15
ဆက္စပ္သက္ေရာက္မႈႏွင့္ စီမံကိန္းအဆင့္သက္ေရာက္မႈမား ပဋိပကၡႏွင့္ လံုၿခံေရး Myanmar Centre for Responsible Business

Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ဆကစပသကေရာကမႈႏင စမကနးအဆငသကေရာကမႈမား

ပဋပကၡႏင လၿခေရး

၅M

yanm

ar C

entre

for R

espo

nsib

le B

usin

ess

အပငး ၅၆

ပဋပကၡႏင လျခေရး

ဤက႑တြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

(က) အမးသားအဆငေနာကခအေျခအေနbull တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡbull တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA)bull ဓာတသတလပငနးမားအား တငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားမ စမအပခပမႈbull ပဋပကၡ ဓာတသတမားbull တရားမဝငဓာတသတတးေဖာျခငး ကးေကာျခငးႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျခငးဆငရာ ဥပေဒ

မေဘာင

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရခကမားbull ကမၸဏႏင ရပရြာအသငးအဝငးတ႔ၾကား ပဋပကၡ ႏင လကနကကငအဖြ႔မား ၾသဇာလႊမးမးမႈbull သတတြငးတညေနရာမားအနးရ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈbull တရားဝင ဓာတသတတးေဖာေရး လပငနးမားႏင တရားမဝင လကလပလကစား တးေဖာၾကသတ႔

ၾကားပဋပကၡbull ဥပေဒႏငမညညြတေသာလပခလစာမားႏင ကနသြယမႈစးဆငးပbull လၿခေရးတပဖြ႔မား

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏငေဖာေဆာငေရးမား

(က) အမးသားအဆင ေနာကခအေျခအေန

ျမနမာႏငင အေရးပါေသာ ဓာတသတၾကြယဝမႈ အစတအပငးတစခအေနျဖင သဘာဝသယဇာတအမားစသည မၾကာခဏ တငးရငးသားပဋပကၡမားျဖစပြားရာ နယစပေဒသမားတြင တညရသည ထကသ႔ေသာ သယဇာတ မားအား ထေရာကသည စမအပခပမႈမရလင သဘာဝသယဇာတၾကြယဝမႈသည ပဋပကၡမားက ပမဆးရြားေစၿပး ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ေလာနညးေစႏငသည

ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ သတတြငးက႑မားႏင သတတြငးတစခခငးစတငး ေနရာမားအားလးသည လျခ စတခရမႈမရပါ အႀကးစားႏင တရားမဝင သတတးေဖာထတလပရာေဒသမားအား စမခန႔ခြမႈအပါအဝင ဓာတ သတၾကြယဝေသာနယစပေဒသမားတြင တငးရငးသားအဖြ႔မားႏင ႏငငေတာလၿခေရးတပဖြ႔မားၾကား ပဋပကၡ အသြငႏင လကနကကငတပဖြ႔မားမ အရပသားျပညသမားအေပၚ အပခပမႈ(ၿခမးေခာကမႈ)မာ မလၿခမႈမား ရေန ၾကသည ႏငငအလယပငးေဒသမားတြင ျမနမာႏငငေရးႏင စးပြားေရးစနစ တးတကပြငလငးလာမႈမားႏငအတေဒသချပညသမားအေနျဖင သတတြငးမား ထခကမႈမားကဆန႔ကငေသာ ဆႏၵျပမႈမားႏင ဘလပေျမစက႐ က ေလာငစာေထာကပေပးေသာ ဓာတအားေပးစက႐မားကဆႏၵျပမႈမား စသညတ႔က ႏငငအႏအျပားတြင ေလလာ ေတြ႕ရႏငပါသည ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင စစကငးတငးေဒသႀကး လကပေတာငးသတတြငးအား လထမၿငမးခမးစြာ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈကႏမနငးရန ရအရာရမားက အျဖေရာငေဖာစဖရတ (phosphorus) အသးျပျခငႏင ၂ဝ၁၄

242 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ခႏစတြင ယငးေနရာပငအရပသားကန႔ကြက ဆႏၵျပသေဒၚခငဝငးေသဆးခမႈတ႔426 ကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈမား ပါဝငသည

တငးရငးသားလကနကကငပဋပကၡ

၁၉၄၈ ခႏစတြင လြတလပေရးရၿပးေနာက နယစပေဒသမားမ တငးရငးသားလနညးစ လကနကကင အတကအခ အပစမားႏင အလယပငးေဒသ ဗမာႀကးစးေသာအစးရတ႔အၾကား လကနကကငပဋပကၡမား ျဖစ ပြားခၾကသည427 ျမနမာစစတပသည ဆယစႏစမားစြာၾကာျမငစြာ တငးရငးသားလနညးစ အတကအခ လကနကကငအဖြ႔ အစညးမားအေပၚ တ႔ဆငႏႊခသည ေသာငးကနးသႏႈငနငးေရးတကပြမားတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမးစႏင ႏငငတကာလသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာဥပေဒတ႔က ခးေဖာကမႈမားကးလြနခသည တပဖြ႔မား တငးရငးသားလနညးစေကးရြာမားက ဝငေရာကၾကေသာအခါ အရပသားမားအား အတငးအၾကပခငးေစျခငး (အထးသျဖင ေပၚတာဆြျခငး) အစားအစာႏငအေထာကအပမား ေခာဆြျခငး အရပသားမားအား သတျဖတျခငး ႏပစကျခငးႏင တ႔အား အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးျခငးတ႔ လပေဆာငၾကသည လကနကကငတငးရငးသားလနညးစအတကအခအဖြ႔မားသည အစးရစစတပေလာကမဆးေသာလညး တ႔တြင အာဏာအလြသးစားျပမႈမားရခ ၾကသည428 တငးရငးသားတ႔နစနာမႈမားမာ ေဖာျပပါ ခးေဖာကမႈမားကးလြနခရသညအျပင ကယပငအပခပ ခြငမရျခငးႏင ဗဟအစးရႏငသယဇာတခြေဝမႈ ခြျခားဆကဆခရျခငးႏငဝငးပယခရျခငး ဘာသာေရးလြတလပခြင မရျခငးႏင တငးရငးသားလနညးစ ဘာသာစကားမားျဖင ပညာသငၾကားခြငမရျခငး စသညတ႔မာ အဓကျဖစသည

ပဋပကၡႏင ဖယထားခရျခငးမားသည ဆငးရမြေတၿပးျဖစေသာ တငးရငးသားနယစပေဒသမားတြင စးပြားေရးဖြ႔ ၿဖးမႈက အႀကးအကယအဟန႔အတားျဖစခသည သာဓကအားျဖင ခငးျပညနယမလဥးေရ ၇၃ ရခငျပည နယမလဥးေရ ၄၄ (ကမာၻ႔ဘဏ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၇၇၉) ႏင ရမးျပညနယမ လဥးေရ ၃၃ တ႔သည ဆငးရမြေတမႈမဥးေၾကာငးေအာကတြင ေနထငၾကသည တစႏငငလးအတငးအတာအရ ဆငးရမြေတမႈႏႈနးသည ၂၆ ျဖစသည(ကမာၻ႔ဘဏ ၂ဝ၁၄ ခႏစ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၃၇၅ အျဖစတြကခကခသည)429

တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA)

၂ဝ၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျပညေထာငစအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ (၈) ဖြ႔အၾကားတြင NCA လကမတေရးထးခၾကသည အျခားအဖြ႔ဆယဖြ႔မားမ လကမတေရးထးရန ျငငးဆခၾကသည430 NCA သည ႏစဥးႏစဖကအပစ အခတရပစမႈ ၁၅ ခလးအား တေပါငးတညျဖစေစရန ႏငငေရး လမးျပေျမပ တစခစတငရနႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ေနာကဆကတြအဆငျဖစေသာ ႏငငေရးစကားဝငး အတြက စညးမဥးစညးကမးမားခမတရန တ႔အားရညရြယပါသည က အရပဖကေစာငၾကည စစေဆးမႈမားပါဝငသည အပစအခတရပစေရး ခးေဖာက မႈမားအား ပးေပါငးႀကးၾကပရနႏင ေဖာထတရနနညးလမးတစရပကလညး ေဖာေဆာငေပးသည431 NCA လကမတထးထားသည အဖြ႔မား ႏစဥးႏစဖက ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညခကရရထားေသာလညး

426 ႏငငတကာ လြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ စးပြားေရးလပေဆာငရန ဖြငထားျပး ၂ဝ၁၅427 အစးရႏငဗကပအၾကား လကနကကငပဋပကၡမား စတငျဖစပြားခသည428 For a full discussion of the human rights situation in the counter-insurgency context see reports from Amnesty International from 1988

ndash 2008 Human Rights Watch and the OHCHR Reports of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar429 ADB ႏငငႏငၾကားျဖတပးေပါငးေဆာငရြကေရးဗဟာ ျမနမာႏငင ၂ဝ၁၂ - ၂ဝ၁၄ ဆငးရမြေတမႈက သးသပျခငး (အကဥးခပ) ၂ဝ၁၂ ျမနမာတငးမစ

သတငးအခကအလကမားရရလာမႈသည ဆငးရမြေတမႈက ေျပာငးလေစသည ေမလ ၁၉ ရကေန႔ ၂ဝ၁၄430 ၂ဝ၁၅ ခႏစ တစႏငငလး အပစအခတရပစေရးစာခပ431 ႏငငတကာ အတဒကၡကညေရးအဖြ႕ ျမနမာႏငင ျငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ႏငငေရးစကားဝငးသ႔ ေရာကရေရး ေအာကတဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

စာမကႏာ ၂

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 243

NCA က လကမတမထးသညအဖြ႔မားႏင အစးရတပဖြ႔မားအား လကရအခနထတကခကေနဆျဖစၿပး အဖြ႔မား အားလးအပါအဝင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား အဓကအေလးထားစရာကစၥႏငစတဝငစားမႈမာ တ႔နယနမတအတြငး ထနးခပထားေသာ သဘာဝသယဇာတမားက စမခန႔ခြရနႏငပတသက မတေသာ သေဘာတညမႈတစခ လအပခကပငျဖစသည NLD အစးရသည ၂၁ရာစ ပငလညလာခအရ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၇ ခႏစတ႔တြင ညလာခႏစခ ကငးပခၿပးျဖစေသာလညး ဆကလကလပေဆာငသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားမာ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ၾကန႔ၾကာေနသည432 သ႔ေသာ ေနာကထပအဖြ႔ ၂ ဖြ႔ျဖစသည မြန ႏင လားဟတ႔သည ၂ဝ၁၈ခႏစတြင NCA က လကမတထးခ အဖြ႔ ေပါငး ၁ဝ ဖြ႔အထ လကမတေရးထးၿပးျဖစသည433

NCA အပဒခြ ၂၅(က) အရ သကဆငရာ (အတအကသတမတမထားေသာ) အပစရပနယေျမမားအတြငး လမႈေရးႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈအပါအဝင ယငးနယေျမမားတြင လကေတြ႔အပခပေနေသာ လကနကကငအဖြ႔အစညး မား အာဏာရေနသည အကးအေျပာငးၾကားကာလတစရပက အသအမတ ျပထားပါသည လကမတေရးထးခ ေသာအဖြ႔မားသည အရပသားမား ကနးမာေရးႏငပညာေရး ပတဝနးကငထနးသမးေရး တငးရငးသားလမး မား ယဥေကးမႈမားထနးသမးေစာငေရာကေရးတ႔ႏင စပလဥး ပမေကာငးမြနသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈရလာဒမားရရရန အတတကြပးေပါငးလပကငၾကရနႏင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈက တကဖကရန ကတကဝတျပထားၾကသည

NCA သည သယဇာတခြေဝမႈ သ႔မဟတ သယဇာတအပခပမႈအား ဗဟခပကငမႈေလာခရန မေဖာျပဘ သကဆင ရာတငးရငးသားအဖြ႔အစညးမား ေဒသမားအတြငးသာ အတအကျဖစေသာ တာဝနမားက အေကာငအထည ေဖာမႈအား ျပညေထာငစအစးရႏင EAO တ႔သာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ နညးလမးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကရမညဟ ေဖာျပပါရသည ဤသညမာ EAO မားအား တ႔စစေရးအရထနးခပထားသည ေဒသမားတြငသာမက တ႔ ဩဇာအာဏာရသည သကဆငရာနယေျမမားအားအကးသကေရာကမည မဝါဒမားအေပၚ ပမႀကးမားသညဩဇာ ေပးအပျခငးဟ နားလညႏငသည NCA အပဒခြ ၂၅(ခ) အရ အပစရပေဒသအတြငး ေဒသချပညသလထအေပၚ အကးသကေရာကမႈႀကးမားေသာ စမကနးမားလပေဆာငရနရပါက တ႔စစဥမႈသည EITI စႏႈနး (Sic) ႏငအည ေဒသချပညသလထႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသြားရန ဟေဖာျပထားပါသည

ဓာတသတတးေဖာထတလပေရးလပငနးမားအား တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား စမအပခပမႈ

ကြငးဆငးေလလာသညအခနတြင MRCB မ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး ၁ဝ ဖြ႔ေကာႏင အစးရစစတပ တပဖြ႔မားက သယဇာတမားအား စမခန႔ခြမႈမားလပေဆာငေနသညက ေလလာေတြ႔ရခပါသည EAO မား ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ စမအပခပမႈနညးလမးမားမာ ေခတမ နညးစနစကေသာ နညးဥပေဒ မားႏင လအပခကမားသည ႀကသလေဆာငရြကသည ခဥးကပမႈမားကသ႔ ေရာေႏာေထြျပားလကရသည ၿခငသးသပရလင EAO တ႔အပခပမႈသည ပတဝနးကငႏငလမႈေရး ကာကြယထနးသမးမႈမားထက ဘ႑ေရး အစအမမားကသာ ပမအာရစကသညဟဆႏငပါသည သ႔ေသာ ေလးေထာငဇယားကြက ၂၄ တြငေဖာျပထားသက သ႔ EAO မားမာ တ႔ သဘာဝသယဇာတစမအပခပမႈ အေလအကငမားတြင ပတဝနးကငႏငလမႈေရးက႑မားက ရငးလငးစြာထညသြငးထားသည စနစကေသာ နညးလမးမားရသညက ေတြ႔ရသည

432 ပပေႏြးေႏြးျဖစေပၚခေသာ တကခကမႈမားသည ျငမးခမးေရးခရးစဥက ေႏာကေႏးေစပါသည VOA ဇနနဝါရလ ၁ဝ ၂ဝ၁၈433 သးသပခက မြနႏငလားဟအဖြ႕မား NCA လကမတထးေသာေၾကာငၿငမခမးေရးေကာမရငသည အႏငရေနျခငးျဖစသည ဧရာဝတ ေဖေဖာဝါရ ၁၃ ၂ဝ၁၈

ခႏစ

244 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေလးေထာငဇယားကြက၂၄ ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ လငစငမားအတြက နညးဥပေဒမားႏင စဥးမဥးမား 434

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တြင တ႔ထနးခပနယေျမမားတြငကငသးသည နညးဥပေဒႏငစညးမဥး အခ႕ရသည407 ယငးတ႔ တြင KNU မ ခြငျပေသာ သတတြငးခြငျပမန႔ ကငေဆာငထားသည တသးပဂၢလမား ႏငကမၸဏမားအတြကသကေရာကေသာ နညးဥပေဒမားပါဝငသည ပတဝနးကင လမႈေရးႏငလ႕အခြင အေရးက႑မားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ဆကစပသညအခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

ေရႊထတလပမႈ လပငနးမား မစတငမ ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည သကဆငရာၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းသ႔သတငးပ႔ရမညျဖစ ခြငျပသတမတထားေသာ နယေျမအတြငးတြငသာ ဓာတသတက ထတယ ရမည

အျခားဓာတသတသယဇာတမားႏင ေရးေဟာငးအေမြအႏစအရာဝတမားက လပကြကတြငေတြ႔ရပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ ခကခငးသတငးပ႔ရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည ခန႔အပထားေသာအလပသမားအားလး အမည အသက ႏငငသား စစစေရးကတျပားအမတႏငလပစာမားအား KNU ၿမ႕နယအပခပေရး႐းသ႔ တငျပရမည

ျပငးထနေသာထခကဒဏရာ သ႔မဟတ ေသဆးမႈျဖစပြားပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ သတငးပ႔ရမည ေလာေၾကးအား KNU မ သတမတထားသည အလပသမားေလာေၾကး နညးဥပေဒမားႏငအည ခြငျပမန႔ကငေဆာငသမေပးရမည

သစေတာေျမတြငရသည သစပငမားကခတလရမညဆပါက သကဆငရာ KNU သစေတာဌာနမ ႀကတင ခြငျပခကအား ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသမ ရယထားရမည

လပကြကတြင ခတလထားေသာ မညသညသစပငမားကမဆ KNU သစေတာဌာနမ သတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးျဖင ဝယယရမည

ဓာတသတထတလပေနစဥအေတာအတြငး လအပေသာ ပတဝနကငထနးသမးေရးႏင ကာကြယေစာင ေရာကေရးစမခကမား မးေဘးႏငပတဝနးကငညစညမးမႈ တားဆးကာကြယေရးစမခကမားအား အေကာင အထညေဖာရန ကတျပထားသညမားက စနစတကလပေဆာငရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU ၿမ႕နယသတတြငးေကာမတက အခြနေပးေဆာငရမညျဖစကာ နညးဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာ ကစၥရပမားအတြက ျပစဒဏမား ခမတခရမည

ပဋပကၡဓာတသတမား

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညး (NGO) တစချဖစသည Global Witness ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တစႏစတညးအတြက ျမနမာေကာကစမးထတလပမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘလ တနဖးရခသညဟ ခန႔မနးခသည435 ဤအစရငခစာအရ တငးျပညတစျပညလးအတြက GDP ထကဝကႏငညမေသာ ယငးေငြမားသညေဒသခမားႏငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးမႈတြင ထညဝငရမညအစား လကရတြင ပဋပကၡအပစမားႏင ပဋပကၡဖနတး ေနသမား (အထးသျဖင ကခငျပညနယတြင) ဘ႑ာေငြမားအတြက ျဖညတငးေပးေနသညဟဆႏငသည

434 MCRB ကြငးဆငးေလလာခက ၂ဝ၁၆435 Global Witness ေကာကစမး ျမနမာႏငငအၾကးမားဆး လႈဝကခက ေအာကတဘာလ ၂၃ ရက ၂ဝ၁၅

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 245

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 2: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

အပငး ၅၆

ပဋပကၡႏင လျခေရး

ဤက႑တြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

(က) အမးသားအဆငေနာကခအေျခအေနbull တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡbull တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA)bull ဓာတသတလပငနးမားအား တငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားမ စမအပခပမႈbull ပဋပကၡ ဓာတသတမားbull တရားမဝငဓာတသတတးေဖာျခငး ကးေကာျခငးႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျခငးဆငရာ ဥပေဒ

မေဘာင

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရခကမားbull ကမၸဏႏင ရပရြာအသငးအဝငးတ႔ၾကား ပဋပကၡ ႏင လကနကကငအဖြ႔မား ၾသဇာလႊမးမးမႈbull သတတြငးတညေနရာမားအနးရ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈbull တရားဝင ဓာတသတတးေဖာေရး လပငနးမားႏင တရားမဝင လကလပလကစား တးေဖာၾကသတ႔

ၾကားပဋပကၡbull ဥပေဒႏငမညညြတေသာလပခလစာမားႏင ကနသြယမႈစးဆငးပbull လၿခေရးတပဖြ႔မား

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏငေဖာေဆာငေရးမား

(က) အမးသားအဆင ေနာကခအေျခအေန

ျမနမာႏငင အေရးပါေသာ ဓာတသတၾကြယဝမႈ အစတအပငးတစခအေနျဖင သဘာဝသယဇာတအမားစသည မၾကာခဏ တငးရငးသားပဋပကၡမားျဖစပြားရာ နယစပေဒသမားတြင တညရသည ထကသ႔ေသာ သယဇာတ မားအား ထေရာကသည စမအပခပမႈမရလင သဘာဝသယဇာတၾကြယဝမႈသည ပဋပကၡမားက ပမဆးရြားေစၿပး ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကမႈက ေလာနညးေစႏငသည

ျမနမာႏငငတစဝမးလးရ သတတြငးက႑မားႏင သတတြငးတစခခငးစတငး ေနရာမားအားလးသည လျခ စတခရမႈမရပါ အႀကးစားႏင တရားမဝင သတတးေဖာထတလပရာေဒသမားအား စမခန႔ခြမႈအပါအဝင ဓာတ သတၾကြယဝေသာနယစပေဒသမားတြင တငးရငးသားအဖြ႔မားႏင ႏငငေတာလၿခေရးတပဖြ႔မားၾကား ပဋပကၡ အသြငႏင လကနကကငတပဖြ႔မားမ အရပသားျပညသမားအေပၚ အပခပမႈ(ၿခမးေခာကမႈ)မာ မလၿခမႈမား ရေန ၾကသည ႏငငအလယပငးေဒသမားတြင ျမနမာႏငငေရးႏင စးပြားေရးစနစ တးတကပြငလငးလာမႈမားႏငအတေဒသချပညသမားအေနျဖင သတတြငးမား ထခကမႈမားကဆန႔ကငေသာ ဆႏၵျပမႈမားႏင ဘလပေျမစက႐ က ေလာငစာေထာကပေပးေသာ ဓာတအားေပးစက႐မားကဆႏၵျပမႈမား စသညတ႔က ႏငငအႏအျပားတြင ေလလာ ေတြ႕ရႏငပါသည ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင စစကငးတငးေဒသႀကး လကပေတာငးသတတြငးအား လထမၿငမးခမးစြာ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈကႏမနငးရန ရအရာရမားက အျဖေရာငေဖာစဖရတ (phosphorus) အသးျပျခငႏင ၂ဝ၁၄

242 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ခႏစတြင ယငးေနရာပငအရပသားကန႔ကြက ဆႏၵျပသေဒၚခငဝငးေသဆးခမႈတ႔426 ကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈမား ပါဝငသည

တငးရငးသားလကနကကငပဋပကၡ

၁၉၄၈ ခႏစတြင လြတလပေရးရၿပးေနာက နယစပေဒသမားမ တငးရငးသားလနညးစ လကနကကင အတကအခ အပစမားႏင အလယပငးေဒသ ဗမာႀကးစးေသာအစးရတ႔အၾကား လကနကကငပဋပကၡမား ျဖစ ပြားခၾကသည427 ျမနမာစစတပသည ဆယစႏစမားစြာၾကာျမငစြာ တငးရငးသားလနညးစ အတကအခ လကနကကငအဖြ႔ အစညးမားအေပၚ တ႔ဆငႏႊခသည ေသာငးကနးသႏႈငနငးေရးတကပြမားတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမးစႏင ႏငငတကာလသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာဥပေဒတ႔က ခးေဖာကမႈမားကးလြနခသည တပဖြ႔မား တငးရငးသားလနညးစေကးရြာမားက ဝငေရာကၾကေသာအခါ အရပသားမားအား အတငးအၾကပခငးေစျခငး (အထးသျဖင ေပၚတာဆြျခငး) အစားအစာႏငအေထာကအပမား ေခာဆြျခငး အရပသားမားအား သတျဖတျခငး ႏပစကျခငးႏင တ႔အား အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးျခငးတ႔ လပေဆာငၾကသည လကနကကငတငးရငးသားလနညးစအတကအခအဖြ႔မားသည အစးရစစတပေလာကမဆးေသာလညး တ႔တြင အာဏာအလြသးစားျပမႈမားရခ ၾကသည428 တငးရငးသားတ႔နစနာမႈမားမာ ေဖာျပပါ ခးေဖာကမႈမားကးလြနခရသညအျပင ကယပငအပခပ ခြငမရျခငးႏင ဗဟအစးရႏငသယဇာတခြေဝမႈ ခြျခားဆကဆခရျခငးႏငဝငးပယခရျခငး ဘာသာေရးလြတလပခြင မရျခငးႏင တငးရငးသားလနညးစ ဘာသာစကားမားျဖင ပညာသငၾကားခြငမရျခငး စသညတ႔မာ အဓကျဖစသည

ပဋပကၡႏင ဖယထားခရျခငးမားသည ဆငးရမြေတၿပးျဖစေသာ တငးရငးသားနယစပေဒသမားတြင စးပြားေရးဖြ႔ ၿဖးမႈက အႀကးအကယအဟန႔အတားျဖစခသည သာဓကအားျဖင ခငးျပညနယမလဥးေရ ၇၃ ရခငျပည နယမလဥးေရ ၄၄ (ကမာၻ႔ဘဏ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၇၇၉) ႏင ရမးျပညနယမ လဥးေရ ၃၃ တ႔သည ဆငးရမြေတမႈမဥးေၾကာငးေအာကတြင ေနထငၾကသည တစႏငငလးအတငးအတာအရ ဆငးရမြေတမႈႏႈနးသည ၂၆ ျဖစသည(ကမာၻ႔ဘဏ ၂ဝ၁၄ ခႏစ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၃၇၅ အျဖစတြကခကခသည)429

တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA)

၂ဝ၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျပညေထာငစအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ (၈) ဖြ႔အၾကားတြင NCA လကမတေရးထးခၾကသည အျခားအဖြ႔ဆယဖြ႔မားမ လကမတေရးထးရန ျငငးဆခၾကသည430 NCA သည ႏစဥးႏစဖကအပစ အခတရပစမႈ ၁၅ ခလးအား တေပါငးတညျဖစေစရန ႏငငေရး လမးျပေျမပ တစခစတငရနႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ေနာကဆကတြအဆငျဖစေသာ ႏငငေရးစကားဝငး အတြက စညးမဥးစညးကမးမားခမတရန တ႔အားရညရြယပါသည က အရပဖကေစာငၾကည စစေဆးမႈမားပါဝငသည အပစအခတရပစေရး ခးေဖာက မႈမားအား ပးေပါငးႀကးၾကပရနႏင ေဖာထတရနနညးလမးတစရပကလညး ေဖာေဆာငေပးသည431 NCA လကမတထးထားသည အဖြ႔မား ႏစဥးႏစဖက ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညခကရရထားေသာလညး

426 ႏငငတကာ လြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ စးပြားေရးလပေဆာငရန ဖြငထားျပး ၂ဝ၁၅427 အစးရႏငဗကပအၾကား လကနကကငပဋပကၡမား စတငျဖစပြားခသည428 For a full discussion of the human rights situation in the counter-insurgency context see reports from Amnesty International from 1988

ndash 2008 Human Rights Watch and the OHCHR Reports of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar429 ADB ႏငငႏငၾကားျဖတပးေပါငးေဆာငရြကေရးဗဟာ ျမနမာႏငင ၂ဝ၁၂ - ၂ဝ၁၄ ဆငးရမြေတမႈက သးသပျခငး (အကဥးခပ) ၂ဝ၁၂ ျမနမာတငးမစ

သတငးအခကအလကမားရရလာမႈသည ဆငးရမြေတမႈက ေျပာငးလေစသည ေမလ ၁၉ ရကေန႔ ၂ဝ၁၄430 ၂ဝ၁၅ ခႏစ တစႏငငလး အပစအခတရပစေရးစာခပ431 ႏငငတကာ အတဒကၡကညေရးအဖြ႕ ျမနမာႏငင ျငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ႏငငေရးစကားဝငးသ႔ ေရာကရေရး ေအာကတဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

စာမကႏာ ၂

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 243

NCA က လကမတမထးသညအဖြ႔မားႏင အစးရတပဖြ႔မားအား လကရအခနထတကခကေနဆျဖစၿပး အဖြ႔မား အားလးအပါအဝင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား အဓကအေလးထားစရာကစၥႏငစတဝငစားမႈမာ တ႔နယနမတအတြငး ထနးခပထားေသာ သဘာဝသယဇာတမားက စမခန႔ခြရနႏငပတသက မတေသာ သေဘာတညမႈတစခ လအပခကပငျဖစသည NLD အစးရသည ၂၁ရာစ ပငလညလာခအရ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၇ ခႏစတ႔တြင ညလာခႏစခ ကငးပခၿပးျဖစေသာလညး ဆကလကလပေဆာငသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားမာ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ၾကန႔ၾကာေနသည432 သ႔ေသာ ေနာကထပအဖြ႔ ၂ ဖြ႔ျဖစသည မြန ႏင လားဟတ႔သည ၂ဝ၁၈ခႏစတြင NCA က လကမတထးခ အဖြ႔ ေပါငး ၁ဝ ဖြ႔အထ လကမတေရးထးၿပးျဖစသည433

NCA အပဒခြ ၂၅(က) အရ သကဆငရာ (အတအကသတမတမထားေသာ) အပစရပနယေျမမားအတြငး လမႈေရးႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈအပါအဝင ယငးနယေျမမားတြင လကေတြ႔အပခပေနေသာ လကနကကငအဖြ႔အစညး မား အာဏာရေနသည အကးအေျပာငးၾကားကာလတစရပက အသအမတ ျပထားပါသည လကမတေရးထးခ ေသာအဖြ႔မားသည အရပသားမား ကနးမာေရးႏငပညာေရး ပတဝနးကငထနးသမးေရး တငးရငးသားလမး မား ယဥေကးမႈမားထနးသမးေစာငေရာကေရးတ႔ႏင စပလဥး ပမေကာငးမြနသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈရလာဒမားရရရန အတတကြပးေပါငးလပကငၾကရနႏင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈက တကဖကရန ကတကဝတျပထားၾကသည

NCA သည သယဇာတခြေဝမႈ သ႔မဟတ သယဇာတအပခပမႈအား ဗဟခပကငမႈေလာခရန မေဖာျပဘ သကဆင ရာတငးရငးသားအဖြ႔အစညးမား ေဒသမားအတြငးသာ အတအကျဖစေသာ တာဝနမားက အေကာငအထည ေဖာမႈအား ျပညေထာငစအစးရႏင EAO တ႔သာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ နညးလမးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကရမညဟ ေဖာျပပါရသည ဤသညမာ EAO မားအား တ႔စစေရးအရထနးခပထားသည ေဒသမားတြငသာမက တ႔ ဩဇာအာဏာရသည သကဆငရာနယေျမမားအားအကးသကေရာကမည မဝါဒမားအေပၚ ပမႀကးမားသညဩဇာ ေပးအပျခငးဟ နားလညႏငသည NCA အပဒခြ ၂၅(ခ) အရ အပစရပေဒသအတြငး ေဒသချပညသလထအေပၚ အကးသကေရာကမႈႀကးမားေသာ စမကနးမားလပေဆာငရနရပါက တ႔စစဥမႈသည EITI စႏႈနး (Sic) ႏငအည ေဒသချပညသလထႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသြားရန ဟေဖာျပထားပါသည

ဓာတသတတးေဖာထတလပေရးလပငနးမားအား တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား စမအပခပမႈ

ကြငးဆငးေလလာသညအခနတြင MRCB မ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး ၁ဝ ဖြ႔ေကာႏင အစးရစစတပ တပဖြ႔မားက သယဇာတမားအား စမခန႔ခြမႈမားလပေဆာငေနသညက ေလလာေတြ႔ရခပါသည EAO မား ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ စမအပခပမႈနညးလမးမားမာ ေခတမ နညးစနစကေသာ နညးဥပေဒ မားႏင လအပခကမားသည ႀကသလေဆာငရြကသည ခဥးကပမႈမားကသ႔ ေရာေႏာေထြျပားလကရသည ၿခငသးသပရလင EAO တ႔အပခပမႈသည ပတဝနးကငႏငလမႈေရး ကာကြယထနးသမးမႈမားထက ဘ႑ေရး အစအမမားကသာ ပမအာရစကသညဟဆႏငပါသည သ႔ေသာ ေလးေထာငဇယားကြက ၂၄ တြငေဖာျပထားသက သ႔ EAO မားမာ တ႔ သဘာဝသယဇာတစမအပခပမႈ အေလအကငမားတြင ပတဝနးကငႏငလမႈေရးက႑မားက ရငးလငးစြာထညသြငးထားသည စနစကေသာ နညးလမးမားရသညက ေတြ႔ရသည

432 ပပေႏြးေႏြးျဖစေပၚခေသာ တကခကမႈမားသည ျငမးခမးေရးခရးစဥက ေႏာကေႏးေစပါသည VOA ဇနနဝါရလ ၁ဝ ၂ဝ၁၈433 သးသပခက မြနႏငလားဟအဖြ႕မား NCA လကမတထးေသာေၾကာငၿငမခမးေရးေကာမရငသည အႏငရေနျခငးျဖစသည ဧရာဝတ ေဖေဖာဝါရ ၁၃ ၂ဝ၁၈

ခႏစ

244 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေလးေထာငဇယားကြက၂၄ ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ လငစငမားအတြက နညးဥပေဒမားႏင စဥးမဥးမား 434

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တြင တ႔ထနးခပနယေျမမားတြငကငသးသည နညးဥပေဒႏငစညးမဥး အခ႕ရသည407 ယငးတ႔ တြင KNU မ ခြငျပေသာ သတတြငးခြငျပမန႔ ကငေဆာငထားသည တသးပဂၢလမား ႏငကမၸဏမားအတြကသကေရာကေသာ နညးဥပေဒမားပါဝငသည ပတဝနးကင လမႈေရးႏငလ႕အခြင အေရးက႑မားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ဆကစပသညအခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

ေရႊထတလပမႈ လပငနးမား မစတငမ ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည သကဆငရာၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းသ႔သတငးပ႔ရမညျဖစ ခြငျပသတမတထားေသာ နယေျမအတြငးတြငသာ ဓာတသတက ထတယ ရမည

အျခားဓာတသတသယဇာတမားႏင ေရးေဟာငးအေမြအႏစအရာဝတမားက လပကြကတြငေတြ႔ရပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ ခကခငးသတငးပ႔ရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည ခန႔အပထားေသာအလပသမားအားလး အမည အသက ႏငငသား စစစေရးကတျပားအမတႏငလပစာမားအား KNU ၿမ႕နယအပခပေရး႐းသ႔ တငျပရမည

ျပငးထနေသာထခကဒဏရာ သ႔မဟတ ေသဆးမႈျဖစပြားပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ သတငးပ႔ရမည ေလာေၾကးအား KNU မ သတမတထားသည အလပသမားေလာေၾကး နညးဥပေဒမားႏငအည ခြငျပမန႔ကငေဆာငသမေပးရမည

သစေတာေျမတြငရသည သစပငမားကခတလရမညဆပါက သကဆငရာ KNU သစေတာဌာနမ ႀကတင ခြငျပခကအား ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသမ ရယထားရမည

လပကြကတြင ခတလထားေသာ မညသညသစပငမားကမဆ KNU သစေတာဌာနမ သတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးျဖင ဝယယရမည

ဓာတသတထတလပေနစဥအေတာအတြငး လအပေသာ ပတဝနကငထနးသမးေရးႏင ကာကြယေစာင ေရာကေရးစမခကမား မးေဘးႏငပတဝနးကငညစညမးမႈ တားဆးကာကြယေရးစမခကမားအား အေကာင အထညေဖာရန ကတျပထားသညမားက စနစတကလပေဆာငရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU ၿမ႕နယသတတြငးေကာမတက အခြနေပးေဆာငရမညျဖစကာ နညးဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာ ကစၥရပမားအတြက ျပစဒဏမား ခမတခရမည

ပဋပကၡဓာတသတမား

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညး (NGO) တစချဖစသည Global Witness ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တစႏစတညးအတြက ျမနမာေကာကစမးထတလပမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘလ တနဖးရခသညဟ ခန႔မနးခသည435 ဤအစရငခစာအရ တငးျပညတစျပညလးအတြက GDP ထကဝကႏငညမေသာ ယငးေငြမားသညေဒသခမားႏငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးမႈတြင ထညဝငရမညအစား လကရတြင ပဋပကၡအပစမားႏင ပဋပကၡဖနတး ေနသမား (အထးသျဖင ကခငျပညနယတြင) ဘ႑ာေငြမားအတြက ျဖညတငးေပးေနသညဟဆႏငသည

434 MCRB ကြငးဆငးေလလာခက ၂ဝ၁၆435 Global Witness ေကာကစမး ျမနမာႏငငအၾကးမားဆး လႈဝကခက ေအာကတဘာလ ၂၃ ရက ၂ဝ၁၅

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 245

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 3: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ခႏစတြင ယငးေနရာပငအရပသားကန႔ကြက ဆႏၵျပသေဒၚခငဝငးေသဆးခမႈတ႔426 ကသ႔ေသာ အၾကမးဖကမႈမား ပါဝငသည

တငးရငးသားလကနကကငပဋပကၡ

၁၉၄၈ ခႏစတြင လြတလပေရးရၿပးေနာက နယစပေဒသမားမ တငးရငးသားလနညးစ လကနကကင အတကအခ အပစမားႏင အလယပငးေဒသ ဗမာႀကးစးေသာအစးရတ႔အၾကား လကနကကငပဋပကၡမား ျဖစ ပြားခၾကသည427 ျမနမာစစတပသည ဆယစႏစမားစြာၾကာျမငစြာ တငးရငးသားလနညးစ အတကအခ လကနကကငအဖြ႔ အစညးမားအေပၚ တ႔ဆငႏႊခသည ေသာငးကနးသႏႈငနငးေရးတကပြမားတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမးစႏင ႏငငတကာလသားခငးစာနာေထာကထားမႈဆငရာဥပေဒတ႔က ခးေဖာကမႈမားကးလြနခသည တပဖြ႔မား တငးရငးသားလနညးစေကးရြာမားက ဝငေရာကၾကေသာအခါ အရပသားမားအား အတငးအၾကပခငးေစျခငး (အထးသျဖင ေပၚတာဆြျခငး) အစားအစာႏငအေထာကအပမား ေခာဆြျခငး အရပသားမားအား သတျဖတျခငး ႏပစကျခငးႏင တ႔အား အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးျခငးတ႔ လပေဆာငၾကသည လကနကကငတငးရငးသားလနညးစအတကအခအဖြ႔မားသည အစးရစစတပေလာကမဆးေသာလညး တ႔တြင အာဏာအလြသးစားျပမႈမားရခ ၾကသည428 တငးရငးသားတ႔နစနာမႈမားမာ ေဖာျပပါ ခးေဖာကမႈမားကးလြနခရသညအျပင ကယပငအပခပ ခြငမရျခငးႏင ဗဟအစးရႏငသယဇာတခြေဝမႈ ခြျခားဆကဆခရျခငးႏငဝငးပယခရျခငး ဘာသာေရးလြတလပခြင မရျခငးႏင တငးရငးသားလနညးစ ဘာသာစကားမားျဖင ပညာသငၾကားခြငမရျခငး စသညတ႔မာ အဓကျဖစသည

ပဋပကၡႏင ဖယထားခရျခငးမားသည ဆငးရမြေတၿပးျဖစေသာ တငးရငးသားနယစပေဒသမားတြင စးပြားေရးဖြ႔ ၿဖးမႈက အႀကးအကယအဟန႔အတားျဖစခသည သာဓကအားျဖင ခငးျပညနယမလဥးေရ ၇၃ ရခငျပည နယမလဥးေရ ၄၄ (ကမာၻ႔ဘဏ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၇၇၉) ႏင ရမးျပညနယမ လဥးေရ ၃၃ တ႔သည ဆငးရမြေတမႈမဥးေၾကာငးေအာကတြင ေနထငၾကသည တစႏငငလးအတငးအတာအရ ဆငးရမြေတမႈႏႈနးသည ၂၆ ျဖစသည(ကမာၻ႔ဘဏ ၂ဝ၁၄ ခႏစ အခကအလကျပနလညသးသပမႈက ၃၇၅ အျဖစတြကခကခသည)429

တစႏငငလးပစခတတကခကမႈ ရပစေရးသေဘာတစာခပ (NCA)

၂ဝ၁၅ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျပညေထာငစအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ (၈) ဖြ႔အၾကားတြင NCA လကမတေရးထးခၾကသည အျခားအဖြ႔ဆယဖြ႔မားမ လကမတေရးထးရန ျငငးဆခၾကသည430 NCA သည ႏစဥးႏစဖကအပစ အခတရပစမႈ ၁၅ ခလးအား တေပါငးတညျဖစေစရန ႏငငေရး လမးျပေျမပ တစခစတငရနႏင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥ ေနာကဆကတြအဆငျဖစေသာ ႏငငေရးစကားဝငး အတြက စညးမဥးစညးကမးမားခမတရန တ႔အားရညရြယပါသည က အရပဖကေစာငၾကည စစေဆးမႈမားပါဝငသည အပစအခတရပစေရး ခးေဖာက မႈမားအား ပးေပါငးႀကးၾကပရနႏင ေဖာထတရနနညးလမးတစရပကလညး ေဖာေဆာငေပးသည431 NCA လကမတထးထားသည အဖြ႔မား ႏစဥးႏစဖက ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညခကရရထားေသာလညး

426 ႏငငတကာ လြတျငမးခမးသာခြငအဖြ႕ စးပြားေရးလပေဆာငရန ဖြငထားျပး ၂ဝ၁၅427 အစးရႏငဗကပအၾကား လကနကကငပဋပကၡမား စတငျဖစပြားခသည428 For a full discussion of the human rights situation in the counter-insurgency context see reports from Amnesty International from 1988

ndash 2008 Human Rights Watch and the OHCHR Reports of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar429 ADB ႏငငႏငၾကားျဖတပးေပါငးေဆာငရြကေရးဗဟာ ျမနမာႏငင ၂ဝ၁၂ - ၂ဝ၁၄ ဆငးရမြေတမႈက သးသပျခငး (အကဥးခပ) ၂ဝ၁၂ ျမနမာတငးမစ

သတငးအခကအလကမားရရလာမႈသည ဆငးရမြေတမႈက ေျပာငးလေစသည ေမလ ၁၉ ရကေန႔ ၂ဝ၁၄430 ၂ဝ၁၅ ခႏစ တစႏငငလး အပစအခတရပစေရးစာခပ431 ႏငငတကာ အတဒကၡကညေရးအဖြ႕ ျမနမာႏငင ျငမးခမးေရးလပငနးစဥမား ႏငငေရးစကားဝငးသ႔ ေရာကရေရး ေအာကတဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

စာမကႏာ ၂

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 243

NCA က လကမတမထးသညအဖြ႔မားႏင အစးရတပဖြ႔မားအား လကရအခနထတကခကေနဆျဖစၿပး အဖြ႔မား အားလးအပါအဝင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား အဓကအေလးထားစရာကစၥႏငစတဝငစားမႈမာ တ႔နယနမတအတြငး ထနးခပထားေသာ သဘာဝသယဇာတမားက စမခန႔ခြရနႏငပတသက မတေသာ သေဘာတညမႈတစခ လအပခကပငျဖစသည NLD အစးရသည ၂၁ရာစ ပငလညလာခအရ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၇ ခႏစတ႔တြင ညလာခႏစခ ကငးပခၿပးျဖစေသာလညး ဆကလကလပေဆာငသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားမာ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ၾကန႔ၾကာေနသည432 သ႔ေသာ ေနာကထပအဖြ႔ ၂ ဖြ႔ျဖစသည မြန ႏင လားဟတ႔သည ၂ဝ၁၈ခႏစတြင NCA က လကမတထးခ အဖြ႔ ေပါငး ၁ဝ ဖြ႔အထ လကမတေရးထးၿပးျဖစသည433

NCA အပဒခြ ၂၅(က) အရ သကဆငရာ (အတအကသတမတမထားေသာ) အပစရပနယေျမမားအတြငး လမႈေရးႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈအပါအဝင ယငးနယေျမမားတြင လကေတြ႔အပခပေနေသာ လကနကကငအဖြ႔အစညး မား အာဏာရေနသည အကးအေျပာငးၾကားကာလတစရပက အသအမတ ျပထားပါသည လကမတေရးထးခ ေသာအဖြ႔မားသည အရပသားမား ကနးမာေရးႏငပညာေရး ပတဝနးကငထနးသမးေရး တငးရငးသားလမး မား ယဥေကးမႈမားထနးသမးေစာငေရာကေရးတ႔ႏင စပလဥး ပမေကာငးမြနသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈရလာဒမားရရရန အတတကြပးေပါငးလပကငၾကရနႏင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈက တကဖကရန ကတကဝတျပထားၾကသည

NCA သည သယဇာတခြေဝမႈ သ႔မဟတ သယဇာတအပခပမႈအား ဗဟခပကငမႈေလာခရန မေဖာျပဘ သကဆင ရာတငးရငးသားအဖြ႔အစညးမား ေဒသမားအတြငးသာ အတအကျဖစေသာ တာဝနမားက အေကာငအထည ေဖာမႈအား ျပညေထာငစအစးရႏင EAO တ႔သာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ နညးလမးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကရမညဟ ေဖာျပပါရသည ဤသညမာ EAO မားအား တ႔စစေရးအရထနးခပထားသည ေဒသမားတြငသာမက တ႔ ဩဇာအာဏာရသည သကဆငရာနယေျမမားအားအကးသကေရာကမည မဝါဒမားအေပၚ ပမႀကးမားသညဩဇာ ေပးအပျခငးဟ နားလညႏငသည NCA အပဒခြ ၂၅(ခ) အရ အပစရပေဒသအတြငး ေဒသချပညသလထအေပၚ အကးသကေရာကမႈႀကးမားေသာ စမကနးမားလပေဆာငရနရပါက တ႔စစဥမႈသည EITI စႏႈနး (Sic) ႏငအည ေဒသချပညသလထႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသြားရန ဟေဖာျပထားပါသည

ဓာတသတတးေဖာထတလပေရးလပငနးမားအား တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား စမအပခပမႈ

ကြငးဆငးေလလာသညအခနတြင MRCB မ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး ၁ဝ ဖြ႔ေကာႏင အစးရစစတပ တပဖြ႔မားက သယဇာတမားအား စမခန႔ခြမႈမားလပေဆာငေနသညက ေလလာေတြ႔ရခပါသည EAO မား ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ စမအပခပမႈနညးလမးမားမာ ေခတမ နညးစနစကေသာ နညးဥပေဒ မားႏင လအပခကမားသည ႀကသလေဆာငရြကသည ခဥးကပမႈမားကသ႔ ေရာေႏာေထြျပားလကရသည ၿခငသးသပရလင EAO တ႔အပခပမႈသည ပတဝနးကငႏငလမႈေရး ကာကြယထနးသမးမႈမားထက ဘ႑ေရး အစအမမားကသာ ပမအာရစကသညဟဆႏငပါသည သ႔ေသာ ေလးေထာငဇယားကြက ၂၄ တြငေဖာျပထားသက သ႔ EAO မားမာ တ႔ သဘာဝသယဇာတစမအပခပမႈ အေလအကငမားတြင ပတဝနးကငႏငလမႈေရးက႑မားက ရငးလငးစြာထညသြငးထားသည စနစကေသာ နညးလမးမားရသညက ေတြ႔ရသည

432 ပပေႏြးေႏြးျဖစေပၚခေသာ တကခကမႈမားသည ျငမးခမးေရးခရးစဥက ေႏာကေႏးေစပါသည VOA ဇနနဝါရလ ၁ဝ ၂ဝ၁၈433 သးသပခက မြနႏငလားဟအဖြ႕မား NCA လကမတထးေသာေၾကာငၿငမခမးေရးေကာမရငသည အႏငရေနျခငးျဖစသည ဧရာဝတ ေဖေဖာဝါရ ၁၃ ၂ဝ၁၈

ခႏစ

244 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေလးေထာငဇယားကြက၂၄ ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ လငစငမားအတြက နညးဥပေဒမားႏင စဥးမဥးမား 434

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တြင တ႔ထနးခပနယေျမမားတြငကငသးသည နညးဥပေဒႏငစညးမဥး အခ႕ရသည407 ယငးတ႔ တြင KNU မ ခြငျပေသာ သတတြငးခြငျပမန႔ ကငေဆာငထားသည တသးပဂၢလမား ႏငကမၸဏမားအတြကသကေရာကေသာ နညးဥပေဒမားပါဝငသည ပတဝနးကင လမႈေရးႏငလ႕အခြင အေရးက႑မားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ဆကစပသညအခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

ေရႊထတလပမႈ လပငနးမား မစတငမ ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည သကဆငရာၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းသ႔သတငးပ႔ရမညျဖစ ခြငျပသတမတထားေသာ နယေျမအတြငးတြငသာ ဓာတသတက ထတယ ရမည

အျခားဓာတသတသယဇာတမားႏင ေရးေဟာငးအေမြအႏစအရာဝတမားက လပကြကတြငေတြ႔ရပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ ခကခငးသတငးပ႔ရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည ခန႔အပထားေသာအလပသမားအားလး အမည အသက ႏငငသား စစစေရးကတျပားအမတႏငလပစာမားအား KNU ၿမ႕နယအပခပေရး႐းသ႔ တငျပရမည

ျပငးထနေသာထခကဒဏရာ သ႔မဟတ ေသဆးမႈျဖစပြားပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ သတငးပ႔ရမည ေလာေၾကးအား KNU မ သတမတထားသည အလပသမားေလာေၾကး နညးဥပေဒမားႏငအည ခြငျပမန႔ကငေဆာငသမေပးရမည

သစေတာေျမတြငရသည သစပငမားကခတလရမညဆပါက သကဆငရာ KNU သစေတာဌာနမ ႀကတင ခြငျပခကအား ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသမ ရယထားရမည

လပကြကတြင ခတလထားေသာ မညသညသစပငမားကမဆ KNU သစေတာဌာနမ သတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးျဖင ဝယယရမည

ဓာတသတထတလပေနစဥအေတာအတြငး လအပေသာ ပတဝနကငထနးသမးေရးႏင ကာကြယေစာင ေရာကေရးစမခကမား မးေဘးႏငပတဝနးကငညစညမးမႈ တားဆးကာကြယေရးစမခကမားအား အေကာင အထညေဖာရန ကတျပထားသညမားက စနစတကလပေဆာငရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU ၿမ႕နယသတတြငးေကာမတက အခြနေပးေဆာငရမညျဖစကာ နညးဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာ ကစၥရပမားအတြက ျပစဒဏမား ခမတခရမည

ပဋပကၡဓာတသတမား

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညး (NGO) တစချဖစသည Global Witness ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တစႏစတညးအတြက ျမနမာေကာကစမးထတလပမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘလ တနဖးရခသညဟ ခန႔မနးခသည435 ဤအစရငခစာအရ တငးျပညတစျပညလးအတြက GDP ထကဝကႏငညမေသာ ယငးေငြမားသညေဒသခမားႏငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးမႈတြင ထညဝငရမညအစား လကရတြင ပဋပကၡအပစမားႏင ပဋပကၡဖနတး ေနသမား (အထးသျဖင ကခငျပညနယတြင) ဘ႑ာေငြမားအတြက ျဖညတငးေပးေနသညဟဆႏငသည

434 MCRB ကြငးဆငးေလလာခက ၂ဝ၁၆435 Global Witness ေကာကစမး ျမနမာႏငငအၾကးမားဆး လႈဝကခက ေအာကတဘာလ ၂၃ ရက ၂ဝ၁၅

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 245

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 4: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

NCA က လကမတမထးသညအဖြ႔မားႏင အစးရတပဖြ႔မားအား လကရအခနထတကခကေနဆျဖစၿပး အဖြ႔မား အားလးအပါအဝင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား အဓကအေလးထားစရာကစၥႏငစတဝငစားမႈမာ တ႔နယနမတအတြငး ထနးခပထားေသာ သဘာဝသယဇာတမားက စမခန႔ခြရနႏငပတသက မတေသာ သေဘာတညမႈတစခ လအပခကပငျဖစသည NLD အစးရသည ၂၁ရာစ ပငလညလာခအရ ၂ဝ၁၆ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၇ ခႏစတ႔တြင ညလာခႏစခ ကငးပခၿပးျဖစေသာလညး ဆကလကလပေဆာငသည ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားမာ အေၾကာငးအမးမးေၾကာင ၾကန႔ၾကာေနသည432 သ႔ေသာ ေနာကထပအဖြ႔ ၂ ဖြ႔ျဖစသည မြန ႏင လားဟတ႔သည ၂ဝ၁၈ခႏစတြင NCA က လကမတထးခ အဖြ႔ ေပါငး ၁ဝ ဖြ႔အထ လကမတေရးထးၿပးျဖစသည433

NCA အပဒခြ ၂၅(က) အရ သကဆငရာ (အတအကသတမတမထားေသာ) အပစရပနယေျမမားအတြငး လမႈေရးႏင စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈအပါအဝင ယငးနယေျမမားတြင လကေတြ႔အပခပေနေသာ လကနကကငအဖြ႔အစညး မား အာဏာရေနသည အကးအေျပာငးၾကားကာလတစရပက အသအမတ ျပထားပါသည လကမတေရးထးခ ေသာအဖြ႔မားသည အရပသားမား ကနးမာေရးႏငပညာေရး ပတဝနးကငထနးသမးေရး တငးရငးသားလမး မား ယဥေကးမႈမားထနးသမးေစာငေရာကေရးတ႔ႏင စပလဥး ပမေကာငးမြနသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈရလာဒမားရရရန အတတကြပးေပါငးလပကငၾကရနႏင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈက တကဖကရန ကတကဝတျပထားၾကသည

NCA သည သယဇာတခြေဝမႈ သ႔မဟတ သယဇာတအပခပမႈအား ဗဟခပကငမႈေလာခရန မေဖာျပဘ သကဆင ရာတငးရငးသားအဖြ႔အစညးမား ေဒသမားအတြငးသာ အတအကျဖစေသာ တာဝနမားက အေကာငအထည ေဖာမႈအား ျပညေထာငစအစးရႏင EAO တ႔သာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ နညးလမးျဖင ညႏႈငးေဆာငရြကရမညဟ ေဖာျပပါရသည ဤသညမာ EAO မားအား တ႔စစေရးအရထနးခပထားသည ေဒသမားတြငသာမက တ႔ ဩဇာအာဏာရသည သကဆငရာနယေျမမားအားအကးသကေရာကမည မဝါဒမားအေပၚ ပမႀကးမားသညဩဇာ ေပးအပျခငးဟ နားလညႏငသည NCA အပဒခြ ၂၅(ခ) အရ အပစရပေဒသအတြငး ေဒသချပညသလထအေပၚ အကးသကေရာကမႈႀကးမားေသာ စမကနးမားလပေဆာငရနရပါက တ႔စစဥမႈသည EITI စႏႈနး (Sic) ႏငအည ေဒသချပညသလထႏင ညႏႈငးေဆာငရြကသြားရန ဟေဖာျပထားပါသည

ဓာတသတတးေဖာထတလပေရးလပငနးမားအား တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား စမအပခပမႈ

ကြငးဆငးေလလာသညအခနတြင MRCB မ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး ၁ဝ ဖြ႔ေကာႏင အစးရစစတပ တပဖြ႔မားက သယဇာတမားအား စမခန႔ခြမႈမားလပေဆာငေနသညက ေလလာေတြ႔ရခပါသည EAO မား ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ စမအပခပမႈနညးလမးမားမာ ေခတမ နညးစနစကေသာ နညးဥပေဒ မားႏင လအပခကမားသည ႀကသလေဆာငရြကသည ခဥးကပမႈမားကသ႔ ေရာေႏာေထြျပားလကရသည ၿခငသးသပရလင EAO တ႔အပခပမႈသည ပတဝနးကငႏငလမႈေရး ကာကြယထနးသမးမႈမားထက ဘ႑ေရး အစအမမားကသာ ပမအာရစကသညဟဆႏငပါသည သ႔ေသာ ေလးေထာငဇယားကြက ၂၄ တြငေဖာျပထားသက သ႔ EAO မားမာ တ႔ သဘာဝသယဇာတစမအပခပမႈ အေလအကငမားတြင ပတဝနးကငႏငလမႈေရးက႑မားက ရငးလငးစြာထညသြငးထားသည စနစကေသာ နညးလမးမားရသညက ေတြ႔ရသည

432 ပပေႏြးေႏြးျဖစေပၚခေသာ တကခကမႈမားသည ျငမးခမးေရးခရးစဥက ေႏာကေႏးေစပါသည VOA ဇနနဝါရလ ၁ဝ ၂ဝ၁၈433 သးသပခက မြနႏငလားဟအဖြ႕မား NCA လကမတထးေသာေၾကာငၿငမခမးေရးေကာမရငသည အႏငရေနျခငးျဖစသည ဧရာဝတ ေဖေဖာဝါရ ၁၃ ၂ဝ၁၈

ခႏစ

244 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေလးေထာငဇယားကြက၂၄ ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ လငစငမားအတြက နညးဥပေဒမားႏင စဥးမဥးမား 434

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တြင တ႔ထနးခပနယေျမမားတြငကငသးသည နညးဥပေဒႏငစညးမဥး အခ႕ရသည407 ယငးတ႔ တြင KNU မ ခြငျပေသာ သတတြငးခြငျပမန႔ ကငေဆာငထားသည တသးပဂၢလမား ႏငကမၸဏမားအတြကသကေရာကေသာ နညးဥပေဒမားပါဝငသည ပတဝနးကင လမႈေရးႏငလ႕အခြင အေရးက႑မားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ဆကစပသညအခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

ေရႊထတလပမႈ လပငနးမား မစတငမ ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည သကဆငရာၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းသ႔သတငးပ႔ရမညျဖစ ခြငျပသတမတထားေသာ နယေျမအတြငးတြငသာ ဓာတသတက ထတယ ရမည

အျခားဓာတသတသယဇာတမားႏင ေရးေဟာငးအေမြအႏစအရာဝတမားက လပကြကတြငေတြ႔ရပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ ခကခငးသတငးပ႔ရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည ခန႔အပထားေသာအလပသမားအားလး အမည အသက ႏငငသား စစစေရးကတျပားအမတႏငလပစာမားအား KNU ၿမ႕နယအပခပေရး႐းသ႔ တငျပရမည

ျပငးထနေသာထခကဒဏရာ သ႔မဟတ ေသဆးမႈျဖစပြားပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ သတငးပ႔ရမည ေလာေၾကးအား KNU မ သတမတထားသည အလပသမားေလာေၾကး နညးဥပေဒမားႏငအည ခြငျပမန႔ကငေဆာငသမေပးရမည

သစေတာေျမတြငရသည သစပငမားကခတလရမညဆပါက သကဆငရာ KNU သစေတာဌာနမ ႀကတင ခြငျပခကအား ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသမ ရယထားရမည

လပကြကတြင ခတလထားေသာ မညသညသစပငမားကမဆ KNU သစေတာဌာနမ သတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးျဖင ဝယယရမည

ဓာတသတထတလပေနစဥအေတာအတြငး လအပေသာ ပတဝနကငထနးသမးေရးႏင ကာကြယေစာင ေရာကေရးစမခကမား မးေဘးႏငပတဝနးကငညစညမးမႈ တားဆးကာကြယေရးစမခကမားအား အေကာင အထညေဖာရန ကတျပထားသညမားက စနစတကလပေဆာငရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU ၿမ႕နယသတတြငးေကာမတက အခြနေပးေဆာငရမညျဖစကာ နညးဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာ ကစၥရပမားအတြက ျပစဒဏမား ခမတခရမည

ပဋပကၡဓာတသတမား

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညး (NGO) တစချဖစသည Global Witness ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တစႏစတညးအတြက ျမနမာေကာကစမးထတလပမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘလ တနဖးရခသညဟ ခန႔မနးခသည435 ဤအစရငခစာအရ တငးျပညတစျပညလးအတြက GDP ထကဝကႏငညမေသာ ယငးေငြမားသညေဒသခမားႏငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးမႈတြင ထညဝငရမညအစား လကရတြင ပဋပကၡအပစမားႏင ပဋပကၡဖနတး ေနသမား (အထးသျဖင ကခငျပညနယတြင) ဘ႑ာေငြမားအတြက ျဖညတငးေပးေနသညဟဆႏငသည

434 MCRB ကြငးဆငးေလလာခက ၂ဝ၁၆435 Global Witness ေကာကစမး ျမနမာႏငငအၾကးမားဆး လႈဝကခက ေအာကတဘာလ ၂၃ ရက ၂ဝ၁၅

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 245

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 5: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ေလးေထာငဇယားကြက၂၄ ကရငအမးသားအစညးအ႐း (KNU) ဓာတသတတးေဖာထတလပမႈဆငရာ လငစငမားအတြက နညးဥပေဒမားႏင စဥးမဥးမား 434

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တြင တ႔ထနးခပနယေျမမားတြငကငသးသည နညးဥပေဒႏငစညးမဥး အခ႕ရသည407 ယငးတ႔ တြင KNU မ ခြငျပေသာ သတတြငးခြငျပမန႔ ကငေဆာငထားသည တသးပဂၢလမား ႏငကမၸဏမားအတြကသကေရာကေသာ နညးဥပေဒမားပါဝငသည ပတဝနးကင လမႈေရးႏငလ႕အခြင အေရးက႑မားအား စမခန႔ခြျခငးႏင ဆကစပသညအခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါဝငသည

ေရႊထတလပမႈ လပငနးမား မစတငမ ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည သကဆငရာၿမ႕နယအပခပေရးမး႐းသ႔သတငးပ႔ရမညျဖစ ခြငျပသတမတထားေသာ နယေျမအတြငးတြငသာ ဓာတသတက ထတယ ရမည

အျခားဓာတသတသယဇာတမားႏင ေရးေဟာငးအေမြအႏစအရာဝတမားက လပကြကတြငေတြ႔ရပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ ခကခငးသတငးပ႔ရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည ခန႔အပထားေသာအလပသမားအားလး အမည အသက ႏငငသား စစစေရးကတျပားအမတႏငလပစာမားအား KNU ၿမ႕နယအပခပေရး႐းသ႔ တငျပရမည

ျပငးထနေသာထခကဒဏရာ သ႔မဟတ ေသဆးမႈျဖစပြားပါက ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU သတတြငးဌာနသ႔ သတငးပ႔ရမည ေလာေၾကးအား KNU မ သတမတထားသည အလပသမားေလာေၾကး နညးဥပေဒမားႏငအည ခြငျပမန႔ကငေဆာငသမေပးရမည

သစေတာေျမတြငရသည သစပငမားကခတလရမညဆပါက သကဆငရာ KNU သစေတာဌာနမ ႀကတင ခြငျပခကအား ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသမ ရယထားရမည

လပကြကတြင ခတလထားေသာ မညသညသစပငမားကမဆ KNU သစေတာဌာနမ သတမတထားေသာ ေဈးႏႈနးျဖင ဝယယရမည

ဓာတသတထတလပေနစဥအေတာအတြငး လအပေသာ ပတဝနကငထနးသမးေရးႏင ကာကြယေစာင ေရာကေရးစမခကမား မးေဘးႏငပတဝနးကငညစညမးမႈ တားဆးကာကြယေရးစမခကမားအား အေကာင အထညေဖာရန ကတျပထားသညမားက စနစတကလပေဆာငရမည

ခြငျပမန႔ကငေဆာငထားသသည KNU ၿမ႕နယသတတြငးေကာမတက အခြနေပးေဆာငရမညျဖစကာ နညးဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာ ကစၥရပမားအတြက ျပစဒဏမား ခမတခရမည

ပဋပကၡဓာတသတမား

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညး (NGO) တစချဖစသည Global Witness ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာအရ ၂ဝ၁၄ ခႏစ တစႏစတညးအတြက ျမနမာေကာကစမးထတလပမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ ၃၁ ဘလ တနဖးရခသညဟ ခန႔မနးခသည435 ဤအစရငခစာအရ တငးျပညတစျပညလးအတြက GDP ထကဝကႏငညမေသာ ယငးေငြမားသညေဒသခမားႏငႏငငေတာဖြ႔ၿဖးမႈတြင ထညဝငရမညအစား လကရတြင ပဋပကၡအပစမားႏင ပဋပကၡဖနတး ေနသမား (အထးသျဖင ကခငျပညနယတြင) ဘ႑ာေငြမားအတြက ျဖညတငးေပးေနသညဟဆႏငသည

434 MCRB ကြငးဆငးေလလာခက ၂ဝ၁၆435 Global Witness ေကာကစမး ျမနမာႏငငအၾကးမားဆး လႈဝကခက ေအာကတဘာလ ၂၃ ရက ၂ဝ၁၅

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 245

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 6: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ဤသေတသနလပငနးမ ျမနမာေကာကစမးလပငနးကသာ ပဋပကၡႏငအဂတလကစားမႈတ႔ႏငဆငသည ဆကစပ မႈကျပႏငေသာလညး အျခားသယဇာတမားႏငပဋပကၡအၾကား ဆကသြယခကမာမ ရငးလငးမႈမရေပ ပမာဏ အတအကမသရေသာလညး ရမးျပညနယမ ldquoဝrdquo ျပည ေသြးစညးညညြတေရးတပမေတာ (UWSA) ထနး ခပနယေျမတြင ခမျဖအေျမာကအမား ထတလပေနသည ဤနယေျမအတြက မညသညလပငနးလငစငမ ေနျပညေတာက ထတေပးထားသည မဟတပါ ဤနယေျမမထြကရေသာ ထတလပမႈမားအား တ႐တႏငငတြငရ ေသာ သတသန႔စငစက႐မားသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငသညဟ ယဆရသည436

စကမႈကနၾကမး ေရႊ ခမျဖႏင အၿဖကနကကသ႔ေသာ ဓာတသတမားမာ ေယဘယအားျဖင သမား႐းက ပဋပကၡ ျဖစေစေသာ ဓာတသတမားႏငႏႈငးစာလင ပဋပကၡအေျခအေနမားေပၚတြင ပနညးပါးေသာ သကေရာကမႈႏင အားနညးသည ဆကစပမႈရသညဟယဆရသည ထးေကာကကသ႔ေသာ တနဖးႏငအေလးခနအခး ပမျမငမား သည သတမားမာ ေခါငးပျဖတရနႏင ေမာငခလပရနမလြယကေပ437 ထသ႔ျဖစေသာလညး ေရႊသတ႐ငးဆင တကသန႔စငမႈအတြက ဆငရာႏဒတြငေပာဝငျခငးလပငနးစဥႏင ထးေကာကထတကနမား (CaO) အသးျပမႈတြင ဓာတသတေခါငးပျဖတမႈသည ေနာကဆးတြင လကနကကငပဋပကၡမားအတြက ဘ႑ေငြျဖညတငးေပးေနေသာ ဝငေငြစးေၾကာငး တစစတတစပငးျဖစေနဆဟ အဓပၸာယရ ေကာကယႏငသည ထးေကာကထတယမႈ က႑ သညလညး ပဋပကၡျဖစပြားခေသာေဒသမားတြင ႀကးထြားလာေနသည အထးသျဖင ယငးမာ ကရငႏငမြနျပည နယမားတြငျဖစ EAO မားႏငဆကစပမႈရေသာ ကမၸဏမားပါဝငေလရသည438

စစတပႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမားျဖစသည UMEHL ႏင MEC တ႔သည ထးေကာကဘလပ ေျမလပငနး ခမျဖတးေဖာထတလပမႈႏင ဤ SWIA တြငမပါဝငေသာ အျခားသတအမးအစားမားတးေဖာထတ လပမႈတြင လညး တရားဝငပါဝငေနသည439

တရားမဝငဓာတသတတးေဖာမႈ ကးေကာမႈႏင ၿငမးခမးစြာကန႔ကြကဆႏၵျပမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ဥပေဒမေဘာင

၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ျပနလညျပငဆငထားေသာ ျမနမာသတတြငးဥပေဒသည တရားဝငသတတးေဖာထတလပမႈ ခြငျပမန႔မရဘ လပငနးလပကငေနေၾကာငးေတြ႔ရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသမားက ပမၾကာျမင ေသာေထာငဒဏ ပမႀကးျမငေသာေငြဒဏမားျဖင ပစဒဏမားႀကးေလးပါသည

(အပငး၂-ျမနမာႏငငရ ဓာတသတတးေဖာမႈက ၾကညရႈပါ) ထ႔အျပင သတတြငးဥပေဒအရ သတတြငးလပကြက ေျမေပၚတြင ကးေကာမႈႏင ပတသကေသာ စညးကမးခကမားပါရသည

ျမနမာႏငင အသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမားသည အေျခခအခြငအေရးမားက ခးေဖာကေစေၾကာငး သြားေရာကေလလာခေသာ သတတြငးတညရာတစခမကတြင ေလလာေတြ႔ရရသည Internaltional Commis-sion of Jurists အဆအရ အသေရဖကမႈသည ျမနမာႏငငတြငတရားမမႈမဟတဘ ရာဇဝတမႈကးလြနျခငး ျဖစသညဟေသာအခကႏင ဆကစပေနသညဖမးဆးမႈ ခပေႏာငမႈ ရာဇဝတမႈမား အျဖစအမႈရငဆငရျခငးႏင ေထာငကေနသညကာလတ႔အလားအလာသည လြတလပစြာထငျမငခကအား ထတေဖာခြငႏငသတငးဖလယျခငးတ႔အား ေျခာကလန႔ေနသည ထ႔အျပင ျမနမာတရားေရး ယငးကသ႔ေသာ အသေရဖကမႈမားက သမာ သမတကမႈႏင ကၽြမးကငမႈတ႔ျဖငစစေဆးရန ႐နးကနေနရျခငးေၾကာင ဥပေဒခးေဖာကမႈမားသည ပမ ႀကးထြား

436 ဧရာဝတ lsquoဝrsquo ခမျဖထတလပေရး အရနကလာသည ေအာကတဘာလ ၁၈ ၂ဝ၁၆ ျမနမာႏငငမ ခမျဖမား ဟသည ေခါငးစဥျဖင ယနနခမျဖသတကမၸဏ ထတျပနခက ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၆ ခႏစ

437 ကမၻာကလသမဂၢတကသလ အရငးအျမစမား တနးတညစြာမေေဝမႈ ပဋပကၡကနစာ ဧၿပလ ၂ဝ၁၆438 ကရငရြာမား ေတာငမားအကာအကြယရရရန ဆေတာငး ကရငသတငး ၂၉ မတလ ၂ဝ၁၆439 ျမနမာတငးမစ စစတပသည တယလကြနးက႑ ေရြ႕လားေအာငျပလပသည ၃၁ ဇလႈငလ ၂ဝ၁၃

246 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 7: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

လာသည440

ရာဇသတႀကး ပဒမ ၁၄၃ တြင ဥပေဒႏငဆန႔ကငေသာ အစအေဝးျပလပမႈ ပဒမ ၁၄၅ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ အစအေဝးတြင လာေရာကပးေပါငးမႈ သ႔မဟတ ဆကလကလပေဆာငမႈႏငပဒမ ၁၄၇ တြင ဆပအၾကြမႈတ႔ ပါဝင သည ျမနမာရာဇသတႀကးဥပေဒသည ေဖာျပပါအတငး ကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတထားသည ယခငက လညး ဤကန႔သတခကက လကပေတာငးေတာငမ တ႐တပင ဝမေပါငကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကေနမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကေသာ ေကာငးသား ၇ဝ ဝနးကငအား တရားစြဆရန အသးခခသည441

(ခ) ကြငးဆငးေလလာမႈမ ေတြ႔ရခကမား

ကြငးဆငးေလလာမႈမေတြ႔ရေသာ ပဋပကၡႏင လၿခေရးတ႔ျဖငဆကစပေနေသာ အဓကအေၾကာငးအရာမားက ေအာကတြင အကဥးခပေဖာျပထားသည

ကမၸဏႏင ရပရြာလထမား ပဋပကၡႏင လကနကကငအဖြ႔မား လႊမးမးမႈမား ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြင ႏင လၿခခြင အခြငအေရး လြတလပစြာထတေဖာခြငႏင သတငးအခကအလက လြတလပခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ ဖြ႔ပငခြင

ကမၸဏႏငရပရြာလထမား ပဋပကၡ သြားေရာကေလလာခေသာ ေနရာအမားစတြငကမၸဏႏင ရပရြာလထ မားၾကား ပဋပကၡမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားၾကသည ကမၸဏလပငနးမားႏငဆကစပေနေသာ ေျမသမးမႈမားႏငရပရြာအသငးအဝငး ေျမယာမမႈ ပတဝနးကငထခကပကစးမႈႏင သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမား ေဒသခလထအား အဆငနမသည အေျခခအလပအကငမားတြင ခန႔ထားျခငးစေသာ ကစၥရပ မားက မၾကာခဏၾကားသရေသာလညး အထကေဖာျပပါကသ႔ ရပရြာလထႏင ကမၸဏမားၾကားျပနာ မရပါဟ ေဒသခမားကေျပာၾကားခသည ကမၸဏအပခပေရးပငးသည ရပရြာလထအမားစႏင ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားႏငရနအတြက ေကးရြာအႀကးအကမား ရပမရပဖတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးထားေလရပါသည သ႔ေသာ သတတြငးအေျမာကအျမားတြင (အထးသျဖငအႀကးစားသတတြငးမားႏင အနးတဝကတြငတညရေသာ ေကးရြာမား) ေကးရြာေခါငးေဆာငမားသည ကမၸဏအပခပေရးပငးႏင နးကပလြနးေသာ ဆကဆေရးရသညဟခစားရေၾကာငးႏင တစခါတစရ တ႔အေပၚ ကမၸဏမ အခြငေပး သည အကးအျမတမားအေၾကာငးက ေျပာျပၾကသည ေကးလကေခါငးေဆာငမားသညလညး မၾကာခဏ ဆသလ ယငးကသ႔ေသာ ဆကဆေရးမားမ တ႔အတြက ကယပင ေငြေၾကးအကးအျမတမားရၾကသည ဓာတသတတးေဖာေရးကမၸဏမားသည ပဋပကၡသကေရာကေနေသာေနရာမားတြငရေသာ သတတးေဖာရ မညေျမအားရယရန EAO မားႏငပးေပါငးၾကသညကေတြ႔ရသည ေနရာတစခတြင ရြာသားမား ေျပာျပ ခကအရ ကမၸဏသည EAO မားႏင ဆကႏြယမႈမားရၿပး ေဒသအေပၚက ကမၸဏၿခမးေျခာကမႈမားရ ေၾကာငးက ေျပာျပခၾကသည အႀကးစားသတသန႔စငသည လပငနးတစေနရာတြင ကမၸဏအေနျဖင စက႐ေဆာကလပမညေျမက EAO တစဖြ႕ထမ တက႐ကဝယယခသည ေဒသခလ႔အသငးအဝငးမား ရငး ျပခကအရ ထသမးယခေသာေျမမာ ယခငက စကပးေျမျဖစေၾကာငး အခငအမာဆၾကသည

440 ICJ ျမနမာႏငင ျမနမာႏငငအသေရဖကမႈဆငရာ ျပစမႈဥပေဒမား အကဥးခပေလလာတငျပခက ၂၆ ႏဝငဘာလ ၂ဝ၁၅ ခႏစ စာမကႏာ ၁441 RFA ရာဇသတၾကးဥပေဒအရ လကပတနးဆႏၵျပပြတြင ေကာငးသား ၇ဝ ခန႕က ျမနမာႏငငတရားရးက တရားစြဆထားသည

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 247

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 8: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႔အစညးမားႏငသ႔မဟတ စစတပ ထနးခပမႈႏငရေနမႈ သြားေရာက ေလလာခေသာ သတတးေဖာထတလပရာေနရာမား ထကဝကေကာမာ EAOမား အျပညအဝ သ႔မဟတ တစစတတစေဒသ အပခပမႈေအာကတြငတညရ သ႔မဟတ စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ သတတး ေဖာေရးကမၸဏမားအသြငျဖင တပအငအား အမားအျပားခထားၾကသညကေတြ႔ရသည ဤသ႔စစတပမား မကျမငတညရေနမႈက လထအတြငး အေၾကာငးတရားကဖနတးသည စးပြားေရးလပငနးမားအေနသည EAOတ႔ျဖင ပးေပါငးသညအခါ အားေကာငးသြားေသာေၾကာင ေကးရြာသ ေကးရြာသားမားအေနျဖငလကတ႔ ျပနျခငးခရမညကေၾကာကသျဖင သေဘာထားကြလြခကမားက ဖြငဟရနတြန႔ဆတသြားေစသည ဤ အခကကပင မေကနပခကမားက တငတနးသညစနစမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငမႈ ရပရြာ အသငးအဝငးမားပါဝငေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားအတြက အတားအဆးမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ကြငးဆငး ေလလာမႈတြငေတြ႔ရသည ရြာသားမားက လကနကကငတပဖြ႔ဝငမားက ၿခမးေျခာကခေၾကာငး သာဓကအခ႕ သရရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားႏင စစတပမ လပ ကငေနေသာကမၸဏမားက ထညသြငးေလလာခပါသည ထသတလပငနးအနးအနားရ ေဒသခမားသည ထ ကသ႔ကမၸဏႏင ျမနမာစစတပ ဆကႏြယမႈမားက သရထားသညအခါ ကမၸဏ လပငနးေဆာငရြကခက မားႏငပတသက ကန႔ကြကဆႏၵျပရန သ႔မဟတ သေဘာထားကြလြမႈကထတေဖာရနအတြက မေျပာဆႏင ေၾကာငး သရရသည တငးရငးသားလနညးစအဖြ႕မားေနထငေသာ ေနရာမားရ လထမားတြင ထကသ႔ စတပပနမႈမားရသညက အထးသျဖင ေတြ႕ျမငရပါသည

သတတးေဖာေရးလပသားမားသည စးရမပပနမႈမားႏင တ႔ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြ ခကမားက တငျပျခငးမျပႏငၾကပါ ျမနမာစစတပမ တပစခနးမားခထားေသာေနရာမား သ႔မဟတ EAO မား လႈပရားေနေသာေဒသမားတြင တပမားႏငကမၸဏတ႔ အျပနအလနအကးျပမႈေနမႈမား တပမားမ ကမၸဏမား အကးစးပြားမားက ကာကြယေစာငေရာကေနမႈမားေၾကာင သတတြငးတြငလပကငေသာ တးေဖာေရးလပသားမားမာ တ႔စးရမပပနမႈမား သ႔မဟတ အလပရငမားႏင သေဘာထားကြလြခကမား က တငျပျခငးမျပႏငေၾကာငးသရရသည ကမၸဏဘကမ တာဝနရသမားမလညး တ႔အေနျဖငလညး လကနကကငတပမား လကတ႔ျပနမညကေၾကာကသျဖင ေတာငးဆမႈက လကေလာရေၾကာငး ေျပာၾက သည

အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပလပကငလကရေသာ စစတပႏငဆကႏြယေနသညကမၸဏမား အား ရပရြာအသကအဝငးမားက ေၾကာကလန႔ၾကသည ေဒသတစခတြင အမတ(၂) သတတြငးႏင ဖကစပ လပကငေနေသာ ကမၸဏတစခသည ရပရြာလထအသကအဝငးတစခလး အသးျပေသာ ေရအရငးအျမစ တစခအား ညစညမးေစခသည ရြာသရြာသားမားက တ႔အသငးအဝငးက နာမကနးျဖစေစေသာ ညစ ညမးမႈအတြက မေကနပခကကထတေဖာမညအစား အးအမကသာ စြန႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာငးသြားလခၾကသညဟ ဆပါသည ဤသ႔ျဖစရသညမာ အမတ(၂) သတတြငးလပငနးသည လၿခေရးဝနထမးမားက ျမနမာစစတပမ စစသားမားအား ငားရမးအသးျပေသာေၾကာင သတတြငးလပငနးအား ေၾကာကရြ႕ၾကေသာေၾကာင ျဖစသညဟဆပါသည ရြာသရြာသားမားမာ မေကနပခကမားကထတေဖာလင အၾကမးဖက လကတန႔ျပနခ ရမညက စးရြ႕ၾကသည ထေနရာတြငပင စစသားငါးေယာကပါဝငေသာ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမားက သတတြငးႏငသတဆငတကသန႔စငသညေနရာမားအနးတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ၾကသညဟ တ႔အသကအဝငးမ သရရသည အျခားသတတးေဖာရာေနရာတစခတြင လ႔အသကအဝနးမ ပါဝငပတသကသမားသည လပငနးကအေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနေသာသ လပငနးကထနးခပသမားျဖစသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနးႏငဖကစပသတတးေဖာထတလပမႈက လပကငေနသည စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏတ႔အၾကားဆကစပမႈက နားမလညၾကေၾကာငးေျပာဆပါသည ဤ

248 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 9: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ေဒသတြင လပငနးလပကငေနၾကေသာ အေသးစားသတတးေဖာသည ကမၸဏမားအေနျဖင ဓာတသတ တးေဖာထတလပေနေသာ ႏငငေတာပင စးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ႏင စစတပႏငဆကႏြယေနေသာ ကမၸဏမားအၾကား ကနထ႐ကစာခပပါ ပတသကမႈႏင တာဝနခြေဝမႈမားက ရငးရငးလငးလငး မသၾက ေၾကာငး ေျပာျပၾကပါသည သတတးေဖာေနေသာ ႏငငေတာပငစးပြားေရးလပငနးမား (SOE) ပြငလငးျမင သာမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရနႏင တ႔တာဝန ဝတရားမားအား ပမရငးလငးေသာ အေသးစတလအပခက တစခက ေထာကျပခၾကပါသည

ပတဝနးကငထခကမႈမားေၾကာင နစနာခကမားက အႀကးစား သတတးေဖာထတလပသည ကမၸဏမားအား ရပရြာအသငးအဝငးက ကန႔ကြကဆႏၵျပၾကသည ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒႏငညညြတေသာ လထဆႏၵျပပြ ကငးပရန ႀကတငခြငျပမန႔ေလာကထားရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင ေတြ႕ရခရေသာ သာဓက မားတြင ႀကတငခြငျပမန႔တငလကလင ၿမ႕နယရတပဖြ႔မ ခြငျပခကေပးခမႈမားရသကသ႔ ခြငျပခကမေပး ခေသာ သာဓကမားကလညး ေတြ႕ခရပါသည ျဖစရပတစခတြင သတတြငးကမၸဏတစခေၾကာင ပတဝနး ကငထခကမႈဒဏခစားရေသာ လ႔အသငးအဝငးမ လဥးေရသးရာဝနးကငခန႔ပါဝငေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပပြ တစခက ရတပဖြ႔မခြငျပမန႔ေပးခပါသည ဆႏၵျပစဥတြင ကမၸဏကယစားျပပဂၢလမားရေနခၾကကာ ဆႏၵျပ သမား အားေအာဟစႀကမးေမာငး ဓာတပမားရကယခၾကေသာလညး ေတာငးဆခကမားကမ နားလည ေအာငျပလပၿပး ေျဖရငးေပးျခငးမးေတာမျပလပၾကေပ ေတာငးဆခကမားတြင အမားသးေသာကေရအေပၚ ဆးဝါးေသာထခကမႈမားအား ကစားေပးရနႏင သတတြငးမစြန႔ပစပစၥညးမားအား စနစတကစြန႔ပစရနတ႔ ပါဝငသည ျဖစရပအမားစတြင ဆႏၵျပပြမားမေတာငးဆခကမားအား ကမၸဏမားမတန႔ျပနမႈမရေၾကာငး လထမေျပာၾကားခသည

သတတြငးတညေနရာမားအနးမ ရပရြာအသငးအဝငး မလၿခမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာေဖာျပႏငခြငႏင လြတလပစာ သတငးအခကအလက ရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏင အသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မကငးလြတခြင

လအမားအတြက မလၿခမႈျမငတကလာေသာ မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ (အထးသျဖင ထခကလြယအပစမား အတြက)ႏင ရာဇဝတမႈမား ျမငတကလာျခငး MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈတြင မးယစေဆးဝါးသးစြမႈ ျမငမားေနေသာ ေဒသအခ႕အား ကြငးဆငးေလလာမႈတြငပါဝငခပါသည ထကသ႔ သးစြမႈမားေနေသာေနရာ ေဒသခမားကပါ ပါဝင ဝငေရာကဖမးဆးျခငးမးတြင ႏစႏစအတြငး မးယစေဆးသးစြသ အနညးဆးဆယ ေယာကဖမးဆးရမခေၾကာငး ေဒသခမားမ ေျပာျပခၾကသည ေဒသခမားပါဝငကာ ဖမးဆးေပးမႈမားတြင မးယစေဆးဝါးေရာငးဝယသ မားကမဖမးဆးႏငေသာေၾကာင မးရစေဆးဝါးသးစြသမားကသာ ဖမးစးရ ေၾကာငးသရသည လထမဖမးဆးၿပး ဖမးဆးခရသအား ရတပဖြ႔သ႔လႊေျပာငးေပးခသည တစႏစအတြငး ရြာတစရြာတြင ေနထငသေလးေယာကအား မးယစေဆးဝါးသးစြမႈအတြက ဖမးဆးခရၿပးေနာက တရားစြဆၿပး ေထာငခခခရေၾကာငး ေကးရြာမေျပာၾကားခေသာလညး မညသညေနရာမားတြငျဖစပြားခသညက အတ အက မေလလာႏငခပါ မးယစေဆးဝါးသးစြသႏငေရာငးဝယေဖာကကားသ အေရအတြကတးပြားလာေသာ ေၾကာင အထကေဖာျပပါကသ႔ေသာ လထမဖမးဆးမႈမားျပလပရန ပမခကခလာေၾကာငး ရပရြာအသငး အဝငးမ အဖြ႔ဝငမားက ေျပာၾကားၾကသည အထးသျဖင ယာဘ (မကသမဖတမငး)ႏငဘနးျဖ(ဟ႐းအငး) တ႔ကသ႔ေသာ မးယစေဆးဝါးေဈးႏႈနးမား ကဆငးလာေသာေၾကာငလညး ဖမးဆးရနပမခကခလာျခငးျဖစ သည သြားေရာကေလလာခေသာ ေကးရြာအပစတစခတြင ရြာသရြာသား ၃ဝ မာ မးယစေဆးဝါးသးစြသ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 249

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 10: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

မားဟသရရၿပး မးရစေဆးဝါးသးစြမႈမာ သတတြငးလပငနးမား လပေဆာငခနတြငစတငခၿပး ယငးလပငနး မားႏငအတ တစၿပငနကတညးႀကးထြားလာခသည ရြာသားအမားအျပားမာ တငးရငးသားလနညးစမားျဖစသည ေဒသတြင မမကယကမမ ေသေၾကာငးႀကစမႈမား ျဖစလာသညကလညး သရခရပါသည

ကမၸဏလပငနးမား သ႔မဟတ ဝနထမးမားႏငဆကႏြယေနေသာ ရာဇဝတမႈသတငးမား နညးပါးျခငး ေရႊ႕ ေျပာငးသတတြငးလပသားမားစၿပမားျပားလာျခငးက ႀကေတြ႔ခရေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ေဒသခ မားႏင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားၾကား တငးမာမႈမားရခၾကေသာလညး မာ အၾကမးဖကမႈအျဖစ ျမငတက လာမႈမရဟ သရရသည ထကသ႔ေသာ လပငနးတညရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ေရာကလာခနမစ ခးမႈမားျမငတကလာေၾကာငး ရပရြာအသငးအဝငးမ ေျပာၾကပါသည လပငနးတညေနရာအခ႕တြင သတ တြငး အလပၾကမးမားႏငပတသကေသာ ျမငတကလာသည ဝငေငြသည ကာရာအေကဆငမားဖြငလစလာ ျခငး အရကေရာငးျခငးႏင မးယစေဆးဝါးသးစြျခငးတ႔ေၾကာင အပအသးအျဖနးမား ျမငတကလာျခငးက ဥးတညေစသညဟ သရရသည အႀကးစားသတတြငးတညရာအနးတြင အမးသားေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား မားျပားလာမႈေၾကာင အမးသမးမား လၿခမႈေလာပါးလာေၾကာငးႏင မၾကာေသးခငက ေဒသခအမးသမးတစဥး အား ကယထလကေရာကကးလြနခခရေၾကာငး သရရသည ဤျဖစစဥေၾကာင အမးသမးမား ေရခပ ထငးေခြရာတြင အပစဖြ႔သြားလာရေတာသည

တရားဝငဓာတသတတးေဖာထတလပသညလပငနးမားႏငတရားမဝငလကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအၾကား ပဋပကၡ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက လြတလပစြာ ထတေဖာခြင သတငးအခကအလကရပငခြင လြတလပစြာစေဝးခြငႏငအသငးအဖြ႔ဖြ႔ပငခြင ႏပစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏင ဂဏသကၡာကဆငး ေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစဒဏေဘးတ႔မ ကငးလြတခြင

သတ႐ငးမားခးယမႈသည သတတြငးဝနထမးမား ကေလးမားႏငလကလပလကစား သတတးေဖာသမား အတြက လၿခေရးအႏရာယအလားအလာကျဖစေစသည ျမနမာႏငငတြင ကမၸဏ သတ႐ငးက သန႔စငရန ဆငတကလပကငျခငးက ေရမားေပါသစြာရသည မးရာသတြင ခမျဖ သန႔စငျခငးလပငနးက ပမထေရာကစြာ လပကငလာႏငၾကပါသည ဤမးရာသအတြက စေဆာငးထားေသာ မားျပားလသည ကနပစၥညးမားသည အႀကးစားသတတြငးတညရာ အနးအနားတြင ခမျဖသတမားအား ခးယမႈက ျမငတကေစသညဟ MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ညႊနျပသည ခမျဖတးေဖာထတလပေသာကမၸဏတစခ လပငနးမနေနဂာတစ ေယာကက ထအေၾကာငးေၾကာင မးရာသတြင ၿမ႕နယရဌာနမ ထပေဆာငးအကအညက ေတာငးခခရေၾကာငး ဆပါသည အသက ၁၃ ႏစ ၁၄ ႏစ အရြယ ကေလးမားသည အႀကးစားသတတြငးႀကးမား လပငနး တညေနရာတြင ခမျဖသတ႐ငးမားခးယရန ဝငေရာကျခငးမားရသညက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင သတလပငနးထတလပမႈက ေစာငၾကပစစေဆးရသည အမတ(၂)သတတြငးမ ကမၸဏ လၿခေရးဝနထမး မားအား အသကမျပညေသးသည ကေလးမားဝငေရာကခးယပါက တ႔အား ရတပဖြ႔သ႔ တငၾကားျခငး မျပရန ေမတာရပခေတာငးဆခသည ထ႔ေၾကာင ကမၸဏအေနျဖင ကေလးငယမားအတြက မဝါဒတစခက ခမတခသည မာ ထကသ႔ခးယရန ႀကးစားျခငးမး ေနာကေနာငတြငမျပလပပါဟ ခဝနကတလကမတထးေစျခငးျဖစသည သ႔ေသာ ခဝနထးၿပးကေလးမား ေနာကတစႀကမ ထပမျပလပလင ရအားတငၾကား လမမညျဖစသည ကမၸဏမ တစဆငခကနထ႐ကစာခပျဖင ကမၸဏ လပငနးတညေနရာအတြငး ခမျဖတးေဖာထတလပရနအခြငရေသာ လကလပလကစားသတတးေဖာသတစေယာကမာ သေဘာတညထား သညေနရာ ျပငပတြင လပငနးလပကငေနသညကေတြ႔ရသျဖင ဧရယာေကာၿပး ဝငေရာကလပကငမႈျဖင

250 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 11: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

အဖမးခခရသည ခ႐ငတရား႐းတြင ခပေႏာငခေနရစဥ ထလကလပလကစား သတတးေဖာသမာ ရမား ႀကမးေမာငးမႈႏငေျခာကလန႔မႈက ခခရသညဟဆပါသည အဆအရ သတတြငးကမၸဏသည ခ႐င တရားသႀကးအေပၚတြင ပစဒဏတးျမႇငရန ဖအားေပးခ သတတြငးလပသားအား ကမၸဏ လပကြက ဧရယာအတြငး တရားမဝငလပကငေနေသာ အျခားလကလပလကစားသတတးေဖာသတ႔ အမညမားက လညးေဖာထတရန အတငးအၾကပေစခငးခသညဟသရသည MCRB ကြငးဆငးေလလာမႈက ေရႊတးေဖာရာ ေနရာမားတြင ကေလးမားဖမးဆးခရသည ျဖစစဥမားက ေတြ႔ရသည သတတြငးတစခတြင အသက ၁၃ႏစ ၁၄ႏစအရြယ ေယာကးေလးႏစေယာကသည ေရႊပါဝငေနေသးသည စြန႔ပစေျမစာမားခးယရန သတတြငး လပကြကထသ႔ ခးဝငခၾကသည ကေလးမားအား သတတြငးလၿခေရး ဝနထမးမားက ဖမးဆးခၾကသည လၿခေရးဝနထမးမားက ေဒသခလဆးဂဏသားမားထမ ေရြးခယအလပခန႔ထားသညဟ လ႔အသက အဝနးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားမ သရသည ကေလးမားအား ရစခနးသ႔ပ႔ခသျဖင ဖမးဆးခရေတာသည ထကေလးမားအား ခးမႈျဖငတရားစြဆေထာငဒဏ ၁ ႏစ ႏင ၆လ အသးသးကခေစခသည

လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမားအား ႐တတရကဝငေရာကဖမးဆးျခငး တရားမဝင လကလပလကစားဓာတသတတးေဖာသမား အမားအျပားရေသာေဒသမားတြင ၿမ႕နယအေထြေထြအပ ခပေရး ဥးစးဌာနသည ရတပဖြ႔ႏင အမတ(၂)သတတြငးလပငနးအပါအဝင အျခားအစးရဌာနမားႏငပးေပါငး တရား မဝင လကလပလကစားသတတးေဖာသမားအား ဝငေရာကဖမးဆးမႈမား လပေဆာငခပါသည အမတ(၂) သတတြငးလပငနး ေဒသ႐းတစ႐းတြင အလပလပကငေနၾကေသာ ဝနထမးမားအပါအဝင သတတးေဖာ ထတလပေရးလပငနး ပါဝငပတသကေနၾကသမားအဆအရ အဆပါဝငေရာကဖမးဆးမႈမားသည ထခကလြယသည လကလပလကစားသတ တးေဖာသညအပစမားကသာ ဖမးဆးရနထေရာကမႈ ရခၿပး တရားမဝငလပကငေနေသာ အႀကးစားလပငနးမားကမ ဝငေရာကရာေဖြခနတြင မေတြ႕ခရပါ ယငးသ႔ျဖစရ ျခငးမာ ပအရနအဝါႀကးေသာ သတတးေဖာသမားအား အာဏာပငမားကႀကတင သတငးေပးချခငးေၾကာင ဟ ပါဝငပတသကသမားက မတယၾကသည ဆငးရေသာလကလပလကစား သတတးေဖာသမားထမ ပစၥညး ကရယာမားက သမးဆညးလမမညျဖစ အေသးစားတရားမဝင လပငနးမားမ ေျမတးစကမားက သမးဆညး ေကာငး သမးဆညးႏငေသာလညး ျပညနယတငးေဒသႀကးႏင သ႔မဟတ ျပညေထာငစအဆငႏင အဆက အသြယမားရေသာ သတတးေဖာသမား စကယႏယားမားကမ သမးဆညးျခငး ဒဏေငြတပျခငးမား ျပလပလမမညမဟတဟ ပါဝငပတသကသမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သရခရပါသည ဆန႔ကငဘက အားျဖင သတတြငးစစေဆးျခငးမားက လပေဆာငရာတြင ခြငျပမန႔ရရထားသည သတတြငးမားကသာ စစေဆးျခငးမားရၿပး အလြတသေဘာ ဝငေရာကစစေဆးျခငးမးမား မဟတပါ ဤသ႔ျဖစရျခငးမာ သတ တြငးဥးစးဌာနက ခန႔အပေသာစစေဆးမႈသည စစေဆးရမညသတတြငးအား ခြငျပမန႔ရရထားေသာသတ တြငးမားစာရငးမ ေရြးခယေသာေၾကာငျဖစသည သတတြငးက႑ရ လပကငေနသမားအား ေတြ႕ဆေမး ျမနးမႈမားအရ ခြငျပထားေသာသတတြငးမားက စစေဆးမႈေဆာငရြကရန သြားလာစဥအတြငး သတတြငး ဥးစးဌာနဝနထမးမားအေနျဖင ခြငျပမန႔မရဟ သရၿပးေသာ သတတြငးေပါငးမားစြာကသလကျဖင အေရး ယမႈမရဘ လစလရၿပး ျဖတသနးသြားေနၾကပါသည သြားေရာကေလလာခေသာ အႀကးစားသတလပငနး တစခ အပခပေရးအဖြ႕မ အမတ(၂) သတတြငး ထတလပမႈစစေဆးေရးအဖြ႔သည လစဥလတငး လာဘေငြရယေနသညဟ တငျပၾကသည MCRB မ ကြငးဆငးေလလာသမား သြားေရာကေလလာခေသာ ၿမ႕နယတစၿမ႕နယတြင တရားမဝငသတတးေဖာသမား ရာဂဏနးအထရေသာလညး ရတပသားအငအားမာ ၃ ေယာကသာရသည တရားမဝငသတတးေဖာသညလပငနးမား ကယကယျပန႔ျပန႔ရသညၿမ႕မားတြင ႏငအလားတ တရားမဝငအလပသမားမားစြာရသညက ကြငးဆငးေလလာမႈ ေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ရ သည တရားမဝငသတတးေဖာသည လပငနးမားရသည ေဒသမားတြင EAO မား ပါဝငပတသကမႈ မရသည တငေအာင တရားမဝငဓာတသတတးေဖာထတလပမႈက႑မ ခြငျပမန႔ထတေပးေသာ စညးမဥးစညးကမး

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 251

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 12: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

မားက လကနာေဆာငရြကေရးႏငပတသကၿပး အေရးႀကးေသာ စနေခၚမႈတစချဖစေနသညက ေဖာညႊနးျပ လကရပါသည

တရားမဝငေပးေဆာငရမႈႏင ကနစညစးဆငးမႈ

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက ေျမယာပငဆငခြင လပဂၢလတစဥး အသကရငခြင လြတလပခြငႏင လၿခခြင အခြငအေရး

အမားျပညသအတြကဝနေဆာငမႈမား အၿမတမးခန႔ထားရန မေရရာျခငးႏင ခန႔အပရနမရျခငးသည ပဋပကၡ ျဖစပြားေနေသာ ေနရာမားႏငပဋပကၡအလြနေဒသမား ေနရာအႏ႔အျပားတြင ေတြ႕ရပါသည MCRB ကြငးဆငးေလလာခေသာ အခ႕ေနရာမားသည တငးရငးသားလကနကကင ပဋပကၡေၾကာင ထခကခခရ ေသာေဒသမား ေကးရြာမားတြငေဆာငရြကခသည ေကးရြာမားသည EAO ထနးခပထားသည တညေနရာမားတြငရသျဖင အစးရေအဂငစမားဝငေရာကရန မစြမးေဆာငႏငေသာေၾကာင ျပညေထာငစ အစးရႏင လကနကကငတပဖြ႔အစညးမားအၾကား အပစအခတရပစေရး သေဘာတညၿပးသညတင ျပညထ ေရးဝနႀကးဌာနက ျပနတမးဝငေနရာအျဖစ မသတမတေသးေခ အစးရေအဂငစမားသည ပမနအားျဖင ျပနတမးဝငေကးရြာမားကသာ ဝနေဆာငမႈမားေထာကပေပးေလရသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈႏင မလတနးပညာေရး တ႔မရရျခငးမာ ရပရြာအသငးအဝငးအတြက အဓကအေလးထားဂ႐ျပစရာမား သာဓက မားျဖစသည အဆပါကသ႔႔ေသာေကးရြာႏစရြာတြင ေနထငၾကေသာ လကလပလကစား သတတးေဖာသ အသငးအဝငးႏစခစလးတြင အစးရေကာငးမားမရေသာေၾကာင တ႔ေငြေၾကးျဖင ကယထကယထေကာငး မားက စစဥတညေထာငၾကရသည

အနညးဆး ေဒသသးခတြင တစပငတစႏငႏင အေသးစားသတတးေဖာေရးလပငနးမားမ ေကာကခေသာ တရားမဝငအခြနအခမား ဤေနရာမားတြင လကနကကငအဖြ႔မား သတတးေဖာသမားႏင ရပရြာ အသငးအဝငးတ႔အၾကား ျပငးျပငးထနထနထပတကေတြ႔မႈမားမရေပ အခ႕ေနရာမားတြင တရားမဝငေသာ ေငြေပးေခမႈမားက စႏႈနးသတမတထား တရားမဝငအခြနအခမားက လပငနးအရြယအစား အကး အျမတ သ႔မဟတ ထတလပမႈပမာဏ ေျမတးစကမားႏင အျခားယႏယားမားအသးျပမႈတ႔အေပၚလကေပးရသည ထျပညနယမားထမာ ျပညနယတစခတြင သတတးေဖာသမားမာ တ႔လပငနးအတြက အခြန ေပးရ ေကးရြာသားမားမာ တ႔အမႏငကား သ႔မဟတ ဆငကယပငဆငမႈအတြက အခြနေပးၾကရပါ သည ေဒသအခ႕တြင EAO မားသည သတတးေဖာထတလပသမားအား နညးစနစတက မဟတဘ ေငြ ေတာငးခၾကသည အဖးအခမားႏင ေငြေတာငးခပမားမာ ႏစအလကေျပာငးလမႈရၾကပါသည

EAO မားမ တ႔ နယေျမမားရ သတတးေဖာသညလပငနးမားအား စမခန႔ခြျခငး အခ႕ေဒသမားတြင EAO မားသည ဓာတသတတးေဖာထတလပသည လပငနးမားအား စနစကနေသာနညးလမးျဖင စမခန႔ခြ ၾကသည (ေလးေထာငဇယား ၂၄) သ႔ေသာ အျခားေဒသမားတြငမ ထသ႔ဟတဟနမတပါ EAO တစဖြ႔ ထနးခပထားေသာ လကလပလကစား သတတြငးတစခတြင ေဒသရြာသရြာသားမားက EAO မားအေနျဖင ပတဝနးကငစမခန႔ခြေရးအတြက အဖြ႔ခြတစဖြ႔တညေထာငသငေၾကာငး အႀကျပခၾကပါသည ရြာသရြာသား မား စဥးစားသညပစမာ ေဒသတြငးသတတးေဖာထတလပသမားအား EAO မ အခြနေကာကခပါက အခြန အခတစခ႕တစဝကက သတတးေဖာထတလပမႈလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေနေသာ ဆးဝါးသည ထခကမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက ျပနလညအသးျပသငသညဟျဖစသည EAO ထနးခပထားမႈရေသာ နယေျမမားတြင အစးရေအဂငစမားအေနျဖင သတတြငးမား သ႔မဟတ ပတဝနးကငအေျခအေနမားအား စစေဆးႏငျခငးမးမရပါ အျခားျပညနယတြင EAO မားခြငျပထားေသာ လပကြကမား အရြယအစားက

252 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 13: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

အေျခခကာ သတတြငးအခြနတြကခကသညက ေတြ႔ရသည ထကသ႔ ခြငျပမန႔မား မထတေပးခင ႀကတင စနစတကစမခန႔ခြမႈ သ႔မဟတ အကျဖတမႈမးရ ဟနမတပါ တရားမဝငသတတးေဖာသမားအေနျဖင လပ ကြကတစခတြင သတတးေဖာေနလင EAO အေနျဖင တ႔အား ခြငျပမန႔ထတေပးႏငကာ တ႔လပငနး အတြက ေနာကပငးတြင အခြနေကာကခမညျဖစသည

အစးရ ထနးခပမႈအျပငဖကတြငရသည သတတြငးလပငနးမားေၾကာငး ဆးကးသကေရာကမႈမား သတ မျပမသည ျဖစပကမႈမား EAO မား လႈပရားေနသည နယေျမမားတြင တရားဝငသညျဖစေစ မဝငသညျဖစေစ လကေတြ႔ေဆာငရြကေနသည အာဏာ (De facto) ျဖင စမအပခပေနပါက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔အေနျဖင သတတးေဖာေရးလပငနးအတြက ျပညေထာငစအဆငတြငရသည စညးမဥးစညးကမးမားအတငး အာဏာ တညေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေျပာဆပါသည သတတးေဖာထတလပမႈသည EAO မားအတြက အေရးပါေသာ ဝငေငြရလမးတစချဖစကာ အစးရအရာရႀကးမား အား အကငပကခစားေစသည အေၾကာငး တစခကလညးျဖစသည နယစပစစေဆးေရးဂတမား လပေဆာငမႈမားသညလညး ယငးကသ႔ပင ေအာကေျခမျဖစပကေနသည အစးရအာဏာပငမားမာ တရားမဝငလာဒေငြမားရရၾက EAO မားအေနျဖင လညး ထကသ႔အခကမားျဖငသာ ကနစညစးဆငးမႈကခပကငၾကသည

လၿခေရးတပဖြ႔မား

လ႔အခြင႔အေရးဆငရာ ရညညႊနးခက မတရား ဖမးဆးမႈမ ကငးေဝးခြင ညႇငးပမးႏကစကမႈ ရကစကမႈ လမဆနမႈႏငဂဏသကၡာ ကဆငးေစေသာဆကဆမႈ သ႔မဟတ အျပစေပးမႈတ႔မကငးေဝးခြင တရားမတ ေကာငးမြနေသာ အလပခြငအေျခအေနရရခြင

မတရားဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈ MCRB လပေဆာငခေသာ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမားအရ သတတး ေဖာထတလပမႈလပငနးမားႏင ဆကစပ လၿခေရးတပဖြ႔မား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတြင ကေလး သငယမားအား အရြယေရာကၿပးသမားႏင အတေထာငချခငးႏင ပမနမဟတေသာတရားစြဆမႈမား အပါ အဝင တစဖကသတဆးျဖတဖမးဆးမႈႏင ခပေႏာငထနးသမးမႈျဖစရပမား ပါဝငေၾကာငးေတြ႔ရသည တရား စရငေရးပငးတြငလညး ျပညသမားကန႔ကြကဆႏၵျပခြငက ကန႔သတသည ျမနမာဥပေဒမားအား လၿခေရး အရာရမားက အတငးအၾကပျပၾကသည ယငးေၾကာင ရပရြာအသငးအဝငးမားတြင ပတဝနးကငထခကမႈ မား ေျမယာႏင အသကေမြးမႈလပငနးမားဆးရႈးၾကသည သတတးေဖာထတလပမႈေၾကာငျဖစေသာ ပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးေရးသားေသာ ရပရြာအသငးအဝငးမ ပဂၢလမားအား အသေရဖကမႈျဖင စြဆခရသညျဖစရပမားႏင ကမၸဏမားေျမသမးမႈမားက ေစာဒကတကသမားအား ၿခမးေျခာကမႈမားလညး ရသည

အခ႕ကမၸဏမားသည တ႔လပငနးမားအတြကလၿခေရးယရန ျပညသ႔လၿခေရးတပဖြ႔မားျဖစေသာ ျမနမာ စစတပႏငသ႔မဟတ ရတပဖြ႔က အားကးအားထားျပေနၾကသည ကမၸဏ လပငနးခြငမားရ လၿခေရးဝနထမးမားေနရာမားတြင အၿငမးစားႏငတာဝနထမးေဆာငေနဆ စစဘကအမႈထမးမား ရအရာရမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညး (EAO) မ အဖြ႔ဝငမား ပါဝငေနေလရသည တငးရငးသားေဒသမားႏင နယေျမမား အတြငးႏငအျပင ႏစခစလးတြင အမားျပညသအတြက လျခေရးခထားမႈရသညက ေတြ႔ရၿပး EAO မားရေနသည နယေျမမားတြင လျခေရးဝနထမးမား အက အၿမတမးခထားေပးေလ မရပါ စစတပ အတြက ယခငက စကဖကဆငရာလျခေရးတြင အလပလပခသတစဥးအား ကမၸဏတစခမ အလပခန႔ထားခ သည တငးျပညအတြက အလပလပေနဆ ျပညသ႔လျခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား ပဂၢလကတာဝနအတြက အလပခန႔အပပါက တ႔ သမာသမတကမႈက အေႏာငအယကျဖစေစႏင အဂတလကစားမႈက ျဖစလာ

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 253

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 14: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

ႏငေစပါသည ကမၸဏတစခတြင လျခေရးတာဝနအား တစဆငခကနထ႐ကက လပေဆာငပါက တစဆငခ ကနထ႐ကမာ ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔ အစညးတစခခပငျဖစသည ျမနမာႏငငတြင ပဂၢလက လျခေရးကမၸဏမားရေသာလညး သြားေရာကေလလာ ခေသာ လပငနးတညရရာေနရာတငးတြင ပဂၢလကကမၸဏမ လျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရေပ

ကမၸဏမားမလျခေရးလပငနးအား စစဥထားရမႈႏင ပညာရငဆနစြာလပကငေဆာငရြကရန အကန႔အသတ ရမႈ သြားေရာကေလလာခေသာ လပငနးတညရရာေနရာမားတြင လျခေရးဝနထမးအမားစက ေဒသခလထ ထမေရြးခယ ခန႔ထားချခငးျဖစသည လပငနးတညရရာ ေနရာအားလးလလတြင လပကငေနေသာ လျခေရး ဝနထမးမားမာ ေလကငသငၾကားထားျခငး မရပါ လပငနးတညရရာ ေနရာတငးတြင လျခေရးႏငပတသက ေသာစမခန႔ခြမႈ အစအစဥမား လပေဆာငထားျခငးမရပါ အလပခနအတြငး လျခေရးဝနထမးမား အရက ေသစာ ေသာကစားထားသညျဖစရပမားလညး ေတြ႕ရပါသည ပညာရငဆနစြာလပကငေသာ လပငနးအဖြ႕ တစခကသ႔ (professional group) လျခေရးဝနထမးမားမာ အလပအေျခအေန အခြငအေရးမား အကး အျမတမားႏင အကာအကြယမားမာ မရသေလာကနးပါျဖစသညက လပငနးခြငတညရရာ ေနရာတငးလလ တြင ေတြ႔ရသည သတတြငးလပငနးတငးတြင အမးသမးလျခေရးဝနထမးမား မေတြ႔ရပါ

(ဂ) ဆကစပသည ႏငငတကာစႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ေလးေထာငဇယားကြက ၂၅ ဓာတသတတးေဖာေရးလပငနးနငဆကစပေနေသာ လျခေရးႏငပဋပကၡအတြက ႏငငတကာ စႏႈနးမား လမးညႊနခကမားႏင ေဖာေဆာငေရးမား

ႏငငတကာ စႏႈနးမား

ICMM Sustainable Development Framework IFC Performance Standards and Guidance Notes

PS 1 - Assessment and Management of Environmental and Social Risks and Impacts PS 4 - Community Health Safety and Security

International Code of Conduct for Private Security Service Providers The Voluntary Principles on Security and Human Rights UN Guiding Principles on Business and Human Rights UN International Bill of Human Rights and Core Human Rights Instruments World Gold Council Conflict-Free Gold Standard

လမးညႊနခကမား Communities and Small-Scale Mining World Bank CommDev (2009) Mining Together Large-

Scale Mining meets Artisanal Mining (Guide for Action) IHRB From Red to Green Flags The Corporate Responsibility to Respect Human Rights in

High-Risk Countries International Alert Conflict-Sensitive Business Practice Guidance for Extractive Industries OECD Due Diligence Guidance for Responsible Supply Chains of Minerals from Conflict-Affect-

ed and High-Risk Areas

254 5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255

Page 15: Myanmar Centre for Responsible Business · အပိုင္း ၅.၆ ပဋိပကၡႏွင့္ လံုျခံဳေရး ဤက႑တြင္ ေအာက္ပါတို႔ပ

OECD Risk Awareness Tool for Multinational Enterprises in Weak Governance Zones ICMM ICRC IFC and IPIECA The Voluntary Principles on Security and Human Rights Imple-

mentation Guidance Tools UN Global Compact Business for Peace UN Global Compact Guidance on Responsible Business in Conflict-Affected and High-Risk

Areas A Resource for Companies and Investors UNDP Women and Natural Resources World Vision Canada Preventing Conflict in Exploration A Toolkit for Explorers and Develop-

ers Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces and the International Committee of

the Red Cross Addressing IFC Good Practice Handbook (2017) Use of Security Forces Assessing and Managing Risks

and Impacts Guidance for the Private Sector in Emerging Markets

ေဖာေဆာငေရးမား ဥေရာပသမဂၢ ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လစလေဝးစမခန႔ခြမႈ ေလကငသငၾကားေရးအစအစဥ (Crowd

Management Training of Myanmar Police Force programme) ဤအစအစဥသည ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာေဆာငရြကခကက ပမေကာငးမြနေစရနရညရြယ ႏငငသားမား ဒမကေရစ အခြငအေရးမားက ျမနမာႏငငရတပဖြ႔ေလးစားမႈႏင ေစာငေရာကမႈျဖင တာဝနထမးေဆာငမႈမား ဖြ႔ၿဖး တးတကေစရန စတငမတဆကျခငးျဖစသည

ICMM ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡအေပၚ ေလလာမႈ (Research on Company-Com-munity Conflict) ကမၸဏမားႏငရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆကစပေနေသာ အလား အလာက ပမနားလညသေဘာေပါကၿပး အသပညာရယရန ICMM သည ၂ဝဝ၂ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၃ ခႏစ အၾကား ကမၸဏ-ရပရြာအသငးအဝငးအၾကား ပဋပကၡမားႏငဆငသည အစရငခစာမားက အဓကထား ေလလာမႈျပလပခပါသည

ICMM ႏးေႏာဖလယပြ ပဋပကၡျဖစပြားေနေသာ သ႔မဟတ ျဖစပြားရနအလားအလာျမငမားေသာ တငးျပည မားတြင သတတးေဖာသညအခါ လျခေရးဖနတးေပးျခငးႏငလ႔အခြငအေရး ေလးစားလကနာျခငးဆငရာ စနေခၚမႈမား (The Challenges of Security Provision and Respecting Human Rights when Mining in Conflict or High Risk Countries) ႏးေႏာဖလယပြအသဖငက အငတာနကတြငရရႏငသည

UN Global Compact Responsible Business Advancing Peace Examples from Companies Investors and Global Compact Local Networks ဤမတတမးတြင ပဋပကၡေၾကာငထခက အႏရာယ အလားအလာ ျမငမားေနေသာေဒသမားမ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ လမးညႊနခကက ကမၸဏမား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင UN Global Compact Local Networks မားက မညသ႔အသးျပခေၾကာငး ျဖစရပေလလာမႈမားက တငျပထားပါသည

Geneva Center for Democratic Control of Armed Forces ႏင the International Committee of the Red Cross တ႔ Knowledge Hub သည လျခေရးႏင လ႔အခြငဆငရာ အေရးစနေခၚမႈမားအတြက ေကာငးမြနေသာအေလအကငမား အေကာငအထညေဖာမႈပပးရန လမးညႊနခကမတတမးမားႏင လက ေတြ႕ကေသာနညးလမးမား စစညးထားသည အခမဝငေရာကၾကညရႈႏငသည ဝကဘဆက

5-6 ydyucopyESifhvHkNcHKaamp 255