Организациска структура и дизајн

доц. д‐р Наташа Ристовска

ШТО Е ОРГАНИЗАЦИСКА СТРУКТУРА?

•Организациска структура е формална поделба на работата внатре во организацијата

•Организациски дизајн е тоа кога менаџерите ја менуваат или развиваат постојната организациска структура

•Елементи на организациски дизајн•Специјализација, •Департментализација,•Ланец на контрола,•Распон на контрола,•Централизација и децентрализација,•Формализација

Специјализација на работата

•До кој степен активностите во една организација се поделени на посебни работни задачи

•Хенри Форд – тесна специјализација

•Продуктивноста на вработените се подобрува•Негативни ефекти:

•досада,•умор, •стрес,

•лош квалитет, •одсуства

Департментализација

•Департментализација - основ по кој се групираат работните задачи:

• Функционална департментализација• Географска департментализација• Производна департментализација• Процесна департментализација• Департментализација по клиенти

Функционална департментализација

Менаџер на фабриката

Менаџер на човечки ресурси

Менаџер на производство

Менаџер на сметководство

Менаџер на инженеринг

Географска департментализација

Менаџер на продажба

Менаџер на продажба

Азија

Менаџер на продажба

Африка

Менаџер на продажба

Европа

Менаџер на продажба

Америка

Производна департментализација

Менаџер на производство

Менаџер на производство на детски играчки

Менаџер на производство на

лекови

Менаџер на производство на

козметика

Процесна департментализација

Менаџер на производство на

чевли

Сектор за пакување

Сектор за лепење

Сектор за кроењеСектор за моделирање

Департментализација по работата со клиентите

Менаџер на продажба

Менаџер за работа со државата

Менаџер за работа на големо

Менаџер за работа на мало

Ланец на команда

• Одговара на прашања: – На кого сум му одговорен?– Од кого примам наредби?

• Ланец на команда – линија на авторитет која тргнува од највисокото ниво, а завршува на најниското

• Три елемента: – Авторитет – степен на овластување да дава наредби– Одговорност – обврска да се завршат зададените задачи– Единство на контрола – одговорност само кон еден менаџер

Распон на контрола

1

8

64

512

4096

• Распон на контрола ‐ со колкав број на вработени менаџерот може ефективно (квалитетно) и   ефикасно (трошоци) да функционира

• Од тоа зависи колку нивоа ќе има о‐јата14

1661

25610244096

Централизација и децентрализација

• Централизација‐ степен до кој донесувањето на одлуките е концентрирано во една точка на оранизацијата.

• Колку повеќе вработени учествуваат во донесувањето на одлуките организацијата е по децентрализирана

Фактори кои влијат на централизацијата

централизација децентрализација•Стабилно опкружување•Менацерите на ниските нивоа не се искусни или не сакаат да носат одлуки•Значајни одлуки•Кризни или ризични ситуации•Големна организација•Ефективна примена на стратегијата

•Неизвесно и комплексно опкружување•Менаџерите на ниско ниво се способни и сакаат да носат одлуки•Одлуките не се толку значајни•Географски распространета компанија•Висока организациска култура•Ефективната примена на стратегијата зависи од флексибилноста на менаџерите на пониско ниво

Формализација

• Формализација е степен до кој работите во организацијата се стандардизирани и степен до кој однесувањето на вработените е во согласност со правилата и процедурите

• Во о‐циите со низок степен на формализација вработените имаат поголема слобода во начинот на кој ја завршуваат својата работа

Механички и органиски организации

Околина

НестабилнаСтабилина

О-циите се специјализираат

во рутински активности

посебен нагласок на

авторитетот и хиерархија

О-циите ги користат

промените сонагласок на

флексибилност и адаптирање

Органски организацииМеханички организации

Организации според околината

Варијабли на организациската струкрура

• Врз одлуката за избор на организациска структура влијаат:– Стратегијата на организацијата,– Големината на организацијата,– Технологијата– Степенот на (не)извесност на опкружувањето

Стратегијата и структурата

• Стратегијата‐ го овозможува остварувањето на целите на о‐јата

• Структурата на о‐јата треба да ја следи стратегијата 

• Кога се менува стратегијата се менува и структурата на о‐јата

• Стратегиите се фокусираат на три димензии:– Иновативност – бара флексибилна о.структура– Минимизирање на трошоци – бара механичка о.структура

– Имитација – комбинација од двете структури

Големината на о‐јата и структурата

• Големите о‐ции се механички, тесно специјализирани, депатрментализирани и формализирани

• Малите организации се органски и пофлексибилни. Кога ќе порастат се претвараат во механички

Технологијата и структурата

Единечно производство

Масовно производство

Процесно производство

•Слаба вертикална диференцијација•Слаба хоризонтална диференцијација•Слаба формализација•Органска

•Умерена вртикална диференцијација•Високахоризонтална диференцијација•Висока формализација•Механичка

•Висока вртикална диференцијација•Слаба хоризонтална диференцијација•Слаба формализација•Органска

Неизвесноста на опкружувањето и структурата

Потребните информации се достапни и познати

Преоптовареност со нови информации

Незнаење кои информации се потребни

Постојана потреба за нови информации

ком

плек

снос

т

висока

ниска

ниска Стапка на промена висока

Врската меѓу прифатената околина несигурноста и информациите

Неизвесното опкружување бара мала функционална о-ја со едноставна структура –Органска организација

Стабилно опкружување -Механичка организација

Традиционални организациски дизајни

• Едноставна структура – газда и вработени (слаба департментализација, широк распон на контрола, мала формализација и авторитет централизиран во една личност)

• Функционална структура – ги групира сличните или поврзаните професионални струки

• Дивизиона структура – составена од одвоени работни единици со делумна автономија

Современи организациски дизајни• Тимска структура – цела организација (мала) е составена од 

работни тимови (пандан на функционални во големи о‐ции)• Матрична и проектна структура – Проектни тимови во 

рамките на о‐јата• Организација без граници – без дефиниран дизајн, го 

елиминираат ланецот на контрола, неограничен распон на контрола и замена на одеели со тимови кои имаат овластувања – Виртуелни организации – мал број на стално вработени– Мрежни организации – аутсорсинг– Модуларна организација – за склопување готови делови

• Организација која учи – стално учи се прилагодува и менува (вработените менаџираат со знаењето...си го споделуваат наученото)

Матрична организација

Генерален директор

Менаџер на одделение за

маркетинг

Менаџер на одделение запроизводство

Менаџер на одделение за набавки

Менаџер на Проект 2

Менаџер на Проект 1

Менаџер на Проект 3

Матрична организација

Организација која учиОрганиз. дизајнБез границиТимовиДадени овластувања

Организациска култураЈаки меѓусебни односиЧувство за заедништвоГрижаДоверба

ВодствоСподелена визијаСоработка

Размена на информацииОтвореностНавременостТочност

Организација која учи

Почеток е да се собереме заедно!Напредок е да останеме заедно!

Успех е да работиме заедно!

Хенри Форд