พมพครงท 2 พฤศจกายน 2552

การพฒนาหลกสตร รายวชา Course

Development

เรยบเรยงโดย

ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร

ภาควชาครศาสตรเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

พมพครงท 2 พฤศจกายน 2552

การพฒนาหลกสตร รายวชา Course

Development

เรยบเรยงโดย

ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร

ภาควชาครศาสตรเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

ค าน า

การพฒนาหลกสตรรายวชาเลมน ปรบปรงจากต าราการพฒนาหลกสตรรายวชา ซงเขยน

ขนครงแรกเมอป พ .ศ. 2531 เพอใชในการเรยนการสอนวชา 203050 การพฒนาหลกสตรรายวชา

(Course Development) เปนวชาในหมวดวชาชพ (Professional Course) ตามหลกสตรครศาสตร -อตสาหกรรมบณฑต คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

เนองจากเวลาทจ ากด การปรบปรงในครงท 2 น จงยงคงโครงสรางหวขอเรองตาง ๆ ไวอยางเดมแตจะเรยบเรยงเนอหาทคดวาอาน แลวท าความเขาใจไดงายขน ซงโดย เจตนาแลวตองการใหใชเปนต าราหลกในการเรยนการสอนวชา 200351 และ 200341 การพฒนาหลกสตรรายวชา (Course Development) หลกสตรครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต ฉบบปรบปรงป พ.ศ. 2546 และ พ.ศ. 2552 คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

ในต าราเลมน ประกอบดวย เนอหาทางทฤษฎ และตวอยางบางสวนทส าคญและจ าเปนในการพฒนาหลกสตรรายวชา เรมจากกระบวนการในการพฒนาหลกสตรรายวชา การวเคราะหขอมลเบองตนเกยวกบการพฒนาหลกสตรรายวชา เชน การวเคราะ หงาน การวเคราะหหวขอเรอง การวเคราะหความร /ทกษะ ฯลฯ กระทง การน าขอมลทไดมา สรางวตถประสงค การสอน แผนบทเรยน การทดลองใชและประเมนผลหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขน เนอหาหลายหวขอเรอง ไดเคยน าไปใชในการอบรมเชงปฏบตการเกยวกบการพฒนาหลกสตรรายวชา และการเตรยมการเรยนการส อนแกครประจ าการมาแลวหลายครงและไดปรบปรงแกไขมาระดบหนง ต าราเลมนจงนาทจะเปนประโยชนแกผสนใจใชประกอบในการพฒนาหลกสตรรายวชา

อยางไรกด แมวาผเขยนจะไดพยายามศกษา ทบทวน และเรยบเรยง เนอหาในสวนต าง ๆ เปนอยางดแลวกตาม แตอาจมสวนขาดตกบกพรองอยบางไมมากกนอย จงหวงเปนอยางยงวาคงจะไดรบค าแนะน าจาก ผรทงหลาย เพอทจะไดปรบปรง "การพฒนาหลกสตรรายวชา " น ใหสมบรณยงขนในโอกาสตอไป สราษฎร พรมจนทร พฤศจกายน 2552

ก

สารบญ

หนา บทท 1 กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชา 1 วตถประสงคกบการเรยนการสอน 1 วตถประสงคเปนตวก าหนดแนวทางในการจดการเรยนการสอน 2 วตถประสงคการสอนกบการพฒนาหลกสตรรายวชา 2 การพฒนาหลกสตรรายวชาเปนกระบวนการ 4 กระบวนการทางการศกษาก าหนดขอมลในการพฒนาหลกสตร 5 การวเคราะหขอมลเปนขนเตรยมการในการพฒนาหลกสตรรายวชา 6 สรปบทเรยน 9 ค าถามทายบท 10 เอกสารอางอง 10 บทท 2 รายการทก าหนดใหในรายวชา 11 ขอมลเบองตนของหลกสตรรายวชาตาง ๆ 11 การก าหนดโคดของรายวชา 12 การก าหนดจ านวนหนวยกตของรายวชา 14 ค าอธบายรายวชา (Course Description) 15 สรปบทเรยน 16 ค าถามทายบท 17 เอกสารอางอง 17 บทท 3 สงทก าหนดใหในรายวชา 18 ความจ าเปนทตองศกษาความตองการในงานอาชพ 18 แนวทางในการศกษาความตองการในงานอาชพ 19 ความจ าเปนทตองมการวเคราะหงาน 21 แนวทางในการศกษาวเคราะหงาน 21 ขอค านงถงในการเขยน Task ของ Job ตาง ๆ 24 การตรวจสอบ Task ของงานตาง ๆ 25 สรปบทเรยน 26 ค าถามทายบท 26 เอกสารอางอง 26 ข

สารบญ

(ตอ)

หนา บทท 4 การประเมนความส าคญของ Task 27 ความจ าเปนทตองมการประเมนความส าคญของ Task 27 เกณฑตาง ๆ ในการประเมนความส าคญของ Task 27 การตดสนใจเลอก Task เพอการเรยนการฝก 30 ประโยชนของการพจารณา Task ในประเดนตาง ๆ 32 สรปบทเรยน 32 ค าถามทายบท 33 เอกสารอางอง 33 บทท 5 การวเคราะหความสามารถในการท างาน 34 ความจ าเปนทตองท า Task Analysis 34 ความหมายของความรและทกษะ 35 แนวทางในการศกษาความร/ทกษะ 35 ลกษณะของการใชความร/ทกษะ 37 สรปบทเรยน 40 ค าถามทายบท 41 เอกสารอางอง 41 บทท 6 การศกษาวเคราะหหวขอเรอง 42 ความจ าเปนทตองศกษาวเคราะหหวขอเรอง 42 แนวทางในการศกษารวบรวมหวขอเรองของวชาตาง ๆ 43 การประเมนความส าคญของหวขอเรอง 44 แนวทางในการวเคราะหหวขอเรอง 47 แนวทางในการวเคราะหความรส าหรบ Main Elements 48 สรปบทเรยน 52 ค าถามทายบท 52 เอกสารอางอง 52

ค

สารบญ

(ตอ)

หนา บทท 7 การศกษาวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน 53 ความหมายของโปรแกรมทสมพนธกน (Related Program) 53 ลกษณะของโปรแกรมทสมพนธกน 54 แนวทางในการวเคราะห Related Program 55 ขนตอนและวธการวเคราะห Related Program 57 สรปบทเรยน 63 ค าถามทายบท 64 เอกสารอางอง 64 บทท 8 การศกษาวเคราะหคณสมบตของผเรยน 65 ความจ าเปนทตองศกษาคณสมบตของผทจะเขาเรยน 65 คณสมบตของผเรยนทตองศกษา 65 แนวทางการรวบรวมขอมลคณสมบตของผเรยน 68 เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลคณสมบตผเรยน 69 สรปบทเรยน 71 ค าถามทายบท 71 เอกสารอางอง 71 บทท 9 การเขยนวตถประสงคการสอน 72

ความหมายของวตถประสงคการสอน 72 สวนประกอบของวตถประสงคการสอน 72 ประเภทของวตถประสงคการสอน 74 ระดบของวตถประสงคการสอน 75 การเขยนวตถประสงคในระดบตาง ๆ 78 การเขยนวตถประสงคจาก Task/Topic Analysis 79 สรปบทเรยน 82 ค าถามทายบท 83 เอกสารอางอง 83

ง

สารบญ

(ตอ)

หนา บทท 10 การจดและล าดบหนวยบทเรยน 84 ความจ าเปนทตองจดและล าดบการเรยน Job/Topic 84 ลกษณะของการจดและล าดบการเรยน Job/Topic 84 การใช Network Diagram ชวยในการจดล าดบ Job/Topic 85 การพจารณา Job/Topic เพอการเรยนการสอน 88 ขอค านงถงในการจดหนวย (Unit) การสอน 90 การเขยนรายการสอนของ Course 91 สรปบทเรยน 94 ค าถามทายบท 94 เอกสารอางอง 95 บทท 11 การจดการเรยนการสอน 96 ความหมายของการจดการเรยนการสอน 96 หลกการจดประสบการณการเรยนร 96 การจดการเรยนการสอนวชาภาคทฤษฎ 98 การจดการเรยนการสอนวชาภาคปฏบต 99 การจดการเรยนการสอนวชาประลอง 101 สรปบทเรยน 102 ค าถามทายบท 102 เอกสารอางอง 103 บทท 12 การสรางเครองมอวดผลการเรยน 104 ความจ าเปนทตองมการวดและประเมนผลการเรยน 104 สงทจะวดและประเมนผลในการเรยนการสอน 104 เครองมอทใชในการวดผลการเรยนการสอน 105 คณสมบตทส าคญของเครองมอวด 106 การสรางเครองมอวดผล 107 หลกการในการพจารณาเกณฑการประเมนผลการเรยน 116 สรปบทเรยน 117 ค าถามทายบท 118 เอกสารอางอง 118

จ

สารบญ

(ตอ)

หนา บทท 13 การสรางแผนบทเรยน (Lesson Plan) 119 องคประกอบส าคญของแผนบทเรยน 119 วตถประสงคการสอนในแผนบทเรยน 120 เนอหาวชาในแผนบทเรยน 122 วธจดการเรยนการสอนในแผนบทเรยน 125 สอการเรยนการสอนในแผนบทเรยน 128 วธวดและประเมนผลในแผนบทเรยน 130 สรปบทเรยน 132 ค าถามทายบท 133 เอกสารอางอง 133 บทท 14 การใชและประเมนผลหลกสตรรายวชา 134 ความจ าเปนในการทดลองใชและประเมนผลหลกสตรรายวชา 134 สงทเกยวของกบการน าหลกสตรรายวชาไปทดลองใช 134 กจกรรมในการทดลองใชและประเมนผล 135 การประเมนผลการทดลองใชหลกสตรรายวชา 138 สรปบทเรยน 140 ค าถามทายบท 141 เอกสารอางอง 141 บทท 15 ขนตอนและวธการพฒนาหลกสตรรายวชา 142 การวางแผนเพอพฒนาหลกสตรรายวชา 142 การสรางแผนด าเนนงาน (Gantt chart) 143 แบบฟอรมตาง ๆ ในการวเคราะหขอมล 145 การรวบรวมและการวเคราะหขอมล 156 การสรางแผนบทเรยน 156 การประเมนผลหลกสตรรายวชา 158 การปรบปรงคณภาพของหลกสตรรายวชา 159 สรปบทเรยน 159 ค าถามทายบท 160 เอกสารอางอง 160 ฉ

สารบญ

(ตอ)

หนา บรรณานกรม 161 อภธานศพท 163

ช

บทท 1

กระบวนการพฒนา

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. วตถประสงคกบการเรยนการสอน การจดการเรยนการสอนโดยทวไปมองคประกอบทส าคญ ๆ คอ คร ผเรยนและวสดการเรยน

การสอน โดยครท าหนาทเปนผชแ นะแนวทางในการเรยน ท าใหผเรยนไดเกดการเรยนร ซงเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทคอนขางจะถาวรใหเกดขนแกผเรยน ใหเขาสามารถจะท าในสงทตองการไดโดยทไมเคยท าเปนมากอน ดงนน การเรยนการสอนทจะใหผเรยนเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรมไปอยางไร กอนจดการเรยนการสอน กจะตองก าหนดพฤตกรรม เงอนไขและมาตรฐานเอาไวอย างชดเจนวาหลงจากจบการเรยนการสอนแลว ผเรยนจะตองแสดงพฤตกรรมอะไรอยางไรออกมาไดบาง โดยระบสงตาง ๆ ดงกลาวไวในขอความทเราเรยกวา “วตถประสงคการสอน” ดงรปท 1-1

รปท 1-1 พฤตกรรมทตองการกบวตถประสงคการสอน

ผเรยน

การเรยนการสอน

ผเรยนเรยนร

เปลยนแปลงพฤตกรรม

ก ข

ก ข

คร

พฤตกรรมทตองการ

วตถประสงคการสอน

หลกสตรรายวชา

2. วตถประสงคเปนตวก าหนดแนวทาง ในการจดการเรยนการสอน

ถาเรามวตถประสงคซงระบพฤตกรรม เงอนไข และมาตรฐาน ในการแสดงพฤตกรรมของผเรยนหลงจากจบการเรยนการสอนอยแลวในมอ กสามารถทจะจดเตรยมการเรยนการสอนไดงายและมเปาหมายมากขน กลาวคอ วตถประสงคจะเปนตวบงบอกถงขอบเขตและความละเอยดลกซงของเนอหาทจะใหแกผเรยนในการเรยนการสอน วตถประสงคเปนสงบงบอกแนวทางใหครพจารณาเลอกวธสอน การจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบพฤตกรรมทตองการจะใหบงเกดขนในตวผเรยน อกทงยงเปนแนวทางในการพจารณาจดเตรยมสอทจะใชในการเรยนการสอน รวมถงเปนแนวทางในการวดและประเมนผลการเรยนรของผ เรยนดวยวา บรรลผลตามวตถประสงคทวางไวมากนอยแคไหนเพยงใด ซงในทางปฏบต เราใชวตถประสงคเปนหลกในการก าหนดเนอหา วธสอน สอการเรยนการสอน และการวดผลประเมนผลควบคกนไป ดงรปท 1-2

รปท 1-2 วตถประสงคกบการเตรยมสงตาง ๆ ในการเรยนการสอน

3. วตถประสงคการสอนกบ การพฒนาหลกสตรรายวชา

ในรายวชาตาง ๆ หากมวตถประสงคระบเอาไวอยางชดเจนอยแลววา แตละหวขอเรองจะใหผเรยนมพฤตกรรมอยางไรบาง ผสอนกสามารถทจะจดเตรยมแผนการเรยนการสอนไดทนท หากแตวชานน ๆ ยงไมมวตถประสงค หรอมวตถประสงคทระบพฤตกรรมผเรยนเอาไวไมชดเจน กเปนความจ าเปนของครผสอนเองทจะตองหาขอมลตาง ๆ เพอก าหนดวตถประสงคในการเรยนการสอนขนมา

2

วตถประสงคการสอน

เนอหาวชา

การประเมนผล

สอการสอน วธการสอน

การก าหนดวตถประสงคการสอนนน จะดขอมลแคเพยงหนงสอหรอเอกสาร ซงมชอตรงกบวชาทจะสอนยอมไมได เพราะหนงสอหรอเอกสารตาง ๆ สวนใหญจะระบเอาไวแตเพยงเนอหาทจะเรยน ซงแตละเลมมหวขอและรายละเอยดของเนอหาในแตละหวขอแตกตา งกนออกไป กลาวคอหนงสอบางเลมมหวขอไมครบตามหลกสตรรายวชาทจะสอน แตทวาบางเลมอาจมหวขอและรายละเอยดเนอหาลกซงเกนกวาระดบของผเรยนในหลกสตรนนกเปนไปได ดวยเหตน ในขนแรกทจะก าหนดวตถประสงคส าหรบรายวชาทจะสอน ครผสอนจะตองศ กษาขอมลตาง ๆ ทเกยวของแลวจงน าขอมลมาวเคราะหเพอจดสรางวตถประสงคการสอน กอนทจะจดเตรยมการเรยนการสอนตอไป กระบวนการอนนเราเรยกวา "กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชา" ซงจะเกยวของกบวตถประสงคและการเตรยมการเรยนการสอน ดงรปท 1-3

รปท 1-3 วตถประสงคการสอนกบการพฒนาหลกสตรรายวชา

จากรปท 1-3 แสดงใหเหนวา (1) ถาหลกสตรรายวชา (Course) นน มวตถประสงคการสอนทระบพฤตกรรมของผเรยนชดเจนดอยแลว กสามารถทจะจดเตรยมการเรยนการสอนไดเลย แตถาหาก (2) หลกสตรรายวชานน ๆ ยงไมมวตถประสงคหรอมแตไมชดเจน กจะตองพฒนาหลกสตรรายวชาเพอใหไดขอมลมาจดสรางวตถประสงคการสอนเสยกอน

หวขอเรองหรองาน

เนอหาวชา

การประเมนผล

สอการสอน วธการสอน

หลกสตรรายวชา

การพฒนา

ขอมลยอนกลบ

3

วตถประสงคการสอน

4. การพฒนาหลกสตรรายวชา เปนกระบวนการ

ถาพจารณาถงการท างานเพอใหไดผลงานเปนชนเปนอนออกมา เชน ถาตองการชนงานกลงตามแบบชนหนง กอนทจะไดมาซงชนงานกลงชนน กจะตองมการจดเตรยมวสดทจะท า โดยการตดเหลกทมขนาดใกลเคยงกบขนาดชนงาน มาชนหนง จากนนจงน ามากลงขนรปเพอใหไดชนงานทมรปรางตามแบบ ไดชนงานออกมาแลวกตองมการวดตรวจสอบขนาดตรงจดตาง ๆ วาไดตามเกณฑหรอไม ถาไมไดกจะตองจดท าหรอแกไขใหม ซงอาจเขยนเปนไดอะแกรมได ดงรปท 1-4

รปท 1-4 กระบวนการในการท าชนงานชนหนง

การพฒนาหลกสตรรายวชาเพอใหไดมาซงขอมลตาง ๆ ในการก าหนดวตถประสงคการสอนกเชนเดยวกน ครผสอนจะตองศกษาขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบหลกสตรรายวชานน ๆ แลวน าขอมลทไดมาวเคราะหเพอก าหนดวตถประสงค หลงจากนนจงออกแบบสรางวสดการเรยนการสอน เชน ใบเนอหา ใบงาน สอการเรยนการสอน แบบทดสอบ ฯลฯ (ตามวตถประสงคทสรางขน) ทดลองใชกบผเรยน ท าการวดและประเมนผลการเรยนการสอนเพอน าผลมาปรบปรงแกไขรายละเอยดตาง ๆ ของหลกสตรรายวชาใหมประสทธภาพเพมมากขน ซง Mager และ Beach ไดสรปกระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชาเอาไวเปน 3 ขนตอน ดงน

Process Output Input

ขอมลยอนกลบ

4

กลง

วตถดบ ชนงาน

รปท 1-5 กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชาของ Mager และ Beach (1967)

5. กระบวนการทางการศกษาก าหนด ขอมลในการพฒนาหลกสตร

หากพจารณาทจดประสงคหลกของการจดการเรยนการสอนทางการศกษาแลว จะพบวา การจดการเรยนการสอนตองการใหผเรยนมความร มทกษะและเจตคตในทางทด จบออกไปแลวสามารถทจะท างานในสาขาวชาชพทตนร าเรยนไปไดอยางมประสทธภาพ ดวยเหตนการพฒนาหลกสตรเพอการจดการเรยนการสอน จงตองศกษาขอมลตาง ๆ ทผส าเรจการศกษาจะออกไปปฏบตวาจะตองท างานอะไรและใชความรความสามารถอะไรบาง ศกษาโครงสรางของหลกสตร รายวชาในแตละหลกสตรวามรายละเอยดอะไรบาง มความเกยวพนธกบรายวชาอนในหลกสตรอยางไรและแมกระทงกบตวผเรยนเองกจะตองศกษาเพอใหไดขอมลทแทจรงวา ผทจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชานน ๆ มลกษณะเปนอยางไร เพอทจะใหจดการเรยนการสอนมประสทธภาพสงสด ซงขอมลเบองตนในการพฒนาหลกสตรรายวชาดงกลาว เกยวของสมพนธกนดงรปท 1-6

ผเรยน (4) งานอาชพ (2)

รปท 1-6 ขอมลเบองตนในการพฒนาหลกสตรรายวชา

5

Preparation Phase

Development Phase

Improvement Phase

1 2

3

หลกสตร

รายวชา A รายวชา N

(1)

(3)

6. การวเคราะหขอมลเปนขนเตรยมการ ในการพฒนาหลกสตรรายวชา จากขอมลเบองตนดงกลาวมาแลว (ในหวขอท 5) หากจะน ามาพจารณาประกอบเขากบ กระบวนการในการพฒนาหลกสตรรายวชาของ Mager และ Beach จะพบวาสงตาง ๆ ดงกลาว เปนสงทตองด าเนนการตงแตในขนตอนท 1 ดงรปท 1-7

รปท 1-7 ขนตอนในการพฒนาหลกสตรรายวชาของ Mager และ Beach (1967)

ในขนเตรยมการ (Preparation Phase) จะตองท าการวเคราะหขอมลทส าคญและจ าเปน คอ (1) รายละเอยดทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา (Existing Syllabus) (2) ความตองการในงานอาชพ (Requirements of Vocation) (3) หลกสตรรายวชาอน ๆ ทเกยวของกบรายวชาทจะพฒนา (Related Program) และ (4) คณสมบตของผเรยนทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชานน ๆ

ซงจากการวเคราะหขอมลจากขนเตรยมการน จะน าผลทไดมาใชในการออกแบบ (Design) ในขนพฒนาหลกสตรรายวชา (Development Phase) เชน (1) การเขยนวตถประสงคการสอน (Objectives) (2) การก าหนดกรอบเนอหาวชา (Content or Information) (3) การเลอกวธสอน (Teaching Method) (4) การสรางสอการเรยนการสอน (Instructional Media) และ (5) การวดผลและการประเมนผลผเรยน (Assessment) สวนการจดแบงเวลาในการจดกจกรรมการเรยนการสอน สวนใหญจะแสดงรายละเอยดตาง ๆ ไวในแผนบทเรยน (Lesson Plan)

ทงน อาจพจารณารายละเอยดสงทตองท าการวเคราะห (Analysis) การออกแบบ (Design) วสดการเรยนการสอนและ สวนประกอบอน ๆ ของหลกสตรรายวชา แลวท าการปรบปรงแกไข (Improvement) ทงน อาจเทยบกบรปแบบ กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชาของ Mager และ Beach ไดดงรปท 1-8

6

Preparation Phase

Development Phase

Improvement Phase

1 2

3

รปท 1-8 สงตาง ๆ ในการวเคราะห ออกแบบ และปรบปรงบทเรยน

อยางไรกด ในการพฒนาหลกสตรรายวชาแมวาจะกระท าอยางพถพถน แลว ตงแตขนเตรยมการพฒนา (Preparation Phase) การออกแบบการเรยนการสอน (Development Phase) จนกระทงถงการปรบปรงแกไข (Improvement Phase) เพอใหไดหลกสตรรายวชาทมประสทธภาพตามทคาดหวงนน อาจด าเนนการใหเสรจสน สมบรณในครงเดยวไดยาก เนองจากมปจจยต าง ๆ ทเกยวของเปนตวแปรทส าคญอยมากมาย

ดงนน กระบวนการในการพฒนาหลกสตรรายวชา อาจตองท าการทดลองใชจรงและ ตรวจ สอบประเมนผลควบคกนไปดวยพรอมกนหลาย ๆ ครงเปนวงจร ซง UNESCO ไดสรางไดอะแกรมกระบวนการพฒนาหลกสตรระดบรายวชา โดยแบง กระบวนก ารพฒนาหลกสตรระดบรายวชาออกเปน 5 ขนตอน ดงรปท 1-9

7

* Existing Syllabus * Requirements of Vocation * Related Program * Target Population

Preparation Phase

* Objectives * Information * Methods * Media *Assessment *Lesson Plan

Development Phase

* Objectives * Information * Methods * Media *Assessment *Lesson Plan

Improvement Phase

วเคราะห

ออกแบบ

ปรบปรง

รปท 1-9 กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชาของ UNESCO (1982)

จากรปแสดงใหเหนวาในขนตอนท 1 เรมดวยการวเคราะห (Analysis) ขอมลตาง ๆ ทส าคญและจ าเปนในการพฒนาหลกสตรรายวชา ไดแก (1) รายละเอยดของสตรรายวชาทจะพฒนา (2) ความตองการในงานอาชพ (3) คณสมบตของผเรยน และ (4) หลกสตรรายวชาอน ๆ ทสมพนธกบหลกสตรรายวชาทจะพฒนา เปนตน จากนนจงน าขอมลทไดมาออกแบบสรางว ตถประสงคการสอนและวสดการสอนตาง ๆ ในขนท 2 และน าไปทดลองใชแลวปรบปรงแกไขในขนท 3 เมอปรบปรงแกไขจนเสรจสมบรณแลว จงน าไปใชจรงและประเมนผลในขนท 4 และ 5 ควบคกนไป

ซงจากขนตอนและรายละเอยดตาง ๆ ตาม กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชาท น าเสนอโดย Mager & Beach และ UNESCO ดงทกลาวมาแลว กระบวนการในการพฒนาหลกสตรรายวชาอาจสรปขนตอนและการด าเนนการทส าคญในขนตอนตาง ๆ ไดดงน

รปท 1-10 กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชา จากการวเคราะหเอกสารตาง ๆ

8 [1] Analysis

[5] Evaluation

[3] Improvement

[2] Design

[4] Implementation

[1] วเคราะหขอมล

[5]

น าไปใชจรง และ

ประเมนผล

[3]

ทดลองใช และ

ปรบปรงแกไข [2]

สรางรายละเอยด

จากรปท 1-10 แสดงใหเหนวากระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชามขนตอนทส าคญจะตองด าเนนการ 4 ขนตอน คอ ขนทหนงเปนการวเคราะหขอมลทส าคญและจ าเปนตาง ๆ ทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรรายวชา จากนน ในขนทสองจงน าขอมลทได มาออกแบบสรางรายละเอยดของหลกสตรรายวชา แลวจงน าหลกสตรทสรางขนไปทดลองใชกบผเรยนกลมยอย และปรบปรงแกไขในขนทสาม โดยพจารณาจดบกพรองตาง ๆ ทอาจเกดขนในขนการออกแบบสราง เมอไดแกไขปรบปรงเปนทเรยบรอยแลว จงน าหลกสตรรายวชาท พฒนาขนไปทดลองใชจรงกบผเรยนกลมตวอยางในภาคสนาม พรอมทงท าการประเมนผลการใชควบคกนไปในขนทส เพอจะน าผลไปวเคราะหปรบปรงพฒนาหลกสตรรายวชาใหมคณภาพสงยงขน

7. สรปบทเรยน วตถประสงคเปนสงส าคญมากในการจดการเร ยนการสอน ทงนเพราะวาครผสอนจะตองอาศยเพอเปนแนวทางในการก าหนดเนอหาวชา เปนแนวทางในการเลอกวธสอนหรอจดกจกรรม การเรยนการสอน เปนแนวทางในการพจารณา เลอกหรอสรางสอในการเรยนการสอน หรอแมแตจะใชเปนเกณฑในการวดและประเมนผลการเรยนรของผ เรยน หลงจากจบการเรยนการสอนไปแลวกสามารถทจะท าได ส าหรบหลกสตรรายวชาตาง ๆ หากมวตถประสงคการสอนทสมบรณชดเจนอยแลวครผสอนกสามารถทจะจดเตรยมการเรยนการสอนไดงาย หากแตหลกสตรรายวชาไมมวตถประสงคหรอวามแตเปนวตถประสงคทไมสมบรณชดเจน กเปนความจ าเปนทครผสอนจะตองรวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบการเรยนการสอนในรายวชานนมาวเคราะห เพอออกแบบสรางวตถประสงคการสอน ของหลกสตรรายวชานนตอไป การพฒนาหลกสตรรายวชาเปนการท างานท มระบบ ซงการพฒนาจะตองกระท าอยางเปนกระบวนการ กลาวคอ จะตองศกษารวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบหลกสตรรายวชานน ๆ เอาไวอยางครบถวน หลงจากนนจงท าการวเคราะหเพอน าขอมลในรายละเอยดมา เปนกรอบหรอแนวทางในการออกแบบสรางวตถประสงคและวสดการเรยนการสอนตอไป การพฒนาหลกสตรรายวชา เปรยบไดเหมอนการท างาน ทางชางโดยทวไป กลาวคอ ไมวาจะเปนการจดเตรยมขอมล การวเคราะหขอมล หรอการออกแบบสรางวสดการเรยนการสอน ฯลฯ จะตองมการวดผล และตรวจสอบผลอยางตอเนอง เพอใหไดขอมลมาปรบปรงแกไขท าใหหล กสตรรายวชาทพฒนานนมประสทธภาพสงสด

9

8. ค าถามทายบท 1. ในการจดการเรยนการสอนแตละหวขอเรองของรายวชา จะตองมวตถประสงคการสอนเปนหลกรวมอยดวยเสมอ เพราะเหตใด 2. ถาคร 10 คน สอนในหลกสตรรายวชาเดยวกน โดยทไมมวตถป ระสงคการสอนของรายวชาก ากบไว ผลลพธจากการเรยนการสอนจะเปนอยางไรบาง 3. ในการพฒนาหลกสตรรายวชา ครผพฒนาจะตองศกษา รวบรวม และวเคราะหขอมลทเกยวของทส าคญและจ าเปน อะไรบาง 4. การวเคราะหขอมลในการพฒนาหลกสตรรายวชา เราน าผลไปใชในการออกแบบสรางรายละเอยดบทเรยนสการเรยนการสอน อยางไรบาง

9. เอกสารอางอง 1. ประสาท อศรปรดา, จตวทยาการศกษา , กรงเทพมหานคร ; ส านกพมพกราฟคอารต , 2521. 2. Mager, R.F. and Beach, K.M., Developing Vocational Instruction, Belmont; Fearon Publishing, 1967. 3. UNESCO, Info TVE 8: Curriculum Development in Technical and Vocational

Education, Paris; 1982.

10

บทท 2

รายการทก าหนดให

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ขอมลเบองตนของหลกสตรรายวชาตาง ๆ

ส าหรบครผสอนขอมลเบองตนจดแรกทครไดรบส าหรบการจดการเรยนการสอนในวชาตางๆ กคอ ชอรายวชาทจะสอน ซงแททจรงแลวเพยงชอ รายวชาอยางเดยวนน คงจะยงไมเพยงพอส าหรบการจดการเรยนการสอนได ทงนเพราะไมทราบวาจะสอนใคร ระดบไหน ในระยะเวลาเทาไร และทส าคญ กคอ จะสอนผเรยนดวยขอบเขตเนอหาวชาแคไหนถงจะเพยงพอเหมาะสม ดงนน ในขนตนครผสอนจ าเปนตองศกษาหลกสตรและหลกสตรรายวชาจากเอกสารหลกสตรเสยกอน ซงโดยทวไปหลกสตรและหลกสตรรายวชาจะประกอบดวยรายการตาง ๆ ดงน

รปท 2-1 ขอมลเบองตนของหลกสตรวชาชพ /หลกสตรรายวชา

ในรายวชา

› ชอหลกสตร

› โปรแกรมการเรยน › ระดบการศกษา › รายวชาตาง ๆ › จดประสงค (ถาม)

› โคดวชา/ชอรายวชา › จ านวนหนวยกต › เวลาสอน/สปดาห › ค าอธบายรายวชา › วตถประสงค (ถาม)

หลกสตร

วชาชพ

หลกสตร

รายวชา

จากรปท 2-1 แสดงใหเหนวา ในหลกสตรระดบรายวชา สวนใหญจะมองคประกอบท ส าคญก ากบไว คอ โคดวชา ชอรายวชา จ านวนหนวยก ต ระยะเวลาทใชสอนตอสปดาห และ ค าอธบายรายวชา ดงรปท 2-2

รปท 2-2 สวนประกอบของหลกสตรระดบรายวชา

2. การก าหนดโคดของรายวชา

โคดรายวชา เปนตวแทนทสรปรายละเอยดตางๆ ของหลกสตรรายวชาใหสนก ะทดรดยงขน โดยในโค ดรายวชาหรอโคดวชา จะมสวนประกอบ ทส าคญ เชน หมวดวชาทหลกสตรรายวชา นนสงกดอย ชนปททจะสอนหลกสตรรายวชานน หรอแมแตล าดบทของรายวชาอนเปนสญลกษณแสดงต าแหนงกอนหลงของการสอนรายวชา ในหมวดวชานน ๆ เปนตน ซงนอกจากจะชวยใหการเรยกชอรายวชาสนลง และท าความเขาใจไดความหมายทสมบรณแลว โคดวชายงจะชวยครในการพจารณาจดการเรยนการสอนใหสอดคลองสมพนธกบรายวชาอน ๆ อกดวย การก าหนดโคดวชาท าไดหลายลกษณะ โดย การก าหนดเปนตวอกษรประกอบตวเลข หรอ จะใชตวเลขเปนสญลกษณเพยงอยางเดยว ตามขอก าหนดของหนวยงานหรอสถาบนการ ศกษานน กได ดงตวอยางตอไปน

12

AM 313 งานไฟฟารถยนต (0-7-2)

งานบดกรและตอขวสาย งานตรวจซอมและตอขวสายไฟ ของไฟ แสงสวาง ไฟหร ไฟสองปาย ไฟสญญาณ ไฟเลยว แตร มอเตอรปดน าฝน ไฟฉกเฉน ไฟหนาปทมและเกจวดตาง ๆ ในรถยนต

หนวยกต จ านวนชวโมงปฏบต

จ านวนชวโมงทฤษฎ

ค าอธบายรายวชา

โคดวชา ชอวชา

1. ก าหนดโคดวชาโดยใชตวอกษรประกอบตวเลข XX 9999 Course Name ล าดบทรายวชา กลมวชา หมวดวชา ชนปทของการเรยน ประเภทรายวชา

ตวอยาง ED 7871 การพฒนาหลกสตรรายวชา เปนรายวชาล าดบท 1 กลมวชาการพฒนาหลกสตร หมวดวชาทฤษฎการศกษา เรยนในปท 7 (จาก ปวช. 3 ป และปรญญาตร 4 ป) ประเภทรายวชาประสบการณวชาชพคร (วชาคร)

2. ก าหนดโคดวชาโดยใชตวเลขเพยงอยางเดยว 200351 Course Name

กลม/ล าดบทของรายวชา ระดบการศกษา สาขาวชา ภาควชา คณะ ตวอยาง 200351 การพฒนาหลกสตรรายวชา กลมวชาการพฒนาหลกสตร/ล าดบท 1 วชาระดบปรญญาตร วชารวมทกสาขาวชา (ในภาควชาครศาสตรเครองกล) วชารวมทกภาควชา (ในคณะครศาสตรอตสาหกรรม) คณะครศาสตรอตสาหกรรม

13

การก าหนดโคดวชา (หรอรหสวชา) ของแตละหนวยงานหรอแตละสถาบนการศกษา อาจ มขอแตกตางกนออกไปบาง ดงนนครผสอนทรบผดชอบในการสอนหลกสตรรายวชาใด กจะตองศกษารายละเอยดการก าหนดโคดวชาหรอรหสวชาจากเอกสารจดท าหลกสตรของหนวยงานนน ๆ

3. การก าหนดจ านวนหนวยกตของรายวชา การเรยนการสอนในรายวชาตาง ๆ มจดประสงคไมเหมอนกน เชน ถาเปนวชาในภาคปฏบต

อาจตองใชเวลานาน เพอฝกใหผเรยนมทก ษะฝมอตามทตองการ สวนวชา ในภาคทฤษฎกขนอยกบปรมาณเนอหาวชาทจะเรยน ถารายวชามเนอหาวชามากเวลาทใชในการเรยนการสอนกจะมากดวย เพอใหผเรยนไดมความรอยางครบถวน เปนตน

การจดเวลาในการเรยนการสอนส าหรบรายวชาใน 1 ภาคเรยน จงจะตองพจารณาถง (1) ปรมาณเนอหาวชาทจะท าการสอนหรอฝกปฏบต และ (2) จ านวนครงทจะสอนใหจบใน 1 ภาคเรยน ซงในหลกสตรรายวชาจะก าหนดปรมาณสงทจะเรยนตอเวลาในการเรยนเปน จ านวน “หนวยกต ” ซงจะระบไวในหลกสตรรายวชา ลกษณะใดลกษณะหนง ดงน

ลกษณะท 1 2(2-0)

เวลาสอนปฏบต/ประลอง เวลาบรรยาย/สอนทฤษฎ (2 คาบ/สปดาห) จ านวนหนวยกต (ทฤษฎ จ านวน 2 หนวยกต)

ลกษณะท 2 3(3-0-6)

เวลาทศกษาดวยตนเอง เวลาสอนปฏบต/ประลอง เวลาบรรยาย/สอนทฤษฎ (3 คาบ/สปดาห) จ านวนหนวยกต (ทฤษฎ จ านวน 3 หนวยกต)

อยางไรกด หากพจารณาทหนวยกตของรายวชาตาง ๆ จะ พบวา บางวชามหนวยกตเทากน

แตเวลาทใชในการเรยนการสอนตางกน หรอบางวชาใชเวลาในการเรยนการสอนเทากน ทงทจ านวนหนวยกตของวชาแตกตางกน เหตผลทเปนดงนกเพราะวา การก าหนดจ านวนหนวยกตของร ายวชาในภาคทฤษฎและภาคปฏบตตางกน คอ 1 หนวยกต ของวชาภาคปฏบตจะใชเวลาสอนมากกวาวชาภาคทฤษฎ 2-3 เทา ซงการก าหนดปรมาณหนวยกตของรายวชาอาจใชเกณฑ ดงน

14

1. ภาคทฤษฎ หลกสตรรายวชาทใชเวลาบรรยาย 1 คาบ (60 นาท) ตอสปดาห ตลอด 1 ภาคเรยน โดยไมนอยกวา 15 คาบ มคา 1 หนวยกต 2. ภาคปฏบต หลกสตรรายวชาทใชเวลาประลองหรอปฏบต 2-3 คาบ ตอสปดาห ตลอด 1 ภาคเรยน โดยไมนอยกวา 30-45 คาบ มคา 1 หนวยกต

4. ค าอธบายรายวชา (Course Description)

สงส าคญอกอยางหนงในรายการทก าหนดใหใน รายวชานน ๆ (Existing Syllabus) กคอ ค าอธบายรายวชา (Course Description) สวนใหญมกจะเขยนบรรยายถงสงตาง ๆ ทครจะตองสอนซงอาจจะอยในรปหวขอเรองในภาคทฤษฎ หรอในลกษณะงานยอยตาง ๆ ทจะตองมการฝกหดใหแกผเรยนในวชาปฏบต ดงตวอยางขางลางน

IP 231 หลกการเชอม 1 (2-0-2) เทคนคงานเชอมแกสออกซเจน -อะซทลน ลกษณะสรางและลกษณะใชงาน

ของเครองก าเนดแกสชนดและขนาดตาง ๆ วธรกษาความปลอดภยในงานเชอมแกส หวเชอมแกส วธปรบเปลวเชอม ทาเชอม วธเดนแนวเชอม กบดกน า เปลวเชอม ความกดดนแกสเชอม เปลวตด หลกปฏบตและเทคนคงานเชอมแกสทควรทราบ ทงงานเชอมแผนหนา บางและเชอมตอ สญลกษณงานเชอมแกส

รปท 2-3 รายการทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา ภาคทฤษฎ

IP 211 งานเชอมแกส 1 (0-7-2) เทคนคการปฏบตงานเชอมแกสตาง ๆ วธการเชอมแผนเหลกบางและแผน

เหลกหนา ส าหรบงานเชอมในแนวราบ แนวนอนขนานและแนวตง การเลอกขนาดลวดเชอมใหเหมาะสมกบความหนาของชนงาน การปอนลวดเชอม และการควบคมหวเช อมขณะเชอม งานบดกรแขงดวยทองเหลอง การเลอกขนาดลวดและตวประสานในงานบดกรแขง

รปท 2-4 รายการทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา ภาคปฏบต

15

จากตวอยางขางตนจะเหนไดวา “ค าอธบายรายวชา ” (Course Description) ในรายการทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา (Existing Syllabus) เปนแตเพยงการแนะน ากรอบหวขอเรอง (Topic) หรองานยอย (Job) ไมใชวตถประสงคการสอนทสมบรณ หรอเนอหาทพรอมทจะสามารถน าไปใชในการจดการเรยนการสอนไดทนท

การศกษารายการทก าหนดให ในหลกสตรรายวชา ในสวนค าอธบายรายวชา ท าใหไดขอมลอยางคราว ๆ แตเพยงวา หวขอเรองหรองานยอยทจะจดการเรยนการสอนน น มขอบเขตแคไหนเพยงใด สวนการน าหวขอเรองหรองานยอยไปสการจดการเรยนการสอนจรง จะตองท าการวเคราะหหวขอเรองหรองานยอยใหละเอยดลงไปอกระดบหนง

อยางไรกด ปจจบนสงทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา อาจม จดประสงครายวชา มาตรฐานรายวชารวมอยดวย หรอในบางรายวชาอาจมครผสอนไดวเคราะหรายละเอยดตาง ๆ เพอ ก าหนดวตถประสงคการสอน จดสรางบทเรยน และผานการทดลองใชได ผลเปนทนาเชอถอแลว ครผสอนกสามารถทจะยดถอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนไดทนท หากแตตวครผสอน ไดศกษาแลวเหนวายงมรายละเอยดไมเพยงพอ หรอขาดความทนสมยทางดานวชาการ เพราะขอมลใชกนมานานโดยมไดรบการปรบปรงแกไข กสามารถทจะคน ควาขอมลตาง ๆ มาท าก ารวเคราะหสงเคราะหเพอพฒนาหลกสตรรายวชา และจดสราง วสดการเรยนการสอน ใหมใหทนยคทนสมยยงขน ก จะเปนประโยชนแกวงการศกษาเพมมากขนดวย

5. สรปบทเรยน รายการทก าหนดไวใหในหลกสตรรายวชา (Existing Syllabus) เปนขอมลเบองตนในการพฒนาหลกสตรรายวชา ครผสอนสามารถ ศกษาไดจากเอกสารหลกสตร สวนใหญจะก าหนดขอมลอยางคราว ๆ เอาไว กลาวคอ จะม (1) รหสหรอโคตวชา (2) ชอวชา (3) จ านวนหนวยกตของรายวชา (4) เวลาสอนตอสปดาห และ (5) ค าอธบายรายวชานน ๆ ค าอธบายรายวชาของหลกสตรรายวชาสวนใหญจะระบไวในรปของหวขอเรอง (Topic) หรองานยอย (Job) ทครผสอนจะตองสอนหรอฝกใหแกผเรยน มไดระบพฤตกรรมทตองการจากผเรยนหลงจากจบการเรยนการสอนแตอยางใด “ค าอธบายรายวชา ” จงใหขอมลแกครผ สอนแตเพยงวาในรายวชาทจะสอนนน มขอบเขตหวขอเรอง (Topic) หรองานยอย (Job) อะไรบาง เมอเปนดงนการใชประโยชนจากหวขอเรองหรองานยอยในการพฒนาหลกสตรรายวชา จงจะตองวเคราะหหวขอเรองและงานยอย เพอใหไดขอมลรายละเอยดมาด าเนนการสรางวตถประสงคการสอนแล ะวสดการเรยนการสอนตอไป

16

6. ค าถามทายบท

1. รายการทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา (Existing Syllabus) เปนประโยชนแกครผสอนในการจดการเรยนการสอนอยางไรบาง 2. การก าหนดรหสหรอโคดวชาส าหรบหลกสตรรายวชาทด าเนนการในปจจบน มหลกเกณฑการก าหนดอยางไรบาง 3. การก าหนดจ านวนหนวยกต หลกสตรรายวชาภาคทฤษฎและภาคปฏบต มหลกเกณฑในการก าหนดอยางไรบาง 4. ค าอธบายรายวชา ทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา น าไปใช เปนประโยชนในการพฒนาหลกสตรรายวชาอยางไรบาง

7. เอกสารอางอง

1. กระทรวงศกษาธการ , หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพเทคนค พทธศกราช 2527

ประเภทชางอตสาหกรรม, กรงเทพมหานคร; โรงพมพโรงเรยนสารพดชางพระนคร, 2527. 2. คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สจพ., เอกสารรายการการประชมการ

ก าหนดรหสวชา คร งท 1/2528, ณ หองประชม 206 คณะครศาสตร อตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา 29 สงหาคม 2528.

3. ภาควชาครศาสตรเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระ -จอมเกลาพระนครเหนอ , หลกสตรครศาสตรอตสาหกรรมบณฑต สาขาวชาวศวกรรมเครองกล (หลกสตรปรบปรง พ.ศ.2552), เอกสารส าเนาเยบเลม, 2552.

4. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ , หลกสตรภาควชาเทคโนโลยอตสาหกรรม (ไทย-เยอรมน) 2521, กรงเทพมหานคร ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2521.

17

บทท 3

สงทก ำหนดใหในรำยวชำ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองศกษา ความตองการในงานอาชพ

เปนททราบกนดอยแลววา จดประสงคทส าคญในการจดการเรยนการสอนวชาชพทางชางกคอ ตองการใหผส าเรจการศกษาออกไปแลวไดมความร มทกษะ สามารถท างานตาง ๆ ในสาขาทตนเองร าเรยนไปไดอยางมประสทธภาพ โดยการจดการเรยนการสอนมงใหผเรยนมความรเพอใชแกปญหาตาง ๆ ในการท างาน และจดการฝกงานตาง ๆ เพอใหผเรยนไดมทกษะสามารถป ฏบตงานดวยความถกตองช านาญควบคกนไป ในปจจบน ววฒนาการทางเทคโนโลยทเกยวของกบงานทางชาง นบวนกยงจะเจรญรดหนาเพมมากขน ดงนน การจดหลกสตรและการเรยนการสอนทงทางภาคทฤษฎและภาคปฏบตจ าเปนทจะตองมการปรบปรงพฒนาใหกาวหนาทนสมยอยเสมอ ซงจะสงผลใหผส าเรจการศกษามสมรรถนะมความรความสามารถ ออกไปท างานไดตรงกบความตองการของตลาดแรงงานอยางแทจรง

โดยประเดนน การพฒนาหลกสตรรายวชาตาง ๆ เพอจดการเรยนการสอน จงตองมการศกษาถงความตองการในงานอาชพทเปนจรงใน ปจจบน ประกอบกบสงทคาดหวงวาจะพงมในอนาคตอนใกลนดวย

รปท 3-1 ความจ าเปนทตองศกษาความตองการในงานอาชพ

ศกษางาน

“ควำมตองกำรในงำนอำชพ”

ผเรยน

เขาศกษา

หลกสตร

›ความร ›ทกษะ ›กจนสย

ผส ำเรจ

การศกษา

งำนอำชพ

›หนาท ›งานตางๆ

2. แนวทางในการศกษา ความตองการในงานอาชพ

การศกษาความตองการในงานอาชพ เพอน าขอมลมาวเคราะหพฒนาหลกสตรรายวชานน แททจรงกคอ การรวบรวมงาน และความร/ทกษะทใชในการท างานตาง ๆ ในงานอาชพ ซงเกยว ของอยกบหลกสตรทจะท าการพฒนา

ค าวา “งาน” (Job) ในทน หมายถง สงทบคคลท าขนโดยใชเครองมออยางใดอยางหนงหรอหลาย ๆ อยางไปกระท าหรอไปตรวจสอบ เชน งานเจาะเปนงานทชางท าโดยใชเครองเจาะไปเจาะหรองานตรวจสอบแนวเชอม เปนงานทชางท าโดยใชเครองเอกซเรย (X-Ray) ไปตรวจสอบ งาน ๆ หนงจะประกอบดวยกจกรรม (Activity) หลายกจกรรม ทมการเรมตนและสนสดครบสมบรณส าห รบงานนน ๆ

"งาน" ในอกความหมายหน งจงอาจกลาวไดวา เปนชดของ กจกรรม (A set of activities) ทประกอบกนเพอเปาหมายของผลอยางใดอยางหนง เชน งานเจาะ เปนงานทเมอท าจะประกอบดวยกจกรรม (Activity) ตาง ๆ คอ (1) อานแบบ (2) เตรยมเครองมอ/อปกรณ (3) เตรยมชนงานทจะเจาะ (4) จบยดชนงานเขากบตวเครอง (5) จบยดดอกสวานเขากบเครอง (6) ปรบตงความเรวรอบเครอง (7) เดนเครองเจาะ ๆ ชนงาน (8) เจาะน าศนย (9) เจาะชนงานตามแบบ (10) ตรวจสอบขนาดรเจาะ ฯลฯ จนกระทงไดผลงานทตองการออกมา เปนตน

รปท 3-2 การด าเนนการทมลกษณะแสดงถงความหมายของงาน

ดงนน ในขนแรกของการศกษาความตองการในงานอาชพ ครผพฒนาหลกสตรรายวชาจะตองเกบรวบรวมงานยอยตาง ๆ ในงานอาชพทเกยวของกบหลกสตรรายวชาทจะ พฒนาใหครบถวนโดยระบเอาไวใน Job Listing Sheet ซงบอกทมาของงานเอาไวดวย เชน [1] จากการดงาน(Job Observation) [2] จากประสบการณ (Experiences) [3] จากผเชยวชาญ (Experts) [4] จากเอกสารทเกยวของ (Literatures) หรอ (5) จากค าอธบายรายวชา (Course Description) เปนตน

บคคล

เครองมอ

ท า ชนงาน

ตรวจสอบ

ผลงาน

19

ตวอยาง ถาจะพฒนาหลกสตรรายวชา เชน งานไฟฟารถยนต 1 ซงเปนสวนหนงของวชาชพชางยนต กจะเหนวาถาเราไปดงานเกยวกบไฟฟารถยนต หรอคนจาก Literatures หรอถามผเกยวของแลว จะพบวา งานไฟฟารถยนต 1 จะประกอบดวยงานยอยมากมาย เชน งานตรวจซอมและเดนสายไฟของไฟแสงสวาง ไฟสญญาณเลยว ระบบมอเตอรปดน าฝน ระบบไฟจดระเบด ฯลฯ ซงเกบขอมลโดยใช Job Listing Sheet เปนเครองมอไดดงน

JOB LISTING SHEET

รายวชา : งานไฟฟารถยนต 1

ท รายการงาน (Jobs) แหลงขอมล

หมายเหต A B C D E

1. งานบดกรและตอขวสายไฟ x x x 2. งานตรวจซอมและเดนสายไฟแสงสวาง x x x 3. งานตรวจซอมและเดนสายไฟไฟหร x x x 4. งานตรวจซอมและเดนสายไฟไฟสองปาย x x x 5. งานตรวจซอมและเดนสายไฟไฟเลยว x x x x 6. งานตรวจซอมและเดนสายไฟแตร x x x 7. งานตรวจซอมและเดนสายไฟมอเตอรปดน าฝน x x x 8. งานตรวจซอมและเดนสายไฟฉกเฉน x x 9. งานตรวจซอมและเดนสายไฟหนาปทม x x x x 10. งานตรวจซอมและเดนสายไฟเกจวดตาง ๆ x x x x x 11. งานตรวจซอมและเดนสายไฟไฟประจแบตเตอร x x x x x 12. งานตรวจซอมและเดนสายไฟเครองก าเนดไฟฟา x x x x x 13. งายตรวจซอมและเดนสายไฟมอเตอรสตารท x x x x x 14. .. 16. งาน (อน ๆ)

แหลงขอมล A = Job Observation B = Experiences C = Experts D = Literatures E = Course Description

20

3. ความจ าเปนทตองมการวเคราะหงาน

ดงไดกลาวมาแลววาในการจดการเรยนการสอนนน วตถประสงคมความส าคญและจ าเปนมากทครผสอนจะใชเปนแนวทางในการจดการ เรยนการสอน ไมวาจะเปน ในการก าหนดเนอหาวชา วธการสอน สอการเรยนการสอน หรอแมแตวธการในการวดและประเมนผลผเรยนหลงจากการเรยนการสอนจบลงแลวกตาม หากจะมองถงขอมลเบองตนทไดจากก ารศกษาความตองการในงานอาชพ ในขนแรกเราไดมาเฉพาะงานตาง ๆ ทจะจดการเรยนการสอนเทานน ซงโดยแททจรงแล วขอมลดงกลาวยงกวางเกนไปทจะน ามาสรางวตถประสงคการสอนเพอจดการเรยนการสอน เชน เมอกลาวถง "งานเจาะ " ครผสอนกสามารถตความไปสการเรยนการสอนไดหลาย ๆ อยาง ซงการเรยนการสอนเพอใหผเรยนสามารถท างานเจาะไดนน จะตองใหเขาเลอกดอกสวานถ กตองกบชนดของวสดงานหรอไม จะตองปรบความเรวรอบเครองเจาะเปนดวยหรอเปลา หรอจะตองลบดอกสวานเปนดวยหรอไม จ งจะถอไดวาท างานเจาะไดสมบรณ เปนตน ดวยเหตน กอนทจะเขยนวตถประสงคส าหรบใชในการเรยนการสอน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองแยกแยะถงรายละเอยดของงานทจะสอน เพอศกษาดวาถาจะใหผเรยนท างานนน ไดโดยสมบรณแลว เขาควรทจะตองมความสามารถอยางไรบาง ซงเรา จะเรยกกระบวนการ วเคราะหนวา "การวเคราะหงาน" (Job Analysis)

รปท 3-3 การพจารณางานเพอพฒนารายวชาสการเรยนการสอน

4. แนวทางในการศกษาวเคราะหงาน

ดงไดกลาวมาบางแลววา การวเคราะหงานเปนกระบวนการในการแยกแยะรายละเอยดของงานเพอระบวา ถาจะใหบคคลท างาน Job นน ๆ ไดโดยสมบรณแลวเขาควรทจะตองมความสามารถอะไร อยางไรบาง

การเรยนการสอน และ/หรอการฝกหด

งานทเกยวของกบ รายวชานนๆ

การวเคราะหงาน (Job Analysis)

วสดการเรยนการสอน ของรายวชา

ขอมลทได รวบรวมขอมล

21

ฉะนน ถาตองการทราบวาการท างานในงาน (Job) หนง ๆ บคคลทจะท างานนน ไดสมบรณ ควรจะตองมความสามารถอะไร อยางไรบาง ขนแรกอาจท า โดยใชประสบการณของผศกษางานเองซงเคยท างานนน ๆ มา แลว เขยนระบรายการความสามารถ (Task) ในรปของกจกรรม (Activity) ตาง ๆ ทจ าเปนส าหรบท างานนนเอาไวกอนกได

ตวอยาง ใน Job “งานเจาะ” คนทจะท างานใน Job นได ควรทจะมความสามารถดงตอไปน คอ

1. อานแบบงานเจาะไดถกตอง 2. เตรยมเครองมออปกรณไวครบถวน 3. เตรยมชนงานทจะเจาะตรงตามแบบ 4. จบยดชนงานเขากบอปกรณจบยดได 5. เลอกใชดอกสวานไดถกตอง 6. ถอดประกอบดอกสวานได 7. ตงความเรวรอบเครองเจาะไดถกตอง 8. เดนเครองเจาะได 9. เจาะน าศนยชนงานได 10. เจาะชนงานไดตามแบบ 11. ลบดอกสวานได 12. แกปญหาในงานเจาะได 13. ฯลฯ

หรออาจเขยนในรปของไดอะแกรมไดดงน

รปท 3-4 ไดอะแกรมการวเคราะหงาน “งานเจาะ”

งานเจาะ

เตรยมเครองมอ อปกรณ

เตรยมชนงานเจาะ ยดชนงานเขากบอปกรณจบ

เลอกใชดอกสวานได ตงความเรวเครองเจาะได เดนเครองเจาะได

อานแบบงานเจาะ เจาะชนงานไดตามแบบ

ลบดอกสวานได

ตรวจความถกตองของรเจาะ บอกกฎความปลอดภยในงานเจาะ แกปญหาในงานเจาะได

22

จากขอมลความสามารถ (Task) ตาง ๆ ในการท างานเจาะขางตน มขอสงเกตทส าคญ ๆ เหนควรน ามาพจารณา กคอ 1. ขอความทระบความสามารถแตละอยาง จะเรมตนเขยนดวยค ากรยาทสงเกตและวดไดวาการท างานนน ผท างานจะตองแสดงความสามารถในการท างานอยางไรบาง ไมใชเปนขอความทระบวาเขาควรมความรอยางไรบาง 2. ความสามารถทระบไวส าหรบเจาะนน มทงความส ามารถทางสตปญญาทจะตองน าเอาความรตาง ๆ มาแกปญหาในการท างาน และความสามารถทางทกษะกลามเนอซงจะสงผลใหบคคล ผนนท างานไดสมบรณมากขน อยางไรกด หากผศกษางานจะถามตวเองวา ในการท างานใน Job หนง ๆ นน ผท างานควรจะมความสามารถอยาง ไรบาง กคงจะเปนการยากทจะระบความสามารถตาง ๆ ไดอยางครบถวนสมบรณ หากแตจะพจารณาดวาการท างานใน Job นน ๆ มขนตอนในการท างานอยางไรบาง โดยเขยนขนตอน (Steps) ในการท างานนน กนาทจะสะดวกรวดเรวกวา ซงโดยแททจรงแลวถาหากวาบคคลจะท างานนน ๆ ไดสมบรณแลว เขากควรจะมความสามารถตามขนตอนตาง ๆ ในการท างาน Job นนนนเอง ดงนน แนวทางทจะวเคราะหรายละเอยดของงานใหงาย รวดเรว และไดรายละเอยดทสมบรณจรง ๆ ผศกษางานอาจเรมตนดวยการเขยนรายการความสามารถของผท างาน (Task) ตามขนตอน (Steps) ตาง ๆ ในการท างานนน ๆ กได ขอใหดตวอยางตอไปนประกอบ

TASK LISTING SHEET

รายวชา : งานฝกฝมอ งาน (Job) : งานเจาะ

Steps (Tasks) ในการท างาน แหลงขอมล

หมายเหต A B C D E

1. อานแบบเจาะไดถกตอง x x 2. เตรยมเครองมอ/อปกรณส าหรบงานเจาะ x x 3. เตรยมชนงานทจะเจาะตามแบบได x x 4. จบยดชนงานเขากบอปกรณจบยดได x x 5. เลอกใชดอกสวานไดอยางเหมาะสม x x x

23

TASK LISTING SHEET

รายวชา : งานฝกฝมอ งาน (Job) : งานเจาะ (ตอ)

Steps (Tasks) ในการท างาน แหลงขอมล

หมายเหต A B C D E

6. ประกอบ/ถอดดอกสวานกบอปกรณจบได x x x 7. ตงความเรวรอบเครองเจาะได x x x 8. เดนเครองเจาะได x x x 9. เจาะน าศนยชนงานไดถกตอง x x x 10. เจาะชนงานไดตามแบบตองการ x x x 11. ลบดอกสวานไดถกตอง x x x 12. แกปญหาตาง ๆ ในงานเจาะได x x x 13. ตรวจสอบความถกตองของรเจาะได x x 14. ฯลฯ

แหลงขอมล A = สงเกตการปฏบตงาน

B = สอบถามผปฏบตงาน C = จากประสบการณ

D = จ าลองการท างาน E = การใชแบบสอบถาม

5. ขอค านงในการเขยน Task ของ Job ตาง ๆ

ดงไดกลาวมาในตอนตนบางแลววา การท างานใน Job หนง ๆ นน อาจตองใช Task ทงทางสตปญญาและทางกลามเนอควบคกนไป ซง Task ทางทกษะกลามเนอสามารถทจะสงเกตจากการท างานจรง ๆ ไดงาย เชน จบยดชนงานเขากบอปกรณจบยด ประกอบ /ถอดดอกสวาน เจาะน าศนยชนงานได เปนตน สวน Task ทางสตปญญานน บางคร งสงเกตเหนไมได แตทวาจ าเปนจะตองมในการท างาน เชน เลอกใชดอกสวานไดถกตอง แกปญหาตาง ๆ ในการท างานได เปนตน

24

ส าหรบงานทาง ดานชางอตสาหกรรม แลว การท างานใน Job ตาง ๆ มกจะประกอบดวย Task ทส าคญ ๆ ทงทางสตปญญาและทกษะกลามเนอ ซงผศกษางานควรทจะค าถงในการเขยน

Task กคอ ผท างานใน Job นน ควรทจะ* 1. อานแบบงาน/ชนงานไดถกตอง

2. เตรยมเครองมออปกรณไดถกตอง 3. เลอกหรอเตรยมชนงานไดเหมาะสม 4. ประกอบชนงานเขากบเครองจกร/เครองมอ ในต าแหนงทถกตอง 5. เดนเครองจกร/เครองมอ ไดถกตอง 6. ท างานดวยความถกตองปลอดภย 7. แกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในงานได 8. ตรวจสอบความถกตองของงานได 9. ฯลฯ

6. การตรวจสอบ Task ของงานตาง ๆ การระบความสามารถ (Task) ในการท างานใดงานหนง โดยผศกษางานเพยงคนเดยวอาจไดขอมลทไมสมบรณเพยงพอ ฉะนนการทจะตรวจสอบดวา Task ตาง ๆ ทระบเอาไวส าหรบการท า งานหนง ๆ เพยบพรอมสมบรณ หรอเปนจรงมากนอยเพยงใดหรอไม ควร จะเพมเตมขอมลอะไรบาง อาจใชวธการอยางใดอยางหนงหรอหลาย ๆ อยางรวมกนดงน 1. ทดลองท างานนน ๆ ดวยตนเอง หรอใหผรวมงานลองท า แลวเกบบนทกขอมลตาง ๆ ไป ตรวจสอบกบ Task ทไดระบเอาไวแลว 2. สอบถาม Task ตาง ๆ จากผท างานใน Job นน ๆ วาควรจะม Task อะไรบาง จากนนจงตรวจสอบขอมลกบ Task ทไดระบไวแลว 3. น าขอมล Task ทไดจากการวเคราะหไวแลว ไปตรวจสอบโดยใชวธการสงเกตการท างานของชาง แลวตรวจสอบขอมลวาถกตองเปนจรงหรอไม 4. สงขอมล Task ทไดวเคราะหเอาไวแลวใหผท างานนนในสถานประกอบการตาง ๆ ไดชวยตรวจสอบ แลวน าผลมาปรบปรงขอมลอกครงหนง ______________________________

* ขนอยกบลกษณะงาน (Job) ทท า

25

7. สรปบทเรยน การพฒนาหลกสตรรายวชาจ าเปนจะตองศกษาความตองการในงานอาชพ เพอน าขอม ลทถกตองเปนจรงจากงานอาชพมาปรบปรงหลกสตรและการเรยนการสอน ใหผส าเรจการศกษาออกไปท างานอยางมประสทธภาพมากขน การศกษาความตองการในงานอาชพ ท าโดยการรวบรวมงานยอย และความร/ทกษะ ทใชในการท างานตาง ๆ ในงานอาชพทเกยวของกบหลกสตรทจะพฒนา อยางไรกตาม ขอมลงานตาง ๆ ทไดมาในขนตนจากการรวบรวมงาน ยงมอาจน ามาจดเตรยมการเรยนการสอนได ทงนเพราะมไดก าหนดพฤตกรรมของผเรยนในรายละเอยดวา หลงจากการเรยนการสอนจบลงแลว จะใหเขามพฤตกรรมเปลยนแปลงในรปแบบใดอยางไรบาง การพ ฒนาหลกสตรรายวชาจงตองท าการวเคราะหงานตาง ๆ เพอสรางวสดการเรยนการสอนในขนตอไป การวเคราะหงาน เปนการแยกยอยงานเพอระบความสามารถ (Task) ของผท างานวาเขาจะตองมความสามารถอยางไรบางจงจะท างานนนได ส าเรจผล ซงการวเคราะหงานน อาจหาขอมลไดจากการดงาน การสมภาษณผท างาน ใชประสบการณทไดท า งานมา ทดลองโดยใชสถานการณจ าลองหรอแมแตการใชแบบสอบถาม เพอใหไดขอมลทถกตองเปนจรงทสดกได

8. ค าถามทายบท 1. การศกษาความตองการในงานอาชพ มความส าคญและจ าเปนอยางไร ตอการพฒนาหลกสตรรายวชาทางชาง 2. การระบทมาของ งาน (Job) ตาง ๆ ใน Job Listing Sheet ใชประโยชนในการพฒนาหลกสตรรายวชาอยางไรบาง 3. ในการพฒนาหลกสตรรายวชาดานชางอตสาหกรรม มความจ าเปนอยางไรทตอง มการวเคราะหงานยอยตาง ๆ 4. Task ของงานตาง ๆ มรปรางหนาตาเปนอยางไร จงอธบายพรอมกบยกตวอยางประกอบ

9. เอกสารอางอง 1. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981. 2. UNESCO, Info. TVE 8 : Curriculum Development in Technical and Vocational

Education, Paris; 1982.

26

บทท 4

การประเมนความส าคญ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองประเมน ความส าคญของ Task

Task ตาง ๆ ทผพฒนาหลกสตรรายวชาไดจากการวเคราะหงาน (Job) นน หากจะพจารณาถงความจ าเปนในการจดการเรยนการสอนหรอการฝกแลว จะเหนไดวา Task ส าหรบงานแตละงานมความจ าเปนทจะตองจดการเรยนการสอนหรอการฝกไมเทาเทยมกน กลาวคอ บาง Task บางใชในการท างานบอยครงมาก แตบาง Task นาน ๆ ถงจะไดใชกนครงหนง บาง Task มความส าคญตองานมาก ซงหากขาด Task นไปแลว จะ ไมสามารถ ท างานใหส าเรจไดเลย แตทวาบาง Task มความส าคญนอยหรอมผลตอการท างานนอยมาก ดงนน กอนทจะตดสนใจวา Task ใดบางควรหรอไมควรจดการเรยนการสอน หรอท าการฝกส าหรบงานตาง ๆ ในหลกสตรรายวชาทท าการพฒนาน น กควรทจะไดท าการประเมนความส าคญของ Task ใหเดนชดเสยกอน

2. เกณฑตาง ๆ ในการประเมน ความส าคญของ Task

การตดสนใจวาควรจะจดการเรยนการสอนหรอฝกหดหรอไมอยางไร ส าหรบแตละ Task มเกณฑพจารณาหลก ๆ กคอ (1) ความส าคญตองาน (2) ความถในการใชท างาน และ (3) ความยากในการเรยนการฝก ดงรปท 4-1

รปท 4-1 ประเดนตาง ๆ ในการประเมนความส าคญของ Task

ของ “TASK”

The three questions about each task : 1. How important is the successful performance of the task to the success of the job ? 2. How frequency is the task performed? 3. How difficult is this task to perform?

1. ความส าคญตองาน (Importance to the job) ความส าคญของ Task ตองาน เปนการพจารณาวา ถามหรอไมม Task นน ๆ แลว ผท างานจะท างานทตองการไดหรอไมเพยงใด ขอมลในการพจารณา ท าโดยการสอบถามผทท างานใน Job นนหลาย ๆ คน หรอใชประสบการณซงเคยท างานใน Job นน ๆ มาแลวเปนขอมลการพจารณา ใชสญลกษณ X I O ประเมนความส าคญของแตละ Task ดงน

X หมายถง Task นน มความส าคญตอ Job ทท ามาก ถาขาด Task นไปแลว จะไมสามารถท างานใน Job นนไดเลย เปน Task ทตองมการฝกหดหรอ จดการเรยนการสอนใหแกผเรยน

I หมายถง Task นน มความส าคญตอ Job ทท า และจะชวยใหการเรยน Task อนๆ บรรลผลไดสมบรณยงขน เปน Task ทตองมการฝกหดหรอจดการเรยน การสอน

O หมายถง Task นน มความส าคญตอ Job ทท านอย อาจไมจ าเปนจะตองฝกหรอจดการเรยนการสอน ถาผเรยนสามารถเรยนรไดเองจากการท างานจรงหรอโดยอาศยประสบการณจาก Task อน ๆ ใน Job นน

2. ความถในการใชท างาน (Frequency of performance) นอกเสยจากความส าคญของ Task ตองานแลว การจดการเรยนการสอนให ผเรยนมความสามารถตามทตองการนนจะตองพจารณาถงความถในการใช Task ท างานใน Job นน ๆ ดวย กลาวคอ บาง Task ใชในการท างานบอยครงมาก แตบาง Task นาน ๆ ถงจะไดใชครงหนง ขอมลในการพจารณาความบอยครงในการท างานน อาจไดมาจากการสอบถามคนทท างานนนอย หรอใชประสบการณซงตนเองเคยไดท างานใน Job นนมาแลวกได โดยระบ X I O แทนความถในการท างานดงน

X I O

ส าหรบ Task ทกระท ากนอยทก ๆ ครง ทท างานใน Job นน ส าหรบ Task ทกระท าบอยครง ในการท างานใน Job นน ส าหรบ Task ทกระท านาน ๆ ครง ในการท างานกบ Job นน

ความถในการท างานบอยครงกบนาน ๆ ครง มความแตกตางกนคอ Task ทใชในการท างานนาน ๆ ครง หมายถง ใช Task นนส าหรบการท างานใน Job หนง ๆ ไมเกน 50 เปอรเซนต เชน ในการท างานเลอย 10 ครง ใช Task บากรองแนวเลอยแค 2 ครง กแสดงวาใช Task นนาน ๆ ครง สวน Task ทใชในการท างานบอยครง หมายถง ใช Task นนส าหรบการท างานใน Job หนง ๆ เกอบจะทกครง (หรอไมนอยกวา 50 เปอรเซนต) เชน ในการท างานเลอยมอ 10 ครง ตองใช Task จบยดชนงานเขากบอปกรณ 8 ครง กแสดงวาใช Task นบอยครง เปนตน

28

ขอส าคญในการระบความถในการใช Task ท างาน กคอ จะตองพจารณาถงแตเฉพาะ เรองความถในการใชท างานนน ๆ เพยงอยางเดยว โดยไมค านงถงวา Task นนมความส าคญตอ Job มากหรอนอยเพยงใด 3. ความยากในการเรยนการฝก (Learning Difficulty) การพจารณาความยากในการเรยนการฝกส าหรบ Task หนง ๆ ทใชในการท างานนน ท าไดโดยการสอบถามผทท างานซงใช Task นนอย หรอใชประสบการณทเคยได รบการฝก Task นนมาแลวกได โดยประเมนระดบความยากในการเรยนหรอการฝก Task แตละ Task ดงน 3 หมายถง Task นนเรยนหรอฝกไดยากมาก 2 หมายถง Task นนเรยนหรอฝกคอนขางยาก 1 หมายถง Task นนงายตอการเรยนหรอการฝก

ตวอยาง TASK VALUATION SHEET

รายวชา : งานฝกฝมอ งาน (Job) : งานเจาะ

Steps (Tasks) ในการท างาน ประเมน

หมายเหต I F D

1. อานแบบเจาะไดถกตอง x x 1 2. เตรยมเครองมอ/อปกรณส าหรบงานเจาะ x x 1 3. เตรยมชนงานทจะเจาะตามแบบได x x 2 4. จบยดชนงานเขากบอปกรณจบยดได x x 1 5. เลอกใชดอกสวานไดอยางเหมาะสม x x 1 6. ประกอบ/ถอดดอกสวานกบอปกรณ x x 1 7. ตงความเรวรอบเครองเจาะ x x 2 8. Operated เครองเจาะได x x 1 9. เจาะน าศนยชนงานได x x 2 10. เจาะชนงานตามแบบตองการ x x 3 11. ลบดอกสวานได x I 3

29

TASK VALUATION SHEET

รายวชา : งานฝกฝมอ งาน (Job) : งานเจาะ (ตอ)

Steps (Tasks) ในการท างาน ประเมน

หมายเหต I F D

12. แกปญหาตาง ๆ ในงานเจาะ x I 3 13. ตรวจสอบความถกตองของรเจาะ x x 1 14. ฯลฯ

Note : I = Importance to the job F = Frequency of performance D = Learning difficulty

3. การตดสนใจเลอก Task เพอการเรยนการฝก

จากขอมลการพจารณา Task ในประเดนตาง ๆ ดงไดกลาวมาแลวขางตน จะเหนไดวา บาง Task มความส าคญตองานสง ใชในการท างานบอยครง มาก จ าเปนอยางยงทจะตองจด การเรยนหรอการฝก แตทวา บาง Task มความส าคญตองานนอยมาก อกทงใชในการท างา นนอยครงดวย เมอดทความยากในการเรยนแลว เหนวาผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองไดจากการท างาน เพราะเปน Task ทงาย ผพฒนาหลกสตรรายวชาอาจตด Task นนออก หรอใหความส าคญรองลงมา กได ซงอาจสรปแนวทางในการตดสนใจเลอก Task ทจ าเปนส าหรบการเรยนการฝกได ดงน

รายการ I F D หมายเหต

จะตองเกบเอาไว x x 3 Task ทคะแนนประเมนอย

ในระดบสเทา อาจตดออก ไปหรอใหความส าคญใน ระดบรอง ๆ ลงมา

I I 2 อาจตดออกไป 0 0 1

รปท 4-2 เกณฑการประเมนความส าคญของ Task เพอการเรยนหรอการฝก

30

อยางไรกด การประเมนผล Task จากคะแนนทใหไวตามรปขางตน อาจไมเหนขอสรปทเดนชดแนนอนเหมอนตวเลขทางคณตศาสตร แตตองใชเหตผลจากหลาย ๆ ทางมาประกอบกน ในทางปฏบตมขอค านงถงในการประเมนผล Task ของงานตาง ๆ กลาวคอ การพจารณาวา Task ใดควรจดการเรยนการฝกหรอไมนน ใหดทความส าคญตองานเปนอนดบแรก หลงจากนนจงมาพจารณาทความยากในการเรยนการฝก และประเดนสดทายดทความถในการใช Task ท างานใน Job นน ๆ ดตวอยางดานลางประกอบ

TASK VALUATION SHEET

รายวชา : งานฝกฝมอ งาน (Job) : งานเลอย

Steps (Tasks) ในการท างาน ประเมน

หมายเหต I F D

1. อานแบบงานเลอยได x x 1 2. Lay-out ชนงานทจะเลอยได x x 2 3. จบยดชนงานทจะเลอยได x x 1 4. เลอกชนด/ขนาดของใบเลอยได x x 2 5. ประกอบใบเลอยเขากบโครงเลอย x x 1

6. บากรองตรงแนวทจะเลอย* o o 1 ตดออกหรอใหความ

7. เลอยชนงานตามแบบก าหนด x x 3 ส าคญรองลงมา 8. แกปญหาขอผดพลาดในการเลอย x x 3 9. วดและตรวจสอบขนาดชนงานเลอย x x 1 10. ฯลฯ

Note : I = Importance to the job F = Frequency of performance D = Learning difficulty

* [Step หรอ Task ขอ 6 ตดออกหรอใหความส าคญรองลงมาในงานเลอย เพราะคะแนนจาก การประเมนความส าคญนอย]

31

4. ประโยชนของการพจารณา Task ในประเดนตาง ๆ

จากการพจารณา Task ในประเดนทส าคญ คอ ความส าคญตองาน ความถในการใชท า งานและความยากในการเรยนการฝกนน จะเปนประโยชนตอการพฒนาหลกสตรรายวชา ตอการจดการเรยนการสอนดงน 1. ความส าคญของ Task ในงานตาง ๆ เปนขอมลในการตดสนใจโดยจะคงไวหรอตด Task บาง Task ออกไป กลาวคอ Task ทมระดบความส าคญมากและส าคญ จ าเปนจะตองคงไวในการจดการเรยนการสอน สวน Task ทไมส าคญถาหากไมมเวลาพอ หรอเครองมออปกรณในการเรยนการฝกไมพรอมกอาจตดทงไปได 2. ความถในการใชท างาน Task ใดถกใชบอยครงมากในการท างาน กมแนวโนมทจะตองใชบอยครงในการเรยนการฝกดวย จงเปนขอพจารณาในการจดเรยงล าดบของ Task และ Job ใน Course ทจะท าการพฒนาดวย กลาวคอ Task ใดทถกใชบอย ควรทจะจดการเรยนการสอนหรอ การฝกกอน เปนตน 3. ความยากในการเรยนหรอการฝก จะเกยวของกบปรมาณ และ/หรอ จ านวนครงทตองจดประสบการณให แกผเรยน กลาวคอ ถาจะใหผเรยนเรยนรใน Task ทยาก จ าเปนตองอาศยจ านวนครงในการเรยนการฝกและความละเอยดลกซงของเนอหาทเพมมากขนดวย

5. สรปบทเรยน

การทจะใหผเรยนท างานใน Job หนง ๆ ใหบรรลผลนน การเรยนการสอนหรอการฝกกจะตองจดประสบการณใหผเรยนไดมความสามารถ (Task) ตามทงานนนตองการ อยางไรกด หากเราพจารณาถง Task ตาง ๆ ของงาน (Job) หนง ๆ แลว จะเหนไดวา Task บางอนจะตองจดการเรยนการสอนหรอการฝกจรงเพราะเปน Task ทยากในการเรยนร แตทวาบาง Task อาจจะไมจ าเปนจะตองจดการเรยนการสอนหรอการฝกกได ทงนเพราะวาเปน Task ทงายตอการเรยนร ซงผเรยนอาจเรยนรไดเองจากการท างาน หรอจากการเรยนการฝก Task อน ๆ มา ดงนน กอนทจะตดสนใจวา Task ใดบางควรจดการเรยนการฝก Task ใดควรตดออกไปในการพฒนาหลกสตรรายวชา จ าเปนทจะตองมการประเมนความส าคญของ Task แตละอนเสยกอน โดยพจารณาประเดนตาง ๆ คอ (1) ความส าคญตองาน (2) ความถในการใชท างาน และ (3) ความยากในการเรยนหรอการฝก การตดสนใจท าโดยดทคะแนนความส า คญตองานเปน ประเดนแรก จากนนจงมาพจารณาความยากในการเรยนการฝกและดความถในการใชงานเปนประเดนสดทาย

32

การประเมนความส าคญของ Task นอกจากจะใหขอมลวา Task ใดควรจดการเรยนการฝกหรอไมแลวนน ยงจะมประโยชนในการจดล าดบบทเรยนในการเรยนการสอน และความละเอยดลกซงของการจดการเรยนการสอนอกดวย

6. ค าถามทายบท

1. Task ของงานตาง ๆ ทไดวเคราะหมา แลว ท าไมจงตองมการประเมนความส าคญ กอนทจะพจารณาจดการเรยนการสอน 2. Task ของงานใดงานหนง มหลกเกณฑในการพจารณาประเมนความส าคญอยางไรบาง จงอธบายอยางละเอยด 3. การประเมนความส าคญของ Task ในประเดนตาง ๆ ไดขอมลทมประโยชนตอการพฒนาหลกสตรรายวชาอยางไรบาง 4. ถาเราน าขอมลจากการวเคราะหงานไปพจารณาจดการเรยนการสอนเลย โดยไมไดมการประเมนความส าคญของ Task ในแตละงาน จะมผลตอการจดการเรยนการสอนในหลกสตรรายวชานนอยางไรบาง

7. เอกสารอางอง

1. Mager, R.F. and Beach, K.M, Developing Vocational Instruction, Belmont; Fearon Publishing, 1967. 2. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981.

33

บทท 5

การวเคราะหความสามารถ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองท า Task Analysis

การวเคราะหงานเพอระบความสามารถ (Task) ตาง ๆ ทส าคญและจ าเปนจะตองม ส าหรบการท างานใน Job หนง ๆ ใหสมบรณ ดงไดกลาวมาแลวในเรองความตองการในงานอาชพนน เปนแคเพยงการศกษางานสวนหนงเพอใหทราบวา จดหมายปลายทางของการเรยนการสอนทจะใหผเรยนท างานใน Job ทตองการนน เขาควรจะแสดงความสามารถ (Task) อะไรออกมาไดบาง อยางไรกด ในก ารจดการเรยนการสอนถาจะใหผเรยนมความสามารถตาง ๆ ทงทางดาน สตปญญาและทางทกษะกลามเนอนน ตวผเรยนเองกจะตองมความรและมทกษะฝมอทเปนพนฐานอยางเพยงพอเสยกอน เชน ถาจะใหผเรยนมความสามารถเลอกใชดอกสวานไดเหมาะสมกบงานกจะตองสอนใหผเรยนมความร (Knowledge) วาการเลอกดอกสวานทเหมาะสมกบวสดนน มวธการเลอกอยางไร จะตองค านงถงปจจยอะไรบาง ดงนน สงส าคญและจ าเปนอกประการหนงในการศกษาขอมลเกยวกบงาน กคอ จะตอง วเคราะหในรายละเอยดส าหรบแตละ Task วาถาจะใหผเรยนแสดงความสามารถตาม Task ทระบเอาไวใน Job ตาง ๆ นน เขาควรทจะมความรและ/หรอทกษะอะไรบาง

รปท 5-1 ทมาและผลของการท า Task Analysis

ในการท างาน

JOB

KNOWLEDGE

/SKILLS

TASK

Job Analysis

Task Analysis

2. ความหมายของความรและทกษะ

ค าวา "ความร" (Knowledge) หมายถง เนอหาหรอเรองราวตาง ๆ ทมอยในตวบคคล ซงโดยปกตแลวบคคลจะมความรอยภายในตวได 2 ลกษณะคอ การจ าและเขาใจ เ นอหานน เชน ความจ าเกยวกบชนดและประเภทของเครองมอตาง ๆ ความเขาใจเกยวกบวธการใชเครองมอตาง ๆ เปนตน สวนค าวา "ทกษะ " (Skills) ทจะกลาวถงในรายวชานคอ ทกษะฝมอ ซงหมายถง การใชกลามเนอสวนตาง ๆ ของรางกายท างานประกอบกบเครองมอ อปกรณตาง ๆ เชน ผเรยนมทกษะในการตอกน าศนย แสดงวาผเรยนใชมอจบคอน จบเหลกน าศนย ตอก คอนลงบนเหลกน าศนยไดถกตอง ไดผลงานตามทตองการ เปนตน นอกจากน Skills ยงรวมถงการปฏบตงานดวยประสาทสมผสบางอยาง ทผเรยนจะตองลงมอกระท าเพอใหเกดความช านาญ เกดความคลองแคลววองไว ท างานไดถกตองมากขน แมวาจะไมไดฝกการใชกล ามเนอท างานโดยตรง เชน การจดเตาส าหรบตเหลก ถอวาเปนการฝก ทกษะสวนหนงเพอใหเกดความวองไวและความถกตอง แมวาจะไมไดฝกกลามเนอในการท างา นแตอยางใดหรอการฟงเสยงกงวานของโลหะชนดตาง ๆ แลวแยกแยะดวาเปนโลหะ อะไรในท านองน เปนตน การสอนหรอการฝกใหผเรยนมทกษะในการปฏบตงานตาม Task ตาง ๆ โดยปกตแลวจะตองอาศยความรประกอบอยดวยเสมอ แตทวาการสอนใหผเรยนมความร อาจไมจ าเปนตองมการฝกทกษะกได ดงนน ผพฒนาหลกสตรรายวชาจะตอง วเคราะหเพอพจารณาดวา แตละ Task

ตองการความรและทกษะอะไรเพยงใด จงจะสามารถท างานใหบรรลผลได

3. แนวทางในการศกษาความร/ทกษะ Knowledge/Skills

การระบความร /ทกษะ ส าหรบใชในการสอนการฝกผเรยนนน จะระบไวกแตแสดงหวขอเนอหาความร หรอถาเปนทกษะกจะระบไวแคเพยงล กษณะการแสดงทกษะเทานน อยางไรกด สงทผพฒนาหลกสตรรายวชาควรค านงถงในการระบความร /ทกษะส าหรบแตละ Task กคอ ปรมาณความร/ทกษะทระบไวนน จะตองเพยงพอทจะใหผเรยนไดแสดงสมรรถภาพตาม Task ทตองการไดอยางสมบรณ ฉะนน การระบความร /ทกษะอาจตองใชขอมลจากหลายทหลายแหลงมารวมกน เชน จากประสบการณของผพฒนารายวชาเอง จากต ารา หนงสอหรอเอกสารตาง ๆ จากผท างานซงเกยวของกบ Task นน ๆ เปนตน ซงขอมลความร /ทกษะส าหรบแตละ Task น ามาบนทก ลงตารางไดดงตวอยางใน Task Detailing Sheet ในหนาถดไป

35

TASK DETAILING SHEET

รายวชา : Benchwork Practice 2 งาน (Job) : งานตเหลก Tasks Knowledge Skills

1. อานศกษาแบบงานตเหลก 1. สญลกษณตาง ๆ ในแบบงานตเหลก เชน ขนาด ผว วสด เปนตน

2. เตรยมเครองมอ/อปกรณ/ วสด

1. ชนด และขนาดของเหลกทใชในงาน ตเหลกตามมาตรฐานตาง ๆ 2. ชอเครองมอ/อปกรณชวยงาน เชน คม คอน ทง เครองมอวด เปนตน

3. จดเตาเผาเหลก 1. ชอ และการท างานของสวนประกอบ ส าคญ ๆ ของเตาเผาเหลก 2. ขนตอนในการจดเตาเผาเหลก

1. การจดเตา

4. วางชนงานในเตา 1. ต าแหนงการวางชนงานในเตาท ถกตองเหมาะสม

5. เผาเหลกตามอณหภม ก าหนด

1. ลกษณะของสผวเหลกทอณหภม ระดบตาง ๆ

1. การพจารณาส เทยบอณหภม

6. ตเหลกตามแบบก าหนด 1. ขนาดของคม คอน ทเหมาะสมกบ การจบการตชนงาน 2. การจบคม คอน ขณะตชนงาน 3. ต าแหนงการยนตเหลก 4. สของเหลกทยงสามารถตตอได 5. อปกรณชวยในการตรปทรงตาง ๆ 6. ขอควรระวงในงานตเหลก

1. การจบชนงาน 2. การลงน าหนกคอน บนชนงาน 3. การใชอปกรณชวย ตเหลก 4. การตเหยยบ ต ประสาน ฯลฯ

7. วดและสอบขนาดชนงาน

1. วธวดและสอบขนาดชนงานดวย เครองมอชนดตาง ๆ

1. การวดและสอบ ขนาดชนงาน

8. แกปญหาจดบกพรอง 1. ปญหาชนงานขาดหรอแตกขณะ เผาและต ผวงานไมเรยบ ชนงานท ตหลดบอย ๆ ผวงานเปนสะเกด

9. ฯลฯ

36

4. ลกษณะของการใช ความร/ทกษะ การสงเสรม ใหผเรยนไดมความร (Knowledge) นน การเรยนการสอนกจะตองใหเนอหา (Content or Information) แกผเรยน (สวนวาผเรยนจะรบไดมากนอยแคไหน คอ มความรมากนอยเพยงใดนน กขนอยกบผ เรยนแตละคนอกทหนง ) เพอใหเขา น าความร ทไดรบไปใชงาน คอ แสดงความสามารถตาม Task ทตองการออกมา ซงอาจจ าแนกไดเปน 3 ลกษณะ ดงน 1. การฟนคนความร (Recalled Knowledge) การฟนคนความร คอ การลอกเลยนความรเกาหรอความรเดมจากทไดศกษามาแลว ออกมา ใชงานในลกษณะเดมทกอยาง 2. การประยกตความร (Applied Knowledge) การประยกตความร คอ การน าเอาความรซงไดศกษามาแลว มาใชแกปญหาใหมในลกษณะ เดมซงเคยมประสบการณมาแลว 3. การสงถายความร (Transferred Knowledge) การสงถายความร คอ การน าเอาความรซงไดศกษามาแลวผนวกกบประสบการณเกาบาง อยางทเกยวของน ามาใชแกปญหาใหม ซงมลกษณะแตกตางไปจากสงทเคยมประสบการณมาแลว

Knowledge ทเรยน Knowledge ทใชงาน ลกษณะการใช Knowledge

รปท 5-2 ลกษณะตาง ๆ ของการใชความร (Knowledge)

สวนการแสดงออกซงทกษะทางกลามเนอ (Physical Skills) อนเปนผลจากการฝกหดนน แบงออกไดเปน 3 ระดบ คอ ขนท าไดตามแบบ ขนท าดวยความถกตอง และขนท าดวยความช านาญซงมองเหนลกษณะส าคญทแตกตางกน ดงน

37

A A

A B

A C

Recalled Knowledge

Applied Knowledge

Transferred Knowledge

1. ขนท าไดตามแบบ (Imitation) ลกษณะทกษะขนท าไดตามแบบคอ การแสดงทกษะไดเหมอนกบตนแบบทเคยไดฝกหด หรอไดมประสบการณมาแลวเทานน 2. ขนท าไดดวยความถกตอง (Control) ลกษณะทกษะขนท าไดดวยความถกตองกคอ การแสดงทกษะท าไดเหมอนกบตนแบบทเคยไดฝกหด โดยปราศจากการดตนแบบ 3. ขนท าดวยความช านาญ (Automatism) ลกษณะการแสดงออกของทกษะในขนน กคอ ท าไดถกตองรวดเรวอยางผสมกลมกลนดวย ความตอเนองอยางคลองแคลวช านาญ

รปท 5-3 ระดบทกษะทเกยวพนธกบเวลาและความถกตองในการแสดงทกษะ ลกษณะการใชความร/ทกษะน มความจ าเปนอยางยงในการก าหนดระดบของวตถประสงคการสอน (ซงจะกลาวตอไปในเรองวตถประสงคการสอน) ดวยเหตน การระบ Knowledge/Skills ส าหรบแตละ Task นน จะตองระบชนดของความร /ทกษะดวยวา ในการใชความร/ทกษะเพอท างานหรอแกปญหาตาง ๆ นน ผเรยนหรอผท างานน าความร/ทกษะไปใชในลกษณะใดหรอระดบใด

ตวอยาง

การระบชนดการใชความร/ทกษะ ส าหรบ Task ตาง ๆ ในงานตเหลก

38

Imitation

Control

Automatism นอย

มาก

มาก

นอย

ความถกตอง ของทกษะ

ปรมาณเวลา ในการท า

TASK DETAILING SHEET

รายวชา : Benchwork Practice 2 งาน (Job) : งานตเหลก

Tasks Knowledge TK

Skills TS

R A T I C A

1. อานศกษาแบบงาน ตเหลก

1. สญลกษณตาง ๆ ในแบบงาน ตเหลก เชน ขนาด ผว วสด เปนตน

x

-

2. เตรยมเครองมอ/ อปกรณ/วสด

1. ชนดและขนาดของเหลก ตามมาตรฐานตาง ๆ 2. ชอเครองมอ/อปกรณชวยงาน เชน คม คอน ทง เครองมอวด เปนตน

x

x

-

3. จดเตาเผาเหลก 1. ชอ และการท างานของสวน ประกอบส าคญ ๆ ของเตาเผา 2. ขนตอนในการจดเตาเผา

x x

1. การจดเตาเผา งานตเหลก

x

4. วางชนงานในเตา 1. ต าแหนงการวางชนงานใน เตาทถกตองเหมาะสม

x

-

5. เผาเหลกตาม อณหภมก าหนด

1. ลกษณะของสผวเหลกท อณหภมระดบตาง ๆ

x

1. การพจารณาส เทยบอณหภม

x

6. ตเหลกตามแบบ ก าหนด

1. ขนาดของคม คอน ทเหมาะ กบการจบการตชนงาน 2. การจบคม คอน ขณะต ชนงาน 3. ต าแหนงการยนตเหลก 4. สของเหลกทสามารถตตอได 5. อปกรณชวยในการตรปทรง ตาง ๆ 6. ขอควรระวงในงานตเหลก

x x x x

x x

1. การจบชนงาน 2. การลงน าหนก คอนบนชนงาน 3. การใชอปกรณ ชวยตเหลก 4. การตเหยยบ ต ประสาน ฯลฯ

x x x x

7. วดและสอบขนาด ชนงาน

1. วธวดและสอบขนาดชนงาน ดวยเครองมอชนดตาง ๆ

x

1. การวด/สอบ ขนาดชนงาน

x

39

TASK DETAILING SHEET

รายวชา : Benchwork Practice 2 งาน (Job) : งานตเหลก (ตอ)

Tasks Knowledge TK

Skills TS

R A T I C A

8. แกปญหา จดบกพรอง

1. ปญหาชนงานขาดหรอแตก ขณะเผาและต ผวงานไม เรยบ ชนงานทตหลดบอย ๆ ผวงานเปนสะเกด

x

-

9. ฯลฯ

หมายเหต TK = Type of Knowledge R = Recalled, A = Applied, T = Transferred Knowledge TS = Type of Physical Skills I = Imitation, C = Control, A = Automatism

5. สรปบทเรยน เพอใหผเรยนสามารถแสดง Task ตาง ๆ ตามทไดวเคราะหมานน การจดการเรยนการสอนหรอการฝก จะตองใหเนอหา/ประสบการณตาง ๆ ใหผเรยนไดมความร/ทกษะอยางเพยงพอเสยกอน เขาจงจะแสดงความสามารถตาม Task ได การระบความร/ทกษะ ส าหรบแตละ Task นน อาจท าโดยการใชขอมลจากหลายแหลง เชน จากประสบการณของผพฒนาหลกสตรเอง จาก Literatures ตาง ๆ จากการสอบถามผท า งานซงเกยวของกบ Task นน หรอจากนกวชาการทเปนผเชยวชาญกได เปนตน การระบความร/ทกษะส าหรบแตละ Task ยงเกยวเนองกบการสรางวตถประสงคการสอนในระดบตาง ๆ ดวย ดงนนในการระบความร /ทกษะส าหรบ Task ตาง ๆ กจะตองก าหนดไดด วยวาความร /ทกษะนน ๆ ผท างานเขาน าไปใชในงานหรอแกปญหาในงานจรงอยางไร เพอจะไดก าหนดระดบวตถประสงคการสอนใหสอดคลองกบการท างานนนดวย

40

6. ค าถามทายบท 1. การศกษาความตองการในงานอาชพในการพฒนาหลกสตรรายวชา ตองท าการวเคราะห Task (Task Analysis) เพอจดประสงคใด 2. เนอหา (Content or Information) กบความร (Knowledge) มความหมายเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร 3. จากการท า Task Analysis ผพฒนาหลกสตรรายวชาไดขอมลอะไรบาง เพอน ามาใชในการพฒนาหลกสตรวชาทตองการ 4. การวเคราะหถงลกษณะการใชความรและทกษะ ส าหรบแตละ Task มหลกเกณฑหรอวธ การพจารณาอยางไร จงอธบายโดยละเอยด

7. เอกสารอางอง 1. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981. 2. UNESCO, Info. TVE 8: Curriculum Development in Technical and Vocational

Education, Paris; 1982.

41

บทท 6

การศกษาวเคราะห

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองศกษา หวขอเรอง

หลกสตรรายวชาบางหลกสตร หากเราพจารณาถงสงทก าหนดไวใหในหลกสตร จะเหนไดวา

สงทก าหนดเอา ไวใหในหลกสตรนน อาจจะไมเกยวของกบงานทจะตองมการฝกโดยตรงแตจะกลาวถงเอาไวเฉพาะหวขอเนอหาทางทฤษฎทจะตองเรยน เพอใหผเรยนไดมควา มรและน าความรทไดนนไปใช ในการแกปญหา หรอเปนสวนประกอบในการท างาน หลกสตรรายวชาทวานน ไดแ ก รายวชาตาง ๆ ทเปนทางภาคทฤษฎทงหลาย ดงนน สงทครผสอนไดรบในการจดการเรยนการสอนหลกสตรรายวชาประเภททฤษฎ กคอ รายการหวขอเนอหาตาง ๆ ซงบางหลกสตรเขยนแยกยอยเอาไวอยางชดเจน แตในบางหลกสตร กก าหนดเอาไวอยางกวาง ๆ ใหครผ สอนตความ จดแบงหวขอเรองทจะสอนเอาเอง จง เปนผลใหการจดการเรยนการสอนในหลกสตรรายวชาเดยวกนของสถานศกษาตาง ๆ แตกตางกนออกไปตามทศนะของครผสอนซงมประสบการณทแตกตางกน อยางไรกด แมบางหลกสตรรายวชาจะไดก าหนดหวขอเร องทจะสอนเอาไวอยางชดเจนดแลว แตดวยวทยาการทางเทคโนโลยทพฒนาขน การจดการเรยนการสอนในวชาตาง ๆ กตองม การปรบปรงหวขอเนอหาใหกาวทนตามยคตามสมยไปดวย เพราะฉ ะนน การพฒนาหลกสตรรายวชาโดยเฉพาะอยางยงรายวชาในภาคทฤษฎ จะตองศกษาถงความเปล ยนแปลงของหวขอเรองและรายละเอยดของเนอ หาวชาตาง ๆ อยเสมอ เพอน า ขอมลททนสมย และเปนปจจบน มาด าเนนการจดการเรยนการสอนใหแกผเรยน

หวขอเรอง

2. แนวทางในการศกษารวบรวม หวขอเรองของวชาตาง ๆ ดงไดกลาวมาแลววา ถาหลกสตรรายวชาเกยวของกบการท างานใน Job ตาง ๆ การพฒนาหลกสตรรายวชากจะตองส ารวจดวา หลกสตรรายวชานนเกยวของกบงานอะไรบาง เพอรวบรวมขอมลมาจดการเรยนการสอน ซงขอมลตาง ๆ อาจไดมาจากหลายแหลง เชน (1) จากค าอธบายรายวชา (2) จากเอกสารตาง ๆ (3) ผเชยวชาญ (4) จากประสบการณ และ (5) จากการเฝาสงเกตการท างาน

การพฒนาหลกสตรรายวชาในภาคทฤษฎกเชนเดยวกน จ าเปนจะตองศกษาขอมลจากแหลงตาง ๆ เขาไวดวยกน ซงในขนแรกอาจท าไดโดยการสราง Topic Listing Sheet เพอใช เกบขอมลหวขอเรองตาง ๆ ทเกยวของกบ หลกสตรรายวชาทจะพฒนาใหสมบรณมากทสด จากแหลงขอมลทส าคญ ๆ ดงรปท 6-1

รปท 6-1 แหลงขอมล Job และ Topic ของหลกสตรรายวชาตาง ๆ

ตวอยาง การเกบรวบรวมขอมลหวขอเรอง (Topic) ตาง ๆ ทเกยวของกบหลกสตรรายวชาหลกปฏบตโลหะ 2 ส าหรบชางกลโรงงาน ระดบประกาศนยบตรวชาชพ

43

จากการเฝาสงเกตดงาน

จากเอกสารทเกยวของ

จากประสบการณผพฒนา

จากหลกสตรรายวชา

สอบถามจากผเชยวชาญ

หวขอเรอง (TOPIC)

งาน (JOB)

TOPIC LISTING SHEET รายวชา : หลกปฏบตงานโลหะ 2

หวขอเรอง (Topic) แหลงขอมล

หมายเหต A B C D

1. งานดดเยน x 2. งานดดรอน x 3. งานตเหลก x 4. งานย าหมด x 5. โครงสรางโลหะ x 6. งานชบแขง x 7. งานอบลดความเครยด x 8. งานชบแขงและอบออน x 9. ฯลฯ

แหลงขอมล A = Course Description B = Literature C = Experts D = Experience

3. การประเมนความส าคญ

ของหวขอเรอง หวขอเรอง (Topic) ในหลกสตรรายวชาหนง ๆ ซงไดรวบรวมเอาไวนน หากน ามาพจารณาดในรายละเอยดอกครงหนงจะเหนไดวา บางหวเรองมความส าคญอยางมากทจะตองน ามาจดการเรยนการสอน ทงนกเพราะวาเนอหาตามหวขอเรองดงกลาวนน ก. จะชวยสงเสรมความสามารถในการแกปญหาในการเรยน และ/หรอ ข. ชวยใหการท างานถกตองสมบรณเพมมากขน และ/หรอ ค. ชวยใหผเรยนมเจตคตทดในการท างานเพมมากขน แตทวาบางหวขอเรองอาจมความส าคญ มคณคาตอการจดการเรยนการสอนน อยและโดย เฉพาะอยางยง ถาหวขอนนมเรองราวทงายไมยงยากซบซอน ผเรยนอาจเรยนรไดจากประสบการณอน ๆ แลวกอาจตดหวขอเรองนน ๆ ออกกได หากเวลาในการจดการเรยนการสอนคอนขางจะจ ากด

44

อยางไรกด การพจารณาวาหวขอเรองใดควร ทคงไวหรอตดออกไปนน จะตองมเกณฑทเดนชดพอสมควรเปนเครองมอในการตดสน ใจ ซงการประเมนคาความส าคญของหวขอเรองตาง ๆ ของแตละหลกสตรรายวชามเกณฑจะใชเปนขอพจารณา ดงน

1. การสงเสรมความสามารถในการแกปญหา ในจดท 1 น จะพจารณาวาเมอ ไดศกษาหวขอเรองนน ๆ แลว ผเรยนจะน าความรไปใชแกปญหาในการเรยนหรอการท างานไดมากนอยเพยงใด โดยใหคะแนน XIO ในแตละหวขอเรองดงน

X = สงเสรมการแกปญหาตาง ๆ ในการเรยนและการท างานเปนอยางมาก ถาไมไดศกษาหวขอเรองนแลว จะไมสามารถแกปญหาตาง ๆ ในวชานนไดลลวง

I = ชวยสงเสรมการแกปญหา คอ ถาไดศกษาหวขอเรองนน ๆ แลวจะสามารถ แกปญหาในวชานนไดถกตองและรวดเรวเพมมากขน

O = เกอบจะหรอไมชวยสงเสรมการแกปญหาในการเรยนหรอการท างาน จะให ผเรยนไดศกษาหรอไมกเกดคณคาในการแกปญหาในวชานนไดพอ ๆ กน

2. การสงเสรมความสามารถในการเรยนรทกษะ ในจดท 2 น จะพจารณาดวาหวขอเรองทระบเอาไวนน เมอผเรยน ไดศกษาเนอหา แลวจะชวยสงเสรมใหผเรยนเรยนรทกษะไดมากนอยเพยงใด โดยใหคะแนน XIO ในแตละหวขอเรองดงน X = มผลตอความสามารถในการเรยนรทกษะเปนอยางมาก หากไมไดศกษาหวขอเรอง

นแลว จะไมสามารถเรยนรทกษะไดอยางมประสทธภาพ I = มผลตอความสามารถในการเรยนรทกษะ ควรจะศกษาหวขอเรองนเพราะจะชวยให การเรยนรถกตองมากยงขนและประหยดเวลาดวย O = เกอบจะหรอไมมผลตอความสามารถในการเรยนรทกษะเลย จะใหผเรยนศกษา

หรอไมในหวขอเรองนกไดผลเหมอนกน

3. การสงเสรมใหผเรยนมเจตคตทด ในจดท 3 น เราจะพจารณาดวาหลงจากศกษาจบหวขอเรองนแลว คาดวาจะสงผลท าใหผเรยนมเจตคตทดหรอไม เพยงใด ดงน X = สงเสรมใหผเรยนมเจตคตทมตอการเรยนหรอตอการท างานเปนอยางมาก I = อาจมสวนชวยสงเสรมใหผเรยนมเจตคตทดตอการเรยนหรอการท างาน O = เกอบจะหรอไมมคณประโยชนทจะสงเสรมใหผเรยนมเจตคตทดตอการเรยนหรอ

การท างานแตอยางใด

45

รปท 6-2 ขอพจารณาในการตดสนคณคาของหวขอเรอง (Topic)

ตวอยาง การประเมนความส าคญของหวขอเรอง (Topic) ตาง ๆ ทไดจากการรวบรวม ขอมลส าหรบหลกสตรรายวชาหลกปฏบตโลหะ 2 สาขาชางกลโรงงาน ระดบประกาศนยบตรวชาชพ

TOPIC VALUATION SHEET รายวชา : หลกปฏบตงานโลหะ 2

หวขอเรอง (Topic) ความส าคญ

หมายเหต 1 2 3

1. งานดดเยน I x 2. งานดดรอน I x 3. งานตเหลก I x 4. งานย าหมด I x 5. โครงสรางโลหะ I x 6. งานชบแขง I x 7. งานอบลดความเครยด I x 8. ฯลฯ

ความส าคญ : 1 = Promotes Problem Solving, 2 = Promotes Learning Skill 3 = Transfer Values

สงเสรมความสามารถในการแกปญหา

สงเสรมใหผเรยนมเจตคตทด

สงเสรมความสามารถในการฝกทกษะ

x

x

x

I

I

I

o

o

o

คงไว

ตดออก

46

4. แนวทางในการวเคราะห หวขอเรอง จากการประเมนความส าคญของหวขอเรองตาง ๆ ทไดจากการรวบรวมขอมลนน ท าใหเราทราบวาหวขอเรองใดบางมคณคาสมควรทจะน ามาจดการเรยนการสอนในหลก สตรรายวชาทจะพฒนาอยางไรกด หากจะพจารณาใหลกซงลงไปอกถงการจดการเรยนการสอน เราจะพบวาล าพงหวขอเรองเพยงอยางเดยวนน ยงใหขอมลทคอนขางจะกวางมากในการจดเตรยมการเรยน โดยแททจรงแลว หวขอเรองแตละหวขอยงประกอบดวยหวขอเรอง ยอยทมความละเอยดลกซงของเนอหาแตกตางกนออกไป ทงนขนอยกบวาในหวขอเรองทจะสอนนนใครเปนผเรยน และเรยนเพอใหเขาน าความรไปใชท าอะไร ดวยเหตน การพฒนาหลกสตรรายวชาในสวนทเปนหวขอเนอหาของทฤษฎ ผพฒนากจะตองศกษาปรชญาการสอนส าหรบผเรยนแตละระดบวาตองการใหเขาไปเปนอะไร ท าหนาทอะไร เชน ถาเปนการเรยนในหวขอเรองเดยวกน ผเรยนทจะเปนชางฝมอคงจะไมตองศกษาเนอหาละเอยดลกซงเหมอนกบวศวกร เปนตน จากนนจงพจารณาแยกยอยหวขอเรองตาง ๆ เพอก า หนดรายละเอยดเนอหาส าคญ (The importance main element) ทจะสอนส าหรบหวขอเรองนน ๆ สงส าคญประการหนงในการแยกยอยหวขอเรอง เพอก าหนดรายการเนอหาส าคญหรอทเรยกวา Main Elements นนกคอ ขอมลทระบไวจะตองสมบรณเพยงพอทจะกอใหเกดประโยชน แกผเรยนตามระดบการศกษาทเขาเรยนอย ดงนน การก าหนดรายการเนอหาส าคญจงควรทจะศกษาขอมลทเกยวของจากแหลงตาง ๆ อยางละเอยด เชน (1) จากผเชยวชาญในหวขอเรองน น ๆ (2) จาก literatures ตาง ๆ (3) จากประสบการณของผพฒนาเองหรอ (4) จากผท างานทเกยวของกบหวขอเรองนน ๆ เปนตน

รปท 6-3 แหลงขอมลในการท า Topic Analysis

47

จากเอกสารทเกยวของ

จากประสบการณผพฒนา

จากผทเคยท างานนน

สอบถามจากผเชยวชาญ

หวขอหลก (Main

Element)

หวขอเรอง (Topic)

การวเคราะหหวขอเรอง

ตวอยาง การวเคราะหหวขอเรอง (Topic Analysis) ในหวของานตเหลก วชาหลกปฏบตงานโลหะ 2ของหลกสตรชางกลโรงงานระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวส.)

TOPIC DETAILING SHEET Course : หลกปฏบตงานโลหะ 2 Topic : งานตเหลก

Main elements of the topic แหลงขอมล

หมายเหต A B C D

1. Concept ของงานตเหลก x 2. คณสมบตของเหลกทจะน ามาต x 3. อณหภมในการเผาเหลกใหรอน x x 4. เครองมอ/อปกรณในงานตเหลก x x 5. เทคนคตาง ๆ ในงานตเหลก x x 6. การวด/สอบขนาดชนงานจากการต x 7. ปญหาและขอบกพรองในงานตเหลก x x 8. กฎโรงงานและขอควรระวงในงานตเหลก x x 9. ฯลฯ

แหลงขอมล : A = Experts B = Literature C = Experience D = Performers

5. แนวทางในการวเคราะหความร ส าหรบ Main Elements รายการเนอหาส าคญ (Main Elements) เปนแตจดหรอประเดนส าคญ ๆ ทจะตองน ามากลาวถงในการจดการเรยนการสอน ซงโดยแททจรงแลว Main Elements ตาง ๆ นน กยงไมมรายละเอยดทชดเจนมากนกวาจะสอนใหผเรยนมความร (Knowledge) อยางไรบาง ดงนน ขนตอไปของการวเคราะหหวขอเรอง (Topic Analysis) กคอ (1) จะตองก าหนดขอบเขตของความรส าหรบแตละ Main Element วาจะใหผเรยนมความรเกยวกบ Main Element นน อยางไรบาง และ (2) เมอผเรยน ๆ จบหวขอเรองแลว เขาควรทจะน าความรทไดจาก Main Element ตาง ๆ ไปใชอยางไร ในการศกษาตอหรอใชท างานจรง ๆ

48

รปท 6-4 สวนประกอบของแตละหวขอเรอง (Topic) ตวอยาง การวเคราะหขอบเขตของเนอหาความร (Knowledge) ส าหรบแตละ Main Element ในหวขอเรอง “งานตเหลก” วชาปฏบตงานโลหะ 2 ชางกลโรงงาน ระดบประกาศนยบตรวชาชพ

TOPIC DETAILING SHEET Course : หลกปฏบตงานโลหะ 2 Topic : งานตเหลก

Main Elements แหลงขอมล

Knowledge ระดบ

A B C D R A T 1. Concept ของงานตเหลก x 1. งานตเหลกเปนงานขนรปโลหะโดย

ใชความรอน 2. หลงจากตแลว เหลกจะมความแขง เพมมากขน

x x

2. คณสมบตของเหลกทน ามาต x 1. เหลกทจะน าตตองเปนเหลกทมการ ยดตวไดด เชน เหลกโครงสราง เหลกเครองมอ เปนตน 2. เหลกม C สงการตจะยงท าไดยาก

x x

49 Main Element 1

Main Element n

Main Element 2

Knowledge ME-1

Knowledge ME-n

Knowledge ME-2

Topic A

TOPIC DETAILING SHEET Course : หลกปฏบตงานโลหะ 2 Topic : งานตเหลก (ตอ)

Main Elements แหลงขอมล

Knowledge ระดบ

A B C D R A T 2. คณสมบตของเหลกทน ามาต (ตอ)

3. เหลกผสมก ามะถนมากจะเปราะท อณหภมสง และผสมฟอสฟอรสมาก จะเปราะทอณหภมต า

x

3. อณหภมในการเผาเหลก ใหรอน

x x 1. อณหภมทใชในงานตเหลก ขนอย กบจ านวนสวนผสม Carbon และ โลหะอน ๆ 2. อณหภมทสงเกนไป เหลกจะแปร สภาพและความแขงจะลดลง 3. อณหภม 250 C เหลกจะแขงตว มาก ไมควรตเพราะจะท าใหแตก 4. อณหภมตเหลกตองดจาก Chart ส/อณหภม/สวนผสมคารบอน

x x

x x

4. เครองมอ/อปกรณในงาน ตเหลก

x x 1. ชอและหนาทสวนประกอบส าคญของ เตาเผาเหลก 2. ขนตอนในการจดเตาเผาเหลก 3. ชอและทใชงานของคมชนดตาง ๆ 4. ชอและทใชงานของคอนชนดตางๆ 5. ชอและทใชงานของทงชนดตาง ๆ 6. ชอและอปกรณชวยขนรปในงาน ตเหลก 7. ชอและทใชงานของเครองมอวด/ สอบขนาดในงานตเหลก

x x x x x x x

5. เทคนคตาง ๆ ในงานตเหลก x x 1. ต าแหนงการวางชนงานในเตาทถกตอง 2. การเผออณหภมชนงานกอนน าออก จากเตา

x x

50

TOPIC DETAILING SHEET Course : หลกปฏบตงานโลหะ 2 Topic : งานตเหลก (ตอ)

Main Elements แหลงขอมล

Knowledge ระดบ

A B C D R A T 5. เทคนคตาง ๆ ในงานตเหลก (ตอ)

3. การทงน าหนกคอนลงบนชนงานทต 4. การตเหยยบชนงานใหแบน/การท าร/ การตดขนาด 5. การฟงเสยง/ดการกระดอนของคอน เพอใหความรอนแกชนงาน

x x

x

6. การวด/สอบขนาดชนงานจาก การต

x

1. วธวด/สอบขนาดชนงานจากการต ดวยเครองมอชนดตาง ๆ

x

7. ปญหาและขอบกพรองใน งานตเหลก

x

x

1. ชนงานแตกหรอขาดขณะเผาหรอต/ ผวงานไมเรยบ/ชนงานหลดบอย/ ผวงานหลดออกเปนสะเกด

x

8. กฎโรงงานและขอควรระวง ในงานตเหลก

x x 1. ใชเครองมอใหเหมาะสมกบลกษณะ และขนาดชนงาน เชน คม คอน เปนตน 2. เครองมออปกรณตองอยในสภาพ สมบรณ 3. ทท างานตองสะอาดปลอดภย

x x

x

9. ฯลฯ

แหลงขอมล : A = Experts ระดบความร : R = Recalled Knowledge B = Literature A = Applied Knowledge C = Experience T = Transferred Knowledge D = Performers

51

6. สรปบทเรยน

หลกสตรายวชา ภาคทฤษฎ การวเคราะหขอมล เพอก าหนดวตถประสงค การสอนนน มลกษณะทแตกตางจากการพฒนาหลกสตรรายวชาในภาคปฏบต ซงอยในรปงานยอยตาง ๆ สวนในภาคทฤษฎนนจะอยในรปของหวขอเรองตาง ๆ ดงนน การพฒนาหลกสตรรายวชาในภาคทฤษฎ ขนแรกจงจ าเปนตองรวบรวมหวขอเรองตาง ๆ ทเกยวของกบหลกสตรรายวชานน ๆ ใหสมบรณมากทสด โดยอา จรวบรวมจากแหลงขอมลตาง ๆ เชน จาก รายวชา ผเชยวชาญ หรอแมแต จากประสบการณของตวเองซงไดศกษาคนควา มาโดยตลอด อยางไรกด หวขอเรองตาง ๆ ทรวบรวมเอาไว กใชวาจ าเปนตองมการจดการเรยนการสอนในทกหวขอเรอง ทงนขนอยกบคณคาของหวขอเรองนนๆ วากอใหเกดประโยชนแกผเรยนอยางไรบาง เชน ชวยสงเสร มการคดแกปญหาในการเรยนหรอ การท างาน ชวยในการฝกทกษะดขน หรอแมแตจะชวยใหผเรยนมเจตคตดขน เปนตน ทงนจะตองมการประเมนคณคาของหวขอเรองตาง ๆ เสยกอน หลงจากไดหวขอเรองทจะจดการเรยนการสอนแลว ขนตอนตอไปกจะตองวเคราะหแยกยอยในรายละเอยดของแตละหวขอเรองวา ม ประเดนส าคญทจะสอนอะไร บาง จะตอง ใหเนอหาความรอะไรบางส าหรบแตละ ประเดนของหวขอเรองนน เพอ จะน าขอมลไปก าหนดวตถประสงคการสอนตอไป

7. ค าถามทายบท

1. หลกสตรรายวชาทางทฤษฎ สวนใหญจะมหวขอเรองทจะสอนก าหนดเอาไวใหแลว แตท าไมในการพฒนาหลกสตรรายวชาจะตองท าการรวมหวขอเรองจากแหลงขอมลอน ๆ ประกอบ 2. หวขอเรองตาง ๆ ทรวบรวมเอาไวในการพฒนาหลกสตรรายวชาภาคทฤษฎ อาจไมน ามาจดการเรยนการสอนทกหวขอ ทงนดวยเหตผลประการใด 3. Main Elements ของหวขอเรองตาง ๆ คอ อะไร จงอธบายพรอมกบยกตวอยางรายละเอยด Main Elements ของ Topic ใด ๆ 1 Topic ประกอบ

8. เอกสารอางอง

1. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981.

52

บทท 7

การศกษาวเคราะห

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความหมายของโปรแกรมทสมพนธกน

(Related Program) จากการวเคราะหงานหรอหวขอทจะจดการเรยนการสอนในหลกสตรรายวชาตาง ๆ ท าใหไดขอมลทจะน ามาจดเตรยมการเรยนการสอนวา ควรทจะใหเนอหาความรและ/หรอฝกทกษะอะไรบาง จงจะท าใหผเรยนมความรความสามารถทจะท างานหรอศกษาตอไปได อยางไรกด ส าหรบการจดการเรยนการสอนจรงแลว ความร /ทกษะบางอยางทไดท าการวเคราะหมานน ผเรยนอาจเคยไดมประสบการณมการเรยนร จากหลกสตรรายวชาอน ๆ มาแลวกได ดงนน ในหลกสตรรายวชาท จะสอนกอาจพจารณาตดความร /ทกษะดงกลาวนนเสยกได หรออกนยหนงในกรณทการเรยนการสอนในวชาทจะสอน จะตองใชความร /ทกษะเพอเปนพนฐานแกวช าอน ๆ กจะตองพจารณาดวาจะตองใหความร/ฝกทกษะแคไหน ถงจะสงผลใหผเรยนมความรความสามารถทจะศกษาหรอท างานตอในวชาอน ๆ ได ฉะนน การพฒนาหลกสตรรายวชาเพอรวบรวมขอมลตาง ๆ สการ จดการเรยนการสอน จงตองพจารณาถงความเกยวของ สมพนธกบวชาอน ๆ (Related Program) ซงอยขางเคยง รวมดวย ทงนเพอท าใหการสอนสตรรายวชาตาง ๆ มความสอดคลองสมพนธกน ซงจะชวยลดความซ าซอนในการสอนเนอหาวชาอยางเดยวกนทอยในรายวชาอน ๆ อกดวย

รปท 7-1 ความสมพนธของหลกสตรรายวชาตาง ๆ ในหลกสตร

โปรแกรมทสมพนธกน

รายวชาอน ทเรยนกอน

รายวชาอน ทเรยนทหลง

รายวชาอน ๆ ในเทอมเดยวกน

รายวชาท พฒนา

2. ลกษณะของโปรแกรมทสมพนธกน การวเคราะหโปรแกรมท สมพนธกบหลกสตรรายวชาทจะพ ฒนานน เราจะพจารณา เฉพาะ

หลกสตรรายวชาทเรยนกอนหนามา 1 ภาคเรยน หลกสตรรายวชาซงเรยนใน ภาคเรยนเดยวกนและหลกสตรรายวชาทเรยนหลงจากนนอก 1 ภาคเรยน ดวยจดประสงคเพอ ใหการจดการเรยนการสอนประสานสมพนธกนกอใหเกดประโยชนสงสดแกผเร ยน ลดความซ าซอนของการใหความร/ฝกทกษะ โดยพจารณาจดการเรยนการสอนให มความสมพนธตอเนอง ดวยกน สวนหลกสตรรายวชาทเรยนพรอมกนกจะพจารณาจดล าดบของเนอหาทจะสอนใหเอออ านวยแกกนและกน

กอนหนา 1 ภาคเรยน ในภาคเรยนเดยวกน ตอไปอก 1 ภาคเรยน

รปท 7-2 ลกษณะโปรแกรมทสมพนธกบหลกสตรรายวชาทเลอกพฒนา

1. หลกสตรรายวชาทเรยนกอน (Preceding Course) หลกสตรรายวชาทเรยนกอน ไดแก หลกสตรรายวชาทเปดสอนในภาคเรยนทผานมาแลว และมรายการเนอหาวชาสมพนธกบหลกสตรรายวชาทก าลงจะพฒนา ความจ าเปนทตองพจารณาถงหลกสตรรายวชาทเรยนกอน กเพอ (1) จดเนอหาวชาของหลกสตรทพฒนาใหมความสอดคลองตอเนองกบเนอหาซงผเรยนไดเรยนรมากอนแลว อกทง (2) เพอลดการซ าซ อนของเนอหาความรในหลกสตรรายวชาทสมพนธกน ท าใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากยงขน 2. หลกสตรรายวชาทเรยนพรอมกน (Accompanying Course) หลกสตรรายวชาทเรยนพรอมกน ไดแก หลกสตรรายวชาทจดการเรยนการสอนพรอมกนในภาคเรยนเดยวกนและมรายการเนอหาความรสมพนธกบหลกสตรรายวชาทจะพฒนา การพจารณาหลกสตรรายวชาทเรยนพรอมกน ท าเพอจดเรยงล าดบเนอหาวชาใหเกดความสมพนธกน กลาวคอ

54

รายวชาอน ทเรยนกอน

รายวชาอน ทเรยนทหลง

Accompanying Course(s)

รายวชาท พฒนา

รายวชาอน ๆ ในเทอมเดยวกน

Following Course(s)

Preceding Course(s)

สามารถทจะน าความรจากหลกสตรรายวชาหนง ไปใชใหเกดประโยชนแกอกหลกสตรรายวชาหนงโดยการจดชวงเวลาในการเรยนการสอน (กอนหลง) ใหเออประโยชนแกกนและกน ดงรปท 30

รปท 7-3 Accompanying Course (วชา ก. และ ข.) ทเออประโยชนตอกน

จากรปท 7-3 แสดงใหเหนวา การจดการเรยนการสอนในหวขอ 3 และ 5 ของรายวชา ข. อาศยประโยชนจากหวขอ 2 และ 3 จากรายวชา ก. ซงอยในภาคเรยนเดยวกน

3. หลกสตรรายวชาทเรยนทหลง (Following Course) หลกสตรรายวชาทเรยนทหลง ไดแก หลกสตรรายวชาทจะเรยนใน ภาคเรยน ถดไป ซงมเนอหาวชาสมพนธตอเนองกบรายวชาทพฒนา การพจารณาวชาทเร ยนทหลงท าเพอ จดเนอหาวชาใหเกดความตอเนอง ดวยพนฐานทเหมาะสมเพยงพอทจะเรยนในหลกสตรรายวชาทเรยนทหลงได

3. แนวทางในการวเคราะห Related Program

เปาหมายทตองการในการศกษาโปรแกรมทสมพนธกบหลกสตรรายวชาทพฒนา กเพอใหได ขอมลทจะบงบอกวา ในหลกสตรรายวชาทพฒนานน จะตองจดเนอหาการเรยนการสอน และ /หรอ ฝกทกษะอะไรใหแกผเรยน ซงมความสมพนธตอเนองและไมซ าซอนกบหลกสตรรายวชาอน โดยประเดนน แททจรงกคอการศกษาเนอหาความร /ทกษะของห ลกสตรรายวชาตาง ๆ ท เกยวของสมพนธกน กลาวคอ ถาเนอหาความร/ทกษะในวชาทพฒนาไดจดการเรยนการสอนการฝกมาแลวในวชากอนหนา กอาจลดเนอหา /ทกษะนนลง ถาหากเปนหลกสตรรายวชาทเรยนพรอมกนกดวาเนอหาความร /ทกษะอะไรจะใชเปนประโยชน แกกน ควรจะจดการเรยนการสอน ชวงเวลาใด(กอนหลง) หรอถาหากพจารณากบหลกสตรทเรยนทหลงกพจารณาวา ควรจะจดการเรยนการสอน เนอหาความร/ทกษะแคไหน ผเรยนจงจะเรยนในหลกสตรรายวชาตอไปได

55

เรองท 1

เรองท 1

เรองท 2

เรองท 2

เรองท 3

เรองท 3

เรองท 4

เรองท 4

เรองท 5

เรองท 5

วชา ก.

วชา ข.

1 2 3 4 5 สปดาหท

ดงนน ขนแรกในการวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน ผพฒนาหลกสตรจะตองตรวจสอบดชอรายวชาตาง ๆ ในหลกสตรและในโปรแกรมการจดการเรยนการสอน วา มหลกสตรรายวชา ใดบางทเกยวของสมพนธกบรายวชาทท าการพฒนา

จากนน จงดสงทก าหนดไวในหลกสตรรายวชา (ค าอธบายรายวชา ) เหลานนวา มเนอหาความร/ทกษะอะไรบางทเกยวของ โดยการศกษาขอมลในรายละเอยดเพมเตมจากครผสอน เอกสารการสอน หรอผเรยนทเคยเรยนในรายวชานนมาแลว น าขอมลเนอหาความร /ทกษะทไดไปตรวจสอบกบรายการเนอหาความร /ทกษะของหลกสตรรายวชาทไดวเคราะห ไวแลว (จากบทท 5 และบทท 6) เพอจดสดสวนใหเหมาะสม และล าดบของเนอหาใหเออประโยชนตอกนมากยงขน

รปท 7-4 แนวทางในการท า Related Program Analysis

วเคราะหรายละเอยดความร/ทกษะทสมพนธกน

หลกสตร

56

รายวชาท พฒนา

รายวชาท สมพนธกน

รายการทก าหนดให (ค าอธบายรายวชา)

ปฏบต งานทจะฝก ทฤษฎ หวขอเรอง

วเคราะหงาน หรอ วเคราะหหวขอเรอง

ความรและทกษะ ในรายวชาทพฒนา

ความรและทกษะ จากการวเคราะห

ตรวจสอบกบ

ผสอน เอกสารการสอน ผเรยนในวชานน

ความรและทกษะ Related Program

4. ขนตอนและวธการวเคราะห Related Program

โดยจดประสงคของก ารวเคราะห Related Program เราตองการตรวจสอบดวา มรายการเนอหาความร /ทกษะในวชาใดบางทซ าซอนกน หรอสมพนธตอเนองกนกบวชาทพฒนา ซงมวธการในการวเคราะหตามขนตอนดงน 1. พจารณาวชาทสมพนธกบหลกสตรรายวชาจาก Program การเรยนของหลกสตรนน ๆ ซงวชาอน ๆ ทสมพนธกบหลกสตรรายวชานน อาจเปนวชาในหมวดเดยวกน หรอตางหมวดกนกอาจเปนไปได 2. จดชอของรายวชาทสมพนธกบหลกสตรรายวชาท ท าการพฒนาไวใน Related Program Analysis Sheet โดยแยกเปนหลกสตรรายว ชาทมากอน ทเรยนพรอมกนและทเรยนหลงเอาไวใหครบถวน 3. เปดเอกสารหลกสตรเพอตรวจดรายการทก าหนดให (Course Description) วาหลกสตรรายวชาทสมพนธกบวชาทพฒนานน มหวขอเนอหาหรองานยอยใดบางเกยวพนธกบเนอหาความร /ทกษะของวชาทไดวเคราะหมาแลว 4. ส าหรบหวขอเนอหาและ/หรองานยอยในหลกสตรรายวชาทสมพนธกนกบวชาทพฒนาซงไดจดบนทกไวนน อาจหาขอมลเนอหาความร /ทกษะทสอนหรอฝกเพมเตมจากครผสอน จากผเรยนซงไดศกษามาแลว และจากเอกสารทใชในการเรยนการสอน แลวบนทกขอมลรายละเอยดเอาไว 5. น าขอมลเนอหาความร /ทกษะทไดจากหลกสตรรายวชาทสมพนธนน ไปเทยบกบเนอหาความร/ทกษะของวชาทท าการพฒนา เพอพจารณา (1) ตดเนอหาความร/ทกษะทซ าซอนกนออกไปหรอ (2) จดล าดบการเรยนการสอนเนอหาความร /ทกษะใหม หรอ (3) อาจเพมเตมเนอหาความร /ทกษะบางสวน เพอใหผเรยนมความร /ทกษะทเปนพนฐานเพยงพอทจะ ศกษา ตอไปในหลกสตรรายวชาอน ๆ ตอไป

ตวอยาง

การพจารณาวเคราะห Related Program ของหลกสตรรายวช า Benchwork Practice 2หลกสตรชางกลโรงงาน ระดบประกาศนยบตรวชาชพ ของวทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรม 2521 ซงไดขอมลรายละเอยด Knowledge ของ Job และ/หรอ Topic จากแหลงตาง ๆ ดงน A = จากครผสอน B = จากตวผเรยน C = จากเอกสารการเรยนการสอน

57

Program หลกสตร Machine Mechanic Courses for Technician 1

Preceding Course รหสวชา ภาคเรยนท 1 Semester 1 บ-ป-ว

MB 111 ปฏบตงานฝกฝมอโลหะ 1 Metalw Benchw 1 0-21-6 MM 101 หลกปฏบตงานโลหะ 1 Basic Met Trade Prin 1 2-0-2

MM 103 คณตศาสตรชางเบองตน 1 Basic Shop Math 1 2-0-2

[P] PT 111 ปฏบตงานวดละเอยด 1 Fine Measurements 1 0-2-1

DG 151 เชงความคดเขยนแบบ เครองกล

Mech Perception into

Tech Dwg 1-1-2

[P] ES 101 วสดชาง 1 Industrial Material 1 2-0-2

MA 101 คณตศาสตรเทคนค 1 Technical Math 1 2-0-2

LE 101 ภาษาองกฤษ 1 English 1 2-0-2 รวม 11-24-19

Accompanying Course รหสวชา ภาคเรยนท 2 Semester 2 บ-ป-ว

[*] MB 112 ปฏบตงานฝกฝมอโลหะ 2 Metalw Benchw 2 0-7-2 MM 113 ปฏบตงานกลง 1 Turning Oprt 1 0-7-2

MB 114 งานปรบทวไป Basic Fitting Work 0-7-2

[A] MM 102 หลกปฏบตงานชางโลหะ 2 Basic Met Trade Prin 2 2-0-2

MM 104 คณตศาสตรชางเบองตน 2 Basic Shop Math 2 2-0-2

DG 152 เขยนแบบเครองกล 1 Mechanical Dwg 1 1-1-2 ES 102 วสดชาง 2 Industrial Material 2 2-0-2

ES 191 การฝกหดในหองทดลอง วสดชาง 1

Industrial Material Practice 1

0-2-1

MA 102 คณตศาสตรเทคนค 2 Technical Math 2 2-0-2

LE 102 ภาษาองกฤษ 2 English 2 2-0-2 รวม 11-24-19

หมายเหต บ - บรรยาย ป - ปฏบต, ประลอง ว - หนวยวชา

58

Following Course รหสวชา ภาคเรยนท 3 Semester 3 บ-ป-ว

MB 211 ปฏบตงานกลง 2 Turning Oprt 2 0-7-2

MB 212 งานไสและสกด 1 Chaping & Milling 1 0-7-2

MB 213 งานเจยระไนและลบคม 1 Grinding & Shrpg 1 2-0-2

MM 231 ทฤษฏเครองมอกล 1 Mach Tool Oprt Prin 1 0-2-0

MM 233 คณตศาสตรเครองกล 1 Mach Shop Calc 1 2-0-2

DG 252 เขยนแบบเครองกล 2 Mechanical Dwg 2 1-1-2 ES 201 วทยาศาสตรชาง 1 Engr Science 1 2-0-2

ES 291 การฝกหดในหองทดลอง วทยาศาสตรชาง 1

Engr Science Practice 1 0-2-1

วชาเลอกทางเทคนค Technical Eltv 2-0-2 วชาเลอกอน Nontechnical Eltv 2-0-2 รวม 9-26-17 [*] Course MB 112 ไมตอเนองกบ Following Course แตอยางใด

RELATED PROGRAM ANALYSIS SHEET

รายวชา งาน/หวขอเรอง เนอหาความร ทกษะ ขอมลจาก

Remark A B C

PT 111 บรรทดเหลก คารลปเปอร เกจกามป

วธวดและสอบขนาดดวยเครองมอชนดตาง ๆ

- x x Pre

ES 101 เหลกกลา เหลกกลาผสม การใชงานของเหลก มาตรฐานของเหลกตาม DIN & AISI

ลกษณะเหลกโครงสราง เหลกเครองมอ วธการเรยกชอ และการก าหนดมาตรฐานเหลก

- x x Pre

59

RELATED PROGRAM ANALYSIS SHEET

(ตอ)

รายวชา งาน/หวขอเรอง เนอหาความร ทกษะ ขอมลจาก

Remark A B C

MM 102 งานตเหลก 1) ชอเครองมออปกรณ ในงานตเหลก เชน คม คอน ทง เปนตน 2) ชอและการท างาน ของเตาเผาเหลก 3) ต าแหนงการวาง ชนงานภายในเตา 4) สเหลกทอณหภม ตาง ๆ

- x x x x

x x x x

Acc

Acc

Acc

Acc

จากขอมลใน Related Program Analysis Sheet น ามาพจารณารวมกบ Task (Topic) Detailing Sheet ของหลกสตรรายวชาทพฒนาไดดงน

60

TASK DETAILING SHEET

รายวชา : Benchwork Practice 2 งาน (Job) : งานตเหลก

Tasks Knowledge TK

Skills TS N

S Related

to R A T I C A

1. อานศกษาแบบ งานตเหลก

1. สญลกษณตาง ๆ ในแบบงาน ตเหลก เชน ขนาด ผว วสด เปนตน

x

-

2. เตรยมเครองมอ/ อปกรณ/วสด

1. ชนดและขนาดของเหลก ตามมาตรฐานตาง ๆ 2. ชอเครองมอ/อปกรณชวยงาน เชน คม คอน ทง เครองมอวด เปนตน

x

x

- x s

ES 101 MM102

3. จดเตาเผาเหลก 1. ชอ และการท างานของสวน ประกอบส าคญ ๆ ของเตาเผา 2. ขนตอนในการจดเตาเผา

x x

1. การจดเตา งานตเหลก

x

s

MM102

4. วางชนงานในเตา 1. ต าแหนงการวางชนงานใน เตาทถกตองเหมาะสม

x

- s

MM102

5. เผาเหลกตาม อณหภมก าหนด

1. ลกษณะของสผวเหลกท อณหภมระดบตาง ๆ

x

1. การพจารณา สกบอณหภม

x

s

MM102 6. ตเหลกตามแบบ ก าหนด

1. ขนาดของคม คอน ทเหมาะ กบการจบการตชนงาน 2. การจบคม คอน ขณะต ชนงาน 3. ต าแหนงการยนตเหลก 4. สของเหลกทสามารถตตอได 5. อปกรณชวยในการตรปทรง ตาง ๆ 6. ขอควรระวงในงานตเหลก

x x x x

x x

1. การจบชนงาน 2. การลงน าหนก คอนบนชนงาน 3. การใชอปกรณ ชวยตเหลก 4. การตเหยยบ ต ประสาน ฯลฯ

x x x x

7. วดและสอบ ขนาดชนงาน

1. วธวดและสอบขนาดชนงาน ดวยเครองมอชนดตาง ๆ

x

1. การวด/สอบ ขนาดชนงาน

x

x

PT111

61

TASK DETAILING SHEET

รายวชา : Benchwork Practice 2 งาน (Job) : งานตเหลก (ตอ)

Tasks Knowledge TK

Skills TS N

S Related

to R A T I C A

8. แกปญหา จดบกพรอง

1. ปญหาชนงานขาดหรอแตก ขณะเผาและต ผวงานไม เรยบ ชนงานทตหลดบอย ๆ ผวงานเปนสะเกด

x

-

9. ฯลฯ

หมายเหต NS = Necessity to Stage พจารณาและใสเครองหมายดงน X = ตดออกเพราะซ ากบ Course อน A = อาศยพนฐานจาก Course อน S = ตองการจดล าดบการสอนกบ Course อน B = เปนพนฐานใหกบ Course อน

Necessity to Stage (NS) คอ ความจ าเปนทจะตองบรรจ Knowledge/Skills ไวใน Course ทพฒนาหรอไม ในการพจารณารวมกบ Related Program Analysis Sheet การระบ NS ใน Task (Topic) Detailing Sheet กระท าดงน X = เราสามารถตด Knowledge/Skills ในสวนนนได ทงนเพราะวาผเรยนไดเคยม ประสบการณการเรยนรมาแลว หรอจะไดเรยนในหลกสตรรายวชาอน ๆ A = Knowledge/Skills นน จะตองบรรจเอาไวในหลกสตรทพฒนา โดยผเรยนอาจม พนฐานมาบางแลวจากหลกสตรรายวชาซงเรยนมากอนหนาน S = Knowledge/Skills สวนน ตองพจารณาจดล าดบการเรยนการสอนกอนหลงเพอ กอใหเกดประโยชนกบการเรยนการสอนในหลกสตรรายวชาอน ๆ ดวย B = Knowledge/Skills สวนนตองบรรจเอาไวในหลกสตรรายวชาทพฒนา ทงนกเพอ ใหผเรยนใชเปนพนฐานในการเรยนหลกสตรรายวชาอนตอไป

62

ตวอยาง Knowledge/Skills ของ Task 2 ในงานตเหลก หมายความวา ความรเรองชนด และขนาดของเหลกทใชในงานตเหลกตามมาตรฐานตาง ๆ ผเรยนเคยไดเรยนรมาแลวจากวชา ES 101 ดงนน ในหลกสตรรายวชาทพฒนากไมจ าเปนจะตองกลาวถงแตอยางใด หรอ Knowledge/Skills ของ Task 3 ในงานตเหลก หมายความวา ความรเรองชอและการท างานของสวนประกอบส าคญตาง ๆ ของเตาผเรยนจะไดเรยนในวชา MM 102 ดวย จงตองพจารณาถงล าดบ ในการจดการเรยนการสอนอกครงหนง สวนความรเกยวกบขนตอนในการจดเตาส าหรบงานตเหลก และการฝกจดเตาส าหรบงานตเหลกจ าเปนจะตองสอนในโรงงาน เพราะวาในรายละเอยดตองใชเตาเปนสอในการ เรยนการสอนและตองฝกหดจดจากเตาจรง ๆ ดวย ส าหรบ Knowledge/Skills ของ Task ซงไมมเครองหมาย หรอสญลกษณอนใดระบเอาไวใน "NS" และ "Related to" กแสดงวา จะตองบรรจเอาไวในหลกสตรรายวชาทท าการพฒนาทงหมด

5. สรปบทเรยน จากการวเคราะหงาน หรอหวขอเรองของหลก สตรรายวชาทพฒนา ในขนสดทายท าใหไดขอมลวา เนอหาความร /ทกษะทจะน ามาจดการเรยนการสอน การฝก ใหแกผเรยนนนมอะไรบาง อยางไรกด ตามสภาพทเปนจรงแลวความร /ทกษะบางอยางทไดวเคราะหมา ผเรยนอาจเรยนรมาแลวจากหลกสตรรายวชาอนก ได จงไมมความจ าเปนทจะตองจดการเรยนการสอนซ าในวชาทพฒนาแตอยางใด ดวยเหตน การพฒนาหลกสตรรายวชาเพอระบความร/ทกษะทจะจดการเรยนการสอนใหแก ผเรยน จงมความจ าเปนทจะตองมการวเคราะหวาหลกสตรรายวชาอน ๆ ทเกยวของ กนมการจดการเรยนการสอนในหวขอเรองหรองานยอยทสมพนธอยางไรบาง ซงเราเรยกขบวนการอนนวา "Related Program Analysis" การวเคราะหโปรแกรมทสมพนธ เราจะพจารณาหลกสตรรายวชาทเรยนมากอน 1 ภาคเรยน ทเรยนพรอม ๆ กน และทเรยนหล งอก 1 เทอม โดยรวมกบขอมลทตองการเอาไวใน Related Program Analysis Sheet หลงจากนนจงน าขอมลตาง ๆ ทรวบรวมไวไปพจารณารวมกบขอมล Knowledge/Skills ของวชาทพฒนาใน Task หรอ Topic Detailing Sheet เพอศกษาในรายละเอยดดวาควรจะตด จะจดล าดบหรอเพมเตม เนอหาความร/ทกษะในหลกสตรรายวชาทจะพฒนาอยางไรจงจะเหมาะสมมากทสด

63

6. ค าถามทายบท

1. จงอธบายเหตผลและความจ าเปน ทตองมการพจารณาวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน (Related Program) ในการพฒนาหลกสตรรายวชา 2. จงบอกจดประสงคทส าคญ ในการวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกนใน กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชา โดยละเอยด 3. จงอธบายถงขนตอนและรายละเอยดตาง ๆ ทส าคญและจ าเปนในการวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกนส าหรบการพฒนาหลกสตรรายวชา 4. จงอธบายถงหลกเกณฑในการพจารณา ตด เรยงล าดบ และเพมเตมเนอหาความร/ทกษะในหลกสตรรายวชาทพฒนา จากผลการวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน

7. เอกสารอางอง 1. สชาต ศรสขไพบลย , การพฒนาหลกสตรรายวชา , กรงเทพมหานคร ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2520.

2. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, หลกสตรภาควชาเทคโนโลย อตสาห-

กรรม (ไทย-เยอรมน) 2521, กรงเทพฯ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ , 2521.

64

บทท 8

การศกษาวเคราะห

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองศกษาคณสมบต

ของผทจะเขาเรยน แมวาหลกสตรรายวชาทพฒนาขนจะไดรบการวเคราะห รวบรวมขอมลและจดสรางอยางเปนระบบโดยรอบคอบแลวกตาม แตนนกมไดหมายความวา จะเปนหลกสตรทใชได ดส าหรบผเรยนทกกลมทกระดบไดเสมอไป เพราะผเรยน แตละวย แตละระดบ หรอแม ในแตละสถานท มพนฐานประสบการณในการเรยน การแสดงออกทแตกตางกน ฉ ะนนหลกสตรรายวชาทพฒนาขนก จะตองศกษาขอมลเกยวกบผเรยน และระบใหเดนชดวา ตามรายละเอยดของหลกสตรรายวชาทพฒนาขนนนใชกบผเรยนทมคณสมบตอยางไร ค าวา "ผเรยน" (Target Population หรอ Target Learner) ในทน หมายถง ผ ทจะเปนผเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนาขนนนเอง

2. คณสมบตของผเรยนทตองศกษา การทผเรยนจะศกษาหลกสตรรายวชาหนงวชาใดใหไดผลดนน ประเดนทส าคญสวนหนงกคอ (1) ตวผเรยนเองจะตองมพนฐานทจ าเปนอยางเพยงพอมากอน และ (2) ขณะทศกษาในหลกสตรรายวชาน น ๆ การจดการเรยนการสอนจะตองสอดคลองกบสภาพการรบรการเรยนรของผเรยนดวย กลาวคอ ในสวนทเปนพนฐานทส าคญและจ าเปน ตวผเรยนจะตองมความร /ทกษะมาอยางเพยงพอโดยจะไดมาจากหลกสตรรายวชาอน ๆ ทเรยนมากอนหนาน ซงในการพฒนา หลกสตรรายวชา ไดวเคราะหมาแลวในเรอง Related Program Analysis อนเปนการศกษาพนความร /ทกษะกอนหนาทผเรยนจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาทพฒนาน

คณสมบตของผเรยน

สวนการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบสภาพการรบรการเรยนรของผเรยนนน แททจรงกคอ การวเคราะหการจดกจกรรมการเรยนการสอน อนไดแก (1) การจดโครงสรางของบทเรยน (2) การเลอกวธ จดกจกรรมการเรยนการสอน และ (3) การพจารณาเลอกสอการเรยนการสอนทเหมาะสมกบผเรยน ซงจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาทพฒนานนเอง

1. การจดโครงสรางของบทเรยน (Lesson Structure) การวเคราะหคณสมบตของผเรยนเพอน าขอมลมาจดโครงสรางของบทเรยนนน เปนการส ารวจขอมลเพอศกษาดวา ควรจะจดบทเรยนเชนไรจงจะสอดคลองกบความตองการ เรยนรของผเรยนสวนใหญทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนา ทงนเพราะวาผเรยนตางกลมตางระดบ มลกษณะในการเรยนรทแตกตางกน กลาวคอ

(1) ส าหรบผเรยนบางกลมจะเรยนรไดงายจากการแยกยอยเนอหาออกเปนสวน ๆ แตทวาบางกลม เรยนรไดดในลกษณะรวม ๆ หรอเปนการบรณาการ มากกวา ทจะแยกยอยเนอหา ออกเปนสวน ๆ ดงรปท 8-1

รปท 8-1 โครงสรางแบบ Fragmented Part และ Integrated Whole

(2) ส าหรบผเรยนบางกลมสนใจทจะเรยนในสวนตาง ๆ ของหวขอเรอง ในลกษณะเปนการวเคราะห คอ แยกยอย หวขอเรองหลกออกเปนสวนประกอบยอย ๆ พจารณาความสมพนธเกยวของซงกนและกน แตทวาผเรยนบางกลมจะเรยนรไดดในลกษณะของการสงเคราะห คอ เรยนรจากเนอหาสวนยอยทประกอบกนเปนหวขอเรองหรอขอสรปหลก ดงรปท 8-2

66

Topic A : SECTION

Topic A : SECTION

Part 1 Full Section

Part 2 Half Section

Part 3 Partial Section

Full Section

Half Section Partial Section

4 Stoke Engine

เนอหาแยกยอยเปนสวน ๆ (Fragmented Parts) บรณาการเนอหาเขาดวยกน (Integrated Whole)

รปท 8-2 ลกษณะการเรยนรโดยการ [1] วเคราะหเนอหา และ [2] สงเคราะหเนอหา (3) ผเรยนบางกลมอาจสนใจทจะเรยนเนอหาทางทฤษฎใหสมบรณ กอนทจะลงมอปฏบตงานเพอฝกทกษะ แตทวาผเรยนบางกลมอาจสนใจทจะเรยนเนอหาทฤษฎควบ คไปกบการฝกปฏบตกเปนได ดงรปท 8-3

รปท 8-3 รปแบบการเรยนทฤษฎกอนปฏบต (กรณ 1) และเรยนทฤษฎควบคปฏบต (กรณ 2)

67 Topic M : Achievement Test

Topic M : Achievement Test

[1] การเรยนร โดยวธการวเคราะหเนอหา [2] การเรยนร โดยวธการสงเคราะหเนอหา

Achievement Test

Validity

Reliability

Objectivity

Achievement Test

Validity

Reliability

Objectivity

ทฤษฎ 1 ทฤษฎ 2 ทฤษฎ 3 ปฏบต 1 ปฏบต 2 ปฏบต 3

ทฤษฎ 1 ทฤษฎ 2 ทฤษฎ 3 ปฏบต 1 ปฏบต 2 ปฏบต 3

รปแบบท 1

รปแบบท 2

เรม สนสด

[1] [2] [3]

[1] [2]

เรม สนสด

2. การเลอกวธการจดกจกรรมการเรยนการสอน (Methods) วธการสอนหรอการจดกจกรรมการเรยนการสอนส าหรบผเรยนแตละกลม แตละระดบ ยอมไมเหมอนกน ทงน กเพราะวาประสบการณเดมหรอประสบการณซงเคยมของผเรยนแตกตางกน ไปเชน (1) ผเรยนระดบสงมความรบผดชอบตอการเรยนของตนเองได อาจจะจดการเรยน การสอนในลกษณะศกษาดวยตนเองเปนรายบคคล หรอ (2) ผเรยนซงชอบคดกลาทจะแสดงความเหนกอาจจดการเรยนการสอนในรปแบบการถกปญหา หรอ (3) หากเปนผเรยนทมความรบผดชอบตนเองนอยกอาจตองมการใหค าปรกษาแนะน าและควบคมโดยใกลชด เปนตน 3. การเลอกใชสอการเรยนการสอน (Media) การใหเนอหา อาจตองใชสอในการเรยนการสอนเปนตวเชอมโยงระหวางครผสอนกบผเรยน ทงนเพอใหผเรยนไดเรยนรเนอหาวชาไดงายขนรวดเรวขน อยางไรกด ผเรยน ในแตละวยแตละระดบ ตองการสอทมล กษณะแตกตางกน ซงมขอทนาสงเกต ทวาผเรยนทเรยน ในระดบสง สามารถเรยนรเนอหาจากสอทคอนขางจะเปนนามธรรมไดดกวาผเรยนระดบต า การเลอกใชสอในการเรยนการสอนส าหรบกลมผเรยนทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนา กควรจะศกษาส ารวจขอมลทแทจรงใชในการจดการเรยนการสอนวา (1) ผเรยนเรยนรไดดจากสอ ประเภทใด (2) ผเรยนรบรเนอหาจากสอใดไดรวดเรว และ (3) สอประเภทใดทเปนทสนใจของผเรยน 3. แนวทางการรวบรวมขอมล

คณสมบตของผเรยน การรวมรวมขอมลในดานตาง ๆ เกยวกบลกษณะของผเรยน เพอทจะน ามาใชเปนประโยชนในการจดการเรยนการสอนส าหรบหลกสตรรายวชาทท าการพฒนานน อาจท าไดหลายวธเปนตนวา 1. จากการสมภาษณผเรยน (Interviews) วธการ กคอ เขยนรายการสงท ตองการจะรวบรวมไว ในลกษณะแบบสอบถาม มชอง วางไว Check ความคดเหนจากผเรยน และเวนทเอาไวเขยนความเหนอน ๆ อนอาจมเพมเตมจากผเรยน ซงเปนตวอยางในการเกบรวบรวมขอมล อาจเปนผทจะเขามาเรยนในรายวชา ทพฒนาหรอจากผทเคยเรยนมาแลวบางสวนกได 2. จากการสงเกตการณ (Observations) วธสงเกตการณ กคอ การเฝามองพฤตกรรมทเปนจรงของผเรยนในขณะ ทการเรยนการสอนด าเนนอย การเกบรวมรวมขอมลกจะตองมแบบสงเกตการณวาจะดอะไรอยางไร กลมผเรยนทจะเฝาสงเกตการณ ไดแก ผ ทจะเขามาเรย นในหลกสตรรายวชาทพฒนาอย หรอ ผทเรยนในรายวชานอยกอนแลวกได

68

3. จากการสอบถามครผสอน (Teachers) วธการอาจท าได 2 อยาง กคอ อาจเปนไปในรปการสมภาษณครผทเคยสอนนกเรยนกลมทจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาทพฒนา หรออาจเขยนขอค าถามในลกษณะแบบสอบถามใหครผทเคยสอนผเรยนกลมนนตอบกได แตทวาวธการอนแรกโดยการสมภาษณอาจท าใหไดขอมลทละเอยดชดเจนมากกวาวธทสอง 4. จากตวผพฒนาเอง (Instructor) หากผพฒนาหลกสตรรายวชา เคยไดสอนผเรยนกลมทจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาท ก าลงพฒนามากอน กจะไดขอมลทคอนขางจะชดเจนมากในทก ๆ ดาน เพราะไดสมผสกบผเรยนมาโดยตรงอยแลว

4. เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล คณสมบตผเรยน

ดงไดกลาวมาแลวในตอนตนวา การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบคณสมบตของผเรยนทจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาทพฒนานน อาจท าไดหลายวธ แตสงส าคญอนหนงไมวาจะเปนการรวบรวมขอมลโดยวธใด กคอ จดหรอประเดนทตองการทราบจะตองเขยนระบเอาไวอยาง ชดเจนดงตวอยางตอไปน

ตวอยาง รายการขอมลเกยวกบคณสมบต ของผเรยนทจะเขาศกษาในหลกสตรรายวชา Benchwork Practice 2 ระดบประกาศนยบตรวชาชพ วทยาลยเทคโนโลยอตสาหกรรม สจพ.

TARGET POPULATION ANALYSIS

รายวชา : Benchwork Practice 2

ทย รายการ ลกษณะทตองการ แหลงขอมล

A B C D

1 Lesson Structure 1.1 Target population prefer a fragmented

part or an integrated whole. Fragmented Part x x

1.2 Target population prefer a synthetic or an analytic sequence.

Synthetic Seq. x

69

TARGET POPULATION ANALYSIS

รายวชา : Benchwork Practice 2 (ตอ)

ทย รายการ ลกษณะทตองการ แหลงขอมล

A B C D

1 Lesson Structure 1.3 Target population prefer theory fully

before practice, or theory through practice.

Case: 2 x

1.4 etc. 2 Methods 2.1 Target population prefer to study in

group or individual Group x x

2.2 Target population tent to study in an active or passive recipients

Active x x

2.3 Target population need supervision and control or unsupervision

Sup & Control x

2.4 etc. 3 Media 3.1 Visual or Aural learners Aural Learner x x 3.2 Target population prefer to study

information through spoken or written word.

Spoken Word x

3.3 Target population preferred to study information through inanimate media or an instructor

An Instructor x x

3.4 etc.

แหลงขอมล : A = สมภาษณผเรยน (Interviews) B = สงเกตการณพฤตกรรม (Observation) C = ครผทเคยสอน (Teachers) D = ประสบการณผพฒนาทเคยสอน (Instructor)

70

5. สรปบทเรยน การศกษาคณสมบตของผเรยนทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนาขนมจดประสงค หลกทส าคญอย 2 อยางคอ (1) เพอตรวจดพนฐานความร /ทกษะของผเรยนทจะเขามาเรยนและ (2) เพอใหไดมาซงขอมลบางอยางเปนตวประกอบในการตดสนใจจดโครงสรางของบทเรยน วธสอนและเลอกใชสอการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบกลมผเรยน การศกษาขอมลตามจดประสงคอนแรกอาจพจารณาจากการวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน (Related Program) กได สวนการรวบรวมขอมลตามจดประสงคขอทสองนนอาจท าไดหลายวธเชน จากการสมภาษณผเรยน ครผสอน การสงเกตการณหรอโดยประสบการณของผพฒนาหลกสตรรายวชาเอง ซงเคยมในการเรยนการสอนกบกลมผเรยนดงกลาวกได

6. ค าถามทายบท 1. คณสมบตผเรยน (Target Population) ตามความหมายในการพฒนาหลกสตรรายวชา หมายถงอะไร จงอธบายโดยละเอยด 2. การศกษาคณสมบตของผเรยนมจดประสงคทส าคญอยางไ รบาง จงอธบายแยกประเดนใหชดเจน 3. การรวบรวมขอมลคณสมบตของผเรยน ทจะเขามาศกษาในหลกสตรรายวชาทพฒนาขน มแหลงและวธการเกบขอมลอยางไร

7. เอกสารอางอง 1. สชาต ศรสขไพบลย, การพฒนาหลกสตรรายวชา , กรงเทพมหานคร ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2520. 2. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981.

71

บทท 9

การเขยน

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความหมายของวตถประสงคการสอน

โดยทจดหมายหลกของการจดการเรยนการสอน กคอ ตองการใหผเรยนไดเกดการเรยนรอนเปนกระบวนการในการเปลยนแปลงพฤ ตกรรมของผเรยน ใหเขาสามารถท าอะไรไดโดยทไมเคยท าเปนมากอน ดงนน กอนจดการเรยนการสอน จ าเปนจะตองมวตถประสงคระบแนวทางทชดเจนเอาไวกอนวาหลงจากจบการเรยนการสอนแลว จะใหผเรยนมพฤตกรรมเปลยนแปลงอยางไร วตถประสงคการสอนจงมอา จกลาวเอาไวแตเพยงขอความ เชน ดอกสวาน หรอมดกลงได เพราะไมทราบวาจะใหผเรยนท าอะไรไดบางหลงจากจบการเรยนการสอนแลว แตหากจะเขยนวตถประสงคเอาไววา ผเรยนจะสามารถเลอกดอกสวานไดเหมาะสมกบการเจาะวสดแขงและออนได หรอลบมดกลงปอกส าหรบกลงวสดชนดตาง ๆ ได กดจะเหมาะสมกวา ทงน เพราะขอความดงกลาวระบพฤตกรรมผเรยนเอาไวอยางชดเจน ครผสอนสามารถจะสงเกตพฤตกรรมและวดผลการเรยนรของผเรยนไดอยางมเปาหมายและมหลกเกณฑมากยงขน จงอาจกลาวไดวา วตถประสงคการสอนแท ทจรง กคอ "ขอความซงบงบอกพฤตกรรมทคาดหวงใหเกดแกผเรยนหลงจาก จบการเรยนการสอนแลว อนอาจเกดจากการสอนหรอการศกษาดวยสอการเรยนใด ๆ กตาม พฤตกรรมดงกลาวจะตองสงเกตและวดไดดวยเครองมอวดผล ” หรออาจเรยกอกอยางหนงวา “วตถประสงคเชงพฤตกรรม”

2. สวนประกอบของวตถประสงคการสอน

วตถประสงคการสอน (หรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม ) ทด จะตองเปนขอความทสอความหมายไดด กลาวคอ เมอครผสอนกคนทเคยสอนในวชานนอานแลว จะตองตความไดตรงกนวาพฤตกรรมทตองการจากผ เรยนคออะไร ภายใตเงอนไขหรอขอบเขตอยางไร ดวยเกณฑหรอมาตรฐานในการแสดงออกแคไหน จงจะเปนทยอมรบได

วตถประสงคการสอน

วตถประสงคการสอนทสมบรณจงประกอบดวยสงส าคญ ๆ 3 สวน คอ (1) การแสดงออก หรอพฤตกรรม (Task or Behavior) ของผเรยน (2) เงอนไขหรอขอบเขต (Condition) ในการแสดง ออกซงพฤตกรรมทตองการ และสวนทเปน (3) เกณฑหรอมาตรฐาน (Criteria or Standard) ขนต าในการแสดงพฤตกรรมตามเงอนไขนน ๆ

รปท 9-1 องคประกอบส าคญ 3 สวนของวตถประสงคการสอน

ตวอยาง องคประกอบตาง ๆ ของวตถประสงคการสอน (หรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม)

วตถประสงคท 1 "บอกขนาดมมตาง ๆ ของมดกลงปอกทเหมาะสมกบการกลงเหลกเหนยว เหลกหลอและ ทองเหลองได" พฤตกรรม : บอกขนาดมมตาง ๆ ของมดกลงปอกได (ขนาดมมลม มมคาย และมมหลบ) เงอนไข : มดกลงปอกทเหมาะสมกบการกลงเหลกเหนยว เหลกหลอ และทองเหลอง มาตรฐาน : ไมไดระบเอาไว แตค าวา “ได” เปนสงทราบกนวาจะตองท าไดถกตองทงหมด วตถประสงคท 2 "ตรวจสอบขนาดมมตาง ๆ ของมดกลงปอกดวยเกจวดมมไดถกตอง" พฤตกรรม : ตรวจสอบขนาดมมตาง ๆ ของมดกลงปอกได (มมลม มมคาย และมมหลบ) เงอนไข : ตรวจขนาดมมตาง ๆ ดวยเกจวดมมมด มาตรฐาน : ท าไดถกตองทงหมด (100 เปอรเซนต) วตถประสงคท 3 "บอกกฎขอควรระวงในการลบมดกลงไดถกตองอยางนอย 3 ขอ" พฤตกรรม : บอกกฎขอควรระวงในการลบมดกลงได เงอนไข : - มาตรฐาน : บอกกฎไดถกตองอยางนอยทสด 3 ขอ

73

พฤตกรรม (Task or Behavior)

เงอนไข (Condition)

เกณฑหรอมาตรฐาน (Criteria/Standard) + +

จากตวอยางขางตนจะเหนไดวาวตถประสงคการสอนทงสามขอนน อานแลวไดความหมาย ทคอนขางจะชดเจนวาจะใหผเรยนมพฤตกรรมอยางไรหลงจากจบการเรยนการสอนแลว อยางไรกด หากพจารณาดถงองคประกอบของวตถประสงคการสอนแลว จะพบวาวตถประสงคการสอนบางขออาจมองคประกอบไมครบทงสามสวน เชน อาจไมมเงอนไขหรอมาตรฐานระบไวอยางชดเจนแตทวาตความหมายไดอยางชดเจน จงมขอทนาสงเกตวา วตถประสงคการสอนหรอวตถประสงคเชงพฤตกรรมนน อาจไมตองระบเงอนไขและ /หรอมาตรฐานไวกได ถาหากวาอานแลวไดความหมายทชดเ จน จะระบไวหรอไมกตความไดตรงกน กไมจ าเปนตองระบเงอนไขและ /มาตรฐานไวในวตถประสงคการสอน แตองคประกอบทส าคญจะตองระบเอาไวเสมอกคอ การแสดงออกหรอพฤตกรรมของผเรยนนนเอง

3. ประเภทของวตถประสงคการสอน

ในการจดการเรยนการสอนรายวชาตาง ๆ หากพจารณาดจะพบวา วตถประสงคการสอนนน มงใหผเรยนมการเรยนรใน 3 ดานคอ (1) การแกปญหาโดยใชความรทมอย (2) มทกษะสามารถท างานทตองการใหส าเรจลลวงลงได และ (3) มกจนสยทดในวชาชพ ท างานดวยความตระหนกและรบผดชอบ การเขยนวตถประสงคการสอนจงตองระบใหชดเจนวาจะใหผเรยนเรยนรดานไหน ในดานความสามารถในการน าความรไปใชแกปญหา หรอความสามารถทางสตปญญา (Intellectual Skill) นน จะตองเขยนวตถประสงคการสอนในเชงความคด การน าความรทมอยไปใชแกปญหา เชน ผเรยนสามารถทจะ “อธบายถงขนาดความโตของมมลมสกด ทมอทธพลตอแรง ตานการตดเฉอน อายการใชงานของมมลม และความแขงของวสดงาน” เปนตน ถาเปนในดานทกษะ ทตองการเนนความสามารถในการใชกลามเนอสวนตาง ๆ ของรางกายท างานหรอทกษะฝมอ (Physical Skills) รวมถงการปฏบตงานใหเกดความเชยวชาญนน กจะตองเขยนวตถประสงคการสอนใน แนวการปฏบตงาน เชน ผเรยน สามารถทจะ “ลบมมตาง ๆ ของดอกสวานคมเลอยทใชเจาะเหลกเหนยว เหลกหลอและทองเหลองไดถกตอง” เปนตน สวนในดานกจนสยในการท างานนน การเขยนวตถประสงคการสอนอาจจะท าไดยากกวาในดานความสามารถทางสตปญญา และทกษะกลามเนอ ทงนเปนเพราะวาพฤตกรรมทแสดงถงการมกจนสยท ตองการนน สงเกตและวดผลไดยากกวา อยางไร กตาม การเขยนวตถประสงคการสอนในดานกจนสยของผเรยน อาจกลาวถงความตระหนก ความรบผดชอบ การปฏบตตนตามกฎระเบยบทไดวางไว เชน จบการเรยนการสอน แลวผเรยนจะ “ท าความสะอาดเครองมอและอปกรณใหอยในสภาพพรอมทจะใชงานอยางสม าเสมอ” เปนตน

74

4. ระดบของวตถประสงคการสอน (Taxonomic Levels)

ดงไดกลาวมาแลววา จดประสงคหลกในการเรยนการสอน คอ ตองการใหผเรยน ไดเกดการเรยนร ซงอาจเปน (1) การคดแกปญหาโดยใชความร (2) การปฏบตงานโดยใช ทกษะกลามเนอ และ (3) มกจนสยทดในการปฏบตงาน ดงนน หลงจากจบการเรยนการสอน แลว กจะตองมการวด และประเมนผลดวา ผเรยนมการเรยนรบรรลผลแคไหนเพยงใด ถาเราพจารณาดค าวา “ความร ทกษะ และกจนสย ” นน แททจรงแลวเปนสงทอยในตวบคคลหรอในผเรยนนนเอง เรา ไมสามารถทจะวดและประเมนผลความร ทกษะ และกจนสยภายในตวผเรยนได โดยตรง (เหมอนการวดในทางกายภาพ ) จงมความจ าเปนทจะตองใหผเรยนแสดงพฤตกรรมอนเปนผลจากการมความร มทกษะ และกจนสยทดออกมา ซงเปนการวดและประเมนผลโดยทางออมแทน เชน การวดความสามารถทางสตปญญา (Intellectual Skill) ในการแกปญหา ซงตองน าความรไปใช แทนการวดความรซงอยภายในตวบคคล เปนตน [1] [2]

รปท 9-2 ลกษณะการวดผลโดยตรง [1] และการวดผลทางออม [2] โดยประเดนดงกลาว การเขยนวตถประสงคซงใชในการเรยนการสอน จงตองระบพฤตกรรมของผเรยนในเชงความสามารถหรอคณลกษณะตาง ๆ ทประสงค เชน ความสามารถทางสตปญญา ความสามารถในการใชทกษะกลามเนอปฏบตงาน หรอการแสดงออกในการปฏบตตน เปนตน อยางไรกด ถาจะพจารณาถงรายละเอยดในแตละพฤตกรรม จะเหนไดวาพฤตกรรมเหลานนมความยากในการแสดงทแตกตางกน เชน ถาพจารณาพฤตกรรมทางสตปญญาทใชใน การอธบายกรรมวธในการชบแขงสกด จะตองใชความสามารถทางสตปญญาสงกวาการบอกขอควรระวงในการท างานเกยวกบการสกด เปนตน ซงหมายถง การจดการเรยนการสอน การวดและประเมนผลผเรยนกจะตองแตกตางกน ไปดวย ดงนน การเขยนวตถประสงคการสอน นอกจากจะตองระบพฤตกรรมการแสดงออกของผเรยนในดานตาง ๆ ทตองการอยางชดเจนแลว ยงจะตองระบระดบความยากของวตถประสงคการสอนทเหมาะสมเอาไวอกสวนหนงดวย ดงรปท 9-3

75

คณลกษณะท ตองการจะวด

เครองมอวด อานคาวดจาก เครองมอวด

คณลกษณะท ตองการจะวด

เครองมอวด แปลงผลเปน คาทวดได

อธบายคณลกษณะ จากคาวดทแปลง

รปท 9-3 ระดบของวตถประสงคการสอนทเนนพฤตกรรมผเรยนในดานตาง ๆ จากรปท 9-3 แสดงใหเหนการแบงระดบ ของวตถประสงคการสอนในดานตาง ๆ ทง 3 ดาน คอ (1) ความสามารถทางสตปญญา (Intellectual Skill) (2) ความสามารถในการใชทกษะฝมอหรอกลามเนอท างาน (Physical Skills) และ (3) กจนสยในการปฏบตงาน (Work Habit) ซงอาจกลาวในรายละเอยดได ดงน 1. ในดานความสามารถทางสตปญญา (Intellectual Skill) เปนวตถประสงคการสอนทเนน ความสามารถในการน าความรทมอยในตวผเรยนไปใชคดแกปญหาตาง ๆ ซงแบงความยากออกเปน 3 ระดบ จากงายไปยาก คอ

› Recalled Knowledge เปนวตถประสงคทมงเนนความสามารถของผเรยนในการฟนคน (Recall) ความร (Knowledge) ตาง ๆ ทมอยออกมาใชแกปญหาในลกษณะการลอกเลยน จะโดยการเขยนหรอเลากตาม

› Applied Knowledge เปนวตถประสงคทมงเนนความสามารถของผเรยนในการน าความรทมอยไปแกปญหาใหม ๆ ทมลกษณะ เชนเดยวกนกบสงทเคยไดมประสบการณมาแลวไดอยางถกตอง จะโดยวธการพด เขยน อธบาย แปลความ สรป ตความ ขยายความ ฯลฯ กตาม

› Transferred Knowledge เปนวตถประสงคทมงเนนความสามารถของผเรยนใน การสงถายความรไปใชแกปญหาในสงใหม ๆ ทมลกษณะแปลกไปจากคณลกษณะเดม ซงปญหาดงกลาวไมเคยถกถกกนมากอน จะโดยการวเคราะห การสงเคราะหหรอสรปผลกตาม

76 Tripartite Taxonomic Scheme of Instructional Objectives

Intellectual Skill Physical Skills Work Habit

Recalled Knowledge

Applied Knowledge

Transferred Knowledge

Imitation

Control

Automatism

Receiving

Response

Internalization

2. ในดานความสามารถใน การใชทกษะฝมอหรอทกษะกลามเนอท างาน (Physical Skills) เปนวตถประสงคทกลาวถงความสามารถในการใชกลามเนอสวนตาง ๆ ของรางกายปฏบตงาน ดวยความถกตอง ซงแบงระดบความยากออกเปน 3 ระดบ จากงายไปยากได ดงน

› Imitation เปนวตถประสงคทตองการใหผเรยนแสดงทกษะ ฝมอหรอกลามเนอไดเหมอนรปแบบ ทเคยไดเหนไดฟงมา อยางถกตอง (ทกษะกลามเนอระดบนแสดงทาทางไดเหมอนตนแบบโดยไมมการเปลยนแปลง)

› Control เปนวตถประสงคทตองการใหผเรยนแสดงทกษะกลามเนอตามทเคยไดฝกไดปฏบตมา โดยอาจปรบเปลยนรปแบบการแสดงทกษะกลามเนอ ในบางสวน แตทวายงคงมเคาโครงเดมอยและไดผลงานทถกตองสมบรณดวย

› Automatism เปนวตถประสงคทตองการใหผเรยน แสดงทกษะกลามเนอ ท างานตามทเคยมประสบการณมาไดโดยถกตองช านาญ เปนไปโดยอสระ ซงอาจ มรปแบบทแตกตางจากรปแบบเดมบางสวนหรอสวนใหญกได 3. พฤตกรรมทางดานกจนสยในการปฏบตงาน (Work Habit) เปนวตถประสงคท กลาวถงพฤตกรรมในการแสดงออกซงความรสก (Feeling) ตอสงแวดลอมในสภาวะตาง ๆ ซงอาจแบงระดบการแสดงออกไดเปน 3 ระดบ จากงายไปยาก ดงน

› Receiving เปนวตถประสงคการสอนทตองการใหผเรยนแสดงออกซงความสนใจ ความตระหนก ปฏบตงานดวยความรบผดชอบ เอาใจใสตอสงทตองการใหผเรยนได ประพฤตปฏบต โดยมความยนดหรอภาวะจตใจทพรอมจะรบหรอใหความสนใจตอสงตาง ๆ เหลานน

› Response เปนวตถประสงคการสอนทตองการใหผเรยนไดแสดงออกถงความพงพอใจ สนองตอบ ตอลกษณะทพง ประสงคในการปฏบตงาน ซงผเรยนจะพยายาม แสดงปฏกรยาตอบสนองในสงทเขายอมรบ โดยปราศจากการขเขญหรอบงคบ

› Internalization เปนวตถประสงคทตองการใหผเรยนมพฤตกรรมในการแสดงออกซงความรสกความส านกในคณคาของสงตางๆ ดวยความ พงพอใจ จนกลายเปนความนยมชมชอบเชอถอในสงนนเปนลกษณะนสยประจ าตวตลอดไป ส าหรบพฤตกรรมของผเรยนตามระดบตาง ๆ ของวตถประสงคดานกจนสยในการปฏบตงาน (Work Habit) อาจจะสงเกตและวดไดยากกวาความสามารถทางดานสตปญญา และทกษะฝมอหรอทกษะกลามเนอ เพราะจะเกยวของกบภาวะทางอารมณและจตใจของบคคลดวย การสงเกต การณหรอการวดพฤตกรรมผเรยนทางดานน จงอาจตองใชเวลา และจ านวนครงในการวดผลใหเกดความมนใจมากกวาในดานอน ๆ

77

5. การเขยนวตถประสงค ในระดบตาง ๆ

ในการเรยนหร อการท างานจรง ผเรยนตองใชความสามารถในดานตาง ๆ หลายระดบ ทงนขนอยกบลกษณะปญหาหรอลกษณะงานทตองท านนเปนอยางไร ดงนน ในการจดการเรยนการสอนจงตองสรางขดความสามารถในระดบตาง ๆ ใหแกผเรยน เพอใหเขามประสบการณมความสามารถในการเรยนหรอการท างานจรง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ ดวยเหตน การก าหนดวตถประสงคการสอน หรอการก าหนดพฤตกรรมปลายทางหลงจากจบการเรยนการสอนแลว จ าเปนทจะตองระบขอความให ชดเจนวา พฤตกรรมอนเปนความสามารถของผเรยนในดานตาง ๆ นน จะตองสรางใหเกดขนอยในระดบไหน ซงนบวาเปนสงทคอนขางจะยากอนหนง อยางไรกด ในทางปฏบตมขอพจารณาอยางคราว ๆ ส าหรบการก าหนดระดบและการ เขยนวตถประสงคการสอนดานความสามารถทางสตปญญาและความสามารถทางทกษะฝมอ ดงน 1. ระดบของความสามารถทางสตปญญา วตถประสงคการสอนดานความสามารถทางสตปญญาม 3 ระดบ คอ ระดบ Recalled Knowledge, Applied Knowledge และ Transferred Knowledge ซงมขอพจารณาในการก าหนดระดบและการเขยน ดงน

› ในการเรยนหรอการท างานถาหากผเรยนน าความร (Knowledge) ซงมอยแลวในสมองไปใชแกปญหา หรอใชในการท างานโดยตรง เหมอนกบสงทเคยศกษามาในลกษณะลอกเลยน (Cramming) ใหเขยนวตถประสงคขอนนในระดบ Recalled Knowledge โดยใชค ากร ยาแสดงพฤตกรรม (Action Verb) เชน บอก พรรณนา บรรยาย นยาม บอกความหมาย อาทเชน นกศกษาจะสามารถ "บอกกฎขอควรระวงตาง ๆ ในการลบมดกลงไดถกตองอยางนอย 3 ขอ" เปนตน

› แตถาในการเรยนหรอการท างาน ผเรยนตองใชความร (Knowledge) ทมอยไปใชแกปญหาใหมในการเรยนหรอการท างาน ซงมลกษณะเชนเดยวกนกบสงทเคยไดมประสบการณมาแลว ใหเขยนวตถประสงคขอนนในระดบ Applied Knowledge โดยใชค ากรยาแสดงพฤตกรรมเชน อธบาย ค านวณ ยกตวอยาง จ าแนก อาทเชน นกศกษาจะสามารถ "ค านวณคาความเรวรอบ เมอก าหนดขนาดและชนดของวสดทจะกลงได" เปนตน

› หรอในกรณทผเรยนจะตองใชความรทมอย ไปแกปญหาใหม ในลกษณะทไมเคยมประสบการณมากอนเลย ในลกษณะทตองสงถาย (Transfer) ความรไปใช กใหเขยนวตถประสงคการสอนขอนนในระดบ Transferred Knowledge โดยการใชค ากรยาแสดงพฤตกรรม เชน ใหเหตผล แกไข ปรบปรง ประเมน วเคราะห อาทเชน นกศกษาจะสามารถ "วเคราะหสาเหตตาง ๆ ทจะสงผลใหความเรวรอบเดนเบาของเครองยนตแกสโซลนต ากวาคาก าหนด" เปนตน

78

2. ระดบของความสามารถทางทกษะกลามเนอ วตถประสงคการสอนดานความสามารถทางทกษะกลามเนอ หรอทกษะฝมอนน แบงออกไดเปน 3 ระดบ คอ ระดบ Imitation Control และ Automatism ซงมขอพจารณาในการก าหนดระดบและการเขยน ดงน

› ถาการท างานตองการใหผเรยนแสดงออกซงทกษะกลามเนอ แคท าไดตามแบบทไดพบเหนมาเทานน กใหเขยนวตถประสงคการสอนในระดบ Imitation โดยใชค าวา "ตามแบบได " เชน นกศกษาสามารถ "เขาตะเขบตอโลหะแผนชนงานตามแบบก าหนดได" เปนตน

› แตถาในการท างานตองการใหผเรยนใชทกษะกล ามเนอท างานดวยความถกตองโดยอสระทอาจมรปแบบแตกตางจากทเหนฝกหดมา ใหเขยนวตถประสงคการสอนขอนนในระดบ Control โดยใชค าวา "ไดอยางถกตอง" เชน นกศกษาสามารถ "ตสกดปากจงจกตามแบบทก าหนดใหไดอยางถกตอง" เปนตน

› หรอถาหากในการท างาน ตองการใหผเรยนใชทกษะกลามเนอท างานดวยความถกตองช านาญ เปนไปโดยอสระจะโดยรปแบบใด ๆ ก ตาม ใหเขยนวตถประสงคการสอนในระดบ Automatism และใชค าวา "ไดอยางถกตองช านาญ " เชน นกศกษาสามารถทจะ "เชอมตอชนงานแนวนอนดวยเครองเชอมไฟฟาไดอยางถกตองช านาญ" เปนตน 3. ระดบของวตถประสงคดานกจนสยในการปฏบตงาน วตถประสงคการสอนทางดานกจนสยในการปฏบตงาน (Work Habit) บางครงกเปนสงยากทจะระบถงระดบพฤตกรรมแสดงออกใหเดนชดวา จะตองอยในระดบใด อยางไรกด สงทนาสนใจเกยวกบพฤตกรรมของผเรยนในดานน กคอ ผเรยนไดแสดงออกซงพฤตกรรมทตองการนนหรอไม เปนสงทตองการมากกวา ดงนนในการเขยนวตถประสงคในดานนสวนใหญจะระบไวเพอใชเปนเกณฑในการประเมนพฤตกรรมผเรยนวาเปลย นแปลงไปหรอไม เชนหลงจากการเรยนการสอนแลว ผเรยนจะ "ปฏบตงานตามกฏโรงงานในงานเจยระไนอยางสม าเสมอ " เปนตน

6. การเขยนวตถประสงคจาก Task/Topic Analysis

จากการวเคราะห Task ของ Job และ Main Elements ของ Topic ตาง ๆ ในขนสดทายท าใหครผสอนทราบวาการจดการเรยนการสอนทเหมาะสมนนควรทจะใหเนอหาความร (Knowledge) และ/หรอจะตองฝกทกษะ (Skills) อะไรแกผ เรยนบาง ถงจะท าใหผเรยนได บรรลผลตาม Task ของ Job หรอตาม Main Elements ของ Topic นน ๆ

79

นอกจากน ยงไดขอมลทระบเอาไววาความรและทกษะทใหกบผเรยนนน เขาควรจะน าไปใชในลกษณะใด เชน น าไปใชโดยตรงเหมอนกบทเรยนไปหรอตองน าไปประยกตใช เปนตน เมอเปนดงน การเขยนวตถประสงคทใชส าหรบการเรยนการสอน กสามารถทจะท าไดงายยงขนโดยมแนวทางในการเขยนดงน ในกรณท Task หรอ Main Elements มเนอหาความรทจะใหแกผเรยนเพยงอยางเดยว การเขยนวตถประสงคการสอนใหพจารณาดขอความของ Task หรอ Main Elements กบ Knowledge ควบคกนไปแลวเขยนวตถประสงคการสอน เชน

Tasks Knowledge TK

Skills TS N

S Related

to R A T I C A

4. วางชนงานในเตา

1. ต าแหนงการวางชนงานใน เตาทถกตองเหมาะสม

x

- s

MM102

อาจเขยนวตถประสงคการสอนไดวา "นกศกษาจะสามารถบอกต าแหนงการวางชนงานใน เตาเผาไดอยางถกตอง" เปนตน แตถา Task ของ Job หนง Job ใด มทง Knowledge และ Skills ควบคกนอย การเขยนวตถประสงคกจะตองเขยนหลายวตถประสงคใหครอบคลม

Tasks Knowledge TK

Skills TS N

S Related

to R A T I C A

3. จดเตาเผาเหลก

1. ชอ และการท างานของ สวนประกอบส าคญ ๆ ของเตาเผา 2. ขนตอนในการจดเตาเผา

x x

1. การจดเตา งานตเหลก

x

s

MM102

กจะเขยนวตถประสงคการสอนไดวา นกศกษาจะสามารถ (1) บอกชอและการท างานของสวนประกอบส าคญตางๆ ของเตาเผาเหลกได (2) บอกขนตอนในการจดเตาเผาเหลกส าหรบงานตเหลกได และ (3) จดเตาเผาส าหรบงานตเหลกไดดวยอยางถกตอง เปนตน

80

สวนระดบของวตถประสงคการสอนแตละขอนน จะพจารณาจากลกษณะการใชความร และทกษะกลาวคอ ถา Knowledge เปนระดบ Recall วตถประสงคกควรก าหนดไวระดบ Recall หรอถา Skill ทตองการฝกหดอยระดบ Control ในขอความของวตถประสงคกจะตองระบในระดบ Control ดวย เพอบงบอกกรอบใหครผสอนไดทราบถงการจดการเรยนการสอนและการวดผลไดอยางถกตอง ผเรยนสามารถทจะเรยนตอหรอใชท างานไดจรง อยางไรกด แมวาระดบของวตถประสงคการสอนแตละขอ จะบงบอกไวดวยค ากรยาแสดงพฤตกรรม (Action Verb) ดงไดกลาวมาแลว แตการอานและตความระดบของวตถประสงคการสอน จรง ๆ แลว อาจมความคลาดเคลอนได ทงนเพราะค ากรยาแสดงพฤตกรรมดงกลา วเปนแตเพยงตวก าหนดระดบอยางคราว ๆ เทานนเอง ในการพฒนาหลกสตรรายวชาหรอแมแตการจดการ เรยนการสอน จงควรทจะตองมตารางแสดงวตถประสงคและระดบไวดวยกน ดงตวอยางตอไปน

ตวอยาง (ดขอมลจาก Task Detailing Sheet ในเรอง Task Analysis ในบทท 7 ประกอบดวย)

OBJECTIVE LISTING SHEET

Course : Benchwork Practice 2 Job : งานตเหลก

วตถประสงคการสอน LS PS

หมายเหต R A T I C A

1. อานสญลกษณทส าคญตาง ๆ ในแบบงานตเหลกไดถกตอง x 2. บอกชอเครองมอและอปกรณในงานตเหลกไดอยางนอย 5 ชอ x 3. บอกชอและหนาทของสวนประกอบของเตาเผาเหลกได x 4. บอกขนตอนในการจดเตาเผาเหลกส าหรบงานตเหลกได x 5. จดเตาเผาส าหรบงานตเหลกไดอยางถกตอง x 6. บอกต าแหนงการวางชนงานในเตาเผาไดอยางถกตอง x 7. พรรณนาถงลกษณะของสผวเหลกทอณหภมตาง ๆ ได x 8. เทยบสผวเหลกจากการเผาในเตากบอณหภมตาง ๆ ได x 9. เลอกชนดและขนาดของคม คอน ทเหมาะสมกบชนงาน ในงานตเหลกได

x

81

OBJECTIVE LISTING SHEET

Course : Benchwork Practice 2 Job : งานตเหลก (ตอ)

วตถประสงคการสอน LS PS

หมายเหต R A T I C A

10. บอกวธการจบคม คอน ชนดตาง ๆ ในงานตเหลกได x 11. พรรณนาถงการลกษณะการยนตเหลกในต าแหนงทถกตอง x 12. อธบายลกษณะชนงานทจะตองน าไปเผาใหความรอน หลงจากการตในงานตเหลกได

x

13. พรรณนาถงการใชอปกรณชวยเพอตเหลกในลกษณะตาง ๆ x 14. บอกขอควรระวงทส าคญในงานตเหลกไดอยางนอย 4 ขอ x 15. จบชนงานดวยคมชนดตาง ๆ ไดถกตอง มนคง x 16. ตลงน าหนกคอนบนชนงานไดอยางถกตอง x 17. ใชอปกรณชวยตาง ๆ ในงานตเหลกไดอยางถกตอง x 18. ตเหยยบชนงานไดขนาดและมาตรฐานตามตองการได x 19. ตประสาน ตดขาด และตเจาะรชนงานไดตามแบบ x 20. วดและสอบขนาดชนงานในงานตเหลกไดถกตอง x 21. แกปญหาและปรบปรงขอบกพรองในงานตเหลกได x

หมายเหต : LS = Level of Intellectual Skill PS = Level of Physical Skills

7. สรปบทเรยน

การเรยนการสอนจะตองมวตถประสงคเปนสงก าหนดทศทางวา ตองการจะใหผเรยนเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทศทางใด อยางไรบาง วตถประสงคการสอนทสมบรณเปนขอความทประกอบดวย 3 สวน คอ พฤตกรรมการแสดงออก เงอนไขในการแสดง และเกณฑหรอมาตรฐานขนต าทยอมรบได อยางไรกด กใชวาทกวตถประสงค การสอน ตองระบขอความองคประกอบทง 3 สวนไวเสมอ ในเมอวตถประสงค ขอนน ๆ สามารถอานและตความไดตรงกนแลว กอาจลดองคประก อบบางสวน เชน เงอนไขและ/หรอมาตรฐานลงกได เปนตน

82

วตถประสงคการสอนแบงออก เปน 3 ดาน คอ วตถประสงคการสอนทมงเนนความสามารถทางสตปญญา ความสามารถทางการใชทกษะกลามเนอและ กจนสยในการท างาน ซงในแตละดานยงแบงออกไดเปนหลายระดบ ทมความยากงายในการแสดงออกโดยผเรยนแตกตางกน เรยก โดยทว ไปวา Taxonomic Levels ขอพจารณาในการจด Taxonomic Levels อยทลกษณะการใชความร ทกษะและ ลกษณะของกจนสย กลาวคอ ในดานความสามารถทางสตปญญา ดวาผเรยนตองใชความร ทมท างานหรอแกปญหาในลกษณะใด เชน อาจใชความรในลกษณะ Recall Apply หรอ Transfer เรากเขยนวตถประสงคตามลกษณะการใช งาน เปนระดบ Recalled Applied หรอ Transferred Knowledge เปนตน ในดานความสามารถทางการใชทกษะกลามเนอ แบงระดบเปน Imitation Control และ Automatism สวนในดานกจนสยนน จะพจารณาวา มการแสดงออกซงพฤตกรรมทตองการหรอไม เพราะการวดและสงเกตพฤตกรรมในสวนนท าไดคอนขางยาก การเขยนวตถประสงคการสอนใน กระบวนการพฒนาหลกสตรรายวชานน เราอาศยขอมลจาก Task Analysis และ/หรอ Topic Analysis ซงในขนสดทายจะบงบอกถงความร (Knowledge) ทกษะ (Skills) และบางสวนกจะกลาวถง ลกษณะนสยหรอกจนสย ในการท างานเอาไว โดยอาศย Objective Listing Sheet แสดงลกษณะและระดบของวตถประสงคการสอน

8. ค าถามทายบท

1. ท าไมจงตองมวตถประสงคการสอนหรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม ระบเปนหลกรวมอยดวยในการจดการเรยนการสอน 2. วตถประสงคการสอนแบงเปนดานและระดบ (Taxonomic Levels) อยางไร 3. การเขยนวตถประสงคการสอนโดยอาศยขอมลจาก Task Analysis และ Topic Analysis มหลกการในการเขยนอยางไร

9. เอกสารอางอง

1. สราษฎร พรมจนทร , การวดผลการศกษา , กรงเทพฯ ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2530. 2. Davies, I.K. Instructional Technique, New York; Mcgraw-Hill Inc, 1981. 3. UNESCO, Info. TVE 8: Curriculum Development in Technical and Vocational

Education, Paris; 1982.

83

บทท 10

การจดและล าดบ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองมการจดและ ล าดบการเรยน Job/Topic

ปจจยส าคญประการหนงในการจดการเรยนการสอน ทจะใหผเรยนเกดการเรยนรไดง ายและประหยดเวลาขน กคอ การจดล าดบเนอหาหรอเรองราวตาง ๆ อยางเหมาะสมใหแกผเรยนโดยพจารณาวาสงใดควรจะจดสอนกอนหลง จงจะกอใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน โดยประเดนน ในการพฒนาหลกสตรรายวชา จงมความจ าเปนทจะตองศกษาวเคราะ หจดล าดบของ Job และ/หรอ Topic ตาง ๆ ใหอยในต าแหนงทเหมาะสม สามารถจะเออประโยชนในการเรยนการสอนแกกนและกนได

2. ลกษณะการจดและล าดบ การเรยน Job/Topic

การพจารณาวา Job/Topic ใดควรจดการเรยนการสอนกอนหรอหลงเพอความเหมาะสมนน มเกณฑในการพจารณาหลายอยาง เชน ความเหมาะสมตามหลก เกณฑของ Logical Sequence, Frequency Sequence หรอ Skill Sequence เปนตน อยางไรกด ส าหรบการจดล าดบของ Job/Topic ตาง ๆ ของหลกสตรรายวชาทพฒนา กมไดยดหลกเกณฑอนใดอนหนงเปนมาตรฐานแนนอน ทงน ขนอยกบความเหมาะสมซงจะเปนไปไดในการจดการเรยนการสอน ดงนน การจดล าดบของสงทจะสอนกควรทจะพจารณาหลกเกณฑตาง ๆ รวมกน ซงนาทจะเปนสงถกตองมากกวา เชน การสอนใน Job ทเนนทกษะฝมอในการท างานอาจพจารณา Skill Sequence ควบคกบ Logical Sequence ไปดวย เปนตน

หนวยบทเรยน

รปท 10-1 เกณฑพจารณาในการจดและล าดบหนวยบทเรยน

3. การใช Network Diagram ชวยในการ จดล าดบ Job/Topic

ถาพจารณาดท Job หรอ Topic ตาง ๆ ของหลกสตรรายวชา กจะเหนไดวา Job หรอ Topic ในรายวชานน อาจจะเกยวของกนอยใน 3 ลกษณะ คอ (1) บาง Job หรอ Topic จะตองจดการเรยนการสอนกอน ทงนกเพอใชเปนพนฐานในการเรยน Job หรอ Topic อนตอไป (2) ในบาง Job หรอ Topic จะตองจดล าดบการเรยนการสอนเอาไวในชวงหลง ๆ ทงนเพ ราะตองอาศยพนฐานในการเรยนจาก Job หรอ Topic อน ๆ เกอบทงหมด หรอ (3) ในบาง Job หรอ Topic อาจจะจดการเรยนการสอนในล าดบทพรอมกนได เพราะอาศยพนฐานมาจากสงเดยวกน และจะใชเปนพนฐานแก Job หรอ Topic อน ๆ อยางเดยวกนดวย โดยประ เดนดงกลาว การจดการเรยนการสอนของหลกสตรรายวชาหนง ๆ จงอาจท าไดหลายอยาง ซงเราสามารถใช Network Diagram เปนเครองมอแสดงทางเลอกตาง ๆ ทจะจดการเรยนการสอนเอาไวดวยกนได อยางไรกด การเขยน Network Diagram ส าหรบหลาย Job หรอหลาย Topic ในหลกสตรรายวชาอนใดอนหนง กมใชวาเปนสงทกระท าไดงาย ทงนเพราะวาบาง Job หรอบาง Topic ใชเพอเปนพนฐานหรออาศยพนฐานจาก Job หรอ Topic ทแตกตางกน ดงนน กอนการเขยน Network Diagram ของ Job และ/หรอ Topic ควรทจะท าตาราง Job/Topic Sequencing เอาไวเปนแนวทาง ดงตวอยางตอไปน

85

Skill Sequence

Frequency Sequence

Logical Sequence

Difficulty Sequence

ตารางรายการ JOB/TOPIC

Course : Benchwork Practice 1 (MB 111)

ท Job/Topic สอนอสระ ได/ไมได

อาศยพนฐานจาก Job/Topic

เปนพนฐานใหแก Job/Topic

1 งานรางแบบ 1 - 2-18

2 งานตะไบปรบผว 0 1 3 4

3 งานตะไบตามขนงาน 0 1 2 18

4 งานเลอยมอ 0 1 2 18

5 งานเจาะ 0 1 2 4 6 11

6 งานเจาะรวม 0 5 7-10

7 งานย าหมด 0 6 18

8 งานรมเมอรดวยมอ 0 5 6 9 10

9 งานรมเมอรเครอง 0 8 18

10 งานเจาะฝง Pin 0 6 18

11 งาน Tap เกลยวดวยมอ 0 5 12 18

12 งาน Tap เกลยวดวยเครอง 0 11 18

13 งานกลงปอก 0 16 14 15

14 งานตดเกลยวดวยมอ 0 13 15

15 งานตดเกลยวดวยเครอง 0 14 18

16 งานลบคมเครองมอ 0 1 5 13

17 งานขดผว 0 1 2 16 18

18 งานปรบประกอบ 0 1-17 -

86

รปท 10-2 แสดง Network Diagram การสอนวชา Benchwork Practice 1 (MB 111) (กจกรรมบน Node)

รปท 10-3 แสดง Network Diagram การสอนวชา Benchwork Practice 1 (MB 111) (กจกรรมบน Arrow)

87

16

1

13 14 15

18

9

10

7

12

3 2

6

8

11

4

17

5

S T A R T

F I N I S H

1

2 3

4

5

11

6

13

16

17

14 15

10

8

7

12

9 18

4. การพจารณา Job/Topic เพอการเรยนการสอน ส าหรบ Job หรอ Topic ทจดเรยงล าดบโดยใช Network Diagram นน อาจไมใช Job หรอ Topic ในการจดการเรยนการสอนกได ทงนเพราะวาโดยสภาพเปนจรงแลวการจดการเรยนการสอนในแตละครงจะถกก าหนดดวยเวลา ซงจ ากดเอาไวตามจ านวนหนวยกตของหลกสตรรายวชานน ๆ ดวยเหตน หลงจากการจดเรยงล าดบ Job หรอ Topic โดย Network Diagram แลวจะตองพจารณาปรมาณสงทจะจดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเวลาทมอยในแตละครง โดยด าเนนการดงน 1. ตรวจสอบวตถประสงคทใชรวมกน ถาพจารณาถงวตถประสงคการสอนของ Job หรอ Topic ตาง ๆ จะเหนไดวา Job หรอ Topic บางสวน อาจมวตถประสงคการสอนทเหมอนกนสามารถทจะใชรวมกนได ดงนนถาวตถประสงคขอนนไดจดการเรยนการสอนมาแลวใน Job หรอ Topic ตน ๆ จงไมมความจ าเปนทจะตองจดการเรยนซ าอก ทงนกเพราะวาผเรยนไดเรยนรในวตถประสงคดงกลาว มาแลว เราสามารถทจะตดวตถประสงคขอนน ใน Job หรอ Topic หลง ๆ ออกได 2. ประมาณเวลาจดการเรยนการสอน เมอไดพจารณาตดวตถประสงคการสอนบางสวนของ Job หรอ Topic หลง ๆ ออกไปแลว ในขนตอไปกจะตองกะประมาณเวลาทใชส าหรบการเรยนการสอนใน Job หรอ Topic ตาง ๆ โดยใชประสบการณทเคยสอนในหลกสตรรายวชานนเปนแนวทางก าหนด (เขยนใน Network Diagram) 3. ปรบปรง Job หรอ Topic ส าหรบการสอน การเรยนการสอนจรงจะถกก าหนดดวยชวงเวลาทแนนอนตามจ า นวนหนวยกตของรายวชา ดงนน Job หรอ Topic ทไดก าหนดเวลาไว หากพบวาเวลาทใชส าหรบการเรยนการสอนใน Job หรอ Topic นน ๆ เกนจากเวลาก าหนด กจะตองท าการแยก Job หรอ Topic นนออกเปนหนวยหรอ Unit ยอย ๆ เชน ถา Topic งานเจาะในวชา หลกปฏบตงานโลห ะ 2 เมอพจารณาดปรมาณตามวตถประสงคการสอนแลวตองใชเวลา 200 นาท แตเวลาทก าหนดใหมแคครงละ 100 นาท กจะตองแยก Topic งานเจาะออกเปนการจดการเรยนการสอน 2 ครง คอ เปนงานเจาะ 1 ประมาณ 100 นาท และงานเจาะ 2 อกประมาณ100 นาท โดยมล าดบตอเนอง กน เปนตน หรออกประเดนหนงในกรณท Job หรอ Topic ใชเวลาในการเรยนการสอนนอยกวาเวลาทก าหนดไว กอาจ รวม 2 Job หรอ topic เขาไวในการเรยนการสอนเพยงครงเดยวกได เชน ถา Topic งานตเหลกและงานย าหมดในวชาหลกปฏบตงานโลหะ 2 เมอได พจารณาด จากวตถประสงคการสอนแลวพบวา ควรจะใชเวลาสอน 60 และ 30 นาทตามล าดบและ เมอดจาก Network Diagram แลว พบวา Topic ทงสองนน จดการเรยนการสอนในล าดบเดยวกนไดกใหรวม Topic ทงสองเปน Unit เดยวกน

88

4. ปรบปรง Network Diagram จากการปรบปรง Job หรอ Topic ส าหรบการจดการเรยนการสอนโดยพจารณาเวลา รวมดวยแลว กจะตองมการปรบปรง Network Diagram ใหสอดคลองกนดวย กลาวคอ เมอมการแยก Job หรอ Topic ใด ๆ ออกเปนหลาย Unit กจะตองแสดงล าดบของ Unit ตอ เนองกนใน Network Diagram ดงตวอยางขางลาง

รปท 10-4 แสดงการแยก Job/Topic ออกเปน Unit ใน Network Diagram

หรอในกรณทมการรวม Job หรอ Topic ในล าดบเดยวกนเขาไวเปน Unit เดยวในการ

จดการเรยนการสอน กสามารถเขยน Network Diagram ใหมไดดงรป

รปท 10-5 แสดงการรวม Job/Topic เขาเปน Unit ใน Network Diagram

89

A

B

C

(100) (100)

(200)

A

B1

C

(100) (100)

(100)

B2

(100)

A

B

C

(100)

(105)

(100)

D

(100)

A+B

D

C

(60+30) (100)

(95)

E

(105)

E

5. ขอค านงถงในการก าหนด Unit การสอน

ค าวา Unit การสอนในทน หมายถง ปรมาณเรองรา วหรอสงทจะจดการเรย นการสอนตามเวลาทก าหนดเอาไวในแตละครง "ถาหากวา Job หรอ Topic ทวเคราะหไวสามารถจดการเรยนการสอนไดพอดกบเวลาทก าหนดไว Job หรอ Topic นน ๆ กคอ 1 Unit การสอนนนเอง" (ในทน 1 Job หรอ 1 Topic เทากบ 1 Unit) หากแต Job หรอ Topic ทก าหนดไว จะตองใชเวลาในการจดการ เรยนการสอนมากหรอนอยกวาเวลาทก าหนดไว กจะตองมการแยกหรอรวม Job หรอ Topic นน ๆ ออกเปน Unit การสอนอกทหนง ซงมขอค านงถงดงน 1. ในการแยก Job หรอ Topic ออกเปน Unit ยอย เมอแยกแลวจะตองจดล าดบ การเรยนการสอนโดยตอเนองกน เชน หากแยก Job B หรอ Topic B ออกเปน Unit B1 และ Unit B2 ดงนนการจดการเรยนการสอนหลงจากจบ Unit B1 แลวจะตองตอดวย Unit B2 เปนตน 2. ในการรวม Job หรอ Topic ทมล าดบเดยวกนเขาเปน Unit เดยวกน ควรรวม Job หรอ Topic ทมลกษณะเรองราวเนอหา หรอว ตถประสงคทใกลเคยงกน หรอ ม Concept เหมอน ๆ กน เชน การรวม Topic การตดเกลยวนอกและเกลยวในดวยมอเขาไวเปน Unit เดยวกน เปนตน กรณเวลาทตองใชในการเรยนการสอน Job หรอ Topic ตามทไดวเคราะหมาม ปรมาณมากกวาเวลารวมทงหมดทก าหนดใหส าหรบรายวชานน ใหพจารณาทบทวน (1) เวลาทใชในแตละ Unit อกครงวาจะลดลงไดอกหรอไม (2) พจารณา Job หรอ Topic ทยากหรอมความส าคญนอยเอาไวตอนทาย ๆ ของ Course เพราะอาจตองต ดออกไปในเมอเวลาไมเพยงพอ หรอ (3) อาจรวมเอาไวและจดการเรยนการสอนดวยวธการสอนอยางอน ตวอยาง รายการสอนวชา DG 200 (อนเปนขอมลท สมมตขน) ซงประกอบดวย Job/Topic ยอย ๆ และประมาณการเวลาทจะตองใชในการจด กจกรรมการเรยนการสอน ดงน

Job/Topic เวลา (นาท) Job/Topic เวลา (นาท) 1. Full Section 50 7. การลดภาพฉาย 100 2. Half Section 50 8. สญลกษณเกลยว 100 3. Off-set Section 50 9. สญลกษณงานเชอม 100 4. ภาพตดพเศษตาง ๆ 50 10. ภาพประกอบ 100 5. อตราลาด, อตราเรยว 100 11. ภาพแยกชน 100

6. การตดยอ, มาตราสวน 100 12. ภาพคล (รปทรงพนฐาน) 300

90

รปท 10-6 Network Diagram DG 200 (กอนการปรบปรง)

รปท 10-7 Network Diagram DG 200 (เมอไดปรบปรงแลว)

6. การเขยนรายการสอน ของรายวชา

รายการสอนของรายวชา กคอ ตารางแสดงล าดบท และรายละเอยดของสงทจะจดการ เรยนการสอนในแตละสปดาห โดยมเวลาทใชโดยประมาณก ากบเอาไวดวย ซงอาศยขอมลจาก Objective Listing Sheet และ Network Diagram ดงตวอยางในหนาถดไป

91

(105)

10

(105)

11

(300)

12

(100)

8

(100)

9

(100)

5

(100)

6

(100)

7

(50)

1

(50)

2

(50)

3

(50)

4

(105)

10

(105)

11

(100)

12/1

(100)

8

(100)

9

(100)

5

(100)

6

(100)

7

(50+50)

1+2

(50+50)

3+4

12/2 12/3

(100) (100)

รายการสอน

รายวชา : Benchwork Practice 1 (MB 111)

สปดาหท /ครงท รายการ

LS PS IS เวลา (นาท) R A T I C A

1/1 งานรางแบบ 600 1) อานแบบงานทก าหนดใหไดถกตอง x

2) เตรยมชนงานและเครองมออปกรณในการ รางแบบงานตามแบบไดถกตอง

x

3) ขดหมายชนงานดวยเหลกขด ฉากเหลก ไฮเกจ วงเวยนเหลก เวอรเนยรคาลปเปอร และใบวดมมไดถกตอง

4) ใชแทนรองงาน โตะระดบในงานรางแบบได ถกตอง

x

5) ตอกน าศนยต าแหนงรเจาะไดถกตอง x

6) รางแบบบนชนงานตามแบบทก าหนดใหได ถกตอง

x

7) ตรวจสอบขนาดตาง ๆ ทรางไวบนชนงานได ถกตอง

x

8) ปฏบตตามกฏโรงงานในการรางแบบ x

9) จดเกบเครองมออปกรณในงานรางแบบได ถกตอง

x

1/2 งานตะไบปรบผว 1 600 1) จบชนงานดวยปากกาไดอยางมนคง x

2) เตรยมเครองมออปกรณในงานตะไบได ครบถวน

x

3) เลอกใชชนดและขนาดตะไบไดเหมาะสม กบชนงาน

x

4) จบตะไบและชนงานในต าแหนงทถกตอง

x

92

รายการสอน

วชา : Benchwork Practice 1 (MB 111)

สปดาหท /ครงท รายการ

LS PS IS เวลา (นาท) R A T I C A

1/2 งานตะไบปรบผว 1 (ตอ)

5) ตะไบชนงานไดขนาด ความเรยบผวและมม ตามแบบก าหนด

x

6) ตรวจสอบความเรยบผวและมมฉากของ ชนงานดวยฉากเหลกไดถกตอง

x

7) วดขนาดชนงานตามแบบดวยเวอรเนยร คาลปเปอรไดถกตอง

x

8) วเคราะหแกปญหาในการตะไบผวราบและ มมฉากได

x

9) ปฏบตตามกฎโรงงานในการตะไบ x

10) จดเกบเครองมออปกรณในงานตะไบผว ชนงานได

x

1/3 งานตะไบปรบผว 2 600 1) เตรยมเครองมออปกรณในงานตะไบปรบผวได x

2) เลอกใชชนดและขนาดตะไบไดเหมาะสมกบ ชนงาน

x

3) ตะไบชนงานไดขนาด, ความเรยบผวและมม ตามแบบก าหนด

x

4) ตรวจสอบความราบผวและมม ดวยฉากเหลก และใบวดมมได

x

5) วดขนาดชนงานทตะไบดวยเวอรเนยร คารลปเปอรไดถกตอง

x

6) ฯลฯ

Note : LS = Intellectual Skill, PS = Physical Skills, IS = Work Habit

93

7. สรปบทเรยน การจดล าดบ Topic หรอ Job ของหลกสตรรายวชาตาง ๆ มความส าคญและจ าเปนมาก

ทงนกเพราะนอกเหนอทจะสงเสรมใหผเรยนเรยนรไดงายดวยความตอเนองกนแล ว การจดล าดบ Topic หรอ Job ทด ยงจะชวยลดเวลาในการจดการเรยนการสอน ลดการสอนทซ ากนได

ดวยเหตน การพฒนาหลกสตรรายวชาจงตองพจารณาจดล าดบ Topic หรอ Job ตาง ๆ ทไดจากการรวบรวมมาใหอยในต าแหนงทเหมาะสม ซงอาจพจารณาตามหลกการของ Logical

Sequence, Frequency Sequence หรอ Skills Sequence กได ทงนขนอยกบลกษณะของหลกสตรรายวชานน ๆ

อยางไรกด ถาหากมองลกลงไปในรายละเอยดของ Topic หรอ Job อกนดจะเหนไดวาบาง Topic หรอ Job อาจจดการเรยนการฝกในล าดบเดยวกนได หรอบางตองอาศยพนฐานการเรยนการฝกจากหลาย ๆ Topic หรอ Job ท าใหมหลายทางเลอกทจะจดการเรยนการสอนได การใช Network Diagram มาชวยในการจดล าดบการเรยนการสอน ท าใหเหนรายละเอยดตาง ๆ ของทางเลอกในการจดการเรยนการสอนไดชดเจนขน

ในสภาพความเปนจรงการจดการเรยนการสอนถกจ ากดดวยเวลา ฉะนนจงมความจ าเปนทจะตองกะประมาณเวลาทใชส าหรบ Topic หรอ Job ตาง ๆ เอาไวลวงหนา ซงบาง Topic บาง Job อาจจดการเรยนการสอนใหจบลงไดภายในเวลาทก าหนด แตทวาบาง Topic หรอบาง Job อาจใชเวลานอยหรอมากกวาเวลาทก าหนด ไว จงตองมการจดท า Unit การสอนใหม ใหสอดคลองกบเวลาและล าดบทของ Topic หรอ Job ทจะจดการเรยนการสอนเสยใหม เพอใชเปนแนวทางในการสรางรายการสอนส าหรบหลกสตรรายวชานนตอไป

8. ค าถามทายบท

1. การจดล าดบ (Sequence) โปรแกรม Topic หรอ Job ของรายวชาตาง ๆ มประโยชนตอการเรยนการสอนอยางไรบาง 2. การจดล าดบของ Topic และ/หรอ Job สการเรยนการสอน มขอพจารณาในการจดล าดบ (Sequence) อยางไรบาง 3. Network Diagram มประโยชนตอการจดล าดบ (Sequence) Topic หรอ Job สการเรยนการสอนอยางไรบาง 4. ในบาง Job หรอ Topic อาจตองใชเวลาในการจดการเรยนการสอนมากกวาหรอนอยกวาเวลาทก าหนดไว มวธการอยางไรทจะจดการเรยนการสอนใน Job หรอ Topic เหลานน

94

9. เอกสารอางอง 1. Mager, R.F. and Beach, K.M. Developing Vocational Instruction, Belmont;

Fearon Publishing, 1967.

2. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ , หลกสตรภาควชาเทคโนโลยอตสาห -

กรรม (ไทย-เยอรมน) 2521, กรงเทพฯ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ , 2521.

95

บทท 11

การจด

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความหมายของการจด

การเรยนการสอน โดยทวไปเรามกจะเขาใจกนวาการจดการเรยนการสอน หมายถง การใหผเรยนเขาหองเรยน

หรอเขาโรงฝกงาน ครเปนผสอนเปนผใหเนอหา ผเรยนคนใดทไมเขาใจกสอบถาม ครท าหนาทเปนผอธบาย ซงแททจรงแลวกจกรรมดงกลาวเปนแตเพยงสวนหนงของการจดการเรยนการสอนเทานน ดงไดกลาวมาบางแลววาการจดการเรยนการสอนนน มงหวงเพอใหผเรยนไดเกดการเรย นร ใหเขาสามารถทจะท าอะไรไดโดยทเขาไมเคยท าเปนมากอน หรออาจกลาวอกนยหนงวาการเรยนการสอนเปนการเปลยนแปลงพฤตกรรมใหแกผเรยน ซงผเรยนอาจเปลยนแปลงพฤตกรรมโดยทไมตองเขาหองเรยนเลยกเปนได เชน ครมอบหมายใหผเรยนไปศกษาคนควาสอบ ถามเนอหาตาง ๆ จากผเชยวชาญ ผเรยนกสามารถจะเรยนรได หรอถาเปนการศกษาสมยใหมครอาจเตรยมบทเรยนในรปแบบสอใหผเรยนไดศกษาดวยตนเอง ผเรยนกสามารถทจะเรยนรไดเชนเดยวกน เปนตน จงอาจสรปไดวา การจดการเรยนการสอนนน หมา ยถง การจดประสบการณการเรยนรทเหมาะสมใหแกผเรยน เพอใหผเรยนไดเกดการเรยนร และเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทพงปรารถนาตามจดมงหมายหรอวตถประสงคทไดวางไว 2. หลกการจดประสบการณ

การเรยนร ผเรยนแตละคนมความสามารถในการเร ยนรทแตกตางกน ดงจะเหนไดวาผเรยนบางคนฟง

เนอหาทครสอน ท าแบบฝกหดเพยงครงเดยว กสามารถทจะแกปญหาตาง ๆ ไดอยางรวดเรว แตผเรยนบางคนตองการค าอธบายซ าหลาย ครง ท าแบบฝกหดหลาย ๆ ครง หรอตองมการทดลองใหเหนดวยถงจะเกดการเรยนร ดวยเหตนเอง การจดประสบการณการเรยนรในปจจบนจงไดมผคนคดการจดการเรยนการสอนในรปแบบและวธการตาง ๆ มากมาย

การเรยนการสอน

อยางไรกด แมวาจะมรปแบบและวธการจดการเรยนการสอน หรอการจดประสบการณการเรยนรตาง ๆ นานาใหแกผเรยนแลวกตาม แต ถาหากวาในเนอหาเรองราวทจะศกษานน ผเรยนขาดความสนใจ ขาดความตองการทจะเรยนทจะท าการศกษาขอมลหรอเนอหา ไมพยายามทจะใชขอมลหรอเนอหาไปแกปญหาแลว เขากจะไมเกดการเรยนร จงจะเหนไดวา รปแบบการเรยนการสอนหรอการจดประสบการ ณการเรยนรโดยทวไป มกจะเรมตนดวยการเราใหผเรยนเกดความสนใจ ซงจะเปนดวยวธการใดกแลวแต จากนนจงเรม ใหขอมลหรอเนอหาวชาเพอใหผเรยนไดมความร มแบบฝกหดมปญหาเพอใหผเรยนไดลองใชความรทไดรบหรอเนอหาวชาทมอยไปแกปญหาด และในทายทสดกมการชแจงถงการฝกหดแกปญหา วา ท าถกหรอผดอยางไร ซงตวผเรยนเองจะเกดการเรยนรขนในทายทสด หลกการดงกลาว สชาต (2527) ไดอธบายถงกระบวนการเรยนรวา บคคลจะเกดการเรยนรไดกตอเมอบคคลนน ไดผานกระบวนการเรยนร ซงแบงออกเปน 4 ขนตอน ดงน 1) การเรยนรจะเกดขนเมอผเรยนมความพรอมทจะเรยน มความตงใจและสนใจทจะ เรยน ตองการท าอะไรบางอยางทแปลกใหมหรอไมเคยท าไดมากอน หรอเมอประสบปญหามความสนใจทจะแกปญหานน ซงจะเรมดวยขนสนใจปญหา (Motivation) 2) เมอผเรยนประสบปญหา มความตองการ หรอสนใจทจะแกปญหานน แตดวยเหตทเปน ปญหาใหมทไมเคยรหรอท าไดมากอนยอมตองการการศกษาขอมล และท าการเกบรวบรวมขอมลหรอเนอหาเรองราวตาง ๆ เพอทจะไดน าไปใชในการแกปญหานน เปนขนศกษาขอมล (Information) 3) เพอใหเกดความมนใจไดวา ขอมล หรอเนอหาเรองราวทได จากการศกษามานน ถกตอง เพยงพอส าหรบการแกปญหาจรง ยอมตองการการฝกหด การทดลองใช งานขอมลหรอเนอหานนในการแกปญหาจรง ซงจะเปนขนพยายาม (Application) 4) การไดพยายามน าขอมลหรอเนอหามาใชแกปญหา ยอมจะไดผลออกมา ซงหากขอมลท ศกษามานนมความถกตองและมปรมาณเพยงพอ กยอมจะแกปญหาดงกลาวใหส าเรจลงได ซงจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรขน แตถาหากแกปญหา ไมไดหรอไมส าเรจ กจะตอง ทบทวนยอนขนตอนของกระบวนการอกครง ในขนทายสดนเรยกวาขนส าเรจผล (Progress) จงอาจกลาวไดวา การจดการเรยนการสอน หรอการจดประสบการณการเรยนร ท าเพอให ผเรยนไดเก ดการเรยนร ซงเปนการ เปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทตองการ ไมวาจะโดยรปแบบและวธการใดนน (1) จะตองสรางความสนใจในสงทจะใหผเรยนเกดการเรยนร (2) จะตองใหขอมลหรอเนอหาเรองราวทถกตองและเพยงพอ (3) จะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดทดลองแ กปญหาโดยน าขอมลหรอเนอหาเรองราวทไดรบ จากการศกษานนมาใช และ (4) จะตองมการตรวจสอบผลจาก ขนพยายามวาถกหรอผดหรอไมอยางไร

97

3. การจดการเรยนการสอน วชาภาคทฤษฎ

การจดการเรยนการสอนวชาภาคทฤษฎ หรอการจดประสบการณการเรยนร วชาภาคทฤษฎ มจดประสงคเพอใหผเรยนมความร และสามารถน าความรทมอยนนไปใชแกปญหาเชงความคดใหส าเรจลลวงลง ได การจดการเรยนการสอน วชาภาค ทฤษฎน มลกษณะรปแบบและวธการตาง ๆ มากมาย เชน การบรรยายในห องเรยน การจด ท าบทเรยนเปน วดทศน การจดบทเรย นเปนสไลด -โปรแกรม การจดบทเรยนเปนหนวยการเรยน การอบรมสมมนาทางวชาการ ฯลฯ ซงหากจะพจารณาถงบทบาทในการเรยนการสอนระหวางครผสอนกบผเรยนแลว อาจจดรปแบบและวธการจดการเรยนการสอนไดเปน 3 ลกษณะดงตอไปน คอ ลกษณะท 1 เปนการจดการเรยนการสอนโดยทตวครเปนผมบทบาทคอนขางมาก กลาวคอ ครผสอนเปนผใหขอมลและเนอหาเรองราวตาง ๆ ท างทฤษฎทงหมดแกผเรยน การเรยนการสอนในลกษณะน ไดแก การสอนแบบบรรยาย การ บรรยายประกอบการสาธต เปนตน ซงเหมาะสมส าหร บวตถประสงคการสอนระดบ Recalled Knowledge ทตองการฟนคนความรไปใช ลกษณะท 2 การจดการเรยนการสอนโดยครผสอนและผเรยน รวมกนคดคน หาขอมลและเนอหาวชารวมกน กลาวคอ ครผสอนเปนผสรางเงอนไขใหผเรยนไดคดคนหาขอมลและเนอหาวชาดวยตวเอง การจดการ เรยนการสอนในลกษณะนจะสงเสรมใหผเรยนเรยนรโดยความเขาใจมากขน ขณะเดยวกนผสอนกมโอกาสทจะปรบแตงใหผเรยนเรยนรไปในทางทตองการไดอยางฉบพลน ไดแก การสอนแบบถามตอบ การสอนแบบถกปญหา เปนตน ซงเหมาะสมส าหรบวตถประสงค Applied และ Transferred Knowledge ทตองการประยกตความรไปใชงาน ลกษณะท 3 การจดการเรยนการสอน โดยทตวผเรยนเปนผรบผดชอบตวเอง ตามหลกการทวา “การเรยนรเกดขนดวยตวของผเรยนเอง ” กลาวคอ ผเรยนจะศกษาท าความเขาใจขอมลและเนอหาวชาตาง ๆ จากสอการเรยนซงมอยแลว หรอทครผสอนไดจดสรางขนมา การเรยนการสอนในลกษณะนมขอดอยทวา ผเรยนมความเปนอสระในการเรยนมาก คนทเรยนรชามโอกาสทจะศกษาทบทวนใหมไดอก เชน การจดการเรยนการสอนโดย ใชบทเรยนสไลดโปรแกรม บทเรยน e-Learning เปนตน ซงหากไดรบการพฒนาบทเรยนไวดแลวกอาจใชไดส าหรบการเรยนการสอนในทกระดบของวตถประสงคการสอน อยางไรกด ดงไดกลาวมาแลววาในกระบวนการเรยนรนน ประกอบดวยขนตอนส าคญตาง ๆ ถง 4 ขนตอน ดงนน ไมวาจะจดการเรยนการสอน ภาคทฤษฎในลกษณะใด กควรทจะสรางบทเรยนใหครบทง 4 ขนตอน ซงอาจแยกยอยบทเรยนเปนตอน ๆ ไดดงรปท 11-1

98

รปท 11-1 การจดการเรยนการสอนในรายวชาภาคทฤษฎ รปแบบ MIAP

4. การจดการเรยนการสอน

วชาภาคปฏบต การจดการเรยนการสอนปฏบต หรอการจดประสบการณการเรยนรทางการปฏบตงาน มจดประสงคทส าคญคอ ใหผเรยนมความรและมทกษะฝมอควบคกนไป เพอใชในการท างานจรงเมอส าเรจการศกษาไปแลว สงส าคญในการจดการเรยนการสอนปฏบตกคอ จะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดลงไมลงมอท างานกนจรง ๆ ในเวลาทเพยงพอเหมาะสม สวนเนอหาความรทใชในการเรยนการสอนปฏบตนน จะจ ากดอยแตสงทจ าเปนส าหรบการท างานเฉพาะงานหนง ๆ เทานน ซง อาจจ าแนกลกษณะรปแบบและวธการเรยนการสอนปฏบตทส าคญเปน 3 ลกษณะดงน ลกษณะท 1 จดการเรยนการสอนโดยครเปนผบรรยายเนอหาวชาทเกยวของกบการท างานประกอบกบการสาธตใหผเรยนด ซงอาจบรรยายและสาธตตอนเรมการเรยนการสอนเพยงครงเดยว หรอจดแบงออกเปนชวง ๆ กได ขนอยกบลกษณะงานทใหผเร ยนฝก ในขณะทผเรยนลงมอ ฝกงาน ครผสอนจะคอยสงเกตใหค าปรกษา ชแจงปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขน การจดการเรยนการสอนในลกษณะน เหมาะส าหรบงานทไมยงยากในการฝกและไมกอใหเกดอนตรายในการท างาน

น าสบทเรยน บรรยาย/สาธต ปฏบตการฝก ตรวจสอบผล

รปท 11-2 การเรยนการสอนวชาปฏบตโดยครบรรยายสาธต

Topic A (60 Min)

MIAP 1 (34 Min) MIAP 2 (26 Min)

M1 I1 A1 P1 M2 I2 A2 P2

99

เวลา (นาท) 00 40 120

ทฤษฎหวงาน ปฏบตการฝก

ลกษณะท 2 การจดการเรยนการสอนโดยครและผเรยน รวมกนคดหาวธการในการท างานอาจมแบบฝกหดใหผเรยนแกปญหาในสวนทฤษฎ ซงครมโอกาสทจะตรวจสอบความรควา มเขาใจของผเรยนควบคกนไปดวย สวนการปฏบตหรอฝกท างานครอาจจะสาธตใหผเรยน ฝกหดตามเ ปนชวง ๆ ขณะเดยว กนกมการถกปญหาตาง ๆ พรอมกบใหผเรยนหาวธการ แกไข จนกระทงไมม ขอสงสยในการฝกหรอการท างานแลว จงใหผเรยนปฏบตการฝกเพอใหเกดทกษะความช านาญภายใตการดแลใหค าแนะน าของคร วธการนเหมาะส าหรบการฝก ทกษะในทกลกษณะ โดยเฉพาะอยางยงงานทเสยงตอความเสยหายหรอมอบตเหต เชน งานกลง งานกด งานเจยระไน เปนตน

น าสบทเรยน ถกปญหา/สาธต ปฏบตการฝก ตรวจสอบผล

รปท 11-3 การเรยนการสอนวชาปฏบตโดยการสอนและการฝกเปนชวง ๆ ลกษณะท 3 การจดการเรยนการสอนโดยใหผเรยนศกษาวธการท างานจากสอดว ยตวผเรยนเอง ซงสวนใหญจะใชส าหรบการเรยนการสอนงานปฏบตทไมมอนตรายตอเครองไมเครองมอและตวผเรยน เปนงานทมเทคนคการท างานไมยงยากซบซอน โดยจดบทเรยนฝกการท างานออกเปนชวง ๆ ใหผเรยนศกษาแลวปฏบตตามค าสงค าแนะน าซงระบเอาไวเปนตอน ๆ ตรวจสอบผลการท างานตามวธการทก าหนดไว เชน การศกษาการท างาน จากเอกสาร การศกษาการปฏบตงานจากเทปโทรทศน จากสไลดโปรแกรม จากภาพยนตร เปนตน

น าสบทเรยน ศกษาเอกสาร ฝกปฏบต ดผลจากเอกสาร

รปท 11-4 การเรยนการสอนวชาปฏบตจากเอกสารศกษาดวยตนเอง

100

เวลา (นาท) 00 40 120

ทฤษฎหวงาน ปฏบตการฝก

เวลา

การฝกชวง 1 การฝกชวง 2 การฝกชวง 3

อยางไรกตาม ดงไดกลาวมาแลววาการจดการเรยนการสอนปฏบตนน อาจตองใชเวลาอยบางเพอใหผเรยนไดฝกหดทกษะตาง ๆ ในการท างาน ซงโดยเฉลยแลวส าหรบการฝกงานหนง ๆ อาจตองใชเวลาประมาณ 3 เทาของการเรยนการสอนทฤษฎ ทงนขนอยกบล กษณะงานทฝกดวยวามความยงยากซบซอนมากนอยแคไหน และระดบพฤตกรรมผเรยนทวตถประสงคตองการวา จะใหเกดความช านาญถงระดบใด 5. การจดการเรยนการสอน วชาประลอง

การจดการเรยนการสอนวชาประลองมจดประสงคทส าคญคอ ใหผเรยนได (1) พสจน ทราบความเปนจรงในเนอหาวชาทาง ดานทฤษฎ และ (2) สงเสรมความสามารถทางสตปญญาในการคดแกปญหาโดยการวเคราะหผลเชงทฤษฎ การจดการเรยนการสอนวชาประลอง จงตองมการทดลองใหมผลลพธเพอเปนขอมลทจะน ามาศกษา ซงโดยแททจรงแล วมไดเนนการฝกทก ษะกลามเน อแตประการใด ถงแมจะมการฝกอยบาง เชน ในการประลองงานวดละเอยดทตองใชประสาทสมผสแตกเปนเพยงสวนนอยเทานน เปนตน การจดการเรยนการสอนวชาประลอง สวนใหญแลวจะมลกษณะรปแบบและวธการเรยน คลายกนกบการเรยนการสอนปฏบต แ ตทวาในสวนทใหผเรยนฝกทกษะการท างานนน กลบมาท าการทดลองเพอน าผลมาวเคราะหแทน ดงนน สงทจะขาดเสยมไดในการจดการเรยนการสอนวชาประลอง กคอ นอกจากจะใหผเรยนมการทดลองแลว จะตองใหเขาจดบนทกผลจากการทดลองและ วเคราะหผลดวย ซงมลกษณะการจดการเรยนการสอนดงน ลกษณะท 1 ครเปนผสรปทบทวนทฤษฎทจะทดลองใหผเรยนฟง พรอมทงสาธตการทดลองบางสวนแกผเรยน แลวใหผเรยนท าการทดลอง บนทกผลจากการทดลอง และวเคราะหผลจากก ารทดลองวาเปนไปตามทฤษฎหรอไมอยางไร ลกษณะท 2 การจดการเรยนการสอนท าโดย ใหผเรยนศกษาทฤษฎทจะศกษาทดลองดวยตนเองมากอน จาก นนครและผเรยนรวมกนถก เนอหา ตาง ๆ ทเกยวของในทฤษฎอนนนจนเปนทกระจาง แลวใหผเรยนท าการทดลอง บนทกผลจากการทดลองและวเคราะหผล ลกษณะท 3 การจดการเรยนการสอนท าโดยใหผเรยนศกษาทฤษฎ ปฏบตการทดลอง เกบรวบรวมขอมล วเคราะหและสรปผลทงหมดดวยตวผเรยนเอง ในรปแบบ Self Learning ซงเหมาะสมส าหรบการประลองทตองการยนยนค าตอบจากการทดลองเชงปรมาณ

101

6. สรปบทเรยน

การจดการเรยนการสอน หมายถง การจดประสบการณการเรยนรทเหมาะสมใหแกผเรยน เพอใหผเรยนไดเกดการเรยนรตามวตถประสงคทตองการ ซงการจดการเรยนการสอนหรอการจดประสบการณการเรยนรใหแกผเรยนนน จะตองสรางความสนใจ ใหผเรยนมความตองการทจะเรยน ในขณะเดยวกนการจดการเรยนการสอนหรอการจดประสบการณจะตองใหขอมลหรอเนอหาวชาทถกตองเพยงพอ และตองเปดโอกาสใหผเรยนไดทดลองแกปญหาตาง ๆ โดยใชขอมลหรอเนอหาวชาทไดเรยนไป อกทงจะตองมการตรวจสอบผลจากการ ฝกหดวาถก ตองหรอไมอยางไร ซงเรา เรยกกระบวนการนวา "กระบวนการเรยนร" การจดการเรยนการสอน หรอการจดประสบการณการเรยนรใหแกผเรยน ในว ชาทางทฤษฎ ปฏบต และประลอง ท าไดหลายรปแบบและหลายวธการ แตในสาระส าคญแลวอา จจ าแนกการจด การเรยนการสอนหรอการจดประสบการณการเรยนร ออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ (1) โดยครผสอนเปนผใหเนอหา (Information) (2) โดยครและผเรยนเปนผคดคนสรปเนอหาวชาดวยกน และ (3) โดยการศกษาเนอหาการท างานดวยตวผเรยนเองจากสอทไดจดเตรยมเอาไว ทงน การจะเลอกรปแบบ และ/หรอวธการการจดการเรยนการสอน หรอการจดประสบการณการเรยนรแบบไหนนน พจารณาไดจาก (1) ระดบวตถประสงคการสอนทตองการ (2) ระดบพนฐานและความรบผดชอบของผเรยน และ (3) ความยงยากซบซอนของการเรยนการฝกและภยอนตรายทอาจจะเกดขนในการเรยนการฝกดงกลาว

7. ค าถามทายบท 1. การจดกจกรรมการเรยนการสอน หมายถง อะไร จงอธบาย ในรายละเอยด (พรอมยก ตวอยางประกอบ) 2. กระบวนการในการเรยนรแตละขนตอนมความส าคญอยางไร จงอธบายโดยละเอยด 3. การจดการเรยนการสอนทฤษฎ โดยครและผเรยนรวมกนคดคนเนอหา กบการทใหผเรยนศกษาดวยตนเองจากสอการสอนทครเตรยมเอาไว มขอดขอเสยแตกตางกนอยางไรบาง 4. การน าคะแนนจากการตรวจสอบผลงานของผเรยนในชวงปฏบตการฝก ระหวางการเรยนการสอน ไปเปนคะแนนเกบสวนหนงในการประเมนผลการ เรยนของผเรยน เปนการกระท าทถกตองหรอไม อยางไร 5. การเรยนการสอนวชาประลองกบวชาปฏบต มจดประสงคในการสอนและวธการจดการเรยนการสอนทเหมอนกนหรอแตกตางกน อยางไร จงอธบายแยกเปนประเดน ๆ

102

8. เอกสารอางอง

1. สชาต ศรสข ไพบลย , เทคนคและวธการสอนวชาชพ , กรงเทพมหานคร ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2527. 2. Davies, I.K. Instructional Technique, New York; McGraw-Hill Inc, 1981.

103

บทท 12

การสรางเครองมอ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนทตองมการวด

และประเมนผลการเรยน

ดวยจดมงหมายทส าคญของการจดการเรยนการสอน กคอ ตองการใหผเรยนเกดการเรยนร มการเปลยนแปลงพฤตกรรม สามารถทจะท าอะไรทตองการไดโดยทเขาไมเคยท าเปนมากอน ดงนน หลงจากสนสดการเรยนการสอนแตละหนวย แตละเรอง หรอแตละงานแลว จ าเปนจะตองมการวด และประเมนผลดวา ผเรยนมการเรยนร มการเปลยนแปลงพฤตกรรมมากนอยเพยงใด โดยทวไปเรามกจะใชค าวา “การวดผลและการประเมนผล ” ควบคกนไป กระทงบางคนคดวาค าทงสองนมความหมายเหมอนกน ซงแททจรงแลวไมใช “การวดผล” เปนกระบวนการอยางหนงทท าขนเพอใหไดมาซงตวเลขหรอสญลกษณทมความหมาย แทนคณลกษณะของสงทเราจะวด เชน การวดความสามารถทางสตปญญาของผเรยน การวดความสามารถทางทกษะกลามเนอ เปนตน สวน “การประเมนผล” เปนการวนจฉยตดสนคณคาของบคคล สงของหรอคณลกษณะอน ๆ อยางมหลกเกณฑ การประเมนผลตองการขอมลมาวเคราะหพจารณา เชน การจะตดสนวาผเรยนจะสอบไดหรอสอบตก จะตองมขอมลเกยวกบความสามารถของผเรยนมาประเมน ซงกไดมาจากการวดผลนนเอง ดวยเหตน การประเมนผลจะเกดขนมาไดจะตองผานการวดผลมากอนเสมอ 2. สงทจะวดและประเมนผล

ในการเรยนการสอน

หลกสตรรายวชาทไดพฒนาขน เมอน าไปใชในการเรยนการสอนจรง มหลายสงหลายอยางทจะตองมการวดและประเมนผล ประการทส าคญ ๆ ไดแก

วดผลการเรยน

ก. การเรยนรตามวตถประสงคของผเรยน โดยพจารณาวาตามวตถประสงคการสอนทก าหนดไวนน หลงจาก สนสดการเรยนการสอน

แลวผ เรยนมการเรยนรมากนอยแคไหน ซงจะเปนขอมลเบองตนวา ถาผเรยนไดเรยนรผานทก ๆ วตถประสงคแลว เขาจะสามารถน าเอาความรความสามารถตาง ๆ ไปใชท างานหรอใชเรยนตอ หรอมผลเกอหนนตอการเรยนวชาอน ๆ ทเกยวของอยางไรบาง

ข. ทศนะของผเรยนทมตอการเรยนการสอน ดวยเหตทวาปรมาณการเรยนรของผเรยน ขนอยกบการจด กจกรรมการเรยนการสอนของ

ครอกสวนหนง ดงนน จงอาจตองตรวจสอบทศนะหรอความคดเหนของผเรยน เพอใหไดมาซงขอมลไปประกอบการพจารณาคณคาของหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขนดวย ส าหรบการเรยนรนน สามารถจ าแนกตามลกษณะพฤตกรรม ของผเรยนทแตกตางกนออก เปน 3 ดาน คอ (1) พฤตกรรมดานความสามารถทางสตปญญา หมายถง ความสามารถในการใชความรตาง ๆ ทมอยไปใชแกปญหาตาง ๆ ใหส าเรจลลวงลงไป (2) พฤตกรรมดานความสามารถทางทกษะกลามเนอ ซงหมายถง ความสามารถในการใชกลามเนอของรางกายท างานปฏบตงาน และ (3) ลกษณะกจนสยการปฏบตงานในทางทเหมาะสม ซงการวดและประเมนผลพฤตกรรมทางดานน อาจท าไดคอนขางยากกวาสองดานแรก 3. เครองมอทใชในการวดผล

การเรยนการสอน

ดงไดกลาวมาแลววา การวดผลเปนกระบวนการอยางหนงทท าขน เพอใหไดมาซงตวเลขแทนคณลกษณะของสงทจะวด ฉะนน ในการวดผลกจะตองมเครองมอไปวดไปตรวจสอบ เชน การวดคณลกษณะดานความยาว วายาวกมลลเมตร กจะตองใชตลบเมตร ไปวด การวดความสามารถของผเรยนกเชนกน ถาเราจะวดวาผเรยนสามารถประยกตความรไปใชไดถกตองมากนอยแคไหนกจะตองใชแบบทดสอบเปนเครองมอไปทดสอบ หรอไปวดผล เพอทจะเปลยนความสามารถดงกลาวออกมาเปนคะแนน เปนตน เนองจากพฤตกรรมอนการเรยนรของผเรยนมอยหลายลกษณะ ดงนน เครองมอท ใชในการวดผลผเรยนจงตองมหลายชนดหลายรปแบบ แตทวาโดยสวนใหญแลวเครองมอทใชในการวดและประเมนผลการเรยนการสอนซงเปนทนยมกนทวไป ไดแก แบบทดสอบชนดตาง ๆ สวนการวดทศนะหรอความคดเห นของผเรยนนน อาจใช แบบสงเกตการณหรอแบบสอบถามลกษณะ Check List หรอ Rating Scale ทงน จะตองพจารณาวตถประสงคใหแนชดกอนวา ตองการเนนพฤตกรรมผเรยนทางดานไหน เพอจะไดจดสรางเครองมอวดใหมความสามารถวดในสงทตองการใหไดมากทสด

105

4. คณสมบตทส าคญ ของเครองมอวด

โดยทเครองมอวดผล เปนตวกลางในการแปลงพฤตกรรมของผเรยนออกมาเปนคะแนน ซง

ความถกตองเปนจรงจะมมากหรอนอยแคไหนนน ขนอยกบคณสมบตของเครองมอดวย โดยเฉพาะอยางยงคณสมบตในดานความเทยงตรง (Validity) ของเครองมอ ซงหากเปนการสรางขอสอบวดผลทางทฤษฎแลว คณสมบตทส าคญ ๆ ทควรจะพจารณาถงม ดงน

1. ความเทยงตรง (Validity) ความเทยงตรงของขอสอบ เปนคณสมบตท จะบงบอกวาขอสอบทสรางขน มานน สามารถวดในสงทตองการจะวดไดจร งตามวตถประสงคการสอนหรอไม ซงจะพจารณาไดจาก (1) ขอสอบจะตองวดพฤตกรรมผเรยนไดตรงตามพฤตกรรมทวตถประสงคตองการ เชน วตถประสงคการสอนตองการใหผเรยนค านวณความแขงแรงของคาน ขอสอบกจะตองใหผเรยนไดค านวณ ไมใชอธบายวธการค านวณความแขงแรงของคาน (2) ขอสอบจะตองมระดบความยากเหมาะสมกบระดบของ วตถประสงคการสอน เชน วตถประสงคเปนระดบ Applied Knowledge ขอสอบกจะตองวดใหถงขนการ Applied Knowledge ดวย และ (3) ขอสอบจะตองมจ านวนขอวดครอบคลมหรอเปนตวแทนทดของวตถประสงคการสอนขอนน จะไมวดเพยงบางจดหรอในบางประเดนเทานน

2. ความเปนปรนย (Objectivity) ความเปนปรนยของขอสอบเปนคณสมบตภายในตวขอสอบ ซงเราอาจพจารณา คณสมบตไดในสองประเดนหลก ๆ คอ (1) ขอสอบนนจะตองมค าถามทชดเจน ผสอบอานแลวสามารถเขาใจไดตรงกนวาขอสอบถามเพอใหตอบอยางไร มขอนาสงเกตวาขอความซงใชเปน ค าถามนน ควรทจะเปนค าหรอประโยคงาย ๆ ถาหากเปนค าทแปลมาจากภาษาอนกควรทจะวงเลบค าภาษาเดม เอาไวดวยเพอความชดเจนมากขน และ (2) การใหคะแนนค าตอบมมาตรฐานแนนอนไมวาจะ ตรวจทไหน เมอไรหรอวาใครเปนผตรวจกตาม จะไดคะแนนคงทแนนอนไมเปลยนแปลง การไดคะแนน มากหรอนอยไมขนอยกบวจารณญาณของผตรวจ แตขนอยกบความสามารถของผเรยนเอง ซงขอสอบปรนยสวนใหญจะมคณสมบตเหลานอยแลว

3. ความสะดวกในการท า (Practicality) ความสะดวกในการท าขอสอบ กเปนคณสมบตสวนหนงของขอสอบทจะบงบอกถงความคลองตวในการใช กลาวคอ ขอสอบทดนนการจดพมพจะตองถกตองชดเจน จดหนากระดาษค าถามและค าตอบเหมาะสม ผสอบไมตองพลกไปมาหรอท าใหเกดความสบสนขณะท าขอสอบ

106

ส าหรบขอสอบทใชวดความสามารถในการท างานหรอการปฏบตงานนน นอกจากจะตองมใบสงงาน (Job Sheet) หรอค าสงใหปฏบตงานทชดเจนแลว เครองมอ และอปกรณ ตาง ๆ ทจดใหผสอบแตละคนใช ควรจะตองม ลกษณะและคณภาพ เชนเดยวกน สวนเครองมอ ทใช ในการเกบรวบรวม ขอมลทาง ดานกจนสย ของผเรยนนน จะตองใหรายละ เอยดเกยว กบการแสดงออกของผเรยนทแทจรงไดมากทสด ซงในทางปฏบตแลวอาจตองใชเครองมอหลาย ๆ อยางประกอบกน เชน บนทกพฤตกรรมบคคล แบบสงเกตการ ณ ซงอาจท าเปน Check List และ/หรอ Rating Scale ส าหรบเกบขอมลพฤตกรรมผเรยน เปนตน

5. การสรางเครองมอวดผล

ในการน าหลกสตรรายวชาทพฒนาขนไปใชนน มเครองมอวดผลทส าคญ ควรพจารณาถงกคอ (1) ขอสอบวดผลภาคทฤษฎ (2) ขอสอบวดผลภาคปฏบต และ (3) แบบสงเกตการณตาง ๆ ซงใชบนทกขอมลเกยวกบพฤตกรรมของผเรยน โดยมหลกการและแนวทางในการสรางดงน 1. ขอสอบวดผลทางภาคทฤษฎ ขอสอบวดผลภาคทฤษฎทใชวดความกาวหนาในการเรยนแตละบท เรยน หรอแตละหนวย บทเรยน โดยมจดประสงคทส าคญในการวด 2 ประการคอ (1) เพอใหไดขอมลมาพจารณาวาผเรยนเรยนรบรรลผลตามวตถประสงคการสอนทวางไวหรอไมเพยงใด และ (2) หากผเรยนไมบรรลผลตามวตถประสงคทวางไวแลว เขามความสามารถอยในระดบใดของวตถประสงคการสอน ฉะนน การสรางขอสอบวดผลจะตองพจารณาดวา ขอสอบซงสรางขนนน วดพฤตกรรมตรงและมระดบความยากตรงกบระดบของวตถประสงคการสอนหรอไม เชน ถาวตถประสงคการสอนเนนระดบ Recalled Knowledge ขอสอบกจะตองวด ระดบการ Recalled Knowledge ได หรอถาวตถประสงคเนนระดบ Applied Knowledge ขอสอบกจะตองวด ระดบ Applied Knowledge ดวย เปนตน ดงรปท 12-1

รปท 12-1 ระดบวตถประสงคการสอนกบระดบความยากของขอสอบ

107

ระดบวตถประสงค ทก าหนดไว

ระดบความยาก ของขอสอบ

T

A

R

T

A

R

อยางไรกด การวดความกาวหนาในการเรยนของผเรยนนน จะตองระบไดอยางชด เจนวาถาผเรยนไมบรรลผลตามระดบของวตถประสงคทวางเอาไว ตวเขาเองมความสามารถจรงในระดบไหน เชน อาจสรางขอสอบ 3 ขอ วดตามวตถประสงคระดบ Transferred Knowledge เพอใชวดการ Transfer 1 ขอ ใชวดการ Apply 1 ขอ และใชวดการ Recall อก 1 ขอ ทงน เพอตรวจสอบการเรยนรของผเรยนวา ถาหากเขาท าขอสอบทวดการ Transfer ไมได เขาสามารถจะ Apply ไดหรอไม และถาหากวาเขา Apply ไมได เขาสามารถทจะ Recall ไดหรอไม ดงรปท 12-2

รปท 12-2 จ านวนของขอสอบทใชวดความกาวหนาในการเรยน

อยางไรกตาม การออกขอสอบวดความกาวหนาในการเรยน มได สรปวาทก ๆ วตถประสงคของบทเรยนในระดบ Applied Knowledge หรอ Transferred Knowledge จะตองออกขอสอบ 2 หรอ 3 ขอเสมอไป ทงนดวยเหตทในบทเรยนหนง ๆ อาจมวตถประสงคหลายขอหลายระดบรวมกน หากมวตถประสงคระดบต าทเปนพนฐานแกวตถประสงคทมระดบสงกวา กอาจลดปรมาณขอสอบทใชวดลงได เชน ถาบทเรยนหนงมวตถประสงคการสอนระดบ Recall, Apply และ Transfer อยางละ 1 วตถประสงค โดยทวตถประสงคระดบ Recall เปนพนฐานโดยตรงแกวตถประสงคระดบ Apply และ Transfer แลว กอาจออกขอสอบแค 4 ขอ ส าหรบวดความกาวหนาในการเรยน ดงน

รปท 12-3 ปรมาณของขอสอบส าหรบวตถประสงคทเปนพนฐานแกกนและกน

108

ระดบวตถประสงค ทก าหนดไว

ระดบความยาก ของขอสอบ

T

A

R

T

A

R

A R

R

ระดบวตถประสงค ของบทเรยน

จ านวนขอสอบใน แตละระดบ

Obj 3 T

Obj 2 A

Obj 1 R

T Obj 3 = 1 ขอ

A Obj 2 = 1 ขอ

R Obj 1 = 1 ขอ

ทงน สงส าคญอกประการ หนงซงผออกขอสอบมคว รจะละเลย กคอ เงอนไข (Condition) ของวตถประสงคการสอน เพราะวาแมวตถประสงคการสอนหรอวตถประสงคเชงพฤตกรรมจะเขยนไวดวย Concept เดยว แตอาจจะระบเงอนไขในการแสดงพฤตกรรมไวหลายอยางในวต ถประสงคการสอนขอนน ดงนน ขอสอบท จะใชวด ตรง ตามวตถประสงค การสอน หรอวตถประสงคเชงพฤตกรรม ดงกลาว กจะตองวดใหครอบคลมเงอนไข ตาง ๆ ของวตถประสงค การสอนขอ นนดวย (โดยจะตองมจ านวนขอของขอสอบครอบคลมทกเงอนไขของวตถประสงคการสอน)

2. ขอสอบวดผลภาคปฏบต ขอสอบทใชวดผลภาคปฏบต คอ ขอสอบทผเรยนจะตองลงมอท ากนจรง ๆ ซงจะใหขอมลทชดเจนวา หลงจากการเรยนการสอนหรอการฝกหดจบลงเรยบรอยแลว ผเรยนมความสามารถอยในระดบไหน จงมขอควรระวงอยทวาข อสอบวดผลภาคปฏบต เปนคนละ อยางกบการสงงานในขน Application ซงเปนการฝกหดทกษะภาคปฏบต ในระหวางการเรยนกา รสอน เพอใหเกดการเรยนรตามกระบวนการเรยนรรปแบบ MIAP ขอสอบวดผลภาคปฏบต จะตองวดผลผเรยนไดครบทงกระบวนการในการท างาน ซงจะ เรมตงแตการวดความรในการท างาน การเตรยมงาน การท างานทก าหนดให และการพจารณาดผลงานทท าดวย ดงนน จงไมนาแปลกใจ วาบางคร งกอนทจะลงมอปฏบตงานจรง จะตองมการวดผลภาคทฤษฎทเกยวของกบการท างานนน ๆ รวมอยดวย ส าหรบตวขอสอบ ภาคปฏบตนน สวนใหญจะประกอบดวย รปภาพ แบบงาน วสด ทใชท า ชนงาน ขนาดวตถดบทจะท าชนงาน ค าสง รวมถงขอควรระวงตาง ๆ ทจะ ใหผเรยนลงมอท า อยในเอกสารเพยงหนาเดยวกได ทงนขอสอบภาคปฏบตมลกษณะอยางไรกขนอยกบวางานทจะใหผเรยนปฏบตนนเปนอะไร อยางไรกด ขอสอบวดผลทาง ปฏบตนน จ าเปนตองใชวสด เครองมอ และอปกรณรวมดวย ฉะนนสงส าคญทจะตองพจารณาถง อยเสมอ กคอ (1) เครองไมเครองมอในการสอบ ของผสอบแตละคนควรจะเปนแบบเดยวกน หรอมคณภาพใกลเคยงก นมากทสด การปฏบตการสอบ ควรจะอยภายในอาณาบรเวณการท างานทเหมอน ๆ กน และ (2) ในการสอบครจะตอง สงเกตการณท างานของผสอบโดยใกลชด ดงนน ตวขอสอบภาคปฏบตอาจตองมเครองมอชวยเกบขอมลอยางอนส าหรบครใชควบคกนไปดวย เชน แบบประเมนผลงาน เปนตน ดงตวอยางแบบทดสอบภาคปฏบตและแบบประเมนผล “งานเลอย” ตอไปน

109

แบบทดสอบภาคปฏบต

“งานเลอย” ค าสง ใหนกศกษา : เวลา 50 นาท

1. เลอยชนงานดวยเลอยมอตามแบบก าหนด จ านวน 2 แนว 2. ใหสงชนงานเมอเลอยชนงานแตละแนวเสรจแลว 3. ใหเขยนล าดบขนการปฏบตงานและเครองมออปกรณทใช

แบบงาน

วสด ST 37 ขนาด 40x20x80 มม. พกดความเผอ 1 มม. ล าดบขน การปฏบตงาน เครองมอ/อปกรณทใช

ชอ......................................................................... เลขประจ าตว......................ชน............ วนท..........................แผนกวชา.................................................ปการศกษา.......................

xxxx 20 Thick

แนวเลอยท 2

แนวเลอยท 1

66 73

80

110

40

แบบประเมนผล

“งานเลอย”

ชอ......................................................................... เลขประจ าตว......................ชน................. วนท..........................แผนกวชา.................................................ปการศกษา............................ หมายเลขชนงาน..................................................... ชอชนงาน................................................ ล าดบท

ชนท จดพจารณาใหคะแนน ขนาดหรอ ผลงาน

คะแนน ทได

ตวคณ คะแนนรวม

1 1 ขนาด 731 มม. (ขอบดานบน) 2 1 ขนาด 731 มม. (ขอบดานลาง) 3 1 ขนาด 661 มม. (ขอบดานบน) 4 1 ขนาด 661 มม. (ขอบดานบน) 5 1 ความเรยบหนาตด แนวเลอยท 1 6 1 ความเรยบหนาตด แนวเลอยท 2 7 1 ความฉากของหนาตด แนวเลอยท 1 8 1 ความฉากของหนาตด แนวเลอยท 2 9 1 ความสะอาดเรยบรอยในการท างาน

10 1 การใชเครองมออยางถกตองปลอดภย 11 1 ขนตอนและวธการท างานถกตอง 12 1 เวลาทใชในการปฏบตงาน 5 นาท

รวมคะแนน

เวลาทก าหนดให 50 นาท เวลาทใชในการท างานจรง…………………….. นาท คะแนนทไดคดเปนเปอรเซนต = ……………… x100/440 =……………..……เปอรเซนต ระดบคะแนนทได........................................................................................................ ผตรวจงาน.......................................................วนท....... เดอน..................... พ.ศ.........

หมายเหต แบบประเมนผลน เปนเครองมอตรวจสอบการปฏบตงานและคณภาพผลงานของผเรยน ซงจะมรายละเอยดของจดประเมนผลแตกตางกนออกไปตามแตลกษณะงาน

111

3. แบบเกบขอมลโดยการสงเกตการณ พฤตกรรมผเรยนหลายอยางครผสอนมอาจวดไดดวยแบบทดสอบ เชน ความรบผดชอบในการท างาน การปฏบตต นตามกฎ ขอบงคบและ ระเบยบตาง ๆ การท างานตาม ขนตอนทถกตอง ความขยนหมนเพยรในการท างาน ฯลฯ เพราะแบบทดสอบไมสามารถทจะใหรายละเอ ยดทถกตองและเปนจรงได พฤตกรรมตาง ๆ ดงกลาว เปนขอมลเชงประจกษ ซงวธการทเปนไปได กคอ การเกบรวมรวมขอมลโดยการสงเกตการณขณะทผเรยนก าลงปฏบตงานจรง เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมลจากการสงเ กตการณมอยหลายอยาง แตในทนจะกลาวถงเฉพาะเครองมอบางอยางเทานน ไดแก แบบสงเกตการณโดยจดบนทก แบบสงเกตการณ ในลกษณะ Check List และ แบบสงเกตการณในลกษณะ Rating Scale ซงเปนทนยมใชโดยทวไป

ก. แบบสงเกตการณพฤตกรรมโดยการจดบนทก

แบบสงเกตการณพฤตกรรม “การปฏบตงานเจาะ”

ชอ......................................................................เลขประจ าตว....................ชน................. วนท..........................แผนกวชา..............................................ปการศกษา......................... หมายเลขชนงาน.............................................. ชอชนงาน.................................................

ผบนทก..............................................................วนท.......เดอน.....................พ.ศ...............

รปท 12-4 แบบจดบนทกขอมลพฤตกรรมการปฏบตงานโดยการสงเกตการณ

112

การใชแบบจดบนทกโดยการสงเกตการณ อาจท าไดขอมลอยางกวาง ๆ ในทางปฏบตแลวการแปรผลและสรปผลจะท า ไดยาก จงไดมแบบ Check List เกดขน โดยการประมวลพฤตกรรมหรอการกระท าทคาดวาผเรยนนาจะแสดงออกหรอกระท าเอาไวลวงหนา และอาจจะมสวนเปดตอนทายไวบนทกขอมลเพมเตมในเมอพฤตกรรมหรอการกระท าทผเรยนแสดงออกไมตรงกบประเดนทระบเอาไวในแบบฟอรม ดงน

ข. แบบสงเกตการณพฤตกรรมโดยท า Check List

แบบสงเกตการณพฤตกรรม “การปฏบตงานเจาะ”

ชอ......................................................................เลขประจ าตว....................ชน................. วนท..........................แผนกวชา..............................................ปการศกษา......................... หมายเลขชนงาน.............................................. ชอชนงาน................................................. 1. การเตรยมชนงาน

………….1) เตรยมผวสะอาดไมมคม ………….2) ขดรางถกตอง ท างานได ………….3) ใชเครองมอรางแบบถกตอง ………….4) ตอกน าศนยถกตองชดเจน ………….5) อน ๆ .................................................................................................

2. การเตรยมเครองเจาะ ………….1) ปรบต าแหนงโตะถกตอง ………….2) จบดอกสวานมนคง ………….3) ตงความเรวถกตองเหมาะสม ………….4) ทดสอบเครองกอนเจาะงาน ………….5) อน ๆ .................................................................................................

3. การเจาะชนงาน ………….1) จบชนงานในต าแหนงถกตอง ………….2) กดน าหนกเรมเจาะเหมาะสม ………….3) การคายเศษท าไดถกตอง ………….4) อน ๆ .................................................................................................

ผบนทก..............................................................วนท.......เดอน.....................พ.ศ...............

รปท 12-5 แบบบนทกขอมลพฤตกรรมการปฏบตงานโดยท า Check List

113

ส าหรบ Check List นน สวนใหญแลวจะพจารณาวาถกหรอผด มหรอไมม เพยงสองทาง (หรออาจมชองอน ๆ ระบ นอกเหนอจากรายการทก าหนดไว) จงอาจขาดรายละเอยดบางอยาง เชน เมอ check วา "ผเรยนตอกน าศนยถกตอง" ปญหาอยทวาตอกน าศนยถกตองนน จรง ๆ แลวถกตองแคไหน ทงหมด 100 เปอรเซนต หรอแค 80 เปอรเซนต หรอนอยกวานน ดวยเหตน จงอาจก าหนด ระดบคะแนน XIO เปนปรมาณความถกตองหรอคณภาพมากนอย แทนการเชคถกผดกจะไดขอมลซงมรายละเอยดทคอนขางจะชดเจนกวา ดงตวอยางดานลาง

แบบสงเกตการณพฤตกรรม “การปฏบตงานเจาะ”

ชอ......................................................................เลขประจ าตว....................ชน................. วนท..........................แผนกวชา..............................................ปการศกษา......................... หมายเลขชนงาน.............................................. ชอชนงาน................................................. 1. การเตรยมชนงาน

………….1) เตรยมผวสะอาดไมมคม ………….2) ขดรางถกตอง ท างานได ………….3) ใชเครองมอรางแบบถกตอง ………….4) ตอกน าศนยถกตองชดเจน ………….5) อน ๆ .................................................................................................

2. การเตรยมเครองเจาะ ………….1) ปรบต าแหนงโตะถกตอง ………….2) จบดอกสวานมนคง ………….3) ตงความเรวถกตองเหมาะสม ………….4) ทดสอบเครองกอนเจาะงาน ………….5) อน ๆ .................................................................................................

3. การเจาะชนงาน ………….1) จบชนงานในต าแหนงถกตอง ………….2) กดน าหนกเรมเจาะเหมาะสม ………….3) การคายเศษท าไดถกตอง ………….4) อน ๆ .................................................................................................

ผบนทก..............................................................วนท.......เดอน.....................พ.ศ...............

รปท 12-6 การใหระดบคะแนน XIO แทนการ Check List ในแบบสงเกตการณ

X

X

X

I

X

X

X

X

X

X

X

114

อกวธหนงซงเปนวธการทนยมใชกนอยางแพรหลาย ในการเกบขอมลพฤตกรรมของผเรยน โดยค านงถงระดบคณภาพ ไดแก Rating Scale ซงเปนการจดเตรยมประเดนทจะพจารณา (Item) ตาง ๆ เอาไวกอนลวงหนาอยางสมบรณ การบนทกขอมลพฤตกรรมของผเรยนกเพยงแตการท าเครองหมายอยางใดอยางหนงลงในชอง ทสอดคลองกบพฤตกรรมดงกลาวนน ดงรปตอไปน

ค. แบบสงเกตการณพฤตกรรมโดยท า Rating Scale

แบบสงเกตการณพฤตกรรม “การปฏบตงานเจาะ”

ชอ......................................................................เลขประจ าตว....................ชน................. วนท..........................แผนกวชา..............................................ปการศกษา......................... หมายเลขชนงาน.............................................. ชอชนงาน.................................................

จดพจารณา ระดบคะแนน หมายเหต 1 2 3 4 5 1. การเตรยมชนงาน

1) เตรยมผวสะอาดไมมคม 2) ขดรางถกตอง ท างานได 3) ใชเครองมอรางแบบถกตอง 4) ตอกน าศนยถกตองชดเจน 5) อน ๆ .....................................................

2. การเตรยมเครองเจาะ 1) ปรบต าแหนงโตะถกตอง 2) จบดอกสวานมนคง 3) ตงความเรวถกตองเหมาะสม 4) ทดสอบเครองกอนเจาะงาน 5) อน ๆ ....................................................

3. การเจาะชนงาน ฯลฯ

ผบนทก..............................................................วนท.......เดอน.....................พ.ศ...............

หมายเหต 1. ท างานผดพลาดเปนสวนใหญ 4. ท างานสวนใหญถกตองแลว 2. ท างานคอนขางจะผดพลาด 5. ท างานไดถกตองมากทสด 3. ท างานถกผด 50/50 เปอรเซนต

รปท 12-7 แบบบนทกขอมลพฤตกรรมการปฏบตงานโดยท า Rating Scale

115

แบบสงเกตการณ เปนแบบฟอรมซงเปดกวางเอาไวใหครผสอนไดจดบนทก หรอประเมนพฤตกรรมตาง ๆ ของผเรยนในชวงเวลา ปฏบตงาน ทเหมาะสม เพอน า ขอมล ทไดมา พจารณาประเมนผล สงส าคญทครควรจะค านงถ งในการจดบนทกพฤตกรรมของผเรยนกคอ จะตองไม ใหผเรยนทราบกอนลวงหนาวาครก าลง บนทกพฤตกรรมบางอยางของตน เพราะ หากผเรยนรตวกอนลวงหนาแลว ขอมลทไดกอาจจะคลาดเคลอนจากความเปนจรงไป

5. หลกการในการพจารณาเกณฑ การประเมนผลการเรยน

ในการทดลองใชหลกสตรรายวชาท พฒนาขน เกณฑ ทจะใชประเมนเพอ พจารณา วาผเรยนม ความกาวหนาใน การเรยนตามวตถประสงค การสอนของบทเรยนนน เปนสงทจะตองก าหนดเอาไวลวงหนา เชน ผานเกณฑ 70 เปอรเซนต หรอ 80 เปอรเซนต เปนตน โดยทวตถประสงคการสอนแตละขอ ของแตละบทเรยนจะมความ เกยวของสมพนธกน ขอสอบทใชวดใน บางวตถประสงค สามารถทจะใชวดแทนในวตถประสงคขออนได ดงนน ในการผานบทเรยนหนง ๆ ผเรยนกไมจ าเปนทจะตองท าขอสอบอยางครบถวนทกขอ ในเมอไดท าขอสอบทเป นตวแทนไดถกตองตามเกณฑแลว เกณฑในการประเมนผลวาในแตละบทเรยนหรอในแตละงานทฝกนน ผเรยนควรจะผานไดดวยการเรยนรตามวตถประสงคแคไหน จงเปนสงส าคญอยางยงส าหรบบทเรยนแตละบท ซงอาจมเกณฑผานทแตกตางกนได ดวยหลกการและเหตผลดงไดกลาวมาแลวในตอนตน ซงวธการก าหนดเกณฑอาจพจารณาหลกการอยางคลาว ๆ ไดดงน ขอใหดรปประกอบ

วตถประสงคของ ขอสอบทไดวดความ บทเรยน / ระดบ กาวหนาในการเรยน Obj 1 T T1 A1 R1 Obj 2 A A2 R2 Obj 3 R R3, R3 Obj 4 A A4 [R4] Obj 5 R R5 Obj 6 T T6 [A6] [R6]

รปท 12-8 วตถประสงคการสอนกบจ านวนขอสอบใชวดความกาวหนาในการเรยน

116

จากรปท 12-8 เปนการออกขอสอบวดความกาวหนาในการเรยน ของบทเรยนบทหนง ซงมอยดวยกน 6 วตถประสงค ในวตถประสงคขอท 3 นน มอย 2 เงอนไข จงออกขอสอบ 2 ขอ สวนขอสอบทจะใชวด A6 R6 R4 นน เมอพจารณาดแลวพ บวา ใช A4 R5 และ R3 วดแทนได แบบทดสอบชดนจงอาจมขอสอบเพยง 10 ขอ หากวตถประสงคการสอนทกขอมความส าคญเทากน ผทผานบทเรยนนกควรจะท าขอสอบไดถกตองทงหมดทกขอ อยางไรกตาม ขอสอบบางขอทออกเพอไววดในระดบต ากวาวตถประสงคต องการ ผเรยนอาจท าผดพลาดกได แตหากเขาท าขอสอบหลกทวดตรงตามระดบของวตถประสงคได เขากสมควรท จะผานบทเรยนนไดเชนกน ฉ ะนนเกณฑในการผานบทเรยนนกคอ จะตองท าขอสอบ T1 A2 R3 R3 A4 R5 และ T6 ไดครบทง 7 ขอเปนอยางนอย หรอดวยเกณฑ 70 % ของขอสอบทงหมด

7. สรปบทเรยน

โดยทการเรยนการสอน มจดมงหมายเพอใหผเรยนเกดการ เรยนร ดงนน เมอจบการเรยนการสอนไมวาจะเปนในแตละบทเรยนหรอทงรายวชา จ าเปนจะตองมการวดและประเมนผลเพอดวาผเรยนมการเรยนร และเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทพงปรารถนาตามวตถประสงคการสอนทก าหนดไวหรอไม ส าหรบการวดและประเมนผลการน าหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขนไปใชนน จะพจารณาท ประเดนส าคญ ๆ คอ (1) ผลการเรยนของผเรยน โดยพจารณาวาผเรยนบรรลผลตามวตถประสงคมากนอยแคไหน และ (2) ทศนะของผเรยนตอการเรยนการสอน เพอทจะน าขอมลตาง ๆ มาปรบปรงแกไขท าใหหลกสตรรายวชาทพฒนาและการจดการเรยนการสอนนนสมบรณมากขน ดวยเหตน เครองมอทใชวดผลการเรยนการสอนและทศนะของผเรยน จงอาจตองมหลายอยางเพอใหไดขอมลทถกตองเปนจรงมากทสด แตโดยสวนใหญแลวเครองมอทใชกนเปนหลก ไดแก ขอสอบ ซงใชวดผลทางทฤษฎและปฏบต สวนการวดทศนะนนอาจจะใชการสงเกตการณ หรอเปน แบบสอบถาม เชน แบบบนทกพฤตกรรมแบบ Check List, Rating Scale ฯลฯ ทง นขนอยกบวาขอมลทจะเกบจะวดนนเปนอยางไร อยางไรกตาม ไมวาจะเปนเครองมอวดชนดไหน สงส าคญอน เปนพนฐานเบองตนทผสรางจะตองค านงถง คอ ความเทยงตรง ความเปนปรนย และความสะดวกในการใช สวนการประเมนผลการเรยนของผเรยนจากการน าหลกสตรรายวชาทพฒนาขนไปใชนน เปนการพจารณาดวาผเรยนมการเรยนรบรรลตามวตถประสงคมากนอยเพยงใด เกณฑในการผานบทเรยนจงเปนสงทผสอนจะตองค านงถงเปนอยางยง

117

8. ค าถามทายบท

1. สงทจะตองวดและประเมนผลในการเรยนการสอน ส าหรบหลกสตรรายวชาทพฒนาขนมอะไรบาง จงแยกอธบายเปนประเดน 2. การพจารณาเลอกใชเครองมอวด ใหเหมาะสมกบการวดพฤตกรรมการเรยนรของผเรยน มหลกการในการพจารณาเลอกอยางไรบาง 3. ขอสอบทใชวดความกาวหนาในการเรยนของผ เรยน ในการทดลองใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขน ท าไมจงไมพจารณา คาดชนความยาก ดชนอ านาจการจ าแนก และคาความเชอมนของขอสอบและแบบทดสอบนนดวย 4. การออกขอสอบส าหรบใชวดความกาวหนาในการเรยน มหลกการในการพจารณาออกใหครอบคลมวตถประสงคและวดพฤตกรรมแทจรงของผเรยนอยางไร จงแยกอธบาย 5. ถาจะส ารวจความคดเหนหรอทศนะของผเรยนตอการเรยนการสอน มหลกการพจารณาเลอกใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลอยางไรบาง จงอธบาย 6. การประเมนผลการเรยนรของผเรยน ส าหรบการทดลองใชบทเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนาขน มหลกการในการประเมนผลการเรยนรของผเรยนอยางไร

9. เอกสารอางอง

1. สราษฎร พรมจนทร, การวดผลการศกษา, กรงเทพ ฯ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2530. 2. สชาต ศรสขไพบลย , การสอนทกษะปฏบต , กรงเทพ ฯ ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2526.

118

บทท 13

การสรางแผนบทเรยน

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. องคประกอบส าคญของ

แผนบทเรยน

การจดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนไดเกดการเรยนร มความสามารถตามวตถประสงคการสอน ครผสอนจ าเปนจะต องมการตระเตรยมขอมลและกจกรรมตาง ๆ ทจะสงผลใหผเรยนไดมประสบการณอยางเพยงพอ ทงนกเพราะวา เวลาทใชในการจดการเรยนการสอนแตละ หวขอเรองมอยางจ ากด ดงนน ขอมลและกจกรรมตาง ๆ ทจะบรรจเอาไวในแผนบทเรยน (Lesson Plan) จงตองพจารณาวาอะไรเปนสงทส าคญและจ าเปนทครจะตองจด เตรยมเพอด าเนนการระหวางชวโมงสอน และมอะไรบางทพอจะมอบหมายใหผเรยนไปศกษาคนควาไปฝก หดดวยตนเอง เพ อใหเขาเกดการเรยนรไดครบถวนสมบรณมากขน การสอนไมใชการเลาใหฟง ไมใชการท าใหด แตการสอนเปนการจดกจกรรม เพอสรางประสบการณตาง ๆ ใหผเรยนไดเกดการเรยนร ฉะนนแผนบทเรยนทคร จดเตรยมเอาไวกอนการสอน จะตองระบ (1) วตถประสงคการสอนทชดเจนวาหลงจากจบการเรยนการสอนแลว จะใหผเรยนมการเรยนร เปลยนแปลงพฤตกรรม ไปเปนอยางไร เพอ ทใชเปนแนวทางในการเลอก (2) เนอหาวชาทส าคญและจ าเปนทจะใหผเรยนมความร และใชความร ในการแกปญหาทางทฤษฎ หรอใชในการปฏบตงาน (3) วธจดกจกรรมการเรยนการสอนทเหมาะสมกบวตถประสงคการสอนและเนอหาวชาทไดก าหนดเอาไว (4) สอการเรยนการสอนทจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดงายและรวดเรวขน และ (5) วธการในการวดและประเมนผลผเรยนใหไดขอมลวา ผลจากการจดการเรย นการสอนนน ผเรยนเรยนรมากนอยแคไหน มอะไรบาง ทท าไดดอยแลวและ อะไรบางทควร จะพจารณาปรบปรงแกไขซงจะสงผลใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพสงสด

(Lesson Plan)

ซงจากหลกการดงกลาวขางตน อาจสรปไดวา ในแผนบทเรยนทครผสอนจะตองจดเตรยมเอาไวกอนการจดการเรยนการสอนนน ม องคประกอบทส าคญและจ าเปน ตองระบเอาไว 5 สวน คอ วตถประสงคการสอน เนอหาวชา วธการจด กจกรรม การเรยนการสอน สอการเรยนการสอนและวธการวดและประเมนผล ซงอาจเขยนเปนภาพสรปในองคประกอบทส าคญ ๆ ไดดงน

รปท 13-1 องคประกอบส าคญของแผนบทเรยน (Lesson Plan)

2. วตถประสงคการสอน ในแผนบทเรยน

วตถประสงคการสอน เปนองคประกอบหลกทไดมาจากพฒนาหลกสตรรายวชา โดย จะเปนกรอบบอกใหครผสอนไดพจารณาวาในแตละหวขอเรองหรอแตละงาน ตองการใหผเรยนมก ารเรยนร และเปลยนแปลงพฤตกรรมหลงเรยนไปอยางไรบาง แมว าในการพฒนาหลกสตรรายวชาจะได สรางวตถประสงคการสอนทคอนขางจะสมบรณไวแลวกตาม แตทวาในการจดการเรยนการสอนใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคการสอนนน จ าเปน ทจะตองพจารณาถงรายละเอยด อน ๆ เกยวกบวตถประสงคการสอนทมอย กลาวคอ 1. ล าดบของวตถประสงคการสอน วตถประสงคการสอนส าหรบแตละหวขอเรองหรอแตละงาน หากพจารณาดโดยละเอยดแลวจะเหนไดวา วตถประสงคเหลานนอาจมความสมพนธเกยวโยงกนอย โดยท...

› บางวตถประสงค อาจเปนอสระ กลาวคอ เราสามารถจะน ามาจดการเรยนการสอนไดกอนในชวงเรมบทเรยนไดเลย เพราะไมตองอาศยพนฐานอนใดจากวตถประสงคอน ๆ

› บางวตถประสงค จะตองจดการเรยนการสอนไวในชวงทาย ของบทเรยน เพราะตองอาศยพนฐานจากวตถประสงคขออน ๆ ในบทเรยนนน หรอในการท างานนนแทบทงสน

› บางวตถประสงค ตองจดการเรยนการสอนอยในชวงกลาง ๆ ของบทเรยนเพราะตองอาศยพนฐานจากวตถประสงคขอ และขณะเดยวกนกใชเพอเปนพนฐานแกวตถประสงคขออน ๆ ดวย

LESSON PLAN : A. Objectives B. Content C. Methods

D. Media E. Assessment

120

› บางวตถประสงค อาจสอนพรอม ๆ กน ในล าดบเดยวกนกบวตถประสงคขออน ๆ ได ทงนหมายความวา ในการจดการเรยนการสอนครอาจเลอกสอนวตถประสงคขอใดขอหนงกอนกได ซงจากความสมพนธของวตถประสงคการสอนทง 4 ประเดนขางตน ครผสอนอาจจะใช Network Diagram มาชวยในการจดล าดบวตถประสงคการสอน ใหมองเหนความเกยวโยงกนอยางชดเจนขนกได ดงรปท 13-2

รปท 13-2 จดล าดบวตถประสงคโดย Network Diagram เปนเครองมอ อยางไรกตาม หากวาในแตละหวขอเรองหร อแตละงานทจะฝกหดแกผเรยนมวตถประสงคการสอนอยนอย และทส าคญคอครผสอนสามารถมองเหนความสมพนธของวตถประสงคการสอนอยางชดเจนแลว กอาจใชหลกการจดล าดบในเชงตรรก (Logical Sequence) กได โดย...

› เรยงล าดบจากงายไปยาก คอ เรยงล าดบจากวตถประสงคการสอนทเนนพฤตกรรมผเรยนทเรยนรไดงาย ไปยงวตถประสงคการสอนทเนนพฤตกรรมผเรยนทเรยนรไดยาก

› เรยงล าดบจากทรแลวไปยงไมร คอ การเรยงล าดบจากวตถประสงคการสอนทผเรยนเคยมประสบการณมการเรยนรมาบางแลว ไปยงวตถประสงคการสอนทไมเคยเรยนรมากอนเลย

› เรยงล าดบจากรปธรรมไปหานามธรรม คอ เรยงล าดบจากวตถประสงคการสอน ทผเรยนสามารถเรยนรไดจากสงทเปนรปธรรม ไปหาวตถประสงคทเรยนรจากสงเปนนามธรรมมากกวา

› เรยงล าด บตามความถ คอ เรยงล าดบจากวตถประสงคการสอนทเนนการเรยนรของผเรยนทจะตองน าไปใชบอย ไปหาวตถประสงคการสอนทเนนการเรยนรเฉพาะไมเกยวของกบการเรยนรอน ๆ นอกจากน ยงมวธการจดล าดบวตถประสงคการสอนตามหลกการอน ๆ อก เชน เรยงล าดบจากฝกงายไปยาก เรยงล าดบเรมจากสงใกลไปไกลตว เรยงล าดบจากการเรยนรโดยการทดลองไปหากฎเกณฑ ฯลฯ ทงน ส าหรบบทเรยนแตละบทหรอการฝกหดในแตละงาน ครผสอนอาจใชหลกการอนใดอนหนงหรอวาหลาย ๆ อยางรวมกน เพอพจารณาจดล าดบวตถประสงคการสอนกได

121

Obj-1 Obj-2

Obj-3

Obj-4

Obj-5 Obj-6

Obj-7

2. พฤตกรรมผเรยนตามวตถประสงคการสอน การพจารณาพฤตกรรมผเรยนตามวตถประสงคเปนการวเคราะหดวา (1) พฤตกรรมตามวตถประสงคการสอนขอใดบาง ผเรยนเรยนรไดจากการรบเนอหาวชา (Information) เพยงอยางเดยว (2) พฤตกรรมตามวตถประสงคขอไหนบางผเรยนตองอาศยการทดลองรวมดวย จงจะเกดการเรยนร และ (3) พฤตกรรมตามวตถประสงคขอไหนบางผเรยนตองอาศยการฝกหดดวยถงจะเกดการเรยนร เพอน าขอมลตาง ๆ ดงกลาวนมาจดกลมวตถประสงคการสอนของแผนบทเรยน ดงรปท 13-3

วตถประสงคการสอนของงาน กลมท สงทท าใหผเรยนเปลยนแปลงพฤตกรรมได

วตถประสงคขอ 1 2 4 A การใหเนอหาวชา วตถประสงคขอ 3 B การสาธตทดลอง วตถประสงคขอ 5 6 7 C การฝกทกษะฝมอ

รปท 13-3 การพจารณาจดกลมวตถประสงคของงาน ๆ หนง

3. ความส าคญของวตถประสงคการสอน ความส าคญของวตถประสงคการสอน เปนอกสงหนงซงครผสอนจะตองค านงถงในการจด ท าแผนบทเรยน ทงนกเพราะวาเวลาในการจดการเรยนการสอนมอยอยางจ ากด ดงนน ชวงเวลาทมอยในการเรยนการสอน กควรทจะกลาวถงวตถประสงคทส าคญและจ าเปนจรง ๆ สวนวตถประสงคทงายมความส าคญตอการใชประโยชนนอย และทส าคญคอผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองจากการเรยนวตถประสงคอน ๆ หรอจากการท างานจรงแลว กสามารถตดวตถประสงคขอนนออก ไปหรอใหความส าคญในระดบรองลงมา หากแตยงมเวลาเหลออยกอาจน ามากลาวถงในบางสวนกได

3. เนอหาวชาในแผนบทเรยน

เนอหาวชา (Information) คอ ขอมลหรอเรองราวตาง ๆ ทจะตองใหแกผเรยน เพอใหเขาไดมความร (Knowledge) และสามารถน าความรทไดรบนนไปใชแกปญหาในการศกษาหรอปฏบตงานตาง ๆ จากการวเคราะหความร/ทกษะ ในการพฒนาหลกสตรรายวชาพบวา ถาจะใหผเรยนสามารถแสดงพฤตกรรมตามทเราตองการ ได ผเรยนเองจะตองมความรและ /หรอทกษะทเพยงพอเสยกอน เขาจงจะแสดงพฤตกรรมทตองการได

122

อยางไรกด จากการวเคราะหความร /ทกษะท าใหครผสอนทราบแตเพยงวา ควรจะสอนความร/ทกษะในขอบเขตแคไหน สวนในรายละเอยดจรง ๆ จ าเปนจะตองศกษารวบรวมเนอหาจากแหลงขอมลตาง ๆ ทถกตองและทนสมยมาจดการเรยนการสอน เชน จากหนงสอ ว ารสารงานวจย หรอเอกสารทางวชาการอน ๆ ฯลฯ ซงผานการทดลองใชและเผยแพรมาแลว ส าหรบการเลอกเนอหาจากแหลงขอมลตาง ๆ มาใชในการจดการเรยนการสอน มหลกการพจารณาอยางคราว ๆ กคอ เนอหาทน ามานนจะตองสงเสรมใหผเรยนมความรและสงเสรมใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามวตถประสงคการสอน ทก าหนดไว ครบคลมขอบเขตของ เงอนไขและมาตรฐานของวตถประสงคการสอนเพยงใด โดยจะตองค านงถงความรพนฐานของผเรยนทมอยกอนหนานรวมดวย ปญหาในการพจารณาเลอกเนอหา จงมอาจสรปได อยางแนนอนเหมอนการแกปญหาในทางคณต ศาสตร เพราะค าวา "เนอหาจะตองสงเสรมใหผเรยนมความรและใชความรในการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามความตองการของวตถประสงคการสอนได " นน จะบงเกดผลวาถกตองจรงหรอไมกตอเมอไดผานขบวนการเรยนรไปแลวเทานน อยางไรกตาม ไดมนกการศกษาหลายทาน ไดพยายามสรปขอพจารณาในการเลอกเนอหา วชาส าหรบการจดการเรยนการสอนเอาไวมากมาย แตในทนจะหยบยกขอสรปของ Davies ซงไดใหขอพจารณาในการเลอกเนอหาวชาในการจดการเรยนการสอน ตามความส าคญและจ าเปน ออกเปน 3 ระดบดงน 1. เนอหาทจะตองร (Must Know) เปนเนอหาทจะตองน ามาใชในการเรยนการสอนเพราะส าคญและจ าเปนมากในการเรยนร หากขาดเนอหาสวนนแลว ผเรยนจะไมสามารถบรรลผลตามวตถประสงคการสอนนน ๆ ขอสงเกตของเนอหาสวนน กคอ เปนใจความส าคญ (Concept) หรอกฎพนฐานตาง ๆ ซงอาจตองใชเวลาส าหรบการใหเนอหาในสวนนมาก 2. เนอหาทควรร (Should Know) เปนเนอหาทมความส าคญรองลงมาทจะชวยใหการ ท าความเขาใจหรอชวยในการเรยนเนอหาทตองร เปนไปดวยความรวดเรวแล ะชดเจนยงขน เนอหาในสวนนจงท าหนาทเปนสวนชวยเสรมการเรยน การจดการเรยนการสอนอาจไมจ าเปนตองเนนเนอหาในสวนนมากเทากบเนอหาทจะตองร ซงส าคญตอผเรยนมากกวา 3. เนอหาทนาจะร (Could Know) เปนเนอหาทมความส าคญและค วามจ าเปนนอย อาจ จะไมตองสอน หากแตมเวลาเหลออาจหยบยกมากลาวเพมเตมกได เพราะจะชวยเสรมใหการเรยน รในสวนเนอหานน ๆ กวางไกลมากขน ในการเ รยนการสอนซงมชวงเวลาจ ากด อาจจะมอบหมายใหผเรยนไปศกษาคนควารายละเอยดเนอหาสวนนดวยตนเองกได

123

รปท 13-4 ความส าคญและจ าเปนของเนอหาโดย Davies เมอไดรวบรวมเนอหาจากแหลงขอมลตาง ๆ โดยพจารณาตามหลกการการพจารณาเลอกเนอหาแลว ครผสอนกจะตองจดโครงรางของเนอหาเสยใหมโดยค า นงถงล าดบรวมดวย เ นอหาทจะบรรจไวในแผนบทเรยนควรเปนเนอหาทก ะทดรดสมบรณ ซงอาจใชภาพแทนตวหนงสอกจะชวยลดความยาวของเนอหาไดมาก ดงรปท 13-5 220 200 183 00 20 38 40 60 67 80 100%Pb 100 80 62 60 40 33 20 00% Sn

เหมาะกบงานบดกร เหมาะกบงานปะหรอพอก

รปท 13-5 การลดค าบรรยายเนอหาดวยภาพและค าอธบายสน ๆ ซงใชในแผนบทเรยน

124 Could Know

Should Know

Must Know

265 เรมแขงตว

Liquid

Solid

Pasty Pasty

แขงตวสมบรณ

°C

Tinman’s Solder Plumber’s Solder

3. วธจดการเรยนการสอน ในแผนบทเรยน

วธการทจะใหผเรยนมความร/ทกษะท าไดหลายวธ เชน ในการใหเนอหา (Information) อาจจดกจกรรมโดยวธการบรรยาย การสอนแบบถามตอบ การรวมอภปราย ฯลฯ สวนการฝกทกษะอาจท าโดยการมอบหมายงานใหผเรยนฝกปฏบตดวยตนเอง เปนตน อยางไรกด วธการตาง ๆ ดงกลาวมขอจ ากดและความเหมาะสมในการจดการเรยนการสอนทแตกตางกน ฉะนน กอนทครผสอนจะพจารณา ตดสนใจเลอกวธการจดการเรยนการสอนโดยวธใด มขอควรค านงถง ดงน

รปท 13-6 ปจจยทเกยวของกบการเลอกวธจดการเรยนการสอน 1. วธการในการจดการเรยนการสอน ดงไดกลาวมาบางแลววา วธการในการจดการเรยนการสอนนนมอยหลายวธ แตทวาวธการทมกจะปฏบตกนในทางอาชวศกษาทส าคญ ๆ เหนควรน ามาพจารณา ไดแก

› การสอนแบบบรรยาย (Lecture) การสอนแบบบรรยาย เปนวธการทนยมใชกนอยทวไป จะนบวาเปนวธการทใชกนมากทสดกได การสอนดวยวธนสามารถสอนผเรยนครงละมาก ๆ ได การจดเตรยมกท าไดงายและรวดเรว แตทวามขอบกพรองอยมากทเดยว เพราะการสอนเปนลกษณะของการสอความหมายทางเดยว คอ จากผสอนไปสผเรยน และเนองจากการสอนเปนการทครพด บอก เลา อธบายเน อหาหรอเรองราวตาง ๆ ใหผเรยนฟง ฉ ะนนการสอนดวยวธบรรยายจงเหมาะส าหรบวตถประสงคบางระดบเชน วตถประสงคระดบ Recalled Knowledge เปนตน

125

1. Objectives

2. Content/Information

3. Number of Students

4. Student’s Experiences

5. Facility

Self Learning, Group Performance

Questioning, Shop Demonstration

Lecture Shop Talk

Methods

Advantage / Disadvantage

› การสอนแบบถามตอบ (Questioning) การสอนวธนเปนการทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเร ยนการสอน โดยครเปดโอกาสและชแนะใหผเรยนไดรวมคด รวมแสดงความคดเหน รวมคนควาและสรปเนอหาวชาดวยการถามตอบตามแนวทางทครผสอนชแนะแนวให การสอนแบบถามตอบ เปนลกษณะของการสอความหมาย 2 ทาง คอ จากครไปสผเรยน และจากผเรยนไปสคร หรอในบางครงกจากผเรยนไปสผเร ยนเอง จงเหมาะ ส าหรบการสอนเนอหาวชาประเภททเกยวกบเหตผลและการแกปญหา ซงเกยวของกบวตถประสงค ในระดบ Applied และ Transferred Knowledge เปนอยางยง

› การเรยนการสอนดวยสอส าเรจรป เปนการจดสอหรอเอกสารการสอนใหผเรยนศกษาดวยตนเอง (Self Learning) โดยครผสอนเปนผจดเตรยมสอหรอเอกสารการสอนตาง ๆ ท ครบสมบรณตามขบวนการเรยนร ไวให การเรยนการสอนดวยสอส าเรจรป ในลกษณะการเรยนดวยตนเองน มสวนดอยทผเรยนมเวลาทจะศกษาท าความเขาใจเ รองราวตาง ๆ อยางอสระตามความสามารถของตนเอง แตกมขอจ ากดบางประการทวา การเรยนจากสอหรอเอกสารในลกษณะศกษาดวยตนเองไมเหมาะส าหรบการท างานทเสยงตออนตราย เชน การใชเครองจกรกล เปนตน

› การสอนแบบ Shop Talk หรอบางคนเรยกวา Short Talk เพราะเปนการสอนในชวงสน ๆ โดยครผสอนเปนผบรรยายความรทางทฤษฎทเกยวของโดยตรงกบงานทผเรยนจะตองฝก เนอหาสาระ ไดแก การอธบายจดส าคญ เนอหาความรทจ าเปนตอการท างานอยางปลอดภยและมประสทธภาพ ซงการสอนโดยวธนจะกระท าในชวงตนกอ นการฝกทกษะของผเรยน อาจม การสาธตประกอบดวย จงเหมาะส าหรบการฝกงานทไมยงยากสลบซบซอนและไมมอนตรายตอผเรยน

› การสอนแบบ Shop Demonstration เปนรปแบบวธการสอนทมงเนนการแสดงทกษะมากกวาการบอกจดส าคญของเนอหา วธการสอนเปนการสา ธตทกษะของครผสอนผสมกบการใชค าถาม การอธบาย หรอการถกปญหากบผเรยน จดประสงคเพอตองการใหผเรยนไดสงเกตทกษะ กระบวนการท างาน เหมาะส าหรบการสอนผเรยนเปนกลมยอยหรอเปนรายบคคล

› การสอนแบบ Group Performance หรอ Group Work เปนวธการทจะชวยสงเสรมใหผเรยนไดมโอกาส กระท าตนเปนผน าในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ในเวลาเดยวกนกยงเปนการเพมพนการเรยนรและความเขาใจในเนอหาวชาอกดวย โดยใหสมาชกในกลมท าการปรกษาหารอรวมกน คดหาวธการท างานและการแกปญหาในการท างาน วธการสอน แบบ Group Work น อาจมชวงการลองผดลองถกบาง จงควรใชในกรณทงานนนไมมอนตราย และผเรยนมทกษะใน การท างานขนพนฐานมาบางพอสมควร

126

2. ปจจยทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน การจดการเรยนการ สอนแตละวธดงไดกลาวมาแลว มคว ามเหมาะสมและขอจ ากดทแตกตางกน การทครผสอนจะเลอกวธการสอนอยางไรนน จะตองพจารณาถงปจจยขางเคยงทเกยวของรวมดวย ดงน

› วตถประสงคการสอน (Objective) วตถประสงคการสอนทชดเจน จะบงบอกถงพฤตกรรมทคาดหวงใหเกดแกผเรยนหล งการเรยนการสอน ซงจะเปนขอมลเบองตนในการตดสนใจเลอกวธการสอนหรอการจดกจกรรมการเรยนการสอน เชน ถาวตถประสงคการสอนเนนการ Recalled Knowledge ทผเรยนแคจ ามาตอบโดยไมตองอาศยความเขาใจ การสอนกอาจอยในรปการบรรยายใหฟงกได หากแตวตถประสงคเนนระดบ Applied หรอ Transferred Knowledge ล าพงการจ าเพยงอยางเดยวมอาจบรรลผลตามเปาหมายไดกอาจตองใชวธการสอนแบบถามตอบ เปนตน

› เนอหาวชา (Content) เนอหาวชาทจะใหแกผเรยนมความรนนมลกษณะไมเหมอนกน โดยทเนอหาบางสวนเกยวของกบเรองของชอสวนประกอบซงเปน Fact มอาจใชวธการถามตอบไดเพราะเปนสงเฉพาะเจาะจง การสอนจะท าไดกแตการบรรยายโดยการบอกหรอใหผเรยนศกษ าดวยตนเองจากเอกสารทครไดจดเตรยมเอาไว แตทวา เนอหาบางอยางทเกยวของกบ กระบวนการในการพจารณาตดสนใจ การหาขอสรป อาจไมเหมาะสมส าหรบการบรรยายเพราะเนอหาดงกลาว ตองการการเรยนรดวยความเขาใจอยางมเหตผล ซงการสอนโดยวธถามตอบดจะเหมาะสมกว าเพราะครมโอกาสจะ Feedback การเรยนรของผเรยนไดดกวา

› จ านวนผเรยน (Number of Students) จ านวนผเรยนกเปนสงส าคญอกสวนหนงทจะตองน ามาพจารณา แมวาบางครงจะขดกบวตถประสงคการสอนและเน อหาวชาในรายละเอยดอยบาง แตในทางปฏบต จรง แมวาวตถประสงคการสอนและเนอหาวชาตองการใหผเรยนเรยนรโดยความเขาใจ ซงการสอนโดยวธถามตอบดจะเหมาะสมกวา หากมผเรยนเปนจ านวนมาก วธการดงกลาวกท าไดคอนขางจะยากและใชเวลานาน จงอาจตองใชวธการ สอนแบบ บรรยายหรอ จดท าเปนสอเอกสารการสอนใหผเรยนศกษาดวยตนเองแทน

› ประสบการณของผเรยน (Student's Experiences) แมวาทกสง ทกอยางจะสอนใหผเรยนเกดการเรยนรได แตทวาส าหรบการจดการเรยนการสอนในชวงเวลาซงจ ากด ครผสอนจะตองพจารณาถงประสบการณพนฐานของผเรยนดวย เชน ผเรยนทไมเคยไดศกษาดวยตนเองมากอนเลย การจดการเรยนการสอน โดยใหผเรยนศกษาดวยตนเองเพยงอยางเดยว ทงรายวชา นน ยอมไมใชวธการทถกตองนก เพราะไมคนเคยกบวธการดงกลาว จง ควรจะเพมการอธบาย หรอสรปเนอหาดวยวธการสอนแบบอน ๆ เสรมดวยกจะเหมาะสมมากขน เปนตน

127

› สงอ านวยความสะดวกตาง ๆ (Facility) แมวาสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ จะหยบยกมาพจารณาในประเดนสดทาย แตทวาโดยแททจรงแลว อาจเปนปจจยทส าคญซงเปนตวก าหนดการจดการเรยนการสอนกเปนไปได ยกตวอยางเชน เมอพจารณาถงปจจยสวนอน ๆ แลว การจดสอการสอนโดยใหผเรยนศกษาดวยตนเองจาก สไลดโปรแกรม เปนวธการทเหมาะสมทสด แตทวาทงสถานศกษาไมมเครองฉายสไลดอยเลย การจดการเรยนการสอนโดยวธดงกลาวกคงจะด าเนนการไมได ดงนนผสอนจ าเปนทจะตองคดหาทางเลอกอน ๆ มาทดแทน เปนตน ฉะนน โดยสรปการพจารณาเลอกวธการจดการเรยนการสอน (1) ครผสอนจะตองพจารณาปจจยทเกยวของกอน โดยศกษาถงความเหมาะสมและขอจ ากดตาง ๆ จากนนจง (2) พจารณาเลอกวธการสอนทเหมาะสมมากทสดมา บรรจเอาไวในแผนบทเรยน เพอ การจดการเรยนการสอน ใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน

4. สอการเรยนการสอน

ในแผนบทเรยน

เนอหาทงาย ไมสลบซบซอน อาจใชค าพดแตเพยงอยางเดยวบอกกลาวใหผเรยนรบรและเขาใจในสงทตองการได แตทวา เนอหาหรอเรองราว ทยากมความสลบซบซอนมาก ๆ ล าพงค าพดเพยงอยางเดยว อาจไมสอความหมายทตองการได ฉะนนจงมความจ าเปนทจะตองใชสอทเหมาะสมชวยในการใหเนอหาหรอชวยในการเขาใจเรองราวตาง ๆ ในปจจบนมสอการสอนหลายตอหลายชนดใหเลอกใช แตครสวนใหญกยงจดสรางสอมาใชดวยตนเอง การเลอกใชสอในการเรยนการสอนมขอพจารณาถงอยมาก ทงนเพราะวาการใชสอแตละชนดมปจจยตางๆ ทเกยวของจะตองน ามาพจารณาประกอบกน ฉ ะนนสงส าคญอกประการหนงในการจดแผนบทเรยน กคอ ครจะตองศกษาดวาควรจะใชสออะไร อยางไร จงจะเหมาะสมกบการเรยนการสอนในเรองราวนน ๆ มากทสด หลกเกณฑในการพจารณาเลอกใชสอ การสอน มผเชยวชาญไดใหขอสงเกตเอาไวมากมาย แตในทนจะหยบยกหลกการพจารณาเลอกสอในการเรยนการสอนของ Nölker & Schoenfedt ซงสรปไวอยางกวาง ๆ วา การเลอกสอนนจะตองพจารณาถง (1) วตถประสงคการสอนและเนอหา ตามวตถประสงคนน ในขณะเดยวกนกจะตองพจารณาถงความเหมาะสมกบ (2) วธจดการเรยนการสอน รวมถง (3) พนฐานความรและประสบการณเดมของผเรยนดวย โดยหลกเกณฑและแนวทางดงกลาวสามารถพจารณาความเกยวของและเชอมโยงกน ดงรปท 13-7

128

รปท 13-7 ปจจยทเกยวของกบการเลอกสอการเรยนการสอน 1. วตถประสงคการสอนและเนอหาวชา สอทใชจะตองเหมาะสมและสอดคลองตามวตถประสงคและเนอหาวชา หมายความวา สอจะตองแสดงรายละเอยดของเนอหาวชาตามวตถประสงคนน ๆ ได เชน วตถประสงคระบวาหลงจากจบการเรยนการสอนเรองอปกรณงานเชอมแก สแลว ผเรยนสามารถ ทจะอธบายหลกการท างานของตวควบคมความดนแก ส (Pressure Regulator)ไดถกตอง เนอหาในการเรยนการสอนกจะตองกลาวถงสวนประกอบตาง ๆ พรอมทงแยกยอยอธบายหลกการท างานเปนขนตอนไป โดยชใหเหนวาPressure Regulator ท าหนาทควบคมความดนของแกสไดอยางไร สอทจะใชในการเรยนการสอนครจะตองพจารณาดวา มสออะไรบาง ทสามารถแสดงใหเหนการท างานของชนสวนหรอระบบตาง ๆ ของตว Pressure Regulator ได ซงแนนอนทสดวา สอนนจะตองสามารถเคลอนไหวใหเหนลกษณะการท างานจรงได ซงในทนอาจเปน Model ซงเคลอนไหวไดหรอ Video Tape ภาพยนตร ซงมสวนเคลอนไหวใหผเรยนไดเหนการท างานได หากแตไมมสอดงกลาวกจะตองหาทางจดสรางสออยางอน เชน อาจใชแผนภาพซงแสดงการท างานหลาย ๆ ขนตอนตอเนองกนไปมาทดแทน เปนตน

1. Objectives/Content 2. Procedures/Methods

3. Learner’s Situation & Experiences

Wall Chart

Advantage / Disadvantage

MEDIA (Teaching Aids)

Tape-Slide VDO Model Real Object Etc.

Abstract Concrete

129

2. วธการจดการเรยนการสอน การเลอกใช สอจะตอง เหมาะสมกบวธ การสอนหรอการจด การเรยนการสอน โดยจะตองพจารณาถงกจกรรมในระหวางการเรยนการสอน ดวยวา ผเรยน มสวนรวมกบบทเรยน อยางไรบาง เชน ในการจดการเรยนการสอนมงใหผเรยนสามารถปฏบตการใชกลองถาย Video Tape ได การสอนโดยการบรรยายใหเหนถงรปรางลกษณะของกลอง การใชงาน และสาธตการใชงานใหดเทานน กยงไมเปนการเหมาะสมทงนเพราะผเรยนไมไดลงมอปฏบตจรง ซงอกนยหนงการสอนโดยใชกลอง Video Tape ของจรงมาอธบายชอและหนาทของสวนตาง ๆ สาธตการใชใหด แลวใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง กจะเปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเลอกสอมาใชไดเหมาะสมกวา เปนตน 3. พนฐานความรและประสบการณของผเรยน การเลอกใชสอ การสอนจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบพนฐานความร หรอประสบการณเดมของผเรยนทมอย โดยพจารณาวาผเรยนไดเรยนรในสงใดมาแลวบาง สอทใชในการเรยนการสอนในเนอหาใหมนน ควรทจะสอดคลองกบพนฐานประสบการณเดมของผเรยน เชน การใชสอภาพฉาย 3 ดาน แสดงรายละเอยดชนสวนตาง ๆ ของเครองไส ไปสอนหรออธบายการท างานของกลไกตาง ๆ ของเครองไสกบผเรยนระดบประกาศนยบตรวชาชพ ชนปท 2 นอกจากจะไมเหมาะสมในเรองการสอความหมายตามเนอหาของวตถประสงคการสอนแลว กยงไมเหมาะสมกบ ผเรยนในระดบนเพราะ วายงมประสบการณในการอานแบบภาพฉายท สลบซบซอนคอนขางนอย เปนตน ดงนน การใชสอทเหมาะสมกบพนความรและประสบการณผเรยน จะตองประมวลขอจ ากดและความเหมาะสม ตาง ๆ อยางรอบคอบกอนตดสนใจเลอกสอนนมาใช

6. วธวดและประเมนผลในแผนบทเรยน ดวยจดประสงคของการจดการเรยนการสอนมงใหผเรยนไดเกดการเรยนร ฉะนนหลงจากจบการเรยนการสอนแตละเรองหรอแตละงานแลว ครผสอนจ าเปนจะตองมการวดและประเมนผลดวาผเรยนแตละคนนน มการเรยนรบรรลผลตามวตถประสงคการสอนทระบไ วมากนอยแคไหน ใครบางควรผานบทเรยนไปไดหรอใครบางควรทจะเรยนซ า เพอใหมความร /ทกษะในบทเรยนนน ๆ อยางเพยงพอเสยกอน อยางไรกด การวดและประเมนผลก ารเรยนการสอนส าหรบแตล ะหวขอเรองหรอแตละงานอาจตองม (1) การวดและประเมนความร /ทกษะพนฐานกอนเรยน (2) การวดและประเมนความรความเขาใจในเนอหาบทเรยน และ (3) การวดและประเมนความกาวหน าในการเรยนควบคกนไป ทงน เพอทจะน าขอมลจากการวดและประเมนผลมาใชในการปรบ ปรงบทเรยน การเรยนการสอนและ/หรอจดกจกรรมซอมเสรม ใหผเรยนไดเรยนรตามวตถประสงคการสอนของบทเรยนนน

130

Pre-Test = Prerequisite Test, Pro-Test = Progressive Test

รปท 13-8 การวดและประเมนผลในแตละบทเรยน 1. การวดและประเมนผลความร/ทกษะพนฐานกอนเรยน การวดและประเมนผลความร /ทกษะพ นฐาน เปนการตรวจสอบเพอดวา ผเรยนมความร /ทกษะพนฐานกอนหนาทจะเรยนในบทเรยนนน ๆ มากนอยเพยงใด สามารถทจะเรยนตอไป ไดเลยหรอควรทจะปรบพนความร/ฝกทกษะพนฐานบางสวนหรอทงหมดเสยกอน การวดและประเมนผลความร /ทกษะพนฐาน ท าเพอใหไดขอมลบางอยางทตองการมาจดกจกรรมการเรยนการ สอน ขอสรปของการประเมนผลจงมไดอยทการสอบไดสอบตก แตเปนการพจารณาถงสมรรถภาพพนฐานของผเรยนเทานน ดวยเหตน วธการ และเครองมอวดผลจงอาจจะท าโดยการสมภาษณ การสอบขอเขยนสน ๆ หรอพจารณาจากผลงานทผเรยนเคยปฏบตมาแลวกไดส าหรบบทเร ยนทตอเนอง หรอกลมผเรยนซงครคนเดยวกนเคยไดสอนมา อาจไมตองมการวดและประเมนผลกอนเรยนกได ทงนเพราะวาครผสอนมขอมลของผเรยนอยแลว

2. การวดและประเมนผลความรในเนอหาบทเรยน การวดและประเมนผลความรความเขาใจใน เนอหาบทเรยน มจดประสงคทส าคญ กคอ เพอใหผเรยนไดตรวจสอบความรความเขาใจในเนอหาสวนตาง ๆ ทรบจากการเรยนการสอนไปวา มอยเพยงพอทจะใชแกปญหาตาง ๆ ได หรอไมเพยงใด ฉ ะนนคะแนนจาก การวดและประเมนผลความรความเขาใจในบทเรยนตาง ๆ จงเปนเครองมอทส าคญในการวนจฉยการจดการเรยนการสอนซงจะ ไมเกยวของกบ การประเมนผลสมฤทธทางการเรยน แตอยางใด เพราะกจกรร มดงกลาวอยในชวงขนพยายามของกระบวนการเรยนรเทานน

Lesson

ปรบพนฐาน ความร/ทกษะ

เตมเตม ความร/ทกษะ

A B Pre-Test Pro-Test

1. กอนเรยน 2. ขณะเรยน 3. หลงเรยน

no

yes

no

no

yes

131

เครองมอทใชในการวดและประเมนผลความรความเขาใจ ของผเรยนในแตละบทเรยน สวนใหญจะเปนแบบฝกหด ซงออกขอสอบวดตามเนอหาตาง ๆ ทเพงจะศกษาจบลงไป ขอมลจากการวดและประเมนผลความรความเขาใจในเนอหาบทเรยน น ยงเปนประโยชนอยางยงตอครในการวนจฉยกระบวนการจดการเรยนการสอนดวยวา ผเรยนรบรเน อหาไดมากนอยแคไหน หรอมปญหาในการรบรเนอหาตรงสวนไหนอยางไร เพอทจะปรบปรงการเรยนการสอนในครงตอ ๆ ไปใหดขน 3. การวดและประเมนผลความกาวหนาในการเรยน การวดและประเมนผลความกาวหนาในการเรยน มจดประสงคเพอ ตรวจสอบการเรยน รของผเรยนตามวตถประสงคการสอนทไดจดเตรยมไววาผเรยนแตละคนบรรลผลมากนอยแคไหน การวดและประเมนความกาวหนาในการเรยน จงตองกระท าท นทหลงจากสนสดบทเรยนนน แลว ซงอาจใชเวลาวดผลในชวงเวลาสน ๆ ประมาณ 10-15 นาท เครองมอทส าคญในการวดและประเมนผลความกาวหนาในการเรยน กคอ แบบทดสอบซงออกขอสอบตามวตถประสงคของบทเรยน ผลจากการวดและประเมนผลจะอยในรปผานกบไมผานกลาวคอ ผเรยนทเรยนรครบทกวตถประสงคการสอนของบทเรยนนน กจะสามารถเรยนตอในบทเรยนตอไปได สวนผ เรยนทยงไมบรรลผลตามวตถประสงคทก าหนดไว กอาจตองเรยนซ าในบทเรยนเดมเฉพาะในสวนทยงไมผานหรอท ากจกรรมซอมเสรมเพอใหเกดการเรยนรครบถวนตามวตถประสงคของบทเรยนนน ๆ กอนทจะผานไปยงบทเรยนตอไป

7. สรปบทเรยน

แผนบทเรยน เ ปนบนทกของครผสอนทรวบรวมขอมลตาง ๆ ในการจดการเรยนการสอนส าหรบแตละบทเรยน โดยมสวนประกอบทส าคญ ๆ คอ วตถประสงคการสอน เนอหาวชา วธการจดการเรยนการสอน สอการเรยนการสอน และวธการวดและประเมนผล นอกจากนอาจมการจดแบงเวลาในการจดกจกรรมการเรยนการสอนรวมอยดวย ในการจดเตรยมแผนบทเรยนนน สวนทเกยว ของกบวตถประสงคการสอน ครผสอน จะตองพจารณา (1) จดล าดบทของวตถประสงคใหม (2) พจารณาพฤตกรรมผเรยนตามวตถประสงคและ (3) ประเมนคาความส าคญของวตถประสงค เพอเนนการเรยนการสอนทมประสทธภาพยงขน ส าหรบในสวนทเปนเนอหาวชา ครผสอนจะตองศกษาขอมลจากแหลงตาง ๆ แลวพจ ารณาดวาเนอหาอะไรเปนสวนทผเรยนจะตองร ควรร หรอนาจะร เพอ ทจะจดสรรเวลา ในการสอน เนอหาตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม เนอหาทระบไวในแผนบทเรยนควรทจะเขยนก าหนดไวเฉพาะ Concept ทส าคญ และอาจใชภาพแทนค าเขยนกจะชวยใหการทบทวนเนอหาเปนไปไดสะดวกและรวดเรวขน

132

ในสวนทเกยวกบสอครผสอนจะตองระบใหชดวา จะใชสออะไร ส าหรบวตถประสงคและเนอหาวชาสวนไหน ซงจะเกยวของอยกบวธการจดการเรยนการสอนของครดวยวา ครจะด าเนนการสอนดวยรปแบบหรอวธใดจงจะเหมาะสมเพอสงผลใหผเรยนเรยนรไดมากทสด สวนการวดและประเมนผลการเรยนการสอน ในแตละบทเรยน อาจมการวดและประเมนผลกอนเรยน ขณะทก า ลงเรยนและหลงจากจบบทเรยนแตละบทแลว โดยในแผนบทเรยนครผสอนจะตองเตรยมเครองมอวดผลหรอแบบฟอรมทใชในการประเมนผลรวมดวย กจะท าใหแผนบทเรยนพรอมสมบรณทจะน าไปใชในการเรยนการสอนไดทนท

8. ค าถามทายบท

1. องคประกอบทส าคญ ๆ ของแผนบทเรยน (หรอแผนการสอน ) มอะไรบาง จงบอกชอและอธบายความจ าเปนทจะตองมองคประกอบเหลานน 2. แผนบทเรยนภาคทฤษฎ การประลองและแผนบทเรยนภาคปฏบต มสวนท เหมอนกนหรอแตกตางกนตรงสวนไหนอยางไร จงอธบายเปนประเดน ๆ 3. แผนบทเรยนซงมองคประกอบและรายละเอยดมาก ๆ จะท าใหการจดการเรยนการสอนอยางมประสทธภาพเปนไป ไดยาก ทานเหนดวยหรอไมอยางไร จงอธบายพรอมกบยกเหตผลประกอบ

9. เอกสารอางอง

1. สราษฎร พรมจนทร, การวดผลการศกษา, กรงเทพ ฯ ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2530. 2. มงคล อาทภาณ , "การสรางใบเนอหา " (Information Sheet) เอกสารประกอบการสมมนานกพฒนาชดวสดการสอน เรอง สอการเรยนการสอน ณ ส านกพฒนาเทคนคศกษา สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, มค.- เมย. 2529. 3. สชาต ศรสขไพบลย , การสอนทกษะปฏบต , กรงเทพ ฯ ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2526. 4. พสฐ เมธาภทร และธระพล เมธกล, ยทธวธในการสอนวชาเทคนค , กรงเทพมหานคร;สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2529. 5. Davies, I.K. Instructional Techinque, New York; McGraw-Hill Inc, 1981. 6. Nölker, H. and Schoenfedt, E. Vocational Training, Würlt; Expert Verlag, 1980.

133

บทท 14

การใชและประเมนผล

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. ความจ าเปนในการทดลองใชและ

ประเมนผลหลกสตรรายวชา

หลกสตรรายวชาทพฒนาขน แมวาจะไดจดท าอยางเปนระบบดวยความรอบคอบแลวกตามแตทวาสงทไดมา เปนแตเพยงเอกสารและอปกรณเทานน สงทจะท าใหเกดความมนใจไดวา หลกสตรรายวชาทพฒนาขนมาเพยบพรอมสมบรณและใชไดจรง กคอ การทดลองใชและประเมนผลสงตาง ๆ ทเกยวของด ซงนอกเหนอจะท าใหไดขอมลแสดงผลแลวยงจะใชประโยชนในการปรบปรง หลกสตรรายวชาใหสมบรณยงขนอกดวย

รปท 14-1 กระบวนการในการน าหลกสตรรายวชาไปทดลองใช 2. สงตาง ๆ ทเกยวของกบการน า

หลกสตรรายวชาไปทดลองใช

การทดลองใชหลกสตรรายวชานน แททจรงกคอ การน าหลกสตรไปใชสอนกบผเรยนทเปน กลมตวอยาง อาจเปนเพยง กลมหนงหรอหลายกลม เพอศกษาวเคราะหผลและความเปนไปไดในการทจะใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขนในวงกวางตอไป

หลกสตรรายวชา

ผลจาก การเรยนการสอน

การจดกจกรรม การเรยนการสอน

รายวชา ทท าการพฒนา

Output Input Process

Feedback

ในการน าหลกสตรรายวชาทพฒนาขนไปทดลองใช มสงตาง ๆ ทเกยวของควรจะพจารณา เตรยมการหรอด าเนนการควบคกนไป ดงน 1. ผเรยน ตวผเรยนทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนาขน จะตองตรวจสอบคณสมบตตาง ๆ เชน ความร/ทกษะพนฐาน ลกษณะสวนบคคล (ถาจ าเปน) เปนตน ใหสอดคลองตามความตองการทก าหนดไวเปนพนฐานของผทจะเขามาเรยนในหลกสตรรายวชานน 2. ผสอน ในขนตนส าหรบการทดลองใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขน ครผพฒนาควรจะเปนผด าเนน การจดการเรยนการสอนเอง หรอถาจะใหครคนอนเปนผสอนกจะตองมการชแจงท าความเข าใจในรายละเอยดถงวตถประสงคการสอน เนอหาวชา สอการเรยนการสอน วธจดการเรยนการสอนและการวดประเมนผลใหชดเจนเสยกอน ส าหรบผสอนในรายวชาอนทเกยวของกบหลกสตรรายวชาทจะทดลองนน โดยเฉพาะอยาง ยงรายวชาซงเรยนในภาคเรยนเดยวกน กจะตองมการปรกษาหารอกนถงการจดการเรยนการสอนในสวนทเกยวของใหสอดคลองกน 3. วสด/อปกรณ ในการจดการเรยนการสอนขนทดลอง ผสอนจะตองจดเตรยมเครองมอวสดอปกรณตาง ๆส าหรบแตละบทเรยนใหพรอมสมบรณ ทจะใหการจดการเรย นการสอนเปนไปตามแผนบทเรยนทจดสรางไวใหมากทสด 4. เครองมอเกบรวบรวมขอมล เพอใหการเกบรวบรวมขอมลเปนไปอยางมระบบ สามารถน าขอมลมาศกษาวเคราะหแปลผลไดงาย กอนท าการทดลอง ผสอนควรจดเตรยมเครองมอเกบรวมรวมและ วธการบนทกขอมลเอาไวกอนลวงหนา ทงนอาจปรกษากบ ผเชยวชาญเรองงานวจยดวยก ได เพอท จะท าใหการเกบ รวบรวมขอมล การวเคราะห และแปลผลขอมล เปนไปอยางมประสทธภาพมากขน 3. กจกรรมในการทดลองใช

และประเมนผล

เมอไดจดสรางเอกสาร เครองมออปกรณ และวางแผนการจดการเรยนการสอน รวมถงการวดและประเมนผลเสรจเรยบรอยแลว กควรทจะศกษาทบทวนรายละเอยดในสวนตาง ๆ อกครงหนง เมอเหนวาทกสงอยางพรอมแลวกเรมท าการทดลอง โดย

135

1. ตรวจสอบพนความร/ทกษะผเรยนกอนเรยน การตรวจสอบพนความร/ทกษะผเรยน มจดประสงคเพอ (1) พจารณาดวาผเรยนทเปนกลมตวอยางแตละคนนน มพนความร/ทกษะตรงหรอสอดคลองตามความตองการของหลกสตรรายวชาททดลองหรอไม และ (2) ถาม ๆ อยในระดบใด หรอถาหากมไมเพยงพอควรทจะตองม การปรบพนความร/ทกษะอะไรอยางไร จงจะเขาเรยนในหลกสตรรายวชาดงกลาวได

รปท 14-2 การตรวจสอบพนฐานความร/ทกษะ กอนเรยนในรายวชา 2. ตรวจสอบความรความเขาใจในเนอหาวชาขณะสอน ตามขนตอนของกระบวนการเรยนร รปแบบ MIAP ผเรยนจะเกดการเรยนรไดกตอเมอเขามความตองการ มความสนใจ อยากรอยากเหน ฉะนนการสอนจะตองเรมจากการสรางความสนใจ (Motivation) แกผเรยนในขนแรก จากนนจงใหเนอหา (Information) ทถกตองสมบรณอยางเพยงพอ เพอสรางความรความเขาใจในตวผเรยนเอง จะตองเปดโอกาสใหผเรยนไดทดลองใช (Application) เนอหาเรองราวทไดรบมา และมการตรวจสอบ (Progress) ในทายทสดวาเนอหาตาง ๆ ทไดรบมานนเมอน าไปใชแลว ใชไดมากนอยแคไหนหรอถกผดอยางไร ดงนน กจกรรมในการตรวจสอบความรความเขาใจในชวงน จะตองมแบบฝกหดใหผเรยน ไดฝกหดท า ฝกปฏบตโดยใชเนอหาทไดเรยนมาในชวงนน ๆ ผสอนจะตองเกบขอมลการท าแบบฝกหด เอาไวเพอใชแปลความถงประสทธภาพของการจดการเรยนการสอน โดยเฉพาะในการใหเนอหาวชา (Information) วามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด ดรปท 14-3 ประกอบ

รายวชาท พฒนา

การจดกจกรรม ซอมเสรม

Students’ Entry Behavior

Pre-Test Yes

No

กลมตวอยาง

136

รปท 14-3 การเกบขอมลเพอหาประสทธภาพในกระบวนการเรยนการสอน

3. ตรวจสอบความกาวหนาในการเรยนของผเรยน เพอใหเกดความมนใจไดวา การจดการเรยนส าหรบแตละ Job หรอ Topic ของรายวชานน สงผลใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคการสอนจรง ดงนน เมอจบการจดการเรยนการสอนในแตละ Job หรอ Topic แลว จะตองใชแบบทดสอบวดผลโดยทนท จากนนจงว เคราะหผลดวาผเรยนแตละคนมความกาวหนาในการเรยนแคไหนเพยงใด โดยพจารณาเทยบผลการเรยนรกบวตถประสงคการสอนของ Job หรอ Topic นน ๆ

รปท 14-4 การเกบขอมลเพอวเคราะหความกาวหนาในการเรยนของผเรยน

หลกสตรรายวชา A

บทเรยนท 10 137

ขอมลการท า แบบฝกหดท 2

ขอมลการท า แบบฝกหดท 1

P2 A2

I2 M2

P1 A1

I1 M1

ผลการท าแบบทดสอบ หลงบทเรยน B

ผลการท าแบบทดสอบ หลงบทเรยน A

Topic N

Topic B

Topic A Test B Test A

Yes Yes

No No

4. ตรวจสอบผลสมฤทธในการเรยนของผเรยน ขอมลจากการตรวจสอบความกาวหนาในการเรยนของผเรยน อาจน ามาคดเปนคาเฉลยผลการเรยนร ในรายวชาทพฒนาขนกได หากแตจะพจารณาผลลพธโดยรวม กจะตอง วดผลสมฤทธในการเรยนทงรายวชาทพฒนาขน ซงสามารถท าไดโดยใช Final Test หรอ Achievement Test วดผล กจะไดขอมลอยางแนชดวาผเรยนแตละคนมผลสมฤทธในการเรยนแคไหน ควรทจะผานหลกสตรรายวชานนหรอไม ผทผานหรอไมผานไดมผลการเรยนอยางไร

รปท 14-5 การเกบขอมลเพอหาผลสมฤทธในการเรยนของผเรยน 5. ตรวจสอบทศนะของผเรยนตอการจดการเรยนการสอน การตรวจสอบทศนะหรอความคดเหนของผเรยนตอการจดการเรยนการสอน มจดประสงคเพอการปรบปรงกระบวนการจดการเรยนการสอนใหเอออ านวยตอการเรยนรของผเรยน โดยอาจใชแบบสอบถามซงถามเกยวกบความคดเหนตอการจดการเรยนการสอน หรอขอมลบางสวนอาจใชวธการสงเกตการณขณะ การเรยนการสอนด าเนนการอย กได การเกบขอมลจะกระท าในชวงเรมตนรายวชาใหม ๆ ครงหนง กลาง ๆ Course ครงหนง และเมอสนสด Course แลวอกครงหนง เพอทจะน าขอมลในสาระตาง ๆ มาเปรยบเทยบกนวามแนวโนมเปนอยางไร 4. การประเมนผลการทดลองใช

หลกสตรรายวชา

คณภาพของหลกสตร จะพจารณาทการน า ผลไปใช ใหเกดประโยชน ในการท างานหรอการศกษาตอ อาจจะเปนผลโดยตรง โดยออม หรอเปนสวนชวยเอออ านวยในบางกจกรรม ส าหรบการทดลองใชเพอประเมนหลกสตรรายวชาซงเปนสวนหนงของหลกสตรนน เปนการวเคราะหผลการเรยนรของผเรยนตามวตถประสงคการสอนของ Job หรอ Topic ตาง ๆ อกทงศกษาความพรอมสมบรณและเปนไปไดในการน าหลกสตรรายวชานนไปใชจรงชนเรยน

138

ขอมลผลสมฤทธ ทางการเรยน

รายวชาท พฒนา

Students’ Entry Behavior

Final-Test Yes

No

Students’ Exit Behavior

Qualified Students

Unqualified Students

ดวยเหตน ขอสรปของการประเมนผลจากกจกรรมตาง ๆ ในชวงการทดลองใชหลกสตรรายวชากบกลมตวอยาง มประเดนตาง ๆ ทควรจะสรปผล ดงน 1. ผลจากการตรวจสอบพนความร/ทกษะกอนเรยน ขอมลจากการตรวจสอบพนความร/ทกษะของผเรยนกอนเรยน จะบอกไดวา › โดยเฉลยแลวผเรยนมความร/ทกษะ ในเรองใด และขาดความร/ทกษะใน เรองใดบาง เปนปรมาณหรอจ านวนรอยละเทาไร ในแตละกรณ › ควรจะเพมเนอหาความร/ทกษะในเรองราวใดบาง ในกรณทมสมรรถภาพ พนฐานไมเพยงพอทจะศกษาบทเรยนในหลกสตรรายวชาทพฒนาขน 2. ผลจากการตรวจสอบความรความเขาใจในเนอหาวชา ขอมลจากการตรวจสอบความรความเขาใจในเนอหาวชาจากแบบฝกหด ในระหวางการจดการเรยนการสอน จะบอกไดวา › เนอหาวชาตรงสวนไหนบางทผเรยนไมเขาใจ หรอเขาใจไมถกตอง › เนอหาวชาตามวตถประสงคการสอนทใหมปรมาณเพยงพอหรอไม › ควรจะใหเนอหาในสวนทผเรยนขาดความรความเขาใจไดอยางไร › ในทายทสด การจดการเรยนการสอนทไดด าเนนการไปในครงแรก โดยเฉลยมประสทธภาพรอยละเทาไร 3. ผลจากการตรวจสอบความกาวหนาในการเรยน ขอมลจากการตรวจสอบความกาวหนาในการเรยนของผเรยนเมอสนสดการเรยนการสอน แตละ Job หรอแตละ Topic แลว จะบอกไดวา › มผเรยนรอยละเทาไรทเรยนรบรรลผลตามเกณฑของวตถประสงคทวางเอาไว

› ผเรยนทไมผานเกณฑมปรมาณมากนอยเทาไรและไมผานวตถประสงคขอไหน › เมอน าผลมาพจารณารวมกน คาเฉลยความกาวหนาในการเรยนของผเรยน ทงรายวชาเปนอยางไร

4. ผลจากผลการตรวจสอบผลสมฤทธในการเรยน ขอมลจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธในการเรยนหลงจากศกษาจบหลกสตรรายวชาททดลองใชแลว จะบอกไดวา

› โดยเฉลยแลวผเรยนมผลสมฤทธในการเรยนรายวชาทพฒนารอยละเทาไร อยใน เกณฑสงหรอต า › จากการตรวจสอบมปรมาณหรอจ านวนผเรยนเทาไร สามารถผานรายวชานนไป ไดและมจ านวนเทาไรควรศกษาซ าใหมอกครงหนง

139

5. ผลจากผลการตรวจสอบทศนะของผเรยน ขอมลจาก การตรวจสอบทศนะของผเร ยนทเรยนในหลกสตรรายวชา ทพฒนาและน าไปทดลองใชนนจะบอกไดวา › ตวผเรยนมความรสกอยางไรตอการจดการเรยนการสอน ในเชงทเหนดวยหรอ ไมเหนดวยอยางไร

› การจดการเรยนการสอน มจดใดบางทผเรยนเหนวาไมสมบรณ มจดบกพรอง เชน สอนไมเขาใจ เครองมออปกรณไมสมบรณ หรอระยะเวลาในการเรยนไม เหมาะสม เปนตน

5. สรปบทเรยน

หลกสตรรายวชาทไดพฒนาขน กอนทจะน าใช จรงในช นเรยนทวไป จะตองมการศกษาทบทวนปรบปรงแกไขใหสมบรณ จากนนจงน าไปทดลองใช กบผเรยนกลมตวอยาง โดยในขนตนครผพฒนาอาจเปนผด าเนนการเรยนการสอนดวยตนเอง แตหากจะใหครคนอนสอนกควรทจะปรกษาท าความเขาใจขนตอนและวธการใหเขาใจกนดเสยกอน เพอใหการทดลองใชหลกสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ ครผสอนจะตองวางแผนการสอน และจดเตรยมสงตาง ๆ ทเกยวของ กลาวคอ ผเรยนกลมตวอยางจะตองเหมาะสมกบ คณลกษณะทก าหนดไวในหลกสตรรายวชา วสด/เครองมอทจ าเปนตองใช จะตองจดเตรยมไวใหสมบรณ อกทงเครองมอเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ จะตองอยในลกษณะทพรอมจะใชไดทนท การทดลองใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขน มกจกรรมหลกทส าคญดงน (1) การตรวจสอบพนความร /ทกษะผเรยนกอน เขาเรยน (2) การตรวจสอบความรความเขา ใจในเนอหาวชาขณะด าเนนการสอน (3) การตรวจสอบความกาวหนาในการเรยนของผเรยน (4) การตรวจสอบผลสมฤทธในการเรยน และ (5) การตรวจสอบทศนะของผเรยนตอการจดการเรยนการสอน ทงน ขอสรปตาง ๆ จากการท ากจกรรมดงกลาวขางตน กเปนแตเพยงผลจากการท ดลองใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขน วา (1) มปญหาอะไรบางในการจดการเรยนการสอน (2) ผเรยนมผลการเรยนรบรรลวตถประสงคมากนอยแคไหน มผลสมฤทธและทศนะตอการจดการเรยนการสอนอยางไรบาง และ (3) หลกสตรทพฒนาขนมความสมบรณและมความเปนไปไดในการน าไปใชจรงในวงกวางมากนอยเพยงใด

140

6. ค าถามทายบท

1. การทดลองใชหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขนมเหตผลของความจ าเปนอยางไรบาง 2. ปจจยส าคญทเกยวของกบการทดลองใชหลกสตรรายวชาทพฒนาขนมอะไรบาง และใน แตละปจจยมความจ าเปนตองพจารณาอยางไร 3. กจกรรมส าคญ ๆ ทครผสอนจะตองกระท าในการน าหลกสตรรายวชาทพฒนาขนไปใชม อะไรบาง จงอธบายในรายละเอยดแยกเปนประเดน ๆ 4. ผลจากการทดลองใชหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขน สามารถจะตความถงคณภาพของ หลกสตรรายวชาได อยางไรบาง

7. เอกสารอางอง

1. สราษฎร พรมจนทร, การวดผลการศกษา, กรงเทพ ฯ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2530. 2. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York ; Nichols Publishing Inc., 1981.

141

บทท 15

ขนตอนและวธการ

เรยบเรยงโดย : ผศ.ดร.สราษฎร พรมจนทร คณะครศาสตรอตสาหกรรม มจพ.

1. การวางแผนเพอพฒนา

หลกสตรรายวชา

สงทจะขาดเสยไมไดในการท างานอยางเปนระบบ สามารถทจะตรวจสอบความกาวหนาขอผดพลาด และอปสรรคตาง ๆ ในการท างาน กคอ แผนการด าเนนงาน การก าหนดแผนทเหมาะสมโดยค านงถงขอจ ากดและความเปนไปได จะชวยใหผพฒนาทราบถงทศทา ง เวลา และแหลงขอมลสนบสนนทชดเจน ซงจะชวยใหการท างานมโอกาสบรรลผลตามเจตนารมณเพมมากขน การท างานแทบจะทกอยางตองอาศยปจจยพนฐานทส าคญและจ าเปน กลาวคอ จะตองเรมดวย (1) บคลากรทเกยวของ ซงในการพฒนาหลกสตรรายวชา ครผพ ฒนากจะตองพจารณาดวานอกจาก ผพฒนา แลว ยงจะตองเกยวของกบใครอกบาง ในอนทจะท าใหไดขอมลหรอไดรบการสนบสนนในดานอนทเ กยวของ เชน ผเชยวชาญทางดานวชาการ ผท างานในสถานประกอบการ ศษยเกาทท างานตรงกบความตองการ ครผสอนในรายวชาขางเคยง เปนตน (2) สถานท แมวาจะมความจ าเปนรองลงมา แตกมความส าคญทจะเอออ านวยใหการท างานมประสทธภาพมากหรอนอยเชนกน นอกเหนอจากสถานททจะใชในการท างานวเคราะหขอมลแลว ยงจะตองพจารณาถงสถานททจะท าการเกบขอมลอกดวย เชน สถานประกอบการ โรงงาน หองสมด เปนตน (3) วสดอปกรณ เปนสงทตองการและมความจ าเปนอยางยงทจะตองม วสดอปกรณนอกเสยจากจะเปนพวกเครอ งมอในการจดท าเอกสารแลว ยงจะตองค านงถงเครองมอและอปกรณทางโสตทศนปกรณทจะชวยอ านวยความสะดวกในการเกบขอมลดวย (4) งบประมาณ นบวาเปนสงจ าเปนทสดประการหนง การท างานแทบทกอยางจะตองอาศยงบประมาณเปนสงสนบสนน

พฒนาหลกสตรรายวชา

ฉะนน ในการวางแผนด าเนนการพฒนาหลกสตรรายวชา กจะตองพจารณาถงปจจยในเรองงบประมาณดวยวา จะตองใชมากนอยแคไหน ม หนทางใดบางทจะขอ งบประมาณสนบสนน หรอมทางใดบางทจะประหยดท าใหคาใชจายลดนอยลง และ (5) เวลาทจะตองใชในการท างาน ซงจะรวมตงแตเวลาในการเตรยมการการด าเ นนการ การทดลองใช การประเมนผล และการปรบปรงแกไขหลกสตรรายวชา การพจารณาเวลาทเหมาะสมจะท าใหการด าเนนงานสเปาหมายรวดเรวขน ซงกหมายถงจะชวยลดคาใชจายในการท างานลงไดดวย จงอาจกลาวไดวา ปจจยพนฐานทจะตองค านงถงในการวางแผนพฒนา หลกสตรรายวชากคอ (1) บคลากร (2) สถานท (3) วสดอปกรณ (4) งบประมาณ และ (5) เวลาทจะตองใชในการด าเนนงานใหส าเรจตามเปาประสงค

รปท 15-1 ปจจยพนฐานทตองพจารณาในการพฒนาหลกสตรรายวชา 2. การสรางแผนด าเนนงาน

(Gantt chart)

แผนการด าเนนงาน เปนเครองมอทจะชวยบอก กจกรรมตาง ๆ ทผพฒนาหลกสตรรายวชาจะตองกระท าอยางเปนขนตอน และตอเนอง ซงจะมประโยชน ในการช วยใหการท างานตรงเวลาตามทไดก าหนดไว การสราง แผนการด าเนนงาน ไมมกฎเกณฑตายตววาจะตองมรายละเอยดลกซงแคไหน ขนอยกบผสราง วาตองการบรรจ กจกรรมในรายละเอยด เทาไร จงจะชวยใหการท างานงายและสะดวกขน โดยสวนใหญสงทจะขาดเสยมไดในแผนการด าเนนงาน กคอ ชวงเวลาและกจกรรม ทกระท าในชวงเวลานน

ปจจยในการพฒนา หลกสตรรายวชา

ผเกยวของ

สถานทด าเนนการ

วสดอปกรณ

งบประมาณ

เวลาด าเนนการ สงอ านวยความสะดวก

143

ตวอยาง แผนการด าเนนงาน ในการพฒนาหลกสตรรายวชา ซงประกอบดวยการเตรยมการและการด าเนนการในชวงท 1 การทดลองใช การประเมนผลและการปรบปรงแกไขในชวงท 2

แผนการด าเนนงาน (ชวงท 1)

กจกรรม May Jun Jul Aug Sep Oct

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1. รวบรวมเอกสารทเกยวของ 2. สรางฟอรมวเคราะหขอมล 3. วเคราะหงาน ความสามารถ ความร/ทกษะ

4. ตดตอเกบรวบรวมขอมล 5. ตรวจสอบตดตามขอมล 6. วเคราะห Related Program 7. เขยนวตถประสงคการสอน 8. วเคราะหเพอจดบทเรยน 9. สรางแผนบทเรยน 10. สรางเครองมอวดผลและ เกบรวบรวมขอมล

11. ศกษาทบทวนความเรยบรอย

12. ฯลฯ

144

แผนการด าเนนงาน (ชวงท 2)

กจกรรม Oct Nov Dec Jan Feb Mar

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

1. ชแจง เตรยมกลมทดลอง 2. ทดลองใชบทเรยนตาง ๆ 3. เกบขอมล, ประเมนผล 4. สรปผลและปรบปรงแกไข

3. แบบฟอรมตาง ๆ

ในการวเคราะหขอมล

ในการพฒนาหลกสตรรายวชา มขอมลหลายอยางทจะตองเกบรวบรวม และกมขอมลหลาย อยางทจะตองวเคราะหเพอใหไดรายละเอยด ดงนน จงจ าเปนทจะตองสรางแบบฟอรมตาง ๆ ขนมาเพอใชจดเกบขอมลดงกลาวขางตน ใหเปนระเบยบและงายตอการวเคราะห รปแบบโครงสรางของ แบบฟอรมส าหรบเกบ และวเคราะหขอมล ทงน ขนอยกบวาผพฒนาตองการจะบรรจเนอหาอะไรลงไปบาง อยางไรกด แบบฟอรมโดยทว ๆ ไปส าหรบการพฒนาหลกสตรรายวชา อาจสรางในรปแบบดงน

145

แบบฟอรมส าหรบการพฒนา หลกสตรรายวชา

รหส ชอแบบฟอรม ทใชงาน L-1 รายการเอกสารอางอง ใชบนทกชอของเอกสารตาง ๆ ทใชอางอง รวมถงแหลงทจะ

คนหาเอกสารนน J-1 เอกสารรายการงาน ใชบนทกชองานและแหลงขอมลทไดมาซงชองานทเกยวของ

กบหลกสตรรายวชานน ๆ J-2 เอกสารวเคราะหและ

ประเมน Task ใชวเคราะหความสามารถ (Task) ของงานยอย (Job) ตาง ๆ รวมถงแหลงขอมลและความส าคญของ Task เหลานน

J-3 เอกสารวเคราะหรายละเอยด Task

ใชในการวเคราะหระบ Knowledge/Skills ความจ าเปนจะตองบรรจไว รวมถงระดบของ Knowledge/Skills เหลานน

T-1 เอกสารวเคราะหและประเมน Topic

ใชบนทกชอของหวขอเรอง (Topic) จากแหลงขอมลตาง ๆ รวมถงการประเมนคณคาของ Topic เหลานน

T-2 เอกสารวเคราะหรายละเอยดหวขอเรอง

ใชในการวเคราะหหวขอหลก Knowledge และระดบของ Knowledge ในแตละหวขอหลก (Main Element)

R-1 ตารางวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน

ใชในการวเคราะหรายละเอยดขอมลในรายวชาทพฒนากบรายวชาอนทเกยวของสมพนธกน

O-1 ตารางรายการวตถประสงคการสอน

ใชในการเขยนวตถประสงคการสอน และระบระดบของวตถประสงคในแตละ Job หรอ Topic

P-1 ตารางวเคราะห โครงการสอน

ใชในการวเคราะห โดยแบงวตถประสงคการสอนออกเปนเรองราวทจะสอนในแตละสปดาหตลอดทงภาคเรยน

146

L-1 รายการเอกสารอางอง หนาท :

รายวชา :…………………………………………………………………………………..

ล าดบท ชอเอกสาร แหลงขอมล

A B C D แหลงขอมล :

A. ________________________________________________ B. ________________________________________________ C. ________________________________________________ D. ________________________________________________

147

J-1 เอกสารรายการงาน หนาท :

รายวชา :…………………………………………………………………………………..

ล าดบท ชองาน แหลงขอมล หมายเหต

A B C D E

แหลงขอมล :

A. ________________________________________________ B. ________________________________________________ C. ________________________________________________ D. ________________________________________________ E. ________________________________________________

148

J-2 เอกสารวเคราะหและประเมน TASK หนาท : รายวชา :………………………………………………………………………………….. งาน :…………………………………………………………………………………..

ล าดบท Task ทใชในการท างาน แหลงขอมล คณคา

หมายเหต A B C D E I F D

แหลงขอมล A: ถามผทปฏบตงาน การประเมน TASK B: สงเกตการท างาน I : ความส าคญตองาน C: จากประสบการณ F: ความถในการใชงาน D: จ าลองการท างาน D: ความยากในการเรยน E: จากแบบสอบถาม X: ตดออก

149

J-3 เอกสารวเคราะหรายละเอยด TASK หนาท : รายวชา :………………………………………………………………………………….. งาน :…………………………………………………………………………………..

ท Task Knowledge TK Skills TS NS Related to R A T I C A

หมายเหต TK: Type of Knowledge TS: Type of Skills R : Recalled Knowledge I : Imitation A : Applied Knowledge C : Control T : Transferred Knowledge A : Automatism

150

T-1 เอกสารวเคราะหและประเมน TOPIC หนาท : รายวชา :…………………………………………………………………………………..

ล าดบท หวขอเรอง (Topic) แหลงขอมล คณคา

หมายเหต A B C D 1 2 3

แหลงขอมล A: ค าอธบายรายวชา การประเมน TASK B: เอกสารทเกยวของ 1: สงเสรมการคดแกปญหา C: สอบถามผเชยวชาญ 2: สงเสรมการเรยนรทกษะ D: จากประสบการณ 3: เสรมสรางลกษณะกจนสย

151

T-2 เอกสารวเคราะหรายละเอยดหวขอเรอง หนาท : รายวชา :………………………………………………………………………………….. หวขอเรอง :…………………………………………………………………………………..

ท หวขอหลก แหลงขอมล Knowledge TK หมายเหต A B C D R A T

แหลงขอมล TK: Type of Knowledge TK: Type of Knowledge R : Recalled Knowledge R : Recalled Knowledge A : Applied Knowledge A : Applied Knowledge T : Transferred Knowledge T : Transferred Knowledge

152

R-1 ตารางวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน หนาท : รายวชา :…………………………………………………………………………………..

Course Job/Topic Knowledge Skills ขอมล บนทก A B C

หมายเหต แหลงขอมลจาก A : จากครผสอน B : จากผเรยน C : จากเอกสารตาง ๆ

153

O-1 ตารางรายการวตถประสงคการสอน หนาท : รายวชา :………………………………………………………………………………….. งาน/เรอง :…………………………………………………………………………………..

ท วตถประสงคการสอน LS PS หมายเหต R A T I C A

หมายเหต LS: Intellectual Skill PS: Physical Skills R : Recalled Knowledge I : Imitation A : Applied Knowledge C : Control T : Transferred Knowledge A : Automatism

154

P-1 ตารางวเคราะหโครงการสอน หนาท : รายวชา :………………………………………………………………………………….. งาน/เรอง :………………………………………………………………………………….. สปดาห

ท งานหรอหวขอเรอง/วตถประสงคการสอน LS PS เวลา (นาท) R A T I C A

หมายเหต LS: Intellectual Skill PS: Physical Skills R : Recalled Knowledge I : Imitation A : Applied Knowledge C : Control T : Transferred Knowledge A : Automatism

155

4. การรวบรวมและการวเคราะหขอมล

ในการพฒนาหลกสตรรายวชา มขอมลหลายอยางทผพฒนาจะตองรวบรวมและวเคราะห เชน รายการหวขอ (Topic) หรอ งานยอย (Job) ตาง ๆ ทเกยวของกบหลกสตรรายวชาทเลอกพฒนา หรอแมแตการวเคราะหขอมลทละเอยดลงไป เปนตนวา Main Elements ของ Topic, Task ของ Job หรอ Knowledge/Skills ของ Task ตาง ๆ ซงจ าเปนอยางยงทจะตองอางองถงแหลงทมา ประเดนดงกลาวอาจมขอกงวลทวา การท างานในแตละขนตอน ไมวาจะเปนใ นการรวบรวมการวเคราะหขอมล จะท าไดลาชาเพราะขอมลมมาก และทส าคญกคอขอมลอยางเดยวกนอาจจะแตกตางกนเมอใชในสถานการณทตางกน ฉ ะนนวธการทผพฒนา หลกสตรรายวชาจะลดปญหาดงกลาวอาจท าไดโดย 1. ในการรวบรวมขอมล ใหใชประสบการณของ ผพฒนาเองซงเคยไดศกษา ไดท างานนน ๆมาแลว มาเขยนขอมลหรอวเคราะหขอมลในขนตนเสยกอน ซงควรจะใชเอกสาร หนงสอ ต ารา วารสาร สงพมพ หรอเอกสารอนใดทสามารถใหขอมลตามทตองการได เปนเครองมอในการรวบรวมหรอวเคราะหขอมลรวมดวย จากนนจง 2. น าขอมลทไดรวบรวมหรอวเคราะหแลว ไปปรกษาหารอถงความถกตองความสมบรณ กบผเชยวชาญหรอบคคลทเกยวของ โดยผพฒนาอาจนดแนะเพอชแจงราย ละเอยดตาง ๆ ใหไดทราบตอบขอซกถามตาง ๆ และขอคดเหนเพมเตม หรอ 3. ในกรณทตองดการท างานจรงประกอบดวย กน าขอมลทไดรวบรวมและวเคราะหมาแลวไปตรวจสอบกบการท างาน นนจรง ๆ หากผลปรากฏวาการท างานจรงเปนไปตามขอมลซงไดวเคราะหไว กแสดงวาขอมลนนใชได หากแตขอมลสวนใหญไมตรงหรอขาดตกบางสวนไปกสามารถจะเพมเตมขอมลสวนทขาดไปใหสมบรณกได

5. การสรางแผนบทเรยน

หลงจากเขยนวตถประสงคการสอน น ามาแยกเปนหมวดหม จดเรยงล าดบอยางเหมาะสม ส าหรบบทเรยนทจะสอนในแตละสปดาหแลว ขนตอไปกเปนการออกแบบสรางแผนบทเรยน “ท าไมถงตองมแผนบทเรยน ” ค าถามน เปนค าถามทหลายตอหลายคนสงสย เพราะ เดมแตกอนไมมแผนบทเรยนกยงจดการเรยนการสอนกนได แลวท าไมในการพฒนาหลกสตรรายวชานจะตองม ค าตอบ กคงเปนไปไดวา “การมแผนบทเรยนท าใหการสอนมหลกเกณฑมากขน ” หมายถง การจดการเรยนการสอนจะสงผลใหผเรยนเรยนรไดงายและรวดเรวขน ทเปนดงนกเพราะวา...

156

1. การมแผนบทเรยนในการเรยนการสอนท าใหครทราบวา จดหมายปลายทางหลงจากจบการเรยนการสอนแลว ผเรยนจะตองแสดงพฤตกรรมอะไร อยางไรไดบาง 2. ผสอนทราบวาจะตองใหเนอหาวชาหรอจดฝกทกษะอะไรแคไหนแกผเรยนบาง เขาจงจะมความรความสามารถเพยงพอตามวตถประสงคการสอน 3. ในแผนบทเรยนระบสอการเรยนการสอนทสอดคลองกบเนอหาวชาและวธ การสอน ซงไดจากการวเคราะหมาแลวเปนอยางด จงท าใหผเรยนเรยนรในสงตาง ๆ ไดงายและรวดเรวขน 4. ในแผนบทเรยนมแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงจะสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรดวยความเขาใจ ทงนจะโดยครเปนผชวย หรอผเรยนเปนผ เรยนเอง กขนอยกบวาวธใดจะเหมาะสมมากทสด 5. ในแผนบทเรยนมเครองมอวดและประเมนผลการเรยนของผเรยน ซงจะเปนเครองมอทจะใหขอมลยนยนไดวา การจดการเรยนการสอนสงผลใหผเรยนเกดการเรยนรไดมากนอยแคไหน มสงใดบางดอยแลวและอะไรบางทตองการปรบปรงแกไข จงจะเหนไดวาการสรางแผนบทเรยนใหดนน อาจท าไดไมงายนก ทงนกเพราะตองอาศยวสดอปกรณตาง ๆ มากมาย ซงเปนขอจ ากดทส าคญอยางยงในการออกแบบ อยางไรกด กอนการสรางแผนบทเรยน ผพฒนาหลกสตรราย วชาจะตองศกษาขอจ ากดตาง ๆ และความเปนไปไดทจะสรางแผนบทเรยนแลวน าไปใชไดจรง โดยไมท าให Concept ทจะใหแกผเรยนผดพลาดไป ซงอาจสรปวธการในการสรางแผนบทเรยนได ดงน 1. เรมตนดวยการอานพจารณาวตถประสงคการสอนอยางถถวนรอบคอบ ดวาพฤตกรรมผเรยนทวตถประสงคการสอนตองการมอะไรบาง วตถประสงคขอใดเกยวของกนบาง ควรจะเรมสอนจากวตถประสงคขอใดถงจะเหมาะสมมากทสด 2. พจารณาดวาถาจะใหผเรยนมพฤตกรรมตามวตถประสงคดงกลาวแลว ตวเขาจะตองมความรหรอมทกษะอะไรบาง การเรยนการสอน จะตองใหเนอหาวชาหรอฝกทกษะอะไรมากนอยแคไหนถงจะเพยงพอ 3. จะจดกจกรรมการเรยนการสอนอยางไร ถงจะใหผเรยนรบเนอหา หรอไดรบการฝกหดจนเกดเปนทกษะตดตวเขาไปได จะโดยครเปนผให รวมกนคด หรอใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง 4. เนอหาวชาตามวตถประสงคการสอน และการจดกจกรรมการเรยนการสอนดงกลาว นนผเรยนรบรไดงายหรอยากมากนอยแคไหน เนอหาเปนรปธรรมหรอนามธรรม จ าเปน เพยงใดทตองใชสอชวย และถาจ าเปนสอทใชควรจะมรปรางหนาตาอยางไร 5. เมอจบบทเรยนแลวจะวดผลการเรยนรของผเรยนโดยวธใ ดอยางไร จงจะสามารถบอกไดวาผเรยนบรรลผลตามเปาหมายทวางไวหรอไมเพยงใด

157

อยางไรกตาม สถานการณทเปนจรงในการจดการเรยนการสอนอาจเปลยนแปลงไปเนองจากสภาพแวดลอมตาง ๆ ในขณะนน การจดการเรยนการสอนจรงอาจผด ไปจากแผนบทเรยนโดยสนเชงเลยกเปนได แตถงกระนนการมแผนบทเรยนอยกอนแลวอยางนอยกเปนแนวทางหนงซงผสอนอาจใชเปนตวเปรยบเทยบในการจดการเรยนการสอนแบบอน ๆ หรอจะใช เปนขอมลเบอง ตนในการวเคราะหผลการด าเนนการ เพอน าผลไปทบทวนและพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนหวขอเรองหรองานดงกลาวนนใหสมบรณยงขนในครงตอไป

6. การประเมนผลหลกสตรรายวชา

การทจะบอกวาหลกสตรรายวชาทพฒนาขนใชไดหรอไมนน จ าเปนจะตองพจารณาถงปจจยหลายอ ยางประกอบกน ไมวาจะเปน การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การออกแบบบทเรยน การทดลองใช ฯลฯ ดงนนการประเมนผลหลกสตรรายวชาทพฒนาขน จงตองกระท าอยางระมดระวง อยางไรกด เมอพดถงการประเมนผลหลกสตรรายวชาแลว กมประเดนทส าคญควรทจะค านงถงดงน 1. ผเรยนในหลกสตรรายวชา เปนบคคลทมพนความรทกษะตามทตองการจรงหรอไม ทงนกเพราะวาพนฐานผเรยนมผลตอการเรยนรเนอหาและทกษะใหมดวย ดงนน กอนการคดเลอกผเรยนมาเปนกลมตวอยางในการทดลอง ควรมการตรวจสอบและ พจารณาผทผานเกณฑเทานน มาเปนกลมตวอยาง โดยควรจะมคนเกง ปานกลาง และออนคละกนไป 2. การจดการเรยนการสอนสงผลใหผเรยนเรยนรไดจรงมากนอยแคไหน เปนการเสยงอยางมากทจะบอกวาผเรยนเรยน ผานวชานแลว ทงทผเรยนน าไปใชประโยชนไมได ทงท หลายครงสภาพการจดการเรยนการสอนในวชาดงกลาวไมเอออ านวยใหผเรยนเรยนรไดเลย ฉ ะนนกอนการประเมนผลวาหลกสตรรายวชากอเกดประโยชนแกผเรยนไดมากนอยแคไหน จะตองพจารณาดวยวาการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพมากนอยเพยงใดดวย 3. ความมคณคาของหลกสตรรายวชา นอกจากจะเปนประโยชนโดยตรงตอผเรยนในการน า ไปใชประกอบอาชพแลว ยงจะ น าไปใชเปนพนฐานในการเรยนหลกสตรรายวชาอน ๆ ดวย ฉะนน นอกเหนอจากการประเมนผลจะตองพจารณาวาในระยะยาว ผเรยนเรยนรไปแลวน าไปใชป ระโยชนในการปฏบตงานไดจรงหรอไมแลว จะตองพจารณาดวยวา ระหวางทศกษาในสถานศกษาหลกสตรรายวชาทพฒนานนมคณคาตอการเรยนรายวชาอน ๆ มากนอยอยางไร

158

7. การปรบปรงคณภาพของ หลกสตรรายวชา

คณภาพของหลกสตรรายวชา พจารณาทประโยชนของหลกสตรรายวชานน ๆ วาใหคณแกผเรยนเปนประการใด หรออาจพดอกนยหนงไดวาเรยนไปแลว น าไปใชไดจรงตามจดประสงคหรอไม การพจารณาปรบปรงคณภาพทต าของหลกสตรรายวชาใหสงขนจงมประเดนทตองค านงถง ดงน 1. พจารณาทการออกแบบบทเรยน โดยวเคราะหดวาการ วางแผนจดสรางบทเรยน การจดเรยงล าดบ บทเรยน และการสรางแผนบทเรยนเหมาะสมหรอไม ถายงไมเหมาะสม อะไรคอสงทจะตองไดรบการปรบปรงแกไข 2. การจดการเรยนการสอน แมการออกแบบบทเรยนจะด าเนนการมาเปนอยางดแลวกต าม หากแตการจดการเรยนการสอน ไมเหมาะสม กอาจสงผลใหผลการเรยนของผเรยนต า การปรบปรงคณภาพของหลกสตรรายวชาในสวนน จะตองพจารณาดวาควรปรบปรงวธการจดการเรยนการสอนในแผนบทเรยน หรอจะปรบปรงทการจดการเรยนการสอนจรงในหองเรยน 3. การตรวจสอบความสามารถจากการเรยนร กบสมรรถภาพในการท างานจรง หรอทใชในการเรยนตอ หากผลปรากฏวา ความสามารถของผเรยนซงเรยนรผานเกณฑแลวเขาน าไปใชไดจรงตามความตองการในการท างานหรอการเรยนตอ ยอมแสดงวาหลกสตรรายวชาทพฒนานนใชไดหากแตผเรยนเรยนรไปแลวแตยงใชท างานหรอใชในการศกษาตอไมได แสดงวาในรายละเอยดของหลกสตรรายวชานนจะตองไดรบการวเคราะหเพอปรบปรงใหม

8. สรปบทเรยน

การท างานทกอยางตองมการวางแผนและด าเนนการไปตามแผนทไดก าหนดไว การพฒนาหลกสตรรายวชากเช นเดยวกน จะตองมการวางแผนซงเกยวของกบปจจยพนฐานทส าคญและจ าเปน อนไดแก (1) บคลากรทเกยวของ (2) สถานททจะใชด าเนนการและใชในการเกบรวบรวมขอมล (3) วสดอปกรณทจะใชด าเนนการและท าหลกสตรรายวชา (4) งบประมาณด าเนนการและ (5) เวลาทจะใชในการด าเนนงานทงหมด เพอใหการท างานรดกมและมแบบแผนมากขนผพฒนาหลกสตรรายวชาควรจดท าตารางเวลาท างาน ซงระบชวงเวลาและกจกรรมส าคญตาง ๆ เอาไวเพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงาน นอกจากน กอนการรวบรวมและวเคราะหขอมล ตองสรางแบบฟอร มเพอเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ ซงในขนแรกผพฒนาหลกสตรรายวชาอาจใชประสบการณของตนเองรวบรวมและวเคราะหขอมลเบองตนเสยกอน จากนนอาจคนควาเพมเตมจาก แหลงตาง ๆ ขอค าปรกษาจากผเชยวชาญหรอน าขอมลไปตรวจสอบกบการท างานจรง เพอใหไดขอมลทถกตองและสมบรณยงขน

159

เนอหาสาระของหลกสตรรายวชาทพฒนาแลวแทจรงนน กคอ แผนบทเรยนซง ประกอบดวย (1) วตถประสงคการสอน (2) เนอหาวชา (3) วธการสอน (4) สอการเรยนการสอน และ (5) การวดและประเมนผล หลกสตรรายวชาจะสมบรณมากนอยแคไหน นอกจากขอมลตาง ๆ ทเกยวของท เกบรวบรวมมาวเคราะหเพอสรางวตถประสงคการสอน แลว แผนบทเรยนซงสรางขนจากขอมลดงกลาวเปนอกสงหนงทจะตองพจารณาจดท าอยางระมดระวง การสรางแผนบทเรยนสวนใหญจะเรมจาก (1) การพจารณาความตองการ ของวตถประสงคการสอน (2) พจารณาก าหนดเนอหาใหเพยงพอเหมาะสมตามวตถประสงค (3) เลอกวธการสอนทเหมาะสมกบเนอหาและวตถประสงคการสอน (4) พจารณาเลอกใชหรอ จดสรางสอทจะใหผเรยนเรยนรไดงายและรวดเรวขน และ (5) สรางเครองมอวดและประเมนผลการเรยน การประเมนผลหลกสตรรายวชาทสรางขนนน ใชไดหรอไม มสงทตองพจารณาหลายอยาง ซงประเดนทส าคญตองค านงถง คอ (1) ผเรยนทเรยนในหลกสตร มพนฐานตามท ก าหนดไวหรอไม (2) การจดการเรยนการสอนท าอยางมประสทธภาพเพยงใด และ (3) ผทเรยนรบรรลวตถประสงคไปแลวน าความรและประสบการณไปใชในงานจรงได เพยงใด ซงจากขอมลดงกลาวนจะเปนประโยชนอยางมากในการปรบปรงหลกสตรรายวชาใหมคณภาพตอไป

9. ค าถามทายบท

1. การพฒนาหลกสตรรายวชา วชาใดวชาหนงจะตองเตรยมการอยางไรบาง จงอธบาย 2. อะไร คอ สงทเปนตวบงบอกวาหลกสตรรายวชาทพฒนาขนมานน ใชไดหรอใชไมได 3. ถาจะปรบปรงหลกสตรรายวชาใหมคณภาพมากขน ตองพจารณาตรงจดไหนอยางไร 4. ความลมเหลวในการพฒนาหลกสตรรายวชาเกดจากปจจยอะไรบาง จงอธบาย

10. เอกสารอางอง

1. Romiszowski, A.J. Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing, 1981. 2. Mager, R.F. and Beach, K.M. Developing Vocational Instruction, Belmont; Fearon Publishing, 1967.

160

บรรณานกรม

1. กระทรวงศกษาธการ , หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพเทคนค พทธศกราช 2527

ประเภทชางอตสาหกรรม, กรงเทพมหานคร; โรงพมพสารพดชางพระนคร, 2527. 2. คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ ,

เอกสารรายงานการประชมก ารก าหนดรหสวชา ครงท 1/2528, ณ. หองประชม 206 คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร, 29 สงหาคม 2528.

3. ประสาท อศรปรดา, จตวทยาการศกษา, กรงเทพมหานคร; ส านกพมพกราฟคอารต, 2521. 4. พสฐ เมธาภทร และ ธระพล เมธกล , ยทธวธในการสอนวชาเทคนค , กรงเทพมหานคร ;

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2527. 5. มงคล อาทภาณ, "การสรางใบเนอหา" เอกสารประกอบการสมมนานกพฒนาชดวสดการสอน

เรอง “สอการเรยนการสอน ” ณ. ส านกพฒนาเทคนคศกษา สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, มค.-เมย. 2529.

6. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ , หลกสตรภาควชาเทคโนโลยอตสาหกรรม

(ไทย-เยอรมน) 2521, กรงเทพมหานคร; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนคร-เหนอ, 2521.

7. สชาต ศรสขไพบลย , เทคนคและวธการสอนวชาชพ , กรงเทพมหานคร ; โรงพมพสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2527.

8. _______ , การพฒนาหลกสตรรายวชา, กรงเทพมหานคร; โรงพมพสถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2520.

9. _______ , การสอนทกษะปฏบต , กรงเทพมหานคร ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ, 2526.

10. สราษฎร พรมจนทร, การวดผลการศกษา , กรงเทพมหานคร ; คณะครศาสตรอตสาหกรรมและ วทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 2530.

บรรณานกรม

(ตอ)

11. Davies, I.K. Instructional Technique, New York; McGraw-Hill Inc, 1981. 12. Mager, R.F. and Beach, K.M. Developing Vocational Instruction, Belmont; Fearon

Publishing, 1967. 13. Nölker, H. & Schoenfedt, E. Vocational Training, Würlt; Expert Verlag, 1980. 14. Romiszowski, A.J., Designing Instructional Systems, New York; Nichols Publishing,

1981. 15. UNESCO, Info TVE 8: Curriculum Development in Technical and Vocational

Education, Paris; 1982.

162

อภธานศพท

การจดการเรยนการสอน เปนการจดประสบการณการเรยนรทเหมาะสมใหแกผเรยน เพอให

ผเรยนไดเกดการเรยนร และมการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทพงปรารถนาตามจดมงหมายหรอวตถประสงคทไดวางไว

การประเมนผล (Evaluation)

เปนกระบวนการในการวนจฉยตดสนคณคาของบคคลหรอสงของอยาง มหลกเกณฑวา ดเลว ใชไดหรอใชไมได สอบไดหรอสอบตก ฯลฯ ในท านองน เนองจากการประเมนผล จะตองใชขอมลมาพจารณาวนจฉย ดวยเหตน การประเมนผลจงตองกระท าหลงการวดผลเสมอ

การพฒนาหลกสตรรายวชา

เปนกระบวนการอยางหนงทมงศกษา รวบรวมขอมลทส าคญและจ าเปนตาง ๆ มาวเคราะหอยางเปนระบบ เพอใหไดรายละเ อยดมาจดเตรยมแผนการสอน และยทธวธในการเรยนการสอนส าหรบรายวชานน ๆ ใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน

การวเคราะหความสามารถ (Task)

เปนกระ บวนการในการแยกแยะความสามารถอนใดอนหนง เพอระบความรและ /หรอทกษะทจ าเปนจะตองม ในอนทจะสงเสรมกอใหเกดสมรรถนะตามความสามารถดงกลาวนน

การวเคราะหคณสมบตของผเรยน

เปนกระ บวนการในการพจารณาคณสมบต ทส าคญ ของ ผเรยน บางประการ ทจะเขามาศกษา ในหลกสตรรายวชาทไดพฒนาขน อนไดแก พนฐานความร/ทกษะ ลกษณะการรบร การเรยนร เปนตน

การวเคราะหงาน (Job Analysis)

เปนกระบวนการในการแยกแยะงานใดงานหนง ใหเหนถงรายละเอยด ทส าคญวา ถาจะใหบคคล ท างานนน ๆ ไดโดยสมบ รณแลว เขาควรทจะ ตองมความสามารถอะไรอยางไรบาง

การวเคราะหโปรแกรมทสมพนธกน

เปนกระบวนการในการพจารณาหลกสตรรายวชาอน ๆ ซงจดการสอน ในหลกสตรเดยวกน และมเนอหาวชาและ /หรอการฝกทกษะทเกยวของกบรายวชาทพฒนา โดยอาจเปนรายวชาทเรยนมากอน เรยนใน ภาคเรยนเดยวกนหรอจะเรยนในภาคเรยนถดไป

การวเคราะหหวขอเรอง (Topic Analysis)

เปนกระบวนการในการแยกยอยหวขอเรอง เรองใดเรองหนงเพอใหไดรายละเอยด ซงเปนรายการเนอหาส าคญ (Main Elements) ของหวขอเรองทกลาวถงนน

163

อภธานศพท

(ตอ)

การวดผล (Measurement)

เปนกระบวนการอยางหนง ท าขนเพอใหไดมาซงตวเลขหรอสญลกษณทมความหมาย แทนคณภาพหรอคณลกษณะของสงทจะวด เชน การวดความสามารถทางสตปญญาของผเรยนออกมาเปนคะแนน เปนตน

กจกรรม (Activity)

เปนการกระท าของบคคลทมหนวยยอยทเลกทสด ไมสามารถจะแยกตอไปไดอกแลว เชน อานแบบงานเจาะ เตรยมเครองมอ /อปกรณเจาะรชนงาน วดขนาดรเจาะ เปนตน

ความกาวหนาในการเรยน (Learning Progress)

เปนผลการเรยนรของผเรยน หลงจากจบการเรยนการสอนในแตละหนวยบทเรยนแลว โดยจะเปรยบเทยบผลกบเกณฑ คอ วตถประสงคการสอนของหนวยบทเรยนนน ๆ

ความเทยงตรง (Validity)

เปนคณสมบตส าคญของเครองมอวดผล ทจะใหความไววางใจไดวาสามารถว ดในสงทตองการจะวดไดถกตอง สมจรง และสมบรณตามวตถประสงคการสอนทไดก าหนดไว

ความตองการในงานอาชพ (Requirement of Vocation)

เปนลกษณะและคณสมบตของบคคลทตองการ เพอทจะท างานในหนาทความรบผดชอบในงานนน ๆ ใหส าเรจลลวงไปไดดวยด ซงโดยปกตความตองการในงานอาชพน อาจตองมการเปลยนแปลงไปตามความกาวหนาทางเทคโนโลย เศรษฐกจและสงคมดวย

ความเปนปรนย (Objectivity)

เปนคณสมบตภายในตวขอสอบทมความสมบรณชดเจน ผสอบอานแลว สามารถตความไดตรงกนวา ค าถาม ๆ เพอใหต อบอยางไร อกทงการตรวจใหคะแนนมมาตรฐานแนนอนไมวาจะตรวจทไหนเมอไรหรอวาใครเปนผตรวจ กจะไดคะแนนคงทเสมอ

ความร (Knowledge) เปนเนอหาหรอเรองราวตางๆ ทอยภายในตวบคคล ซงโดยปกตแลวบคคลจะมความรอยในตวหรออยในสมองได 2 ลกษณะ คอ การจ า ซงอาจจะทราบหรอไมทราบความหมายกได และดวยความเขาใจ ซงจะทราบความหมาย ความสมพนธของเรองราวตาง ๆ เหลานนด

งาน (Job) เปนกลมของกจกรรมทบคคลกระท าขน โดยอาจใชเครองมออยางใดอยางหนงหรอหลาย ๆ อยางไปกระท าหรอตรวจสอบ เชน งา นเจาะ เปนงานทชางท าโดยใชเครองเจาะไปเจาะ เปนตน

164

อภธานศพท

(ตอ)

ทกษะ (Skills) การใชกลามเนอสวนตางๆ ของรางกายท างานประกอบกบเครองมออปกรณแลวไดผลงานทถกตองในระดบตาง ๆ รวมถงการปฏบตงานดวยประสาทสมผสบางอยางทผเรยนจะตอง ลงมอกระท า เพอใหเกดความช านาญ ความถกตองแมนย า ความเชยวชาญมากขน แมวาจะไมไดเปนฝกหดการใชกลามเนอท างานโดยตรง

หนวยบทเรยน (Unit)

(ในทน ) เปนบทเรยนชดหนง ๆ ซงมขอบเขตและปรมาณเนอหาหรอเรองราวในการฝกหด ทสามารถจดก ารเรยนการสอนและ /หรอ การฝกหดภายในระยะเวลาทก าหนดไวไดโดยสมบรณ

ผลสมฤทธในการเรยน (Achievement)

เปนผลการเรยนรโดยรวม ๆ ของทงรายวชาทผเรยนไดศกษาผานไปการวดผลสมฤทธในการเรยน จะกระท าเฉพาะวตถประสงคทส าคญและจ าเปน ทซงจะเปนตวแทนทดของวตถประสงคในรายวชานน

แผนบทเรยน (Lesson Plan)

เปนแผนของครทใชเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนในแตละหนวยบทเรยน ซงจะมองคประกอบหลก ๆ คอ วตถประสงคการสอนเนอหาวชาโดยสงเขป วธจดการเรยนการสอน สอการสอนและแน วทางในการวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยน

ระดบของวตถประสงค (Taxonomic Level)

เปนระดบของพฤตกรรมผเรยนทมงหวงใหเกดการเรยนร ซงมความลกซงแตกตางกน ทงนขนอยกบการใชประโยชนในการศกษาตอ หรอการท างานจรงในงานอาชพ

รายการสอน (Program)

เปนตารางระบวน เวลา วตถประสงคการสอนของรายวชาหนง ๆ ตลอดระยะเวลา 1 ภาคเรยนหรอทงรายวชานน

รายการทก าหนดใหในหลกสตรรายวชา

เปนเรองราวตาง ๆ ทระบเอาไวในหลกสตรรายวชา ซงโดยทวไป แลวจะประกอบดวย ชอ /โคดวชา จ านวนหนวยกต จ านวนชวโมงทสอนตอสปดาห รายการสอน และอาจมวตถประสงคการสอนอยดวย

ลกษณะการใชความร เปนลกษณะการน าความรทไดรบและมอยในตว ไปใชแกปญหาตาง ๆ ในการเรยนหรอการท างาน ซงแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ การฟนคนความร การประยกตความร และการสงถายความร

165

อภธานศพท

(ตอ)

วตถประสงคการสอน (Objective)

เปนขอความซงระบพฤตกรรมทคาดหวงใหเกดแกผเรยน หลงจากการเรยนรแลว อนอาจจะเกดจากการสอนหรอการเรยนการสอนดวยสอใด ๆ กตาม พฤตกรรมดงกลาวนน จะตองสงเกตและวดไดดวยเครองมอวดผลอยางใดอยางหนง

166