
Андерсан ба Крэтволын сэргээн давтах таксоном ТМ Түвшин 1 2 3 4 5 6 ТМҮЯ
Мэдлэг Сэргээн санахуй
Ойлгохуй Хэрэглэхүй Задлан шинжлэхүй
Үнэлэхүй Бүтээхүй
Баримтын мэдлэг Жагсаах
Ерөнхийлөх
Ангилах Дараалалд
оруулах Зэрэг дэвд
оруулах Нэгтгэх
Ухагдахууны мэдлэг
Дүрслэн бичих
Утгачлах Туршиж үзэх Тайлбарлах Үнэлэх Төлөвлөх
Үйлийн мэдлэг
Хүснэгтлэх Тааварлах Тооцоолох Хэсэглэхүй Дүгнэх Туурвих
Мета когнитив
Ашиглаж болохуйц хэрэглээ
Гүйцэтгэх Бүтээх Хүрэхийг оролдох
Үйл хэрэг болгох
Биелүүлэх
Мэдлэг
Синтез
Анализ Үнэлгээ
Хэрэглээ
Ойлголт
Шүлэг
Тоглоом Хууль, дүрэм журмын эмхэтгэл
Туршилт Дуу
Өгүүлэл Тайлан Ном Өгүүлэл
Зохион бүтээлт Комик зураг
Тайлан
Санал асуулга
Зөрчигдсөн дүгнэлт
График Дүгнэлт
Загвар Силлогизм
Судалгаа
Диафильм
Хүүхэлдэйн кино Оньсого, таавар Төсөл
Жагсаалт
Зураг чимэгллэл Таамаг, төсөөлөл
Фото зураг
Баримал Диаграм
Хуурцаг Зураг дүрслэл Дүгнэлт
Жүжиг Коллаж
Хүүхэлдэйн кино Фото зураг Өгүүлэл
Илтгэл Аналог График
Хүмүүс
Үйл явдал Бичлэг
Толь бичиг Телевизийн шоу
Тодорхойлолт Текст унших Сэтгүүлийн өгүүлэл
Тэргүүн өгүүлэл
Эрхэмлэх Өөрийгөө үнэлэх
Бүлгийн хэлэлцүүлэг
Зөвлөгөө Шүүх хурал
Судалгаа
Шийдэх Шүүмж
Үнэлэх Шүүмжлэх
Дүгнэх Батлах
Тунгаан бодох
Нэгтгэх Зохиох Загварчлах Боловсруулах
Зохион бүтээх Төлөвлөх Төлөвлөх Сэдэвлэх
Санаж сэдэх Хянах Таамаглал дэвшүүлэх
Шалгах Ялгах
Маргах Харьцуулах
Хянах Категорид хуваах
Төрөлжүүлэх Анализ хийх
Хэрэглэх Өөрчлөх
Барих Бүтээх Шийдвэрлэх
Тайлагнах Ноороглох
Бүтээ гаргах Дахин давтах Бичих Нэрлэх тогтоох Жагсаах тоочих
Тоймлох бичих Сонгох Хаяглах
Урьдчилан таамаглах Байршуулах Тодорхойлох
Зурах Найруулан бичих
Тооцоолох Тохируулах Холбох Хэлэлцүүлэх Хувиргах
Тайлбарлах Батлах
Дүгнэлт хийх
Ай Тохирох үйл үгс Сурагчдын бүтээл
Мэдлэг
Синтез
Анализ Үнэлгээ
Хэрэглээ
Ойлголт
Шүлэг
Тоглоом Хууль, дүрэм журмын эмхэтгэл
Туршилт Дуу
Өгүүлэл Тайлан Ном
Өгүүлэл Зохион бүтээлт Комик зураг
Тайлан
Санал асуулга
Зөрчигдсөн дүгнэлт
График Дүгнэлт
Загвар Силлогизм
Судалгаа
Диафильм
Хүүхэлдэйн кино Оньсого, таавар
Төсөл Жагсаалт
Зураг чимэгллэл Таамаг, төсөөлөл
Фото зураг
Баримал Диаграм Хуурцаг
Зураг дүрслэл Дүгнэлт Жүжиг Коллаж
Хүүхэлдэйн кино Фото зураг Өгүүлэл
Илтгэл Аналог График
Хүмүүс
Үйл явдал Бичлэг
Толь бичиг Телевизийн шоу
Тодорхойлолт Текст унших
Сэтгүүлийн өгүүлэл
Тэргүүн өгүүлэл
Эрхэмлэх
Өөрийгөө үнэлэх
Бүлгийн хэлэлцүүлэг
Зөвлөгөө Шүүх хурал
Судалгаа
Шийдэх Шүүмж
Үнэлэх Шүүмжлэх
Дүгнэх Батлах
Тунгаан бодох
Нэгтгэх Зохиох
Загварчлах Боловсруулах
Зохион бүтээх Төлөвлөх Төлөвлөх Сэдэвлэх Санаж сэдэх Хянах
Таамаглал дэвшүүлэх
Шалгах
Ялгах Маргах Харьцуулах Хянах
Категорид хуваах Төрөлжүүлэх
Анализ хийх
Хэрэглэх Өөрчлөх
Барих Бүтээх Шийдвэрлэх
Тайлагнах Ноороглох Бүтээ гаргах Дахин давтах
Бичих Нэрлэх тогтоох
Жагсаах тоочих Тоймлох бичих Сонгох Хаяглах
Урьдчилан таамаглах Байршуулах Тодорхойлох
Зурах Найруулан бичих
Тооцоолох Тохируулах Холбох Хэлэлцүүлэх Хувиргах
Тайлбарлах Батлах
Дүгнэлт хийх
Ай
Тохирох үйл үгс
Сурагчдын бүтээл
Блумын таксономид суурилсан үйл үгийн хүрд
Боловсролын сэтгэл судлаач Бенжамин Блуум (1913-1999, АНУ)
ТАНИН МЭДЭХҮЙН ТҮВШИНД ХАРГАЛЗАХ ҮЙЛ ҮГ
Сэргээн санах
Ойлгох Хэрэглэх Задлан
шинжлэх Үнэлэх Бүтээх
Хэлэх Жагсаах Дүрслэн бич Бичих Олох Илэрхийл
Тайлбарлах Утгачлах Тоймлох Хэлэлцэх Ялгах Тааварлах Харьцуулах Дүрслэн бич
Бодох, шийдэх Үзүүлэх Хэрэглэх Зураглах Бүтээх Бөглөх Шалгах Ангилах
Шинжлэх Ялгах Шалгах Харьцуулах Зэрэгцүүлэх Судлах Категорчилох Адилтгах Тайлбарлах Салгах
Шүүх, шинжих Шилэх, сонгох Сонгох Шийдэх Жигдлэх Мэтгэлцээн Нотлох Эсэргүүцэх Зөвлөх Үнэлэх Хэлэлцэх Дарааллын дагуу тогтоох Тодорхойлох
Бүтээх Шинээр зохион бүтээх Туурвих Урьдчилан тааварлах Төлөвлөх Барьж байгуулах Зохион бүтээх
ДААЛГАВАР
Суралцагчдын танин мэдэх зүй тогтол, бодит чадварын үнэлгээ
Зорилго ба үр дүн
Биологийн суурь боловсролын хөтөлбөрийн үнэлгээ нь суралцагчид мэдлэгээ тулгарсан нөхцөл байдалд хэрэглэх, ойлгосноо илтгэн харуулах чадвартай болсон эсэхийг илрүүлж, сургалтын чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэнэ.
Ямар төрлийн асуулт орох вэ гэдгийг тодорхойлохын тулд багш үнэлгээний ерөнхий төлөвлөгөө буюу /BLUEPRINT/-г боловсруулах шаардлагатай.
Сэргээн санах
Ойлгох
Хэрэглэх
Анализ
Үнэлэх
Бүтээх Гүехэн
Гүнзгий
Гүн
Жишээ:
ЧАНАРЫН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ЗОРИЛГО ГУРВАН ҮНДСЭН БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГТЭЙ
А. Ойлголт, мэдлэгийг үнэлэхтэй холбоотой Дараах ойлголт, мэдлэгийг эзэмшсэн байх хэрэгтэй:
1. Шинжлэх ухааны онол, хууль зүй тогтол, тодорхойлолт, зарчим 2. Шинжлэх ухааны үгсийн сан, нэр томьёо, олон улсын нэршил (тэмдэг, хэмжээ, хэмжих нэгж) 3. Шинжлэх ухааны багаж аппарат, тэдгээрийн аюулгүй ажиллагааны шаардлага болон технологи 4. Шинжлэх ухааны хэмжигдэхүүн, түүний тодорхойлолт 5. Шинжлэх ухаан технологийн хэрэглээ, нийгэм эдийн засаг, амьдралд нэвтэрсэн байдал.
Энэ зорилгын биелэлтийг шалгах даалгаврууд - мэдлэг ойлголтоо хэрэглээд утгыг тодорхойл, өгүүл, хэлж илэрхийл, дүрслэн зур, дүрслэн бич, тайлбарла, бүдүүвч тойм гарга гэсэн үгүүдээр өгөгдсөн байдаг
В. Мэдээллийг боловсруулж тайлбарлах, асуудлыг шийдвэрлэхтэй холбоотой чадварыг үнэлэх
Мэдээллийг амаар, бичгээр, тэмдэг, график, тоон хэлбэрээр илэрхийлэх дараах чадварыг эзэмшсэн байх хэрэгтэй:
1. Янз бүрийн эх булгаас авсан мэдээллийг эмхлэн нэгтгэж, сонгон байрлуулж илэрхийлж үзүүлэх 2. Мэдээллийг нэгээс нөгөө хэлбэрт шилжүүлэх 3. Тоон болон бусад бичвэр баримтыг боловсруулах 4. Харьцуулж, дүгнэлт гаргах зорилгоор мэдээллийг ашиглах 5. Харилцан холбоо, үзэгдлүүдийн шалтгааныг загварчилж илэрхийлэх 6. Таамаглал дэвшүүлэх, урьдчилан хэлэх 7. Мөн чанарыг олж асуудлыг шийдвэрлэх
Энэ зорилгын биелэлтийг шалгах даалгаврууд - хэлэлц, таамагла, зөвлө, тооцоол, тайлбарла, олж тогтоо, шийд
Сэргээн санах
Ойлгох
Хэрэглэх
Анализ
Үнэлэх
Бүтээх
С. Судалгаа шинжилгээ туршилтын чадвартай холбоотой дадал цогц чадамжийг үнэлэх
Дараах хандлагыг эзэмшсэн байх хэрэгтэй 1. Техник, аппарат, материалыг хэрхэн хэрэглэхийг мэдэх (заавар
ашиглахыг оруулаад) 2. Ажиглалт хэмжилт хийх, тэмдэглэх 3. Туршилт ажиглалтын баримтыг үнэлэх, тайлах 4. Судалгааг төлөвлөх, судалгааны аргыг үнэлэх, түүнийг сайжруулах
боломжийг зөвлөх (техник, аппарат материалыг сонгох)
ДАДЛАГА АЖИЛ 9,12
ДААЛГАВРЫН ХЭЛБЭР Дараах үгнүүдийн аль нэгийг цэгийн оронд бичиж өгүүлбэрийг
гүйцээнэ үү? Сонгох: маш сайн, сайн , дунд зэрэг, муу маш муу Би биологийн хичээлийг . . . . .ойлгодог би биологоор үзсэн зүйлээ . . . . . санаж байдаг миний бодож байгаагаар миний биологийн хичээлийн сурлагын
чанар . . . . би биологийн хичээлд . . . . . . оролцдог манай ангийнхан намайг . . . . . . .гэж үнэлдэг байх гэж би боддог манай багш миний сурлагын чанарыг . . . . . .гэж үнэлдэг байх
гэж би боддог миний биологийн хичээлийн амжилт цаашдаа . . . . болох байх
гэж би бодож байна
ДАДЛАГА АЖИЛ - 1
Баг болж хуваагдана
Өгөгдсөн даалгавруудыг Блумын танин
мэдэхүйн түвшин тус бүрээр ангилах
Хугацаа 15 минут
- Тухайн агуулгаар сурагчдын эзэмшвэл зохих
чадваруудыг жагсаан бичнэ үү?
- Тухайн чадваруудад тохирсон танин мэдэхүйн
түвшний ямар даалгаврууд байж болох вэ?
/тестийн хэлбэрүүдийг ашиглан 10 даалгавар
боловсруулна уу?/
Хугацаа 30 минут
ДАДЛАГА АЖИЛ - 2
ҮНЭЛГЭЭНИЙ АСУУЛТ
Ангийн бүх сурагчдын чадварт нийцсэн асуултыг төлөвлөх
Таны асуулт ‘”hit and miss” байх албагүй Асуултаа ангилж өгөх Таксономийг сурагчдад ойлгомжтой болгох нь
яагаад ялгаатай асуулт өгч байгааг ойлгоход тустай
АСУУЛГЫН АРГА
“Асуултаас бидний мэдлэг харагддаг. Асуулт тавьж чадах нь хүний хамгийн ухаалаг чадвар\хэрэгсэл мөн" Neil Postman,http://ictnz.com/importanceofquestioning.htm
АГУУЛГА Багшийн асуулт \сайн асуултын жишээ Хэнээс асуух вэ? \идэвхтэй болон ноомой
хүүхдүүд Ярилцлагыг хэрхэн эхлүүлэх вэ? Сурагчдаар асуулт асуулгаж сургах Буруу хариултыг тооцох Үнэлгээ дүгнэлт хийхэд анхаарах зүйл
БАГШ ЯАХ ГЭЖ АСУУЛТ АСУУДАГ ВЭ? Сурагчид хичээлийг хэрхэн ойлгосон, хэр
анхаарсан Сурагчид хичээлдээ бүрэн хамрагдаж чадаж буй
эсэх Хэр зэрэг дутуу, буруу ойлгосныг мэдэх.
Ямар ч тохиолдолд асуултанд хариулахад бэлтгэх хугацааг сурагчдад өгөх хэрэгтэй. Энэ нь дор хаяж 5 секунд байна.
БАГШИЙН АСУУЛТ Хаалттай асуултууд
сурагчдын юу сурсан ойлгосон эсэхийг шалгаж чадахгүй, тухайн зүйлийн тухай өнгөц мэдээллийг л тодруулдаг.
Харин нээлттэй асуулт нь сурагчдад хэлж байгаа зүйлийнхээ учир шалтгааныг тайлбарлах, өөрийн сонголтын зөв гэдгийг нотлох, өгөгдсөн мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийлгэхэд чиглэгддэг.
Жишээ Жулет мод хүрэх замыг будаж чадсан. Тэрээр лууг зурж чадахгүй байсан ч гал гаргадаг гэдгийг нь мэдэж байв. Хаалттай асуултууд: Жулет мод хүрэх замыг яасан
бэ? Тэр лууг яаж чадахгүй байв? Лууны нэг шинжийг
тодорхойл? Нээлттэй асуулт: Жулет мод хүрэх замыг яаж
будсан бэ? Луу гал гаргадаггүй гэж
хэлэх нь яагаад утгагүй вэ?
САЙН АСУУЛТЫН ЖИШЭЭ Яагаад...? … гэж батал. Хэрэв … бол яах вэ? Үүнийг... тай харьцуулбал яах вэ? Та нар үүнийг яаж...? Энэ яаж …ингэсэн бэ? Тайлбарла … … юу гэсэн үг вэ? …бол яах байсан бэ? ... үнэн гэдгийг яаж батлах вэ?
САЙН АСУУЛТЫН ЖИШЭЭ • Тонгоруулсан асуултууд:
“3-н тоо анхдагч тоо мөн үү?” гэж асуухын оронд “ 3 яагаад анхдагч тоо вэ?” гэж асуу.
• Дандаа/заримдаа/хэзээ ч? Дараах баримтууд дандаа үнэн үү, заримдаа л
үнэн үү эсвэл үнэн биш үү? Хариултаа тайлбарла. Тоог нэмж ихэсгэдэг. Ус 100ºC-т буцалдаг.
ХЭНЭЭС АСУУХ ВЭ? Багш зөвхөн гараа өргөсөн хүүхдүүдтэй л харилцаад байвал
зарим хүүхдийг хичээлд оролцох идэвхгүй болгочихдог. “ Гар өргөхгүй” байх дүрэм “Гар өргөхгүй” байх дүрэм заримдаа илүү үр дүнтэй байдаг.
Ингэснээр багш хэнээс ч хамаагүй асууна гэсэн үг. Малгайнаас нэр сугалах Сурагчдын нэрсийг малгай дотор хийчихээд нэг нэгээр нь
сугалах нь ангийг хөгжөөнтэй болгодог. Ямар ч хүүхдийн нэг сугалагдаж болох тул хүүхдүүд бүгдээрээ асуугдахад бэлэн байхын тулд хариултаа бодож эхлэх ёстой.
Хоёр хоёроороо ярилцах Илүү олон сурагчын санааг хамруулж, тэднийг өөрсдөдөө
итгэлтэй болгон хичээлд идэвхтэй оролцуулах нэг арга бол хариулт авахаасаа өмнө хооронд нь харилцан ярилцуулах юм. “Хоёр хоёроороо ярилцах” арга сурагчдын өөрсдөдөө итгэх итгэлийг нэмэгдүүлээд зогсохгүй асуудалд бас өөрөөр хандаж болох шинэ санааг олж авахад нь тусалдаг.
НООМОЙ БОЛОН ИДЭВХТЭЙ ХҮҮХДҮҮД Ярианы/оролцооны тасалбар Энгийн бөгөөд үр дүнтэй нэг арга бол “ярианы тасалбар” өгөх арга
юм. Сурагч бүр 4 тасалбартай. Ийм тасалбарт зориулаад товч, бөөрөнхий шүр эсвэл бүр тасархай цаас ч хэрэглэж болно.
Тухайн сурагч хичээлд идэвхтэй оролцох бүрт ээ нэг тасалбар багшид буцааж өгнө. Багшийн зорилго бол хичээлийн төгсгөлд хүүхэд бүрээс тасалбарыг хурааж дууссан байх явдал юм.
Энэ үед ноомой сурагчид өөрсдийнхөө санааг бодлыг хэлж урам ордог бол идэвхтэй хүүхдүүд өөрийн тасалбарыг илүү чухал, үр нөлөөтэй асуултад хариулахад зориулж, бусдад боломж олгодог байна.
Сурагчдийн санааг хэлүүлэх Сурагчид санал бодлоо хэлэх бүрт урамшуулах хэрэгтэй. Буруу , зөв аль нь гэсэн сурагчдийн санаа бодлыг дахин дахин
асууж харилцан ярилцсанаар тэдний ойлголт улам лавширч улмаар сурагчдад өөрийнхөө асуултад өөрөө хариулах боломж олгодог ач холбогдолтой.
Сурагчдийн зөв бурууг залруулан санаа оноогоо нэмэрлэхгүй байх нь багшид хялбар биш ч олон сурагчийн санаа бодлыг сонссоноор тэднийг илүү итгэлтэй болгодог.
ЯРИЛЦЛАГА ЭХЛҮҮЛЭХ ХЭЛЛЭГҮҮД Надад өөрийнхөө хариултыг зөв гэж батал. Яагаад .... гэж хэлсэн гэж бодож байна? Энэ нь яагаад зөв эсвэл буруу вэ? Дандаа ийм байх уу? Үүний хариулт нь юу байна гэж бодож байна? ... –н хэлсэн хариултын цаад шалтгааныг
тайлбарла. Энэ хариулт хэрхэн гарч ирсэн бэ? Ямар аргаар та нар үүнийг зөвшөөрөх эсвэл үл
зөвшөөрөх вэ?
СУРАГЧИД АСУУЛТ АСУУХ Сурагчдыг хичээлд бүрэн хамруулснаар тэд багшаас
асуух асуулттай болно. Сурагчид гараа өргөж ангийнхнаасаа асуулт
асуухад бэлэн биш байгаа бол асуултын хана, асуултын хайрцаг/ асуултын ном гэсэн бусад хэрэгслүүдийг ашиглаж болно.
Асуултын хана Ангийнхаа аль нэг хананд самбар эсвэл том цаас
наан асуултын хана болгож болно. Хүүхдүүд уг ханан дээр чөлөөтэй өөрсдийн асуултыг
бичиж бас бусдын асуултанд хариулж болно. Хичээлийн аль нэг хэсэгт үзэж байгаа сэдэвтэй
холбоотой асуултуудыг ангиараа ярилцаад, зарим асуултын хариултыг тавьж болно.
СУРАГЧДЫН АСУУЛТЫГ САЙЖРУУЛАХ Зөв үгээр ярихгүй байх- буруу хэлсэн үг
хэллэгүүдийг өөр үгээр давтан хэлүүлэх. Буруу үг хэллэг хэрэглэх—үг хэллэгийг дахин
тодруулж ярилцаад тухайн асуултыг арай өөр үгээр асуулгах
Дэндүү ерөнхий байх – Асуултаа илүү тодорхой болгохын тулд арай өөр үгээр илэрхийлэхийг хүсэх.
НАРИЙВЧЛАН ШАЛГАХАД ЗОРИУЛСАН АСУУЛТ
Жишээ Аль бөмбөг хамгийн сайн өнхөрдөг вэ?
Дахин шалгаж & дахин ажиллах
Аль бөмбөг хамгийн хол өнхрөх вэ?
Дахин шалгаж & дахин ажиллах
Бөмбөгний хэмжээ түүний өнхрөлтийн хэмжээнд хэрхэн нөлөөлөх вэ?
ЯАГААД? АСУУЛТ Яагаад, яаж, хэзээ, хэн, хаана гэсэн асуух үгүүд
бүхий асуултын хүчийг сурагчдадаа тайлбарла.
“Яагаад” гэсэн асуултын загварыг гаргаж сурагчдаараа өөрсдөөр нь зохиолгуул.
Тухайлбал сурагчдаар таамаг дэвшүүлүүлэхийн тулд тэднийг яагаад гэсэн асуултаар шалга. Ингэснээр тэднийг өөрсдийнхөө таамгийг тайлбарлах аргыг бодож хоорондоо харилцан ярилцахад хүргэнэ.
БУРУУ ХАРИУЛТ: БИД АЛДААНААСАА СУРАЛЦДАГ. Хэрэв хүүхдүүд бүх асуултуудыг ямар ч хүндрэлгүй
бүгдийг нь бүрэн зөв хариулж байвал тэдний чадварыг шаардах юм хийгээгүй байна гэж үзэж болно.
Буруу хариултууд зөв хариултуудаас ч илүү ашигтай байх тал бий. Буруу хариултыг тоохгүй өнгөрөөхийн оронд өөр хүүхдүүдээс санааг нь асууж хүүхдүүдээр өөрсдөөр нь зөв болгуулна.
Хүүхдүүд өөрсдөө зөв хариултыг гаргаж ирж чадахгүй бол дахиад өөр асуултуудыг асуух байдлаар асуудлыг шийдэж болно.
Ер нь буруу хариулт дутуу ойлголтоос гардаг. Дутуу ойлголтыг илрүүлэхийн тулд сурагчдын дунд асуулт тавьдаг бөгөөд ингэснээрээ сурагчдад илүү гүнзгий ойлголтыг бий болгодог.
ХҮҮХДҮҮД ӨӨРСДӨӨ ЗӨВ ХАРИУЛТЫГ ГАРГАЖ ИРЖ ЧАДАХГҮЙ БОЛ ДАХИАД ӨӨР АСУУЛТУУДЫГ АСУУХ БАЙДЛААР АСУУДЛЫГ ШИЙДЭЖ БОЛНО.
Жишээ
♦ Энэ асуултыг чи/та нар яаж шийдсэн бэ?
♦ Чи/ та нар яагаад тэгж итгэж байгаа юм бэ?
♦ Хэрэв энэ үнэн юм бол ... үнэн.
♦ ... ингэдэг чанарыг чи/ та нар юу гэж бодож байна?
♦ Чи ангийнхандаа яаж итгүүлэх вэ?
♦ Энэ хариултыг яаж гаргаснаа хэл дээ.
Асуултын төрлүүд Асуултаа нээлттэй асуулт байлгаж чадах нэг арга бол тодорхой төрлийн асуултуудыг асуух явдал юм. Дараах асуултууд сурагчдаас илүү дэлгэрэнгүй бүрэн зөв хариултыг шаарддаг.
Жишээ
♦ Яагаад...? ♦ Надад … гэж батал. ♦ Хэрэв … бол яах вэ? ♦ Үүнийг... тай харьцуулбал ямар үр дүн гарах вэ? ♦ Та нар үүнийг яаж ...вэ?
♦ Энэ яаж … бэ? ♦ ...-г тайлбарла … ♦ … юу гэсэн үг вэ? ♦ …бол яах байсан бэ? ♦ ... үнэн байсан гэж та нар яаж батлах вэ?
Тонгоруулсан асуултууд Сурагчдаас дэлгэрэнгүй хариулт авч чадах өөр нэг арга бол асуултаа тонгоруулж эсрэгээр нь тавих юм. Сурагчдаас тухайн зүйлийн талаарх мэдээллийг шаардсан асуулт асуухын оронд хариултаа зөвтгөж баталж чадах хариултыг шаард.
Жишээ “3 анхны тоо мөн үү?” гэж асуухын оронд “ 3 яагаад анхны тоо вэ?” гэж асуу.
Дандаа/заримдаа/хэзээ ч? Дандаа/заримдаа/хэзээ ч гэсэн хэллэгүүдээр буруу ойлголтыг шалгаж болно.
Жишээ
Дараах баримтууд дандаа үнэн үү, заримдаа л үнэн үү эсвэл хэзээ ч үнэн биш үү? Хариултаа тайлбарла.
♦ Тоог нэмэхээр ихэсдэг. ♦ Ус 100оC-т буцалдаг.
Эдгээр мэдлэг ойлголтууд бол сурагчдын ерөнхий мэдлэгийг шалгахад тохиромжтой маш энгийн жишээнүүдийн нэг юм. Дээрх баримтууд ихэнхдээ үнэн ч зарим цөөн тохиолдолд гажих үе бий. Тухайлбал тоон дээр сөрөг тоог нэмэхэд ихсэхгүй. Ус буцлах температур газар нутгийн өндрийн хэмжээнээс болоод өөр байж болно.
ҮНЭЛГЭЭ, ДҮГНЭЛТ ӨГӨХДӨӨ АНХААРАХ ЗҮЙЛС
Асуусан асуултууд: сурагчдын өмнөх мэдлэг, ойлголтыг шалгаж чадсан уу? сурагчдыг өмнөх мэдлэг туршлагаа ашиглаж шинэ мэдлэг ойлголтыг бий
болгоход нь тус болсон уу? сурагчдыг хичээлийн гол утга санаан дээр анхаарлаа төвлөрүүлэхэд нь тусалж
чадсан уу? сурагчдыг аливаад шалтгаан гаргах, асуудлыг шийдэх, үнэлгээ өгөх, шинэ
санаа дэвшүүлэхэд нь тус болсон уу? Харилцан яриа:
Сурагчид ангийн харилцан ярианд идэвхтэй оролцсон уу? сурагчдын сонирхлыг татаж, хичээлд оролцуулж, түүнчлэн тэдний чадварыг нь
дайчилж чадсан уу? Сурагчдын дутуу, буруу ойлгосон зүйлүүд дахин яригдаж
залруулагдсан уу? Сурагчдад асуулт асуух боломж гарсан уу? САНАМЖ Зөвхөн өнгөц мэдээлэл шаардсан асуулт асуухаас болгоомжил Сурагчдадаа хариултаа бодох цаг өг Зөв буруу хамаагүй хүүхэд болгоноос санааг нь асуу Зөв хариултыг тодруул
♦ Үнэн эсвэл худал?
♦ Хэн..?
♦ Бүх -...г жагсаа
♦ Аль…?
♦ ...-ийн жагсаалтыг нэрлэ
♦ ...хаана байдаг вэ?
Блүүмийн асуултууд
♦ Хэзээ …вэ?
♦ ...-ийг нэрлэ
♦ …-ийг тодорхойл
♦ Юу болсон бэ?
♦ Хэдэн ... байна вэ?
♦ ...-ийг хэн хэлсэн бэ?
♦ …-ийг тайлбарла ♦ ... үйл явдлуудыг дэс дараалуул ♦ ...-ийг.... –тай харьцуул ♦ ....-ийг тодорхойл ♦ Өөрийнхөө үгээр дүгнэ. ♦ -ийг тогтоо ♦ Гол санааг гарга ♦ ...-ийн жишээг хэл ♦ Юу болохыг таамагла
♦ Одоо эдгээр санааг …-нд хэрэгжүүл ♦ … асуудлыг шийд ♦ …Энэ асуудлыг дуусга ♦ Яаж...ийг харуул ♦ Үүнийг яаж харуулах вэ? ♦ …энэ ... –нд яаж мөрдөгдөж болохыг
тайлбарла. ♦ ...-ны өөр нэг жишээг нэрлэ ♦ Энэ ямар ашигтай вэ? ♦ -ийг яаж хийх талаар зааварчилгаа бич
♦ Ямар зүйл давтагдаж байгааг ажиглав уу?
♦ Аль нь бусдаасаа ялгаатай байна? Яагаад?
♦ Энэ юуг дүгнэж байна вэ? ♦ ....нь...ний жишээ юү? Яагаад? ♦ Дараах зүйлсийг ангилан бич ♦ … нь …-тай яаж холбогдох вэ? ♦ ... нь ...-тай юугаараа адил вэ? ♦ ... нь яаж бий болсон бэ? ♦ Хэзээ.... юу болсон бэ?
♦ Эндээс ямар дүгнэлт хийж болох вэ? ♦ ...-ийг бий болго ♦ …-ийг хөгжүүлэх санааг бодож ол ♦ …-ийн төлөвлөгөөг гарга ♦ ...-г зохио ♦ ...-нд ямар шийдэл байна? ♦ …-ийг бий болгох өөрийн санааг гарга ♦ Хэрэв… бол юу болох вэ? ♦ …-г зохио
