รายงานการวจย

เรอง การสงเคราะหและนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

เสนอตอ

สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

โดย

ผชวยศาสตราจารย อรรถพล อนนตวรสกล

ศนยวจยและพฒนาการศกษาเพอการพฒนาทยงยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

มถนายน ๒๕๕๒

สารบญ

หนา บทท ๑ บทนา ๑. ความเปนมา ๑ ๒. วตถประสงค ๒ ๓. กรอบแนวคดพนฐานในการวจย ๒ ๔. คานยามปฏบตการในการวจย ๓ ๕. วธการดาเนนการวจย ๓

๕.๑ ระเบยบวธวจย และแผนการดาเนนการวจย ๓ ๕.๒ ประชากร/กลมตวอยาง และวธเลอกกลมตวอยาง ๖ ๕.๓ เครองมอทใชในการวจย ๖ ๕.๔ ขนตอนในการเกบขอมล ๗ ๕.๕ การวเคราะหขอมล ๙

๖. ประโยชนทคาดวาจะไดรบในการวจย ๙ บทท ๒ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง: สการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม

๙

๑. แนวคดเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๑๐ ๒. แนวคดในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม ๑๔

บทท ๓ เรยนรจากกรณตวอยางความสาเรจ

๑. การศกษากรณตวอยางความสาเรจเอกสารถอดบทเรยน ๒.การสงเกตการณในกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพ ๓. การสมภาษณเชงลกและการสงเกตอยางไมมสวนรวม

๒๒ ๒๙ ๓๖

บทท ๔ การสารวจความคดเหนครและผบรหาร เรอง การบรณาการปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

๕๒

บทท ๕ การสงเคราะหและนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสม ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๖๑

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอสงเคราะหบทเรยน และนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน โดยระเบยบวธวจยทใชในการวจยเชงสารวจ โดยการวจยเอกสาร การเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณจากแบบสอบถาม และการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ จากการสมภาษณและการสงเกตการณในกจกรรมของกรณศกษาในเครอขายโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษา การสมภาษณและการศกษารายกรณกาหนดโดยใชวธการสมแบบเจาะจง สมแบบแบงกลม และการสมแบบสโนวบอล นอกจากนในกระบวนการวจยยงไดเชญนกวชาการ ผร และผเชยวชาญ ในศาสตรดานการออกแบบหลกสตรและการจดการเรยนการสอน การวจย และการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน ใหเขารวมในการประชมกลมยอย (Focus group) เพอพจารณารางบทสงเคราะหบทเรยนการจดการเรยนรในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน และรวมการประชมสมมนาเพอพจารณาขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน การวเคราะหขอมลดาเนนการโดยใชการใชคารอยละ และโปรแกรม SPSS ในการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม และการวเคราะหเนอหา และการตรวจสอบสามเสาขอมล สาหรบขอมลเชงคณภาพ

ผลการวจย มดงน ๑. รปแบบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาทมการจดดาเนนการ

อยในโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ประกอบดวย การบรณาการในการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร การบรณาการในการจดกจกรรมเสรมหลกสตร และการบรณาการในการบรหารจดการศกษา ทงนการบรณาการในการจดเรยนการสอนพบทงในขนตอนการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนและขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรในชนเรยน

๒. การนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน ทาโดยการสงเคราะหบทเรยนในการจดการเรยนรของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ รวมกบแนวคดในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม ของ แครทวอล พระพรหมคณาภรณ และสมน อมรววฒน สรปไดเปนขนตอนในการจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมตอการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน แบงออกเปน ๕ ขนตอน ไดแก ขนท ๑ การเผชญสถานการณใหม ขนท ๒ การกระตนใหเกดการมสวนรวมและลงมอปฏบต ขนท ๓ ขนการแกปญหาจนเกดการตระหนกในคณคา ขนท ๔ การถอดบทเรยนดวยหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข และขนท ๕ การสนบสนนสงเสรมใหเกดการปฏบตอยางสมาเสมอจนเกดเปนลกษณะนสย

Abstract

The research aims to synthesize the lesson learned of learning management in Sufficiency Economy Affiliate School and to propose the appropriate learning management model for integrating the philosophy of Sufficiency Economy to instruction. Survey Research methodology is used with document analysis, using questionnaire for quantitative data and qualitative data collecting by in-dept interview and observation in activities of Sufficiency Economy Affiliate School network including elementary and secondary schools. The sampling methods are purposive sampling, cluster sampling and snowball sampling. Moreover, educators, experts and scholars in the fields of curriculum and instructional design, educational research and implementing the philosophy of Sufficiency Economy to schools and communities are invited to participate in a focus group and a seminar in order to comment on the draft of lesson learned analysis and the draft of proposed appropriate learning management model for integrating the philosophy of Sufficiency Economy to instruction. Percentage and SPSS program are used for quantitative data analysis while as qualitative data are analyzed by content analysis and triangulation checking.

The results are 1. Types of integrating the philosophy of Sufficiency Economy in existing Sufficiency

Economy schools are (1) integrating the philosophy of Sufficiency Economy in curriculum and instruction (2) integrating the philosophy of Sufficiency Economy in extra curricular activities and (3) integrating the philosophy of Sufficiency Economy in school management. In case of integrating the philosophy of Sufficiency Economy in curriculum and instruction, it can be conducted in the stage of curriculum and instructional design and the stage of learning management in classroom.

๒. The proposed appropriate learning management model for integrating the philosophy of Sufficiency Economy to instruction is synthesized based on the lesson learned of learning management in Sufficiency Economy Affiliate School and the approaches of virtue ethics, moral and value development of Krathwohl, Pra Prom Kunabhon and Sumon Amornwiwat. The model is comprised of five stages including Stage 1: Facing the new situation, Stage 2: Motivating the participation and action, Stage 3: Solving the problem and valuing, Stage 4: Analyzing the lesson learned by using three components and two conditions of Sufficiency Economy and Stage 5: Encouraging continual action to be character.

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจย เรอง การสงเคราะหและนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนไดดาเนนการวจยโดยรบการสนบสนนเงนทนวจย จาก สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

งานวจยชนนสาเรจลลวงไดดวยการสนบสนนและกาลงใจจากบคคลหลายทานดวยกนซงผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน ไดแก

รองศาสตราจารย ดร. จราย อศรางกร ณ อยธยา ผอานวยการสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงใหความไววางใจ และใหคาแนะนาอนเปนประโยชนอยางยงในการวจย ดร. ปรยานช พบลสราวธ ผรเรมและผลกดนใหเกดโครงการวจยนขน และรองศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ อดตคณบดคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ผสนบสนนใหผวจยไดรบผดชอบโครงการวจยน

ศาสตราจารย กตตคณ สมน อมรววฒน อาจารยอาวโสผสรางแรงบนดาลใจในการพฒนางานวจย และเปนผใหความกรณาแนะนาหนงสอซงชวยใหผวจยไดพฒนากรอบการสงเคราะหสาหรบงานวจยทชดเจนมากขน รองศาสตราจารย ดร. สมบต นพรก รองศาสตราจารย ดร.ศรเดช สชวะ ผชวยศาสตราจารย ดร.ไพรช สแสนสข ดร.สชาต วงศสวรรณ ดร.เบญจลกษณ นาฟา ทกทานไดใหคาแนะนาและขอสงเกตทเปนประโยชนในการประชมกลมและสมมนาเพอพจารณารางบทสงเคราะหและขอเสนอในการวจย

คณะนกวชาการและผทรงคณวฒผอานและใหเสนอแนะในการปรบแกรายงานวจยใหสมบรณยงขน ไดแก รองศาสตราจารย ดร. ทศนา แขมมณ ดร.รงเรอง สขาภรมย รองศาสตราจารย คณต เขยววชย และรองศาสตราจารย ดร.ศรเดช สชวะ ทานผอานวยการ กญพมา เชอมชต ทานผอานวยการ ธระวธน สงหบตร คณคร กณฑรา บญเลยง และคณคร ฮสนา เงนเจรญ ซงนอกจากจะสละเวลามาเขารวมการประชมกลมและสมมนาแลว ยงเปนผใหขอมลหลกทเปนประโยชนอยางยงในการทางานภาคสนาม ตลอดคณะผบรหารและคณครจากโรงเรยนในเครอขายโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ คณศศน ลมพงษ จากมลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย และ คณทรงพล เจตนาวาณชย จาก สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข ทเปดโอกาสใหผวจยไดรวมเรยนรจากกจกรรมตางๆ ของเครอขายโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ และขอขอบคณ คณโสพดา เของถง ผชวยตดตอประสานงานเปนอยางดยงในกจกรรมตางๆ ของโครงการวจย และคณะผชวยวจยทรวมปฏบตงานในการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม ทกทานมสวนชวยใหผวจยทางานวจยชนนไดอยางราบรน

อรรถพล อนนตวรสกล

บทท ๑ บทนา

๑. ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคดและแนวทางซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชทรงพระราชทานแกปวงชนชาวไทยทกหมเหลาเพอเปนเครองนาทางไปสการพฒนาและแกไขปญหาตางๆ ของสงคม จดเนนสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยทการชใหเหนถงการดารงอยและปฏบตตนตามทางสายกลางของประชาชนในทกระดบเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน การนอมนาและขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสทกภาคสวนในสงคมนนเปนภาระหนาทรวมกนของทกหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยงโรงเรยนในฐานะสถาบนการศกษาและแหลงความรอนสาคญยงของกลมเยาวชนและชมชน โครงการวจยเศรษฐกจพอเพยง สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ซงมบทบาทสาคญในการเปนหนวยงานผนาการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการศกษาในทกระดบ ไดรวมกบกระทรวงศกษาธการ และมลนธสยามกมมาจล ภายใตการสนบสนนของธนาคารไทยพาณชยจากด (มหาชน) สนบสนนใหเกดเครอขายโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ตงแต ป ๒๕๔๘ จนถงปจจบนมโรงเรยนและสถานศกษาทไดรบการคดเลอกใหเปนแบบอยางการประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง จานวน ๑๓๕ โรง ใน ๔ ภมภาค ทงนยงไดมการวางแผนเพอการขยายผลไปสโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยง จานวน ๔๐,๐๐๐ โรงเรยนภายในป ๒๕๕๔ จากการศกษาเอกสารดาเนนงานของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ภายใตการสนบสนนโดยโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน ในชวงวนท ๑ กรกฎาคม – ๓๑ ตลาคม ๒๕๕๑ พบวาโรงเรยนไดประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงเขาสสถานศกษาและชนเรยนดวยรปแบบกจกรรมการเรยนรทหลากหลายและแตกตางไปตามบรบทของพนท เพอเปนการสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ตลอดจนนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนสาหรบการพฒนาองคความรเปนฐานในการเชอมโยงสการขบเคลอนในระดบอดมศกษา และสถาบนครศกษาตอไป โครงการวจยเศรษฐกจพอเพยง สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย จงไดรวมกบศนยวจยและพฒนาการศกษาเพอการพฒนาทยงยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยการสนบสนนจากสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย จดใหม

๒

โครงการวจย เรอง การสงเคราะหและนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนขน

๒. วตถประสงค

๒.๑ เพอสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๒.๒ เพอนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๓. กรอบแนวคดพนฐานในการวจย แผนภมท ๑ กรอบแนวคดพนฐานในการวจย

แนวคด/ทฤษฎพนฐานเกยวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาคณลกษณะดานจตพสย คณธรรม จรยธรรม และคานยม

แนวคดและตวอยางของการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในสสถานศกษาและชมชน

กรณตวอยางโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

บทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

รปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

รปแบบการบรณาการเศรษฐกจพอเพยง สการจดการเรยนการสอน

กระบวนการขนตอน ในการจดการเรยนร

๓

๔. คานยามปฏบตการในการวจย ๔.๑ โรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ หมายถง โรงเรยนและสถานศกษาทไดรบการคดเลอกใหเปนแบบอยางการประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง จานวน ๑๓๕ โรง ใน ๔ ภมภาค ซงไดมความประสงคสมครเขารวมโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน เพอมงพฒนาสการเปนโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๔.๒ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หมายถง หลกคดและแนวทางทชใหเหนถงการดารงอยและปฏบตตนตามทางสายกลางของประชาชนในทกระดบเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน

๔.๓ ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมระบบภมคมกนทดในตว การตดสนใจและการดาเนนการในดานตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองถกกากบดวยเงอนไขความรและคณธรรม ทงนเพอไปสการพฒนาทสมดล มนคง และยงยน บนพนฐานขององคประกอบหลก ๔ ดาน ไดแก เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม

๔.๔ รปแบบการจดการเรยนร หมายถง รปแบบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน และกระบวนการขนตอนในการจดการเรยนร

๔.๕ การจดการเรยนการสอน หมายถง การจดกระบวนการเรยนรในบรบทของชนเรยน มกจกรรมการเรยนรอยางเปนทางการ มหลกสตร และมการกาหนดกรอบของเวลา ตลอดจนแนวทางการวดและประเมนผลอยางเปนระบบชดเจน

๔.๖ การจดการเรยนร หมายถง การจดกระบวนการทเออใหผเรยนไดเรยนรโดยไมจากดอยเพยงบรบทของชนเรยน การจดการเรยนรครอบคลมถงการจดสภาพแวดลอม การจดบรรยากาศ การจดแหลงเรยนร การสนบสนนทรพยากรการเรยนร การกาหนดกฎกตกาหรอแนวทางการปฏบตตน ตลอดจนรปแบบของการใชชวตในสถานศกษา ๕. วธการดาเนนการวจย

๕.๑ ระเบยบวธวจย และแผนการดาเนนการวจย การวจยเปนการวจยเชงสารวจ โดยระเบยบวธวจยทใชในการวจยเปนการวจยเอกสาร

รวมกบการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ โดยกระบวนการวจยของโครงการแบงออกเปนสองระยะ ไดแก ระยะทหนง เปนการสงเคราะหบทเรยนจากการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ระยะทสอง เปนการศกษาเพอนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน ทงน ผวจยไดกาหนดแผนการดาเนนการวจย ดงตอไปน (ดตารางท ๑)

๔

ตารางท ๑ แผนการดาเนนการวจย วน-เดอน กจกรรม ผลผลต

๑-๓๑ ธ.ค. ๕๑ - การศกษาเอกสาร และวรรณกรรมทเกยวของ - การพฒนาแนวคาถามหลกในการสมภาษณ และกรอบการสงเกตสาหรบการเกบขอมลภาคสนาม

-ขอมลพนฐานสาหรบการวจย - แนวคาถามหลกสาหรบการสมภาษณ และกรอบการสงเกตในการศกษาภาคสนาม

๑๕ ธ.ค.๕๑ -๒๐ม.ค. ๕๒

- การสงเกตการณในกจกรรมของโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน - การเกบขอมลภาคสนามกรณตวอยางความสาเรจจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ - การสมภาษณครและผบรหารจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน ๓ โรง

- ขอมลจากการบนทกภาคสนาม

๑๕ ธ.ค.๕๑ -๒๐ม.ค. ๕๒

- ยกรางบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

- รางบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๒๒ ม.ค. ๕๒ - สงรางบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๒๖ ม.ค. ๕๒ - การประชมกลมยอย (Focus group) เพอพจารณารางบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

- ขอเสนอแนะเพอการปรบปรงบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๕

ตารางท ๑ (ตอ) แผนการดาเนนการวจย วน-เดอน กจกรรม ผลผลต

๒๗ ม.ค. – ๑๕ ก.พ.๕๒

- การปรบปรงบทสงเคราะห - การสงเกตการณในกจกรรมของโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน (เพมเตม) - การสมภาษณเชงลกครและผบรหารโรงเรยนกรณตวอยางความสาเรจในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา จานวน ๓ โรง

- ขอมลจากการบนทกภาคสนาม

๒๗ ม.ค. – ๑๕ ก.พ.๕๒ (ตอ)

- การจดทาแบบสอบถาม เรอง การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา - การศกษาเพมเตมและยกรางขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

- ขอมลจากแบบสอบถาม - รางขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๑๗ ก.พ. ๕๒ - สงรางขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๒๐ ก.พ.๕๒ - การประชมสมมนาเพอพจารณาขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

- ขอเสนอแนะเพอการปรบปรง

๒๐ ก.พ. – ๓๐ ม.ค.๕๒

- การปรบปรงขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน - การสรปผลและเขยนรายงานการวจย

๓๑ ม.ค.๕๒ - สงรายงานการวจย รายงานการวจยฉบบสมบรณ

๖

๕.๒ ประชากร/กลมตวอยาง และวธเลอกกลมตวอยาง

ประชากร ๑. ครผสอนและผบรหารสถานศกษา ในโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน ๑๓๕

โรง ๒. นกวชาการ ผร และผเชยวชาญในศาสตรดานการออกแบบหลกสตรและการจดการ

เรยนการสอน การวจย และการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน

การกาหนดขนาดกลมตวอยางประชากร กลมตวอยาง จาแนกเปน ๓ กลม ไดแก ๑. ครผสอน และผบรหารสถานศกษา ในโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน

จานวน ๒๐ โรง ๒. นกวชาการ ผร และผเชยวชาญ ในศาสตรดานการออกแบบหลกสตรและการจดการ

เรยนการสอน การวจย และการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน จานวน ๕ คน สาหรบการประชมกลมยอย (Focus group) เพอพจารณารางบทสงเคราะหบทเรยนการจดการเรยนรในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๓. นกวชาการ ผร และผเชยวชาญ ในศาสตรดานการออกแบบและการจดการเรยนการสอน การวจย และการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน จานวน ๑๕ คน สาหรบการประชมสมมนาเพอพจารณาขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

วธการเลอกกลมตวอยาง ใชวธการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling) สมแบบแบงกลม (Cluster Sampling) และ

การสมแบบสโนวบอล (Snowball Sampling)

๕.๓ เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย ๑. แนวคาถามหลกสาหรบการสมภาษณ ๒. กรอบการสงเกตสาหรบการศกษาภาคสนาม ๓. แนวคาถามหลกสาหรบการประชมสนทนากลม (Focus group) ๔. แบบสอบถาม ๕. แนวคาถามหลกสาหรบการประชมสมมนา

๗

๕.๔ ขนตอนในการเกบขอมล

การศกษาเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ ผวจยไดดาเนนการศกษาเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของกบแนวคดและทฤษฎพนฐาน

เกยวกบการออกแบบการจดการเรยนรและรปแบบการจดการเรยนการสอน ตลอดจนไดศกษาแนวคดและตวอยางของการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสสถานศกษาและชมชนจากโรงเรยน ๒๐ แหงจาก ๔ ภมภาค (ดตารางท ๒) ซงมลนธสยามกมมาจลไดรวมกบสถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข (สรส.) สนบสนนใหมคณะทางานดาเนนการถอดบทเรยนและเรยบเรยงขนเปนเอกสารเผยแพรของโครงการ และศกษาเอกสารทเกยวของในการดาเนนกจกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนทกาหนดใหเปนกรณศกษาในการศกษาภาคสนาม จานวน ๓ โรง

ตารางท ๒ รายชอโรงเรยนทไดรบการถอดบทเรยนและเรยบเรยงขนเปนเอกสารเผยแพร โดย สรส. ภมภาค โรงเรยน

ภาคเหนอ กาญจนาภเษกวทยาลย เพชรบรณ จ.เพชรบรณ ปรนซรอแยลสวทยาลย จ.เชยงใหม รมเกลาปางตอง จ.แมฮองสอน ราชานเคราะห จ.พะเยา ประชาราชวทยา จ.ลาปาง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โพนทองวทยายน จ.รอยเอด ศกษาสงเคราะหนางรอง จ.บรรมย บานคขาด จ.บรรมย บานคเมอง จ.อบลราชธาน กลยาณวตร จ.ขอนแกน

ภาคกลาง (รวมภาคตะวนออก และภาคตะวนตก)

โยธนบรณะ จ.กรงเทพมหานคร สตรมารดาพทกษ จ.จนทบร จฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร จ.เพชรบร ชาฆอพทยาคม จ.ระยอง บานหนองไผ จ.นครสวรรค

ภาคใต บานทรายขาว จ.ชมพร ลานสกาประชาสรรคจ.นครศรธรรมราช วชรธรรมสถต จ.พทลง บานทงเกราะ จ.นครศรธรรมราช หวยยอด จ.ตรง

๘

การศกษาภาคสนาม ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ดงตอไปน ๑. การสงเกตการณอยางไมมสวนรวมในกจกรรมโครงการเสรมศกยภาพการ

ขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา และชมชน จานวน ๓ ครง ไดแก ครงท ๑โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน

ภาคเหนอ ระหวางวนเสารท ๒๐ ถงวนอาทตยท ๒๑ ธนวาคม ๒๕๕๑ ณ โรงแรมธารนทร อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

ครงท ๒ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ระหวางวนเสารท ๒๗ ถงวนอาทตยท ๒๘ ธนวาคม ๒๕๕๑ ณ โรงแรมปทมรตน อาเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

ครงท ๓ โครงการเวทเครอขายเรยนรสความพอเพยง ระหวางวนศกรท ๓๐ มกราคม ถงวนอาทตยท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๒ ณ โรงแรมวรบร จงหวดพระนครศรอยธยา

๒. การสมภาษณเชงลกผใหขอมลหลก (In-depth Interview of Key Informant) ระยะท ๑

กลมเปาหมาย ไดแก ผบรหารและคร ในโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน ๓ โรง ซงผวจยสมเลอกโรงเรยนอยางเจาะจงโดยอาศยการประมวลขอมลจากคาแนะนาของกลมบคคลทเกยวของกบการทางานขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน ทงน ผวจยไดกาหนดใหโรงเรยนทง ๓ แหง ซงเปนโรงเรยนระดบมธยมศกษา ไดแก โรงเรยนชาฆอพทยาคม จงหวดระยอง โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร จงหวดเพชรบร และโรงเรยนราชวนตมธยม จงหวดกรงเทพมหานคร เปนตวแทนของโรงเรยนขนาดกลางในเขตชมชนกงเมอง โรงเรยนขนาดใหญในเขตเมองสวนภมภาค และโรงเรยนขนาดใหญในชมชนเมอง ตามลาดบ ในสวนของการกาหนดผใหขอมลหลกในการสมภาษณเชงลก ผวจยใชวธการสมอยางเจาะจง (Purposive Sampling) และการสมแบบสโนวบอล (Snowball Sampling) โดยอาศยขอมลจากการศกษาเอกสาร และคาแนะนาของกลมบคคลทเกยวของกบการทางานขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชนประกอบการตดสนใจ การสมภาษณและการสงเกตการณซงเปนกจกรรมภาคสนาม ระยะท ๑ ไดดาเนนการแลวเสรจในระหวางวนท ๑๕-๒๐ มกราคม ๒๕๕๒

๓. การประชมสนทนากลม (Focus group) เพอพจารณารางบทสงเคราะหบทเรยนการ

จดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

๙

๔. การสมภาษณเชงลกผใหขอมลหลก (In-depth Interview of Key Informant) ระยะท ๒ ไดแก ครและผบรหารโรงเรยนจากกรณตวอยางความสาเรจในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา จานวน ๓ โรง ซงเปนโรงเรยนระดบประถมศกษา ไดแก โรงเรยน หนองบวแดง จงหวดเชยงราย โรงเรยนสนามบน จงหวดขอนแกน และโรงเรยนวดสวนสม จงหวดสมทรปราการ ในสวนของการกาหนดผใหขอมลหลกในการสมภาษณเชงลก ผวจยใชวธการสมอยางเจาะจง (Purposive Sampling) และการสมแบบสโนวบอล (Snowball Sampling) โดยอาศยขอมลจากการศกษาเอกสารและคาแนะนาของกลมบคคลทเกยวของกบการทางานขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชนประกอบการตดสนใจ การสมภาษณไดดาเนนการแลวเสรจในระหวางวนท ๓๐ มกราคม ถง วนท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๒

๕. การประชมสมมนาเพอพจารณาขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมใน การบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๕.๕ การวเคราะหขอมล ๑. ขอมลจากศกษาภาคสนาม วเคราะหโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content

Analysis) และตรวจสอบขอมลโดยการวเคราะหสามเสาขอมลโดยจาแนกตามแหลงทมาของขอมล ๒.ขอมลจากการประชมกลมยอย และการสมมนา วเคราะหโดยการวเคราะหเนอหา

(Content Analysis) ๓. ขอมลจากแบบสอบถาม วเคราะหโดยการหาคารอยละ และการวเคราะหโดยโปรแกรม

SPSS ๖. ประโยชนทคาดวาจะไดรบในการวจย

๖.๑ เครอขายการทางานขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน ไดบทสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ สาหรบการขยายผลและนาไปใชในโรงเรยนเครอขายตอไปในอนาคต

๖.๒. เครอขายการทางานขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชนไดขอเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน สาหรบนาไปใชในการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอนในสถาบน ครศกษาตอไป

บทท ๒ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง: สการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม

การศกษาเรองการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม ดาเนนการโดยการศกษาเอกสาร วรรณกรรมทเกยวของ และการศกษาภาคสนาม ไดแก การสงเกตการณในกจกรรมตางๆ ทจดขนโดยมลนธสยามกมมาจลรวมกบสถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข (สรส.)

ผลการศกษาสามารถนาเสนอขอมลออกเปน ๒ สวน ไดแก ๑. แนวคดเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๒. แนวคดในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม

๑. แนวคดเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จากพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษาระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๐-๒๕๔๒ ทพระองคทรงเสนอแนะทางออกของปญหาทเกดจากวกฤตเศรษฐกจ โดยใชชอ “เศรษฐกจพอเพยง” ซงนาไปสการตความทหลากหลายทงจากนกวชาการ และผเชยวชาญตางๆในสงคม สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต จงไดเชญผทรงคณวฒจากหลายสาขาวชามารวมกนประมวล และกลนกรองพระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเรองเศรษฐกจพอเพยง ซงพระราชทานไวในวโรกาสตางๆ รวมทงพระราชดารสอนๆทเกยวของ และเรยบเรยงขนเปน “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดทรงพระกรณาปรบปรงแกไข และพระราชทานพระบรม ราชานญาตใหนาไปเผยแพร เมอวนท ๒๙ พฤศจกายน ๒๕๔๒ เพอใหเปนแนวทางปฏบตของ ทกฝาย และประชาชนทวไป

“เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการดารงอย และปฏบตตนของประชาชนทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนา และบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวฒน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใดๆอนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอก และ

๑๑

ภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆมาใชในการวางแผน และการดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมสานกในคณธรรมความซอสตย สจรต และใหมความรอบคอบ เพอใหสมดล และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด”

(สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๔๘) ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มหลกพจารณาอย ๕ สวน ดงน (สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๔๘) ๑. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอย และปฏบตตนในทางทควร

จะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถนามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภย และวกฤตเพอความมนคง และความยงยนของการพฒนา

๒. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตตนบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน

๓. คานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย ๓ คณลกษณะพรอมๆกน ดงน ๓.๑ ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชนการผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

๓.๒ ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆ อยางรอบคอบ

๓.๓ มภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขนโดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณ ตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

๔. เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมตางๆใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

๔.๑ เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผน และความระมดระวงในขนปฏบต

๑๒

๔.๒ เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต

๕. แนวทางปฏบต/ ผลทคาดวาจะไดรบ จากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทสมดล และยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความร และเทคโนโลย แผนภมท ๒ สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

(สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย, ๒๕๔๘)

เมอพจารณาจากคานยามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงพบวา คณลกษณะทพงประสงคของคนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนน คอ คนทมความพอเพยง ซงหมายถง บคคลนนจะตองมคณลกษณะ ๓ ประการ คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนในตวทด ซงเกดขนบนพนฐานของเงอนไข ๒ ประการ คอ ความร และคณธรรม

ชยรนทร ชยวสทธ (อางถงในสหทยา พลปถพ, ๒๕๔๘) ไดศกษาเกยวกบลกษณะของคน

ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยแยกเปนคณลกษณะ ๓ ประการ ตามคานยามของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คอ

๑๓

๑. มความพอประมาณ หมายถง ยดถอวถไทย อยแตพอด ไมฟ มเฟอยอยางไรประโยชน ไมยดวตถเปนทตง ยดทางสายกลาง และอยกนตามฐานะ

๒. มเหตผล หมายถง การใชสตปญญาในการดารงชวต ๓. มภมคมกน หมายถง มการเตบโตอยางคอยเปนคอยไป ไมใชหลกลงทนเชงการพนน

ซงตงอยบนความเสยง หรอการกเงนมาลงทนโดยหวงรวยอยางรวดเรว สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต (๒๕๔๖) ไดศกษาและ

วเคราะหเกยวกบความสมพนธระหวางคณลกษณะทง ๓ ประการ และความสมพนธระหวางเงอนไขทง ๒ ประการ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดขอสรปดงน

๑. คณลกษณะทง ๓ ประการ มความสมพนธระหวางกนอยางเปนระบบ และมไดหลายรปแบบ โดยไดแสดงใหเหนถงตวอยางของความสมพนธระหวางคณลกษณะทง ๓ ประการในรปแบบหนง คอ ความมเหตผลเปนพนฐานของความพอประมาณ และการมภมคมกนทดในตว กลาวคอ ความมเหตผลเปนกระบวนการเสรมสรางใหความพอใจเปนไปอยางพอประมาณ ระดบของความพอประมาณกจาเปนตองมากพอทจะสรางภมคมกนในตว และการมภมคมกนในตวกจะชวยเสรมสรางใหการดาเนนกจกรรมตางๆทางเศรษฐกจเปนไปอยางมเหตผลในระยะยาว

แผนภมท ๓ แสดงความสมพนธระหวางคณลกษณะ ๓ ดาน

การมภมคมกน ความพอประมาณ

ความมเหตผล ณ เวลาใดเวลาหนง (at time)

(สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต, ๒๕๔๖)

๒. เงอนไขความร และคณธรรม จาเปนทตองอยคกนอยางสมดลภายใตระบบเศรษฐกจพอเพยง หากขาดปจจยใดปจจยหนงแลว สามารถทาใหกระบวนการตดสนใจผดพลาด และไมกอใหเกดประโยชนสงสด และยงยน

ทงนในทศนะของคณะผศกษาวจยของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ ได

นาเสนอใหเหนถงความเชอมโยงระหวางคณลกษณะ ๓ ประการ และเงอนไข ๒ ในลกษณะเปน

การเรยนร

๑๔

การนาปจจยในเรองความร และความดมาประมวลรวมกบความมเหตผล หากไดรบการพฒนาอยางตอเนอง และลงมอกระทาอยางจรงจง กจะนาพาความเจรญรงเรองมาสการดาเนนการงาน และการพฒนาสงคม ดงนน ความมเหตผลบนพนฐานของความร และคณธรรมจงเปนปจจยสาคญพนฐานในการสรางคน สรางสงคม และสรางชาตตอไป ๒. แนวคดในการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม

ดงขอมลทไดเรยบเรยงและนาเสนอเกยวกบแนวคดหลกจากปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไวในสวนทหนงพบวา เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทกลาวถงการพฒนาคณลกษณะทพงประสงคของคนไดแก คณลกษณะ ๓ ประการ คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนในตวทด ซงเกดขนบนพนฐานของเงอนไข ๒ ประการ คอ ความร และคณธรรม กระบวนการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสสงคมโดยเรมจากสถานศกษาจงเปนกระบวนการทเกยวของโดยตรงกบการพฒนาผเรยนในดานคณธรรม จรยธรรม และคานยม เพอทาความเขาใจเพมเตม ผวจยจงไดศกษาเอกสารจานวนหนงทเกยวของกบจตวทยาการศกษา จตวทยาการพฒนาการ ตลอดจนการจดการเรยนรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม (พระพรหมคณาภรณ (๒๕๓๕) สมนต อมรววฒน (๒๕๔๗) ทศนา แขมมณ (๒๕๔๖) สรางค โควตระกล (๒๕๔๘) พรรณทพย ศรวรรณบศย (๒๕๕๑) สมโภชน เอยมสภาษต (๒๕๔๙)) ซงในเอกสารจานวนน กลมนกวชาการ และนกการศกษา ไดสารวจแนวคดทฤษฎของนกวชาการ นกจตวทยา และนกการศกษา ทงชาวไทยและชาวตางประเทศไวจานวนมาก

ผวจยไดทบทวนถงแนวคดเกยวกบการพฒนาคณลกษณะดานจตพสย (Affective Domain) ของ แครทวอล (Krathwohl (1964) cited in Seels and Glasgow (1990)) ซงเปนหนงในคณะทางานของ บลม (Bloom) ในการจดทา Taxonomy of educational objectives และเปนผเขยนหลกในการวเคราะหคณลกษณะดานจตพสย (Affective Domain) ในเอกสารชดดงกลาว แครทวอล ไดนาเสนอขนตอนในการพฒนาคณลกษณะดานจตพสย ไว ๕ ขนตอน ไดแก ขนการรบร ขนการตอบสนอง ขนการเหนคณคา ขนการจดระบบ และขนการพฒนาจนเปนลกษณะนสย ซงมรายละเอยดเพมเตมดงน (ดตารางท ๔ ประกอบ)

๑๕

ตารางท ๔ ระดบขนการพฒนาดานจตพสยของแครทวอล

ระดบขนการพฒนาดานจตพสยของแครทวอล ขนการพฒนา ลกษณะทสาคญ

ขนการรบร (Perceiving) เปนขนตอนทบคคลไดรบรและเอาใจใสในสงเราหรอสถานการณหนงๆ ทไดถกจดเตรยมไวลวงหนา

ขนการตอบสนอง (Responding) เปนขนตอนทกระตนใหบคคลสนองตอบตอสงเรา เพอพฒนาใหความสนใจทเกดขนในชนการรบร ไดรบการพฒนาตออยางมทศทาง

ขนการเหนคณคา (Valuing) เปนขนตอนทบคคลไดแสดงใหเหนถงการใหคณคา/ไมใหคณคาของสงหนงๆ เปนขนตอนตอเนองจากทบคคลไดตอบสนองตอสงเราในลกษณะความพงพอใจ/ไมพงพอใจใน ขนการตอบสนอง

ขนการจดระบบ (Organizing) เปนขนตอนทบคคลไดนาประสบการณทเกดขนมาจดระบบทางความคด และนาไปสการปฏบต

ขนการพฒนาจนเปนลกษณะนสย(Characterization)

เปนขนตอนทเกดการปฏบตอยางตอเนอง สมาเสมอจนกลายเปนลกษณะนสยตดตวของบคคลไปในทสด

จากแนวคดและทฤษฎของแครทวอล การพฒนาคณลกษณะดานจตพสยนนมลาดบ

ขนตอนทตอเนองและเชอมโยงกน จดสงเกตสาคญกคอ แครทวอล พจารณากระบวนการพฒนาคณลกษณะดงกลาวในลกษณะของขนบนได กลาวคอมองการพฒนาเปนขนตอนกอนหลง ซงสะทอนโลกทศน และกระบวนทศนแบบเสนตรง (Linear) ของวทยาศาสตรแบบตะวนตก เมอนาแนวคดดงกลาวมาเชอมโยงสบรบทสงคมไทย ผวจยจงไดศกษาเพมเตมเกยวกบแนวคดในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยมในทศนะของพระพรหมคณาภรณ (๒๕๓๕) และ ศาสตราจารย ดร.สมน อมรววฒน (๒๕๔๗) สามารถประมวลแนวคดหลกจากการศกษาคนควาไดดงน

พระพรหมคณาภรณ (ประยทธ ปยตโต, ๒๕๓๕) ไดอาศยพนฐานจากหลกพทธธรรมใน

การวเคราะหองคประกอบหลกทเกยวของในการพฒนาจรยธรรม ซงผวจยสามารถสรปความและนาเสนอออกเปนองคประกอบ ๒ ดาน คอ

๑๖

๑. องคประกอบภายนอก ไดแก สงทแวดลอมบคคลนนอย จาแนกยอยออกเปน ๑.๑ องคประกอบทเปนรปธรรม เชน สภาพแวดลอม สถานการณ ความเปลยนแปลงทางสงคม สภาพทางเศรษฐกจและการเมอง เปนตน ๑.๒ องคประกอบทเปนนามธรรม เชน คานยมของคนในสงคม เปนตน

๒. องคประกอบภายใน หรอปจจยภายในของตวบคคล ประกอบดวยปจจยยอย ๓ ประการ คอ

๒.๑ จตสานกในการศกษา ไดแก การใฝฝกฝนพฒนาตนเอง และความสานกทจะ ทาตวเองใหดขน จตสานกในการศกษาจะเปลยนแปลงลกษณะ จตใจ และ ทาทตอสงแวดลอมทงหมด ทาใหมองเหนทกอยางเปนการเรยนร ๒.๒ แรงจงใจในทางจรยธรรม ซงเปนตวสงเสรมการพฒนา กระตนใหบคคลเกด ความใฝด ใฝร ทงในสวนของตนเองและสงคม ๒.๓ ความรจกคด คดเปน คดแยบคาย หรอ โยนโสมนสการ การทคดเปนจะชวย ใหบคคลสามารถพจารณาแยกแยะ สบสาวหาเหตปจจย ตระหนกรในความ เสอมความเจรญทเกดขน และนอมนาไปสการแกปญหา และการกระทา ในทางทสรางสรรคไดตอไป

สมน อมรววฒน (๒๕๔๗) ไดวเคราะหและนาเสนอหลกการเรยนรตามแนวพทธศาสตร

ไวในเอกสาร เรอง การพฒนาการเรยนรตามแนวพทธศาสตร: ทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ ผวจยไดพจารณาเลอกสรปแนวคดบางสวนเกยวกบ กระบวนการเรยนรดวยการซมซบ หลกการเรยนรตามหลกไตรสกขา และการพฒนาปญญา จากเอกสารดงกลาว เพอนามาเชอมโยงกบการศกษาวจยน กระบวนการเรยนรดวยการซมซบ เปนกระบวนการทมงผสมผสานการพฒนาทงกายและจตควบคกนไป ซงกระบวนการน สมน อมรววฒน ไดพฒนาขนมาจากการศกษาเรอง เบญจขนธ อนไดแก รป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ อนเปนองคประกอบของมนษย เมอนามาเชอมโยงเขากบบรบททางดานการเรยนการสอน อาจกลาวไดวา การเรยนการสอนนนเปนการพฒนามนษยดานพฤตกรรม ความรสก การรบร การคดพจารณา และความรแจง ผเรยนและผสอนจงตองใชสตและปญญากากบการฝกฝนอบรมโดยตลอด ลาดบขนตอนของกระบวนการเรยนรแบบซมซบ นาเสนอดงแผนภมท ๔

๑๗

แผนภมท ๔ กระบวนการเรยนรแบบซมซบ ของ ศาสตราจารย ดร.สมน อมรววฒน

นอกเหนอจากกระบวนการเรยนรดวยการซมซบ สมน อมรววฒน ยงไดนาเสนอแนวคดเกยวกบการเรยนรตามหลกไตรสกขา โดยไดอางองถงคาอธบายเกยวกบหลกไตรสกขา ของ พระธรรมปฎก หรอตามสมณศกดปจจบน คอ พระพรหมคณาภรณ จากหนงสอพทธธรรมวา (พระพรหมคณาภรณ, ๒๕๔๗)“... ไตรสกขา เปนระบบการฝกอบรมจากภายนอกเขาไปหาภายใน จากสวนทหยาบเขาไปหาสวนทละเอยด และจากสวนทงายกวาเขาไปหาสวนทยากและลกซงกวา ... เมอฝกขนละเอยดภายในถงขนจตและปญญาแลว ผลกสงกลบออกมาชวยการดาเนนชวตดานนอก เชน มความประพฤตสจรต มนคง มศลทเปนไปโดยปกตธรรมดาของตนเอง ไมตองฝนใจ หรอ

๑๘

ตงใจคอยควบคมรกษา คดแกปญหาและทากจกรรมตางๆ ดวยปญญาบรสทธ โดยนยทกลาวแลว เมอฝกตลอดระบบสกขาแลว ระบบชวตทงหมดกกลายเปนระบบของมรรค สอดคลองกนหมดทงภายนอกภายใน..”

สมน อมรววฒน ไดสรปหลกการเรยนรตามหลกไตรสกขา ไววา “ไตรสกขา คอ การฝกหดอบรมกาย วาจา และจตของมนษย ใหสามารถคนพบและควบคมตนเอง เรยนรและพฒนาตนเองโดยใชปญญาเพอใหเกดประโยชนแกตนและเกดประโยชนแกผอน ตามหลกการศกษา ๓ ประการ คอ ศล สมาธ ปญญา ... การฝกหดอบรมตามหลกไตรสกขาเปนการศกษาทมลกษณะบรณาการและปจจยาการ ทวามลกษณะบรณาการนน เพราะทกองคประกอบคอ ศล สมาธ ปญญา นนอยในองครวมของมรรคมองคแปดนนมลกษณะผสมกลมกลนอยางไดสดสวนสมดลกน มความสอดคลองรองรบกนทงในดานทตองละเวนและในดานทตองเจรญงอกงาม ยากทจะแยกออกอยางโดดเดยว และไมสามารถตดองคประกอบขอใดทงไปได”

สมน อมรววฒนยงไดอธบายเพมเตมตอยอดไปส “การพฒนาปญญา” ซงเปนจดหมายท

สาคญของการเรยนร ผวจยใครขออนญาตสรปแนวคดหลกจากคาอธบาย เรอง คณลกษณะของกระบวนการพฒนาปญญาตามแนวพทธศาสตร อยางยนยอ ไวดงน

๑. กระบวนการพฒนาปญญามความสมบรณโดยตลอด จดหมายและระดบทงโลกยปญญา และโลกตรปญญามขนเรมตน คอ สญญาและศรทธา มวธดาเนนการทเนนการทดลองฝกปฏบตและพสจนความจรงของสาระความรดวยตนเอง

๒. กระบวนการพฒนาปญญามลกษณะบรณาการ อธบายใหเหนความผสมกลมกลนขององคประกอบปจจยตางๆ ทกอใหเกดปญญา เชน ศรทธา-โยนโสมนสการ, ปรยต-ปฏบต-ปฏเวธ เปนตน

๓. กระบวนการพฒนามลกษณะพฒนาการทกาวเวยน (Spiral Growth) มใชการพฒนาแบบขนบนไดตรงๆ เพราะความเจรญงอกงามทางปญญามลกษณะทสมผสสมพนธกนตงแตจดเรม จดกาว และจดผานขนไป

๔. กระบวนการพฒนาปญญามลกษณะทหยงรากลกควบคไปกบการเตบโตงอกงาม การศกษาฝกหดอบรมใหเกดปญญาเปนการเรมจากพฤตกรรมภายนอก คอ กาย วาจา แลวละเอยดประณตลกลงสจต จนนาไปสการรแจงในทสด

๕. กระบวนการพฒนาปญญาเนนการสรางแรงจงใจและสงเรา (ศรทธา) และการฝกฝนตนเอง แตเมอเกดสมาธและปญญาแลว ตองละสงเรานนเสยใหคงเหลอแคปญญา และองคความรทกอยางทมนษยไดเรยนรตองมสตกากบและมแนวทางปฏบตทชอบธรรม

๑๙

๖. กระบวนการพฒนาปญญาตามนยของพระพทธศาสนา มไดมงหมายเพยงใหเกดปญญาเทานน แตอดมการณสงสดคอ การใชปญญาปฏบตใหเกดอสรภาพอนสมบรณ คอ อสรภาพจากสงแวดลอมภายนอกและอสรภาพในจตใจของตนเอง

จากแนวคดของพระพรหมคณาภรณ และ สมน อมรววฒน เปนแนวคดทมพนฐานจาก

หลกพทธธรรมซงมลกษณะของแนวคดแบบองครวม และพจารณาสรรพสงเปนเหตปจจยแกกน กระบวนการพฒนาจรยธรรมตามแนวทางของพทธศาสตรดงกลาว จงมความเกยวของโดยตรงกบกระบวนการพฒนาปญญา และกระบวนการพฒนาคานยม ซงสอดคลองแนวคดหลกจากปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทระบวา แนวทางอนพงปฏบตอนไดแก ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทดในตน ตองถกกากบไวดวยเงอนไขความร และคณธรรม ขณะท บลม พจารณาการพฒนาคณลกษณะในลกษณะดงเดยวและเจาะจงไปท “ตวบคคล” และมลกษณะของแนวคดแบบเปนลาดบขนตอนแบบเสนตรง แนวคดของพระพรหมคณาภรณ และ สมน อมรววฒน กลบตางไปในแงของการพจารณา “บรบทแวดลอม” ตลอดจน “ปจจยภายใน” โดยเฉพาะอยางยง การเนนยาความสาคญของ “การคด” และ “การเปลยนแปลงจากภายใน ผานการฝกหดทงกาย วาจา ใจ และปญญา” ไปพรอมๆ กน

จดรวมเกยวกบแนวทางการพฒนาคณลกษณะดานจตพสย คณธรรม และจรยธรรม ทพบ

จากแนวคดของบลม พระพรหมคณาภรณ และ สมน อมรววฒน ไดแก การพจารณากระบวนการสรางประสบการณการเรยนรใหกบบคคล เพอใชเปน “สงเรา” จากภายนอก กระตนให “กลไกภายใน” ทางาน ในทศนะของบลม กลไกดงกลาวกคอ “ระบบการทางานของสตปญญา และระบบการใหคณคา” ขณะทฐานคดทางดานพทธศาสตร เรยก “ความใฝร ใฝด คดเปน” อยางไรกตาม การทางานของกลไกภายในจะเกดขนและยงยนไดกตอเมอมการปฏบตอยอยางตอเนอง สมาเสมอ จนกลายเปนนสย และเปนการปฏบตทเกดขนดวยความเตมใจ ซงกระบวนการดงกลาวจะเกดอยางมประสทธภาพไดตองอาศย “สงเรา” ทบคคลนนๆ ไดพบเจออยในวถชวตปกต ซงกไดแก สภาพแวดลอม หรอองคประกอบภายนอกนนเอง

นกวชาการไทยอกทานหนงทใหความสนใจกบการสงเคราะหองคความรใหมจากพนฐาน

ของแนวคดการพฒนาทรพยากรบคคลตามแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยง เพอนาไปใชเปนแนวทางในการพฒนาคณลกษณะดานคณธรรม จรยธรรม และคานยมไดแก ทศนา แขมมณ (๒๕๔๖) ซงไดศกษาวเคราะหชดความคด กระบวนการตลอดจนคานยมทแฝงอยในทฤษฎใหมซงปวงชนชาวไทยไดรบพระราชทานจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช การศกษาวเคราะหดงกลาวไดรบการนาเสนอดวยชดกจกรรมปลกฝงคานยมเศรษฐกจพอเพยง ซงไดมการ

๒๐

วเคราะหใหเหนถง แนวคดหลก ๗ ประการ และ กระบวนการ หลก ๔ กระบวนการ ซงรวมกนเปน กระบวนการพงตนเองเพอการพฒนา: แนวคดประยกตจากทฤษฎใหม ซงสามารถนามาสรปและนาเสนอดงตารางท ๕ ตารางท ๕ กระบวนการพงตนเองเพอการพฒนา: แนวคดประยกตจากทฤษฎใหม

กระบวนการพงตนเองเพอการพฒนา: แนวคดประยกตจากทฤษฎใหม ของ ทศนา แขมมณ

แนวคดหลก ๗ ประการจากทฤษฎใหม

๑. แนวคดเกยวกบการพงตนเอง ๒. แนวคดเกยวกบความเปนอสรภาพ ๓. แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ ๔. แนวคดเกยวกบการทางาน บนพนฐานของคณสมบต ๔

ประการ คอ ความขยนอดทน ความสามคคและการรวมกลม ความใฝรและแสวงหาความร และการอยรวมกนอยางเกอกล

๕. แนวคดเกยวกบการพฒนา และศกยภาพในการพฒนา ๖. แนวคดเกยวกบการมสวนรวมและการไดรบความรวมมอ ๗. แนวคดเกยวกบการประยกตใชความรเชงทฤษฎใหเหมาะสม

กบความตองการ ความจาเปนและสภาพแวดลอม กระบวนการหลกทขบเคลอนแนวคด ๔ กระบวนการ

๑. กระบวนการพงตนเอง ๒. กระบวนการทางานและแกปญหา ๓. กระบวนการแสวงหาความรและขอมล ๔. กระบวนการพฒนาตนเองและคณภาพชวต

นอกจาก กระบวนการพงตนเองเพอการพฒนา: แนวคดประยกตจากทฤษฎใหม ซงไดนาเสนอขางตนแลว ทศนา แขมมณ ยงไดอภปรายถงแนวทางทจะนากระบวนการดงกลาวไปประยกตใชในการจดการศกษา ซงสามารถดาเนนการไดในหลายมต ไดแก

- การประยกตใชในดานการพฒนาหลกสตรและการใชหลกสตร - การประยกตใชในดานการจดการเรยนการสอน - การประยกตใชในดานการวดและประเมนผลการศกษา - การประยกตใชในดานการบรหารจดการเกยวกบการศกษา

๒๑

ในการวจยครงนผวจยจะไดนาเอากรอบแนวคดของนกวชาการทงสทานเปนแนวทางหลกในการวเคราะหและสงเคราะหใหไดมาซงแนวทางการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอนตอไป

บทท ๓ เรยนรจากกรณตวอยางความสาเรจ:

การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสสถานศกษา การศกษาบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจาก

โรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ สามารถเรยบเรยงและนาเสนอจาแนกตามกจกรรมการวจย ไดดงตอไปน

๑. การศกษากรณตวอยางความสาเรจเอกสารถอดบทเรยน ๒. การสงเกตการณในกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

สสถานศกษาและชมชน และเวทเศรษฐกจพอเพยง ๓. การสมภาษณเชงลกและการสงเกตอยางไมมสวนรวมในโรงเรยนโรงเรยนเศรษฐกจ

พอเพยงตนแบบ

๑. ขอมลจากการศกษาเอกสารถอดบทเรยนจากกรณตวอยางโรงเรยน ผวจยไดดาเนนการวเคราะหเนอหาและนาเสนอขอมลโครงการและกจกรรมการเรยนรท

นาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน ๒๐ แหงจาก ๔ ภมภาค ซงมลนธสยามกมมาจลไดรวมกบสถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข (สรส.) สนบสนนใหมคณะทางานดาเนนการเรยบเรยงขนเปนเอกสารเผยแพรของโครงการ สามารถสรปและนาเสนอไดดงตารางท ๖

ตารางท ๖ โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

โรงเรยน โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ กาญจนาภเษกวทยาลย เพชรบรณ จ.เพชรบรณ

- ธนาคารโรงเรยน - ฐานการเรยนร “ตามรอยพอ พออย พอกน และพอเพยง” - สวนพฤกษศาสตร - การทาขเหลกผง

ปรนซรอแยลสวทยาลย จ.เชยงใหม

- จางฮ จางฮอม ปายหนาสบาย - หนงคน หนงอาชพ

๒๓

ตารางท ๖ (ตอ) โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

โรงเรยน โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ ประชาราชวทยา จ.ลาปาง

- ธนาคารขยะ - สวนพฤกษศาสตร “หนงตน หนงชวต”

รมเกลาปางตอง จ.แมฮองสอน

- ฐานการเรยนรเกษตรครบวงจร - กจกรรมรบผดชอบตาม “กลมการงาน” - กจกรรมพฒนาทกษะวชาชพ - ยวหมอดน ยวเกษตรกร

ราชานเคราะห จ.พะเยา

- เกษตรพงตนเอง และธนาคารโรงเรยน - การทานายาอเนกประสงค - การปกผาลายชาวเขา - ยวมคคเทศก

โพนทองวทยายน จ.รอยเอด

- โครงการหนงบาทของทกคน พฒนาวทยายนใหเปนหนงเดยว - ธนาคารโรงเรยน - ผลตภณฑจากกลวยนาวา - เพมมลคาใบไมแหง และวสดเหลอใช

ศกษาสงเคราะหนางรอง จ.บรรมย

- ธนาคารผก - หนงคน หนงอาชพ - ธนาคารโรงเรยน

บานคขาด จ.บรรมย

- เกษตรเพออาหารกลางวน - ธนาคารโรงเรยน - ธนาคารขยะ

บานคเมอง จ.อบลราชธาน

- กจกรรมกลมสนใจ - เฮอนพอเพยง - หนงคน หนงอาชพ

กลยาณวตร จ.ขอนแกน

- รกการอาน - ขยะทาบญ - คาย Angel Energy: ลกนางฟาอนรกษพลงงานตานภาวะโลกรอน - ขาวกบวถชวตไทย - บรษทหมากนด by sixkikkok จากด

๒๔

ตารางท ๖ (ตอ) โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

โรงเรยน โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ โยธนบรณะ จ.กรงเทพมหานคร

- ชมนมโมโย (Mo Yo: Moderate Youth Club) หรอผนาเยาวชน พอเพยง - หนงคน หนงความพอเพยง

ชาฆอพทยาคม จ.ระยอง

- ฐานการเรยนรในโรงเรยน ไดแก หมหลม คนเอาถาน ปยหมก จลนทรย กลวย ปลกแฝกพฒนาดน สวนปาชมชนและสวน สมนไพร ป.ปลาพอเพยง

- ผกสวนครว รวกนได ลกปลกใหแม เหลอเผอแผสชมชน - กลมสายใยสมพนธ - อ.ย.นอย - นกสบสายนา รวมอนรกษรวมนาประแสร - คลนกวชาการ

สตรมารดาพทกษ จ.จนทบร

- ชมนมธรรมชาตกบความพอเพยง - แปลงนาสาธต “แมโพสพครบคณคา” - ผกสวนครวรวแคลเซยม - โรงสขาวพอเพยง ยงขาวพอด - โรงเผาถาน “ดาด ดด มคณคา” - โรงซอมโตะเกาอ “มปญหาปรกษานายชางนอย” - หมหลม หมบงเกอร กบคอนโด มจฉาเลยงชวา - ธนาคารโรงเรยน - ขยะรไซเคล กระดาษรไซเคล - หตถกรรมเสอพนบานจนทบร - ตลาดนดพอเพยง เคยงคการแบงปน

บานหนองไผ จ.นครสวรรค

- ขบวนการกบ - ฐานการเรยนรดานอาชพเกษตร ไดแก ผกปลอดสารพษ การเพาะเหดนางฟา การเลยงปลา การเลยงเปด - ฐานการเรยนรดานเคหกจเกษตร ไดแก การแปรรปสมนไพร - ฐานการเรยนรดานอาชพอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก การทาถานผลไมดดกลน การปลกปาภมรกษ (ไผหวาน สะเดา ขเหลก) ธนาคารขยะรไซเคล การทานาสมควนไม

๒๕

ตารางท ๖ (ตอ) โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

โรงเรยน โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ จฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร จ.เพชรบร

- แหลงเรยนรวทยาศาสตรหลากหลายภายในโรงเรยน - คายความรเรองเศรษฐกจพอเพยง “เดนตามแนวคดพอ อยอยาง พอเพยง”

บานทรายขาว จ.ชมพร

- กจกรรมการเรยนรหลกสตรธรรมาภบาล สรางงานเศรษฐกจ พอเพยง

- ชมนมวถชวตพอเพยง - ธนาคารโรงเรยน - กจกรรมคมครองผบรโภค - ธนาคารขยะ

ลานสกาประชาสรรค จ.นครศรธรรมราช

- ธนาคารโรงเรยน

วชรธรรมสถต จ.พทลง

- กจกรรมเกษตรทฤษฎใหมในโรงเรยน ไดแก ทานาปลอดสารเคม เลยงปลาในนาขาว ปลกผกพนเมอง ปลกไมผล ออมตนไม ชววถและปยชวภาพ พชสมนไพรในโรงเรยน สวนสาธตเศรษฐกจพอเพยง - กจกรรมดานการจดการสงแวดลอมตามแนวพระราชดาร ไดแก สวนเกษตร ๔ ชน ปา ๓ อยาง ประโยชน ๔ อยาง การปลกบอนบาบดนาเสย การปลกหญาแฝกและหมดน

บานทงเกราะ จ.นครศรธรรมราช

- คายคณธรรมนาความรสชวตพอเพยง - กจกรรมวถชวตสเศรษฐกจพอเพยง - คายวทยาศาสตรบรณาการรกษสงแวดลอม - ความประหยด ตามรอยพอ สเศรษฐกจพอเพยง

หวยยอด จ.ตรง - แปลงเกษตรทฤษฎใหม - ธรรมศกษาเพอภมคมกนทดสวถชวตพอเพยง - พฒนาแหลงเรยนรในสถานศกษา - หาสนออมทรพยกบธนาคารโรงเรยน

๒๖

จากการวเคราะหและนาเสนอตวอยางโครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ พบวา กจกรรมสวนใหญสามารถจาแนกเปนประเภทตางๆ ๑๐ ประเภท ดงน

๑. กจกรรมการเรยนรทเกยวโยงโดยตรงกบกจกรรมตามหลกสตรและการจดการเรยน

การสอน เชน การเรยนรแบบโครงงาน เรอง ขาวกบวถชวตไทย กจกรรมการเรยนรหลกสตรธรรมาภบาล สรางงานเศรษฐกจพอเพยง เปนตน

๒. กจกรรมการเรยนรตามกลมสนใจ คายเยาวชน กจกรรมชมนม หรอชมรม ในหมวดกจกรรมพฒนาผเรยน เชน ชมนมโมโย (Mo Yo: Moderate Youth Club) คาย Angel Energy: ลกนางฟาอนรกษพลงงานตานภาวะโลกรอน ชมนมธรรมชาตกบความพอเพยง เปนตน

๓. กจกรรมการเรยนรทเกยวของกบการพฒนาและใชประโยชนแหลงการเรยนร หรอฐานการเรยนรในโรงเรยน เชน เฮอนพอเพยง สวนพฤกษศาสตร แหลงเรยนรวทยาศาสตรหลากหลายภายในโรงเรยน ฐานการเรยนร “ตามรอยพอ พออย พอกน และพอเพยง”เปนตน

๔. กจกรรมการเรยนรทจดขนเปนสวนหนงของโครงการพเศษตางๆ เชน กจกรรมธนาคารโรงเรยน โครงการจางฮ จางฮอม ปายหนาสบาย กจกรรมรกการอาน เปนตน

๕. กจกรรมการเรยนรทางการเกษตรเพอการพงตนเอง เกษตรเพออาหารกลางวน หรอเกษตรเพอพฒนาอาชพ เชน ฐานการเรยนรดานอาชพเกษตร ขบวนการกบ กจกรรมเกษตรทฤษฎใหมในโรงเรยน กจกรรมหนงคน หนงอาชพ ฐานการเรยนร “หมหลม หมบงเกอร กบคอนโด มจฉาเลยงชวา” กจกรรมยวหมอดน ยวเกษตรกร เปนตน

๖. กจกรรมทเกยวของกบการจดการทรพยากรและสงแวดลอมทงในโรงเรยนและในชมชน เชน ธนาคารขยะ นกสบสายนาประแสร กจกรรมดานการจดการสงแวดลอมตามแนวพระราชดาร ขยะรไซเคล กระดาษรไซเคล เปนตน

๗. กจกรรมทเกยวของกบวถชวตและวฒนธรรมของทองถน เชน บรษทหมากนด by sixkikkok จากด หตถกรรมเสอพนบานจนทบร กจกรรมการปกผาลายชาวเขา เปนตน

๘. กจกรรมทเกยวของกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม เชน คายคณธรรมนาความรสชวตพอเพยง กจกรรมธรรมศกษาเพอภมคมกนทดสวถชวตพอเพยง เปนตน

๙. กจกรรมทมงเนนการพฒนาจตอาสา เชน คลนกวชาการ โครงการหนงบาทของทกคน พฒนาวทยายนใหเปนหนงเดยว กจกรรม อ.ย.นอย เปนตน

๒๗

๑๐. กจกรรมทมงเนนการสรางเครอขายทางสงคมทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยน เชน กลมสายใยสมพนธ โครงการผกสวนครว รวกนได ลกปลกใหแม เหลอเผอแผสชมชนเปนตน

กจกรรมการเรยนรทเกดขนอยางหลากหลายในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมการบรณาการโดยการ เสรม- เตม- ตอยอด เขากบกจกรรมเดมทโรงเรยนไดจดดาเนนการอยซงมจดเนนในมตดานสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ และสงแวดลอม แตกตางกนไปในแตละโรงเรยน ตวอยางของกจกรรมทมการเสรม-เตม-ตอยอด จากกจกรรมเดมนาเสนอดงตารางท ๗ ตารางท ๗ การบรณาการโดยการเสรม-เตม-ตอยอด จากกจกรรมเดม

ตวอยางโครงการ/กจกรรมทโรงเรยนนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาบรณาการเพมเตม ธนาคารโรงเรยน สวนพฤกษศาสตร เงนทองของมคา

หบไมออมเงน สมดบนทกการออม ธนาคารขยะ

นกสบสายนา มหงสาสายสบ ธนาคารอาหารชมชน

นอกจากการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงโดยกระบวนการ เสรม-เตม-ตอยอด จากพนฐานกจกรรมเดมทมการดาเนนการอยแลว จากการศกษาวจยพบวาหลายโรงเรยนไดบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขากบนวตกรรมตางๆ ทมอยดงเดมของโรงเรยน พบวามแนวคด ลกษณะ หรอกระบวนการเรยนรทเกยวของกบนวตกรรมตางๆ ทเออตอการบรณาการการจดการเรยนรตามแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สามารถสรปและนาเสนอไดดงตารางท ๘

๒๘

ตารางท ๘ การเชอมโยงการจดการเรยนรแบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขากบนวตกรรมตางๆ ทมอยดงเดมของโรงเรยน นวตกรรมดงเดม ตวอยางแนวคด หรอแนวทางปฏบตทแสดงลกษณะของนวตกรรม

โรงเรยนวถพทธ

- การเรยนการสอนตามหลกไตรสกขา ศล สมาธ ปญญา - การวเคราะหงานดวยหลกอรยสจ ๔ - การปลกฝงลกษณะนสยตามหลกสบปรสธรรม ๗

โรงเรยนพงตนเอง

- การเรยนการสอนเพอเสรมสรางใหมลกษณะเดนของตวเองตามศกยภาพ - การสรางทกษะการดารงชวตใหสามารถดารงชวตไดดวยตนเอง ไม เบยดเบยนผอน อยในสงคมไดอยางมความสข - การเรยนการสอนผานการปฏบตจรง

โรงเรยนเพอชวต - การจดการศกษาควบคไปกบการจดระบบชวต โดยพฒนาความรทาง วชาการ ไปพรอมๆ กบทกษะชวต และทกษะวชาชพ

- การทาเกษตรทฤษฎใหมในโรงเรยน P.T. Model - การจดกระบวนการเรยนการสอนทเนนใหนกเรยนคดเปนระบบ ทาได

และกลาแสดงออก เนนกระบวนการทางาน (Process) และการ เปลยนแปลง/ถายโอนความร (Transfer)

สวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

- การจดกระบวนการปลกฝงจตสานกเดกในดานการอนรกษพนธกรรมพช ม ๕ ขนตอน คอ การจดทาทะเบยนปายชอพรรณไม การปลกตนไมใหม

การศกษาพรรณไม การจดทารายงาน และการนาไปใชประโยชน จากการวเคราะหดงกลาว สะทอนใหเหนชดเจนวาการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงสการจดเรยนรในโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบซงไมใชกระบวนการผลกดนใหเกดการทางานใหม หรอเพมภาระใหแกผเกยวของ แตเปนการ “เพมเตมมตในการทางาน บรณาการ

วธคด สวถชวตพอเพยง บนพนฐานทแตกตาง” ผวจยไดลองวเคราะหประเภทของกจกรรมทง ๑๐ ประเภท (น.๒๔-๒๕) ตามลกษณะงานประจาทมการดาเนนงานอยในสถานศกษาทกระดบโดยวเคราะหตามงาน ๓ ลกษณะ (ดตารางท ๙) ไดแก การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมการเรยนรอนๆ เชน กจกรรมพฒนาผเรยน และการจดแหลงเรยนร ฐานการเรยนรในโรงเรยน ทงน ผวจยไมไดนางานดานการบรหารจดการมาวเคราะหกบประเภทกจกรรม เนองจากพจารณาวา งานดานบรหารจดการสถานศกษานนเปนพนฐานทสาคญและเปนกลจกรขบเคลอนอยในลกษณะงานอนๆ

๒๙

ตารางท ๙ การวเคราะหประเภทของกจกรรมตามลกษณะงานของสถานศกษา ลกษณะงาน ประเภทกจกรรม

การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

- กจกรรมการเรยนรทเกยวโยงโดยตรงกบกจกรรมตามหลกสตรและการจดการเรยนการสอน เชน การเรยนรแบบโครงงาน

การจดกจกรรมการเรยนรอนๆ เชน กจกรรมพฒนาผเรยน

- กจกรรมการเรยนรตามกลมสนใจ คายเยาวชน กจกรรมชมนม หรอชมรม ในหมวดกจกรรมพฒนาผเรยน เชน ชมนมโมโย - กจกรรมการเรยนรทจดขนเปนสวนหนงของโครงการพเศษตางๆ เชน กจกรรมธนาคารโรงเรยน โครงการจางฮ จางฮอม - กจกรรมการเรยนรทางการเกษตรเพอการพงตนเอง เกษตรเพออาหารกลางวน หรอเกษตรเพอพฒนาอาชพ เชน ขบวนการกบ - กจกรรมทเกยวของกบการจดการทรพยากรและสงแวดลอมทงในโรงเรยนและในชมชน เชน ธนาคารขยะ นกสบสายนา - กจกรรมทเกยวของกบวถชวตและวฒนธรรมของทองถน เชน บรษทหมากนด by sixkikkok จากด หตถกรรมเสอพนบาน - กจกรรมทเกยวของกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม - กจกรรมทมงเนนการพฒนาจตอาสา เชน คลนกวชาการ - กจกรรมทมงเนนการสรางเครอขายทางสงคมทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยน เชน กลมสายใยสมพนธ

การจดแหลงเรยนร ฐานการเรยนรในโรงเรยน

- กจกรรมการเรยนรทเกยวของกบการพฒนาและใชประโยชนแหลงการเรยนร หรอฐานการเรยนรในโรงเรยน เชน สวนพฤกษศาสตร ฐานการเรยนร “ตามรอยพอ พออย พอกน และพอเพยง”

ความทาทายในการทางานดานการจดการเรยนรของคณะครและผบรหารโรงเรยนจงอยท

การพนจพจารณาใหเหน “ชองทาง” ทจะเสรม-เตม-ตอยอด ดวยหลกคดแหงความพอเพยง เพอมงสการพฒนาคณลกษณะแหงความพอเพยงใหเกดแกผเรยนเปนสาคญ

๒.การสงเกตการณในกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน และเวทเศรษฐกจพอเพยง

๒.๑ ขอมลจากการสงเกตการณกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน จานวน ๒ ครง ณ จงหวดเชยงใหม และจงหวดอบลราชธาน การประชมทงสองครงมงเนนทการแลกเปลยนประสบการณในการจดการเรยนรแบบบรณาการของคร

๓๐

ในแตละกลมสาระการเรยนร โดยคณะผจดไดใชกระบวนการของการจดการความรมาเปนแนวทางหลกในการจดกจกรรม กจกรรมหลกของการประชม คอ การถอดบทเรยนรวมกนของคณะครในแตละกลมสาระ โดยครทกคนจะมโอกาสไดบอกเลาประสบการณการจดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรทไดรบมอบหมาย จากการสงเกตและการศกษาเอกสาร นทรรศการ และแผนพบประชาสมพนธของโรงเรยนทนามาจดแสดง ผวจย สามารถนาเสนอขอสงเกตจากการสงเกตการณกจกรรมไดดงตอไปน ตารางท ๑๐ ขอสงเกตจากการสงเกตกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน

ประเดนในการศกษา ขอสงเกต การจดกจกรรมการเรยนร ๑. ครแตละกลมสาระไดระบถงความพยายามในการจดกจกรรมการ

เรยนร ซงมทงในสวนทจดในกจกรรมการเรยนการสอน และกจกรรมการเรยนรผานกจกรรมเสรมหลกสตร กจกรรมพฒนาผเรยน และกจกรรมอนๆ ของโรงเรยน

๒. ตวอยางของบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสกจกรรมการเรยนการสอนในแตละกลมสาระการเรยนร เชน แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เรอง “สงมชวตกบสงแวดลอม” แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ เรอง “Native Herb” แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร เรอง “การใชเหตผล” ของโรงเรยนโพนทองวทยายน เปนตน

๓. ตวอยางกจกรรมการเรยนรเสรมหลกสตร เชน กจกรรมคาย พทธบตร-พทธธรรม

๔. กจกรรมตามความสนใจ เชน โครงงานทาหนงสน ของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๑ โรงเรยนบานหวยตามอญ

๓๑

ตารางท ๑๐ (ตอ) ขอสงเกตจากการสงเกตกจกรรมในโครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

๑. กจกรรมการเรยนรแบบบรณาการทใชรวมกบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมลกษณะใชประเดน หรอหวขอการเรยนร ทมาจากฐานทรพยากรทองถน ภมปญญาในการทากน ทรพยากรอาหาร ลกษณะเฉพาะทางกายภาพ ปญหาของทองถน ตวอยางหวขอการเรยนรบรณาการ ไดแก หนวยการเรยนร เรอง “ชมชนพอเพยง” และหนวยการเรยนรเรอง “ลมแมนาโขง” ของโรงเรยนเวยงแกนวทยาคม หนวยการเรยนร เรอง “มดแดง” ของโรงเรยนแมพรกวทยา และหนวยการเรยนร เรอง “วถประชา ภมปญญาเมองนายน” ของโรงเรยนนายนวทยา เปนตน

๒. การออกแบบหลกสตรและกจกรรมการเรยนร มการนาหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน มาใชเปนกรอบการพจารณา เชน การวเคราะหหลกสตรและกจกรรม โดยใช หลก ๓ หวง ๒ เงอน หนวยการเรยนร เรอง “ขนมดอกลาเจยก” ของ โรงเรยนศรขรภมพสย เปนตน

นอกเหนอไปจากประเดนการศกษาในเรองการจดการเรยนร และการบรณาการปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอนแลว ผวจยพบวาในการดาเนนการถอดบทเรยนของแตละกลมมกประสบปญหารวมกนในเรองของความเขาใจทคลาดเคลอน รวมทงประเดนทเกดขอคาถามทตองการคาตอบ คาอธบาย ซงประกอบดวย ๒ ประเดนหลก ไดแก ความถกตองและเหมาะสมในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน และการวเคราะหแผนการสอนทออกแบบขนโดยใชหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน

๒.๒ ขอมลจากการสงเกตการณกจกรรมเวทเศรษฐกจพอเพยง ระหวาง วนศกรท ๓๐ มกราคม ถง วนอาทตยท ๑ กมภาพนธ ๒๕๕๒ ณ จงหวดพระนครศรอยธยา ผชวยวจยไดนาคณะผชวยวจยรวมในกจกรรมเวทเศรษฐกจพอเพยง โดยทาหนาทเปนผจดบนทกการเสวนาในแตละหองประชมยอย จาแนกตามกลมสาระการเรยนร รวมทงหองผบรหาร พบขอมลทนาสนใจ สามารถนาเสนอไดดงตอไปน

๓๒

ตารางท ๑๑ ขอมลจากการเสวนากลมยอย เวทเศรษฐกจพอเพยง ดานการออกแบบหลกสตร และการเรยนการสอน

การออกแบบหลกสตร และการเรยนการสอน - การนาเอาปรชญาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาวเคราะหกบแผนการสอนในแตละหนวยจากนนจง

นาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาบรณาการเขากบเนอหาในแตละหนวย เชน หนวย shopping หนวยบคคลสาคญ ผสอนเรมใชเศรษฐกจพอเพยงตงแตในขนวางแผนการสอน (โรงเรยนสองแคววทยาคม จ.เชยงใหม)

- การจดหนวยการเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงแบงออกเปน 5 หวขอหลกโดยเรมจากพระราชประวตในหลวง เกษตรทฤษฎใหม โครงการในพระราชดาร การใชชวตอยางพอเพยง โดยเรมจากการสอนคาศพทตางๆ ใหผเรยนคนควาขอมลทางอนเตอรเนท อานบทความ เรองเกษตรทฤษฎใหม และเขยนบนทกรายรบรายจาย (โรงเรยนสาโรงทาบวทยาคม จ.สรนทร)

- โรงเรยนไดจดใหมชวโมงเศรษฐกจพอเพยงสปดาหละสองชวโมง (โรงเรยนบานทงเกราะ จ.นครศรธรรมราช)

- การออกแบบหลกสตรโดยการศกษาแผนการจดการเรยนการสอนกอนวามเนอหาสวนใดทสามารถสอดแทรกปรชญาฯ ลงไปไดบาง จากนนจงคอยมากาหนดหนวยการเรยนร กาหนดคาอธบายรายวชา และสดทายจงกาหนดลงไปในหลกสตรสถานศกษา (โรงเรยนราชวนต มธยม จ.กรงเทพฯ)

- การกาหนดเรองเศรษฐกจพอเพยงไวในคาอธบายรายวชา หนวยการรแลวจงบรณาการสแผนการจดการเรยนการสอน (โรงเรยนปอพานพทยาคม และบานทรายขาว จ. ชมพร)

- พฒนาหลกสตรมาจากการเรยนการสอนในหองเรยนในเรองโครงงานวทยาศาสตรโดยใหนกเรยนสงเกตจากบานของตนเองและนามาสการแกไขปญาหาทตนเองพบในเรองของการปรบปรงดนใหดขนเพอเพมผลผลตทางการเกษตร

๓๓

ตารางท ๑๒ ขอมลจากการเสวนากลมยอย เวทเศรษฐกจพอเพยง ดานโครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ

โครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจ - โครงการภาษาศลปหากนได โครงการ 1 วน 25 สตางค (โรงเรยนบานทรายขาว จ. ชมพร) - กจกรรม 9 กลมงาน จดเวลาใหผเรยนไดเรยนรเชงปฏบตในเรองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดย

จดกจกรรมทง 9 กลมงาน นอกจากนยงพยายามใหผลผลตทไดจากการทากจกรรมกลบไปสบาน เพอใหผเรยนไดนาทกษะตดตวไปใชทบาน และเปนการเผยแพรแนวคดเศรษฐกจพอเพยงไปสชมชนดวย (โรงเรยนปางมะผา จ.แมฮองสอน)

- การทาปยหมกจากเศษใบไม การใชสารเคมพนฐานทสามารถหาไดในหองปฏบตการวทยาศาสตรผลตนายาลางจานใชเอง จดสรรพนทของโรงเรยนเปนสวนสมนไพร เพอใหนกเรยนเรยนร ปลก และสามารถนากลบไปใชทบานได (โรงเรยนเมองโพชยวทยาคม จ. บรรมย)

- การจดตงถนนสายวฒนธรรม โดยมการเขยนบทกลอนสอนใจตดไวตามทตางๆ อปกรณตางๆ ของโรงเรยน (โรงเรยนปอพานพทยาคม)

- แผนทความด (โรงเรยนโยธนบรณะ กรงเทพฯ) - โครงงานภมปญญาทองถนกบการดาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (โรงเรยนศรขรภมพสย จ.สรนทร) - โลกรอน ธรรมเยน (โรงเรยนแมสรวยวทยาคม จ.เชยงราย)

๓๔

ตารางท ๑๓ ขอมลจากการเสวนากลมยอย เวทเศรษฐกจพอเพยง ดานปจจยเงอนไขสาคญทสงผลตอความสาเรจ

ปจจยเงอนไขสาคญทสงผลตอความสาเรจ ปจจยดานผบรหาร - ผบรหารตองมความเขาใจ และใสใจ - ผบรหารมนโนยายทชดเจนและดาเนนการอยางจรงจง - ผบรหารโรงเรยนตองใหความสาคญ และการสนบสนน เพอใหเกดการขบเคลอน - ชมชนใหความรวมมอ - การดาเนนงานจนไดผลสาเรจจากภายในโรงเรยนกอนขยายผลสชมชน - การแขงขนระหวางนกเรยนและกลมนกเรยน - การสรางแหลงเรยนรภายในสถานศกษา/นอกสถานศกษา - การสอดแทรกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในทกแผนงาน/โครงการ - การใช Visual Control เปนขอคด สตเตอนใจ ใหนกเรยนใหมากทสด - การสรางจตสานกใหครทงสอนหนงสอและสอนคน - การนาครไปทศนศกษาโรงเรยนตนแบบเพอใหเกดการเปรยบเทยบนาไปสการพฒนา - การสรางความตระหนกใหเกดการมสวนรวมและเหนความสาคญ - การสรางวฒนธรรมองคกรใหครเปนแบบอยาง เรมจากเรองงายๆ ใกลตว เชน การแตงกาย

ประจาวน วนจนทร-ชดขาราชการ วนองคาร-เสอชมพ วนพธ-ชดทองถน - การพฒนาความรเพมเตมใหครโดยการฝกอบรมและศกษาตอ - การกาหนดเปาหมายชดเจนใหครปฏบต เชน ใชงานวจยเปนฐานในการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง - การมสวนรวมจากทกฝาย ปจจยดานคร - ครตองมความเขาใจ และใหความรวมมอ - ครตองรเรองเศรษฐกจพอเพยงอยางแทจรง - ครตองรบรบทของโรงเรยน เพอปรบการเรยนการสอนใหเหมาะสม - ครตองศกษาหลกสตร และหนวยการเรยน เพอใหเกดการเชอมโยงการเรยนการสอน - การสอดแทรกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในแผนการสอนทกกลมสาระ - การสรางนกเรยนใหเปนวทยากรนอย ถอดความร อธบายดวยตนเองได

๓๕

ตารางท ๑๔ ขอมลจากการเสวนากลมยอย เวทเศรษฐกจพอเพยง ดานปญหาอปสรรค

ปญหาอปสรรค - นกเรยนไมสนใจในการเกษตร ตดสอ และสงยวยมอมเมา - ครไมใหความรวมมอ - ครไมเขาใจหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง - ครยายบอย ทาใหงานไมตอเนอง ควรอบรมใหความรแกครทกคนใหมความร/ความสาคญเทากน - ครไปอบรม/ไปราชการบอย - ครบรรจใหมขาดความรและประสบการณการทางานขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง ตารางท ๑๕ ขอมลจากการเสวนากลมยอย เวทเศรษฐกจพอเพยง ดานผลสาเรจทเกดตอผเรยน

ผลสาเรจทเกดตอผเรยน - นกเรยนมภาวะความเปนผนามากขน กลาคด กลาแสดงออก - นกเรยนเหนความสาคญและคณคาของชมชนและภมปญญาทองถน - นกเรยนมความเปนอย และมคณภาพชวตดขน - กจกรรมฐานการเกษตรบมเพาะนสยนกเรยนใหเปนคนดได เชน การปลกขาวทาใหนกเรยนเหน คณคาของขาว - นกเรยนเปลยนพฤตกรรมจากเชงรบเปนเชงรกมากขน - นกเรยนสามารถดาเนนการจดกจกรรมตางๆ ดวยตนเองได เชน วนไหวคร กฬาส - นกเรยนมความรบผดชอบมากขน - นกเรยนมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทดขน เชนการทากจกรรมกลม มการชวยเหลอกน แบงงาน ในสมาชกในกลมมากขน

๓๖

๓. การสมภาษณเชงลกและการสงเกตอยางไมมสวนรวมในโรงเรยนโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

ผวจยไดดาเนนการศกษาภาคสนาม โดยเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลก และการสงเกตอยางไมมสวนรวม จากโรงเรยนโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ซงเปนโรงเรยนระดบมธยมศกษา จานวน ๓ โรงเรยน และกรณตวอยางความสาเรจในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา ซงเปนโรงเรยนระดบประถมศกษา จานวน ๓ โรงเรยน รายชอโรงเรยนทผวจยไดสมเลอกเปนกรณศกษาโดยวธการสมอยางเจาะจง (Purposive Sampling) และการสมแบบสโนวบอล (Snowball Sampling) มดงน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม จงหวดระยอง โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร จงหวดเพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม จงหวดกรงเทพมหานคร โรงเรยนหนองบวแดง จงหวดเชยงราย โรงเรยนสนามบน จงหวดขอนแกน โรงเรยนวดสวนสม จงหวดสมทรปราการ ผวจยสามารถวเคราะหและนาเสนอขอมลโดยสรปจากกรณศกษา ในลกษณะตาราง

ภาคขวาง (Cross Case) ไดดงตอไปน

๓๗

ตารางท ๑๖ ลกษณะของชมชน และขอมลพนฐานของโรงเรยน โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม ลกษณะของชมชน ชมชนกงชนบทกงเมอง ชมชนเมองสวนภมภาค ชมชนเมองในเขตเมองใหญ ขอมลพนฐานโรงเรยน - นกเรยนเปนกลมนกเรยนทมความสามารถทาง

วชาการระดบปานกลาง เนองจากโรงเรยนเปนโรงเรยนประจาอาเภอ ไมไดเปนทนยมเหมอนโรงเรยนดงๆ ในเมอง - นกเรยนตองการความชวยเหลอทางเศรษฐกจ และบางสวนมปญหาเรองการยายเขายายออกกลางคน - ครอบครวนกเรยนมากกวา ๘๕% รายไดตากวา ๗,๐๐๐ บาท - โรงเรยนมพนททสามารถปรบใชในกจกรรมเกษตรไดหลากหลาย

- เปนโรงเรยนประจา นกเรยนจงใชเวลาทงหมดระหวางวนจนทร-ศกร อยในบรเวณโรงเรยนและหอพก - เปนโรงเรยนทเนนการพฒนานกเรยนในดาน วทยาศาสตรและเทคโนโลย - นกเรยนสวนใหญไมใชนกเรยนในพนท ชมชนรอบโรงเรยนไมใชชมชนของนกเรยนอยางแทจรง - นกเรยนสวนใหญของโรงเรยนถกคดเลอกมาจากพนฐานผลสมฤทธทางการเรยน ผปกครองใหความสาคญกบการสอบศกษาตอมากกวาจะใหความสาคญกบการพฒนาเชงคณลกษณะของผเรยนมความพรอมในการไดรบการสนบสนนทางวชาดานวทยาศาสตร จงมหองพพธภณฑสงมชวต หอง - โรงเรยนมพนท ๑๐๐ กวาไร แตเปนดนทราย ไมอมนา ฝนนอย ใชนาบาดาล มชนหนปนใตดน ทาใหทาเกษตรระบบนาหยดไมได

- เปนโรงเรยนขนาดใหญทมความจากดดานสถานท - นกเรยนสวนใหญมาจากครอบครวชนชนกลางทมฐานะทางเศรษฐกจ - “เดกคนกบการไมขาดแคลน จนไมตระหนกวาทาไมตองพอเพยง” - ความตองการของผปกครองมงเนนใหผเรยนประสบความสาเรจในเชงผลสมฤทธทางการศกษา

๓๘

ตารางท ๑๗ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม จดเรมตนการทางาน - เรมตนจากการบรณาการในกลมสาระการเรยนร

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม และกจกรรมเกษตรทฤษฎใหมในโรงเรยน

- เรมตนจากการบรณาการในวชาการงานฯ เนนกลมกจกรรมอาชพ สงเสรมใหนกเรยนมรายไดระหวางเรยน การบรหารการเงน เนนกจกรรมเกษตร การออม “พอใช-เหลอเกบ”

- เรมตนจากการบรณาการเขาสหลกสตร

ความเขาใจคลาดเคลอนทเคยเกดขน

- มประสบการณในการขบเคลอนผดเสนทาง โดยไปมงเนนททฤษฎใหม กจกรรมทดาเนนการเพอการพงตนเอง ลดรายจาย ซงเปนมตดานเศรษฐกจอยางเดยว จนละเลยอก ๓ มตทตองคานงถง “โรงเรยนตองสรางคน ไมใชสรางรายได”

- เรมทาหลากหลายกจกรรม การเนนเรองกจกรรมอาชพทสรางรายได และการออม - “กระบไรเทยมทาน กระบไรทศทาง” - การวเคราะหแผนทาไมถก เอาหลก ๓ หวง ๒ เงอน มาจบไมได

- การบรณาการโดยเนนการบรณาการเนอหาเศรษฐกจพอเพยงโดยตรงเขาสสาระการเรยนร - ความเขาใจวาโรงเรยนเปนโรงเรยนในเมองทาไดเพยงกจกรรมดานการออม

จดทพลกผน - การเขารวมประชมและรบการฝกอบรมทโรงเรยนมกฎเมองราชวทยาลย และอกหลายครงตอมา ทาใหมองเหนวาควรมงไปทการสรางสมดลทง ๔ คอ สงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ และสงแวดลอม - ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เอาไป “มอง+อธบาย”

- การเขารวมประชมและรบการฝกอบรมทสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ไดเรยนรรวมกบผคนหลากหลายกลม ไดฝกวเคราะหการแกปญหาเศรษฐกจของประเทศโดยปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

- การเขารวมประชมและรบการฝกอบรม

กจกรรมขบเคลอนระยะแรก

- สงครหมนเวยนกนเขารวมประชมและอบรมจนครบทงโรงเรยน “รแลว ตองรเหมอนกนหมดทกคน ถาไมร จะไมใหความรวมมอ และไมเหนความสาคญ”

- “สรางคห” จากนนจดโครงการอบรมพฒนาครทงโรงเรยน ในสวนของเนอหาใหสอนในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา นอกนนใหบรณาการหลกคดเขาไป

- เรงปพนฐานใหคร ทงแนวคดและหลกการตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง -ตงคณะทางานขบเคลอน วางประเดน จดกลมงาน มองตนเอง จดลาดบกอน-หลง ในการขบเคลอน

๓๙

ตารางท ๑๘ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม ผลสาเรจทเปนรปธรรม

- หลกคด ๓ หวง ๒ เงอน ถกนามาใชทงในการวเคราะหงาน การออกแบบหลกสตร และกจกรรมการเรยนร - โรงเรยนมแหลงเรยนรทเปนรปธรรมใชในการเรยนการสอน รวมทงเปนแหลงศกษาดงานใหกบคณะนกวชาการ คร และผสนใจจากหลายหนวยงาน

- หลกคด ๓ หวง ๒ เงอน ถกนามาใชทงในการวเคราะหงาน การออกแบบหลกสตร และกจกรรมการเรยนร - โรงเรยนรวมกบเขตพนทการศกษาขบเคลอนการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยโรงเรยนเปนแกนหลกให - ในทกกจกรรมการเรยนรตองมชวงใหนกเรยนนาหลกคดจากปรชญาฯ มาใชวเคราะห - “เหนแววตาเดกสกใสแวววาว ชใหครดเปนตวอยาง ขนาดฝนตกเปาะแปะกไมยอมเลก” - “จตอาสาโดยไมตองบอก เหนภาพนในโรงเรยนแลว”

- หลกคด ๓ หวง ๒ เงอน ถกนามาใชทงในการวเคราะหงาน การออกแบบหลกสตร กจกรรมการเรยนร รวมทงการทากจกรรมของนกเรยน - กจกรรมธนาคารโรงเรยนไดเปนตนแบบธนาคารโรงเรยนแกหนวยงานภายนอก - นกเรยนนาหลกคดไปใชในเรองตางๆ เชน กฬาส “แตกอนทาฉากทละหลายหมน เดยวนเหลอหลกพน เอากระดานฟวเจอรบอรด และกลองกระดาษมาทากนเอง ไมไดจางชางมาตอกไม เดกบอกวา เราทากนเอง ดกนเอง ไมไดอวดใคร” - วถชวตพอเพยง แบบราชวนตมธยม

๔๐

ตารางท ๑๙ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม กจกรรมใหมทรเรม - การขยายผลจากโรงเรยนสครอบครวนกเรยนดวย

โครงการผกสวนครว รวกนได ลกปลกใหแม เหลอเผอแผสชมชน - การถกทอเครอขายสงคมภายในโรงเรยนผานกจกรรมกลมสายใยสมพนธ - คลนกวชาการสงเสรมเครอขายทางสงคม-จตอาสา

- นวตกรรมในการบรหารงานดวยหลกปญจสาขา การบรหารจดการ-การจดการเรยนการสอน-กจกรรมพฒนาผเรยน-แหลงเรยนรในโรงเรยน-การใชชวตหอพก

- โครงการธนาคารโรงเรยน - โครงการออมสปดาหละบาท เปนกองทนสารองของโรงเรยน เผอกรณฉกเฉนของเพอนนกเรยน

ตวอยางกจกรรมเกาทนามาตอยอด

- กจกรรม อย.นอย - กจกรรมสวนสมนไพร - กจกรรมกลองยาว - กจกรรมสอนนองผกผา - กจกรรมนกสบสายนา

- กจกรรมสวนพฤกษศาสตร - วนวทยาศาสตร เดมเปนกจกรรมนทรรศการ-

ตอบปญหา ปจจบนปรบเปนคาย “สรางหลกคด-พชตโลกรอน” บรณาการวทยาศาสตร และเศรษฐกจพอเพยง เขาสทกกลมสาระในลกษณะกจกรรมแรลล

- การรณรงคประหยดทรพยากรในโรงเรยน - กจกรรมหลกอนๆ ทมอยเดมแลว เชน กฬาส วนไหวคร

๔๑

ตารางท ๒๐ แสดงการจดกจกรรมการเรยนร โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม การจดกจกรรม การเรยนร

- มการจดกจกรรมหลากหลายภายใตชดโครงการพพธภณฑเศรษฐกจพอเพยง ไดแก กลมสายใยสมพนธ คลนกวชาการ โตะเรยนเพอนอง สอนนองผกผา สมนไพรสรางสข ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน อ.ย.นอย เทคโนโลยสะอาด นกสบสายนา ตนกลาคณธรรม โครงงานคณธรรม ฯลฯ - มการจดกจกรรมคาย ๓ วน กาหนดฐานการเรยนร โดยออกแบบกจกรรมรวมกบวทยากรทเชญมารวมใหความร ทงนหวขอการเรยนรกาหนดขนจากลกษณะของพนท และภมสงคม กจกรรมแตละฐานเนนการเรยนรผานการปฏบต - กจกรรมทกกจกรรมเนนการลงมอทากอนแลวจงคอยดาเนนขนตอนการถอดบทเรยน “ทากอน สอนทหลง” - การออกแบบกจกรรมเนนการพจารณาวตถดบ ตนทน และบรบทของโรงเรยน ปจจยภายนอกทจะเขามากระทบ และคานงถงความสามารถ และความพรอมของเดกเปนสาคญ

- ใหความสาคญกบการเรยนรรวมกนผานกจกรรมตางๆ ทออกแบบบนพนฐานของหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน - กจกรรมการเรยนรมงพฒนาผเรยนใหรจกตนเอง พงตนเองได และชวยเหลอสงคม - การจดกจกรรมใหความสาคญกบการสรางหลกคดเชงนามธรรมดวยกจกรรมททาใหเหนเปนรปธรรม - การจดกจกรรมคาย

- สงเสรมใหใชหลกคดในการวเคราะหเนองานทงในสวนงานของโรงเรยนจนถงกจกรรมของผเรยน เชน กฬาส ไหวคร - มการจดกจกรรมธนาคารโรงเรยนเปนเสมอนพนทจาลองและสนามฝกการตดสนใจตามหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน - “กจกรรมจดใหกบเดกทมความพรอมทกอยาง จงตองมงไปทการใหเดกไดระเบดจากขางใน ตระหนกในความสาคญของปรชญาดวยตนเองใหไดกอน ผลผลามไมได”

๔๒

ตารางท ๒๑ แสดงการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอน โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

- มการจดบรณาการหลกคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการออกแบบการจดการเรยนการสอน - มการจดประเดนบรณาการพหวทยาการโดยจดเปนสปดาหบรณาการจดภาคการศกษาละ ๑ ครง มหวขอบรณาการ ดงน

ม.๑ ระยองของเรา ม.๒ ผกสวนครว ม.๓ ภมปญญาทองถน ม.๔ เกษตรบานเรา ม.๕ เทคโนโลย ม.๖ ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม - การออกแบบกจกรรมเนน “มองดตวเรา มองเดก และมองชมชน” กจกรรมตองสอดคลองกบภมสงคม ปจจยภายนอกนามาใชเพอเสรม พยายามใชวตถดบทมอย

- มการออกแบบหลกสตรและกจกรรมคายทเนนการบรณาการรปแบบสหวทยาการ และมการจดกจกรรมวนวทยาศาสตรทเนนการบรณาการ พหวทยาการ - การบรณาการทประสบความสาเรจตองเรมจากการสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบหลกคดของปรชญา จากนนจงฝกใหมการวเคราะห สวนของครใชในการวเคราะหงาน วเคราะหแผนการจดการเรยนร สวนของเดกใชในการวเคราะหสงทไดเรยนรจากกจกรรม แลวจากนนจงลงสการปฏบตใหเหนผล จนเกดความตระหนก ปฏบตสมาเสมอเปนวถชวต

- มการบรณาการเขาไปทงในหลกสตร แผนการสอน และหนวยการเรยนร - เนนการบรณาการเขาสทกวชาทงในฐานะเนอหา หลกในการวเคราะห และหลกคดในการออกแบบกจกรรมของคร - การจดกจกรรมการเรยนการสอนมลาดบขนตอนสาคญ คอ ๑. ระเบดจากภายใน กระตนใหผเรยนคด ๒. ศกษาเงอนไขความรคคณธรรม ๓. นาสการปฏบตอยางถกตอง ๔. พรอมปองกนสงคม ๕. ระดมตรวจสอบอยางรอบคอบ

๔๓

ตารางท ๒๒ แสดงปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ

- ความเขาใจในการทางานของคณะคร มการสงเสรมใหครได เขารบการฝกอบรมในดานการจดการเรยนรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจนครบทกคน - การทมเท เอาจรงเอาจงของผบรหารมสวนทาใหงานเกดขนตอเนอง และมโอกาสของความยงยน - การกาหนดใหมชวโมงกจกรรมชมนมสปดาหละ ๒ ชวโมง - การมแหลงเรยนรและฐานการเรยนรหลากหลายในโรงเรยน

- การสงคณะครไปรวมการฝกอบรมอยางตอเนองจนทาใหเหนชองทางในการจดการเรยนรบรณาการ - ผบรหารใหความสาคญ นาคด นาทา นาแกไขปรบปรง

- การสนบสนนใหความรวมมอของครทกคนยงจากด เนองจากการเปนโรงเรยนขนาดใหญ คณะครมจานวนมาก - ความตอเนองของผบรหาร - การกาหนดกลมแกนนาในการทางาน เพอการขบเคลอนตอวงกวาง

๔๔

ตารางท ๒๓ แสดงขอเสนอแนะ/ขอสงเกตในการจดการเรยนร โรงเรยนระดบมธยมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนชาฆอพทยาคม โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร โรงเรยนราชวนตมธยม ขอเสนอแนะ/ขอสงเกตในการจดการเรยนร

- มแผนงานทจะขยายขอบเขตการทางานโดยเพมการทางานรวมกบชมชนใหมากขน - ใหสอนโดยการแกปญหา ใหเดกเผชญปญหา และสอนจากปญหา เดกตองเรยนรจากกระบวนการ “ปลกผกตองงามทเดก ไมตองกลวเสยเวลา” - ใหทศนะวาผบรหารโรงเรยนตองทางานเชงรก หาเทคนคกจกรรมใหมๆ ทกระตนใหทงโรงเรยนและชมชนไดเรยนรอยางตอเนอง

- การนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสโรงเรยนตองเคลอนไปดวยกนทงครและเดก ใชในทกมต แมแตการแกปญหา การตดสนใจ และการวางนโยบาย - ผบรหารมองเหนจดออนในแงการทางานกบชมชน เนองจากเดกมาจากหลายพนท ไมมชมชนทแทจรงเชงกายภาพ แตมชมชนความรวมมอทางวชาการ - “ครสวนมากมกเรมจากการดหาตนแบบ ไมยอมคดนอกกรอบ ชวงเรมตนไมควรกงวลกบการชผดชถก แตใหลองทาด พจารณาทละขน แลวปรบปรงแกไขดวยตนเอง” - ผเรยนสวนใหญของโรงเรยนถกคดเลอกมาจากพนฐานผลสมฤทธทางการเรยน ผปกครองใหความสาคญกบการสอบศกษาตอมากกวาจะใหความสาคญกบการพฒนาเชงคณลกษณะของผเรยน

- เดกไดรบการปลกฝงจากวถชวตในโรงเรยน แตเมอออกนอกโรงเรยน กลบคนสครอบครว ยงไมสามารถบอกไดวามการปฏบตจรงมากนอยเพยงใด - ผปกครองในสงคมเมองมเวลาจากด และยงไมเหนถงความสาคญ ควรหาแนวทางในการทางานกบเครอขายผปกครองใหหลากหลายมากขน - การมอบหมายหนาทรบผดชอบใหเปนแกนนาหรอเครอขายดวยคาสงจากผบรหารทาใหไมเกดความยงยนเมอมการโยกยายผบรหาร

๔๕

ตารางท ๒๔ ลกษณะของชมชน และขอมลพนฐานของโรงเรยน โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม ลกษณะของชมชน - ชมชนเมองขนาดกลาง อยใกลกบชมชนชนบท

- อาชพของคนในชมชนยงเนนการทาเกษตร และมการใชสารเคมในการเกษตรมาก - ชมชนมปญหาสขอนามย เทาเปอย ทางเดนหายใจ เปนเพราะจากการตกคางของสารเคมในการเกษตร

- ชมชนเมองขนาดใหญ - มกจกรรมทางเศรษฐกจของชมชนรายลอมโรงเรยน

- ชมชนเมองขนาดใหญ

ขอมลพนฐานโรงเรยน - นกเรยนสวนใหญมผลสมฤทธทางการเรยนตา - โรงเรยนมพนทกวางมากกวา ๔๐ ไร จงยงมศกยภาพในเปดพนทเพอใชประโยชนในกจกรรมตางๆ

- นกเรยนมลกษณะเปนเดกในเมอง มปญหาตดเกม ใชจายสรยสราย หนเรยน - โรงเรยนไมใชโรงเรยนยอดนยม นกเรยนใหญเปนเดกรอบนอก หรอเดกใกลเมองทเขามาเรยน

- โรงเรยนขนาดใหญ นกเรยน ๑,๖๐๐ คน คร ๕๗ คน มแนวคดเรอง รสอรตในโรงเรยนอยแลว กลาวคอ ตองทสถานทสวยงาม สะดวกสบาย และเปนแหลงความร

๔๖

ตารางท ๒๕ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม จดเรมตนการทางาน - ผอ.มพนฐานการทางานในโรงเรยนราชประชา-

นเคราะห จงเรมขบเคลอนงานผานกจกรรมเกษตรทฤษฎใหมเพอการพงพาตนเอง

- โรงเรยนไดรบการทาบทามเขารวม เรมตนทางานดวยความไมร แตมทนเดมอยบางในเรองการทากจกรรมทหลากหลาย

- โรงเรยนมนโยบายพฒนาโรงเรยนตาม พรบ.การศกษาฯ ม.๒๔ อยแลว

ความเขาใจคลาดเคลอนทเคยเกดขน

- เนนแตการเกษตรพงตนเอง แตไมเคยรวามหลกคดกากบอย

- - ครมความเขาใจผดเกยวกบการบรณาการ ยงไมเขาใจเรอง ๓ หวง ๒ เงอนไข

จดทพลกผน - การเขารวมเปนเครอขายทาใหไดรบความรประสบการณเพมเตมจากการฝกอบรม เขาใจมากขนวาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคอการนาหลกคดมาจบ มาอธบาย ทงกอนทา ระหวางทา หลงทา

- การเขารวมประชม อบรม แลกเปลยนเรยนร ทาใหเหนชองทางการพฒนางาน - หวหนากลมแกนนาเปนผมจตอาสาทาจรง ทาจนสาเรจ คนเหน คนศรทธา อาสาเขามารวม

- เชญวทยากรมาใหคาแนะนา บรรยาย จนทงโรงเรยนไดทาความเขาใจไปพรอมๆ กน

กจกรรมขบเคลอนระยะแรก

- จดตงคณะกรรมรวมทางานทงคร นกเรยน และตวแทนชมชน - มการกาหนดวสยทศน สารวจตนเอง มงใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนเครองมอยกระดบคณภาพผเรยน

- สรางหลกสตรโรงเรยนโดยใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

- ทาเรองหลกสตร และพยายามใหครใชแหลงเรยนรในโรงเรยนใหเปนประโยชน

๔๗

ตารางท ๒๖ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม ผลสาเรจทเปนรปธรรม

- ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนดขน - โรงเรยนไดรบการยอมรบจากหนวยงานภายนอก เกดเครอขายการมสวนรวมจากหลายภาคสวน เชน มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย เกษตรจงหวด วทยาลยเกษตรเชยงราย ฯลฯ - โครงการอาหารกลางวนอยางยงยน “บฟเฟต” - ฐานการเรยนร ๒๔ กจกรรมตามกลมสนใจ การทาปยแหง ปยนาชวภาพ การทาบอกาซชวภาพ ทงหมดเรมจากภายในโรงเรยน ปจจบนขยายสชมชน - การทางานของโรงเรยนยงไปสงผลตอชมชน เชน มการนาแนวทางการทาเกษตรปลอดสารเคม การทาปยชวภาพ การปลกผกบนบอปลาไปใช ชาวบานใหความรวมมอกบโรงเรยนมากขน เชน เรมแรกโรงเรยนทาปยใช มเหลอ จงแบงใหคนชมชน ตอมาก ชมชนรบซอ เพราะเหนวา “เราเอาของโรงเรยนมาแลว โรงเรยนจะมตนทนอะไร”

- ผลตภณฑตางๆทผลตขนจากฝมอเดกๆ กลายเปนผลตภณฑทใชกนทวไปในโรงเรยน และไดรบความนยมจากคนในชมชน - ขยะในโรงเรยนลดลง - เสยงสะทอนกลบจากพอแมผปกครองระบวาเดกๆ มพฤตกรรมทเปลยนแปลงในทางทด มความรบผดชอบมากขน

- โครงการรสอรตแหงการเรยนรทใชเปนหลกในการรองรบแนวคดนวตกรรมการศกษาตางๆ - กจกรรมสหกรณครบวงจร - ไดรบเลอกเปนโรงเรยนตนแบบเกษตรเพออาหารกลางวน

๔๘

ตารางท ๒๗ แสดงกระบวนการพฒนาการทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม กจกรรมใหมทรเรม - ชววถเพอการดารงชวตอยางยงยน

- สหกรณครบวงจร - “กจกรรมตอยอดและงอกเงยขนเองจากปญหาใหมๆ ทพบ เชน ปลกผกหนาหนาว มแมลงมาเบยน จงรเรมทานาสมควนไม จากทนความรเดมเรองการเผาถาน พอทากพบวาตองกลนใหบรสทธ เกดเปนโครงงานนวตกรรมของโรงเรยน”

- กจกรรม Air Fresh ผลตนายาลางจานโดยการ บรณาการสาระการเรยนรวทยาศาสตร และการงานฯ - กจกรรมนาหมกชวภาพ

-“ไมไดรเรมงานใหมทงหมด แตเปนการตอยอดจากงานเดมททาอย แตใชหลกคดของปรชญาในการ อธบาน ทาความเขาใจ”

ตวอยางกจกรรมเกาทนามาตอยอด

- กจกรรมเกษตรทฤษฎใหมททาอยอยางหลากหลาย มการนามาตอยอดจนครบวงจร บนพนฐานหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน ปจจบนโรงเรยนพงตนเองได

- กจกรรมขยะเศรษฐ เปนการตอยอดจากการแยกขยะในโรงเรยน - กจกรรมชมนมตางๆ เชน ชมนมประดดประดอย ชมนมหนทาได

- “กจกรรมตางมอยแลว ทาการปลกผก การออม แตตองนาปรชญามาจบ มาอธบายใหได แลวเพมเตมจนครบวงจร เชน สหกรณ แตเดมเปนสหกรณรานคา แตปจจบนทาเรองการออมทรพย ดวย และรบซอ-ขายผลผลตจากแปลงเกษตรในโรงเรยน”

๔๙

ตารางท ๒๘ แสดงการจดกจกรรมการเรยนร โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม การจดกจกรรม การเรยนร

- ทกเยนวนศกร มชวโมงกจกรรมเศรษกจพอเพยง ตงแตระดบอนบาล ๑ ถง ประถมศกษาปท ๖ - กจกรรมเรยนรครบวงจร เพอใหนกเรยนและชมชนไดเหนภาพกจกรรมเกษตรหลากหลาย การจดการสงแวดลอม รวมทงสหกรณครบวงจร ทงการผลต รานคา และออมทรพย - “โรงเรยนกลายเปน Mini Mart เลกๆ” - “เดกชอบ เพราะเปนการเรยนรทมชวต แหลงเรยนรในพนท ทาใหเดกมความสข ไดออกกาลง ไดเลน ไดเรยนร มการสอดแทรกคณธรรม และหลกคด เดกๆ ซมซบโดยไมรตว” - กจกรรมตามกลมสนใจหมนเวยนเขาปละ ๓-๔กลม มนกเรยนเปนผดแล กจกรรมททาอย ปลกผก เลยงสตว ทานายาอเนกประสงค เลยงมดแดง เลยงจงหรด ทาขนมทองมวน ฯลฯ - กจกรรมการเรยนรชวยเชอมโยงบาน วด โรงเรยนเขาดวยกน เชน คายคณธรรม โครงการขาว ๑ ถงเพมพลง ๑ ป

- กจกรรมเศรษฐกจพอเพยงจะเปนตอยอดเขาไปในกจกรรมพฒนาผเรยนทมอยเดม ไดแก ชมนมตางๆ

- กจกรรมการเรยนรมหลากหลายจดบรณาการเขากบแหลงเรยนรในโรงเรยน เชนฐานเพาะเหด สมนไพร ปลกผก เลยงปลา เลยงกบ ศนยการเรยนรวทยาศาสตร ศนยคณตศาสตร สวนพนธไมในวรรณคด ทงหมดเปนตนทนเดมทมอยทงสน - กจกรรมสงเสรมการออม “ทกคน ทกวน” - “การปลกผก เดกๆ ตองลงแปลงทกวน ฝกจนเปนนสย ทาในชมชน”

๕๐

ตารางท ๒๙ แสดงการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอน โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

- จดฐานการเรยนรแบบบรณาการ เรยนตงแต ระดบอนบาล ๑ ถง ประถมศกษาปท ๖ - อ.๑-๒ หดเพาะเมลด - ป.๑-๒ หดปลกผกจากเมลดทนองอนบาลเพาะ - ป.๓-๔ ปลกผกสวนครวแบบยกแปลง - ป.๕-๖ ทาเกษตรหลากหลาย เลยงสตว เลยงปลา เลยงหม เลยงไก - มการเชอมโยงฐานการเรยนร และสถานการเรยนรเขาสหลกสตรและการเรยนการสอน เชน ตองเรยนการทาบญช เพอใชในการบรหารสถานการเรยนรของตนเอง ขณะเดยวกนกมการใชประโยชนแหลงเรยนรประกอบกจกรรมการเรยนการสอน เชน ฝกกระบวนการสงเกตจากการทาเกษตร

- หลกสตรเปนตวชทศทางการขบเคลอนของโรงเรยน

-กาหนดใหปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกในการออกแบบและพฒนาหลกสตรของโรงเรยน มทงสวนทบรณาการเนอหา และการนาหลกคดไปใชในการออกแบบ ปจจบนครทกกลมสาระ และทกระดบใชหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน เปนหลกสาคญในการพฒนาแผนการสอน

- มบรณาการเขาไปในหลกสตร ทงสอดแทรกอยในรายวชา การใชหลกคดตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในการออกแบบกจกรรม การวเคราะหผเรยน และการเขยนแผนการจดการเรยนร - ๘๐ เปอรเซนต ของคร ออกแบบกจกรรมโดยใชหลก ๓ หวง ๒ เงอน ได

๕๑

ตารางท ๓๐ แสดงปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ

- ความเขาใจทตรงกนของคร ผบรหาร และคนในชมชน “รเหมอนกน เวลาถายทอดจะไดเหมอนกน”- การสอสาร และถายโอนความรสชมชน ทาใหไดรบการตอบรบทดมากกลบคน มเดก ๆเปนตวเชอม - การทางานกบภาคภาคสวนตางๆ เชน ดานเกษตร - การบรหารทเนนธรรมาภบาล สรางศรทธาใหกบเพอนรวมงาน

- ผบรหาร คร นกเรยน และผปกครอง ตองพดภาษาเดยวกน ไมขดกนเอง - มเครอขายครแกนนา ทไดรบการสนบสนนโดยเครอขายครในจงหวดเขามาชวยเหลอ - การทาใหเหนเปนตวอยางของผบรหาร และแกนนาคร มสวนอยางมากในการทาใหครและนกเรยนเหนแลวปฏบตตาม “ไมเคยมการบงคบ หรอวากน แตใชการเสรมแรงทางบวก และแสดงใหรวาหนาทของเราคออะไร”

- ผบรหารตองเอาจรง ทาใหเหน ทาใหได - ครตองเขาใจหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน ออกแบบแลวลองใช - การไดรบการสนบสนนจากชมชน และองคกรทเกยวของ

ตารางท ๓๑ แสดงขอเสนอแนะ/ขอสงเกตในการจดการเรยนร โรงเรยนระดบประถมศกษา ประเดนในการศกษา โรงเรยน

โรงเรยนบานหนองบวแดง โรงเรยนสนามบน โรงเรยนวดสวนสม ขอเสนอแนะ/ขอสงเกตในการจดการเรยนร

- การทางานตองเรมจากในโรงเรยน ทาจนเหนผล จงขยายสชมชน “ทาใน-ขยายออกนอก”

- “การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนการฉกใหคดในสงทเราทาอยแลวในชวตประจาวน”

- การมบรรยากาศทด เปนการจงใจใหนกเรยนอยากเรยน อยากหาคาตอบ - “การทางานเศรษฐกจพอเพยงตองทาใหอยในชวตประจาวน ไมจาเปนตองไปเรมงานใหม”

บทท ๔ การสารวจความคดเหนครและผบรหาร

เรอง การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

จากการศกษาเอกสาร การสงเกตการณภาคสนาม และการนาเสนอรางบทสงเคราะหเบองตนใหแกคณะผทรงคณวฒในการประชมสนทนากลม (Focus Group) ผวจยไดพจารณาถงขอจากดของเวลาและการใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ จงไดจดทาแบบสอบถาม เรอง การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา เพอใชในการศกษาขอมลเชงปรมาณเพมเตม ใน ๔ ประเดน ไดแก

- ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจของการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนร

- ผลของการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน

- ความเขาใจคลาดเคลอนทเกดขนในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

- เสยงตอบรบจากคร ผปกครอง และผเรยน ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

แบบสอบถาม (ฉบบราง) ไดรบการตรวจใหคาแนะนาเพอปรบปรงโดยครและผบรหารใน

โรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ จานวน ๓ ทาน ผวจยไดปรบขอกระทงคาถามเพมเตม (ดแบบสอบถามไดทภาคผนวก) และไดนาแบบสอบถามดงกลาวไปใชในการเกบรวบรวมขอมลจากคณะครและผบรหารทเขารวมในกจกรรมเวทเศรษฐกจพอเพยง ณ จงหวดอยธยา โดยมผตอบแบบสอบถามสงกลบและมขอมลทจะนามาใชในการวเคราะหได รวมจานวนทงสน ๑๑๒ ชด การวเคราะหขอมลดาเนนการโดยการรวมคาความถ คานวนหาคารอยละ และการวเคราะหโดยโปรแกรม SPSS สามารถสรปและนาเสนอผลการวเคราะหขอมลไดดงน ตอนท ๑ ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม ผตอบแบบสอบถาม รวมทงสน ๑๑๒ คน แบงออกเปนครผสอน รอยละ ๗๕.๙๐ ผบรหาร รอยละ ๑๘.๗๖ และมแบบสอบถามทกรอกขอมลไมสมบรณ รอยละ ๕.๓๖

๕๓

ครผสอนทรวมตอบแบบสอบถาม รอยละ ๖๑.๖๑ เปนครระดบมธยมศกษา รอยละ ๘.๐๔ เปนครระดบประถมศกษา และ รอยละ ๖.๒๕ เปนครโรงเรยนขยายโอกาส ทงนครจากกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย และกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เปนกลมครทตอบแบบสอบถามมากทสด ๓ อนดบแรก เรยงตามลาดบ

ในสวนของผบรหาร รอยละ ๑๔.๒๙ เปนผบรหารโรงเรยนระดบมธยมศกษา รอยละ ๒.๖๘ เปนผบรหารโรงเรยนขยายโอกาส และรอยละ ๑.๗๙ เปนผบรหารประถมศกษา ครและผบรหารผตอบแบบสอบถาม รอยละ ๕๙.๘๒ มาจากโรงเรยนขนาดกลาง รอยละ ๒๓.๒๑ มาจากโรงเรยนขนาดเลก และรอยละ ๑๕.๑๘ มาจากโรงเรยนขนาดใหญ และหากพจารณาจาแนกตามบรบททางสงคมของโรงเรยน รอยละ ๕๑.๗๙ มาจากชมชนชนบท รอยละ ๓๐.๓๖ มาจากชมชนกงชนบทกงเมอง และรอยละ ๑๒.๕๐ มาจากชมชนเมอง ตอนท ๒ ความคดเหนเกยวกบปจจยเงอนไขสาคญทมผลตอความสาเรจในบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

รายการปจจยเงอนไขทเสนอใหผตอบแบบสอบถามจดลาดบความสาคญ ไดแก ปจจยท ๑ การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน

การสงเสรมวถชวตพอเพยงในโรงเรยน รปแบบตาง ๆ การใชหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข ในการตดสนใจ และดาเนนกจกรรมตาง ๆ เปนตน

ปจจยท ๓ การกาหนดวนเวลาสาหรบจดกจกรรมอยางชดเจนเชน การกาหนดจดสปดาหเรยนรบรณาการ คายเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดสนคามอสองของนกเรยน การจดชวโมงพอเพยงเปนตน

ปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๗ การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอกโรงเรยน ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

เชอมโยงสการปฏบตงาน ปจจยท ๑๐ การสรางกลมนกเรยนแกนนาและสงเสรมใหนกเรยนไดทากจกรรมอยางตอเนอง ปจจยท ๑๑ การหนนเสรมและสนบสนนของชมชน

๕๔

ปจจยท ๑๒ ความตอเนองและสมาเสมอในการจดกจกรรม ปจจยท ๑๓ การมระบบในการตดตามประเมนผลการปฏบตจรงในวถชวตของผเรยน

ปจจยเงอนไขสาคญ ๕ อนดบแรกทมผเลอกตอบมากทสด พจารณาจากคะแนนรวม ไดแก - อนดบท ๑: ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของคร

และบคลากร - อนดบท ๒: ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน - อนดบท ๓: ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน - อนดบท ๔: ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง - อนดบท ๕: ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงานตามลาดบ

ปจจยเงอนไขสาคญ ๕ อนดบแรกทมผเลอกตอบโดยพจารณาจากการจดลาดบความสาคญสงสด ๕ อนดบแรกไดแก

- อนดบท ๑: ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน - อนดบท ๒: ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของคร

และบคลากร - อนดบท ๓: ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน - อนดบท ๔: ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงานตามลาดบ - อนดบท ๕: ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

การเปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหารพจารณา จาแนกตามขนาดของสถานศกษา พบวา ครและผบรหารจากโรงเรยนขนาดกลาง และขนาดเลกใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตครและผบรหารจากโรงเรยนขนาดใหญใหความสาคญกบปจจยดานท ๔ คอ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการม

แผนการเรยนรบรณาการ มากกวา ปจจยท ๒ คอ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๕๕

การเปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหารพจารณา จาแนกตามบรบทของสถานศกษา พบวา ครและผบรหารจากโรงเรยนในบรบทชมชนชนบท และชมชนกงชนบทกงเมองใหความสาคญกบปจจย อนดบท ๑-๕ ไมแตกตางกน แตครและผบรหารจากโรงเรยนขนาดใหญใหความสาคญกบปจจยท ๔ คอ การมหลกสตรระดบหนวย

การเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ มากกวา ปจจยท ๒ คอ การจดบรรยากาศในโรงเรยนใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การเปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนผบรหาร พจารณาจาแนกตามระดบของสถานศกษา พบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขยายโอกาสและมธยมศกษา ใหความสาคญกบปจจยเงอนไข ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตผบรหารโรงเรยนประถมศกษาใหความสาคญกบปจจยแตกตางกบผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขยายโอกาส และมธยมศกษา ในสวนของปจจยท ๘ ความรความเขาใจใน หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ของครและบคลากร และปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน โดยผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจะใหความสาคญกบปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ และ

ปจจยท ๗ การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอกโรงเรยน การเปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของคร จาแนก

ตามระดบของสถานศกษา พบวา ครระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตครระดบประถมศกษาขยายโอกาสใหความสาคญกบปจจยแตกตางกบครโรงเรยนประถมศกษา และมธยมศกษา โดยครทง ๓ กลมใหความสาคญเหมอนกนในปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ขณะทครในโรงเรยนขยายโอกาสจะใหความสาคญกบปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ ปจจยท ๑ การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน และ ปจจยท ๑๒ ความตอเนองและสมาเสมอในการจดกจกรรมตามลาดบ

การจดลาดบความสาคญ ๕ อนดบแรกของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหาร จาแนกตามระดบสถานศกษา พบวา ผบรหารและครในโรงเรยนระดบตาง ๆ ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรก ไดแก ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหาร

โรงเรยน ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๘ ความรความเขาใจใน

๕๖

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร และปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน ตามลาดบ

การจดลาดบความสาคญ ๕ อนดบแรกของปจจยเงอนไข ตามความคดเหนของครและ

ผบรหาร จาแนกตามระดบสถานศกษา และขนาดของสถานศกษา พบวา ผบรหารและครในโรงเรยนระดบตาง ๆ ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรก ไดแก ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนน

อยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงของครและบคลากร ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน

ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

เชอมโยงสการปฏบตงาน และปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามลาดบ

ตอนท ๓ ผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของผบรหารเกยวกบผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน ผบรหารระบวา

- ผเรยนสามารถพงพาตนเองได รจกตนเอง กลาคด กลาแสดงออก (๗ คน) - ผเรยนมคณธรรม ซอสตย ขยน อดทน อดออม และมความรบผดชอบมากขน (๗ คน) - ผเรยนนาความรไปประยกตใชไดจรงในชวตประจาวน และปฏบตตนตามหลก

เศรษฐกจพอเพยง (๔ คน) - ผเรยนเขาใจในหลกเศรษฐกจพอเพยง เขาใจในบทเรยนเรองเศรษฐกจพอเพยงดขน

( ๒ คน) - ผเรยนเหนความสาคญของการดาเนนชวตบนวถเศรษฐกจพอเพยง ( ๒ คน) - ผเรยนมหลกคดและแนวทางในการดารงชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ( ๒ คน) - ผเรยนมลกษณะอนพงประสงคของประเทศ ( ๒ คน) - ผเรยนสนใจเอาใจใสสงแวดลอมมากขน ( ๒ คน)

๕๗

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของครผสอนเกยวกบผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน ครผสอนระบวา

- ผเรยนนาความรไปประยกตใชไดจรงในชวตประจาวน ปฏบตตนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง (๔๑ คน)

- ผเรยนเขาใจในหลกเศรษฐกจพอเพยง เขาใจในบทเรยนเรองเศรษฐกจพอเพยงดขน (๒๑ คน)

- ผเรยนมคณธรรม ซอสตย ขยน อดอน อดออม และมความรบผดชอบมากขน (๑๐ คน) - ผเรยนสามารถพงพาตนเองได รจกตนเอง กลาคด กลาแสดงออก (๗ คน) - ผเรยนเหนความสาคญของการดาเนนชวตบนวถเศรษฐกจพอเพยง (๖ คน) - ผเรยนมหลกคดและแนวทางในการดารงชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง (๔ คน) - ผเรยนเหนความสาคญของทองถนมากขน (๓ คน) - ผเรยนอยในสงคมอยางเปนสข (๓ คน) - ผเรยนมการเปลยนแปลงดานความรและพฤตกรรมในทางทดขน (๒ คน)

ตอนท ๔ เสยงตอบรบจากเพอนคร ผปกครอง และนกเรยน

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากเพอนคร ผบรหารระบวา

- เพอนครใหความสนบสนนอยางเตมท มความกระตอรอรน พรอมทจะนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปบรณาการกบการจดการเรยนร (๑๑ คน)

- เพอนครมความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและไดนาไปบรณาการกบการจดการเรยนการสอน (๓ คน)

- เพอนครตองการไดรบความรเพมเตมเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปบรณาการกบการจดการเรยนร (๓ คน)

- เพอนครเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแตไมสามารถนาไปปรบใชในออกแบบการจดการเรยนการสอน (๒ คน)

- เพอนครเกดความภาคภมใจในตวนกเรยน (๒ คน) - เพอนครมความรความเขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน (๒ คน)

๕๘

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของครผสอนเกยวกบเสยงตอบรบจากเพอนคร ครผสอนระบวา

- เพอนครใหความสนบสนนอยางเตมท มความกระตอรอรน พรอมทจะนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปบรณาการกบการจดการเรยนร (๒๑ คน)

- เพอนครมความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและไดนาไปบรณาการกบการจดการเรยนการสอน (๑๓ คน)

- เพอนครเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแตไมสามารถนาไปปรบใชในออกแบบการจดการเรยน การสอน (๑๑ คน)

- เพอนครคดวาเปนความรบผดชอบของกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมเทานน เปนการเพมภาระงานใหแกคร (๙ คน)

- เพอนครไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคดวาเปนเรองยากทจะนามาบรณาการกบการเรยนการสอน (๗ คน)

- เพอนครเหนความสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (๕ คน) ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากผปกครอง

ผบรหารระบวา - ผปกครองใหความรวมมอและสนบสนนกจกรรมเปนอยางด (๑๕ คน) - ผปกครองนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน (๒ คน) - ผปกครองมความภาคภมใจในตวนกเรยน (๒ คน)

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของครผสอนเกยวกบเสยงตอบรบจากผปกครอง

ครผสอนระบวา

- ผปกครองใหความรวมมอและสนบสนนกจกรรมเปนอยางด (๓๗ คน) - ผปกครองนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน (๑๑ คน) - ผปกครองไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคดวาเปนเรองเกษตรกรรมเทานน

(๑๑ คน) - ผปกครองไมมสวนรวมกบกจกรรมใดๆ (๔ คน) - ผปกครองเหนความสาคญของเศรษฐกจพอเพยง (๒ คน) - ผปกครองตองการมความรความเขาใจเพมเตมในปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (๒ คน)

๕๙

ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากนกเรยนผบรหารระบวา

- นกเรยนใหความรวมมอในการทากจกรรมตางๆเปนอยางด (๘ คน) - นกเรยนนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในชวตประจาวน (๗ คน) - นกเรยนเกดการเรยนรทสนก มความสขและภาคภมใจในตนเอง (๕ คน) - นกเรยนเหนขอดและความสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (๕ คน) - นกเรยนมพฤตกรรมดานการเรยนรดขน มคณธรรมมากขน เชน การประหยด อดออม

ความรบผดชอบ (๕ คน) - นกเรยนมความรความเขาเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน (๓ คน) ความคดเหนจากการตอบคาถามปลายเปดของครผสอนเกยวกบเสยงตอบรบจากนกเรยน

ครผสอนระบวา

- นกเรยนนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในชวตประจาวน (๑๑ คน) - นกเรยนเกดการเรยนรทสนก มความสขและภาคภมใจในตนเอง (๑๐ คน) - นกเรยนมพฤตกรรมดานการเรยนรดขน มคณธรรมมากขน เชน การประหยด อดออม

ความรบผดชอบ (๑๐ คน) - นกเรยนใหความรวมมอในการทากจกรรมตางๆเปนอยางด (๘ คน) - นกเรยนไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (๘ คน) - นกเรยนมความรความเขาเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน (๖ คน) - นกเรยนเหนขอดและความสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (๕ คน) - นกเรยนเหนขอดของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเขากบการเรยนการสอน

ปกต (๕ คน) - นกเรยนเหนความสาคญของสงแวดลอมของชมชนมากขน (๒ คน) - นกเรยนขาดการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน (๒ คน)

๖๐

ตอนท ๕ ความเขาใจคลาดเคลอนของพอนครและบคคลากรในสถานศกษา ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดกระบวนการเรยนรในสถานศกษา

ความเขาใจคลาดเคลอนของเพอนครและบคคลากรในสถานศกษาในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดกระบวนการเรยนรในสถานศกษา ครผสอนและผบรหาร ระบวา

- การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเปนภาระหนาทของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม (๕๓ คน)

- การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะในการจดเปนกจกรรมเสรม ไมสามารถนามาบรณาการในสาระการเรยนร (๔๖ คน)

- ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบเกษตรทฤษฎใหม (๔๔ คน) - การจดการเรยนรตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง คอ การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยง

(๔๒ คน) - ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบกจกรรมการประหยดและออม (๓๘ คน) - การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะกบโรงเรยนขนาดเลก หรอโรงเรยนทมพนท

กวางขวางเพยงพอสาหรบการทากจกรรม ไมเหมาะกบโรงเรยนขนาดใหญหรอโรงเรยนในเขตชมชนเมอง (๓๐ คน)

บทท ๕ การสงเคราะหและนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสม

ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

จากการศกษาเอกสารทเกยวของ การถอดบทเรยนจากเอกสารกรณศกษาโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ ๒๐ แหง และการศกษาภาคสนาม ทงการสงเกตการณกจกรรม และการสมภาษณเชงลกครและผบรหารจากกรณตวอยางความสาเรจ ๖ แหง ผวจยไดสงเคราะหบทเรยนของการจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ และนาเสนอรปแบบการจดการเรยนรทเหมาะสมในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน ตลอดจนวเคราะหปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ และใหขอเสนอแนะจากการวจย ไดดงน

๑. รปแบบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน

๑.๑ การบรณาการในการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร ก. การวเคราะหหลกสตรและออกแบบบทเรยนโดยใชหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ข. กระบวนการและขนตอนในการจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมตอ

การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน ๑.๒ การบรณาการในการจดกจกรรมเสรมหลกสตร ๑.๓ การบรณาการในการบรหารจดการศกษา

๒. ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ: พนท โอกาส และผคน ๒.๑ ปจจยดานบคคล: บคคลและสงคมแหงความพอเพยง

๒.๒ ปจจยดานการบรหารจดการ: พนทและโอกาส ๓. ขอเสนอแนะจากการวจย

๖๒

๑. รปแบบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน การจดการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในโรงเรยนตนแบบเศรษฐกจพอเพยง สามารถสงเคราะหและจาแนกออกเปน ๒ สวน ไดแก สวนทเกยวของโดยตรงตอหลกสตรและการจดการเรยนการสอน และสวนทเกยวของในเชงนโยบายการบรหารจดการ สามารถสรปลกษณะสาคญของการจดการเรยนรในการบรณาการเศรษฐกจพอเพยงดงตอไปน

๑.๑ การบรณาการในการจดการเรยนการสอนตามหลกสตร ก. การวเคราะหหลกสตรและออกแบบบทเรยนโดยใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง - การเรยนรดวยหลกคดของความพอเพยง-ในบรบทของความพอเพยง-เพอความ

พอเพยง การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดกจกรรมการเรยนรมขอบเขตของ

การบรณาการทงในมตการออกแบบกจกรรมการเรยนรของคร การจดกจกรรมการเรยนการสอน และการเรยนรจนเปนสวนหนงของวถชวต เปนวถชวตแหงความพอเพยง การเรยนรทเกดขนจงไดรบการออกแบบบนพนฐานหลกคดของความพอเพยง เปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรทามกลางสภาพแวดลอมทงทางกายภาพและสงคมทไดรบการจดการจนเกดเปนบรบทของความพอเพยงและสนบสนนใหผเรยนไดประพฤตปฏบตจนมวถชวตเพอความพอเพยงทงตอตนเองและสงคม

หลกคดทใชในการนามาแบบบรณาการแบบสอดแทรกเขาสกระบวนการเรยนรน ไดแก หลก ๓ หวง ๒ เงอนไข ซงเปนชดของคาทสงเคราะหคณลกษณะและ เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรม ประกอบดวย ความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกนทดในตน เงอนไขดานความร และเงอนไขดานคณธรรม การนาหลกคดมาสอดแทรกเขาไปในกจกรรม ดาเนนการทงในสวนของครใชในการวเคราะหผเรยน วเคราะหบทเรยน และการออกแบบกจกรรมการเรยนร นอกจากนยงสามารถสอดแทรกการวเคราะหหลกคดดงกลาวเขาเปนสวนหนงของกจกรรมการเรยนรไดอกดวย ตวอยางของการวเคราะหกจกรรมการเรยนร นาเสนอดงตารางท ๒๘

“เศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคดทใหเอาไปใช ไมใชใหสอนตรงๆ”

(หองเสวนาคร เวทเศรษฐกจพอเพยง)

๖๓

ตารางท ๓๒ ตวอยางการวเคราะหกจกรรมการเรยนร “เลยงกบ”

ตวอยางการวเคราะหกจกรรมการเรยนร “เลยงกบ” ตามแนวคดหลกของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนบานหนองไผ จ.นครสวรรค

ความพอประมาณ - การใหอาหารกบตองรจกประมาณ ใหตามความเหมาะสม ถานอยไป กบจะไมพอกน ถามากเกนไป กบกนไมหมด ทาใหนาเนาเสยได

- สามารถนากบทเลยงไปเปนอาหารได ชวยลดรายจายในครอบครว ความมเหตผล - เมอเกดปญหาตางๆ ในการทางาน ควรใชเหตผลในการแกไขปญหา การมภมคมกนในตวทด - การมความรเรองการเพาะพนธกบ หากจบไปแลวไมมงานทา สามารถ

เพาะเลยงกบเปนอาชพได เงอนความร - พนธกบ ลกษณะของกบ กบทพรอมผสมพนธ วธการเตรยมบอ

วธเพาะพนธกบ การเจรญเตบโตของกบ การดแลเลยงกบ การจาหนายกบ

เงอนคณธรรม - ขยน: ขยนดแลความสะอาดของบอ และขยนมาใหอาหารกบ - ประหยด: สามารถหาตวแมลงใหกบกนเปนอาหารได เพอประหยดคาอาหาร และกบทเลยงไวนน สามารถนามาเปนอาหารได เปนการประหยดคาใชจายในครอบครว - ซอสตย: เวลาขายกบตองซอสตย ไมโกงนาหนก หรอตาชง - มวนย: เมอทางานเสรจ รจกเกบวสดอปกรณใหเรยบรอย - สภาพ: เวลามคนมาซอกบ ควรพดจาดวยความสภาพไพเราะ เชนเดยวกบเวลาพดคยกบเพอนในกลม ควรพดจาดๆ ตอกน - สะอาด: หมนคอยดแลความสะอาดของบอ - สามคค: ชวยเหลอกนเวลาถายนาในบอกบ และชวยกนระวงไมใหกบกระโดด - มนาใจ: บางครงเพอนไมมา หรอบานอยไกล กใหอาหารกบแทนเพอน - กตญ : นารายไดจากการขายกบไปชวยแบงเบาภาระของพอแม

นอกจากนกจกรรมการเรยนรยงเปดโอกาสใหนกเรยนไดหลอหลอมคานยมแหงความ

พอเพยงจากประสบการณตรงทไดรบการแวดลอมดวยบรบทแหงความพอเพยง ทงจากกจกรรมการเรยนการสอนในหองเรยน กจกรรมการเรยนรนอกหองเรยน และการเรยนรตามอธยาศยในวถชวตจากการมองเหน ไดยน สมผส รบร บรรยากาศแหงการเรยนรทโรงเรยนจดเตรยมให เชน กรณของโรงเรยนปอพานพทยาคม ซงไดมการจดตงถนนสายวฒนธรรม โดยมการเขยนบทกลอนสอนใจตดไวตามทตางๆ อปกรณตางๆ ของโรงเรยน หรอกรณของการจดรสอรตเพอการเรยนรของโรงเรยนวดสวนสม ซงเนนใหเกดแหลงเรยนรหลากหลายในโรงเรยนเพอสงเสรมบรรยากาศทเออตอการพฒนาและกลอมเกลาคณลกษณะทพงประสงคแกผเรยน เปนตน

๖๔

ในสวนของการเรยนรเพอความพอเพยงนนเปนสงทพบเหนไดในหลายกรณศกษารวมทงจากการถอดบทเรยนในเอกสารตางๆ การเรยนรเพอความพอเพยงสาหรบโรงเรยนในบรบทสงคมเกษตรอาจจดโดยเนนกจกรรมเกษตรเพออาหารกลางวน เกษตรทฤษฎใหม หรอกจกรรมเกษตรครบวงจรและสหกรณครบวงจร มการเชอมโยงผลผลตทไดเขาสระบบสหกรณรานคา รายไดทนกเรยนไดรบจะไดรบการออมไวผานสหกรณออมทรพย และเมอตองการเงนทนไปลงทนเพมเตมกสามารถกยมไดจากสหกรณการผลต ขณะทโรงเรยนในบรบทชมชนเมองอาจจดกจกรรมไดหลาย ลกษณะ เชน การผลตสนคานายาอเนกประสงคเพอนามาใชเองในโรงเรยนและครวเรอน เพอใหนกเรยนตระหนกถงโอกาสทเปนไปไดในการลดรายจาย เพมรายได และเสรมเพมเตมดวยกจกรรมธนาคารขยะ ธนาคารโรงเรยน ซงเปนสวนสงเสรมเรองการออม เปนตน

- การเรยนรจากการลงมอปฏบต-ลองผด ลองถก-แกปญหา จดรวมสาคญของกจกรรมการเรยนรทหลากหลายในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงอยทการเปดโอกาสใหทงคร และผเรยน ไดเรยนรจากการลงมอปฏบต ไดลองผดลองถก เผชญกบขอจากด และสถานการณอนเปนปญหาทจาเปนตองคดวเคราะห และหาทางออกทเหมาะสมทสดในการแกปญหา โดยมหลกคด ๓ หวง ๒ เงอน เปนเครองนาทาง นนคอ การใชความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทด ทถกกากบดวยเงอนไขความร และเงอนไขดานคณธรรม เชน กรณการจดกจกรรมการเรยนรทโรงเรยนบานหนองบวแดง เดกๆ มความสนใจทจะพฒนากจกรรมเกษตรในพนทใหมชวงฤดหนาว มการยกแปลงปลกผก แลวพบวาแมลงเบยนในฤดหนาวจานวนมาก ทาใหตองหาวธจดการกบศตรพช ครปรกษากบภาคเครอขายของโรงเรยน ไดรบคาแนะนาใหลองทานาสมควนไมจากการเผาถานซงเปนกจกรรมทมอยแลวในโรงเรยน เมอดาเนนการในชวงแรกกพบปญหาวานาสมทไดไมบรสทธ จงเกดโครงการพฒนากระบวนการกลน ทายทสดเกดเปนนวตกรรมของโรงเรยนทสงประกวดจนไดรบรางวล เปนตน

- การเรยนรกอนทา-ระหวางทา-หลงทา กจกรรมการเรยนรทมการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปดโอกาสใหทงครและ

ผเรยนได “ฉกคด-ตนร-ถอดบทเรยน” จากประสบการณการเรยนรตลอดกระบวนการนบตงแตกอนการลงมอปฏบต ระหวางการปฏบต และเมอสนสดกระบวนการ เปนเครองสะทอนใหเหนวาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไมไดเปนเพยง “องคความร” แตเปนการเรยนรทกากบโดยหลกคดทผเรยนไดรบการฝกฝนใหปฏบตครงแลวครงเลาจนแฝงฝงอยในทกขณะของการเรยนร เชน กรณตวอยางกจกรรมคาย “สรางหลกคดพชตโลกรอน ใสใจอาทร ทกขนตอนอยางพอเพยง” ของโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร การออกแบบกจกรรมแตละฐานการเรยนรทาทายใหนกเรยนใชประสบการณเดม ความคดสรางสรรค การวเคราะห สงเกต และแลกเปลยนกบกลมเพอ

๖๕

แกปญหา กระตนใหเกดการระดมความคดวางแผน แกปญหา โดยมหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนกากบอย นกเรยนปฏบตทงรตว และไมรตว ทง “กอนทา-ระหวางทา-หลงทา” ขณะทครมบทบาทในการตงประเดนการสนทนาใหนกเรยนถอดบทเรยนถงสงทตนไดลงมอทา สารวจกระบวนการคดของตนเอง

ข. กระบวนการและขนตอนในการจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมตอการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนการสอน จากประสบการณภาคสนามทผวจยไดรวมสงเกต และสมภาษณพดคยกบครและผบรหารจานวนหนง และจากการศกษาทบทวนเอกสาร โดยเฉพาะอยางยงเอกสารจากสถานศกษาตางๆ ทไดมการนาเสนอตวอยางการจดกจกรรม การถอดบทเรยนจากการจดกจกรรม ตลอดจนการศกษาเอกสารชด แนวทางการจดทาหนวยการเรยนรแบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอ

ทดลองใชสาหรบชวงชนท ๑-๔ ของ คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน ผวจยไดสงเคราะหขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรไดดงน

๑. ขนการเผชญสถานการณใหม เปนขนตอนทครผสอนเปดโอกาสใหนกเรยนไดเผชญกบ

สถานการณปญหา หรอประสบการณ ทเปนสงเราใหเกดความรสกทาทาย กระตนใหนกเรยนตองระดมประสบการณเดม ความรเดม เพอนามาใชขบคด ทาความเขาใจ ตลอดจนรบมอกบสถานการณปญหา หรอประสบการณการเรยนรใหม ขนตอนนนบวามความสาคญอยางยง ครผสอนสามารถออกแบบกจกรรมในขนตอนไดอยางหลากหลาย โดยคานงวย ความสนใจ และระดบความรความสามารถของกลมผเรยน ครอาจนาเสนอสอของจรง หรอหยบยกสงใกลตวนกเรยนมาปรบใชเปนประโยชน ทงนขนอยกบความคดสรางสรรคในการออกแบบกจกรรมของคร จากประสบการณภาคสนามผวจยมความประทบใจในการออกแบบกจกรรมคายวทยาศาสตร

๕ ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สการจดการเรยนการสอน

๑. ขนการเผชญสถานการณใหม ๒. ขนการกระตนใหเกดการมสวนรวมและลงมอปฏบต ๓. ขนการแกปญหา จนเกดการตระหนกในคณคา ๔. ขนการถอดบทเรยนดวยหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข ๕. ขนการสนบสนนสงเสรมใหเกดการปฏบตอยางสมาเสมอจนเกดเปนลกษณะนสย

๖๖

“สรางหลกคดพชตโลกรอน ใสใจอาทร ทกขนตอนอยางพอเพยง” โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร ตวอยางกจกรรมหนงทเปนตวอยางทดของการหยบยกสงใกลตวมาใชเปนสถานการณปญหาไดอยางสรางสรรค คอ ตวอยางทชดเจนไดแก กจกรรมตาสมตา ๑๒ คน ในฐาน “ปรงอาหารไมผลาญพลงงาน” ครผสอนและนกเรยนแกนนาทเปนผออกแบบและดาเนนกจกรรมเลอกนาเอา “สมตา” อาหารทเปนทรจกดและมกระบวนการปรงเฉพาะตว มเครองปรง และวตถดบทหลากหลายเหมาะในการนามาใชสาหรบกจกรรมกลม สถานการณทกาหนดให คอ สมาชกทกคนตอแถวและผลดเปลยนหมนเวยนกนทาหนาทปรงสมตาไดเพยงคนละหนงครง และเมอตาสมตาเสรจสมาชกทกคนจะตองรบประทานรวมกน กจกรรมนกระตนใหเกดความทาทายกบนกเรยนเปนอยางมาก และนาไปสขนตอนของการระดมสมอง วางแผนการทางานรวมกน และลงมอปฏบตเพอแกไขสถานการณ กระบวนการเรยนรทเกยวของในขนตอนน ไดแก กระบวนการเผชญสถานการณ

๒. ขนการกระตนใหเกดการมสวนรวมและลงมอปฏบต เปนขนตอนทครเปดโอกาสให

นกเรยนไดเรยนรผานการปฏบตจรงในการลองผดลองถกแกปญหา รวมทงอาศย “พลงกลม” เปนกลไกสนบสนนชวยเหลอ นกเรยนจะมโอกาสไดเรยนรจากประสบการณรวมของสมาชกกลม ขณะเดยวกนครกควรสงเสรมใหนกเรยนไดมโอกาสปฏบตจรงเปนรายบคคลดวย ผวจยไดเลอกนาเสนอแผนการจดการเรยนร เรอง “รบ-จายอยางรคาพาชวตใหพอเพยง” จาก เอกสารชด แนวทางการจดทาหนวยการเรยนรแบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอทดลองใช

สาหรบชวงชนท ๒ ของ คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน มาประกอบการอธบายดงน

๖๗

๖๘

๖๙

จากแผนการสอนขางตน จะเหนถงกระบวนการในการออกแบบกจกรรมทเรมจากการใหนกเรยนไดสารวจประสบการณสวนตวของนกเรยนเกยวกบใชจาย ตลอดจนแนวคดและแนวทางเบองตนทนกเรยนพจารณาวาเหมาะสมและพงปฏบต จากนนจงใชกรณตวอยางใหนกเรยนไดศกษาพจารณารวมกนเปนกลม ซงในขนตอนนกเรยนจะไดแลกเปลยนทศนคต ความคด ความเชอ ระบบคณคา ของเพอนสมาชกคนอน ผานการพจารณาในประเดนคาถามเกยวกบ “ความจาเปนและ

ความเหมาะสมในการใชจาย” ขณะทมการอภปรายหาขอสรปรวมกนของกลม นกเรยนจะไดโอกาสทบทวนทศนคต ความคด ความเชอ ระบบคณคา ของตนเอง กอนทครจะมอบหมายใหนกเรยนไดฝกปฏบตนาแนวคดเกยวกบ “ความจาเปนและความเหมาะสมในการใชจาย” ไปใชในการทาบนทกรายรบ-รายจาย โดยคานงประโยชน และความมเหตผลในการใชจาย สงทนาสนใจของกจกรรมนอยทมการลาดบกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนไดสารวจความคดของตนผานการทากจกรรมกลมและกรณศกษา กอนจะโยงเขาสการปฏบตจรงเปนรายบคคล กระบวนการเรยนรทเกยวของกบขนตอนน ไดแก กระบวนการเรยนรแบบรวมแรงรวมใจ และกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ

๓. ขนการแกปญหา จนเกดการตระหนกในคณคา เปนขนตอนทครสรางโอกาสใหนกเรยน

ไดฝกหดแกปญหาทเกดขนจากการลงมอปฏบตจรง การเผชญกบปญหาทาใหนกเรยนตองระดมความร และประสบการณเดมมาใชในการวเคราะห ครตองชวยใหนกเรยนพจารณา แนวทางการแกปญหาอยางหลากหลาย และชวยใหนกเรยนวเคราะหไดวา นกเรยนจะตองเรยนรในเรองใดเพมเดมเพอนามาใชในกระบวนการแกปญหา ซงอาจไมไดสนสดเพยงแคปญหาเดยว แตปญหาทเกดขนเมอไดรบการแกไขแลว อาจนาไปสขอคาถามใหม ปญหาใหมทตองเรยนรเพอ

๗๐

รวมกนแกไข ตวอยางของกจกรรมทผวจยเลอกมานาเสนอประกอบการอธบายขนตอนน ผวจยไดเลอกแผนการจดการเรยนร เรอง การปลกพชผกสวนครวในกระถาง จากเอกสารชด แนวทาง

การจดทาหนวยการเรยนรแบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอทดลองใชสาหรบชวง

ชนท ๓ ของ คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน มรายละเอยด ดงน

๗๑

๗๒

จากแผนการสอนตวอยาง จะพจารณาเหนไดวาการลงมอปฏบต ครจะทาหนาทในการปอน

คาถาม กาหนดสถานการณปญหาทนกเรยนตองขบคด ปรบประสบการณเดมทมมา แลกเปลยนประสบการณกบเพอน ตลอดจนกาหนดหวขอความรใหมทตองไปสบคน หรอมองหาโอกาสทจะเรยนร ฝกปฏบตในเรองใหม ๆเพอนามาใชในการแกปญหาทเกดขน หรอเพอนามาใชในการอธบายแลกเปลยนซกถามกบครผสอน ในขนตอนนครควรใชคาถามทชวนใหนกเรยนไดตระหนกถง “รองรอย” ของหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง อนไดแก หลกความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทด ตลอดจนเงอนไขดานความร และคณธรรม ทนกเรยนไดนามาใช

๗๓

เพอใหเกดความเชอมโยงไปสการถอดบทเรยนในขนตอนถดไป กระบวนการเรยนรทเกยวของกบขนตอนน ไดแก กระบวนการแกปญหา

๔. ขนการถอดบทเรยนดวยหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข ขนตอนนนบไดวาเปนหวใจ

สาคญของการจดการเรยนรแบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนการสอน เนองจากเปนขนตอนทครไดนานกเรยนทบทวนถงประสบการณการเรยนรทเกดขนทงหมดกอนจะรวมกน “ถอดบทเรยน” เพอมองหารองรอยของความพอเพยง ผานหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข นนคอ ความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกนทดในตว เงอนไขความร เงอนไขคณธรรม การถอดบทเรยนนจะอยระหวางกจกรรมการเรยนการสอน หรอภายหลงกจกรรมหลกของคาบเรยนนนๆ สนสดกได หรอในกรณทเปนการทาโครงงาน กจกรรมตางๆ ทนกเรยนตองฝกการวางแผน ครอาจใชหลก ๓ หวง ๒ เงอนนเปนกรอบในการวเคราะหงาน และการทางานกอนเรมโครงงาน หรอกจกรรม จากนนจงยอนกลบมาถอดบทเรยนเพมเตมภายหลงสนสดกจกรรมนนๆ ผวจยไดคดเลอกตวอยางการวเคราะหกจกรรมตามหลกการดงกลาว ของ ครวฒนา เมองงาม จากโรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร ซงไดนาหลกคดดงกลาวมาใชในการวเคราะหกจกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตร: การทาเคกเปาฮอ มรายละเอยด ดงน

๗๔

๗๕

๗๖

๗๗

จากการวเคราะหหลกปรชญาทบรณาการอยในกจกรรมทครออกแบบไวขางตน ยงสามารถเชอมโยงไปสการพจารณา ๔ มตของความพอเพยง นนคอ มตดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม ขนตอนการถอดบทเรยนนจะชวยใหนกเรยนไดตระหนกในเรองของคณคา และเหนความเชอมโยงระหวางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทมตอการนาไปใชในชวตจรง กระบวนการเรยนรทเกยวของกบขนตอนน ไดแก กระบวนการคด และกระบวนการกระจาง คานยม

๕. ขนการสนบสนนสงเสรมใหเกดการปฏบตอยางสมาเสมอจนเกดเปนลกษณะนสย จาก

การศกษาเอกสาร และการศกษาภาคสนาม ผวจยพบวากจกรรมการเรยนรทจดขนในโรงเรยนจานวนหนงไดมกระบวนการขนตอนทสอดคลองกบ ๔ ขนตอนขางตน และมกจะจบลงทการถอดบทเรยน ซงในทศนะผวจยการจดกจกรรมการเรยนรดงกลาวยงควรตองรบการกระตนเราตอเนอง จากปจจยภายนอก เพอใหกลไกทเปนปจจยภายใน นนคอ ระบบการคด และระบบการใหคณคาของแตละบคคล ไดรบการพฒนาตอเนองจนเกดเปนคณลกษณะ ตามแนวคดของ แครทวอล พระพรหมคณาภรณ และ สมน อมรววฒน ทผวจยไดทบทวนเอกสารไวในสวนของการศกษาเอกสาร การจดประสบการณใหนกเรยนไดนอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชจรงในชวตประจาวนจงเปนตวบงชสาคญของการเกดการเรยนรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชอยางยงยน บลม เรยกขนตอนน ตามทฤษฎการพฒนาคณลกษณะดานจตพสยวา “ขนการพฒนาจนเปน

ลกษณะนสย” ในทางพทธศาสตร มคากลาวถงกระบวนการนวา “ปฏเวธ” ซงหมายถง การปฏบต

บนฐานความร จนกลายเปนสวนหนงของวถชวตปกต กระบวนการน สมน อมรววฒน เรยกวา

“กระบวนการเรยนรแบบซมซบ” ในทน ผวจยใครขอยกตวอยาง “การวเคราะหปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการเลนฟตบอล” ของ นาย ธนาธร หนนอย นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท ๕/๑ โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย มาประกอบ ดงน

๗๘

ขนตอนนอาจจะเปนกจกรรมสวนทเพมเตมเสรมขนจากการจดการเรยนการสอนในชนเรยน โดยครอาจมอบหมายเปนโครงงานพฒนาตนเอง หรออาจไปเชอมโยงเขากบกจกรรมพฒนาผเรยนในลกษณะกจกรรมทหลากหลาย ซงเปนการเปดโอกาสใหนกเรยนไดกาหนดแนวทางทจะพฒนาตน โดยการนาตนเอง และมครผสอนเปนพเลยงใหคาแนะนาปรกษา กระบวนการเรยนรทเกยวของกบขนตอนน ไดแก กระบวนการเรยนรแบบนาตนเอง

๗๙

จากการนาเสนอขางตน ผวจยขอสรปกระบวนการเรยนรทเกยวของในแตละขนตอน ดงเสนอในตารางท ๓๓ และสรปความเชอมโยงระหวางขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรวเคราะหรวมกบขนตอนการพฒนาคณลกษณะ ดานจตพสยของแครทวอล ดงตารางท ๓๔

ตารางท ๓๓ กระบวนการเรยนรทเกยวของในแตละขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร

ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร กระบวนการเรยนรทเกยวของ ๑. ขนการเผชญสถานการณใหม กระบวนการเผชญสถานการณ ๒. ขนการกระตนใหเกดการมสวนรวมและลงมอปฏบต

กระบวนการเรยนรแบบรวมแรงรวมใจ กระบวนการเรยนรแบบรวมมอ

๓. ขนการแกปญหา จนเกดการตระหนกในคณคา กระบวนการแกปญหา ๔ . ขนการถอดบทเรยนดวยหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข

กระบวนการคด กระบวนการกระจางคานยม

๕. ขนการสนบสนนสงเสรมใหเกดการปฏบตอยางสมาเสมอจนเกดเปนลกษณะนสย

กระบวนการเรยนรแบบนาตนเอง

ตารางท ๓๔ การวเคราะหขนตอนการจดกจกรรมทสงเคราะหไดจากกจกรรมของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงกบขนตอนการพฒนาคณลกษณะ ดานจตพสย ของแครทวอล ขนตอนการพฒนาคณลกษณะ ดานจตพสยของแครทวอล

ขนตอนการจดกจกรรมทสงเคราะหไดจากกจกรรมของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยง

ขนการรบร (Perceiving) การเผชญสถานการณใหม ขนการตอบสนอง (Responding) การกระตนใหตองมสวนรวมลงมอปฏบต ขนการเหนคณคา (Valuing) การแกปญหา จนเกดการตระหนกในคณคา ขนการจดระบบ (Organizing) การถอดบทเรยนดวยหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข ขนการพฒนาจนเปนลกษณะนสย(Characterization)

การสนบสนนสงเสรมใหเกดการปฏบตอยางสมาเสมอจนเกดเปนลกษณะนสย

ในสวนของกรอบแนวคดจากกระบวนการหลกทขบเคลอนแนวคด ๔ กระบวนการเพอ

การพฒนา ของ ทศนา แขมมณ ไดแก กระบวนการพงตนเอง กระบวนการทางานและแกปญหา กระบวนการแสวงหาความรและขอมล และกระบวนการพฒนาตนเองและคณภาพชวต นนพบอยในกจกรรมการเรยนรของแตละโรงเรยนในระดบความเขมขนทแตกตางกน และเปนประเดนท

๘๐

สมควรมการศกษาวจยถงตวชวดเพอจาแนกระดบการพฒนาการจดการเรยนรสาหรบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนการสอนในสถานศกษาระดบตางๆ ตอไป

๑.๒ การบรณาการในการจดกจกรรมเสรมหลกสตร จากการวเคราะหและนาเสนอตวอยางโครงการ/กจกรรมการเรยนรทนาสนใจในการ

จดการเรยนรบรณาการเศรษฐกจพอเพยงของโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ พบวา กจกรรมสวนใหญสามารถจาแนกเปนประเภทตางๆ ๑๐ ประเภท ดงน

๑. กจกรรมการเรยนรทเกยวโยงโดยตรงกบกจกรรมตามหลกสตรและการจดการเรยน

การสอน เชน การเรยนรแบบโครงงาน เรอง ขาวกบวถชวตไทย กจกรรมการเรยนรหลกสตรธรรมาภบาล สรางงานเศรษฐกจพอเพยง เปนตน

๒. กจกรรมการเรยนรตามกลมสนใจ คายเยาวชน กจกรรมชมนม หรอชมรม ในหมวด

กจกรรมพฒนาผ เรยน เชน ชมนมโมโย (Mo Yo: Moderate Youth Club) คาย Angel Energy: ลกนางฟาอนรกษพลงงานตานภาวะโลกรอน ชมนมธรรมชาตกบความพอเพยง เปนตน

๓. กจกรรมการเรยนรทเกยวของกบการพฒนาและใชประโยชนแหลงการเรยนร หรอฐาน

การเรยนรในโรงเรยน เชน เฮอนพอเพยง สวนพฤกษศาสตร แหลงเรยนรวทยาศาสตรหลากหลายภายในโรงเรยน ฐานการเรยนร “ตามรอยพอ พออย พอกน และพอเพยง”เปนตน

๔. กจกรรมการเรยนรทจดขนเปนสวนหนงของโครงการพเศษตางๆ เชน กจกรรมธนาคารโรงเรยน โครงการจางฮ จางฮอม ปายหนาสบาย กจกรรมรกการอาน เปนตน

๕. กจกรรมการเรยนรทางการเกษตรเพอการพงตนเอง เกษตรเพออาหารกลางวน หรอ

เกษตรเพอพฒนาอาชพ เชน ฐานการเรยนรดานอาชพเกษตร ขบวนการกบ กจกรรมเกษตรทฤษฎใหมในโรงเรยน กจกรรมหนงคน หนงอาชพ ฐานการเรยนร “หมหลม หมบงเกอร กบคอนโด มจฉาเลยงชวา” กจกรรมยวหมอดน ยวเกษตรกร เปนตน

๖. กจกรรมทเกยวของกบการจดการทรพยากรและสงแวดลอมทงในโรงเรยนและในชมชน เชน ธนาคารขยะ นกสบสายนาประแสร กจกรรมดานการจดการสงแวดลอมตามแนวพระราชดาร ขยะรไซเคล กระดาษรไซเคล เปนตน

๗. กจกรรมทเกยวของกบวถชวตและวฒนธรรมของทองถน เชน บรษทหมากนด by sixkikkok จากด หตถกรรมเสอพนบานจนทบร กจกรรมการปกผาลายชาวเขา เปนตน

๘๑

๘. กจกรรมทเกยวของกบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม เชน คายคณธรรมนาความรสชวตพอเพยง กจกรรมธรรมศกษาเพอภมคมกนทดสวถชวตพอเพยง เปนตน

๙. กจกรรมทมงเนนการพฒนาจตอาสา เชน คลนกวชาการ โครงการหนงบาทของทกคน พฒนาวทยายนใหเปนหนงเดยว กจกรรม อ.ย.นอย เปนตน

๑๐. กจกรรมทมงเนนการสรางเครอขายทางสงคมทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยน เชน กลมสายใยสมพนธ โครงการผกสวนครว รวกนได ลกปลกใหแม เหลอเผอแผสชมชนเปนตน

๑.๓ การบรณาการสวถชวตทหนนเสรมโดยนโยบายการบรหารจดการ

- การเรยนรแบบบรณาการท “เนยน” จนเขาไปอยในทกภาคสวนของโรงเรยน การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสกจกรรมการเรยนรของโรงเรยนนนไมไดถกจากดอยเพยงมตของการพฒนาหลกสตรและการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอน แตยงถกบรณาการเขาในมตของการกาหนดนโยบาย แผนงาน การบรหารงาน มตของการจดการสภาพทางกายภาพและบรรยากาศของโรงเรยน ตลอดจนมตของการทางานสรางเครอขายและทากจกรรมรวมกบชมชน การเรยนรทเกดขนจงมลกษณะทคอยเปนคอยไป และสะสมทละเลกทละนอยจนผเรยนเกดการเปลยนแปลงจากภายในและกลายเปนวถปฏบตรวมกนของชมชนทงภายในและภายนอกโรงเรยน อาจกลาวไดวา การเรยนรทเกดขนนนเปนการบรณาการท “เนยน” จนเขาไปอยในทกภาคสวนของโรงเรยนซงเปนชมชนทใกลตวของผเรยนมากทสด ตวอยางทประกอบการอธบายในเรองนไดดทสด มาจากเรองเลาของผบรหารทานหนงซงตองตดสนใจรวมกบคณะครในการอนมตโครงการศกษาดงานนอกสถานทดวยเวลาทจากดในการนาเสนอโครงการกจกรรมทาใหเกดความไมเรยบรอยในการตดตอประสานงาน หากจะมการจดโครงการยงพอสามารถทจะทาได แตจะมปญหาอปสรรคอกมากทอาจเกดขนในการศกษานอกสถานทของนกเรยน ทานผบรหารทานนจงชวนคณะครผเสนอโครงการวเคราะหประเดนปญหาเหลานโดยใชหลกคดแหงความพอเพยง ผลสรปคณะครลงความเหนรวมกนวาไมควรดาเนนการตอ เพราะไมสอดคลองทงหลกของความพอประมาณ และการมภมคมกนทด เปนตน

“การนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในโรงเรยน ไมไดเปนการเพมภาระ แตเปนการตอยอดจากสงทเคยทาไวอยแลว เสมอนหลกทมาจบทาใหมมมองของความพอเพยงชดเจนขน”

(เวทเศรษฐกจพอเพยง หองผบรหาร)

๘๒

- การเรยนรรวมกนบนพนฐานและตนทนทแตกตาง ลกษณะการเรยนรทสาคญอกประการหนงของการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

สการจดการเรยนร ไดแก การเปดโอกาสใหเกดการถกทอทางสงคม กระบวนการเรยนรทเกดขนเชอมโยงทงคร ผเรยน ผบรหาร บคลากร ตลอดจนชมชนทอยในเครอขาย เขามามสวนรวมกนเรยนรผานการปฏบตในสถานการณจรง ประสบการณการเรยนรทเกดขนจงเปนประสบการณตรงททาทายให “พลง” ทเกดจากการรวมแรงรวมใจของทกผคนทเกยวของขามผานอปสรรค ขอจากดและปญหาไปพรอมกน ขณะเดยวกนกเปดโอกาสใหเกดการแลกเปลยนเรยนรอยางหลากหลายผานภาคเครอขายของโรงเรยนทมการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง แมวาเครอขายดงกลาวจะไดรบการรเรมและหนนเสรมโดยหนวยงานจากภายนอก แตทวากระบวนการ “สานงานตอ-กองานใหม” ของโรงเรยนจานวนมากไดเกดขนภายหลงจากทโรงเรยนไดเคลอนสการทางานอยางเตมตามศกยภาพทงระบบโรงเรยน

กจกรรมการเรยนรทเกดขนจงเปนสรางสรรคบนพนฐานของ “ภมสงคม” และ “ทนสงคม” ทโรงเรยนมเปนสาคญ นอกจากนโรงเรยนหลายแหงยงไดใชกจกรรมการเรยนรเหลานในการสรางทนสงคมใหมๆ ขน เชน กรณของกจกรรมคลนกวชาการ กจกรรมกลมสายใยสมพนธ ทเปดโอกาสใหเกดเครอขายความชวยกนทงในเชงวชาการ และพฒนาความสมพนธแบบถอยทถอยอาศยกนในโรงเรยน นอกจากนยงมการเชอมโยงไปสชมชนผานกจกรรมอนๆ เชน อ.ย.นอย นกสบสายนาประแสร ผกสวนครวรวกนได ลกปลกใหแม เหลอเผอแผสชมชน เปนตน ๒. ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ: พนท โอกาส และผคน

๒.๑ ปจจยดานบคคล: บคคลและสงคมแหงความพอเพยง ขอมลจากการสมภาษณ และการสารวจความคดเหนของครและผบรหารไดระบตรงกนวา

ปจจยเงอนไขทมความสาคญยงในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนรของสถานศกษา ไดแก “ปจจยดานทรพยากรบคคล” ผลจากการสารวจความคดเหนไดแสดงใหเหนถงการเรยงลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขในดานทรพยากรบคคล (ดกลองขอความ) ซงพบวาหาอนดบแรกนนมงไปท “ศรทธารวม ความเอาจรงเอาจง การรวมพลงของเครอขายคร

ความรความเขาใจ และความสามารถในการนาหลกปรชญาไปสการปฏบตจรง” ของครและผบรหารเปนสาคญ ความนาสนใจอยทครและผบรหารซงเปนผตอบคาถามและแบบสารวจ ไดแสดงใหเหนถงการตระหนกในความสาคญยงของตนในฐานะปจจยเงอนไขทจะสงผลตอ

ความสาเรจ ในการทางาน สะทอนใหเหนวา “คนเปนทงเปาหมายและกลไกทสาคญทสด” สาหรบ

๘๓

กระบวนการพฒนาการทางานเพอขบเคลอนการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนร

๒.๒ ปจจยดานการบรหารจดการ: พนทและโอกาส นอกจากปจจยในดานบคคลแลว จากการศกษาผวจยไดพบวา การจดสภาพแวดลอม การ

สรางบรรยากาศในการเรยนร ตลอดจนการมกฎกตกาในการใชชวตรวมกนในโรงเรยน เปนอกปจจยหนงทสาคญอยางยงจนไมอาจมองขาม สมน อมรววฒน ไดอภปรายถงความสาคญของปจจยตางๆ เหลานไวในแนวคดเรองกระบวนการเรยนรแบบซมซบ ขณะทพระพรหมคณาภรณ ไดหยบยกคาอธบายในเรอง “ปรโตโฆสะ” และ “กลยาณมตร” ซงหมายถงสงทอยแวดลอมบคคล และมตรทอยแวดลอมบคคลนนๆ ทงสองประการนมความสาคญยงในฐานะปจจยภายนอกทจะเออใหกระบวนการพฒนาคณธรรม จรยธรรม จากภายใน อนถกกากบไวดวย ปญญา และโยนโสมนสการ หรอการคดแยบคาย ทางานไดอยางมประสทธภาพ

การจดแหลงเรยนร หรอฐานการเรยนรในโรงเรยน การจดบรรยากาศของโรงเรยนใหความพอเพยง “มชวตชวา”อยในความเปนจรง การสนบสนนให “พฤตกรรมแหงความพอเพยง” ถกกระตนใหตนตลอดเวลาดวยกจกรรมเสรมตางๆ ทจดอยางตอเนอง สมาเสมอ มหลกสตรทเออใหนกเรยนไดเชอมโยงสงทเรยนรจากหองเรยน สวถชวตในโรงเรยน และอาจเชอมโยงไปสครอบครวและชมชน จงเปนปจจยทสาคญทโรงเรยนตองคานงถงเพอใหสามารถจดการเรยนรแบบบรณาการ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

ลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขในดานบคคล ๑. การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ๒. การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ๓. การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอก

โรงเรยน ๔. ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ๕. ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

มาเชอมโยงสการปฏบตงาน ๖. การสรางกลมนกเรยนแกนและการมกจกรรมใหปฏบตอยางตอเนอง ๗. การหนนเสรม และสนบสนนของชมชน

๘๔

๓. ขอเสนอแนะจากการวจย จากการศกษา ผวจยมขอเสนอแนะดงตอไปน

๓.๑ ขอเสนอแนะในการนารปแบบการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสการจดการเรยนการสอนไปใช

๓.๑.๑ ควรมการรวบรวมกจกรรมการเรยนรแบบบรณาการทมความหลากหลายในแตละกลมสาระการเรยนร และในแตละกลมผเรยน เพอคดสรรนาเสนอเปนแนวปฏบตดเลศ (Best Practice) ของแตละกลมสาระการเรยนร

๓.๑.๒ ควรมการพฒนาชดกจกรรมตามแนวทางของรปแบบการบรณาการทง ๓ รปแบบ และกระบวนการขนตอนในการจดกจกรรมการเรยนร ๕ ขนตอน เพอการนาไปใชทงในสวนของโรงเรยนตนแบบทดาเนนการจดกจกรรมอยแลว และการขยายผลสโรงเรยนกลมเปาหมายใหม

๓.๒ ขอเสนอแนะสาหรบการขยายผลและนาไปใชในเครอขายโรงเรยนเศรษฐกจพอเพยง

๓.๒.๑ ควรมการพฒนาโรงเรยนกลมทมศกยภาพในการเปนตนแบบในการขยายผลและทาหนาทเปนพเลยงใหกบโรงเรยน หรอสถานศกษาอนๆทมความสนใจ โดยคานงถงการกระจายของโรงเรยนตนแบบ และการมบรบททหลากหลาย เชน มทงโรงเรยนประถมศกษา มธยมศกษา สถาบนอาชวศกษา จนถงสถาบนอดมศกษา ตลอดจนควรคานงถงบทบาทของแหลงเรยนรตามอธยาศยอนๆ ทมความพรอมสนบสนนการทางานของโรงเรยนและสถานศกษาทมความสนใจตอไป

ลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขในดานการบรหารจดการ ๑. การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน ๒. การจดบรรยากาศในโรงเรยนใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน การ

สงเสรมวถชวตพอเพยงในโรงเรยนรปแบบตางๆ การใชหลกคดสามหวงสองเงอนในการตดสนใจและดาเนนกจกรรมตางๆ เปนตน

๓. การกาหนดวนเวลาสาหรบจดกจกรรมอยางชดเจน เชน การกาหนดจดสปดาหเรยนรบรณาการ คายเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดสนคามอสองของนกเรยน การจดชวโมงพอเพยง เปนตน

๔. การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนร และการมแผนการเรยนรบรณาการ ๕. ความตอเนอง สมาเสมอ ในการจดกจกรรม ๖. การมระบบในการตดตามประเมนผลการปฏบตจรงในวถชวตของผเรยน

๘๕

๓.๒.๒ ควรมการจดเวทถอดบทเรยน แลกเปลยนเรยนรสาหรบผบรหาร ตลอดจนพฒนากลยทธรวมกนในการแกไขปญหาอปสรรค การสงเสรมปจจยทสงผลตอความสาเรจ และการแกไขความเขาใจทคลาดเคลอนในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสสถานศกษา เพอเปนแนวทางในการขยายผลตอไป

๓.๓ ขอเสนอแนะสาหรบการขบเคลอนเขาสสถาบนอดมศกษา และสถาบนครศกษา

๓.๓.๑ ควรมการสรางเครอขายคณาจารยจากสถาบนอดมศกษา และสถาบน ครศกษาทมความสนใจในการขยายผลการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสสถาบน อดมศกษา และสถาบนครศกษา กจกรรมในเครอขายควรครอบคลมทงในสวนของการพฒนาหลกสตร การวจยปฏบตการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาสหลกสตรระดบรายวชา ตลอดจนการตดตามถอดบทเรยนเพอสงเคราะหลกษณะของการจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมสาหรบกลมผเรยนระดบอดมศกษา

๓.๓.๒ ควรมการพฒนาชดฝกอบรม หรอชดเอกสารประกอบหลกสตรครศกษา ทงครกอนประจาการ และครประจาการ เพอเปนพฒนาสมรรถภาพของครรนใหม และครทปฏบตการอยในโรงเรยนใหเกดความเขาใจ ทงนกรอบของสาระเนอหา ควรครอบคลม ๓ ชดวชา ไดแก ชดวชาดานการออกแบบและการจดการเรยนร ชดวชาดานจตวทยาการศกษา เนนการพฒนาคณลกษณะเชงคณธรรม จรยธรรม และชดวชาดานการบรหารจดการสถานศกษา

๓.๔ ขอเสนอแนะสาหรบการศกษาวจยในอนาคต

๓.๒.๑ ควรการศกษาเจาะลกถงรปแบบทหลากหลายในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขาส เชน การศกษาโรงเรยนทมตนทนนวตกรรมทแตกตางกนมแนวทางพฒนารปแบบการเรยนรโดยตอยอดจากตนทนกจกรรม/นวตกรรมเดม และการศกษาโรงเรยนทมบรบทตางกนทงในดานขนาด ระดบการศกษาทเปดสอน ชมชนแวดลอม เปนตน

๓.๒.๒ ควรมการศกษาถงแนวคดเบองหลงทครผสอนและผบรหารสถานศกษาใชในการออกแบบกจกรรมบรณาการในลกษณะตางๆ โดยจดทาเปนเอกสารวเคราะหระดบแผนการจดการเรยนร และระดบโครงการกจกรรม

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม

๙๒

แบบสอบถาม เรอง การบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

๑. สถานภาพผตอบแบบสอบถาม (โปรดทาเครองหมาย ) ผบรหารสถานศกษา

ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา ครผสอน กลมสาระการเรยนร (โปรดระบ) .......................................................................................

ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

๒. บรบทของสถานศกษา (โปรดทาเครองหมาย ) ขนาดของสถานศกษา สถานศกษาขนาดเลก สถานศกษาขนาดกลาง สถานศกษาขนาดใหญ บรบททางสงคมของสถานศกษา ชมชนชนบท ชมชนกงชนบทกงเมอง ชมชนเมอง

๓. ปจจยเงอนไขทมผลตอความสาเรจ ประเดนใดตอไปนเปนประเดนซงทานเหนวาเปนปจจยเงอนไขสาคญทมผลตอความสาเรจในบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษาของทาน

โปรดเลอกตอบเพยง ๕ ประเดน และเรยงตามระดบความสาคญของปจจยอนดบท ๑ - ๕ ปจจยเงอนไข อนดบท

ก. การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน ข. การจดบรรยากาศในโรงเรยนใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน การสงเสรมวถชวตพอเพยงในโรงเรยนรปแบบตางๆ การใชหลกคดสามหวงสองเงอนในการตดสนใจและดาเนนกจกรรมตางๆ เปนตน

ค. การกาหนดวนเวลาสาหรบจดกจกรรมอยางชดเจน เชน การกาหนดจดสปดาหเรยนรบรณาการ คายเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดสนคามอสองของนกเรยน การจดชวโมงพอเพยง เปนตน

ง. การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนร และการมแผนการเรยนรบรณาการ จ. การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ฉ. การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ช. การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอกโรงเรยน ซ. ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ฌ. ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน

ญ. การสรางกลมนกเรยนแกนนาและสงเสรมใหนกเรยนไดทากจกรรมอยางตอเนอง

๙๓

ฎ. การหนนเสรม และสนบสนนของชมชน ฏ. ความตอเนอง และสมาเสมอ ในการจดกจกรรม ฐ. การมระบบในการตดตามประเมนผลการปฏบตจรงในวถชวตของผเรยน

๔. ผลของการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน (โปรดระบ) …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................………………………

๕. ความเขาใจคลาดเคลอน ขอใดตอไปนเปนความเขาใจคลาดเคลอนของเพอนครและบคลากรในสถานศกษาของทาน ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา (โปรดทาเครองหมาย )

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบเกษตรทฤษฎใหม ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบกจกรรมการประหยดและออม การจดการเรยนรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คอ การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยง การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเปนภาระหนาทของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และ

วฒนธรรม การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะในการจดเปนกจกรรมเสรม ไมสามารถนามาบรณาการใน

สาระการเรยนร การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะกบโรงเรยนขนาดเลก หรอโรงเรยนทมพนทกวางขวาง

เพยงพอสาหรบการทากจกรรม ไมเหมาะกบโรงเรยนขนาดใหญ หรอโรงเรยนในเขตชมชนเมอง

๖. เสยงตอบรบจากเพอนคร ผปกครอง และผเรยน ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา ทานไดรบเสยงตอบรบจากเพอนคร ผปกครอง และผเรยน อยางไร คร …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… ผปกครอง …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… ผเรยน …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................……………………… …………………………………………………...................................................................………………………

๙๔

ภาคผนวก ข ตารางผลการวเคราะห

๙๕

ตอนท ๑ ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม ตารางท ข ๑ จานวนผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามสถานภาพ

สถานภาพ จานวน (คน) รอยละ

ผบรหารประถมศกษา ๒ ๑.๗๙

ผบรหารมธยมศกษา ๑๖ ๑๔.๒๙

ผบรหารโรงเรยนขยายโอกาส ๓ ๒.๖๘

รวมจานวนผบรหาร ๒๑ ๑๘.๗๖

ครประถมศกษา ๙ ๘.๐๔

ครมธยมศกษา ๖๙ ๖๑.๖๑

ครโรงเรยนขยายโอกาส ๗ ๖.๒๕

รวมจานวนคร ๘๕ ๗๕.๙๐

รวม ๑๐๖ ๙๔.๖๔

จานวนแบบสอบถามทตอบไมครบทกประเดน ๖ ๕.๓๖

รวมผตอบแบบสอบถามทงหมด ๑๑๒ ๑๐๐.๐๐

ตารางท ข ๒ จานวนผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามขนาดโรงเรยน

ขนาดโรงเรยน จานวน (คน) รอยละ ขนาดเลก ๒๖ ๒๓.๒๑ ขนาดกลาง ๖๗ ๕๙.๘๒ ขนาดใหญ ๑๗ ๑๕.๑๘

รวม ๑๑๐ ๙๘.๒๑ จานวนแบบสอบถามทตอบไมครบทกประเดน ๒ ๑.๗๙

รวมผตอบแบบสอบถามทงหมด ๑๑๒ ๑๐๐.๐๐

๙๖

ตารางท ข ๓ จานวนผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามบรบททางสงคม

ขนาดโรงเรยน จานวน (คน) รอยละ ชมชนชนบท ๕๘ ๕๑.๗๙ ชมชนกงชนบทกงเมอง ๓๔ ๓๐.๓๖ ชมชนเมอง ๑๔ ๑๒.๕๐

รวม ๑๐๖ ๙๔.๖๔ จานวนแบบสอบถามทตอบไมครบทกประเดน ๖ ๕.๓๖

รวมผตอบแบบสอบถามทงหมด ๑๑๒ ๑๐๐.๐๐ ตารางท ข ๔ จานวนครผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามกลมสาระการเรยนร

กลมสาระการเรยนร จานวน (คน) รอยละ

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ๑๕ ๒๑.๑๓

การงานอาชพ และเทคโนโลย ๑๒ ๑๖.๙๐

วทยาศาสตร ๙ ๑๒.๖๘

ภาษาไทย ๗ ๙.๘๖

ภาษาตางประเทศ ๖ ๘.๔๕

คณตศาสตร ๕ ๗.๐๔

กจกรรมพฒนาผเรยน ๕ ๗.๐๔

ศลปศกษา ๔ ๕.๖๓

พลศกษา ๔ ๕.๖๓

สอนมากกวา ๑ วชา ๔ ๕.๖๓

รวม ๗๑ ๑๐๐.๐๐

๙๗

ตอนท ๒ ความคดเหนเกยวกบปจจยเงอนไขสาคญทมผลตอความสาเรจในบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา

รายการปจจยเงอนไขทเสนอใหผตอบแบบสอบถามจดลาดบความสาคญ ไดแก ปจจยท ๑ การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน

การสงเสรมวถชวตพอเพยงในโรงเรยน รปแบบตาง ๆ การใชหลกคด ๓ หวง ๒ เงอนไข ในการตดสนใจ และดาเนนกจกรรมตาง ๆ เปนตน

ปจจยท ๓ การกาหนดวนเวลาสาหรบจดกจกรรมอยางชดเจนเชน การกาหนดจดสปดาหเรยนรบรณาการ คายเศรษฐกจพอเพยง ตลาดนดสนคามอสองของนกเรยน การจดชวโมงพอเพยงเปนตน

ปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๗ การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอกโรงเรยน ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

เชอมโยงสการปฏบตงาน ปจจยท ๑๐ การสรางกลมนกเรยนแกนนาและสงเสรมใหนกเรยนไดทากจกรรมอยางตอเนอง ปจจยท ๑๑ การหนนเสรมและสนบสนนของชมชน ปจจยท ๑๒ ความตอเนองและสมาเสมอในการจดกจกรรม ปจจยท ๑๓ การมระบบในการตดตามประเมนผลการปฏบตจรงในวถชวตของผเรยน

๙๘

ตารางท ข ๕ การจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหารพจารณาจากคะแนนรวม ลาดบท ปจจยท ปจจย คะแนน

๑ ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ๒๖๖ ๒ ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ๒๓๐

๓ ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ๒๑๐

๔ ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑๙๑

๕ ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน

๑๗๕

๖ ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ ๑๔๓

๗ ๑ การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรในโรงเรยน ๑๑๗

๘ ๑๐ การสรางกลมนกเรยนแกนนาและสงเสรมใหนกเรยนไดทากจกรรมอยางตอเนอง

๘๑

๙ ๑๒ ความตอเนองและสมาเสมอในการจดกจกรรม ๖๕ ๑๐ ๗ การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอก

โรงเรยน ๖๑

๑๑ ๓ การกาหนดวนเวลาสาหรบจดกจกรรมอยางชดเจน ๕๕ ๑๒ ๑๓ การมระบบในการตดตามประเมนผลการปฏบตจรงในวถชวตของผเรยน ๓๗

๑๓ ๑๑ การหนนเสรมและสนบสนนของชมชน ๓๖

จากตารางท ข ๕ พบวา ปจจยเงอนไขสาคญ ๕ ปจจยแรกทมผเลอกตอบมากทสด ไดแก ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ปจจยท ๕

การมศรทธารวมกนของบคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจง

ของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง และปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงานตามลาดบ

๙๙

ตารางท ข ๖ เปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหารพจารณา จาแนกตามขนาดของโรงเรยน

ลาดบท

โรงเรยนขนาดเลก (N=๒๖) โรงเรยนขนาดกลาง (N=๖๗) โรงเรยนขนาดใหญ (N=๑๗) ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ

๑ ปจจยท ๘ ๖๑ ๔๖.๙๒ ปจจยท ๘ ๑๖๐ ๔๗.๗๖ ปจจยท ๘ ๔๑ ๔๘.๒๔

๒ ปจจยท ๕ ๕๕ ๔๒.๓๑ ปจจยท ๕ ๑๔๔ ๔๒.๙๙ ปจจยท ๙ ๓๔ ๔๐.๐๐

๓ ปจจยท ๙ ๕๑ ๓๙.๒๓ ปจจยท ๒ ๑๓๖ ๔๐.๖๐ ปจจยท ๕ ๓๑ ๓๖.๔๗

๔ ปจจยท ๖ ๔๗ ๓๖.๑๕ ปจจยท ๖ ๑๒๙ ๓๘.๕๑ ปจจยท ๖ ๓๑ ๓๖.๔๗

๕ ปจจยท ๒ ๓๙ ๓๐.๐๐ ปจจยท ๙ ๙๐ ๒๖.๘๗ ปจจยท ๔ ๒๘ ๓๒.๙๔

๖ ปจจยท ๔ ๒๘ ๒๑.๕๔ ปจจยท ๔ ๘๒ ๒๔.๔๘ ปจจยท ๑ ๒๔ ๒๘.๒๔

๗ ปจจยท ๑ ๒๔ ๑๘.๔๖ ปจจยท ๑ ๖๙ ๒๐.๖๐ ปจจยท ๒ ๑๖ ๑๘.๘๒

๘ ปจจยท ๗ ๒๑ ๑๖.๑๕ ปจจยท ๑๐ ๕๓ ๑๕.๘๒ ปจจยท ๓ ๑๖ ๑๘.๘๒

๙ ปจจยท ๑๒ ๑๖ ๑๒.๓๑ ปจจยท ๑๒ ๓๖ ๑๐.๗๕ ปจจยท ๑๒ ๑๓ ๑๕.๒๙

๑๐ ปจจยท ๑๐ ๑๕ ๑๑.๕๔ ปจจยท ๗ ๓๒ ๙.๕๕ ปจจยท ๑๐ ๑๑ ๑๒.๙๔

๑๑ ปจจยท ๓ ๑๓ ๑๐.๐๐ ปจจยท ๑๑ ๓๐ ๘.๙๖ ปจจยท ๗ ๘ ๙.๔๑

๑๒ ปจจยท ๑๑ ๖ ๔.๖๒ ปจจยท ๓ ๒๖ ๗.๗๖ ปจจยท ๑๓ ๕ ๕.๘๘

๑๓ ปจจยท ๑๓ ๕ ๓.๘๕ ปจจยท ๑๓ ๒๖ ๗.๗๖ ปจจยท ๑๑ ๐ ๐.๐๐

จากตารางท ข ๖ พบวา โรงเรยนขนาดกลาง และขนาดเลกใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตโรงเรยนขนาดใหญใหความสาคญกบปจจยดานท ๔ คอ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนร

และการมแผนการเรยนรบรณาการ มากกวา ปจจยท ๒ คอ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑๐๐

ตาราง ข ๗ เปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหารพจารณา จาแนกตามบรบทของโรงเรยน ลาดบท

ชมชนชนบท (N=๕๘) ชมชนกงชนบทกงเมอง (N=๓๔) ชมชนเมอง (N=๑๔) ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ

๑ ปจจยท ๘ ๑๔๗ ๕๐.๖๙ ปจจยท ๕ ๘๔ ๔๙.๔๑ ปจจยท ๘ ๓๙ ๕๕.๗๑

๒ ปจจยท ๕ ๑๒๑ ๔๑.๗๒ ปจจยท ๖ ๘๔ ๔๙.๔๑ ปจจยท ๙ ๒๔ ๓๔.๒๙

๓ ปจจยท ๒ ๑๑๔ ๓๙.๓๑ ปจจยท ๘ ๖๘ ๔๐.๐๐ ปจจยท ๔ ๒๓ ๓๒.๘๖

๔ ปจจยท ๙ ๙๓ ๓๒.๐๗ ปจจยท ๒ ๕๔ ๓๑.๗๖ ปจจยท ๕ ๒๑ ๓๐.๐๐

๕ ปจจยท ๖ ๘๕ ๒๙.๓๑ ปจจยท ๙ ๕๒ ๓๐.๕๙ ปจจยท ๖ ๒๐ ๒๘.๕๗

๖ ปจจยท ๔ ๗๕ ๒๕.๘๖ ปจจยท ๑ ๓๙ ๒๒.๙๔ ปจจยท ๒ ๑๖ ๒๒.๘๖

๗ ปจจยท ๑ ๕๙ ๒๐.๓๔ ปจจยท ๔ ๓๖ ๒๑.๑๘ ปจจยท ๓ ๑๖ ๒๒.๘๖

๘ ปจจยท ๑๐ ๔๘ ๑๖.๕๕ ปจจยท ๑๒ ๒๒ ๑๒.๙๔ ปจจยท ๑ ๑๔ ๒๐.๐๐

๙ ปจจยท ๗ ๓๔ ๑๑.๗๒ ปจจยท ๑๐ ๒๐ ๑๑.๗๖ ปจจยท ๑๒ ๑๓ ๑๘.๕๗

๑๐ ปจจยท ๓ ๓๐ ๑๐.๓๔ ปจจยท ๗ ๑๗ ๑๐.๐๐ ปจจยท ๗ ๑๐ ๑๔.๒๙

๑๑ ปจจยท ๑๒ ๒๖ ๘.๙๗ ปจจยท ๑๑ ๑๒ ๗.๐๖ ปจจยท ๑๐ ๑๐ ๑๔.๒๙

๑๒ ปจจยท ๑๓ ๒๓ ๗.๙๓ ปจจยท ๓ ๙ ๕.๒๙ ปจจยท ๑๓ ๔ ๕.๗๑

๑๓ ปจจยท ๑๑ ๒๐ ๖.๙๐ ปจจยท ๑๓ ๗ ๔.๑๒ ปจจยท ๑๑ ๓ ๔.๒๙

จากตารางท ข ๗ พบวา โรงเรยนในบรบทชมชนชนบท และกงชนบทกงเมองใหความสาคญกบปจจย อนดบท ๑-๕ ไมแตกตางกน แตโรงเรยนขนาดใหญใหความสาคญกบปจจยท ๔ คอ การมหลกสตรระดบหนวย

การเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ มากกวา ปจจยท ๒ คอ การจดบรรยากาศในโรงเรยนใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑๐๑

ตารางท ข ๘ เปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนผบรหาร พจารณาจาแนกตามระดบของสถานศกษา

ลาดบท

ผบรหารระดบประถมศกษา (N=๒) ผบรหารโรงเรยนขยายโอกาส (N=๓) ผบรหารระดบมธยมศกษา (N=๑๖) ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ

๑ ปจจยท ๖ ๘ ๘๐.๐๐ ปจจยท ๖ ๑๐ ๖๖.๖๗ ปจจยท ๕ ๔๖ ๕๗.๕๐

๒ ปจจยท ๔ ๕ ๕๐.๐๐ ปจจยท ๒ ๘ ๕๓.๓๓ ปจจยท ๘ ๔๓ ๕๓.๗๕

๓ ปจจยท ๒ ๔ ๔๐.๐๐ ปจจยท ๕ ๘ ๕๓.๓๓ ปจจยท ๖ ๓๘ ๔๗.๕๐

๔ ปจจยท ๕ ๔ ๔๐.๐๐ ปจจยท ๘ ๖ ๔๐.๐๐ ปจจยท ๒ ๒๕ ๓๑.๒๕

๕ ปจจยท ๗ ๓ ๓๐.๐๐ ปจจยท ๙ ๕ ๓๓.๓๓ ปจจยท ๙ ๒๕ ๓๑.๒๕

๖ ปจจยท ๑ ๒ ๒๐.๐๐ ปจจยท ๑ ๓ ๒๐.๐๐ ปจจยท ๑๐ ๑๕ ๑๘.๗๕

๗ ปจจยท ๘ ๒ ๒๐.๐๐ ปจจยท ๑๐ ๒ ๑๓.๓๓ ปจจยท ๔ ๑๓ ๑๖.๒๕

๘ ปจจยท ๙ ๑ ๑๐.๐๐ ปจจยท ๑๒ ๒ ๑๓.๓๓ ปจจยท ๗ ๙ ๑๑.๒๕

๙ ปจจยท ๑๐ ๑ ๑๐.๐๐ ปจจยท ๑๓ ๑ ๖.๖๗ ปจจยท ๑๓ ๘ ๑๐.๐๐

๑๐ ปจจยท ๓ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๓ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑ ๗ ๘.๗๕

๑๑ ปจจยท ๑๑ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๔ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑๒ ๗ ๘.๗๕

๑๒ ปจจยท ๑๒ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๗ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๓ ๕ ๖.๒๕

๑๓ ปจจยท ๑๓ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑๑ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑๑ ๒ ๒.๕๐ จากตารางท ข ๘ พบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขยายโอกาสและมธยมศกษา ใหความสาคญกบปจจยเงอนไข ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตผบรหารโรงเรยนประถมศกษาใหความสาคญกบปจจยแตกตางกบผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขยายโอกาส และมธยมศกษา ในสวนของปจจยท ๘ ความรความเขาใจใน

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร และปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน โดยผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจะใหความสาคญกบปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบหนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ และ

ปจจยท ๗ การสรางเครอขายการทางานรวมกนของครแกนนาทงภายในและภายนอกโรงเรยน

๑๐๒

ตารางท ข ๙ เปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของคร จาแนกตามระดบของสถานศกษา ลาดบท

ครระดบประถมศกษา (N=๙) ครโรงเรยนขยายโอกาส (N=๗) ครมธยมศกษา (N=๖๙)

ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ ปจจย คะแนน รอยละ

๑ ปจจยท ๖ ๒๑ ๔๖.๖๗ ปจจยท ๔ ๑๖ ๔๕.๗๑ ปจจยท ๘ ๑๗๖ ๕๑.๐๑

๒ ปจจยท ๘ ๒๐ ๔๔.๔๔ ปจจยท ๒ ๑๕ ๔๒.๘๖ ปจจยท ๕ ๑๔๔ ๔๑.๗๔

๓ ปจจยท ๕ ๑๖ ๓๕.๕๖ ปจจยท ๖ ๑๔ ๔๐.๐๐ ปจจยท ๒ ๑๒๑ ๓๕.๐๗

๔ ปจจยท ๙ ๑๖ ๓๕.๕๖ ปจจยท ๑ ๑๒ ๓๔.๒๙ ปจจยท ๖ ๑๑๗ ๓๓.๙๑

๕ ปจจยท ๒ ๑๓ ๒๘.๘๙ ปจจยท ๑๒ ๙ ๒๕.๗๑ ปจจยท ๙ ๑๐๕ ๓๐.๔๓

๖ ปจจยท ๑๒ ๑๑ ๒๔.๔๔ ปจจยท ๙ ๘ ๒๒.๘๖ ปจจยท ๔ ๙๖ ๒๗.๘๓

๗ ปจจยท ๔ ๑๐ ๒๒.๒๒ ปจจยท ๕ ๗ ๒๐.๐๐ ปจจยท ๑ ๗๘ ๒๒.๖๑

๘ ปจจยท ๑ ๘ ๑๗.๗๘ ปจจยท ๘ ๗ ๒๐.๐๐ ปจจยท ๑๐ ๕๐ ๑๔.๔๙

๙ ปจจยท ๗ ๘ ๑๗.๗๘ ปจจยท ๑๑ ๖ ๑๗.๑๔ ปจจยท ๓ ๓๗ ๑๐.๗๒

๑๐ ปจจยท ๑๓ ๖ ๑๓.๓๓ ปจจยท ๗ ๕ ๑๔.๒๙ ปจจยท ๗ ๓๐ ๘.๗๐

๑๑ ปจจยท ๓ ๕ ๑๑.๑๑ ปจจยท ๓ ๔ ๑๑.๔๓ ปจจยท ๑๒ ๓๐ ๘.๗๐

๑๒ ปจจยท ๑๐ ๔ ๘.๘๙ ปจจยท ๑๓ ๒ ๕.๗๑ ปจจยท ๑๑ ๒๘ ๘.๑๒

๑๓ ปจจยท ๑๑ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑๐ ๐ ๐.๐๐ ปจจยท ๑๓ ๑๙ ๕.๕๑ จากตารางท ข ๙ พบวา ครระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรกไมแตกตางกน แตครระดบประถมศกษาขยายโอกาสใหความสาคญกบปจจยแตกตางกบครโรงเรยนประถมศกษา และมธยมศกษา โดยครทง ๓ กลมใหความสาคญเหมอนกนในปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของ

ผบรหารโรงเรยน ขณะทครในโรงเรยนขยายโอกาสจะใหความสาคญกบปจจยท ๔ การมหลกสตรระดบ

หนวยการเรยนรและการมแผนการเรยนรบรณาการ ปจจยท ๑ การจดใหมแหลงเรยนร และฐานการเรยนรใน

โรงเรยน และ ปจจยท ๑๒ ความตอเนองและสมาเสมอในการจดกจกรรมตามลาดบ

๑๐๓

ตารางท ข ๑๐ สรปการจดลาดบความสาคญ ๕ อนดบแรกของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหาร จาแนกตามระดบสถานศกษา

โรงเรยนระดบ ปจจยเงอนไข เรยงตามการจดลาดบความสาคญ

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓

ประถมศกษา ผบรหาร ๓ ๒ ๔ ๑ ๕

คร ๕ ๓ ๑ ๒ ๔ ประถมฯ

ขยายโอกาส ผบรหาร ๒ ๓ ๑ ๔ ๕

คร ๔ ๒ ๑ ๓ ๕

มธยมศกษา ผบรหาร ๔ ๑ ๓ ๒ ๕

คร ๓ ๒ ๔ ๑ ๕ จดลาดบ ๕ อนดบสงสด ๒ ๓ ๑ ๔ ๕

จากตารางท ข ๑๐ พบวา ผบรหารและครในโรงเรยนระดบตาง ๆ ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรก ไดแก ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๒ การจด

บรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของ

บคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของคร

และบคลากร และปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน ตามลาดบ

๑๐๔

ตารางท ข ๑๑ สรปการจดลาดบความสาคญ ๕ ลาดบแรกของปจจยเงอนไข ตามความคดเหนของครและผบรหาร จาแนกตามระดบสถานศกษา และขนาดของสถานศกษา

ระดบ โรงเรยนขนาด

ปจจยเงอนไข เรยงตามการจดลาดบความสาคญ

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑๑ ๑๒ ๑๓

ประถมศกษา

เลก ผบรหาร

คร ๔ ๕ ๑ ๒ ๓

กลาง ผบรหาร ๓ ๒ ๔ ๑ ๕

คร ๔ ๓ ๑ ๒ ๕

ใหญ ผบรหาร

คร ๕ ๒ ๑ ๓ ๔

ประถมศกษาขยายโอกาส

เลก ผบรหาร

คร ๑ ๒ ๓ ๔ ๕

กลาง ผบรหาร ๓ ๑ ๒ ๔ ๕

คร ๓ ๑ ๔ ๒ ๕

ใหญ ผบรหาร ๕ ๒ ๑ ๓ ๔

คร

มธยมศกษา เลก

ผบรหาร ๔ ๑ ๓ ๒ ๕ คร ๑ ๑ ๖ ๒ ๓

กลาง ผบรหาร ๔ ๑ ๒ ๓ ๕

คร ๓ ๒ ๔ ๑ ๕

ใหญ ผบรหาร ๔ ๒ ๓ ๑ ๕

คร ๒ ๔ ๓ ๑ ๕

รวม ๕ ๓ ๑ ๒ ๔

จากตารางท ข ๑๑ พบวา ผบรหารและครในโรงเรยนระดบตาง ๆ ใหความสาคญกบปจจย ๕ อนดบแรก ไดแก ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของผบรหารโรงเรยน ปจจยท ๘ ความร

ความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของ

บคลากรทกฝายในโรงเรยน ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน และปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามลาดบ

ไมไดเขารวมสมมนา

ไมไดเขารวมสมมนา

ไมไดเขารวมสมมนา

ไมไดเขารวมสมมนา

๑๐๕

ตารางท ข ๑๒ เปรยบเทยบการจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไขตามความคดเหนของครและผบรหาร รวมทกระดบสถานศกษา ระหวางการพจารณาจากคะแนนรวม และการพจารณาจากการจดลาดบความสาคญสงสด ๕ อนดบแรก

การจดลาดบความสาคญของปจจยเงอนไข การพจารณาจากคะแนนรวม การพจารณาจากการจดลาดบสงสด ๕ อนดบแรก

ลาดบท ปจจยเงอนไข ลาดบท ปจจยเงอนไข ๑ ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ๑ ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของ

ผบรหารโรงเรยน ๒ ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทก

ฝายในโรงเรยน ๒ ปจจยท ๘ ความรความเขาใจในหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงของครและบคลากร ๓ ปจจยท ๖ การมสวนสนบสนนอยางจรงจงของ

ผบรหารโรงเรยน ๓ ปจจยท ๕ การมศรทธารวมกนของบคลากรทก

ฝายในโรงเรยน ๔ ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ให

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๔ ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรใน

การนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน

๕ ปจจยท ๙ ความสามารถของครและบคลากรในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเชอมโยงสการปฏบตงาน

๕ ปจจยท ๒ การจดบรรยากาศในโรงเรยน ใหสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จากตารางท ข ๑๒ พบวา ปจจยเงอนไขสาคญทมผลตอความสาเรจในบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรในสถานศกษา ๕ อนดบแรก ตามความคดเหนของครและผบรหาร

๑๐๖

ตอนท ๓ ผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน ตารางท ข ๑๓ ความคดเหนของผบรหารเกยวกบผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน

ประเดน ความถ - ผเรยนสามารถพงพาตนเองได รจกตนเอง กลาคด กลาแสดงออก ๗ - ผเรยนมคณธรรม ซอสตย ขยน อดทน อดออม และมความรบผดชอบมากขน ๖ - ผเรยนนาความรไปประยกตใชไดจรงในชวตประจาวน และปฏบตตนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ๔ - ผเรยนเขาใจในหลกเศรษฐกจพอเพยง เขาใจในบทเรยนเรองเศรษฐกจพอเพยงดขน ๒ - ผเรยนเหนความสาคญของการดาเนนชวตบนวถเศรษฐกจพอเพยง ๒ - ผเรยนมหลกคดและแนวทางในการดารงชวตตามแนวทางเศรษฐพอเพยง ๒ - ผเรยนมลกษณะอนพงประสงคของประเทศ ๒ - ผเรยนสนใจเอาใจใสสงแวดลอมมากขน ๒ - ผเรยนอยในสงคมอยางเปนสข ๑ - ผเรยนไดรบการยอมรบอยางกวางขวางจากการนาเศษฐกจพอเพยงไปใช ๑ - ผเรยนมการเปลยนแปลงดานความรและพฤตกรรมในทางทดขน ๑

ตารางท ข ๑๔ ความคดเหนของครเกยวกบผลของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสการจดการเรยนรทเกดขนตอผเรยน

ประเดน ความถ - ผเรยนนาความรไปประยกตใชไดจรงในชวตประจาวน ปฏบตตนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง ๔๑ - ผเรยนเขาใจในหลกเศรษฐกจพอเพยง เขาใจในบทเรยนเรองเศรษฐกจพอเพยงดขน ๒๑ - ผเรยนมคณธรรม ซอสตย ขยน อดอน อดออม และมความรบผดชอบมากขน ๑๐ - ผเรยนสามารถพงพาตนเองได รจกตนเอง กลาคด กลาแสดงออก ๗ - ผเรยนเหนความสาคญของการดาเนนชวตบนวถเศรษฐกจพอเพยง ๖ - ผเรยนมหลกคดและแนวทางในการดารงชวตตามแนวทางเศรษฐพอเพยง ๔ - ผเรยนเหนความสาคญของทองถนมากขน ๓ - ผเรยนอยในสงคมอยางเปนสข ๓ - ผเรยนมการเปลยนแปลงดานความรและพฤตกรรมในทางทดขน ๒ - ผเรยนนาไปใชไดนอยเพราะไมเขาใจทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง ๑ - ผเรยนเขาใจในหลกเศรษฐกจพอเพยงแตยงไมลกซง ๑ - ผเรยนไดรบการยอมรบอยางกวางขวางจากการนาเศษฐกจพอเพยงไปใช ๑ - ยงไมเกดผลทชดเจนขนกบผเรยน ๑

๑๐๗

ตอนท ๔ เสยงตอบรบจากเพอนคร ผปกครอง และนกเรยน ตารางท ข ๑๕ ความคดเหนของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากเพอนคร

ประเดน ความถ - เพอนครใหความสนบสนนอยางเตมท มความกระตอรอรน พรอมทจะนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไป บรณาการกบการจดการเรยนร

11

- เพอนครมความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและไดนาไปบรณาการกบการจดการเรยนการสอน 3 - เพอนครตองการไดรบความรเพมเตมเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและการนาปรชญาเศรษฐกจ พอเพยงไปบรณาการกบการจดการเรยนร

3

- เพอนครเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแตไมสามารถนาไปปรบใชในออกแบบการจดการเรยน การสอน

2

- เพอนครเกดความภาคภมใจในตวนกเรยน 2 - เพอนครมความรความเขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน 2 - เพอนครคดวาเปนความรบผดชอบของกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมเทานน เปนการ เพมภาระงานใหแกคร

1

- เพอนครเหนความสาคญของปรชญาเศรษกจพอเพยง 1

ตารางท ข ๑๖ ความคดเหนของครเกยวกบเสยงตอบรบจากเพอนคร

ประเดน ความถ - เพอนครใหความสนบสนนอยางเตมท มความกระตอรอรน พรอมทจะนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไป บรณาการกบการจดการเรยนร

21

- เพอนครมความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและไดนาไปบรณาการกบการจดการเรยนการสอน 13 - เพอนครเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแตไมสามารถนาไปปรบใชในออกแบบการจดการเรยน การสอน

11

- เพอนครคดวาเปนความรบผดชอบของกลมสาระสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมเทานน เปนการ เพมภาระงานใหแกคร

9

- เพอนครไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคดวาเปนเรองยากทจะนามาบรณาการกบ การเรยนการสอน

7

- เพอนครเหนความสาคญของปรชญาเศรษกจพอเพยง 5 - เพอนครตองการไดรบความรเพมเตมเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและการนาปรชญาเศรษฐกจ พอเพยงไปบรณาการกบการจดการเรยนร

1

- เพอนครเปนตวอยางทดในการใชชวตประจาวน 1

๑๐๘

ตารางท ข ๑๗ ความคดเหนของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากผปกครอง

ประเดน ความถ - ผปกครองใหความรวมมอและสนบสนนกจกรรมเปนอยางด 15 - ผปกครองนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน 2 - ผปกครองมความภาคภมใจในตวนกเรยน 2 - ผปกครองไมมสวนรวมกบกจกรรมใดๆ 1 - ผปกครองเหนความสาคญของเศรษฐกจพอเพยง 1 - ผปกครองใชชวตปกตเหมอนเดม 1 - ยงไมมการตรวจสอบตดตามผล 1

ตารางท ข ๑๘ ความคดเหนของครเกยวกบเสยงตอบรบจากผปกครอง

ประเดน ความถ - ผปกครองใหความรวมมอและสนบสนนกจกรรมเปนอยางด 37 - ผปกครองนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน 11 - ผปกครองไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคดวาเปนเรองเกษตรกรรมเทานน 11 - ผปกครองไมมสวนรวมกบกจกรรมใดๆ 4 - ผปกครองเหนความสาคญของเศรษฐกจพอเพยง 2 - ผปกครองตองการมความรความเขาใจเพมเตมในปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 2 - ผปกครองตองการใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนทดมากกวาการมจตสานกในเรอง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

1

๑๐๙

ตารางท ข ๑๙ ความคดเหนของผบรหารเกยวกบเสยงตอบรบจากนกเรยน

ประเดน ความถ - นกเรยนใหความรวมมอในการทากจกรรมตางๆเปนอยางด 8 - นกเรยนนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในชวตประจาวน 7 - นกเรยนเกดการเรยนรทสนก มความสขและภาคภมใจในตนเอง 5 - นกเรยนเหนขอดและความสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5 - นกเรยนมพฤตกรรมดานการเรยนรดขน มคณธรรมมากขน เชน การประหยด อดออม ความรบผดชอบ

5

- นกเรยนมความรความเขาเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน 3 - นกเรยนคนหาความสามารถพอเศษของตนเองเจอเชน การทางานศลปะ 1

ตารางท ข ๒๐ ความคดเหนของครเกยวกบเสยงตอบรบจากนกเรยน

ประเดน ความถ - นกเรยนนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในชวตประจาวน 11 - นกเรยนเกดการเรยนรทสนก มความสขและภาคภมใจในตนเอง 10 - นกเรยนมพฤตกรรมดานการเรยนรดขน มคณธรรมมากขน เชน การประหยด อดออม ความรบผดชอบ

10

- นกเรยนใหความรวมมอในการทากจกรรมตางๆเปนอยางด 8 - นกเรยนไมเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 8 - นกเรยนมความรความเขาเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมากขน 6 - นกเรยนเหนขอดและความสาคญของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5 - นกเรยนเหนขอดของการบรณาการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเขากบการเรยนการสอนปกต 5 - นกเรยนเหนความสาคญของสงแวดลอม ของชมชนมากขน 2 - นกเรยนขาดการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน 2 - นกเรยนไมสนใจทเรยนรและทาความเขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพราะเหนวาเปน เรองไกลตว

1

- นกเรยนตองการคาแนะนาเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพมเตม 1

๑๑๐

ตอนท ๕ ความเขาใจคลาดเคลอนของพอนครและบคคลากรในสถานศกษา ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดกระบวนการเรยนรในสถานศกษา ตารางท ข ๑๑ ความเขาใจคลาดเคลอนของพอนครและบคคลากรในสถานศกษา ในการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสการจดกระบวนการเรยนรในสถานศกษา

ความเขาใจคลาดเคลอน ความถ 1.การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเปนภาระหนาทของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

53

2.การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะในการจดเปนกจกรรมเสรม ไมสามารถนามาบรณาการในสาระการเรยนร

46

3.ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบเกษตรทฤษฎใหม 44

4.การจดการเรยนรตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง คอ การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยง 42

5.ปรชญาเศรษกจพอเพยงเปนเรองเดยวกบกจกรรมการประหยดและออม 38

6.การเรยนรเรองเศรษฐกจพอเพยงเหมาะกบโรงเรยนขนาดเลก หรอโรงเรยนทมพนทกวางขวางเพยงพอสาหรบการทากจกรรม ไมเหมาะกบโรงเรยนขนาดใหญหรอโรงเรยนในเขตชมชนเมอง

30

ภาคผนวก ค รายชอผทรงคณวฒ

๑๑๒

๑. ศาสตราจารย กตตคณ สมน อมรววฒน ๒. รองศาสตราจารย ดร. จราย อศรางกร ณ อยธยา ๓. รองศาสตราจารย ดร. ทศนา แขมมณ ๔. รองศาสตราจารย ดร.พฤทธ ศรบรรณพทกษ ๕. รองศาสตราจารย ดร. สมบต นพรก ๖. รองศาสตราจารย ดร.ศรเดช สชวะ ๗. รองศาสตราจารย คณต เขยววชย ๘. ผชวยศาสตราจารย ดร.ไพรช สแสนสข ๙. ดร.รงเรอง สขาภรมย ๑๐. ดร.สชาต วงศสวรรณ ๑๑. ดร.เบญจลกษณ นาฟา ๑๒. ดร.ปรยานช พบลสราวธ ๑๓. อาจารย กญพมา เชอมชต ๑๔. อาจารย ธระวธน สงหบตร ๑๕. อาจารย กณฑรา บญเลยง ๑๖. อาจารย ฮสนา เงนเจรญ

๘๖

บรรณานกรม เกศสดา สทธสนตกล.ตนเปนทพงแหงตน บนความขาดแคลน. หนงสอประกอบตลาดนดความร

ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคเหนอ โรงเรยนรมเกลาปางตอง ต.หมอกจาแป อ.เมอง จ.แมฮองสอน. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการ เรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

เกศสดา สทธสนตกล. สอนใหร “กนอยดฟงเปน”. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑

โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคเหนอ โรงเรยนประชาราชวทยา ต.บานรอง อ.งาว จ.ลาปาง. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชน เปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

เกศสดา สทธสนตกล. เนนนาคด “๓ หวง ๒ เงอน”. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑

โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคเหนอ โรงเรยนกาญนาภเษกวทยาลย เพชรบรณ ต.นาชน อ.หลมสก จ.เพชรบรณ. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน. แนวทางการจดทาหนวยการเรยนร

แบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอทดลองใชสาหรบชวงชนท ๒ (ชนประถมศกษาปท ๔-๖). คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ ๒๕๕๑ (พมพครงท ๒)

คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน. แนวทางการจดทาหนวยการเรยนร

แบบบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอทดลองใชสาหรบชวงชนท ๓ (ชนมธยมศกษาปท ๑-๓). คณะทางานบรณาการเศรษฐกจพอเพยงสการเรยนการสอน กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ ๒๕๕๑ (พมพครงท ๒)

คณะอนกรรมการขบเคลอนการใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษา.

รายงานโครงการพฒนานกเรยนแกนนาและครวทยากรการประยกตใชหลกปรชญาของ

๘๗

เศรษฐกจพอเพยง “แลกเปลยนเรยนรในหมมตรดวยจตอาสา”. โรงเรยนจฬาภรณ ราชวทยาลย เพชรบร (เอกสารอดสาเนา)

ชยต อนทรพรหม และคณะ. พอเพยงบนวถสตรมารดาพทกษ. หนงสอประกอบตลาดนดความร

ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคกลางและภาคตะวนออก โรงเรยนสตรมารดาพทกษ จงหวดจนทบร. มลนธ สยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

ชยต อนทรพรหม และอมรรตน เกรยงขจร. ชาฆอพอเพยง. หนงสอประกอบตลาดนดความร

ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคกลางและภาคตะวนออก โรงเรยนชาฆอพทยาคม จงหวดระยอง. มลนธ สยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

ทศนา แขมมณ. การพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคานยม : จากทฤษฎสการปฏบต. สานกพมพ

เมธทปส. กรงเทพฯ ๒๕๔๖ ธระวธน สงหบตร. เศรษฐกจพอเพยงทโรงเรยนชาฆอพทยาคม. เอกสารอดสาเนา (ม.ป.ป.) นตยา โปธาวงค. เพอชวต..ความหวงโรงเรยนชายขอบ. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑

โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคเหนอ โรงเรยนราชานเคราะห ต.ผาชางนอย อ.ปง จ.พะเยา. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชน เปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

พรรณทพย ศรวรรณบศย. ทฤษฎจตวทยาพฒนาการ. สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ ๒๕๕๑ (พมพครงท ๔)

พระพรหมคณาภรณ (ประยทธ ปยตโต). การพฒนาจรยธรรม. มลนธพทธธรรม. กรงเทพฯ

๒๕๓๕ (พมพครงท ๓)

๘๘

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต). พทธธรรม. โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. กรงเทพฯ ๒๕๔๗ (พมพครงท ๑๒)

มนตชย ผองศร และอนนต แมนพยคฆ. ลกนางฟา บรณาการหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใน

การเรยนการสอน. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการ ขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โรงเรยน บานกลยาณวตร ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

รายา ผกามาศ. “โรงเรยนบานหนองบวแดง สถานศกษาตนแบบตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง” พลเมองเหนอ. ปท ๗ ฉบบท ๓๕๒ (๑๓-๑๙ ตลาคม ๒๕๕๑) น.๓๒-๓๓

สมโภชน เอยมสภาษต. ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. สานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. กรงเทพฯ ๒๕๔๙ (พมพครงท ๕) สรลกษณ ยมประสาทพร. จากเมลดพนธ สตนกลางทงดงาม MoYo Club ตนกลาเยาวชนพอเพยง.

หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคกลางและภาคตะวนออก โรงเรยนโยธนบรณะ กรงเทพฯ. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

สจนดา งามวฒพร (บรรณาธการ). เครอขายเรยนรส “ความพอเพยง”. มลนธสยามกมมาจล

ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชน เปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

สมน อมรววฒน. การพฒนาการเรยนรตามแนวพทธศาสตร: ทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ.

โครงการกตตเมธสาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. นนทบร ๒๕๔๗ (พมพครงท ๓)

สรางค โควตระกล. จตวทยาการศกษา. สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กรงเทพฯ ๒๕๔๘ (พมพครงท ๖)

๘๙

อนนต แมนพยคฆ. รจกตนเอง สรางการมสวนรวม สวถพอเพยง. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โรงเรยนบานคเมอง ต.คเมอง อ.วารนชาราบ จ.อบลราชธาน. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อนนต แมนพยคฆ และเบญจมาภรณ ถวลไพร. กระบวนการคด จดเปลยนสความพอเพยง. หนงสอ

ประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โรงเรยนโพนทอง ต.แวง อ.โพนทอง จ.รอยเอด. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อนนต แมนพยคฆ และสชาดา วลาพนธ. หลกคด วถชวต บมเพาะตนกลาพอเพยง. หนงสอ

ประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง สสถานศกษาและชมชน: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โรงเรยนศกษาสงเคราะหนางรอง ต. นางรอง อ.นางรอง จ.บรรมย. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อนนต แมนพยคฆ และสชาดา วลาพนธ. การจดการสภาพแวดลอม ทาซา ปลกฝงวถพอเพยง.

หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจ พอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โรงเรยนบานคขาด ต.สตก อ.สตก จ.บรรมย. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อภญญา จตรวงศนนท ซดะ. จางฮ จางฮอม ปายหนาสบาย. หนงสอประกอบตลาดนดความร

ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคเหนอ โรงเรยนปรนสรอแยลวทยาลย ต.วดเกต อ.เมอง จ.เชยงใหม. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อาภรณ จนทรสมวงศ. ยวเกษตรกร ตนกลาความพอเพยงแหงโรงเรยนบานหนองไผ. หนงสอ

๙๐

ประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง สสถานศกษาและชมชน: ภาคกลางและภาคตะวนออก โรงเรยนบานหนองไผ นครสวรรค. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบน เสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

อาภรณ จนทรสมวงศ และอมรรตน เกรยงขจร. สงคมความพอเพยงทโรงเรยนจฬาภรณราช วทยาลย เพชรบร. หนงสอประกอบตลาดนดความร ครงท ๑ โครงการเสรมศกยภาพการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาและชมชน: ภาคกลางและภาคตะวนออก โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย เพชรบร. มลนธสยามกมมาจล ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน) รวมกบ สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข. กรงเทพฯ ๒๕๕๒

กรอบแนวคดทางทฤษฎเศรษฐศาสตร ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง. สานกงานคณะกรรมการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต. กรงเทพฯ ๒๕๔๖ สารสนามบน ภาคเรยนท ๑ ปการศกษา ๒๕๕๑. โรงเรยนสนามบน. ขอนแกน ๒๕๕๑ แนวทางการจดคายความรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง. โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย.

เพชรบร ๒๕๕๑

Seels and Glasgow. Exercises in instructional design. Columbus OH: Merrill Publishing Company. USA.1990