1

အသတတ ထးစစ ျမနမာတပမေတာ၏ နညးဗဟာေၾကာင ကခငေဒသမားတြင မးယစေဆး၀ါးျပနာ ေၾကာကခမနးလလ ၾကးထြားလာျခငး

2

အသတတ ထးစစဆငျခငး

ျမနမာတပမေတာ၏ နညးဗဟာေၾကာင ကခငေဒသမားတြင

မးယစေဆး၀ါးျပနာ ေၾကာကခမနးလလ ၾကးထြားလာျခငး

3

ေကးဇးတငလြာ

အစရငခစာ ထတေ၀ႏငရနအတြက လအပေသာ သတငးအခကအလကမားက သတရရ အမနအတငး

ေျဖၾကားေပးသ အေယာကစတငးက ေကးဇးအထးတငရသလ၊ အခကအခအမးမးေတြရေနသည ၾကားမ

ၾကးစားျပး သြားေရာက သတငးယခၾကသည KWAT ၀နထမးမားႏင ကြငးဆငးလပသားသမားကလညး

အထးေကးဇးတငရပါသည။

အစရငခစာ လကေတြ႕ေပၚထြကလာေရးအတြက လအပတ နညးပညာပငးအပါအ၀င၊ တညးျဖတ ေပးေသာ

Burma Relief Center ကလညး အထးေကးဇးတငရပါသည။

အစရငခစာ ထတေ၀ႏငရနအတြက လအပတေငြေၾကးေထာကပေပးေသာ Ophidian Research Institute

(ORI) ႏင Open Society Foundation (OSF) တ႕ကလညး မားစြာေကးဇးတငပါသည။

4

အစရငခစာ အကဥးခပ ---------------------------------------------------------------------------------- ၆

နဒါနး ----------------------------------------------------------------------------------------------------- ၁၁

သေတသျပလပသည နညးနာ -------------------------------------------------------------------------- ၁၁

၁။ ကခငျပညနယအတြငး မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈ ------------------------------------------------ ၁၂

ႏငငေရးအေျခအေန ---------------------------------------------------------------------------------- ၁၃

ကခငပဋပကၡ ေနာကခသမငး

ျမနမာအစးရ၏ ျပညသ႔စစမား မးယစေဆး၀ါးကစၥႏင ပတသကၿပး လပပငခြငရထားမႈ ----- ၁၄

စစပြမားေၾကာင မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈအေပၚ သကေရာကမႈမား ----------------------- ၁၇

ျမနမာအစးရ၏ နယျခာားေစာငတပႏင ျပညသ႕စစမားမ မးယစးေဆး၀ါး ပမထတလပႏငမ

၁။ ကခငျပညနယအေရ႔ပငးရ နယျခားေစာငတပမား ထနးခပ၊ လႈပရားသည

နယေျမမား

၂။ ရမးျပညေျမာကပငးတြင ျပညသ႔စစမား ထနးခပထားသည နယေျမမား

UNODC ၏ ဘနးတငးတာေရး စစတမးအား ေမးခြနးထတျခငး ------------------------------ ၂၁

လယသမားမားအေနျဖင စစပြမားေၾကာင တျခား အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားထက

ဘနးပမ စကပးလာရျခငး ------------------------------------------------------------------- ၂၂

၂။ ကခငေဒသမားတြင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈမား ------------------------------------------------------ ၂၃

စစပြေၾကာင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈအေပၚ သကေရာကမႈမား

ဘနးစကပးသည ေဒသခလထအတြငး မးယစေဆး၀ါး ပမသးစြလာျခငး

ၿမ႔ေပၚေဒသမားတြငလညး ေၾကာကခမနးလလ ျဖစေနသည ဘနးျဖသးစြမႈႏႈနး ------------- ၂၄

ေကားသားမားအၾကား မးယစေဆးအေၾကာတြငး ထးသြငး သးစြျပမ ------------------------- ၂၆

မငးတြငးမားတြငလညး ဘနးျဖသးစြမႈ ကယကယျပန႔ျပန႔ဆကလကျဖစ ေပၚေနျခငး

ကနသြယေရး လမးေၾကာငးမားတေလာက ဘနးျဖႏင “ရာမ” စတၾကြေဆးသးစြမႈ ပ႔ႏ႔လာျခငး

မးယစေဆး၀ါးျပသနာပ႕ ႏ႕မက အမးသမးမားအေပၚ သကေရာကပ -------------------------------၃၀

မးယစေဆးအလြသးမေၾကာင မသားစ၀င မနးကေလးမားအေပၚ သကေရာကမမား

မာတကာ

5

ဘ႑ာေရးအရ ပမၾကပတညးလာျခငး

မကနးမာသည မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားအေပၚ ေစာငေရာကရန လအပျခငး

ကယထလကေရာက ကးလြနမႈ ခရျခငး။

ရကရြ႔ျခငးႏင စတဒဏရာမား

အေ၀းသ႔ သြားေရာကအလပလပရျခငးႏင ကေလးမားႏင ကြကြာသြားျခငး

အမးသမးအမားအျပား မးယစေဆး သးစြသမား ျဖစလာၾကျခငး ---------------------------- ၃၆

အမးသမးမား တရတျပညတြင အလပလပရာမ ဘနးျဖႏင ရာမ စတငသးစြျခငး -------------------- ၃၇

ဆငးရျခငးေၾကာင ရပတညေရးအတြက အမးသမးမား မးယစေဆး၀ါး ေရာငး

၀ယေဖာကကားမႈတြင ပတသကလာရျခငး --------------------------------------------------- ၃၉

လားရႈးအခပခနးအတြငး မးယစေဆး၀ါးမႈျဖင အေရးယခထားရသည အမး

သမးမား အေျခအေန ------------------------------------------------------------------------- ၄၀

၃။ မးယစေဆး၀ါးျပသနာအား ကငတြယေျဖရငးျခငး --------------------------------------------------- ၄၂

ျမနမာအစးရဥပေဒအရ တားဆးျခငး

ျမနမာ စစေထာကလမးေရးမ ကခငလငယမားအား မးယစေဆး၀ါးေရာငးခေပးရန စစဥပ -- ၄၃

မးယစေဆး၀ါး အနညးအကဥးေရာငး၀ယသႏငသးစြသမားသာဖမးဆးခ ေနရျခငး

ႏငငတကာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမားမ ထခကမႈမား ေလာနညးေအာငေဆာငရြကျခငး ၄၅

ေဒသခကခငအသငးအ၀ငးမ ကငတြယေျဖရငးခကမား ------------------------------------------- ၄၆

KIO မ အရနအဟနျဖင ေဆာငရြကေနသည မးယစေဆး၀ါး ဆန႔ကငေရးလပငနး

ဘရားေကာငးမားမ ၿမ႔ေပၚတြင ေဆာငရြကေနသည ျပနလညျပစပးေထာငေရးလပငနးမား ၄၇

ေကးလကေတာရြာမားရ လထမ မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈပရားမႈ -------------------- ၄၉

မနေဘာရ အမးသမးမားဥးေဆာငၿပး မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရးလႈပရားမႈ

၄။ နဂးႏင အႀကျပခကမား ----------------------------------------------------------------------------- ၅၁

ေနာကဆကတြ -------------------------------------------------------------------------------------- ၅၄

- ယခအစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားစာရငး

- ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈျပလပခသည ေဒသမား၊ေျမပ --------------------------------------------- ၅၈

6

အစရငခစာ အကဥးခပ

ယခအစရငခစာသည ျမနမာျပညေျမာကဖားရ ၿမ႔နယ (၈) ခအတြငးမ ကခင

မးယစေဆး၀ါးသးစြသမား၊ ၄ငးတ႔၏ မသားစ၀ငမား၊ မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယသမားႏင

လထေခါငးေဆာငမားက ေတြ႔ဆေမး ထားမႈမားအေပၚ အေျခခၿပး ကခငျပညနယအတြငး

စးရမစရာျဖစေနသည မးယစေဆး၀ါးျပသနာက ပေဖာထားျခငးျဖစပါသည။ ဇြနလ ၂၀၁၁ မစၿပး

ကခငလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KIA) ႏင တက ပြမား ျပနလညျဖစေပၚျခငးက ကခငလထအတြငး

မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈက မညသ႔ တးပြားလာ ေစၿပး ဆးဆးရြားရြား မးယစေဆး၀ါး အလြသးမႈမား

ျဖစေပၚေစေၾကာငးကျပသေနသည။

မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈ တးပြားလာျခငး၏ အဓကအခကမာ KIA အား တကခကႏငရနအတြက

ျမနမာအစးရ လကေအာကခ ျပညသ႔စစမားအား ဘနးစကပးျခငးႏင ဘနးျဖအပါအ၀င တျခား ေသာ

မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈမားက ခြငျပထားသည မ၀ါဒေၾကာငပငျဖစသည။ ျမနမာစစတပႏင ၄ငးတ႔၏

မဟာမတမား ကခငေဒသမားအား တျဖညးျဖညးျခငး သမးပက၊ ထနးခပလာသညႏင အမ မးယစေဆး၀ါး

ထတလပမႈမာလညး ပမ၍ တးပြားလာသည။

ကခငျပညနယရ ၀ငးေမာႏင ခေဖြၿမ႔နယမားမာ ဘနးအဓက စကပးမႈေဒသမား ျဖစလာၿပး၊

၄ငးေဒ သက ျမနမာစစတပႏင ကခင အပစအခတရပစေရး အဖြ႔ေခါငးေဆာငေဟာငးႏင၊ လကရ ျပညသ႔

လႊတေတာ ကယစားလယ ဇခနတန႔ယနး ဥးေဆာငသည နယျခားေစာငတပ အမတ (၁၀၀၁)၊ (၁၀၀၂)၊

(၁၀၀၃) ႏင (၁၀၀၄) တ႔ ထနးခပထားျခငး ျဖစသည။

ထးဆနးစြာပင ကလသမဂၢမးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးအဖြ႔ (UNODC) မ ခေဖြ ေဒသအား

ဘနးစက ပးမႈ “အထး စးရမရဆး” ေဒသအျဖစ သတမတမထားျခငးျဖစသည။ ကခငျပညနယအတြငးရ

၀ငးေမာ ႏင တႏငးတ႔ကသာ “အထးစးရမရ” ေဒသအျဖစ သတမတခၿပး UNODC ၏ ၂၀၁၃ ဘနး

စကပးမႈ စစတမးတြင ပါ၀ငခသည။ ကခငျပညနယအတြငး ၂၀၁၂ ခႏစမစ၍ ဘနးစက ပးမႈ ၁၀ရာခငႏႈနး

ကဆငးခသညဟ UNODC ၏ ခန႔မနးေျခမာ သသယ၀ငစရာ ျဖစေနသည။

ကခငလမးမား ေနထငရာေဒသျဖစသည ရမးျပညေျမာကပငး၊ မဆယခရင အတြငးရ

ဘနးအဓက စကပးေသာ ေဒသမားအား ျမနမာစစတပႏင ရမးျပည ျပညသ႔လႊတေတာကယစားလယ ၃

ဥး ဥးေဆာငသည တပရငးအပါအ၀င၊ ျပညသ႔စစ တပရငး ၁၃ ရငးက ထနးခပထားသည။ အဆပါေဒ

သရ တခ႔နယေျမမားက KIA မ မးယစေဆး၀ါးတားဆး ႏမႏငးမႈမား ျပလပခဖးသည။

ဧကေသာငးႏငခသည ဘနးစကခငးမား အစးရလကေအာကခ ျပညသ႔စစမား ထနးခပထားသည

ေဒသတြင စကပးၾကၿပး ျပညသ႔စစႏင တျခားအစးရ အာဏာပငမားမလညး အခြနေကာကယ သည။

အခြနေကာကယမႈမားရေသာလညး ရြာသားမားအေနျဖင ဘနးစကပးမႈက ေျပာငးလလပ ကငရျခငးမာ

စစပြမားေၾကာင တျခားသးႏမားစကပးရနႏင ေစးကြကသ႔တငပ႔ရန အတားအဆး၊ အခကအခမား

7

ရေန၍ျဖစသည။ ေရႊ႔ေျပာငးေနထငရသည ရြာသားမား မမတ႔ စကခငးသ႔ အရစြန႔ ျပနလာၿပး ဘနးစကပးျခငး

သ႔မဟတ တျခားရြာသားမား၏ စကခငးတြင ၀ငေရာကလပကငျခငး တ႔လညး အပါအ၀ငျဖစသည။

အစးရလက ေအာကခ ျပညသ႔စစမား ထနးခပသညေဒသမားတြင ဘနးစကပးမႈသာမက၊

ဘနးျဖ ခကလပျခငးႏင စတၾကြေဆးထတလပျခငးတ႔သညလညး အေရးယမႈ တစတရာမရဘ လပကငႏင

ၾကသည။ အဆပါ မးယစေဆး၀ါးမားမာ ဘနးစကသည ေဒသမားတြငသာမက၊ ၿမ႔ေပၚေဒသမား၊

မငးတြငးမားႏင ကနသြယလမးတေလာကရ ကခငလထထ ေရာကရသြားၾကၿပး မးယစေဆး၀ါး

အလြသးမႈႏင ဘနးစြမႈျပနာက ပမဆးရြားေစသည။

ဆယစႏစမားစြာ ကခငရြာသားမားမာ အစဥအလာအရ ဘနးစကပး၊ သးစြမႈရခေသာလညး

ယခအခါ တြင ဘနးစကေတာငသမားထတြင ဘနးသးစြသဥးေရ ယခငကထက ပမမားျပားလာသည။

တခ႔ ဘနးစကသညရြာမားတြင အသက ၅ ႏစခန႔ ကေလးမားပငလင ဘနးရႈၾကသညက ေတြ႔ရသည။

ဘနးစကခငးတြင သြားေရာကလပကငသည စစေျပးဒကၡသညမားမာလညး ဘနးစားမားျဖစလာၾက သည။

ျမစႀကးနား၊ ဗနးေမာ၊ လားရႈးစသည ၿမ႔မားႏင အနးတ၀ကတြငလညး ဘနးျဖသည

ဘနးစမးထက ေစးသကသကသာသာ ရႏငၿပး၊ လငယထအတြငး ဘနးျဖသးစြမႈႏႈနး ေၾကာကခမးလလ

မားျပား လာသည။ ခန႔မနးေျခအားျဖင ျမစႀကးနားႏင ဗနးေမာ တကသလေကာငးသား သးပ တပခန႔သည

ဘနးျဖအေၾကာတြငး ထးသြငးသမားျဖစသည။

မငးတြငးမားတြငလညး ဘနးျဖသးစြသမား မားျပားသည။ ေကာကတြငးႏင ေရႊတြငးမားတြင

လာေရာက အလပလပကငသည ၿမ႔ေပၚမ ကခင၊ လႀကး၊ လငယတ႔မာလညး အလပပငပနးမႈႏင

အထးကနဆနမႈတ႔ေၾကာင မးယစေဆးသးစြသမားအျဖစသ႔ ေရာကရကနသည။ ခန႔မနးေျခအား ျဖင

ဖားကန႔ေကာကတြငးတး အလပလပေနသ ၉၀ ရာခငႏႈနးမာ မးယစေဆး သးစြသမား ျဖစသည။ ၂၀၁၂

ခႏစမစ၍ ႀကးမားသည မငးတြငးျဖစလာသည ဖားကန႔တြင စစပြမား ျဖစေနေသာလညး မးယစေဆး၀ါးမာမ

အၿမ အဆငသငရေနသည။

မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈမာ ကနသြယေရးစခနးမားႏင တရတနယစပ လမးေၾကာငးတေလာက

ကယကယျပန႔ျပန႔ ျဖစပြားေနသည။ ထသ႔သးစြမႈမာ ဘနးႏင ဘနးျဖသာမက “ရာမ” ေခၚ စတၾကြ

ေဆးသးစြမႈမာလညး ျမငတကလာသည။ ဗနးေမာအနးရ သစေရာငး၀ယေရး စခနးအနးတြင ခန႔မနး

ေျခအားျဖင လငယ ၅၀ ရာခငႏႈနးမာ မးယစေဆး အေၾကာတြငး ထးသြငးသမားျဖစသည။ တရတ ႏငငႏင

အဓကကနသြယေရး လမးေၾကာငးျဖစသည မဆယ-မႏေလးလမးရ ယဥေမာငးသ အေတာ မားမားမာ

ဘနးျဖႏင “ရာမ” က သးစြၾကသည။ မဆယရ တခ႔ ဓာတဆဆငမားတြင ေဆးထးအပ ႏင မးေရ

(ေပါငးခရည) က အေၾကြအစား ျပနအမးေလရၾကသည။

အထးသျဖင ကနသြယေရးေဒသမားတြင အမးသမးမား “ရာမ” သးစြမႈ ျမငတကလာေသာလညး

ကခင မးယစေဆး၀ါးသးစြသ အမားစမာ အမးသားမားျဖစသည။ ဤသ႔ ျဖစေနမႈက

ကခငလ႔အဖြ႔အစညးအတြငး ကား၊ မ တနးတညမမႈ မရသည မသားစ၀ငမားအတြက ျပသနာ မား

8

ျဖစေပၚေစသည။ အရငကတညးက အမေထာငစတာ၀နမား ပေနသည အမးသမးမားသည မမတ႔၏

ခငပြနးႏင သားမားထမ မသားစအတြက ေထာကပေငြမရရျခငး၊ မသားစ ပငဆငသည ပစၥညးမား

ထခြ ေရာငးချခငးႏင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈအတြက ခးယျခငးမား ျပလပလာၾက၍ ပမ ၾကပတညးစြာ

ရနးကနၾကရသည။ အမးသမးမားသည မးယစေဆးစြသမား နာမကနးျဖစလင ျပစ ရျခငးႏင ရပပငး၊

စတဆငးဆငရာအရ ေစာကားခရသည။

တခ႔ မးယစေဆးစြသမား၏ ဇနးတ႔သည တရတႏငငသ႔သြားေရာက အလပလပၿပး မသားစအား

ျပနလည ေထာကပ၊ ကညၾကရသည။ KWAT မ ယခငထတေ၀ခသည အစရငခစာမားအရ၊ တရတ

ႏငငသ႔ သြားေရာက အလပလပရသည ကခငအမးသမးမားမာ လကနကးမႈ အႏရာယက အႀကးအ

ကယ ႀကေတြ႔ရသည။ KWAT မ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အမးသမးမားအဆအရ ၄ငးတ႔သည တ ရတျပည

ေရာကမ မးယစေဆး၀ါး စတငသးစြၾကျခငးျဖစသည။

ဆငးရမြေတမႈႏငစစပြေၾကာင အေျခအေနမားပမဆးရြားလာေစ မႈတ႕က အမးသမးမားအား

မးယစ ေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေဖာကကားမႈ ေလာကသ႔ ေရာကရသြားေစသည။ လယေျမအတြငး မငးေထာင

ထားေသာေၾကာင ထြနယကစကပးမႈ မလပႏငသည ဗနးေမာရ အမးသမးတဥးသည သ႔သားအ တြက

ေဆး၀ါးကသစားရတက “ရာမ” စတငေရာငးချခငးျဖင ရာေဖြရသည။ ေနာကထပ အမးသမး တဥးမာလညး

ဘနးျဖစြေနသည ေယာကားျဖစသ၏ ေဆးရစားရတအတြက ဘနးျဖစတင ေရာငးခ ရာေဖြရသည။

အစးရအေနျဖင မးယစေဆး၀ါးတကဖကေရးကလလလားလား ေဆာငရြကရန ဆႏၵမရမႈေၾကာင

လာဘေပးလာဘယမား တးပြားလာၿပး မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေဖာကကားမႈအား ဥပေဒအရ

တငးၾကပစြာ တားဆးအေရးယျခငးလညး မရေပ။ မးယစေဆး၀ါး အနညးအကဥး ေရာငး၀ယသႏင

သးစြသမားသာ အေရးယခေနရသည။ မသားစစးပြားေရးအရ မးယစေဆး၀ါးႏင ပတသကလာရ သည

အမးသမးမားမာလညး သတ႔ လြတေျမာကေရးအတြက လာဘမထးႏငပါက ႏစရညေထာင ဒဏမား

ခမတခရသည။ KWAT မ မတတမးတငထားသည ျဖစရပ သးခတြင ကယ၀နေဆာင အမးသမးသးဥးက

မးယစေဆး၀ါး သးစြမႈ သ႔မဟတ ေရာငး၀ယမႈျဖင ေထာငဒဏ ၄ ႏစမ ၁၈ ႏစ အသးသးခမတခၿပး၊

၄ငးတ႔မာ ေထာငတြငးတြငပင ကေလးေမြးဖြားခသည။

ႏငငတကာ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင မးယစေဆး၀ါးကစၥက အဓက ကငတြယ

ကညေပးသညအေနျဖင ေဆးထးအပမား ေပးေ၀ျခငး အပါအ၀င ထခကမႈေလာနညးေရး အစအစဥ အား

ေဆာငရြကျခငးျဖစသည။ ေဒသချပညသမားအတြငး ထလပငနးစဥႏင ပတသကၿပး ဒြဟပြား ေနၾကၿပး

ေဆးထးအပမား ေပးေ၀ျခငးသည မးယစေဆး၀ါးသးစြေစရန အားေပးအား ေျမာကျပရာ ေရာကသညဟ

စးရမပပနမႈမား ျဖစေပၚလကရသည။

ထ႔ေၾကာင လ႔အဖြ႔အစညးမားအတြငး မးယစေဆး၀ါး အလြသးမႈႏင ပတသကၿပး

ႀကးထြားလာသည ျပသနာက ၄ငးတ႔အစအစဥျဖငပင ေျဖရငးႏငရန ႀကးပမးလာၾကသည။ ၿမ႔ႀကးမားတြင

ဘရား ေကာငးမားက ျပနလညျပစ ပးေထာငေရးစခနးမား ဖြငလစၾကၿပး၊ ေကးလကေဒသမားတြင

မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈ႔ေဆာစညးရးမႈမား ျပလပလာၾကသည။

9

ထသ႔ လ႔အဖြ႔အစညးအသးသးမ ႀကးပမးအားထတၾကရာတြင အမးသမးမားသည ဥးေဆာငမႈ

အခနးမ ပါ၀ငသည။ လြနခသည ၂ႏစခန႔က အကစသာဟေခၚသည ကခငသနာျပဆရာမ တဥး

သည မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈ႔ေဆာသည လထအဖြ႔အစညး တခက မဆယခရင၊ မနးေပၚတြင

စတငျပဖြ႔စညးခသည။ သ၏အဖြ႔တြင အဖြ႔၀ငအငအား ၂၀၀ ခန႔ရၿပး၊ ေကးရြာေပါငး ၂၀ ေကာတြင

မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈ အႏရာယအေၾကာငး လထေဟာေျပာပြမား ကငးပျခငး၊ ေဆးစြသ မား

ေဆးကသခြငႏင ျပနလညျပစပးေထာငေရးစခနးတြင ေစာငေရာကခႏငေစရန ကညသည။

သတ႔အဖြ႔သည မးယစေဆး၀ါး ျဖန႔ျဖး၊ ေရာငးခသမားအား ဆကလကမေရာငးခရန ဖအားေပး

သည အေနျဖင ဒဏတပျခငးႏင ရလကအပျခငးတ႔ကလညး ေဆာငရြကသည။ အဆပါအဖြ႔၏

ေအာငျမငမႈ အခ႔အေနျဖင မးယစေဆး၀ါးေရာငးခသ အနညးဆး ၁၂ ဥးအား ဆကလက မေရာငးခ ရန

ေဖာငးဖႏငခသည။ သ႔ေသာလညး ထသ႔လပေဆာငရာတြင အလြနအႏရာယႀကးမားသညက ေတြ႔ရသည။

အကစသာ အေနျဖင အသတခရမညဟ ၿခမးေျခာကခရျခငးႏင သ၏အမတြင ဗး ေထာငထားျခငးမား

ႀကေတြ႔ရသည။

KWAT အေနျဖင စးရမသညမာ ႏငငတကာ အလႈရငအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင စစပြမား

ျဖစေပၚေနသည အေပၚ အာရမစကျခငးႏင အထးသျဖင အစးရ၏ ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရး မ၀ါဒက

ျမနမာႏငငရမးယစ ေဆး၀ါးျပနာက မးေလာငရာေလပင ဆသကသ႔ ပမဆးရြားေစသညက ျဖစသည။

အလႈရငမားအေနျဖင မးယစေဆး၀ါး တနျပနဆန႔ကင လႈပရားမႈမား အပါအ၀င အကအညမားက အစးရထ

ပမ၍ တကရက ေထာကပေပးေနသည။ သ႔ေသာလညး ထသ႔ ျဖစေပၚေနမႈက ျမနမာ အပခပသမားက

ကခငအပါအ၀င တငးရငးသားမားအေပၚ စစေရးအရ ဆကလက ထးစစဆငရန၊ စစပြႏငပတသကၿပး

ကးလြနသမား၊ မးယစေဆး၀ါးျပနာ ကးလြနသမားအျဖစ အလြယတကပင အားေပးအားေျမာကျပရာ

ေရာကေနသည။

ထ႔ေၾကာငKWATအေနျဖငႏငငတကာအလႈရငမားအပါအ၀ငရငးႏးျမပႏသ မားအားပဋပကၡမား

ေျပလညေစရနႏငငေရးအရ ေတြ႔ဆအေျဖရာသကသ႔ ျမနမာႏငငရ မးယစ ေဆး၀ါးျပနာက

အထးဥးစားေပး အေလးထားေျဖရငးေပးရန တကတြနးပါသည။

မမတ႔အေနျဖင ေအာကပါအတငး အႀကျပတကတြနးပါသည။

ျမနမာအစးရသ႔

• စစေရးအရ ကးေကာေနမႈမား အဆးသတရန၊ ျမနမာျပညရ တငးရငးသားေဒသ အသးသးမ

စစတပမားရပသမးရနႏင ဖကဒရယ ဒမကေရစနစ တညေဆာကေရး အေပၚ အေျခခသည စစမနေသာ

ႏငငေရးေတြ႔ဆမႈမားက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားႏင စတငရန။ တငးရငးသားမား၏

ကယပငျပဌာနးခြငအတြက အာမခခကေပးရန။

• တငးရငးသား ပဋပကၡအား ႏငငေရးအရ ေျပလညေစရန ညႏႈငးေဆြးေႏြးရာတြင ျမနမာျပညရ

မးယစ ေဆး၀ါး အျမစျပတေခမႈနးေရးကစၥအားလညး မျဖစမေနထညသြငးေဆြးေႏြးေရးအတြက

အသအမတျပ လကခရန

10

• ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမားအား တကခကႏငရနအတြက အစးရလလားသည၊ ေဒသခ ျပညသ႔စစ

မားအား လြတလပစြာ မးယစေဆး၀ါး ထတလပခြငေပးေနသည မ၀ါဒအား ရပဆငးရန။

• ေဒသခ လမႈအဖြ႔အစညးမားမ ေဆာငရြကေနသည မးယစေဆး၀ါးတကဖကေရး အစအစဥမားအား

အစးရမ ေႏာငယကျခငး မျပလပရန။

• မးယစေဆး၀ါး အလြသးမႈမား ေနာကထပ ပ႔ႏ႔မႈမ တားဆးကာကြယရနအတြက လသားခငး

စာနာေထာကထားသည အကအညမား ေပးေနသည အဖြ႔အစညးမား ေနရာေဒသအသး သးရ

စစေျပးဒကၡသညမားအား ကညေထာကပခြငျပရန။

ႏငငတကာအစးရမားအေနျဖင

• ျမနမာအစးရမ စစေရးအရ ကးေကာေနမႈမား အဆးသတရန၊ ျမနမာျပညရ တငးရငးသားေဒသ

အသးသးမ စစတပမားရပသမးရနႏင ဖကဒရယ ဒမကေရစနစ တညေဆာကေရး အေပၚ

အေျခခသည စစမနေသာ ႏငငေရးေတြ႔ဆမႈမားက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားႏင စတငရန။

တငးရငးသားမား၏ ကယပငျပဌာနးခြငအတြက အာမခခကေပးရနတ႔အတြက ဖအားေပးရန။

• ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမားအား တကခကႏငရနအတြက ျပညသ႔စစ မားအား လြတလပစြာ

မးယစေဆး၀ါး ထတလပခြငေပးေနသည မ၀ါဒအား လသရငၾကား ျပစတငရႈ႔ခရန။

• အစးရႏင KIA တ႔ ႏစဖကလးမ ထနးခပထားသည ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ စစေျပးဒကၡသညမား

အား လေလာကသည လသားခငးစာနာသည အကအညမား အလငအျမန ေထာကပရန။ အဆပါ

အကအညမားအား အကနအကသကသာေစရနႏင ပြငလငးျမငသာမႈ ရေစရနအတြက ေဒသခ

လမႈအဖြ႔အစညးမားသ႔ တကရက ေထာကပရန။

ကလသမဂၢ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးအဖြ႔ (UNODC) အေနျဖင

• UNODC မ ႏစစဥဘနးတငးတာေရးလပငနး နညးနာက ျပနလညဆနးစစရန၊ သ႔မသာ ေအာကေျခတြင

လကေတြ႔ ဘနးစကပးမႈ အေျခအေနမနက ထငဟပေဖာျပႏငမညျဖစၿပး တငးတာေရးလပငနးတြင

အစးရ၏ ျပညသ႔စစမား ထနးခပထားသည ေဒသမားပါ ပါ၀ငေစရန။

• UNODC ၏ ဘနးတငးတာေရးႏင အျခားေသာ မးယစေဆး၀ါး အစရငခစာမားတြင ဘနးစကပးသည

ေဒသမားတြင မညသက ႏငငေရးအရ ထနးခပထားသညက ေျမပျဖင ေဖာျပမႈမးအပါအ၀င

ႏငငေရး အရငးခအေၾကာငးမားေၾကာင ဘနးထတလပမႈအေပၚ ၾသဇာသကေရာကမႈက သးသပ

ထညသြငးေဖာျပရန။

• UNODC အေနျဖင လပငနးမား တးတကလာေစသငၿပး ၄ငး၏ လပငနးစဥမားအား ေဒသခ

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားႏင နးနးကပကပ ပးေပါငးေဆာငရြကသြားရန။

11

နဒါနး ကခငမသားစအားလးနးပါးပင မးယစေဆး၀ါးျပနာက ေတြ႔ႀကခစားေနရသည။ မးယစေဆး၀ါး

ေၾကာငပင KWAT အဖြ႔၀င အမားအျပားသညလညး သတ႔၏ မသားစေဆြမးမား ဆးရႈးၾကရသည။

ထ႔ေၾကာငပင မမတ႔သည ယခ အစရငခစာျပစရနအတြက ဆႏၵျပငးျပစြာျဖင သေတသနျပလပခၾက ၿပး၊

မးယစေဆး အၾကပအတညးျပနာက မညသ႔ စတင ေဖာထတရမညက ရာေဖြျခငးျဖစသည။

ယခအခါတြင မးယစေဆး၀ါးျပနာသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြ စားပြေပၚသ႔

ေရာကရလာသည။ထသ႔ ျဖစလာရျခငးအေပၚ လထဆႏၵ၊ အသအား ထညသြငး ေဆြးေႏြးရန မလြမေသြ

လအပၿပး သ႔မသာ ေအာကေျခလထ၏ ပကတ လကေတြ႔ ခစား၊ စးရမမႈမားက ထငဟပသည မ၀ါဒမား

ခမတႏငမညဟ မမတ႔အေနျဖင မတယသည။

ယခအစရငခမ ေတြ႔ရခကမားကစးရမဖြယရာ မးယစေဆး၀ါးျပနာက စေပါငးႀကးပမး

ကငတြယေျဖရငးရန လအပေနေၾကာငး ေဖာထတ ေပးႏငမညဟ မမတ႔အေနျဖင ရးသားစြာ ေမာလငပါ

သည။

သေတသနျပသည နညးနာ

၂၀၁၃ ခႏစမ ၂၀၁၄ ခႏစ အေစာပငးအထမးယစေဆး၀ါးသးစြသမားႏင ၄ငးတ႔၏ မသားစမား၊

မးယစေဆး၀ါး ေရာငးခသ၊ ဘရားေကာငး အဖြ႔၀ငမား၊ ရပရြာလႀကးမားႏင KIO မ မးယစေဆး၀ါး

တကဖကေရး ေကာမတ၀ငမားအား KWAT မ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ ၇၅ ခ ျပလပခသည။ ေတြ႔ဆေမး

ျမနးမႈမားက ကခငျပညနယႏင ရမးျပညေျမာကပငးရ ၿမ႔နယ ၈ ၿမ႔နယတြင ျပလပခသည။ (ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈ ျပလပခသည ေျမပအား စာမကႏာ ၅၄ တြင ၾကညပါ)။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခြငျပသမားအား ၄ငးတ႔၏

မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈ၊ ေဒသတခခငးစတြင ရရပႏင သးစြပ အေတြ႔အႀကမား အျပင၊ စစပြမားက

မးယစေဆး၀ါးအေပၚ မညသ႔သကေရာကပကပါ ေမးျမနးခသည။

12

၁။ ကခငေဒသမားအတြငးမးယစေဆး၀ါးထတလပမႈ

ႏငငေရး အေျခအေန

”၁၉၆၀ ခႏစေတြအထ၊ ကမရြာမာ လမးေတြမရေသးပါဘး၊ (တာမးည) ၿမ႔ေပၚက ျမငးန႔ ဘနး စမးထတေတြတငၿပး သြားရတယ။ ေစးေရာကေတာ ဘနးေတြေရာငးၿပး ေမၿမ႔မာ ေကာငးတက ဖ႔ ေကာငးစားရတရာရတယ။ ကမတ႔ရြာမာဆရင လႀကးေတြဘ ဘနးရႈၾကတယ၊ လငယေတြက မရႈၾက ဘး။ အဒအခနတနးက ဘနးျဖဆတာ တေယာကမ ၾကားေတာင မၾကားဖးေသးဘး” (ရမးျပည ေျမာကပငး၊ ကြတခငၿမ႔နယမ ကခငအမးသမးတဥး)

လြနခသည ႏစေပါငး တရာေကာခန႔ကပင ကခငျပညနယႏင ရမးျပည ေျမာကပငးရ

ေတာငေပၚေဒ သမားတြင ဘနးစကပးၾကျခငးျဖစသည။ အစဥအလာအားျဖင ဘနးစမးက ေကာကပ၊

သးႏက သ႔ ရြာနးခပစပတ၀ကတြင ေရာငးခၾကၿပး အဓကအားျဖင သကႀကးရြယအမား အတြကသာ

ျဖစသညဟ သတမတကာ သးစြမႈအား ကန႔သတ၊ ထနးခပထားသည။ ယေန႔အခနအခါတြငမ

ယငးေတာငတနးေဒသမားသည ဘနးပမထြကရရာ အရငးအျမစမား ျဖစလာရတငမက ေဒသတြငးႏင

အျခားေနရာမားတြငပါ အျမတအစြနးမားစြာရရေစသည ဘနးျဖႏင ဓာတေဆး၀ါး ေစးကြကျဖစလာေနၿပး

ကခငလငယထအတြငး မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈက လငျမနစြာ ကးစက၊ ပ႔ႏ႔ေစသည။

ယခလ မးယစေဆး၀ါးမား ေဖာေဖာသသ မားျပားလာျခငးႏင မညသတ႔က ထအေပၚမ အကးအ

ျမတ ျဖစထြနးေနသညဆသည အရငးခအေၾကာငးတရားက နားလညသေဘာေပါကရနအတြက

ကခငေဒသမားရ ႏငငေရးအေျခအေန၊ အထးသျဖင လကရျဖစပြားေနသည ပဋပကၡက သးသပရန

လအပသည။

13

ျမနမာျပညတြင ကခငလမးမား ခန႔မနးေျခ ၁ သနးမ ၁.၅ သနးရသည။ ၄ငးတ႔သည အစဥအလာ

အားျဖင ေတာငေပၚတြင ေနထငၾကၿပး ေကးရြာႏင လမးစအႀကးအကမားက အပခပခသည။

ျမနမာႏငငအား ၿဗတသတ႔ အပခပခသည ကာလအတြငး (၁၈၈၆-၁၉၄၈) ကခငနယေျမမား သည

နယျခားေဒသ အထးစရငစမားအျဖစ ရခသည။ ျမနမာျပညလြတလပေရးရသည ၁၉၄၈ ခႏစမစၿပး

ျမနမာျပည ေျမာကဖားစြနးေဒသမားက ကခငျပညနယအျဖစ သတမတခသည။ သ႔ေသာလညး

ကယပငအပခပခြင အနညးငယသာ ရချခငးႏင ျမနမာဗဟအစးရ၏ တဘကေစာငးနငးျပမသည

မ၀ါဒတ႔ေၾကာင၁၉၆၁ ခႏစတြင ကခငေတာလနေရးက စတင ျဖစေပၚေစခၿပး ကခငလြတလပေရး

အဖြ႔ (KIO) ႏင ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတ႔တြင လကနကကင လႈပရားသည

ကခငလြတလပေရးတပမေတာ (KIA) တ႔ ေပၚေပါကလာသည။

ျမနမာတပမေတာအေနျဖင ၁၉၆၀ ခႏစမစၿပး နညးအမးမးသးကာ ျမနမာျပညေျမာကပငးရ

KIA ႏင တျခားေတာလနေရးအငအားစမားအား ႏမႏငးရန ႀကးပမးခသည။ အရပသားမားအား

ပစမတထားၿပး ေတာငေပၚေဒသမားမ ကခငေျမျပန႔ေဒသမားသ႔ အတငးအၾကပေရႊ႔ေျပာငး ေစသည

“ေျမလန”စနစကငသးမႈလညး ပါ၀ငသည။ ယေန႔အခနအခါတြင ျပညနယတြငးရ လဥးေရ၏ ၈၀

ရာခငႏႈနးေကာမာ ေျမျပန႔ေဒသမားတြင ေနထငၾကသည။

အစးရ၏ တငးရငးသားလကနကကင ေတာလနေရးအဖြ႔ကဆန႔ကငေရး အဓက

နညးပရယာယတခမာ ေဒသခ ျပညသ႔စစမား ဖြ႔စညး ထေထာငေပးၿပး ေတာလနေရးအငအားစမားအား

တကခကေစျခငးျဖစသည။ ၁၉၆၀ တ၀ကတြင အဆပါအဖြ႔မားက ကာကြယေရး ဟ ေခၚေ၀ၚသည။

ကာကြယေရးအဖြ႔မားက စးပြားေရးလပပငခြင မားေပးထားၿပး အျပနအလနအားျဖင ထအဖြ႔မားမ

ေတာလနေရးအငအားစမားက တကခကၾကရ သည။

ျမနမာစစအပစမ ကငသးသည ေနာကထပနညးပရယာယတမ းမာ မညသည ႏငငေရး အခြငအေရး

မ မပါသည “ဖြ႔ၿဖးေရး”ႏင စးပြားေရး မကလးမားေပးမညဟ ကတျပၿပး ေတာလနေရးအငအားစမား အား

စညးရးသမးသြငးကာ အပစအခတရပစေရး သေဘာတလကမတေရးထးေစျခငးျဖစသည။ ၁၉၈၉ ခႏစတြင

ျမနမာျပည လြတလပေရးရရခနမစ၍ လကနကကငေတာလနေရးဆငႏႊခသည ျမနမာျပည ကြနျမနစပါတ

(CPB) ၿပကြသြားသညအခါ၊ စစအပစသည CPB ၏ ေဒသခ စစတပမား က သးျခားစ အပစအခတရပေရး

သေဘာတ လကမတေရးထးေစရန စညးရးၿပး၊ ၄ငးတ႔နယေျမမား အား ဆကလကအပခပပငခြငႏင

စးပြားေရးလပပငခြငမား ေပးခသည။ ၄ငးတ႔ထမ တဖြ႔မာ ကခင-တရတနယစပတြင လႈပရားသည ကခင

ဒမကရကတစ တပမေတာ (NDA-K) ျဖစသည။

တျခားေသာ တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားမာလညး အပစအခတရပစေရး

လကမတ ေရးထးရန ဖအားေပးျခငးခရသည။ ၁၉၉၁ ခႏစတြင ရမးျပညေျမာကပငးရ KIA မ ခြထြကအဖြ႔ျဖစ

သည ကခငကာကြယေရးတပ (KDA) သည စစအပစႏင အပစအခတရပစရန သေဘာတခရၿပး KIA

ကယတငလညး ၁၉၉၄ ခႏစတြင အပစအခတရပစေရး လကမတေရးထးခသည။

ကခငပဋပကၡေနာကခသမငး

14

ျမနမာစစအပစသည အပစအခတရပစေရး သေဘာတမႈအေပၚ အခြငေကာငးယၿပး

ကခငေဒသမား အတြငး ၄ငးတ႔ တပမားအေျခစကျခငးႏင အဓကအားျဖင သစလပငနး၊ ေကာကစမးႏင

ေရႊတးေဖာ ျခငးစသည သယဇာတ ထတလပျခငးလပငနးမားအတြက လပပငခြငႏင အကးအျမတမား

ရရ ေအာင လပေဆာငခၾကသည။ ေနျပညေတာမ တငးရငးသား ျပညနယမားက ဆကလကထနးခပ

ခြငျပထားသည ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ၊ တငးရငးသား အပစရပ တပမားသည ျမနမာ

တပမေတာေအာကသ႔ ၀ငေရာကၿပး နယျခားေစာငတပ (BGF) မား ဖြ႔စညးရမည (သ႔မဟတ) အစး

ရလလားသည ျပညသ႔စစမား (PMF) အျဖစ ေျပာငးလဖြ႔စညးရမညျဖစသည။ NDA-K အေနျဖင

နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၀၁၊ ၁၀၀၂၊ ၁၀၀၃ ႏင ၁၀၀၄ အျဖစ ေျပာငးလဖြ႔စညးရန သေဘာတ ခၿပး

KDA သညလညး ျပညသ႔စစအျဖစ ေျပာငးလဖြ႔စညးခသည။

သ႔ေသာလညး KIO အေနျဖင ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက လကခရန ဖအားေပးျခငးက

ျငငး ဆနခသည။ တငးမာမႈမား ႀကးထြားလာၿပး အသစတကလာသည အရပသားတပငး ျမနမာအစးရ

သည တရတအစးရ အကအညျဖင ဧရာ၀တျမစေပၚတြင ျမစဆဆညတညေဆာကၿပး တရတႏငင

သ႔ လပစစဓာတအားေရာငးခမည အႀကးစားဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးက အတငးအၾကပဆကလကလပ

ေဆာငခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြနလ ၉ ရကေန႔တြင ျမနမာစစတပသည တာပန ျမစေပၚတြင တညေဆာကမည

တရတတ႔၏ ေနာကထပ လပစစဓာတအားေပးစကရစမကနး လၿခေရးအတြက ၀ငေရာကအေျခခရာမ

KIA ႏင တကပြမား ျပနျဖစၿပး ၁၇ ႏစၾကာ အပစအခတ ရပစေရးသညလညး ကးပကသြားခသည။

ထအခနမစ၍ တကပြမားသည ကခငျပညနယႏင ရမးျပညေျမာကပငးသ႔ ျပန႔ႏ႔သြားၿပး ေဒသချပညသ

၁၂၀,၀၀၀ ေကာ စစေျပးဒကၡသညမားအျဖစ ေျပာငးေရႊ႔ေနထငၾကရသည။ ျမနမာစစတပသည KIA က

တကခကရနအတြက တျခားေဒသမားမ တပဖြ႔မားက ေခၚယ အသးျပသညသာမက ၄ငးတ႔၏ ေဒသခ

ျပညသ႔စစမားအားလညး ထးစစဆင မႈအတြက ကညအားျဖညေစသည။

ျမနမာအစးရ၏ ျပညသ႔စစမားအား မးယစေဆး၀ါး လပပငခြင ျပျခငး

ျမနမာအစးရသည မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယ၊ ေဖာကကားမႈ၏ အဓက လကသညတရားခမာ

တငးရငးသား “သပန” မားျဖစသညဟ လပရးလပစဥအတငး ျပစတငေျပာဆေနေသာလညး၊ ယခ

အခါတြငကခငေဒသမားရမးယစေဆး၀ါးလပငနးတြင အဓကေနရာမ ပါ၀ငေနသည ျပညသ႔စစႏင

နယျခားေစာငတပအပါအ၀င ျမနမာစစသားမားကယတင ပါ၀ငပတသကေနသည။ အဆပါ အဖြ႔မား၏

၀ငေငြအတြက မးယစေဆး၀ါး ထတလပပငခြငေပးထားသည။ ယငးအဖြ႔မားသည ပငကယအားျဖင

အခြနဘဏၭာအတြက အကးအျမတ အမားဆးရသည အရငးအျမစအျဖစ ေ၀းလေခါငသေသာ

ေတာငတနးေဒသမားမ မးယစေဆး၀ါး ကနသြယမႈအေပၚ မခေနရသည။ ၄ငးအဖြ႔မားသည

သတ႔ကယတင မးယစေဆး၀ါး စကပး၊ ထတလပ၊ ေရာငး၀ယေဖာကကားျခငး (သ႔မဟတ) မးယစေဆး၀ါး

ကနသညမားထမ အခြနေကာကျခငးႏင လၿခေရးယေပးျခငးတ႔က လပကငၾကသည။ အဆပါအဖြ႔မား၏

ေခါငးေဆာငမားမာ အျပစေပး၊ အေရးယခရျခငး အလဥးမရဘ မးယစေဆး၀ါးလပငနး လပကငခြငရၾကၿပး၊

အခ႔မာမ လကရ ျမနမာ အစးရ၏ လႊတေတာကယစားလယမားပင ျဖစလာေနၾကသည။

15

စဥ ေကးရြာ၊ ၿမ႔နယ ျပညသ႔စစ စခနးတညေနရာမား

တပသားအငအား (ခန႕မနးေျခ) ေခါငးေဆာငအမည

ကခငျပညနယ

၁ ပန၀ါ၊ ခေဖြ ျမ႕နယ ပန၀ါ နယျခားေစာငတပ (၁၀၀၁)

၁၀၀ ပတ၀နးကင ဇခနတန႔ယနး (ျပညသ႔လႊတေတာကယစား လယ)

၂ ခေဖြျမ႕နယ ခေဖြ နယျခားေစာငတပ (၁၀၀၃)

၁၀၀ ပတ၀နးကင ဇခနတန႔ယနး (ျပညသ႔လႊတေတာကယစား လယ)

၃ ကနပငတ၊ ခေဖြျမ႕နယ ကနပငတ နယျခား ေစာငတပ (၁၀၀၂)

၁၂၀ ပတ၀နးကင ဇခနတန႔ယနး (ျပညသ႔လႊတေတာကယစား လယ)

၄ ဖေမာ၊ ေဆာေလာျမ႕နယ

ဖေမာ နယျခားေစာငတပ (၁၀၀၄)

၁၀၀ ပတ၀နးကင ဇခနတန႔ယနး (ျပညသ႔လႊတေတာကယစား လယ)

ရမးျပညနယေျမာကပငး

၅ တာမနးည၊

ကြတခငျမ႕နယ

မနးည ၁၀ (အရ ၈၀) ၀နဂြငတာ (ခ) ျမငလြင (ရမးျပည ေတာကယစားလယ)

၆ မနဂ၊ ကြတခငျမ႕နယ ၁။ မနဂ

၂။ ဘနလြမဘမ

၃၀ (အရ ၁၀၀)

၇ နမဂၽႊန၊ မဆယျမ႕နယ ၁။ နမဂၽႊန

၂။ ေ၀ၚခြငး

၃၀

၈ မနးဟန၊ မနဂျမ႕နယ ၁။ မနေခါန

၂။ ဘနဖတ

၃။ ေရာေဟာ

၄၀

၉ မနေဂ၊ ကြတခငျမ႕နယ ၁။ မနေဂ ၂။ ဟးဘရန

၄၀

ယခအစရငခစာအတြက စစတမးမားအရ ကခငေဒသမားအတြငး အဓက လႈပရားေနသည

ျပညသ႔ စစမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။ မမတ႔ျပလပခသည ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ အားလးသည

မးယစေဆး၀ါးကနသြယမႈတြင ပါ၀ငပတသကေနၾကသည။

16

စဥ ေကးရြာ၊ ၿမ႔နယ ျပညသ႔စစ စခနးတညေနရာမား

တပသားအငအား (ခန႕မနးေျခ) ေခါငးေဆာငအမည

၁၀ လထန၊ ကးကတျမ႕နယ

၁။ လ ထန ၂။ ဒမာ

၄၀

၁၁ ေကာငးခါး၊ ကြတခငျမ႕နယ

၁။ ဟးဖက ၂။ ဖာခတ ၃။ မနရန ၄။ မနလ ၅။ နာတ ၆။ ဟးလြင ၇။ ဂါလန(လ) ၈။ ဂာယန

၄၀၀

၁၂ မနးေပၚ၊ မဆယျမ႕နယ ၁။ မနးေပၚ

၂။ မနးဟြမ

၃။ နမေခါင

၄။ မငဖန

၅။ မနကမ

၆။ မနယာ

၁၅၀ ကနမင (ရမးျပညနယ

လြတေတာအမတ)

၁၃ မနဂ ျမ႕နယ မနဂ 40

၁၄ ေဖာငဆငး၊ ကြတခငျမ႕နယ

ေဖာငဆငး 40

၁၅ ကြတခငျမ႕နယ ၁။ ကြတခင

၂။ မနးရး

၃။ ေမာဟန

၄။ မနဂ

၅။ ဂါလန(လ)

150 ဥးခြနျမတ ႏင ဥးခြနဖနး

(ရမးျပညနယ လြတေတာ

အမတ)

၁၆ ပနေဆး၊ ကြတခငျမ႕နယ

၁။ ပနေဆးဘမ၂။ တာဂြမ၄။ မနေဂ

၁၀၀ လရႈယမ (ခ) ေကာျမင

ရမးျပညနယလြတ

ေတာကယစားလယ)၊

ဂနဂြငခင

၁၇ နမဖတကာ၊ ကြတခငျမ႕နယ

နမဖတကာ ၁၀၀

17

ကခငေဒသမားတြင တကပြမားျပနလည ျဖစပြားလာသညႏငအမ၊ ျမနမာအစးရသည KIA

အား တကခကရနအတြက ၄ငးတ႔၏ နယျခားေစာငတပႏင ျပညသ႔စစမားက ပမအားထားလာရသည။

ျမနမာစစတပအေနျဖင KIA နယေျမေဟာငးမားက သမးပကၿပးသညေနာကတြင ၄ငးတ႔၏ မဟာ

မတမားက အဆပါေဒသမားအား တးခ႔ထနးခပခြငေပးလကသည။ ထ႔ေၾကာင အကန႔အသတျဖင

ဘနးစကပးခြငေပးသည KIA ၏ မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး မ၀ါဒေနရာတြင ျပညသ႔စစႏင နယ

ျခားေစာငတပမား၏ ဘနးစကပးမႈ ျမငတငျခငးႏင မးယစေဆးအျဖစ သန႔စငထတလပျခငးလပငနး တ႔က

အစားထး၀ငေရာကလာ၍ ဘနးထတလပမႈ မားျပားလာေစသည။

စစပြမားေၾကာင မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈအေပၚ သကေရာကမႈ

ျမနမာအစးရ၏ နယျခားေစာငတပႏင ျပညသ႕စစမားမ မးယစေဆး၀ါး ပမ ထတလပ

ႏငမ

၁။ အစးရ၏ နယျခားေစာငတပမား ထနးခပထားသည ကခငျပညနယ အေရ႔ပငးေဒသ မား စာမကႏာ-19 ရ ေျမပက ျပသေနသညမာ ကခငျပညနယအေရ႔ပငး ဘနးအဓက စကပးရာ

ေဒသမားမာ ၀ငးေမာႏင ခေဖြၿမ႔နယတ႔ျဖစၿပး၊ ၄ငးေဒသမားက ျမနမာစစတပႏင ဇခနတန႔ယနး

ဥးေဆာငသည နယျခားေစာငတပ အမတ ၁၀၀၁၊ ၁၀၀၂၊၁၀၀၃ ႏင ၁၀၀၄ တ႔က ထနးခပထား သည။

ဇခနတန႔ယနးသည ျမနမာစစတပက KIA အား တကခကရာတြင ကညခၿပး၊ အထးသျဖင တကပြမား

ခေဖြေဒသသ႔ ျပန႔ႏ႔လာသည ၂၀၁၂ ခႏစမ စတငကညခသည။

ေဒသခရြာသားတဥး ေျပာျပခကအရ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအတြက ဇခနတန႔ယနး စညးရးမႈလပခ

သည အခနမစ၍ ၄ငးတ႔အေနျဖင ဘနးက လြတလပစြာ စကပးခြငရလာသည။ သ႔ေသာလညး ၂၀၁၁

ခႏစ ကခငပဋပကၡ ျပနလညျဖစေပၚလာခနမစ၍ ဘနးထတလပမႈ ျမငမားလာျခငးျဖစသည။

ဆဒမ ဘနးေတာငသတဥး အေျပာအရ ေဒသတြငးရ ေကးရြာ ၁၇ ရြာမာ ဘနးစကပးျခငးအေပၚ

မခအားထားခရသည။ “ဘနးခငးေတြဟာ ျမနမာအစးရ လကေအာကခ နယျခားေစာငတပ စခနးအ

မတ ၁၀၀၃ လကေအာကမာရတယ။ မသားစတစက ၂ဧက၊ ၃ ဧကေလာက ဘနးစကၾကတယ။

ဘနးမးေကာငးတယဆရင ကေနာတ႔ရြာက တႏစက ကလ ၁၅၀၊ ၂၀၀ ေလာကထြကတယ။

ဘနးျခစရာသေရာကရင တရတေတြလာ၀ယၾကတယ။ တကလက ယြမ ၃,၀၀၀ ေလာက ရတယ”

ဘနးခြနအား နယျခားေစာငတပတြငသာမက ျမနမာအစးရ အာဏာ ပငမားမလညး

ေကာကယသည ဟ ဘနးေတာငသက ရငးျပသည။ “နယျခားေစာငတပ၊ ရန႔ သစေတာဌာနက

ဘနးစကတအခန အခြနလာေကာကတယ။ မသားစအားလး သတ႔က ပကဆေပးရတယ။

အခြနေကာကတသေတြက ဘနးခငးကၾကညၿပး ယြမ ၁၀,၀၀၀ ဒါမမဟတ ၂၀,၀၀၀ ေကာကတယ”

အခြနေကာကယသညအတြက ဘနးစကျခငး တမးတညးႏငပင ရပတညေရးအတြက

၀ငေငြမလေလာကဟ သက မေကမနပေျပာသည။ “ကေနာမာ ဘနးခငး ၂ဧက၊ ၃ ဧက ေလာကရတယ။

18

ဒါေပမယ ၀ငေငြက မသားစအတြက မေလာကဘး။ ဘာလ႔လဆေတာ အစးရကလညး အခြနေပးရ တယ၊

ဘနးခငးမာလပဖ႔ အလပသမားလညး ငားရေသးတယ။ ဒအလပက အရမးပငပနးတယ။ ကေနာအေနန႔

တျခားသးႏေတြလညး စကခငေပမယ ပကဆကမရဘး။ တကယလ႔ အစးရအေနန႔ တျခားသးႏေတြ

စကပးဖ႔ အကအညေပးၿပး အဒသးႏေတြေရာငးခဖ႔ ေစးတခဖြငေပးမယဆ အရမးေကာငးမာဘ”

စစပြမား ျပနလည မျဖစပြားမက၊ တရတနယစပဘကမ လအမားအျပား ဘနးစကပ းသညေဒသမား

တြင လာေရာကအေျခခၿပး ရငးႏးျမပႏမႈမား ျပလပၾကသည။ သ႔ေသာလညး တကပြမား ျပနလည

ျဖစပြားလာၿပးေနာက အမားစမာ တရတျပညဘကသ႔ ျပနသြားၾကသည။ ေဒသခရြာသားမားက ဘနးခငး

မားအား ၾကညရႈေပးရၿပး၊ ဘနးျခစရာသ ေရာကသညအခနတြငမ ဘနး၀ယရန ျပနလာၾက သည။

ကခငျပညနယအေရ႔ပငး ဘနးအဓက စကပးရာ ေဒသျပ ေျမပ

19

၂. ရမးျပညေျမာကပငးရ အစးရလကေအာကခ ျပညသ႕စစမား ထနးခပထား သည

ေနရာမား စာမကႏာ ၂၁ ရ ျမနမာစစတပႏင ျပညသ႔စစတ႔ထနးခပထားသည မဆယခရငအတြငးရ အဓက

ဘနးစကပးသည ေဒသမားက ေတြ႔ရမညျဖစသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ တကပြမား ျပနလညျဖစ ပြားခနမစၿပး

ဘနးခငးမား သသသာသာ မားျပားလာသညဟ အဆပါေဒသမားမ ရြာသားမားက ေျပာဆသည။ ၁၉၉၄

ခႏစမ ၂၀၁၁ ခႏစအထ အပစရပကာလအတြငး ရမးျပညေျမာကပငးတြင KIA တပမဟာ ၄ (ဌာနခပမာ

ကြတခငၿမ႔နယ၊ ဒးမားတြငရသည) တရား၀ငလႈပရားခစဥက၊ KIO သည ဘနးစကပးမႈ တားဆးသည

မ၀ါဒတရပခမတၿပး ပမာဏ အနညးငယကသာ ကန႔သတခြငျပ စကပးေစခသည။

သ႔ေသာလညး တကပြမား ျပနလညျဖစပြားလာခနမစၿပး၊ ျမနမာစစတပသည

ေဒသချပညသ႔စစမား က KIA ထနးခပခရာ ေနရာေဟာငးမားက တးခ႔ထနးခပခြငျပခရာ၊ ဘနးစကပးမႈ၊

ဘနးျဖႏင စတၾကြေဆးထတလပမႈမား ျမငတကလာသည။ ဥပမာအေနျဖင ကြတခငႏင မဆယအၾကားရ

အဓကလမးမႀကးေပၚတြင တညရၿပး၊ ျမနမာစစတပ တပရငး ၁၂၃ႏင ဥးေအးေမာင ဥးေဆာငသည

ျပညသ႔စစမား ထနးခပထားရာနမဖကကာၿမ႔တ၀ကတြင ဘနးစကပးမႈ အႀကးအကယ ျမငတက

လာသည။ ဤေဒသမာ KIA မ ယခငက မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး ေဆာငရြကခသည ေနရာျဖစ သည။

“ကေနာမသားစအေနန႔ အရငက ဘနးစကခဖးပါတယ။ ဒါေပမယ ၂၀၀၂ ေရာကေတာ မစကေတာပါဘး၊

KIA က တားျမစထားလ႔ပါ” ဟ နမဖကကာမ အမးသမးတဥးက ေျပာသည။ သ႔ေသာလညး ယခအခါ

မသားစ ၁၀၀ ခန႔သည နမဖတကာ တ၀ကတြင ဘနးစကပးေနၾကသညဟ ေဒသခမား အဆအရ

သရသည။ တခ႔ဘနးခငးမားသည ရြာႏင တမငခရးခန႔ပင မေ၀းသည ေနရာ တြင ရၾကသည။ ေဒသခမား

ခန႔မနးသညမာနမဖတကာ ေဒသတခတညးတြငပင ဘနးခငး ဧက ၁,၀၀၀ ေကာ စကပးၾကသည။

ရြာသားမားအေျပာအရ ဘနးခငးပငရငမားသည တရတမား ျဖစၾကၿပး၊ တခ႔မာ တရတမျဖစကာ၊

တခ႔မာ မႏေလး၊ ေတာငႀကးႏင လားရႈးမဟ သရသည။ “ဘယႏစဧကရလ အတအကကေတာ

ျပညသ႔စစေတြဘသမယ။ သတ႔က အခြနေကာကေနၾကတာ ကး။ သတ႔ကဘ ဘနးစကေတာငသေတြက

အကာအကြယေပးေနတာ” ဟ ဘရားေကာငး ေခါငးေဆာင တဥးမေျပာသည။

ဘနးစကပးမႈ ႀကးမားမားျပားသည ေနာကထပ၊ နယေျမတခမာ တာမးည ျဖစၿပး ျမနမာစစတပ

တပရငး ၂၉၀ႏင တရတလမး စးပြားေရးသမား ၀မေကြးတာ (ခ) ဥးျမငလြင ဥးေဆာငသည

ေဒသချပညသ႔ စစအဖြ႔က ထနးခပထားသည။ ဥးျမငလြငသည ရမးျပညနယ လႊတေတာ၏ လကရ

လႊတေတာကယစားလယျဖစသည။

20

ရမးျပညနယေျမာကပငး ဘနးအဓက စကပးရာ ေဒသျပ ေျမပ

21

UNODC ၏ ဘနးတငးတာေရး စစတမးအား ေမးခြနးထတျခငး

UNODC တြင မေဖာျပေသာ အထးစးရမရသည ေဒသမား ႏင KWAT မ ေကာကယစ ေဆာငးခသညအထးစးရမရသည ဘနးစကပးမႈေဒသမား အခကအလကျခားနား

ကခင ႏင ရမးျပညနယ ဘနးခငးျပေျမပ (၂၀၁၃ UNODC မ ရာေတြ႕ခကမား)

KWAT မ ေကာကယစေဆာငးခသည ဘနးစကပးမႈေဒသမား အခကအလကႏင UNODC

၏ ၂၀၁၃ ခႏစ အေရ႔ေတာငအာရတြငး ဘနးစစတမး အခကအလကမားသည ကြျပား၊ ျခားနားလကရ

သညက ေတြ႔ရသည။ စးရမစရာေကာငးသညမာ UNODC ဘနးစစတမးက ျမနမာျပည၏ မးယစေဆး၀ါးႏင

ပတသကသည လားရာက ယၾကညစတခရဆး အကျဖတခကအျဖစ ႏငငတကာမ လကခထားၿပး

ႏငငတကာ အလႈရငမား၏ ၾသဇာလႊမးမးမႈအရ ပေဖာထားသည မ၀ါဒ မားေၾကာငျဖစသည။

အထကတြငေဖာျပထားသည ေျမပအရ UNODC မ သတမတထားေသာ ကခင ျပညနယရ

“အထး စးရမရသည” ဘနးစကပးသည ေဒသမားတြင ဘနးအဓက စကပးသညေဒသ အျဖစ

နာမညေကာၾကားသည ခေဖြၿမ႔နယ ပါ၀ငျခငးမရေပ။

UNODC သည ၿဂလတ ဓာတပမား အသးျပ၍ ကခငျပညနယရ ဘနးစကပးမႈ “အထးစးရမရ

သည” ေဒသမားက အကျဖတ သတမတသည (သ႔ေသာလညး “ျဖစပြားေနဆ စစပြမားေၾကာင”

ေျမျပငတငးထြာမႈမား မလပခေပ)။ ကခငျပညနယအတြငး ၂၀၁၂ ခႏစမစၿပး ဘနးစကပးမႈ ၁၀

22

လယသမားမားအေနျဖင စစပြမားေၾကာင တျခားအသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမား

ထက ဘနးပမ စကပးလာရျခငး

တခ႔ေဒသမားတြင၊ စစပြမား၏ အကးသကေရာကမႈအျဖစ ရြာသားမားသည အသကရင

ရပတညမႈ အတြက ယခအခါတြင ဘနးက ပမစကပးလာရသည။ ဥပမာအေနျဖင ရမးျပညေျမာကပငး

မနးေပၚရ ရပရြာလႀကးမားက ေဒသခ လယသမားမားအေနျဖင တျခားသးႏမားထက

မညသညအတြကေၾကာင ဘနးစကပးလာရသညက ယခလ ရငးျပသည။ “စစျဖစေနေတာ၊

လယသမားေတြလညး အရငကလ ထြနယကစကပးေရး မလပႏငေတာဘး။ သတ႔အေနန႔ စပါး၊

လကဖကန႔ ေျပာငးဖးေတြ စကခၾကတယ။ မးေသြးလညး ဖတၾကတယ။ ဒါေပမယ တကပြေတြ ျဖစလာေတာ

ထြနယကစကပးဖ႔ သတ႔လယယာေတြက မသြားႏငၾကေတာဘး။ လယယာထြကကန ေတြကလညး

ေစးက သယယပ႔ေဆာငဖ႔လညး အခကအခရတယ။ ဘနးကေတာ စကရ၊ ေရာငးရ လြယတယ။ ဒါေၾကာင

တကပြေတြ ျပနျဖစလာကတညးက ဘနးကပစကလာၾကတာဘ”

ဘနးစကေဒသအနးသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးလာၾကသည ရြာသားမားသညလညး ဘနးစကပးမႈအေပၚ

မခလာ ရသည။ ၄ငးတ႔သည လေလာကသည အရငးအႏးျဖင ၄ငးတ႔ကယတင ဘနးစကႏငၾကသည။

ျမစႀကးနားရ စစေျပးဒကၡသညစခနးတြင ေနထငသည အမးသမးတဥးက သႏင တျခားသမားသည ဆဒ

သ႔ ပမနျပနၿပး ဘနးခငးက ျပစၾကသညဟ ေျပာသည။

သ႔ေသာလညး စစေျပးဒကၡသည အမားအျပားမာမ အလပသမားမားအျဖစသာ လပကငၾကသည။

ဆဒအနးရ တရတ-ျမနမာနယစပရ စစေျပးဒကၡသညစခနးမ လမႈေရးလပသားတဥးက “စစၿပးတ အခါ၊

NDA-K (ယခအခါ နယျခားေစာငတပ) ထနးခပထားတ ေတာငေပၚက ဘနးခငးေတြဟာ အႀကးအကယ

မားျပားလာတယ။ သတ႔အေနန႔ လပခနညးနညးဘေပးရတ အလပသမားေတြက အလြယတကရႏငတယ။

စစေျပးဒကၡသညစခနးက ရြာသားေတြဟာ အခဆရင ဘနးခငးေတြမာ အလပလပေနၾကရတယ” ဟ

ေျပာသည။

ရာခငႏႈနးေလာကသြားသညဟ (၅,၁၀၀ ဟကတာမ ၄,၆၀၀ ဟကတာသ႔) UNODC က ခန႔မနးသည။

KWAT အေနျဖင အဆပါ ခန႔မနးခကက သသရျဖစသညမာ ၄ငးတ႔၏ စစတမးတြင ခေဖြၿမ႔နယ

ပါ၀ငျခငးမရ၍ျဖစသည။

ရမးျပညေျမာကပငးရ အၾသစရာေကာငးသည အခကမာ အစးရ၏ ျပညသ႔စစမား ထနးခပထား

သည မဆယခရငတြင ဘနးစကပးမႈ မားျပားလာေသာလညး၊ UNODC က “အထးစးရမရသည”

ေဒသအျဖစ ေဖာျပမထားျခငးျဖစသည။

23

၂။ ကခငေဒသမားတြင မးယစေဆး၀ါး သးစြမႈ

စစပြမားေၾကာင မးယစေဆး၀ါးထတလပမႈ ျမငတကလာျခငးက ကခငလမႈအသငးအ၀ငး အတြငး

ရေနသည မးယစေဆး၀ါးအလြသးမႈ ျပနာက ပမႀကးထြားလာေစသည။ ဘနးစကပးသည ေဒသမားတြင

ဘနးစြသဥးေရ စးရမဖြယရာ မားျပားလာေနခနတြင၊ ဘနးျဖစြသ ျမငတကႏႈနးက ၿမ႔ႀကးျပႀကးမားႏင

မငးတြငးေဒသမားအတြက အဓကျပနာတရပျဖစလာေနသည။ ရာမ ေခၚ စတၾကြေဆးျပား

ျပနာသညလညး ကနသြယမႈေဒသမားႏင လမးပနးဆကသြယေရး လမးေၾကာငးတေလာက

တးပြားလာသည။

စစပြမားက မးယစေဆး၀ါး သးစြမႈအေပၚ သကေရာကမႈမား

ဘနးစကပးသည ေဒသခလထအတြငး မးယစေဆး၀ါး ပမသးစြလာျခငး

“အသက ၅ ႏစကေန ၇ ႏစအတြငး ကေလးေတြလညး ေဆးတန႔ ဘနးရႈၾကတယ။ သတ႔ဟာ ဘနးရႈ၊ မနးေမာၿပး သတ႔ဘ၀ရ႔ တျခားကစၥေတြက ေမထားလကၾကတယ။ သတ႔ေကာငးမတကေတာဘး။ သတ႔မဘေတြလညး မးယစေဆး၀ါး သးစြၾကၿပး၊ မးယစေဆးသးစြဖ႔ သတ႔တတႏငတနညးမးစန႔ ေငြရာၾကတယ” (မဆယရ ရြာသားတဥး) ဆယစႏစမားစြာ ကခငရြာသားမားမာ အစဥအလာအရ ဘနးစကပး၊ သးစြမႈရခေသာလညး

ယခအခါတြင ဘနးစကေတာငသမားထတြင ဘနးသးစြသဥးေရ ယခငကထက ပမမားျပားလာသည။

ဘနးေတာငသအမားအျပားသည ၄ငးတ႔စကပးသည ဘနးက ၄ငးတ႔ကယတင ျပနလညသးစြမႈ

ျမငမားလာသညဟ ကခငျပညနယအေရ႔ပငးမ ဘနးေတာငသတဥးက ရငးျပသည။ “ဘနးေရာငးလ႔ ရတေငြက မသားစ စား၀တေနေရးအတြက လေလာကမႈမရဘး၊ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ သတ႔ကယတငကလညး ဘနးသးလ႔ေလ။ သတ႔ရတ ဘနးအေတာမားမားက သတ႔ဘာသာ ျပနသးစြၾကတာ

24

ဘ။ မသားစထမာ အနညးဆးေတာ မဘေတြရယ၊ အဖး၊ အဖြားေတြရယက ဘနးသးတအေလအထ က ရၿပးသားဘေလ။ အမားအားျဖငေတာ ဘနးမက သးၾကတယ။ ဘနးျဖကေတာ ၿမ႔ေပၚက လေတြ သးၾကတယ”။

ကခငျပညနယအေရ႔ပငးရ စစေျပးဒကၡသညမားသညလညး ဘနးခငးမားတြင အလပလပရငး

ဘနးစားမား ျဖစလာေနၾကသည။ ဒကၡသညစခနးတခမ လမႈေရးလပသားတဥးက ယခလ ရငးျပ

သည “စခနးထက လေတြ ဘနးခငးေတြမာ သြားအလပလပၾကတယ။ ဒါေပမယ ဘနးခငးေတြမာ

သြားလပၾကၿပးတေနာက လငယေတြအေနန႔ဘနးက စသးလာၾကတယ။ အခအခနမာေတာ စခနး ထက

လအေတာမားမားကေတာ မးယစေဆး၀ါးေတြ သးစြေနၾကၿပ”။

ဘနးစကပးမႈေဒသအနး ေနထငသအားလး ဘနးစကပးမႈတြင ပါ၀ငပတသကေနသည မဟတ

ေသာလညး ဘနးႏင ဘနးျဖအား အလြယတကရရႏငမႈ မားျပားလာသညအတြက ၿမ႔ေပၚႏင ေကး

လကေဒသမားအနးတြင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈမား စးရမဖြယရာ အေျခအေနျဖစလာေနသည။

ဘနးစကပးသည ေဒသျဖစသည ရမးျပညနယေျမာကပငး၊ မဆယၿမ႔နယရ မနးေပၚတြင

ေဒသ ခ လမႈအဖြ႔အစညးမားက ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေကးရြာ ၂၀ ေကာမ ရြာသား ၁၀,၇၅၅ ဥးႏင ေတြ႔ဆ၊

စစတမးယခရာ၊ မးယစေဆး၀ါးသးစြသ ၄၃၈ ဥးရခသည (လဥးေရ၏ ၄ ရာခငႏႈနး)။ အသက ၂၀ မ

၆၀ အရြယရ အမးသားအားလးနးပါး မးယစေဆး၀ါး သးစြၾကၿပး၊ အမးသမး ၃ ဥးသာ ပါ၀ငသည။

၄ငး အမးသမးမားမာလညး မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားႏင အမေထာငျပထားသမား ျဖစသည။

မး ယစေဆး၀ါးသးစြမႈေၾကာင အနညးဆး လ ၂၀ ဥးေသဆးၿပး၊ လ ၂၀ ဥးမာ HIV/AIDS ေၾကာင

ေသဆးရျခငးျဖစသည။

အလားတ စစတမးေကာကမႈက ရမးျပညေျမာကပငးရ ဘနးစကပးရာေဒသျဖစသည နမဖတကာ

တြင ဘရားေကာငးေခါငးေဆာငတဥးမ ျပလပခသည။ သ၏ ခန႔မနးတြကခကမႈအရ စစေပါငး လဥး

ေရ ၁၀,၀၀၀ တြင လ ၅၀၀ (၅ ရာခငႏႈနး) မာ ဘနးသးစြသမား ျဖစၿပး ႏစစဥ လ ၅၀ ခန႔မာ ဘနးျဖ

သးစြမႈေၾကာင ေသဆးေနၾကသည။

ၿမ႔ေပၚေဒသမားတြငလညး ေၾကာကခမနးလလ ျဖစေနသည ဘနးျဖသး စြမႈႏႈနး

“ျမစႀကးနားၿမ႔မာ ေနရာတငး မးယစေဆး၀ါးရတယ။ ကေနာ ခန၊ ခန အဖမးခရတယ။ ကေနာမာ အက ၄ ေယာကရေပမယ အားလး မးယစေဆးေၾကာင ေသဆးကနၾကၿပ” (ျမစႀကးနားရ၊ ဘနးမးယစေဆး၀ါး သးစြခ ဖးသတဥး)

“မးယစေဆး အေၾကာထ ထးသြငး၊ သးစြတလေတြ မားသထက၊ မားလာေနတယ။ ဒရပကြကထမာ ကေလးေတြ ေဆးထးအပန႔ ကစားေနတာ ေတြ႔ႏငတယ”။ (လားရႈးရ ခရစယာန သငးအပဆရာ)

“ကခငလမးေတြဆက ကေနာ မးယစေဆး၀ါးေတြ ၀ယၿပး၊ ကခငလမးေတြကဘ ျပနေရာငးပါ

25

တယ။ တရကက “ပနနစလင” ၉ ပလငးေလာက (ဘနးျဖ) ေရာငးရတယ၊ တပလငးကေတာ ကေနာကယတငသးပါတယ။ မးယစေဆး၀ါးေတြက ရေဒါင၊ အဘစ န႔ ၀ါေရာင (ျမစႀကးနား အနးရ) ေတြမာ ၀ယပါတယ။ ကေနာကေတာ ေျခေထာက၊ လကေမာငး၊ လက၊ ေပါငအတြငးပငးန႔ ကေနာတ ကယလး ထးသြငး သးစြပါတယ။ တခါတေလ အေၾကာေတြ ရာမေတြ႔ေတာဘးဆရင၊ ကေနာ နားထငက လး၊ မးယစေဆးေတြ သပထညၿပး ပလာစတာန႔ ျပနပတထားတယ” (ျမစႀကးနားရ မးယစေဆး၀ါးသးစြသတဥး)

ျမစႀကးနား၊ ဗနးေမာႏင လားရႈးကသ႔ ၿမ႔ႀကးမားႏင အနးတ၀ကတြင ေနထငသ ကခငလငယ

အမားအျပားသည ဘနးျဖသးစြၾကသည။ ဗနးေမာရ လမႈ၀နထမးတဥးက “အသက ၁၅ ႏစကေန

၂၅ ႏစၾကားရ (ဗနးေမာမ) လငယအေတာမားမား ဘနးျဖသးစြၾကတယ။ ႏစတငးလညး မးယစ

ေဆးသးစြသေတြ မားလာေနတယ” ဟ ေျပာသည။

ဘနးျဖသးစြသမားသည ဘနးရႈျခငးျဖင မးယစေဆးစတငသးစြခၾကၿပး၊ ဘနးရႈျခငးက ဘနးျဖ

အေၾကာထ ထးသြငးျခငးထက ေစးႀကးသျဖင၊ ေဆးစြသည အဆငသ႔ ေရာကသညအခါ အမားအား

ျဖင အေၾကာထ မးယစေဆး၀ါး ထးသြငး၊ အသးျပၾကေတာသည။ ထသ႔သးစြမႈေၾကာင မသန႔ရငး

သည ေဆးထးအပ (သ႔) ေဆးထးအပက မေ၀သးစြမႈေၾကာင ကးစကေရာဂါရျခငး၊ ေဆးအလြန

အကၽြ႔ထးသြငးမျဖစျခငး (သ႔) မသန႔ရငးသည ဘနးျဖေၾကာင ေရာချဖစျခငးမား ျဖစေပၚေစသည။

ျမစႀကးနားၿမ႔ရ အမးသမးတဥးက သ႔သအေနျဖင မးယစေဆးေၾကာင မညသ႔ ေသဆးရသညက

ယခလေျပာသည “သ႔သငယခငးေတြေၾကာင၊ သ အသက ၁၃ ႏစေလာကကစၿပး ဘနးသးစြတယ။

သ႔မဘေတြလညး မးယစေဆး၀ါးမႈန႔ဘ ေထာငကကနတယ။ သေဆး၀ယဖ႔ ပကဆလရင အဖြားဆ က

ခးတယ။ ေနာကေတာ သ နပတဖး (ဘနးျဖ) စသးလာတယ။ သ႔သငယခငးရ႔ ေဆးထးအပန႔ နပတဖး

အေၾကာထသြငးရာကေန HIV ကးစကၿပး ေသဆးသြားတယ”

ဗနးေမာရ လမႈေရး၀နထမးတဥးက သ႔နယေျမအတြငးရ မးယစေဆးသးစြသ ၈၀ ရာခငႏႈနးမာ

HIV ေရာဂါ ကးစကခေနရသညဟ ခန႔မနးေျပာဆသည။

မးယစေဆး၀ါးသးစြသအားလးက မးယစေဆး၀ါးမားက ၿမ႔ေပၚႏင အနးတ၀ကတြင အလြယတကရ

ႏငသညဟ ေျပာသည။ ရပကြကတငးရ မးယစေဆး၀ါးေရာငးခသမားသည သတ႔၏ ေနအမမား

(သ႔) ဆငတြင ေရာငးခၾကသည။ လားရႈးေဒသခတဥးမ သ၏ရပကြကတခတညးတြငပင မးယစေဆး

၀ါးေရာငးခသညအမ ၅ အမရသညဟ ေျပာသည။

ျမစႀကးနား ၿမ႔စြနရ စတာပ အမးသမးတဥးက သ႔သား ၃ ေယာကလး ဘနးျဖစြသမား

ျဖစ လာၾကျခငးမာ ရပကြကအတြငးရ အမနးနားခငး မးယစေဆးေရာငးခ သတ႔က သ႔သားမားအား

ေဆးေရာငးရန စညးရးသမးသြငးရာမ ေဆးစြသြားၾကသညဟ ေျပာသည။ သ႔သား ၂ ေယာကမာ

မးယစေဆးမႈေၾကာင ေထာငဒဏ ကခေနရသည။ အဆပါအမးသမးသည သ၏ အမနးခငးမားအ ေၾကာငး

ရကတငၾကားေသာလညး၊ ၄ငးတ႔မာ လာဘေပးျခငးျဖင ျပနလညလြတေျမာကလာ ၾကသည။ မးယစေဆး

သးစြသမားသည သမ၏ အမနးနားခငးမားထတြင မးယစေဆး၀ါး ၀ယယ၊ ထးသြငးႏငၾကသညဟ

26

ေကာငးသားမားအၾကား မးယစေဆးအေၾကာတြငး ထးသြငးအသးျပမႈ ျမစႀကးနားႏင ဗနးေမာတကသလရ ေကာငးသားမားအၾကား မးယစေဆး အေၾကာတြငး ထးသြငး အသးျပမႈႏႈနး ျမငမားလာသည။ ျမစႀကးနားတကသလရ ေကာငးသား ၃၀ ရာခငႏႈနးသည မးယစေဆး အေၾကာတြငး ထးသြငးအသးျပသ မားျဖစသညဟ ေကာငးသားတဥးက ခန႔မနးသည။ သ႔အေတြ႔အႀကက ေျပာျပရာတြင “ေဆးထးအပ အမားအျပားက အမသာထမာ ေတြ႔ႏငတယ။ အမားအားျဖငေတာ ေယာကားေလး အမသာမာေပါ။ တခ႔ေကာငးသားေတြဆရင ေဆးထးအပေတြ လြယအတထထညၿပး ေကာငးက ယလာရၾကတယ။ တခါတနးကဆရင ေကာငးသားတေယာကက လြယအတထက ေဘာပငထတလကတာ၊ မားၿပး ေဆးထးအပက ထတလကတာ ကေနာေတြ႔လက တယ။ ေကာငးသားေတြ တကသလထမာ မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေနၾကတာ ေစးထမာလဘ။ သတ႔အေနန႔ လ႕၀က သေကၤတေတြသးၾကတယ။ တျခားလေတြလညး ေကာငးသားေတြလ ဟနေဆာငၿပး ေကာငးထမာ မးယစေဆး၀ါး လာေရာငးၾကတယ”

ဗနးေမာတကသလမ ကထကတဥးက ေကာငးသား ၃၅ ရာခငႏႈနး ဘနးျဖသးစြၾက ၿပး၊ အမားစမာ ကခငလငယမားျဖစသညဟ ခန႔မနးသည။ “မးယစေဆး၀ါးက အလြယတက၊ ေစးေပါေပါန႔ သးစြ ႏငၾကတယ။ အသက ၁၆ ႏစန႔ ၁၇ ႏစ လငယေတြ မးယစေဆး၀ါးက စမးသပတ အေနန႔ သးၾကည ၾကတယ။ မးယစေဆး၀ါးေရာငးတသေတြက တကသလေကာငးသားေတြဟာ သတ႔အတြက မးယစေဆး၀ါး ေစးကြကခ႔ထြငဖ႔ အခြငအလနးဘဆတာ သၾကတယ။ သတ႔က တကသလက မးယစေဆး၀ါးေစးကြကျဖစေအာင လပၾကတယ။ ဒါေပမယ ကေနာတ႔ ေဆးထးအပ အမားအျပား ကေတာ မေတြ႔မၾကဘး။ တကသလေတြက ၿမ႔န႔ေ၀းေတာ၊ ေကာငးသားေတြက ေတာထသြားၿပး မးယစေဆး၀ါး ထးသြငးၾကတယ”။

ေျပာသည။ “အမသာထမာဆရင ေဆးထးအပေတြန႔ ျပညေနတာဘ။ မးရာသ ဆရင ေဆးထးအပေတြဟာ

ရပကြကတခလး ေပါေလာေမာေနတာဘ။ အမသာထက ေဆးထးအပေတြက ထညဖ႔ ပးေတြလညး ရေနၿပ”

ဟလညး သမက ေျပာသည။

ၿမ႔ႀကးမား အနးတ၀ကရ ေကးရြာမားသညလညး မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈ ျမငမားသညဟ နာမည

ေကာၾကားသည။ ဥပမာအေနျဖင ျမစႀကးနားၿမ႔၏ အေရ႔ဘက ၁၅ ကလမတာရ ၀ါေရာငတြင မးယစေဆး

ဝါး အလြယတက ၀ယယရရသညဟ သထားၾကသည။ ၀ါေရာငသည တရတနယစပရ ဘနးစက ပးသည

ေဒသမားသ႔သြားရာ လမးေပၚတြငရသည။ KIO မ ၀ါေရာငႏင ၀ငးေမာရ ၀ငယန တ႔မ လငယ ၁,၆၀၀

တ႔ႏင ေတြ႔ဆ ေကာကယသည စစတမးမားအရ လငယ ၁,၄၀၀ မာ မးယစေဆး၀ါး သးစြၾကၿပး ၁,၀၄၀ မာ

ေဆးစြသမား ျဖစၾကသည။

27

ယခအခါ ဘနးျဖက အထကတနးေကာငးမားတြငပါ အသးျပေနၾကၿပဟ သတငးမား ထြကေပၚေန သည။ ယခအစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည ျမစႀကးနားမ ေကာငးသားမားက ေကာငး အမသာမာ သးၿပးသားေဆးထးအပေတြက ေတြ႔ေနရသညဟ ေျပာသည။

မငးတြငးမားတြငဘနးျဖသးစြမႈ ကယကယျပန႕ျပန႕ ဆကလကျဖစေပၚ ေနျခငး အထးသျဖင ၁၉၉၄ ခႏစတြင KIA ႏင စစအစးရတ႔ အပစအခတရပစၿပးခနမစ၍ ဖားကန႔ေဒသရ

ေကာကစမးတြငးမားသာ မက၊ ကခငျပညနယတ၀မး ေရႊတးေဖာသည မငးတြငးမား အႀကးအ

ကယ မားျပားလာသည။ အလပရရႏငသည အခြငအလမး အနညးငယေၾကာင ကခင၊ လႀကး၊

လငယတ႔သည ၿမ႔ေပၚ၊ ေကးလကေဒသတ႔မ ေ၀းလေခါငပါးသည ေတာငတနးေဒသ မငးတြငးမား

ဆသ႔ ေျပာငးေရႊ႔လာၾကသည။ ၄ငးေနရာမားတြင အလပပငပနးမႈႏင အထးကနဆနမႈတ႔ေၾကာင

မးယစေဆး၀ါးသးစြရန လႈ႔ေဆာအားေပး သကသ႔ ျဖစေနသည။

KWAT မ ျပလပထားသည ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ လႀကးႏင ကေလးမားသည မငးတြငးေဒသ

မားတြင မးယစေဆး၀ါးက စတငအသးျပၾကသညဟ ျပသေနသည။ ၄ငးတ႔သည ဘနးစတငရႈၾက ၿပးေနာက

ေနာကပငးတြင ဘနးျဖသးစြလာၾကသည အဘယေၾကာငဆေသာ ဘနးျဖသည ေစး သကသာၿပး

လြယလငတက ရရႏငသည အတြကေၾကာငျဖစသည။ ဘနးရႈလင ၅,၀၀၀ ကပ (၅ ေဒၚလာခန႔)

ကနကေသာလညး ဘနးအနညးငယထးသြငးလင ၂,၀၀၀ ကပ (၂ေဒၚလာခန႔) သာ ကနကသည။

မးယစေဆးဝါး သးစြသတဥး၏ ဇနးက ယခလ ျဖစလာသည ပစက “ကမ ေယာကားက

မးေကာငးမာေနတယ။ အဒ အခနတနးက သမးယစေဆး၀ါး မသးေသးဘး။ သ ဖားကန႔က

ေကာကစမးတြငးေတြမာ အေျခခေတာမ မးယစေဆး၀ါး စသးတတလာတယ။ ပထမဆး သ

ဘနးမသးတယ။ ေနာကေတာ ဘနးျဖ ေျပာငးသးတယ။ ဘနးမကရဖ႔ခကသလ ေစးလညးႀကးတယ။

ဘနးျဖကေတာ ေစးလညးေပါ အလြယတကလညး ၀ယလ႔ရတယေလ” ဟ ရငးျပသည။

ေနကထပ မးယစေဆးဝါးသးစြသ တဥးး၏ ဇနးကလညး “ကမတ႔ မသားစမာ၊ ကမေယာကား၊

သားန႔ သားမကတ႔က မးယစေဆးဝါးသးစြသေတြေပါ။ သတ႔ေတြ ျမစႀကးနား အနးမာရတ မရမးရြာမာေန

တနးက မးယစေဆး မသးတတေသးဘး။ ဒါေပမယ သတ႔ ေကာကစမးတြငးေတြဘကေရာကေတာ

မးယစေဆးဝါး စသးလာၾကတယ။ သား၊ အဖ ႏစေယာကလး မငးတြငးေတြဘကေရာကၿပးမ မးယစ

ေဆး၀ါး စသးလာတာ။ ကမသားက အသက ၁၅ ႏစေလာကကတညးက မးယစေဆးဝါးသးေနၿပ။

ပထမေတာ ဘနးေပါ၊ ေနာကပငးေတာ ဘနးျဖသးလာတယ။ ဘနးက ေစးႀကးၿပး ရဖ႔လညး ခကလ႔ေလ”

ဟ ေျပာသည။

28

ဖားကန႔ေဒသခတဥးမ ခန႔မနးသညမာ ေကာကစမးတြငးမားတြင အလပလပၾကသမား၏ ၉၀

ရာခငႏႈနးမာ မးယစ ေဆး၀ါးသးစြၾကၿပး အမားစမာ ကခငလမးမားျဖစသည။ မးယစေဆးသးစြသ တဥး၏

ဇနး၏အေျပာအရ “မငးတြငးေတြဘကက လအေတာမားမား မးယစေဆး သးၾကတယ။ အသက ၁၅ ႏစ

ဒါမမဟတ ၁၆ ႏစေလာက လငယေတြလညး မးယစေဆး သးၾကတယ။ မးယစေဆး ေရာငးတာ၊ ၀ယတာက

ေျဗာငဘ ခြငျပတားတယ။ အစးရအေနန႔ မငးေဒသေတြမာ မးယစေဆးဝါးေရာငးဖ႔ ခြငျပထားပရတယ”။

ဘနးျဖသးစြသတဥးကလညး “ဖားကန႔တ၀ကမာေတာ ဘနးျဖက လြယလြယေရာငးလ႔ရတယ။

လြနခြန၊ ေမာစဇာ၊ ေမာ၀မး၊ ဆငးေတာင ရြာေတြက ေစးဆငေတြမာ ဘနးျဖက အလြယတက ၀ယလ႔

ရတယ။ ကခငေတြေရာ ဗမာေတြပါ မးယစေဆး ေရာငးၾကတယ” ဟ ေျပာသည။

လမားသည ၀ငေငြရရနအတြက ေကာကစမးတြငးမားသ႔ သြားၾကသည။ သ႔ေသာလညး

မးယစေဆး သးၿပးသညေနာက ေဆးစြသည သသရာတြငး စပယျခငးခရၿပး၊ ေနာကဆးတြင မးယစေဆး၀ါး

သးစြရနအတြကသာ အလပလပသညဘ၀မးေရာကသြားသည။ အသက ၃၄ ႏစရ မးယစေဆးဝါး

သးစြသတဥးက “ဘနးျဖ၀ယဖ႔ တေန႔က ကပ ၅,၀၀၀ ကေန ၁၀,၀၀၀ ေလာကလတယ။ တေန႔က ဘနးျဖ

၄ ခါကေန ၅ ခါေလာက သးတယ။ ကေနာ ပကဆ ပပၿပး လလာတယ။ ေကာကစမးရာၿပး မးယစေဆး

ျပန၀ယတယ။ တခါတေလ တျခားအလပေတြလညး လပရတယ။ တခါတေလ ကေနာ သေဌးဆက

ပကဆေတာငးရတယ။ မးယစေဆး၀ါး စြေနတသေတြဟာ ေဆးမသးဘ ဘာအလပမ မလပႏငၾကေတာဘး”

ဟေျပာသည။

၂၀၁၂ ခႏစမစၿပး တကပြမားျပနလညျဖစသညအတြကေၾကာင ဖားကန႔ရ မငးတြငးႀကးမား

ရပဆငး သြားၿပး ေဒသခ ျပညသမား စစေျပးဒကၡသညစခနးမားသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးသြားေသာလညး

မးယစေဆး၀ါး မားမာ အဆငသငပင ဆကလက ရရေနေသးသည။ ဒကၡသညစခနးရ ၄ငးတ႔၏

လငေယာကားမား မးယစေဆး၀ါး သးစြလာၾကသညအတြက တအမသားလး စား၀တေနေရးအတြက

အဓက တာ၀နယလာၾကရသည အမးသမးတခ႔က၊ ဒကၡသညစခနးတြငပင ၄ငးတ႔၏ ေယာကားမား

မးယစေဆး၀ါး သးစြႏငရန ဆကလက ျဖညဆညးေပးေနရသညဟ မေကမနပေျပာဆသည။

ကနသြယေရး လမးေၾကာငးမားတေလာက ဘနးျဖႏင “ရာမ” စတၾကြေဆး သးစြမႈ ပ႔ႏ႔လာျခငး

မးယစေဆး၀ါးသးစြျခငးသည ကနသြယေရး အခကအခာေနရာမားႏင တရတနယစပသ႔ ေဖာက

ထားသည လမးေၾကာငးတေလာက ကယျပန႔လာေနသည။ ဘနးႏင ဘနးျဖကသာမက ရာမ ကပါ သးစြမႈ

ျမငမားလာျခငးျဖစသည။

ဗနးေမာအနးရ သစလပငနးခြငမ မးယစေဆးဝါး သးစြသတဥးက လငယ ၅၀ ရာခငႏႈနးသည

အေၾကာတြငး မးယစေဆး၀ါးထးသြငး သးစြသမားျဖစသညဟ ခန႔မနးသည “ကေနာတ႔ ၀ငေငြရဖ႔အတြက

သစန႔ ကၽြနးေတြ ေရာငး၊ ၀ယပါတယ။ စးပြားေရးလပငနးကေန ပကဆေတြရပါတယ။ ကနသြယေရး

ေစးကြကမာ မးယစေဆး၀ါးမးစ ရပါတယ။ မးယစေဆး၀ါးက ေျဗာငဘ ေရာငးပါတယ။ အလပလပဖ႔

29

ႏးၾကြေနဖ႔လပါတယ။ အဒအခနမာ မးယစေဆးဝါးသးဖ႔ ဆြေဆာငခရတယ။ တခါတေလမာ အေရာငး

အ၀ယလပရငး သငယခငးေတြ အခငးခငး မးယစေဆးဝါးေတြ ေ၀ေပးၾကတယ။ အဒါန႔ဘ စးပြားေရး

လပဖ႔ ရညရြယခကန႔ ကေနာတ႔ မးယစေဆး၀ါးက မၾကာ၊ မၾကာသးျဖစၾကတယ။ စးပြားေရးလပရငး၊

မးယစေဆး၀ါးက အထနးအခပမရ မၾကာမၾကာသးျဖစၾကတယ။ စးပြားေရး အခြငအလမးေတြ

ေပာကဆးသြားလ႔ အမျပနသြားတအခါ၊ ကေနာတ႔ဟာ မးယစေဆးစြသေတြ ျဖစေနၾကၿပ” ကခငျပညနယ

အေရ႔ေတာငပငးရ ေနာကထပ နယစပေဒသရ မးယစေဆး၀ါးေရာငးသ တဥးက လညး သ႔နယေျမတြင

လ ၁၀ဥးတြင ၉ ဥးမာ မးယစေဆး၀ါး သးစြသမားျဖစသညဟ ခန႔မနးၿပး၊ ဘနးႏင ဘနးျဖ သာမက

ရာမ ကလညး သးစြသညဟ ေျပာသည။ မးယစေဆး၀ါးမား ရမးျပည ေျမာကပငးမ လာသညဟ

ေျပာသည။ “မးယစေဆးဝါးသးသေတြ တရကတညးက ရာမ အမားအျပား သးစြၾကတယ။ အဒမာ

မးယစေဆးေရာငးတဆင ၄၀ ေလာကရတယ။ မးယစေဆးသးၿပးတအခါ သကေတာငသကသာျဖစသြားၿပး

အလပေတြလညး ပၿပးျဖစႏငဖ႔ မားလာတယလ႔ ထငတတၾက တယ။ အဒါေၾကာငဘ သတ႔

သစသြား၀ယတအခါ၊ အလပမစခင မးယစေဆးအရငသးၾကတယ”။

တရတႏငငႏင အဓကကနသြယေရး လမးေၾကာငးျဖစသည လားရႈး-မဆယ အေ၀းေျပး

ကားလမးတ ေလာက ကနတငကားႏင မနလကားေမာငးသမားသည အၿမႏးၾကား ေနေစရနအတြက

ရာမ က သးစြၾကသညဟ ေကာၾကားသည။ “ရာမ ေဆးတျပားက ၁,၅၀၀ ကပန႔ ၀ယလ႔ရတယ။ တေန႔က

၃ လးေလာကဘ သးဖ႔လတယ။ အရမးလညး ေစးေပါတယ။ လားရႈးေျမာကပငးမာဆ ရာမ ေစးက

ပေတာင သကသာေသးတယ။ ျမနမာျပညဘကက ဆငးသြားတာန႔ ေစးကႀကးလာတာဘ” ဟ မဆယမ

ကားေမာငးသတဥးက ေျပာသည။

မးယစေဆး၀ါးမား အဆပါလမးတေလာကရ ယာဥရပနားစခနးမားတြင အလြယတက

ရရႏငသည။ ရာမ သာမက ဘနးႏင ဘနးျဖလညး ရသည။ ဘနးတခါရႈလင ကပ ၅၀၀ သာ ကနကသည။

ဘနး ရႈၿပးလင ကားသမားမားသည တခါတရတြင လမးေဘးတြင ကားရပၿပး အပေလရၿပး၊ ခရးသညမား

က ေစာငဆငးေနရသည။

တခ႔လမားက ေျပာသညမာ လားရႈးႏင ကြတခင (မဆယသ႔သြားရာ အေ၀းေျပးလမးေပၚတြင

တညရ) ရ တကစေမာငးသမားသညလညး ဘနးႏင ဘနးျဖက သးစြၾကသည။ “ကြတခငက

တကစေမာငးသေတြဟာ ခရးသည တေယာကဘလတယ။ ၿပးရင ၅၀၀ ကပေလာကရၿပး၊ အဒါဟာ

ဘနးရႈဖ႔ လေလာကသြားၿပ” ဟ ကြတခင ေဒသခ တဥးကေျပာသည။

“လားရႈးက သးဘးေမာငးတသေတြက လသကငးတေနရာေတြမာ မးယစေဆး ထးသြငးေနတာေတြ ေတြ႔ႏငတယ” ဟ လားရႈးမ အမးသမးတဥးက ေျပာသည။

ေနာကထပ ကားသမားတဥးက ေျပာသညမာ မဆယရ ဓာတဆဆငတခ႔တြင ဆျဖညသမားသည

ေငြျပနအမးစရာရလင ေငြအစား ေဆးထးအပႏင ေပါငးခရည (မးေရ) ကသာ ျပနေပးၾကသည။

30

ရာမ ေဆးမန႕ ႏင ဘနးျဖထညထားေသာ ပနနစလငဗး

မးယစေဆး၀ါးျပနာ ပ႔ႏ႔မႈက အမးသမးမားအေပၚ သကေရာကပ

မးယစေဆး အလြသးမႈေၾကာင မသားစ၀င မနးကေလးမားအေပၚ သကေရာကမႈမား

ကခင မးယစေဆး၀ါးသးစြသမား၊ အထးသျဖင ဘနးျဖသးစြသမားသည ေယာကားေလးမား

ျဖစၾက သည။ ထသ႔ ျဖစေပၚေနမႈက ကား၊ မ ခြျခားမႈရသည ကခငအသငးအ၀ငးအတြငး မသားစ၀င

မနးက ေလးမား အတြက ျပနာမား ပမႀကးမားလာေစရန ဖနတးရာေရာကသည။ ေယာကားမားသည

အမေထာငဥးစးမားျဖစၾကၿပး မသားစအတြက အဓက ရာေဖြေကၽြးေမြးသလညးျဖစသည။ အမးသမး

မား၏ အဓကတာ၀နမာ လငေယာကားက ျပစ၊ ကေလးမားက ၾကညရႈေစာငေရာကရၿပး အမမႈကစၥ မား

အားလးလပရသည။ တကယတကယတြငမ အထးသျဖင ဆငးရသည မသားစမားတြင အမးသမးမားသည

မၾကာခန အျပငထြက အလပလပရသည။ သ႔ေသာလညး အမမႈကစၥမား အားလးကလညး

လပရျပနသည။၄ငးတ႔၏ လငေယာကားမား မးယစေဆးသးစြသမား ျဖစလာၾက သညအခါ၊ မသားစအတြက

၀ငေငြရာေဖြ မေပးေတာသညသာမက၊ မသားစပင ပစၥညးမား ထခြေရာငးခ၍ မးယစေဆး၀ယယၾကသျဖင၊

အမးသမးမားအတြက ၀နထတ၊ ၀နပးပမႀကးမားလာသည။ အစဥအလာအရပင ကခငလမးမားသည

အမးသားမားသာ အေမြဆကခပငခြငရသညဟ ကငသးမႈေၾကာင အမးသမးမားသည ၄ငးတ႔၏

လငေယာကားမား၊ သားမားက မသားစ၀င ပစၥညး မား ထ၊ ခြေရာငးခၿပး မးယစေဆး၀ယယမႈက

တားဆးရနအတြက အဟန႔အတား ျဖစေစသည။ လမႈေရး ဂဏသကၡာအရလညး လငမယား ကြာရငးခြငက

အတငးအၾကပ ပတပငထားသညအတြက၊ အမးသမးမားသည အမေထာငေရးအဆငမေျပဘ

ေနထငၾကရသည။

31

ဘ႑ာေရးအရ ပမၾကပတညးလာျခငး

”ကမေယာကားက မးယစေဆးသးတယ။ သရာသမ၀ငေငြက သ႔အတြက မးယစေဆး၀ါး ၀ယတာန႔ ကနတာဘ။ ကမ ကေလးမးဖြားတနးကဆရင အဟာရရတ အစားအစာေတြေတာင မ၀ယႏငခဘး။ ကမကေလးေတြလညး အ၀တအစားခ႔ခ႔တတန႔ေနရတယ။ သ ကမက ပကဆေတာငးလ႔၊ ကမက သ႔ကမေပးရင ေဒါသျဖစေသးတယ။ ဆနေတြ၊ သးႏေတြ အတလကခးတယ။ မစေတြ၊ ငကေပာခင ေတြလညး ေရာငးပစတယ။ သအမမာရေနရင ကမ ဘရားေကာငးလညး မသြားႏငဘး၊ ကမလစ တာန႔ မးဖေခာငက ပစၥညးေတြ သသြားေရာငးတာဘ။ ကမတ႔ အၿမတနး စကားမား၊ ရနျဖစၾက တယ။ ကမကေလးေတြအတြက ကမလညး ေငြမရာႏငဘး။ တခါတေလဆ ဟငးခကဖ႔ ဆား ေတာငမရဘး။ ကမသားႀကးက ေကာငးေကာငး၊ မြနမြန မျပစ၊ မေစာငေရာကႏငလ႔ သ႔အဖြားဆ အပလကရတယ”။ (မဆယရ မးယစေဆးသးစြသတဥး၏ ဇနး)

မးယစေဆးသးစြသမားသည ၄ငးတ႔၏ ၀ငေငြအားလးက မးယစေဆး၀ါး ၀ယသးၾကသည။

၄ငးတ႔ လကထတြင ေငြမရသညအခါ စားစရာ၊ မးဖေခာငသးပစၥညး၊ အပယာ၊ ေမာေတာဆငကယ

ႏင တခါတရ မသားစပငေျမ အပါအ၀င အမေထာငစ ပငဆငမႈမားက ေရာငးခပစၾကသည။ ၄ငးတ႔

သည တျခားမသားစမားထမ ေငြႏင လက၀တရတနာမား ခးယၾကၿပး၊ အမနးနားခငးမား၏ ပစၥညး

ဥစၥာမားကလညး ခးယေရာငးခၾကသည။

ထသ႔ျဖစေပၚေနမႈေၾကာင အမေထာငစရ မခင၊ ဇနး (သ႔) ညအမမားသည မသားစအား အဓက

ရာ ေဖြေကၽြးေမြးရသည တာ၀နသာမက၊ အေၾကြးျပနာႏင တခါတရတြင ေဆးစြသမား ကးလြန သည

ရာဇ၀တမႈမားပါ ေျဖရငးေနရသညအတြက ၄ငးတ႔အတြက ႀကးမားသည အခကအခမား ျဖစေပၚေစသည။

တခ႔အမးသမးမားက ၄ငးတ႔၏ လငေယာကားမား အလပလပေစရနအတြက ေငြျပနေပးေနရ

သည။ မဆယရ ဘနးစြေနသတဥး၏ အသက ၅၃ ႏစအရြယ ဇနးသည သ၏ ေယာကားအား

မးေသြးဖတရနအတြက ျပနငားထားရသည။ “ကမေယာကားက သ႔ေျမက ေရာငးလကတယ (မးယစ

ေဆးသးရန)။ အခကမတ႔ ေမြးေသြးဖတေနရတယ။ မးေသြး တခါပ႔စာရဖ႔ ၁၅ ရကေလာက ေစာငရ

တယ။ ကမေယာကားက ထငးရာဖ႔ ပကဆေပးရတယ။ ကမပကဆမေပးဘးဆရင သအလပလညး

မလပေတာဘး၊ အမကစၥညးေတြလညး သခးလမမယ။ မးေသြးရရငေတာ ကမေယာကားက

သြားေရာငးေပးတယ။ မသားစ တာ၀နက ကမေပၚေရာကလာတာေပါ။ ကမေယာကားသာ အားကးေနရင၊

ကေလးေတြ ေကာငးေတာင ေနႏငမာ မဟတဘး”။

သကႀကးရြယအ မခငမားသညလညး သ႔သားမားေၾကာင တငရေနသည အေၾကြးမား ေပးဆပရန

အတြက အလပ၊ လပေနရရာသည။ ဗနးေမာရ မခငတဥးသည အသက ၂၅ ႏစအရြယရ သ႔သားက

ေမာေတာဆငကယ ခးျခငးႏင ေဆးသးစြရန ေခးထားသည အေၾကြးမား ေပးဆပရန ႀကခငးတြင အလပ

လပေနရသည။

လငေယာကားမား (သ႔) သားမားက ၄ငးတ႔လအပသည မးယစေဆး၀ါးအတြက မသားစပင

32

ေျမမား က ေရာငးခပငခြငရသကသ႔၊ သားမားအား အေမြဆကခခြငေပးသည ရးရာအစဥအလာသည

အမနတကယတြင ကခင အမးသမးမားအတြက အခကအခ၊ အားနညးခကမား ျဖစေပၚေစသည။

ကေလးမားအား ၾကညရႈရန မသားစပငေျမအား မခေနရသည နမဖတကာရ မဆးမတဥးအား

မးယစေဆးစြေနသ သ႔သားက သေ၀စရမညေျမအား ေရာငးခမညဟ ၿခမးေျခာကျခငး ခေနရသည။

“ကမသားက အမက ရတဟာ ေတာေတာမားမားက ခးတယ။ မးဖေခာငထက ပစၥညးေတြ၊ မသားစ

ပငပစၥညးေတြ၊ အစားအေသာကေတြ စသျဖငေပါ။ တရကေတာ ကမေဒါသအရမးထြကလ႔ သ႔က

ႏငခလကတယ။ ကယပကဆကယရာလ႔လညး သ႔က ေျပာလကတယ။ ကမသားက သ႔ေျမေ၀စက

ေမးတယ။ အဒေနာက သ႔က ကမစကားမေျပာေတာဘး။ သ႔ေၾကာင ကမ အရမးငရတယ”။

မကနးမာသည မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားအေပၚ ေစာငေရာကရန လအပျခငး

“ကမေျမးေလး သ႔ေဆြမးေတြေနရာမာ မးယစေဆးအေၾကာထ ထးသြငးရငး၊ တခခမားလ႔ ျဖစမာေပါ၊ သအရမးဖားတယ။ ပါးစပမာ ျပညတညၿပး ၀မးလညးေလာတယ။ သဘာမက မစားႏငေတာဘး။ အပယာထလေနၿပး အားလညးမရေတာ အမသာေတာင မသြားႏငဘး။ ဘနးျဖေတြ အေၾကာထထးသြငးေတာ၊ ေသြးေၾကာေတြပတကနၿပး ေဆးထးလ႔ မရေတာဘးေလ။ သ႔လကေမာငးမာ ေဆးထးအပရာေတြခညးဘ”။ (ဗနးေမာ၊ လငဂးရ မးယစေဆးစြသ တဥး၏ အဖြား)

မးယစေဆးသးသမား၏ ကနးမာေရးအႏရာယမာ အရမးႀကးသည။ ၄ငးတ႔ နာမကနးျဖစသညအခါ၊

ထးစအတငး မသားစအတြငးမ မနးကေလးမားက ျပစ၊ ေစာငေရာက ေပးရသညအတြက အမးသမး

မားအေပၚ ၀နပပေစသည။ ဖားနာေနသည မးယစေဆးသးစြသမားက ျပစရသည အလပသည လညး

အသအမတျပ ခရျခငး မရတတေပ။ “မးယစေဆးေတြထး သးစြတအတြက၊ သ႔လကက ေယာငေန

တယ။ ေမာေတာဆငကယက ထပခးၿပး ထြကေျပးသြားတယ။ အဒအခနမာ ဆငကယေပၚက ျပတကၿပး

သတေမသြားတယ။ သတရတအခါ သဘာမ မမတမေတာဘ သခၤငး ကနးဘက သြားတယ။ အဒမာ ၃

ရကေလာကေနတယ။ ေနာကေတာ တျခားလေတြက သ႔ကမတမသြားၿပး အမက ျပနပ႔ေပးၾကတယ။

သဘာမ မမတမေတာဘး။ သ႔က ေဆးျပတဖ႔ ကေပးရတယ၊ ဒါေပမယ သ အရက စေသာကျပနတယ။

သအရက၀ယဖ႔ ကမဆက ပကဆေတာငးတယ၊ ကမ မေပးတအခါ၊ ကမက ထးတယ”။

အမးသမးမားသည မးယစေဆး သးစြသည ၄ငးတ႔၏ ဖခငမား၊ လငေယာကားႏင သားမားအား

ဆးရႈးၾကရသည။ လငေယာကားမား မးယစေဆးသးစြရာမ HIV/AIDS ႏင ေသဆးသညအခါ၊

မသားစအတြငး မနးမမား (သ႔) ကေလးမားအား ေရာဂါစြကပေနမညက စးရမေသာကျဖစကာ၊

စတဒဏရာမား ထပဆငရၾကျပနသည။

မဆယရ၊ မနးေပၚမ ကနးမာေရးလပသားတဥးက သမ၏ နယေျမအတြငး လ ၁၅၀ ခန႔ HIV

ကးစကခၿပး၊ လ ၅၀ မာ ေသဆးသြားၾကၿပဟ ေျပာသည။ သမသည၊ မဘမား HIV ေၾကာင ေသဆးသြားသည

အတြက မဘမကေလး ၁၁ ေယာကက ျပစ၊ ေစာငေရာကခရသည။

33

ကယထလကေရာက ကးလြနမႈ ခရျခငး

“ကမေယာကား ေဆးသးဖ႔လေနတအခါ၊ ကမက ဓားန႔ ၿခမးေျခာကတယ။ အမေထာငမျပခငတနး ကလညး ကမအေဖက ႏပစကတယ။ အမေထာငျပၿပးေတာလညး ကမေယာကားက အႏငကင ျပနတယ။ ကမ ခန၊ ခန ထြကေျပးဖးတယ။ ကမအရမးဆာေပမယ စားစရာမရဘးျဖစပါတယ” (မဆယရ မးယစေဆးစြသတဥး၏ ဇနး)

“ကမ ကယ၀နရတအခနမာ၊ ကမေယာကား အမကပစၥညးေတြ စခးတယ။ တခါေတာ သ႔က ဆနအတ၀ကေလာက ခးေနတာ ကမမဖးတယ။ ကမတ႔ ရနျဖစၾကတာေပါ။ ကမဆပငက သဆြေတာ၊ ကမလညး သ႔က တတန႔ရကတယ။ တခါ သကလညး ကမက တတန႔ျပနရကတယ။ ကမ သတေတာငလစသြားတယ။ သတရေတာ ဆနအတ၀ကက မရေတာဘး” (မဆယရ မးယစေဆးစြသတဥး၏ ဇနး)

မသားစ၀ငမားက မးယစေဆးစြသက ပကဆမေပးသညအခါ၊ ၄ငးတ႔သည ၾကမးတမးခကထနလာ

ၾကၿပး၊ တခါတရတြင ကယထလကေရာက ကးလြနၾကသည။ မခငမား၊ ဇနးမားႏင သမးမားသည

မးယစေဆးသးစြသမား၏ ရကႏကျခငး၊ တကခကျခငး ခရသည။

ဗနးေမာခရင၊ မနးစ ၿမ႔နယတြငးရ၊ ရြာတရြာမ အသက ၂၈ ႏစအရြယ အမးသမးတဥးက သ႔

ေယာကားအေနျဖင မးယစေဆးသးစြရနအတြက သႏင ကေလးမားအား မညသ႔ ရကႏက၊ ေငြညစ

သညက ေျပာျပသည။ သမသည ႀကခငးတြင ေန႔စားအလပလပရၿပး မသားစတစလး ႏင ကေလး မား၏

ပညာေရးအတြက တာ၀နယေနရသည။

“သ႔မာ မးယစေဆး အလအေလာကရေနရင၊ ဘာမ မလပေတာဘး။ ဒါေပမယ သ႔မာ သးစရာ

မးယစ ေဆးမရေတာရင နညးအမးမးန႔ ကမတ႔က ရကေတာတာဘ။ တညေတာ ပထမတနးေရာကေနတ

သမးက စာဖတေနတယ၊ ကမန႔ ကမသားက သ႔နားမာ ထငေနတာေပါ။ ကမ ေယာကားျပနလာတ

အခနမာ သားက သမးဆကေန စာအပေတာငးတယ ၿပးေတာ သငတယ။ ဒါက ကမေယာကား

ျမငေတာ၊ မငးဘယလကေလးလ၊ ေသသြားခငလား ဆၿပးေမးတယ။ သားက ေျခေထာကန႔ ကနၿပး

ေျခေထာကန႔ နငးထားတယ။ ကမသားက ငေတာင မငတတေတာဘး။ သမးတကယလးကလညး

တတန႔ရကတယ။ ကမက ကေလးေတြက ဒလမရကဖ႔ ေျပာၿပး၊ ေတာငးပနတယ။ သက နငတ႔

အားလး ေသလကၾကလ႔ေျပာတယ။ သက ေျပာလညးေျပာ၊ ဆပငကလညးဆြ၊ ကနလညးကန တယ။

ကမတ႔အားလး ငၾကတာေပါ။ အမနးခငးေတြကလညး ဘာမမေျပာရေတာ၊ သ႔စတႀကက ကမတ႔က

ႏပစကတာေပါ။ ကမလညး သားက ဆြၿပး မးဖထ ေျပးသြားလကတယ။ အဒမာ ကမတ႔ ငၾကျပနတယ။

သေတာ လကမလာေတာဘး။ တညလး ကမတ႔ အမထ ျပနမ၀ငရေတာဘး။ ေနာက ေန႔ကေတာ

ကေလးေတြ နနကစာေတာင မစားႏငၾကေတာဘး။ သတ႔ တကယလး ရကထားတဒဏ ေၾကာင အည၊

အမစြေနတာဘ။

34

ကမေယာကား ညဖက ျပနေရာကတအခါ၊ ကေလး ႏစေယာကက ႏႈးပါတယ။ ကေလးေတြ

ႏာေခါငး က ပတလကေတာ၊ ကေလးေတြလညး ငတအခါ။ ဘာလ႔ငရလလ႔ ေအာၿပး ကေလးေတြက

ပစထတ လကတယ။ ကမသားက ေၾကာကေနၿပး၊ ေသးထြကတအထ အရကခရတယ။

တညေန အမမာ ကမမရတနး၊ ကမသားက ေခါငးေလာဖ႔ေျပာတယ။ ကေလးက မေလာခင

ေတာထြကေျပးတယ။ သက ကေလးက လကဖမး၊ အ၀တေတြခၽြတ၊ လခငးၿပး မကႏာေပၚ ေရ

ေလာငးခတယ။ ကေလးက ေရမြနးၿပး အသကရႈၾကပေနတယ။ ေနာကေတာ ေရပးႀကးႀကး တလးရၿပး

ကေလးက ေရထႏစထားတယ။ အဒအခနမာ ေယာကခမက အလ မလပဖ႔ ေျပာတအခါ၊ ဒါ ငါသား၊ နငတ႔

အလပမဟတဘးလ႔ ျပနေျပာတယ။ ဒါန႔ဘ သတ႔က ဘာမမလပရေတာဘး။ ကမ အလပက ျပနလာတအခါ

သတ႔က ျပနေျပာျပတယ။ ကမသားလညး ေၾကာကလန႔ၿပး၊ ျဖဖတ၊ ျဖ ေရာေတာင ျဖစေနတယ။

ကေလးေတြအေပၚ သျပမေနတာေတြန႔ပတသကၿပး ကမအေနန႔ စတဆငးရရတယ။

တကယလ႔ ကမအေနန႔ သ႔က ပကဆမေပးႏငရင ကမသားန႔ သမးဘ ႏပစကခရတယ။ ကေလးေတြက

သ ႏပစကေနတာ ကမအေနန႔ မခစားႏငဘးဆတာသေတာ ဒနညးန႔ဘ ကမဆက ပကဆရေအာင

ညဥးတယ”။

အၾကမးဖကမႈမားသည တျခားလ႔အဖြအစညးမားတြငလညး ျပန႔ႏ႔ျဖစေပၚေနသည။ အသက

၂၃ ႏစ အရြယ မးယစေဆးသးစြသတဥး၏ မခငကလညး သ႔သားအေနျဖင မးယစေဆး၀ါးသးစြၿပးေနာက

မနးကေလးတဥးအား အဓမၼျပကငသညအေၾကာငးေျပာျပသည။

““သ႔သားန႔ သ႔သငယခငးေတြက မးယစေဆး၀ါး ၀ယဖ႔ လမးေဘးဆငကေန ေမာေတာဆငကယတ စး ခးတယ။ ဆငကယက တရတဖကမာ သြားေရာငးတယ။ အဒေနာက သ႔အေမက ဆငကသြားၿပး ငါေသသာ၊ ေသလကခငတယဆၿပး ငယ၊ ေအာဟစေနတယ”။ (ဗနးေမာခရင၊ လြငေဂျမ႕မ မးယစေဆး သးစြသ)

အမးသမးမားအေနျဖင မသားစ၀ငမားအတြငး မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားရျခငးေၾကာင အရကရ

ေၾကာငး မၾကာခန ေျပာဆၾကသည။ “ကမသားေၾကာင အမနးခငးေတြန႔ ပတ၀နးကငက ရကမ ပါတယ”

ဟ အသက ၅၅ ႏစရ၊ မဆယမ မးယစေဆးသးစြသတဥး၏ မခငက ေျပာသည။ ထသ႔ ကယကယကယ

သမငယသညဟ ခစားရသ မားကလညး “ကမအေနန႔ ဘာမ မေျပာခငေတာဘး။ မးယစေဆး၀ါးသးစြသ

တေယာကရ႔ မနးမအေနန႔ ကမေတာရးေနၿပ”ဟ အမးသမးတဥးက ေျပာ သည။

မသားစတြငး မးယစေဆးစြသမားႏင ထေတြ႔၊ ဆကဆရာမ အမးသမးမားအတြက အရကရမႈမား

ဖစးမႈမား ထပကာတလလ ရရခစားရျခငးေၾကာင တခ႔ ဇနးမယားမားအား ၄ငးတ႔၏ လငေယာကား

မားအား အၾကမးဖကတန႔ျပနသည နညးမားျဖင ေျဖရငးရန တြနးပ႔ေပးသကသ႔ ျဖစလာသည။

အရကရျခငးႏင စတဒဏရာမား

35

အေ၀းသ႔ သြားေရာကအလပလပရျခငးႏင ကေလးမားႏင ကြကြာသြားျခငး

မးယစေဆးစြသ လငေယာကားမားေၾကာင မသားစ ဆငးရၾကပတညးမႈႏင ႀကရသညအခါ၊ ဇနးမ

ယားမားသည တခါတရတြင တရတျပည သ႔မဟတ ျမနမာျပည တျခားအရပေဒသမားသ႔ သြားေရာက

အလပလပၿပး ကေလးမားအား ေထာကပၾကရသည။ KWAT မ ထတျပနခသည အစရင ခစာမားအရ၊

တရတျပညသ႔ ေရႊ႔ေျပာငးအလပလပရသည ကခငအမးသမးမားသည လကနကးမႈ အႏရာယက

ႀကးမားစြာ ရငဆငႀကေတြ႔ၾကရသည။

မးယစေဆးစြေနသတဥး၏ အဖးျဖစသက သ႔ေျမး၏ မနးမသည တရတျပညသ႔ သြားေရာက

အလပလပၿပး မသားစအား မညသ႔ ေထာကပရသညက ယခလေျပာသည။ “ကေလးမေလးက

သ႔ကေလးေတြက ႏစခါေလာက ျပနလာၾကညဖးတယ။ ဒါေပမယ ေနာကပငးေတာ ျပနမလာေတာ ဘး။

အဒအခနတနးက သ႔သားႀကးက ၅ ႏစန႔ သားအငယေလးက ၃ ႏစဘရေသးတယ”

မဆယရ ေနာကထပ အမးသမးတဥးကလညး တရတျပညသ႔ သြားေရာက အလပမလပခင

သ႔သမး အား ေမြးစားမညသမားလက အပခရသည။ သမအေနျဖင သငးအပဆရာမားႏင တငပငၿပးေနာက

သ႔သားက ေမြးစားမည အမးသမးလကသ႔ အပခရသည။ အျပနအလနအေနျဖင ကပေငြ ရစ ေသာငး၊

ၾကကဥ ၁၀ လး၊ သၾကား ၁ထတႏင ကတမန႔ ၁ ဗး ရရသည။ သမ၏ လပရပႏင ပတသက ၿပး အျပစရသကသ႔

ခစားရေၾကာငး ယခလေျပာသည။ “ကမကေလးက အရမးစတပတယ။ ကမ ကေလးက တျခားလေတြက

ေပးလကလ႔၊ ကမ အျပစေပးခေနရၿပ ထငတယ။ ကမသမးေလး ေကာငးစားမယလ႔ ေမာလငပါတယ။

သမးေလးက ေခၚၿပး စကားေျပာႏငမယလ႔ ထငခတယ။ ခေတာ သ႔က ဘယလမ မဆကသြယႏငေသးဘး။

သမးေလးအတြက စတအရမးပေနရတယ”

မးယစေဆးသးစြသတဥးႏင အမေထာငကေနသည ေနာကထပအမးသမးတဥးကလညး သမ၏

သား မးယစေဆးသးစြေနသညက ေတြ႔ရသညအတြက သ႔အေဖကသ႔ မးယစေဆးစြသတဥး မျဖစေစ ရန

မေလးရားသ႔ သြားေရာက အလပလပေစသည။

မဆယရ အမးသမးတဥးက သ႔ေယာကားအား သတခငသည ကစၥအား ယခလေျပာသည

“ကမ ေယာကားက ကမတ႔ ေဆာကေနတ အေဆာကအဥးမာ မးယစေဆးသးေနတာ ေတြ႔ေတာ၊ ကမ

အရမးေဒါသထြကၿပး သ႔က ေကာကခန႔ ေပါကလကတယ။ ကမေယာကားက ေကာကခန႔ ပစေပါက

သတခငေပမယ၊ ကမသမးႀကးက အေမ၊ အေဖက တေယာကတညးထားလကပါ၊ သမးတ႔ အမကလညး

မၿပးေသးဘးလ႔ေျပာတာန႔ ကမလညး သ႔က ခန႔ေပါကၿပး အေသမသတလကတာ”

ေယာကားျဖစသအား ဓားျဖင တကခကခသည နမဖတကာရ အမးသမးတဥးကလညး “သ

မးယစေဆးက စြစြလမးလမး ျဖစလာေတာ၊ ကမသ႔က ေျပာမရေတာဘး။ တရကေတာ ကမ အရမး

ေဒါသျဖစတာန႔ ဓားန႔ သ႔ကေပါကလကတယ။ ဓားက သ႔ဘယဘက လကေမာငးက သြားစကတယ။

ဒါေပမယ သ႔ေဆးရႈတအးကေတာ ကငထားတနး။ သက ကေလးတေယာကလ ငေတာ ကမ

ေယာကၡမေတြလညး ကမက စတတၿပး ကမ မဘေတြန႔ သြားေနဖ႔ေျပာတယ”

36

အမးသမးအမားအျပား မးယစေဆး သးစြသမား ျဖစလာၾကျခငး

ဗနးေမာႏင မနစရ အမးသမးမားအၾကား အေတာမားမား ရာမ စတငသးစြလာၾကသည။

အသက ၂၀ႏင ၃၀ ရ အမးသမး အမားအျပား၊ ရာမသးစြၾကသညဟ ဗနးေမာရ လမႈ၀နထမးအမးသမးက

ေျပာသည။ ေယာကားႏင ဇနး၊ မယားမားပါ ရာမ က သးစြၾကသညဟ ကနသြယေရးအခကအခာ ကသည

မနစရ ၿမ႔မ၊ ၿမ႔ဖ တဥးကေျပာသည။ မးယစေဆးေၾကာင စတပငးဆငရာ ထခကမႈက သက ယခလ

ရငးျပသည “တခ႔ မသားစေတြမာဆရင ဖေအေရာ၊ မေအပါ ရာမ သးၾကတယ။ ဆ ေတာ သတ႔အလပလညး

မလပၾကေတာသလ၊ ကေလးေတြကလညး မေစာငေရာကႏငၾကေတာဘး။ သတ႔ေတြ စတပငးဆငရာ

ေဖာကျပနမႈေတြျဖစလာၿပး အမန႔ ေတာငယာ ေလာကဘ အသြား၊ အျပန လပၾကေတာတယ”။

အမးသမးမား ဘနးျဖႏင ဘနးသးစြသည ပမာဏ နညးပါးေသာလညး။ တခ႔အမးသမးမားသည

၄ငးတ႔၏ မးယစေဆးသးစြသ လင၊ ေယာကားမား ဆြေဆာင၊ သမးသြငးျခငးေၾကာင ျဖစေစ၊

သ႔မဟတပါကလညး အမးသမးမားကယတင မးယစေဆးေရာငးခလာသမား ျဖစလာသည အတြက

ရာမက သးစြလာၾကသည။

မဆယရ၊ မးယစေဆးစြသတဥး၏ ဇနးျဖစၿပး ယခအခါ မဆးမျဖစေနသ အသက ၃၂ ႏစအရြယ

အမးသမးတဥးသည ကေလး ၂ ေယာကအား ရာေဖြေကၽြးေမြးရနအတြက မးယစေဆးေရာငး ခရာမ

သကယတင မးယစေဆးစြသတဥး ျဖစသြားသည။ “ကမ ေယာကားဆးၿပးတာန႔၊ သမးေလးက ကမ

ေမြးတယ။ ကမမာ စားစရာေတာင မရဘး။ ကေလး ၂ ေယာကန႔ဆေတာ ဘာအလပမလညး မလပ

ႏငဘး။ ဒါန႔ဘ ေဆးရာငးတသဆကေန ကမ ေဆးျပားတခ႔ယတယ။ ပထမေတာ ကမ ေဆးျပား ၁၀

ျပားေလာကဘ ေရာငးတယ။ ေနာကေတာ ေဆးသးသေတြက ကမေရာငးမနးသေတာ ကမ လညး တရက၊

တရကက ပ၊ ပ ေရာငးလာရတယ။ ကမ ဆငေလးတဆငတညတယ၊ ၿပးေတာ ေဆးျပားေတြေရာငးတယ။

ေဆးျပားေတြ မေရာငးခင ကမ အရငစမးၾကညတယ။ တျဖညးျဖညး န႔ ေဆးသးတာ မား၊ မား လာတယ။

ကမ မသးရရင၊ မေနႏငေအာငက စြသြားတယ။ တခါတေလ ဆ ကမတ႔ မေလာကမင၊ စားရတယ။ ဘာမ

မစားရရငျဖစေပမယ၊ ေဆးမသးဘေတာ မေနႏငေတာ ဘး။ ကမ ေဆးျပားေတြ ဆကေရာငးေနတနးဘ၊

ဒါေပမယ အျမတေတာ မကနဘး၊ ဘာလ႔လဆ ေတာ အဒါေတြန႔ ကမေဆးျပားေတြ ျပနသးေနလ႔ဘ။

မးယစေဆးေၾကာင ကမတ႔ရ႔ အရပအၿမေလး လညး ဆးရႈးခရပါၿပ” ဟ သမက ေျပာသည။

37

အမးသမးမား တရတျပညတြင အလပလပရာမ ဘနးျဖႏင ရာမ စတငသးစြျခငး

မးယစေဆးသးစြသ အမးသမးအခ႔ႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးရာတြင ၄ငးတ႔၏

ေျပာျပခကအရ သတ႔အေန ျဖင တရတျပညတြင သြားေရာက အလပလပရာမ မးယစေဆး၀ါး

စတငသးစြလာၾကျခငးျဖစသည။ ကခငအမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမား စစပြမားေၾကာင

ေနာကဆးတြင တရတျပည၌ သြားေရာက အလပရာေဖြရသညအတြက အဆပါ ေျပာဆခကမာ စးရမစရာ

အခကအျဖစရေန သည။

လငေဖာေျဖေရး လပသားမား

“၂၀၀၉ ခႏစမာ၊ ကမ အလပမရဘး။ အဒအခနမာ ၀မးကြ တေယာကက တရတနယစပမာ

အလပ ရာဖ႔ ဆၿပး ေျပာလာတယ။ ကမတ႔ တရတျပညဘကျခမးက လငဇာက သြားတယ။ ကမတ႔

ဆငအ ေသးတဆငမာ စပါးအႏပသညအျဖစ လပရတယ။ အဒမာ မနးကေလး ၁၀ ေယာကေလာက

ရ တယ။ ပထမေတာ မးယစေဆး၀ါး ဘယလသးရမနး ကမမသေတာ မသးျဖစဘး။ ဒါေပမယ ကမ

သငယခငးေတြကေတာ ရာမေရာ ဘနးျဖပါ သးတယ။ ကမကလညး စမးၾကညဖ႔န႔ တကယလ႔ ကမ

မးယစေဆးသးလကရင ေနလ႔၊ ထငလ႔ေကာငးသြားမယ၊ အပလ႔လညး ေပာတယလ႔ ေျပာၾက တယ။

ဒါန႔ဘ ကမလညး သးျဖစသြားတယ။

ကမ ညဘက အပလ႔မရတာေတြရ တယ။ ဆငမာလညး တခါတေလ လကတယ။ ကမတ႔က

သးသန႔ေနရတာေပါ။ တခါတေလလညး ကမတ႔က တေယာကေယာကက ညဖကလာေခၚတယ။

ကမ သငယခငးေတြလညး သတ႔န႔ လကသြားတယ။ ကမသတ ေဖာကသညေတြဆရင ကမလညး

လကသြားတယ။ ကမတ႔အလပက ညဖကမာ လပရတာဆေတာ၊ ညဖက မအပရဘးေလ။

38

ကမ ရာမက စသးျဖစတယ။ စစခငးေတာ တရကက ၂ ျပားကေန ၃ ျပားသးတယ။ ေနာကေတာ

တရကထက အမားႀကးသးျဖစလာတယ။ ေဆးသးေနရတအခနဆ ကမအရမး ေပာတယ။ တခါတ

ေလလညး ဘနးျဖသးပါတယ။ တခါတေလ အလပရငဆကေန ယြမ ၅၀ ေလာကေခးဖ႔ ေျပာရ

တယ။ တပတ က ၂ ခါ၊ ၃ ခါေလာက ေတာငးရတယ။ အဒေငြန႔ဘ ရာမ ၀ယရတာကး။ ကမ သငယ

ခငးေတြေတာ ေဆးအတြက ဘယေလာကကနတယဆတာ မသဘး။ ကမ သငယခငး ခပမားမား

ကေတာ ဘနးျဖသးၾကတယ။

အဒမာ ကမ ၄ ႏစေလာက လပခတယ။ တလ ဘယေလာက၀ငေငြရလ ကမ မသေတာဘး။

ဆင ရငကေတာ ကမတ႔က စားစရာန႔ အ၀တအစားေတြေတာ ေပးတယ။ ကမတ႔မာ အ၀တအစား

ႏစစ၊ သးစရရင လေလာကပါၿပ။ အဒမာလပတ မနးကေလးေတြအားလး အသက ၂၅ ႏစ ေအာကေတြ

ခညးပါဘ။ ကမ မးယစေဆး၀ါးက ၃ႏစခြေလာက သးခတယ။ အဒမာလညး ေပာခပါတယ။ ကမ အတြက

ဘာမ မလအပခပါဘး။ အဒမာ ဒလဆငမးေတြလညး ရေသးတယ။ ဆငေတြမာ အလပသမားေတြက

ျမနမာျပညကဆေတာ ကမတ႔ ျမနမာလ ေျပာလ႔ရတာေပါ”

အမတြငး အလပသမားမား

“၂၀၀၅ ခႏစမာ ကမ ေယာကားက သစလပငနးလပတယ။ တရကေတာ ျမနမာစစသားေတြက

သ႔ကဖမးၿပး ေထာငခလကတယ။ ေနာကေတာ ၀ငေငြရေအာင ဘယလရာရမယမနး ကမမသေတာ

ဘး။ ဒါန႔ဘ ၂၀၀၈ ေရာကေတာ၊ ကမန႔ ကေလးေတြ လငဇာသြားၿပး ၀ငေငြရာၾကတယ။ လငဇာ ဘကမာ

ကမတ႔အတြက သငေတာတ အလပမရတာန႔၊ နယစပတဖကက တရတဘကက သြားၾက တယ။ အဒမာ

အမငားၿပး ေနၾကတာေပါ။ ၀ငေငြရဖ႔ မနညငးခငးမာ အလပလပတယ။ တခါတေလ လညး တရတ

အမးသမးအမေတြမာ အ၀တေလာတယ။ တရကေတာ ကမေျခေထာကေတြ ေယာင လာၿပး၊ နာလညး

နာလာတယ။ အဒအခနမာ ကမတ႔အမနားက လငေဖာေျဖေရးလပေနတ တ ေယာကက ရာမ သးဖ႔

ေျပာလာတယ။ သေျပာတာက အဒါက သးၿပးတာန႔ ကမအတြက ေပာစရာ ေတြျဖစလာမယတ။ ဒါန႔ဘ ကမ

ေဆးျပားေတြ ေန႔တငး သးေတာတာဘ။ ကမ ရာမ စြလာၿပး၊ ဘနးျဖပါ စသးတတလာတယ။ ကမလညး

သမးႏစေယာကက ၾကညရႈ၊ ေစာငေရာကဖ႔ ပကဆမရေတာတာေၾကာင လငေဖာေျဖေရးလပေနတ

တေယာကကဘ ကမတ႔ မသားစက ၾကညရႈေပးတယ။ ၅ လခြေလာက ဒလဘ ျဖတသနးရတယ။ ကမ

ကေလးေတြလညး ေကာငးမသြား ႏငၾကပါဘး။ ေနာကေတာ ကမေျခေထာက ျပနေကာငးလာတာန႔

ဟငးခက၊ အ၀တေလာ၊ တျခား အလပေတြ အမေတြမာ လကလပပါတယ။ ပကဆရရင၊ ရာမ၀ယတယ၊

ကေလးေတြအတြက စားစ ရာေတြ ၀ယတယ။ ၂၀၁၀ မာေတာ ကမ လငဇာက ျပနလာပါတယ”။

39

ဆငးရျခငးေၾကာင ရပတညေရးအတြက အမးသမးမား မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေဖာကကားမႈ တြင ပတသကလာရျခငး

စစပြေၾကာင ဆငးရၾကပတညးမႈ ပမျဖစေပၚေစျခငးက၊ တခ႔အမးသမးမားက မးယစေဆး၀ါး

ေရာငး၀ယသမား ျဖစလာေစရန တြနးပ႔လကရသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင တကပြမား ျပနလည ျဖစပြား

ၿပးသညေနာက ဗနးေမာရ ေကးရြာတရြာမ မးယစေဆးေရာငးသ အမးသမးတဥးက “ စစမျဖစခင

တနးက ကမလယလပတယ။ ကမ လယမလပရေတာဘး၊ အဒမာ မငးေတြေထာငထားလ႔။ တကပြ ေတြ

ျဖစလာေတာ ကမအတြက ၀ငေငြလညး ရပသြားတယ။ ကမရ႔ ဒတယသားက အစာအမေရာဂါ ခစားေနရၿပး၊

အမျပငဖ႔လညး ေငြလတယ။ ဒါေၾကာင ေငြက အျမနဆးရေအာင ရာရတယ။ ပထမဆး မးယစေဆးေတြ

သယေပးတယ။ ကမ ရာမ ၉ ထတသယခတယ။ တထတမာ ေဆးျပား ၂၀၀ ပါ တယ။ ဒါေပမယ ကမ

KIA ဖမးတာက ခရတယ။ ကမေယာကားက အရမးရကတယ။ ကမ အဖမးခရၿပး တလအၾကာမာ

ကမေယာကားဆးသြားတယ” ဟ ေျပာသည။

ျမစႀကးနားမ ေနာကထပ အမးသမးတဥးကလညး ဘနးျဖစြေနၿပး နာမကနးျဖစေနသည

ေယာကား ျဖစသ၏ သငယခငးမ ကေလး ၃ ေယာကက ေထာကပႏငရနအတြက မးဆစေဆးေရာငးရန

သမး သြငးခသည။ သမအေနျဖင ပယနယစလင တလးစာဘနးျဖ အား ၄၀,၀၀၀ ကပျဖင ၀ယယၿပး၊ ၈

ပလငးရေအာင ျပနလပ၍ ၁ ပလငးလင ၁၀,၀၀၀ ကပျဖင ျပနေရာငးသည။ ထအခနက အျမတအေနျဖင

၄၀,၀၀၀ ကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၄၀ ခန႔) ျပနရသည။

ရရသညအျမတသည ရငးႏးရသည အႏရယႏင ႏႈငးစာလင နညးပါးသည။ နမဖတကာမ

ဘနး ေရာငးသအမးသမးတဥးက သမအေနျဖင ကပ ၁၀၀,၀၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၁၀၀) မ ကပ

၂၀၀,၀၀၀ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၀၀) အထ ဘနးအရညအေသြးေပၚ မတညၿပး အျမတရသည။

သ႔ေသာ သမအေနျဖင ဘနးက ဘနးစကပးရာေဒသမ တျခားဘနးေရာငးသထမ ၀ယယရသည။

ထ႔ေနာက ဘနးမားက ရစစေဆးေရးစခနးမားက ျဖတေကာၿပး ရြာအေရာက သယယ၊ ေရာငးခရ

သည။ သမအေနျဖင နမဖတကာ လမးေပၚတြင ရ၏ ဖမးဆးျခငးခရၿပး၊ ေထာငဒဏ ၁၈ ႏစ ခမတခ

ရသည။ ယခအခါတြင ေထာငဒဏ ၆ ႏစျပညသြားၿပျဖစသည။ အဖမးခရစဥက ကယ၀နရေနၿပး

ကေလးက လားရႈးအကဥးေထာငတြငပင ေမြးဖြားခသည။ ႏစရညေထာငဒဏမားခမတလကေသာ

လညး သမအေနျဖင ျပနလညလြတေျမာကလာပါက ဘနးထြကရသည ေဒသမားသ႔သြားေရာကၿပး

မသားစအတြက ၀ငေငြရာရမည လပငနးအား တားဆး၊ ဟန႔တားႏငမည မဟတေပ။

40

လာရးအခပခနးအတြငး မးယစေဆး၀ါးမျဖင အေရးယခထားရသည အမးသမးမား အေျခအေန

မးယစေဆး၀ါးမႈျဖင မားယြငးစြာ ေထာငဒဏ ၁၄ ႏစ အျပစေပးခရၿပး ေထာငအတြငး ၇

ႏစေနခရသ ကယ၀နေဆာငအမးသမးတဥးက “၂၀၀၆ ခႏစမာ ကခင တငးရငးေဆးေတြက တရတမာ

သြားေရာငးပါတယ။ တရကေတာ နမဖကကာမာေနတ တရတတေယာကက ဘနးေတြ၀ယလာၿပး၊ ကမက

ေရာငးမယလ႔ ေျပာပါတယ။ ကမကလညး ၀ယဖ႔ ပကဆမရဘးလ႔ ေျပာလကတယ။ သ ထြကသြားၿပးတေနာက

မဆယက မးယစအထးရေတြန႔ တးပါတယ။ သက ဒဘနးေတြဟာ ကမဟာ ေတြလ႔ ေျပာလကတယ။

ဒါန႔ဘ ကမအဖမးခရၿပး ကြတခငေထာငက ပ႔လကတယ။ အဒအခနမာ ကမ ကယ၀နရေနတယ။ ကမ

စားစရာေတြအတြက ၆ ေသာငးဖးေလာက သးလကတယ။ သတ႔ ကမက မႏပစကပါဘး၊ ဘာလ႔လဆေတာ

ကမက ကယ၀နသညကး။ ရေတြက ထြကေျပးေနတ တရတအမးသားရ႔ မနးမက သ႔ေယာကားအစား

ဖမးလကတယ။ ရေတြက အဒမနးမက ပါးေတြရက ၿပး၊ သ႔ေယာကားဘယမာလလ႔ စစၾကတယ။ သတ႔က

အဒတရတက တရတျပညမာ ဖမးၿပး ႏပစက ၾကတာ၊ ေခါငးမာ ဒဏရာ ျပငးျပငးထနထန ရသြားၿပး၊ ၅

ခကေလာက ခပလကရတယ။ ကမ မသားစကလညး ကမအတြက ေရ႔ေနမငားႏငၾကဘး။ ကမက

ဆးစစေတာလညး မးယစေဆးသး တာ ေတြ႔တယတ။ ဒါန႔ဘ ကမက မးယစေဆး၀ါး ေရာငးခတယ၊

သးစြတယဆၿပး ေထာငဒဏ ၁၄ ႏစ ခမတခရတယ။ တရတမကေတာ ေထာင ၁၂ ႏစကတယ၊

သ႔ဆးစစခကအရ မးယစေဆး သးစြတာ မေတြ႔ရလ႔တ။ တရတႀကးကေတာ ေထာင ၅ ႏစ ကသြားၿပး

ေထာငထမာဘ ဆးသြား တယ။ ကမ ကြတခငေထာငမာ ၅ လေနခၿပး အဒမာဘ ကေလးေမြးခတယ။

ေနာကေတာ လားရႈး ေထာငက ေျပာငးေရႊ႔ခရတယ။ ကမ ေျခကငးခတခရတယ။ မနက ၈ နာရကေန ၉

နာရအထ သငတနးဆရာေတြန႔ ေလကငရတယ။ တကယလ႔ သတ႔အမန႔က မနာခရင၊ အရကခရတယ။

ကမ စေရာကေရာကခငး အမသာေဆးရတယ။ ေထာငထမာ ကယအပယာ ကယ၀ယရတယ။ တျမက

စညး၀ယဖ႔လညး ေျပာတယ၊ ကမကေလးသပဖ႔ ၅ ထပသားလညး ေပးတယ။ တခ႔ တတႏငတသ

ေတြက ေထာင၀နထမးေတြက ကပ တသနးေပးၿပး လြတလြတလပလပ ေနႏငၾကတယ။ တကယလ႔

ကမအနန႔ တျမကစညး မ၀ယဘးလ႔ ေျပာရငအမသာနားမာ အတငးအပခငးလမမယ။ ကမကမနးမ၀တ

အကၤခပဖ႔န႔ စးကရကလပဖ႔ အမန႔ေပးၾကတယ။ ေထာငထမာကငသးတ လပနညး၊ လပဟနေတြရတယ။

ကမအေနန႔ ေကာဖမစ ၃ ထတေလာကေပးရင၊ အမသာသးဖ႔ ေရရတယ။ တနလၤာေန႔တငး

ေထာငစညးကမးေတြက မနက ၁၀ နာရကေန ၁၁ နာရအထ ဖတျပၾကတယ။ ေထာငအမထမးေတြက

ကမတ႔က အၿမေစာငၾကညေနတယ။ ကမတ႔ မနကဆ ၄ နာရ ၄၅ မနစ မာ အပရာ ထရတယ။

အပယာေတြသမးၿပး ဗဒၶ ဆငးတေရ႔မာ ဘရားရခးရတယ။ မနက ၆ နာရေလာက ေထာငအမထမးေတြ

လစစၿပးရင ကမတ႔ အျပငထြကခြငရတယ။ ကမ မသားစက ကမအတြက ေငြကနရတယ။ ကေလးရေတာ

ေထာငထမာ အခကအခေတြ ႀကရတယ။ ကမ မသားစက ကမအတြက ကပ တသနး (အေမရကန

ေဒၚလာ တေထာင)ေလာက ကနတယ။ ၂၀၁၃ မာေတာ ကမ ျပနလြတလာတယ” ဟ ေျပာသည။

မးယစေဆး၀ါးမႈျဖင ေထာငဒဏ ၁၈ ႏစ ခမတခရၿပး ေထာငတြငး ၉ ႏစေနခရသ ေနာကထပ

41

ကယ၀နေဆာင အမးသမးတဥးကလညး “ဇလငလ ၂ ရက ၂၀၁၄ ခႏစမာ ကမန႔ ကမေယာကား

ဟာ ဘနးေတြက လြငကန-ေကာငခါး ကေန သယလာတနး၊ ကြတခငက မးယစအထးရရ႔ ဖမးဆးျခငး

ခရတယ။ သတ႔က လမးတဖကျခမးကေန ေစာငေနတာေပါ။ ကမက ကြတခငေထာငမာ ၂၈ ရက

ထားတယ။ ေနာကေတာ မဆယေထာငက ပ႔လကၿပး အဒမာ ၄လေကာ ထပေနရတယ။ ကမက ေထာင

၁၈ ႏစ ခလကတယ။ ကမ ေယာကားကေတာ ဆးစစတာ မးယစေဆး၀ါးသးစြတာေတြ႔ၿပး ေထာင

၂၂ ႏစ ကသြားတယ။ အဒအခနက ကမကယ၀နရေနၿပး၊ ကေလးက ေထာငထမာဘ ေမြးခ တယ။

ကေလးန႔အတ ကမ ေထာငထမာ၂ႏစ ေနရတယ။ဆြယတာ အကၤ

ေတြထးဖ႔ ကမက အမန႔ေပးတယ၊ ကမသားေလး ၂ ႏစျပညေတာ တျခားအလပေတြ ေျပာငးလပရတယ။

ေထာငက မလြတခင တလေလာကဘ အဒအလပေတြကေန ကမ အနားရခတယ။ ကမ ၂၀၁၃ ခႏစမာ

ျပနလြတလာပါတယ။ ၂၀၁၂ ခႏစမာ ေထာငပငမး အသစေျပာငးလာေတာ ေထာငကေတြအေပၚ

အႏငကငတာေတြကလြရင ကနတေထာငအမထမးေတြက ကမက ဒကၡမေပးခပါဘး။ အဒ ေထာငပငမး

ကေတာ သတေယာကေယာကက မႀကကေတာဘးဆရင သကႀကး၊ ရြယအျဖစေနပါေစ၊ ကနတာ၊

ပါးရကတာေတြ လပေလရတယ”။

42

၃။ မးယစေဆး၀ါးျပသနာအားကငတြယေျဖရငးျခငး

ျမနမာအစးရ ဥပေဒအရ တားဆးျခငး

ျမနမာအစးရအေနျဖင တငးရငးသားေဒသမားရ မးယစေဆး၀ါးျပနာက ႏငငေရးဆႏၵအရသာ

ကငတြယေျဖရငးလသညက သသာစြာ ျမငေတြ႔ရသည။ အထကတြင ေဖာျပခသညအတငး အစးရ၏

လကတေလာ ေျဖရငးရန ဥးစားေပးမႈမာ တငးရငးသား ေတာလနေရးအဖြ႔မားအား ေခမႈနးပစေရးပင

ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အစးရမ ေဒသခ ျပညသ႔စစမားက မးယစေဆး၀ါးလပငနးမား လပခြငျပ၍

ဘ႑ာေရးဆငရာ မကလးေပးၿပး၊ ေတာလနေရးအငအားစမားအား တကခကႏငရနျဖစသည။

မးယစေဆးလပငနးမ အေျမာကအမားရရသည အျမတအစြနးမားျဖင သကဆငရာ အာဏာပင

အသးသးအား လာဘထးထားျခငးသညလညး မးယစေဆးကနသြယမႈလပငနးအား ႏမႏငးရန

အဟန႔အတား ျဖစေစသည။

သ႔ေသာလညး၊ ျပညတြငး၊ ျပညပ လထဆကဆေရး ရညရြယခကျဖင ျမနမာအစးရသည

မးယစ ေဆး ျပနာက ကငတြငေျဖရငးေနသညက ျပသရန လအပသည။ ထ႔ေၾကာင အစးရအေနျဖင

ျမနမာႏငငတြင “မးယစေဆး၀ါး ပေပာကေရး” အတြက လပေဆာငေနသညဟ ဆကလကေၾကြး

ေၾကာလကရၿပး (၂၀၁၄ ခႏစမ ၂၀၁၉ အထ ေရႊ႔ဆငးၿပးျဖစသည)၊ မးယစေဆး၀ါး သမးဆညးမႈမား

ႏင မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယသမားအား ဖမးဆးအေရးယေနသညဟ အခါအားေလာစြာ ထတျပန၊

ေၾကျငာေလရသည။

အမနတကယတြငမ၊ မးယစေဆး၀ါးအနညးငယေရာငး၀ယ သႏငအသးျပ သမားကသာ

လာဘေပး၊လာဘယရန ရညရြယခကျဖင ဖမးဆးေနျခငးျဖစသည။ မးယစေဆး၀ါးလပငနး အႀကးအကယ

လပကင ေနသမားမာ ဖမးဆးအေရးယခရျခငးမရဘ၊ စစပြမား အသစတဖန ျပနလညျဖစေပၚၿပး

ေနာက လၿခေရးတငးၾကပထားသည ကာလတြငပင မးယစေဆးမားက ကခငလ႔အသငးအ၀ငး အတြငး

အဆးအတားမရ ျဖန႔ျဖးႏငၾကသည။

43

ျမနမာ စစေထာကလမးေရးမ ကခငလငယမားအား မးယစေဆး၀ါး ေရာငးခေပးရန စစဥပ ျမနမာအစးရအေနျဖင ကခငလငယထအတြငး မးယစေဆး၀ါးက ျဖန႔ျဖးေပးၿပး ေဆးစြသဥးေရ

ျမငတကလာျခငးျဖင ၄ငးတ႔အား ႏငငေရးလႈပရားမႈမားမ အဆကျဖတရန လပေဆာငေနသညဟ

ကခငလမး အမားအျပားက သသယျဖစၾကသည။ ထသ႔ တရား၀င မ၀ါဒခမတ လပေဆာငေန ေၾကာငးက

သကေသအေထာကအထား ရာေဖြ၊ တငျပရနခကခေသာလညး၊ ကခငျပညနယ၊ မန၀ငး ႀကး၊ မနစ

ၿမ႔နယမားရ ျမနမာ မးယစေဆးေရာငး၀ယသႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈအရ ၄ငးအား ျမနမာ စစေထာကလမးေရး

အရာရ (စရဖ) မ မးယစေဆး၀ါးလပငနး လပေဆာငရန ငားရမးျခငး ခရသညဟ ေျပာသည။

အသက ၄၁ ႏစအရြယရ၊ ျမနမာစစတပမ စစသားေဟာငးျဖစသ မးယစေဆးေရာငး၀ယသသည

ဗနးေမာအကဥးေထာငတြင မးယစေဆးသးစြမႈျဖင ေထာင ၁၀ ႏစ ကခသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ သ

ေထာငမ လြတေျမာကလာၿပးေနာက၊ ၄ငးအား စစေထာကလမးေရးမ ဘနးျဖႏင စတၾကြေဆးျပား၊

ေရာငး၀ယေဖာကကားရန ငားရမးခသည။ “စရဖ က ကလတဆတသက ကေနာက မးယစေဆး၀ါး

၀ယဖ႔န႔၊ ေရာငးခဖ႔ ပကဆထတေပးတယ။ မးယစေဆး၀ါးက ကေနာ လကဖကရညဆငန႔ တျခား

လေတြဆကေန ျဖန႔တယ။ ကေနာအေနန႔ အဒါေတြက လြယလြယဘ ျဖန႔ႏငၿပးေတာ သ႔အေနန႔ (ကလတ)

လညး သ႔ပကဆက ျပနမေတာငးပါဘး။ မးယစေဆး၀ါးေတြက ကခင လငယေတြ၊ ေကာငးသားေတြန႔

ကေနာေဖာကသညေတြက (လကဖကရညဆငကေန) ေရာငးပါတယ”။

မးယစေဆး၀ါး အနညးအကဥးေရာငး၀ယသႏင သးစြသမားသာ ဖမးဆးခ ေနရျခငး

ကခငလမး မးယစေဆး၀ါး အနညးငယသးစြသႏင ေရာငး၀ယသ အခ႔က လမးေပၚတြင ေရာငတ

ခင စစေဆးခရျခငး (သ႔) ေနအမတြင ၀ငေရာကရာေဖြရာမ ဖမးဆးခရသညဟ ေျပာၾကသည။ တခ႔မာ

မးယစေဆး၀ါးမႈႏင ေထာငဒဏ ၂၂ ႏစေကာ ခမတခရသည။ အကဥးေထာငအတြငး ႏပစကခရမႈေၾကာင

ေသဆးသြားသည တရတ မးယစေဆးေရာငး၀ယသ တဥးအပါအ၀င တခ႔ မးယစေဆးသးစြသ

အမးသားမား ေထာငအတြငးမာပင ေသဆးသြားၾကသည (စာမကႏာ- ၄၀ ရ ေလးေထာငကြကအတြငး

ၾကည)။

အမးသမးမားလညး ထသ႔ ဖမးဆး၊ အေရးယခရျခငးမား ရသည။ KWAT မ မတတမးတငထားမႈ

မားအရ ကယ၀နေဆာင အမးသမး သးဥးသည မးယစေဆး၀ါး သးစြ (သ႔) ေရာငး၀ယမႈေၾကာင ေထာငဒဏ

၄ႏစမ ၁၈ ႏစအထ ခမတခရၿပး၊ ကေလးမားက ေထာငအတြငးတြငပင ေမြးဖြားခၾက သည။

၄ငးတ႔ထမာ တဥးမာ မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယသမဟတဘ၊ မားယြငး၊ ဖမးဆး အျပစေပးခရျခငး

ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး သမအေနျဖင ေရ႔ေနငားရန ေငြေၾကးမတတႏငသျဖင ေထာငဒဏ ၁၄ ႏစ

44

ခမတခလကရသည (စာမကႏာ-၄၀ ရ ေလးေထာငကြကတြငၾကည)။

လြနခသည ႏစမားကထကစာလင ကခငလမးမား မးယစေဆး၀ါးမႈႏင ဖမးဆးအေရးယခရမႈ

၃ဆခန႔ ျမငတကလာသညဟ လားရႈးမ ကခင ေရ႔ေနတဥးက ေျပာသည။ “၂၀၁၁ မတငမက၊ တရားရးမာ

မးယစေဆးအမႈ ၃၀ ဒါမမဟတ ၄၀ ေလာကဘရတယ။ တႏစလးမ အမႈ ၆၀ ေလာကဘ ရႏငတယ။

အမႈၿပးဖ႔၊ အမႈတခခငးစအတြက ၃ လန႔ ၅ လေလာကဘ အခနယရတယ။ ဒါေပမယ အဒေနာကပငးေတာ

အေရအတြကက မားလာတယ။ အရငက အမႈေတြဆ ရမးျပညမာေနတ ဂနးေဖာ (ကခင) ေတြဘမားတယ။

အခေတာ ကခငျပညနယက ဂနးေဖာ အမႈေတြက မားသထက၊ မားလာေနတယ။ သတ႔ေတြအေနန႔

မးယစေဆး၀ါးဥပေဒက နားလညၾကတယ။ ဒါေပမယ မသားစက ေကၽြးေမြးဖ႔အတြက ပကဆလတယ။

ဒါန႔ဘ ဒအလပက လပၾကေတာတာေပါ။ အခဆရင တရားရးမာ မးယစေဆး၀ါး အမႈေပါငး ၁၀၀

ေကာရလာၿပ။ အစးရအေနန႔လညး မးယစေဆး၀ါး၊ တားဆး၊ ႏမႏငးေရးအေပၚ အေလးအနကမထားပါဘး”

ဟ သက ေျပာသည။

လာဘေပးျခငးျဖင ျပစဒဏခမတခရျခငးမ ေရာငရားႏငသည။ ဗနးေမာရ

မးယစေဆးသးစြသတဥးက ၄ငးအေနျဖင မးယစရမားမ ဖမးဆးျခငးခရစဥ ျပနလညလြတေျမာကရနအတြက

၄ငးပငေျမ၃ဧက ေရာငးခလကရသညဟေျပာသည။

သားႏစဥးအား မးယစေဆး၀ါးေရာငးခရန

အမနးခငးမ သမးသြငးခရၿပး၊ ၄ငးတ႔မာ

ဖမးဆးခရကာ ေထာငဒဏ ၁၅ ႏစႏင ၇ ႏစ

အျပစ ေပးခလကရသညအတြက မခငျဖစသက

အမနးခငးအား ရထတငၾကား သတငးပ႔ခသည။

အဆပါ မးယစေဆးေရာငးခသ အမးသမးအား

မးယစေဆးမားႏင အတ လကပးလကၾကပ

ဖမးဆးမေသာလညး၊ သမအေနျဖင ရအရာရအား

လာဘထးၿပးေနာက ျပနလြတလာသည။ ထ႔ေၾကာင

သားႏစဥး၏ မခငက ေဒါသျဖစၿပး ရမားအား “နငတ႔က

မးယစေဆး၀ါး နညးနညးဘ ေရာငးတသေတြကဘ ဖမးေနတယ။ အႀကးအကယေရာငးေနတ သေတြေတာ

မဖမးဘး”ဟ ေျပာဆသည။

ဖားကန႔ရ မးယစေဆးသးစြသတဥးက “မငးတြငးေတြမာက မးယစေဆး၀ါးက လြယလြယရတယ

ေလ။ အစးရကယတငက မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၊ ၀ယတာေတြက မတားဆးဘး။ တခါတေလဆရင

မးယစေဆးေရာငးသေတြက အျမနဆးေရာငးလကၾကလ႔၊ သတ႔ဆမာ ေရာငးစရာေတာင မကနေတာဘး”

ဟ ေျပာသည။

45

ႏငငတကာ အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမားမ ထခကမႈမား ေလာနညးေအာင ေဆာငရြကျခငး

“NGO ေတြက ေဆးထးအပေတြက မးယစေဆးသးစြသေတြက ေ၀ငတာ၊ ေကာငးပါတယ။ ဒါေပမယ မးယစေဆးသးသေတြ ေဆးထးအပေတြ ရတအခါ၊ ပ၊ ပၿပး သးလာၾကတယ။ အဒါေတာ မေကာငး ဘး။ NGO ေတြအေနန႔ AIDS ေရာဂါသညေတြ နညးသြားေအာင ရညရြယတာဘ၊ မးယစေဆးသးစြ သေတြ ေလာနညးသြားေအာငေတာ မဟတဘးလ႔ ကေနာထငတယ” (ျမစႀကးနားရ ဘနးျဖသးစြ သ)။

ႏငငတကာ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား (INGO) မားသည ေဆးထးအပမား

ျဖန႔ေ၀ျခငးႏင အသးျပၿပးသား ေဆးထးအပမားအား ျပနလည သမးဆညးျခငးျဖင HIV/AIDS ေရာဂါ

ကးစကပ႔ႏ႔မႈ အား အဓက တားဆးရန ရညရြယလပေဆာငသည ထခကမႈေလာနညးေစေရး အစအစဥျဖင

ကခင ေဒသမားအတြငး မးယစေဆး၀ါးျပနာက တန႔ျပနေဆာငရြကၾကသည။

ဥပမာအေနျဖင ASIN သည AZG (နယစညးမျခား ဆရာ၀နမားအဖြ႔ MSF) ႏငအတ ဗနးေမာတြင

ထခကမႈေလာနညးေရး အစအစဥက အေကာငအထညေဖာေနသည။ ၄ငးအဖြ႔မားအေနျဖင မးယစ

ေဆးသးစြသမား ေဆးထးအပမား အပႏ၊ အသစထတေပးရာ နားခရာဌာနမား ထားရၾကသည။ HIV

စြကပေနသ ေ၀ဒနာရငမားအား ကညေထာကပျခငးႏင တရားထင၍ ကသႏငရနအတြက AZG သ႔

လႊေျပာငးေပးသည။

KWAT မ ေတြ႔ဆေမးျမနးခသမားမာ ထခကမႈေလာနညးေရး အစအစဥအေပၚ ဒြဟျဖစေနသည

အျမငမားရၾကသည။ ၄ငးတ႔အေနျဖင NGO မား မ HIV ရသ မးယစေဆး၀ါးသးစြသမားအေပၚ ကညမႈအေပၚ

ေကးဇးတငၾကေသာလညး၊ ေဆးထးအပမား ေ၀ငျခငးျဖင မးယစေဆး၀ါးသးစြေစရန အားေပးရာေရာကၿပး

HIV ကးစကပ႔ႏ႔မႈအေပၚ ထနးခပရန အမနတကယ အကးသကေရာကမႈ ရမညမဟတဟ စးရမၾကသည။

ဗနးေမာရ လမႈ၀နထမးတဥးက “အဒ (ေဆးထးအပ လလယေရး) အစအစဥက ၂၀၁၀ မာစၿပး ဒေန႔အခနထ

ဆကလပေနတနးဘ။ ဒါေပမယ HIV/AIDS ေ၀ဒနာရင ေတြကေတာ တေန႔ၿပးတေန႔ တးတးလာေနတယ။

(ဗနးေမာရ) မးယစေဆးသးသ ၈၀ ရာခငႏႈနး ေလာကက HIV ပးရသေတြဘ” ဟ ေျပာသည။

လားရႈးရ သငးအပဆရာတဥးကလညး “၂၀၁၁ ခႏစကတညး လားရႈးၿမ႔မာ မးယစေဆး

ေရာငး၊ ၀ယမႈေတြ မားျပားလာတယ။ ေဆးထးသးစြတသေတြ ပမားလာတယ။ NGO ေတြကလညး

မးယစေဆးသးသေတြက ေဆးထးအပေတြ ေ၀ေပးေနတယ။ ရြာထက ကေလးေတြေတာင

ေဆးထးအပေတြန႔ ကစားေနတာ ေတြ႔ေနရၿပ”

46

ေဒသခကခငအသငးအ၀ငးမ ကငတြယေျဖရငးခကမား

ျမနမာအစးရအေနျဖင မးယစေဆး၀ါးျပနာက ကငတြယေျဖရငးရန ႏငငေရးအရ

စတဆႏၵမရမႈအ ျပင၊ NGO မားမ ထခကမႈေလာနညးေရးကသာ အဓက အာရစကလပကငေနသျဖင၊

ကခငျပညသ မားအေနျဖင မးယစေဆးကစၥက ၄ငးတ႔ကယတင ကငတြယေျဖရငးႏငျခငး မရဘ

ျဖစေနရသည။

KIO မ အရနအဟနျဖင ေဆာငရြကေနသည မးယစေဆး၀ါး ဆန႕ကငေရးလပငနး

ကခငလ႔အဖြ႔အစညးတြငး ကနးမာေရးႏင စတဓာတပငးဆငရာအရ ထခက၊ ပကစးမႈမားအရ၊ KIO

သည ႏငငေရးလႈ႔ေဆာမႈ အရနအဟနျဖင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈႏင ထတလပမႈ တားဆး၊ ဆန႔ကင

ေရးမား ျပလပေနသည။ KIA တပမဟာ ၃ မ၊ တပမႈးတဥး၏ အဆအရ “ကခင လငယ အမားအ ျပားဟာ

စစတကလ႔ထက၊ မးယစေဆး၀ါးသးစြလ႔ ေသဆးရတာ ပမားတယ” ဟ ေျပာသည။

၁၉၉၄-၂၀၁၁ အပစအခတရပစေရးကာလအတြငး KIO အေနျဖင မးယစေဆး၀ါး တားဆး၊

ႏမႏငး ေရးအား ျမနမာအစးရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခေသာလညး၊ ျမနမာအာဏာပငမားအေနျဖင

မးယစေဆး၀ါး တားဆး၊ ႏမႏငးေရးအေပၚ

ရးသားမႈမရသညက ျမငေတြ႔ခရသည။ ထ႔ေၾကာင

ေအာကတဘာ ၂၀၁၀ ခႏစတြင၊ KIO အေနျဖင

မးယစေဆး၀ါးကစၥက မမတ႔ဘာသာ ကငတြယ

ေဆာငရြကရန ဆးျဖတၿပး၊ မးယစေဆး၀ါး ႏမႏငးေရး

ေကာမတ အသစက ဖြ႔စညးခသည။ အဆပါ

အဖြ႔အေနျဖင ဘနးႏမႏငးျခငး၊ ေရာငး၀ယသမားအား

အေရးယျခငးႏင ၄ငးတ႔ ထနးခပထားရာ

ေဒသအတြငးရ မးယစေဆးသးစြသမားအတြက

ျပနလညျပစပးေထာငေရး အစအစဥမား

လပေဆာငခသည။

၂၀၁၀-၂၀၁၁ ခႏစ ဘနးစကပးရာသအတြငး KIO သည ကခငျပညနယအေရ႔ပငးရ ၄ငးတ႔

ထနးခပရာေဒသအတြငး ဘနးခငး ဧက ၆,၀၀၀ က ဖကဆးခသည။ တရတအစးရ၏ အကအညျဖင

ဘနးေတာငသမားအားလညး ဘနးအစားထးသးႏစကပးရန ေထာကပခၿပး၊ ဘနးခငးမား ဖကဆးခရသည

ဘနးေတာငသမားအားလညး ဆနမား ကညေထာကပခသည။

ေနာကႏစတြင အဆပါေဒသတြင ဘနးခငး ၁,၄၄၀ ဧက ထပမစကပးသညက ေတြ႔ရသည

အတြက ဖကဆးပစခသည။ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ခႏစ ဘနးစကရာသတြင တကပြမား အသစတဖန

ျဖစေပၚျခငးေၾကာင လဥးေရ အမားအျပားေလာနညးသြားသည အဆပါေဒသတြင ဘနးစကပးသည

မတတမးမား မေတြ႔ရေတာေပ။

47

ေအာကတဘာ ၂၀၁၀ မစၿပး KIO သည ေဒသခ လငယမား၊ လ႔အဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးၿပး

မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယ၊ သးစြသမားအား ဖမးဆး အေရးယျခငးမား ျပလပခသည။ မးယစေဆး

ေရာငး၀ယသမားအား ေထာငဒဏကခေနရစဥ၊ သးစြသမားအား ၆လၾကာ၊ ျပနလညျပစပးေထာင

ေရး အစအစဥတြင ပါ၀ငေစသည။ KIO အေနျဖင လငဇာတြင ျပနလညျပစပးေထာငေရးစခနး ၂ ခ

ရသည။ တခမာ သနာျပမား ၀နထမးအျဖစေဆာငရြကသည ထနးသမးေရး စခနးျဖစၿပး၊ ေနာကတ ခမာ

ေဆးစြသမားအား စကပးေရးႏင တရ စၧာနေမြးျမေရး နညးလမးမားအား သငၾကားေပးရာ၊ စကပးေရး

သငတနးေကာငးျဖစသည။ KWAT မ မးယစေဆးစြေနရာမ KIO ၏ ျပနလညျပစပး ေထာငေရး

အစအစဥမားေၾကာင ေဆးျဖတႏငခသ အခ႔ႏင၊ အလားတ KIO စခနးမားသ႔ သြားေရာကခေသာလညး

မးယစေဆး ျပနလညသးစြသအခ႔အား ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။

KIO အေနျဖင လမား စတ၀ငစားေစမည လႈပရားမႈမား လပေဆာငခသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင

ဧၿပလ ၂၅ ရကေန႔အား ကခငမးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရးေန႔အျဖစ သတမတကာ၊ ျမစႀကးနားျမ႕တြင

အခမးအနား အႀကးအကယျပလပခၿပး လထ ရာႏငခ တကေရာကခသည။ အခမးအနားတြင

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားမ မန႔ခြနးေျပာျခငး၊ ကခငနာမညႀကး အဆေတာမားမ သခငးမားျဖင

ေဖာေျဖျခငး၊ မးယစေဆး၀ါး အႏရာယအေၾကာငး ဓာတပျပပြႏင လကကမးစာေစာငမား၊ တရပ မား

ေ၀ငသည။

ဘရားေကာငးမားမ ၿမ႔ေပၚတြင ေဆာငရြကေနသည ျပနလညျပစပး ေထာငေရး

လပငနးမား

ေဒသခ ကခင ဘရာငးေကာငးမားမလညး ၄ငးတ႔၏ ကယပင ျပနလညျပစပးေထာငေရး

အစအစဥမားက ကခငႏင ရမးျပညေျမာကပငးရ ၿမ႔မားတြင အထးသျဖင တကပြမား ျပနလည

ျဖစပြားၿပးသညေနာက စတငတညေထာငၾကသည။ ၄ငးတ႔အား ေဒသခ လမႈအသငးအ၀ငးမားမ

ေငြေၾကးလႈဒါနးၾကၿပး၊ ေဆးစြမႈက သခငေယရႈ၏ ေဒသနာေတာမား ေဝငေပးျခငးျဖင ကသၾက သည။

ဘနးျဖစြသ အမးသားမားက အဓကထား ကသၾကသည။ ၄ငးတ႔ေဆာငရြကေနသည အစအစဥ အခ႔မာ

ေအာကပါအတငး ျဖစသည။

၀ငးေမာႏင ျမစႀကးနားရ “ဓာတေဆးဝါးမားအေပၚ အမျပေနရသမားအဖြ႕အစညး”

၄ငးအစအစဥက ၂၀၀၈ ခႏစတြင ပထမဆး စတငခၿပး ႏငငေရး အေၾကာငးအရာမားေၾကာင

ရပနားခရၿပး၊ ေမလ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ျပနလညစတငခသည။ ၿမ႔မၿမ႔ဖမားႏင ဘရားေကာငး

ေခါငးေဆာငမားက ဥးစး၊ ဥးေဆာငျပၾကသည။ ၄ငးတ႔အေနျဖင ဘနးျဖသးစြသမား၏ စာရငး

ေကာကယျခငး၊ ေဆးစြသမားအား ျပနလညျပစပးေထာငေရးစခနးမားသ႔ လႊေျပာငးေပးျခငးႏင

ေဆးစြသမားအား ေထာကပျခငး၊ အဟာရေကၽြးေမြးျခငးတ႔ ေဆာငရြကသည။ အနာဂတတြင ၄ငးတ႔

၏ ကယပင ျပနလညျပစပးေထာငေရးစခနးမား ဖြငလစ၍ ကမးစာသငၾကားေပးၿပး ျပနလည

ေကာငးမြနလာေစရန စစဥထားသည။

48

ရမးျပညေျမာကပငးရ၊ နမဖတကာ ဘရားေကာငး၏ “မးယစေဆး၀ါး ႏမႏငးေရး အစအစဥ”

၂၀၁၂ ဒဇငဘာမစၿပး ရမးျပညေျမာကပငးရ နမဖတကာ ဘရားေကာငးမ “ကမၻာရညရြယခက

အလငးေရာင” အစအစဥျဖင “မးယစေဆး၀ါး ႏမႏငးေရး အစအစဥ” က စတင ေဆာငရြကသည။

ေဒသတြငးရ မးယစေဆးဝါးသးစြသမားအား ဖတေခၚကာ သခငေယရႈ၏ ေဒသနာေတာမား ၃ လတာ

သငၾကားေပးၿပး မးယစေဆးဝါးျပတသြားေစရန တကတြနး၊ အားေပး ေဆာငရြကၾကသည။ လ ၃၀ အား

လကခၿပး ေဒသခ ဘရားေကာငးမားမတဆင လႊေျပာငးေပးခသည။ စားေသာကစားရတ ေပးရနအ တြက

ေဆးစြသ တဥးလင ၂ ေသာငးကပ (အေမရကနေဒၚလာ ၂၀) ရရသည။ သ႔ေသာလညး ကနကစားရတ

အမားစက နမဖတကာ ဘရားေကာငး အဖြ႔၀ငမားက ကခသည။

ျမစႀကးနားရ ကခင ႏစခငးကြနဗငရငး ျပနလညျပစပးေထာငေရးဌာန

၂၀၁၂ ခႏစတြင ကခငႏစခငးကြနဗငရငး က ျမစႀကးနားတြင ျပနလညျပစပးေထာငေရးဌာနက

ဖြငလစသည။ တႀကမလင လ ၅၅ ဥးအား လကခၿပး ျပနလညျပစပးေထာငေရး သငခနးစာက ၃

လၾကာ ေဆာငရြကေပးသည။ ဘနး၊ ဘနးျဖ၊ စတၾကြေဆး၊ “ေဖာျမလာ” (ေခာငးဆးေပာကေဆး ႏင

ဘနးေရာစပထား) စြသမားအား ပမနအားျဖင မသားစ၀ငမားက အဆပါဌာနသ႔ ပ႔ေဆာငေပး သည။ ပထမ

၂ႀကမတြင၊ သငခနးစာမား မၿပးဆးခင ေဆးစြသ ၂၀ မာ အဆပါ ဌာနမ ထြကေျပးသြား သည။

ျမစႀကးနားရ “ရမေခး” ျပနလညျပစပးေထာငေရးစခနး

ယခစခနးအား အသက ၁၅ ႏစခန႔ကစၿပး မးယစေဆး၀ါးသးစြခသႏင သ၏ အက ၄ ေယာကလး

မးယစေဆးေၾကာင ေသဆးသြားသမ တညေထာငထားသည။ ၄ငးအေနျဖင ရနကနရ ကမးစာသင

ေကာငးတြင ေလလာသငယၿပး မးယစေဆး၀ါးျပတသြားသျဖစၿပး၊ ၂၀၁၁ ခႏစတြင မးယစေဆးစြသ

အမးသားမားအတြက ရမေခး ဘနးႏမႏငးေရးစခနးကဖြငလစခသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ေဆးစြသ ၃၇ ဥး

ေဆးျပတသြားခသည။ တခ႔မာ ကမးစာသငၾကားၾကသည။

ေဆးစြသတဥးက မးယစေဆးႏမႏငးေရးစခနးတြင တကေရာကၿပးေနာက၊ ေဆးျပတသြားပက ယခလေျပာသည။ “အဒစခနးက မ၀ငခင၊ နပတ (၄) စြေနတာက ကေနာ ႀကးစားျဖတခပါတယ။ အဂၤလပေဆးေတြ သးၾကညတယ၊ အသးမ၀ငဘး။ ဒါန႔ဘ ေဆးျပနစြျပနတယ။ ရမေခး စခနးက ေရာကေတာ၊ ကမးစာ ဖတၿပး ကေနာရ႔ စတဓာတက ျပျပငတယ။ သတ႔က ဘယေဆး၀ါးမ အသးမျပဘး။ ကေနာ မးယစေဆး သးခငတအခါ သတ႔က ကေနာက ေရထ ႏစလကတယ။ အဒေနာက ကေနာတကယလး ကကခလာတအခါ၊ သငယခငးေတြက ႏပနယေပးၾကတယ”။

49

ေကးလကေတာရြာရ လထက မးယစေဆးျပနာက ဆန႔ကငရန ၄ငးတ႔ကယတင

ေဆာငရြကမႈမား တးပြားလကရသည။ ဥပမာအားျဖင ဘနးျဖထးသြငး သးစြသဥးေရ မားျပားသည လားရႈးရ

လြငေ၀ါ ဇြမရာရြာတြင၊ ေဒသခ သငးအပဆရာႏင တျခားရြာသားမား စေပါငးၿပး၊ လ ၂၆ ဥး လကမတေရးထး

ထားသည မးယစေဆးျပနာ ေျဖရငးေပးရန အသနားခစာက ေတာငႀကးရ ရမးျပညနယအစးရ အား

ေပးပ႔သည။ ရလဒအေနျဖင ရမားက မးယစေဆးေရာငးသမားအား ႏမနငးေသာလညး ယာယအားျဖငသာ

ထေရာကမႈရသည။

ေကးလကေတာရြာမားရ လထမ မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈပရားမႈ

မနးေပၚရ အမးသမးမားဥးေဆာငၿပး မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈပရားမႈ

“ကမတ႔အဖြ႔က ဖြ႔စညးလကတယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ ေဒသခ လအေတာမားမားက မးယစေဆးဝါးသး ၾကတယ။ အထးသျဖင မခငေတြန႔ ဇနးသညေတြဘ အကးဆကေတြ ခစားရတယ။ သတ႔အေနန႔ ပကဆန႔ ပစၥညးအသစေတြက သတ႔ လငေယာကားေတြ၊ သားေတြ ေရာငးခၿပး မးယစေဆးသးစြမာ စးတာေၾကာင အမန႔ အနးတ၀ကမာ မထားရၾကဘး။ အေမေတြက ေရခးခနး၀ငရငေတာငမ သတ႔ ပကဆေတြက တခနလး ကယန႔မကြာ ထားရတယ။ တခ႔ ေဆးစြသေတြဆရင အမေခါငမးသြပ ေတြပါ ခြာေရာငးတယ။ မသားစေတြ ကြကြာေနၾကတယ။ ကေလးေတြ ေကာငးထြကလကရတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ ေကာငးစားရတ မေပးႏငၾကလ႔” ဟ မနးေပၚရ လထစညးရးေရးမႈး အကစသာ က ေျပာသည။

အသက ၅၀ ရ ကခင သနာျပတဥးျဖစသ အကစသာ သည မဆယခရင၊ မနးေပၚ ရ “လထအဖြ႔

၀ငမား မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကငေရး လႈပရားမႈအဖြ႔” က ဥးေဆာငေနၿပး၊ အဖြ႔က ၂၀၁၂ ခႏစ ၾသဂတလတြင

ဖြ႔စညးခသည။ အဆပါ အဖြ႔အား မဖြ႔မက အကစသာႏင တျခားေဒသခ အမးသမးမား စေပါငးၿပး

“ဒကၡခစားရသည အမးသမးမားအသ” ဆသည အဖြ႔က ဖြ႔စညးၿပး တးပြားလာသည မးယစေဆးစြ

ျပနာအား ဆန႔ကငသည လႈပရားမႈမား ေဆာငရြကသည။ သ႔ေသာလညး ၄ငးတ႔အဖြ႔တြင အမး

သားမားပါ ပါ၀ငလာေစရန သေဘာေပါကလာသည။ ထ႔ေၾကာင လကရေဆာငရြကေနသည အဖြ႔က

ဖြ႔စညးခသည။ မနးေပၚ ေဒသရ ရမးႏင ကခင ေကးရြာ ၂၀ မ အမးသား၊ အမးသမး ၂၀၀ ခန႔ ပါ၀ငသည။

၄ငးအဖြ႔သည ၂၀၁၂ မ ၂၀၁၅ အထ ၃ ႏစတာ ကာလအတြငး ၄ငးတ႔၏ ေကးရြာမားတြင

မးယစ ေဆး၀ါး ထတလပျခငး၊ ေရာငးချခငး၊ သးစြျခငး ပေပာကေစရန ဥးတညထားသည။ ေဒသခ

ဘာသာေရး၊ ယဥေကးမႈအဖြ႔မားႏင ပးေပါငးၿပး ၀တျပ၊ ဆေတာငးပြမား၊ ဂတေဖာေျဖပြႏင တျခား

လထအခမးအနားမားမတဆင မးယစေဆး၀ါးသးစြမႈ အႏရာယမားအေၾကာငး ပညာေပးၾကသည။

မးယစေဆးသးစြသမားက ေတြ႔ပါက ေဆြးေႏြးပညာေပးျခငးႏင ေဒသခ ျပနလညျပစပးေထာငေရး

အစအစဥမားသ႔ လႊေျပာငးေပးသည။ HIV ရသ ေဆးသးသမားအား ကနးမာေရး ေစာငေရာကခရ ရန

အတြက အကအညေပးသည။

50

သတ႔အေနျဖင မးယစေဆးေရာငး၀ယသမားကလညး ဥးတညလပေဆာငသည။

မးယစေဆးေရာငး သတဥးဥးက ေတြ႔ရပါက ကပ တသနး (အေမရကနေဒၚလာ ၁၀၀၀) ဒဏတပသည။

မးယစေဆး ေရာငးချခငးက ၃ ႀကမဖမးဆးမပါက၊ ရလကသ႔ အပမညဟလညး သတေပးထားသည။

တစတေယာကက ဖမးဆးရနလအပပါက သတ႔အဖြ႔အေနျဖင တည၀တစ (ရရထားသည

ဒဏေၾကးျဖင၀ယ)၊ လကထပအပါအ၀င လအပသည ကရယာမား ျပငဆငသည (လကနက မပါ)။

အကယ၍ သသယရသမား ေတာထတြင မးယစေဆးေရာငး၀ယပါက တခါတရတြင ဆန၊ ပလပစတစစ၊

ဓာတမးႏင ေရဗးမား ျပငဆငယေဆာငၾကသည။

၂၀၁၃ ႏစလညတြင အဆပါအဖြ႔အေနျဖင မးယစေဆးေရာငး၀ယသ ၆၉ ဥးမ ၅၇ ဥးအထ

ေလာ နညးသြားေစသည ေအာငျမငမႈမား ရရခသည။ မးယစေဆးသးစြသ အေရအတြကလညး

ထက၀ကခန႔ေလာ နညးသြားသည။

အကစသာ အေနျဖင သမအဖြ႔၏ လႈပရားမႈမားႏင ပတသကၿပး ေဒသခ ျမနမာရႏင အစးရအရာရ

မားထ အၿမခြငျပခကေတာငးျခငး၊ ၿမ႔နယရးသ႔ အစရငခစာမား ေပးပ႔ေသာလညး၊ အာဏာပငမား

ဘကမ အၿမတေစ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ မရေပ။ အကစသာႏင အဖြ႔က မးယစေဆးေရာငးသမား အား

ဖမးဆးမႈမား မလပခင၊ အစးရ အာဏာပငမားအား လာဘေပးထားသည မးယစေဆး ေရာငး ၀ယသမား

ရခၿပး၊ ၄ငးတ႔အား တစးလကေဆာငယ၍ ျပနလႊတေပးေလရသည။

အဆပါအလပမာ အလြနအႏရာယမားျပားသည။ အကစသာအေနျဖင အသတခရမညဟ

မနးေပၚျပညသလထမးယစေဆး၀ါး တားဆးကာကြယေရး အသငးမ မးယစေဆး၀ါး ပေျပာကေရးေဟာေျပာပြ ျပလပစဥ

51

ၿခမးေျခာကခရျခငးႏင ၂၀၁၂ ခႏစတြင သမၿခ၀ငးအေရ႔တခါးတြင ဗးေထာငခရၿပး အဆပါ ဗးက

သမ၏ေျမးငယက ေဆာကစားေနေသာလညး ကေကာငးေထာကမစြာ ေပါကကြျခငး မရခေပ။

အကစသာအေနျဖင ၿခမးေျခာကမႈမားက အေလးမထားဘ “လ႔အဖြ႔အစညးက ကမဘ၀ထက

ပတနဖးရပါတယ” ဟ ေျပာသည။

နဂးႏင အၾကျပခကမား

ကၽြႏပတ႔၏ ေတြ႔ရခကအရ ျမနမာျပညေျမာကပငးတြင တကပြမား ျပနလည ျဖစေပၚေနျခငးက

မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈက ပမအားျဖညရာေရာကၿပး၊ ကခငလ႔အဖြ႔အစညးအတြကလကရ

ျဖစေပၚေနသည မးယစေဆး အလြသးမႈက ပမ ဆးရြားေစသည။ အထးသျဖင အစးရ၏

ေသာငးကနးသဆန႔ကငေရး မ၀ါဒက ယချပနာက ပမႀကးထြားေစသည။ သ႔ေသာလညး ထသ႔

ျဖစပကေနမႈက ႏငငတကာ အလႈရငအဖြ႔အစညးမားမ လစလရႈေနၿပး အစးရအား “မးယစေဆး၀ါး

တနျပနဆန႔ကင လႈပရားမႈမား” အပါအ၀င အကအညမား ေထာကပျခငးႏင ထေတြ႔ဆကဆမႈမား ပမ

လပေဆာငေနသည။ အမနတကယတြင အစးရအား အကအညအေထာကအပမား ပမေပးအပခငးပါက

ကခငလမးမားအပါအ၀င တငးရငးသားျပညသမားအား ဆကလကစစဆငႏငေစရနႏင စစပြဆငရာႏင

မးယစေဆး၀ါး ျပနာမား ေဖာကဖက၊ ကးလြနသမားျဖစလာေစရန အားေပးအားေျမာက

ျပရာေရာကေစသည။

ထ႔ေၾကာင KWAT အေနျဖင ႏငငတကာ အလႈရငမားအပါအ၀င ရငးႏးျမပႏသမားအား

ပဋပကၡမား ေျပလညေစရန ႏငငေရးအရ ေတြ႔ဆအေျဖရာသကသ႔ ျမနမာႏငငရ မးယစ ေဆး၀ါးျပနာက

အထးဥးစားေပး အေလးထားေျဖရငးေပးရန တကတြနးပါသည။ မမတ႔အေနျဖင ေအာကပါ အႀကျပခကမား

တကတြနးေတာငးဆပါသည။

52

မမတ႔အေနျဖင ေအာကပါအတငး အႀကျပတကတြနးပါသည။

ျမနမာအစးရသ႔

• စစေရးအရ ကးေကာေနမႈမား အဆးသတရန၊ ျမနမာျပညရ တငးရငးသားေဒသ အသးသးမ

စစတပမားရပသမးရနႏင ဖကဒရယ ဒမကေရစနစ တညေဆာကေရး အေပၚ အေျခခသည စစမနေသာ

ႏငငေရးေတြ႔ဆမႈမားက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားႏင စတငရန။ တငးရငးသားမား၏

ကယပငျပဌာနးခြငအတြက အာမခခကေပးရန။

• တငးရငးသား ပဋပကၡအား ႏငငေရးအရ ေျပလညေစရန ညႏႈငးေဆြးေႏြးရာတြင ျမနမာျပညရ

မးယစ ေဆး၀ါး အျမစျပတေခမႈနးေရးကစၥအားလညး မျဖစမေနထညသြငးေဆြးေႏြးေရးအတြက

အသအမတျပ လကခရန

• ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမားအား တကခကႏငရနအတြက အစးရလလားသည၊ ေဒသခ ျပညသ႔စစ

မားအား လြတလပစြာ မးယစေဆး၀ါး ထတလပခြငေပးေနသည မ၀ါဒအား ရပဆငးရန။

• ေဒသခ လမႈအဖြ႔အစညးမားမ ေဆာငရြကေနသည မးယစေဆး၀ါးတကဖကေရး အစအစဥမားအား

အစးရမ ေႏာငယကျခငး မျပလပရန။

• မးယစေဆး၀ါး အလြသးမႈမား ေနာကထပ ပ႔ႏ႔မႈမ တားဆးကာကြယရနအတြက လသားခငး

စာနာေထာကထားသည အကအညမား ေပးေနသည အဖြ႔အစညးမား ေနရာေဒသအသး သးရ

စစေျပးဒကၡသညမားအား ကညေထာကပခြငျပရန။

ႏငငတကာအစးရမားအေနျဖင

• ျမနမာအစးရမ စစေရးအရ ကးေကာေနမႈမား အဆးသတရန၊ ျမနမာျပညရ တငးရငးသားေဒသ

အသးသးမ စစတပမားရပသမးရနႏင ဖကဒရယ ဒမကေရစနစ တညေဆာကေရး အေပၚ

အေျခခသည စစမနေသာ ႏငငေရးေတြ႔ဆမႈမားက တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မားႏင စတငရန။

တငးရငးသားမား၏ ကယပငျပဌာနးခြငအတြက အာမခခကေပးရနတ႔အတြက ဖအားေပးရန။

• ေတာလနေရးအဖြ႔အစညးမားအား တကခကႏငရနအတြက ျပညသ႔စစ မားအား လြတလပစြာ

မးယစေဆး၀ါး ထတလပခြငေပးေနသည မ၀ါဒအား လသရငၾကား ျပစတငရႈ႔ခရန။

• အစးရႏင KIA တ႔ ႏစဖကလးမ ထနးခပထားသည ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ စစေျပးဒကၡသညမား

အား လေလာကသည လသားခငးစာနာသည အကအညမား အလငအျမန ေထာကပရန။ အဆပါ

အကအညမားအား အကနအကသကသာေစရနႏင ပြငလငးျမငသာမႈ ရေစရနအတြက ေဒသခ

လမႈအဖြ႔အစညးမားသ႔ တကရက ေထာကပရန။

ကလသမဂၢ မးယစေဆး၀ါးထနးခပေရးအဖြ႔ (UNODC) အေနျဖင

• UNODC မ ႏစစဥဘနးတငးတာေရးလပငနး နညးနာက ျပနလညဆနးစစရန၊ သ႔မသာ ေအာကေျခတြင

လကေတြ႔ ဘနးစကပးမႈ အေျခအေနမနက ထငဟပေဖာျပႏငမညျဖစၿပး တငးတာေရးလပငနးတြင

53

အစးရ၏ ျပညသ႔စစမား ထနးခပထားသည ေဒသမားပါ ပါ၀ငေစရန။

• UNODC ၏ ဘနးတငးတာေရးႏင အျခားေသာ မးယစေဆး၀ါး အစရငခစာမားတြင ဘနးစကပးသည

ေဒသမားတြင မညသက ႏငငေရးအရ ထနးခပထားသညက ေျမပျဖင ေဖာျပမႈမးအပါအ၀င

ႏငငေရး အရငးခအေၾကာငးမားေၾကာင ဘနးထတလပမႈအေပၚ ၾသဇာသကေရာကမႈက သးသပ

ထညသြငးေဖာျပရန။

• UNODC အေနျဖင လပငနးမား တးတကလာေစသငၿပး ၄ငး၏ လပငနးစဥမားအား ေဒသခ

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားႏင နးနးကပကပ ပးေပါငးေဆာငရြကသြားရန။

54

ယခအစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည လစာရငး

စဥ ကား/မ အသက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ ေနရာ

၁ ကား ၂၃ အတြငးေရးမႈး၊ မးယစေဆး၀ါး ႏမႏငးေရးေကာမတ

လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာ ခရင

၂ မ ၂၇ ဗနးေမာမ လငယတဥး ဗနးေမာ ၿမ႔နယ

၃ ကား ၅၁ မးယစေဆး၀ါး ႏမႏငးေရးေကာမတ ၀င

ကြနေလာပါ၊ ဗနးေမာၿမ႔နယ

၄ မ မသ ဇငေအာင၊ ဒကၡစခနး ေခါငးေဆာင ဇငေအာငဒကၡသညစခနး၊ လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာနၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာ ခရင

၅ ကား မသ ကခငေရးရာ သေတသန ႏးေႏာဖလယအဖြ႔ ေခါငးေဆာင

၀ငးေမာ၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၆ မ ၄၂ မးယစေဆး၀ါး ကနသြယသ နမဖတကာရြာ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၇ မ ၆၀ မးယစေဆးသးသ၏ မခင နမဖတကာရြာ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၈ ကား ၂၂ မးယစေဆးသးစြသ ေမာေဖာင၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၉ မ ၅၅ မးယစေဆးသးစြသ၏ ဇနး ဟနကင၊ မဆယ ၿမ႔နယ

၁၀ ကား ၃၆ ရြာသား ဆငးေတာင၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၁၁ မ ၃၂ မးယစေဆးသးစြသ၏ ဇနး ဟနကင၊ မဆယၿမ႔နယ

၁၂ ကား ၄၁ မးယစေဆး၀ါး ကနသြယသ မနး၀ငး၊ မနစ ၿမ႔နယ

၁၃ ကား ၂၃ မးယစေဆးသးစြသ ၾကငလနရြာ၊ မဆယ ၿမ႔နယ

၁၄ ကား ၄၇ မးယစေဆး၀ါး ကနသြယသ နမဖတကာရြာ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၁၅ မ ၂၉ မးယစေဆး၀ါး ကနသြယသ ကခငစ ရပကြက၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၁၆ မ ၅၃ မးယစေဆးသးစြသ၏ မခင ၾကငလနးရြာ၊ မဆယ ၿမ႔နယ

၁၇ မ ၂၃ မးယစေဆးသးစြသ၏ ဇနး ဟနကင၊ မဆယၿမ႔နယ

၁၈ ကား ၃၄ မးယစေဆးသးစြသ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၁၉ ကား ၁၉ မးယစေဆးသးစြသ ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၂၀ ကား ၅၁ မးယစေဆးသးစြသ မနဆငရြာ၊ မနစၿမ႔နယ

၂၁ ကား ၄၅ မးယစေဆးသးစြသ ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၂၂ ကား ၂၂ မးယစေဆးသးစြသ လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာခရင

၂၃ မ ၃၇ မးယစေဆးသးစြသ၏ ဇနး ၾကငလနးရြာ၊ မယယၿမ႔နယ

၂၄ မ ၆၅ မးယစေဆးသးစြသ၏ ဇနး ခးမနး၊ မဆယၿမ႔နယ

ေနာကဆကတြ

55

စဥ ကား/မ အသက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ ေနရာ

၂၅ မ ၃၈ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး ၾကငလနး၊ မဆယၿမ႔နယ

၂၆ မ ၂၉ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး ဒမာ၊ မဆယၿမ႔နယ

၂၇ ကား မသ သငးအပဆရာ (ကခငႏစခငးအသငး ေတာ)

ျမစႀကးနားၿမ႔နယ

၂၈ မ ၇၅ မးယစေဆးသးစြသ၏ မခင ၾကငလနး၊ မဆယၿမ႔နယ

၂၉ မ ၂၂ မးယစေဆးသးစြသ ၀ငးေမာရြာ၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၃၀ မ ၃၈ မးယစေဆးသးစြသ လဂားယန ဒကၡသညစခနး၊ ေဒါ႕ဖနးယန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာခရင

၃၁ မ ၃၂ မးယစေဆးသးစြသ၏ အေဒၚ စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၃၂ ကား/မ မသ ျပနလညျပစပးေထာင ေရးစခနး

ေခါငးေဆာငမား

ဒကေထာင ရပကြက၊ ျမစႀကးနားၿမ႔ နယ

၃၃ ကား ၂၃ မးယစေဆးသးစြသ နမဂြန၊ ဗနးေမာၿမ႔နယ

၃၄ ကား ၂၉ ျမစၾကးနား တကသလေကာငးဆရာ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၃၅ ကား ၃၆ သငးအပဆရာ လြငေ၀ၚဇြမရာ၊ လားရႈးၿမ႔နယ

၃၆ ကား ၃၉ မးယစေဆးသးစြသ ကခငစ ရပကြက၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၃၇ ကား ၂၅ မးယစေဆးသးစြသ လြငဂယ၊ ဗနးေမာၿမ႔နယ

၃၈ ကား ၆၅ သငးအပဆရာ ဖငေကာငး၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၃၉ ကား/မ မသ ကြငးလငးလပသား၊ ဓာတေဆး၀ါးအေပၚ မခေနရသမား (PCD)

ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၄၀ ကား/မ မသ ေကာငးေကာမတအဖြ႔၀င လရမာဂါယန၊ ခေဖြ ၿမ႔နယ

၄၁ မ ၂၈ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး အငဘာပါ၊ မနစျမ႕နယ

၄၂ ကား ၄၃ မးယစေဆးသးစြသႏင ကနသြယသ ဂတခနယန၊ ျမစႀကးနားၿမ႔နယ

၄၃ ကား ၂၇ မးယစေဆးသးစြသ ျမစႀကးနားၿမ႔နယ

၄၄ မ မသ မးယစေဆးသးစြသ၏အေဒၚ စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၄၅ ကား မသ ဥပေဒေကာငးသား (ဗနးေမာတကသလ)

ဗနးေမာၿမ႔နယ

၄၆ ကား ၂၂ မးယစေဆးသးစြသ လငဇာ၊ ေဒၚဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာ ခရင

၄၇ ကား ၆၄ မးယစေဆးသးစြသ နမဖတကာရြာ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၄၈ မ ၃၈ မးယစေဆးသးစြသ လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာ ခရင

56

စဥ ကား/မ အသက ေတြ႔ဆေမးျမနးခသ ေနရာ

၄၉ မ ၈ မးယစေဆးသးစြသ လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာခရင

၅၀ ကား ၄၃ မးယစေဆးသးစြသ နမဖတကာရြာ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ

၅၁ မ မသ ဇငေအာင စခနးေကာမတ ေခါငးေဆာင

လငဇာ၊ ေဒါဖနးယာန ၿမ႔နယခြ၊ ဗနးေမာ ခရင

၅၂ ကား ၆၃ မးယစေဆးသးစြသ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၅၃ မ မသ မးယစေဆး၀ါးဆန႔ကင ေရးအဖြ႔ ေခါငးေဆာင

ဂနမငေကာငရပကြက၊ ျမစႀကးနား ၿမ႔နယ

၅၄ ကား မသ ပါေမာကၡ၊ ဗနးေမာတကသလ ဗနးေမာၿမ႔နယ

၅၅ မ ၆၀ အမးသမးအစညးအရး ေခါငးေဆာင၊ မနးေပါ

မနးေပၚ၊ ပနဆနး ၿမ႔နယခြ၊ မဆယခရင

၅၆ ကား ၅၁ မးယစေဆးသးစြသ ပနေဆး၊ ကြတခင ၿမ႔နယခြ၊ မဆယခရင

၅၇ မ ၃၂ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၅၈ မ ၃၇ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၅၉ မ ၂၂ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၆၀ မ ၁၅ မးယစေဆးသးသ၏ အစမ စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၆၁ မ ၂၀ မးယစေဆးသးသ၏ အစမ စတာပ ရပကြက၊ ျမစၾကးနားျမ႕နယ

၆၂ ကား ၃၆ သငးအပဆရာ လားရႈးၿမ႔နယ

၆၃ ကား ၃၀ ေရ႔ေန လားရႈးၿမ႔နယ

၆၄ ကား ၄၃ ကခငယဥေကးမႈအဖြ႔၀င လားရႈးၿမ႔နယ

၆၅ မ ၆၈ မးယစေဆးကနသြယသႏင သးစြသ လားရႈးၿမ႔နယ

၆၆ ကား ၃၉ ဘနးခငးပငရင ဆဒ ျမ႕နယ

၆၇ ကား မသ ဘနးခငးပငရင ပနး၀ါ၊ ခေဖြၿမ႔နယ

၆၈ ကား မသ လထေခါငးေဆာင ဆဒ ျမ႕နယ

၆၉ ကား ၁၉ မးယစေဆးသးစြသ နမၼတးရြာ၊ ျမစႀကးနားၿမ႔နယ

၇၀ မ ၅၈ မးယစေဆးသးစြသ၏ မခင ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၇၁ မ ၅၆ မးယစေဆးသးစြသ၏ မခင ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၇၂ မ ၃၆ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၇၃ မ ၃၇ မးယစေဆးသးသ၏ ဇနး ေမာမဘြမ၊ ဖားကန႔ၿမ႔နယ

၇၄ ကား ၇၀ တာမးညရြာ အပခပေရးမး တားမးည၊ ကြတခငၿမ႔နယ

၇၅ ကား ၃၀ ရြာသား တားမးည၊ ကြတခငၿမ႔နယ

57

ေျမပ ၊ အစရငခစာအတြက ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈျပလပခသည ေဒသမား

58

ကခငအမးသမးအစညးအရး (ထငးႏငင)

Email: kwat.secretariat@gmail.com kwat.office@gmail.com website: www.kachinwomen.com

ကခငအမးသမးအစညးအရး (ထငးႏငင) သညကခငအမးသမးမားအေရးလပေဆာငေနေသာလမႈ အဖြ႔ အစညးတရပျဖစသည။ မမတ႔သည ေဒသအဆင၊ႏငငအဆင၊ႏငငတကာအဆငအသးသးရဆးျဖတခကခ ေသာေနရာမားတြငပါ၀ငဆးျဖတႏငရနအမးသမးမားအားလးစြမးရညျမငမားၿပးကခငကေလးငယမားအားလးမာလညး၄ငးတ႔၏စြမးရညမားကျဖညစြမးႏငမညအခြငအလမးရ၍နညးမးစျဖငခြျခားဆကဆမႈမားအားလးပေပာကေသာကခငျပညနယတချဖစေပၚလာေရးအတြကေမာမနးသည။

ေအာကတဘာ ၂၀၁၄