СЛУЖБЕНИ ГЛАСНИК ОПШТИНЕ БУЈАНОВАЦ GAZETA … · natyrore, pozitë të mirë gjeostrategjike dhe potenciale të mira njerëzore të cilat do të kontribuojnë

СЛУЖБЕНИ ГЛАСНИК ОПШТИНЕБУЈАНОВАЦ

GAZETA ZYRTARE E KOMUNËS SËBUJANOCIT

ГОДИНА-VITI III.

БРОЈ-NUMËR 22.

БУЈАНОВАЦ - BUJANOCПонедељак 14.12.2015

E hënë 14.12.2015

Издаје се по потребиBotohet sipas nevojës

Цена – Çmimi 500 din.

АКТИ ОПШТИНЕAKTET E KOMUNËS

БУЈАНОВАЦBUJANOC

OPŠTINA BUJANOVACKancelarija za lokalni ekonomski razvoj

KOMUNA E BUJANOCITZyra për zhvillim ekonomik lokal

STRATEGIJAZA ZAŠTITU I UNAPREDJENJE

ŽIVOTNE SREDINEU OPŠTINI BUJANOVAC

2015-2025

STRATEGJIAPËR MBROJTJEN DHE PËRPARIMIN

E MJEDISIT JETËSORNË KOMUNËN E BUJANOCIT

2015-2025

Bujanovac, maj 2015. godineBujanoc, maj 2015

Страна 846 “СЛУЖБЕНИ ГЛАСНИК ОПШТИНЕ БУЈАНОВАЦ” 14.12.2015 Број 22.Faqe 846 “GAZETA ZYRTARE E KOMUNËS SË BUJANOCIT” 14.12.2015 Numër 22.

Strategija za zaštitu i unapređenje životne sredine opštine Bujanovac 2015-2025 SIDA, REC - SENSE Program,Zelena građanska energija, Bujanovac, 2015

Strategjia për mbrojtjen dhe përparimin e mjedisit jetësor të komunës së Bujanocit për vitin 2015 – 2025SIDA, REC - SENSE Programi, energjia e gjelbërt qytetare, Bujanoc, 2015

POJMOVNIK - SHKURTESAT E EMËRTIMEVE

FenolFenol

Organsko jedinjenje koje izaziva kancerKomponim kimik i cili e shkakton kancerin

GMOOGJM

Genetski modifikovani organizmiOrganizmat gjenetikisht të modifikuar

GVEVKE

Granična vrednost emisijeVlera e kufirit të emetimit

GVIVKI

Granična vrednost imisijeVlera e kufirit të imitimit

HDPEPVL

Polietilen visoke gustinePolietileni me viskozitet të lartë

HMZSEHMS

Hidrometeorološki zavod SrbijeEnti hidrometeorologjik i Serbisë

LDPELDPE

Polietilen niske gustinePolietileni me viskozitet të ulët

LEAPPAEL

Lokalni ekološki akcioni planPlani aksional ekologjik lokal

LPUOPLMM

Lokalni Plan upravljanja otpadomPlani lokal për menaxhim të mbeturinave

LSVA

Lokalna samoupravaVetadministrata lokale

mHEmHC

Mini hidro-elektraneMini hidrocentrale

MSPNVM

Mala i srednja preduzećaNdërmarrjet e vogla dhe të mesme

NUS Neeksplodirana ubojna sredstva

MPEV Mjetet e paeksploduara vrasëseNVOOJQ

Nevladine organizacijeShoqatat joqeveritare

OUUV

Osiromašeni uranijumUraniumi i varfëruar

PCBBPK

Polihlorovani bifeniliBifenil i polikloruar

PETPET

PolietilentereftalatPolietilentereftalat

PIOAVJ

Predeo izuzetnih odlikaAnë me veçori (bukuri) të jashtëzakonshme

POPsNEO

Postojani organski zagadjivačiNdotësit ekzistues organik

RARA

RadioaktivnostRadioaktiviteti

SCQS

Sportski centarQendra sportive

TOBOTB

Turistička organizacija BujanovacOrganizata turistike Bujanoc

TSST

Transfer stanica za upravljanje otpadomStacioni transf. për menaxhim me mbet.

ZPDMBN

Zaštićeno prirodno dobroE mirë e mbrojtur natyrore

ZZJZESHP

Zavod za javno zdravljeEnti për shëndet publik

SADRŽAJ - PËRMBAJTJA

1 UVOD1 HYRJA1.1 Uopšte o planiranju1.1 Përgjithësisht për planifikimin1.2 Vizija i misija1.2 Vizioni dhe misioni2 OSNOVNI PODACI O OPŠTINIBUJANOVAC2 TË DHËNAT THEMELORE PËRKOMUNËN E BUJANOCIT2.1 Prirodne karakteristike2.1 Karakteristikat natyrore2.2 Hidrografska obeležja2.2 Vendet e shënuara hidrografike2.3 Klimatske karakteristike2.3 Karakteristikat klimatike2.4 Karakteristike zemljišta2.4 Karakteristikat e tokës2.5 Odlike biljnog i životinjskog sveta2.5 Veçoritë e botës bimore dhe shtazore3 PROCENA STANJA ŽIVOTNE SREDINENAKON USVAJANJA I

IMPLEMENTACIJE LEAP-A OPŠTINEBUJANOVAC 2005. GODINE3 VLERËSIMI I GJENDJES SË MJEDISITJETËSOR PAS APROVIMIT

DHE I IMPLEMENTIMIT TË PAEL-itTË KOMUNËS SË BUJANOCIT 2005

3.1 Upravljanje vodama3.1 Administrimi me ujërat3.1.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu u oblasti vodosnabdevanja3.1.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor në sferën e Ujësjellësit3.1.2 Zaključna razmatranja u oblastivodosnabdevanja3.1.2 Shqyrtimet përmbyllëse në fushën eujësjellësit3.1.3 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu u oblasti otpadnih voda3.1.3 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi i ndikimitnë mjedisin jetësor në fushën e ujërave të ndotura3.1.4 Zaključna razmatranja u oblasti otpadnihvoda

Број 22. “СЛУЖБЕНИ ГЛАСНИК ОПШТИНЕ БУЈАНОВАЦ” 14.12.2015 Страна 847Numër 22. “GAZETA ZYRTARE E KOMUNËS SË BUJANOCIT” 14.12.2015 Faqe 847

3.1.4 Shqyrtimet përmbyllëse në fushën e ujëravetë ndotura3.2 Upravljanje otpadom3.2 Administrimi me mbeturinat3.2.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.2.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.2.2 Zaključna razmatranja3.2.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.3 Klimatske promene3.3 Ndryshimet klimatike3.3.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.3.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.3.2 Zaključna razmatranja3.3.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.4 Vanredne situacije3.4 Situatat e jashtëzakonshme3.4.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.4.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.4.2 Zaključna razmatranja3.4.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.5 Javno zelenilo i šume3.5 Sipëprfaqet e gjelbëruara publike dhepyjet3.5.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.5.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.5.2 Zaključna razmatranja3.5.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.6 Zaštita prirode3.6 Mbrojtja e natyrës3.6.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu

3.6.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.6.2 Zaključna razmatranja3.6.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.7 Monitoring životne sredine3.7 Monitorimi i mjedisit jetësor3.7.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.7.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.7.2 Zaključna razmatranja3.7.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.8 Jačanje kapaciteta lokalne samouprave3.8 Fuqizimi i kapaciteteve të vetadministratëslokale3.8.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.8.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.8.2 Zaključna razmatranja3.8.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.9 Razvijanje javne svesti3.9 Ngritja e vetëdijes publike3.9.1 Prikaz stanja i procena uticaja na životnusredinu3.9.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor3.9.2 Zaključna razmatranja3.9.2 Shqyrtimet përmbyllëse3.10 Definisanje ciljeva i odredjivanje prioriteta3.10 Definimi i qëllimeve dhe caktimi ipërparësive4 AKCIONI PLAN4 PLANI AKSIONAL5 ZAKLJUČAK5 PËRFUNDIM6 LITERATURA6 LITERATURA

Ako planiraš za godinu dana, posadi pirinač,ako planiraš za deset godina, posadi drvo,a ako planiraš za ceo život, obrazuj ljude!

Kineska poslovica

Nëse planifikon për një vit, mbjell oriz,Nëse planifikon për dhjetë vite mbjell pemë,

Ndërkaq nëse planifikon për tërë jetën, arsimonjerëzit!

Proverb kinez


PREDGOVOR - PARATHËNIE

U nastojanju da prati svetske i evropskepravce održivog razvoja lokalnih zajednica, OpštinaBujanovac pripremila je Strategiju za zaštitu iunapređenje životne sredine za period od 2015-2025.godine. Ovaj strateški dokument je nastavakimplementacije Lokalnog ekološkog akcionog planaopštine Bujanovac koji je usvojen na sednici SOBujanovac 17. februara 2005. godine i Plana zaintegrisano upravljanje otpadom opštine Bujanovackoji je usvojen na sednici SO Bujanovac 21. aprila2010. godine.

Në përpjekjet e saja për të përcjellur drejtimeteuropiane dhe botërore të zhvillimit të qëndrueshëmtë komuniteteve lokale, Komuna e Bujanocit kapërgatitur Strategjinë për mbrojtjen dhe përparimin emjedisit jetësor për periudhën 2015-2025. Kydokument strategjik është vazhdim i implementimit tëPlanit aksional ekologjik lokal të Komunës sëBujanocit i cili është aprovuar në seancën e KK tëBujanocit më 17 shkurt 2005 dhe i Planit përmenaxhim të integruar të mbeturinave të Komunës sëBujanocit i cili është aprovuar në seancën e KK tëBujanocit më 21 prill 2010.

Implementacija LEAP-a je ostvarena sa oko40 % iz razloga što nije bilo dovoljno finansijskihsredstava za realizaciju pojedinih aktivnosti. Osimtoga, i Svetska ekonomska kriza koja se nadovezalana ekonomsku krizu u Srbiji još od 1990. godine uvelikoj meri je doprinela da se LEAP opštineBujanovac realizuje sporije nego što je planirano. Sobzirom da je to bio prvi dokument iz oblasti zaštiteživotne sredine, može se reći da je bio previšeambiciozan za budžet Opštine Bujanovac koja spada ugrupu najnerazvijenijih opština u Republici Srbiji.

Implementimi i PAEL-it është bërë me rreth40% për arsye se nuk ka patur mjete financiare tëmjaftueshme për realizimin e aktiviteteve të caktuara.Përveç kësaj edhe kriza ekonomike botërore e cilaishte e ndërlidhur edhe me krizën në Serbi qysh prej1990 në masë të madhe ka kontribuar që PAEL-i iKomunës së Bujanocit të realizohet më ngadalë se qëishte planifikuar. Meqenëse ky ishte dokumenti i parënga sfera e mbrojtjes së mjedisit jetësor, mund tëthuhet se ishte tepër ambicioz për buxhetin eKomunës së Bujanocit e cila i takon grupit tëkomunave më të pazhvilluara në Republikën eSerbisë.

Strategija za zaštitu i unapređenje životnesredine opštine Bujanovac za period 2015-2025predstavlja izuzetno bitan dokument koji će olakšatipripremu predloga projekata za finansiranje oddomaćih i stranih donatora a sve u cilju poboljšanjakvaliteta života i rada svih stanovnika opštineBujanovac. Nadležni organi i institucije treba da učinezajedno jedan mali, ali za životnu sredinu veliki korak

i, razmišljajući o budućnosti generacija koje dolaze,povedu više računa o očuvanju kako neposredne, takoi šire okoline.

Strategjia për mbrojtjen e mjedisit jetësor tëKomunës së Bujanocit për periudhën 2015-2025paraqet një dokument me rëndësi të veçantë i cili do tëlehtësoj përgatitjen e propozim projekteve përfinancim nga ana e donatorëve vendor dhendërkombëtar, dhe e gjitha me qëllim të përmirësimittë kualitetit të jetesës dhe punës për të gjithë banorët eKomunës së Bujanocit. Organet dhe institucionetkompetente së bashku duhet të bëjnë një hap të vogëlpor që për mjedisin jetësor është i madhë dhe dukemenduar për të ardhmen e trashëgimtarëve të kenë mëshumë kujdesë për ruajtjen si të mjedisit, si në kuptimtë ngusht po ashtu edhe në kuptim të gjerë të tij.

Opština Bujanovac ima dobre prirodneresurse, dobar geostrategijski položaj i dobre ljudskepotencijale koji će doprineti da na pravi način iskoristisvoje potencijale u periodu implementacije Strategije.

Komuna e Bujanocit ka resurse të miranatyrore, pozitë të mirë gjeostrategjike dhe potencialetë mira njerëzore të cilat do të kontribuojnë që nëmënyrën më të duhur të shfrytëzoje potencialet e sajanë periudhën e implementimit të Strategjisë.

Autori strategije se zahvaljuju donatorimaprojekta „Zelena građanska energija“ AmbasadiKraljevine Švedske, Regionalnom centru za životnusredinu za centralnu i istočnu Evropu- REC, koji supomogli da ovaj dokiment nastane. Takođe,zahvaljuju se timu Civilnog Resurs Centra koji jepomogao u pripremi dokumenta. Očekujemo danastave da pomažu Opštini Bujanovac kako biuspešno implementirala ovaj dokument u skladu saprincipima održivog razvoja i milenijumskimciljevima Ujedinjenih nacija.

Autorët e strategjisë i janë mirënjohësdonatorëve të projektit „Energjia e gjelbërt qytetare“të Ambasadës së Mbretërisë së Suedisë, Qendrësregjionale për mjedisin jetësor për Europën qendroredhe lindore – REC, të cilët ndihmuan që ky dokumenttë hartohet. Gjithashtu i janë mirënjohës edhe ekipit tëQendrës për resurse civile e cila ka ndihmuar nëpërgatitjen e dokumentit. Presim që ta ndihmojnëKomunën e Bujanocit që ky dokument tëimplementohet me sukses në pajtim me parimet ezhvillimit të qëndrueshëm dhe qëllimet e mileniumittë Kombeve të Bashkuara.


1. UVOD - 1. HYRJE

Planiranje se ne bavi samo efikasnominstrumentalizacijom ciljeva već je to proces uzpomoć koga društvo otkriva svoju budućnost

John FriedmanPlanifikimi nuk merret vetëm me

instrumentalizimin efikas të qëllimeve por se ky ështëproces përmes të cilit shoqëria e zbulon të ardhmen evet

John Friedman

1.1 Uopšte o planiranju1.1 Përgjithësisht për planifikimin

Planiranje lokalnog razvoja postoji već višeod pedeset godina. Ono podrazumeva pripremudokumentacije odnosno planova i programa zapoboljšanje uslova života i rada građana na nivoulokalne samouprave koji se tiču privrednog,socijalnog i kulturnog razvoja. U okviru planskihdokumenata najpre se analiziraju problemi, a onda sepredlažu načini za njihovo rešavanje. Svaki političkisistem ima svoj naziv i metodologiju sprovođenjaplanske politike.

Planifikimi i zhvillimit lokal ekziston tani mëqysh prej më shumë se pesëdhjetë vitesh. Me këtënënkuptohet përgatitja e dokumentacionit, gjegjësishtplaneve dhe programeve për përmirësimin e kushtevetë jetës dhe të punës së qytetarëve në nivel tëvetadministratave lokale të cilat përkojnë mezhvillimin ekonomik, social dhe kulturor. Në kuadërtë dokumenteve planifikuese më së pari analizohenproblemet, e mandej propozohen mënyrat përzgjidhjen e tyre. Secili sistem politik e ka emërtimin evet dhe metodologjinë e zbatimit të politikës sëplanifikuar.

Inače, planiranje lokalnog razvoja svodi se naizradu i implementaciju strateških tj. višegodišnjihplanova razvoja lokalnih samouprava. Kada ljudigovore o planiranju razvoja i strateškom planu kao„živom dokumentu“, oni misle na začarani krugučenja kroz rad i rada kroz učenje i usavršavanje.Sama reč „strategija“ potiče od starogrčkih reči„stratos“ – vojska i „ago“ – voditi, tako da složenica„strategija“ označava u bukvalnom smislu vođenjevojske. Ovaj pojam je vremenom izgubio svojprobitni smisao i postao uobičajen za ostvarivanjeodređenog cilja nakon dužeg planiranja. Kao istrategije u vojsci, strategije razvoja predstavljajuborbu lokalnih samouprava da poboljšaju usloveživota i rada svojih stanovnika u oblasti zdravstva,obrazovanja, privrede, kulture, turizma, održivograzvoja idr. Tako skoro svaka opština u Srbiji, Evropii svetu ima svoje planove i programe koje pokrivajudobar deo njihovih nadležnosti.

Përndryshe, planifikimi i zhvillimit lokalpërmblidhet në hartimin dhe implementimin e planevestrategjike shumëvjeçare për zhvillimin evetadministratës lokale. Sa herë që njerëzit flasin përplanifikim të zhvillimit dhe planin strategjik „sidokument të gjallë“, ata mendojnë për një rreth vicioztë të mësuarit përmes punës dhe i punsë përmes tëmësuarit dhe aftësimit. Fjala „strategji“ rrjedh ngagjuha e vjetër greke, „stratos“ – ushtri dhe „ago“ – tëudhëhequrit, andaj togëfjalëshi „strategjia“ shenonudhëheqjen ushtarake. Ky nocion me kalimin e kohëse ka humbur kuptimin e tij fillestar dhe është bërë irëndomtë për realizimin e një qëllimi të caktuarpërmes planeve afatgjata. Sikur edhe strategjitëushtarake, strategjitë e zhvillimit paraqesin luftën evetadministratave lokale për të përmirësuar kushtet ejetës dhe të punës të banorëve të vet në sferën eshëndetësisë, arsimit, ekonomisë, kulturës, turizmit,zhvillimit të qëndrueshëm e tj. Kështu thuaja se çdokomunë në Serbi, Europë dhe në botë i ka planet dheprogramet e veta të cilat mbulojnë një pjesë të mirë tëkompetencave të veta.

Uspešno strateško planiranje postiže sekombinovanjem finansijskih, tehničkih i ljudskihresursa razvojnih banaka i progama, specijalizovanihagencija za podršku stranim ulaganjima i partnerskihorganizacija koje povezuju privredu, lokalnusamoupravu i nevladin sektor.

Planifikimi i suksesshëm strategjik arrihetduke kombinuar resurset financiare, teknike dhenjerëzore të bankave dhe programeve zhvillimore, tëagjensive të specializuara për përkrahjen einvestimeve të huaja dhe organizatave partnere të cilatjanë urë lidhëse mes ekonomisë, vetadministratëslokale dhe sektorit joqeveritar.

U osmišljavanju razvojnih planova OpštinaBujanovac prati primere dobre prakse u susednimopštinama i regionu, prati promene u nacionalnomzakonodavstvu,učestvuje na domaćim imeđunarodnim sajmovima i osluškuje potrebelokalnih privrednika i investitora.

Procesi i të menduarit të planeve zhvillimoreKomuna e Bujanocit po i përcjellë shembujt epraktikës së mirë në komunat fqinje dhe regjion, po ipërcjellë ndryshimet në legjislaturën nacionale, merrëpjesë në panairet vendore dhe ndërkombëtare dheështë duke i përcjellur me vëmendje nevojat eafaristëve lokal dhe investuesve.

U uspostavljanju zaštite i unapređenja životnesredine Opština Bujanovac je 1993. godine otvorilaradno mesto stručnog saradnika za zaštitu životnesredine. Nakon održavanja RIO konferencije UN oživotnoj sredini 1992. godine, počela jeimplementacija Lokalne Agende 21 – izrade lokalnihekoloških akcionih planova za zaštitu životne sredine.Opština Bujanovac je među prvim opštinama u Srbiji


uradila Lokalni ekološki akcioni plan (LEAP) uzpomoć EU koja je finansirala projekat Jačanjakapaciteta za zaštitu životne sredine 2003. Projekat jeimplementirala Evropska agencija za rekonstrukciju iMinistarstvo za zaštitu životne sredine.

Në vendosjen e mbrojtjes dhe të përparimit tëmjedisit jetësor Komuna e Bujanocit në vitin 1993 eka hapur vendin e punës së bashkëpunëtoritprofesional për mbrojtjen e mjedisit jetësor. Pasmbajtjes së Konferencës së KB për mjedisin jetësor nëRio de Zhaneiro në vitin 1992, ka filluarimplementimi i agjendës 21 – të hartimit të planeveaksionale ekologjike lokale për mbrojtjen e mjedisitjetësor. Komuna e Bujanocit është e para në mesin ekomunave në Serbi që ka hartuar Planin aksionalekologjik lokal (PAEL) me ndihmën e BE-së e cila kafinancuar projektin e Fuqizimit të kapaciteteve përmbrojtjen e mjedisit jetësor 2003. Projektin e kaimplementuar Agjensioni europian për rekonstruimdhe Ministria për mbrojtjen e mjedisit jetësor.

LEAP Opštine Bujanovac usvojen je17.02.2005. godine na sednici SO Bujanovac. U tokuperioda implementacije realizovano je 38 % odzacrtanih aktivnosti.

PAEL-i i Komunës së Bujanocit ështëmiratuar më 17.02.2005 në seancën e KK tëBujanocit. Gjatë periudhës së implementimit ështërealizuar 38% e aktiviteteve të parapara.

Strategija za zaštitu i unapređenje životnesredine opštine Bujanovac 2015-2025 je dokumentvišeg reda koji će služiti za rešavanje zaostalihaktivnosti i projekata iz prethodnog LEAP-a i zarealizaciju novih aktivnosti u skladu sa zakonskimpropisima i standardima EU. Kao polazna osnova zaizradu ovog plana korišćen je LEAP opštineBujanovac iz 2005. godine. Izrada strategije zaodrživo upravljanje životnom sredinom je deoprojekta „Zelena građanska energija“ koji je prekoRegionalnog centra za zaštitu životne sredine zacentralnu i istočnu Evropu – REC finansiralaAmbasada Kraljevine Švedske. Projekat je uBujanovcu sprovodila organizacija Civilni resursnicentar.

Strategjia për mbrojtjen dhe përparimin emjedisit jetësor për Komunën e Bujanocit 2015-2025është dokument i rendit të lartë i cili do të shërbej përzgjidhjen e aktiviteteve dhe i projekteve të mbeturanga PAEL-i paraprak dhe për realizimin e aktivitetevetë reja në pajtim me rregullat ligjore dhe standaredet eBE-së. Si pikënisje për hartimin e këtij plani ështëshfrytëzuar PAEL-i i Komunës së Bujanocit nga viti2005. Hartimi i strategjisë për menaxhim tëqëndrueshëm me mjedisin jetësor është pjesë eprojektit “Energjia e gjelbërt qytetare” i cili përmesQendrës regjionale për mbrojtjen e mjedisit jetësorpër Europën qendrore dhe lindore –REC e kafinancuar Ambasada e Mbretërisë së Suedisë.

Projektin në Bujanoc e ka zbatuar organizata Qendrapër resurse civile.

1.2 Vizija i misija1.2 Vizioni dhe misioni

Iskustva mnogih zemalja u tranziciji kao izemalja članica Evropske unije pokazala su da jeveoma bitno za razvoj svake zajednice maksimalnouvažavanje njenih potencijala počevši od ljudskihresursa, preko prirodnih resursa i drugih raspoloživihkapaciteta Vizija je predložena na bazi etnografskog iekološkog aspekta razvoja ove sredine uvažavajućiprirodne potencijale i tradicionalne načine života iprivređivanja u skladu sa principima održivograzvoja.

Përvojat e shumë vendeve në tranzicion si dhee vendeve të Bashkimit europian kanë dëshmuar sepër zhvillimin e secilit komunitet është shumë merëndësi rrespektimi maksimal i potencialeve të tijduke filluar prej resurseve njerëzore, resursevenatyrore dhe i kapaciteteve të tjera në dispozicion.Vizioni është propozuar në bazë të aspektit zhvillimorekologjik dhe etnografik të këtij mjedisi duke pasurnë konsidedratë potencialet natyrore dhe mënyrëntradicionale të jetesës dhe afarizmit në pajtim meparimet e zhvillimit të qëndrueshëm.

„Opština Bujanovac bez prljavih tehnologija,sa očuvanim prirodnim resursima – poljoprivrednimzemljištem, izvorištima mineralne, termomineralne iobične vode za piće, sa održivim korišćenjempostojećih privrednih potencijala i mogućnošćurazvoja novih potencijala, sa očuvanim tradicionalnimznatima: pinterstvo, kovačarstvo, grnčarstvo,užarstvo, ćilimarstvo, obućarstvo, opančarstvo,duborez u kamenu i drvetu, narodno kulinarstvo;saniranim posledicama zagađenja voda, vazduha izemljišta, uklonjenim neeksplodiranim ubojnimsredstvima, urađenom remedijacijom lokacijadekontaminiranih nakon upotrebe municije saosiromašenim uranijumom; uređenim zonama zaštiteizvorišta vodosnabdevanja; uređenim parkovima iizletištima; razvijenom proizvodnjom zdravstveno-bezbedne hrane i bez proizvodnje i upotrebe genetskimodifikovanih organizama; sa uređenim sistemomupravljanja otpadom; zaštićenim šumama odneplanske seče i požara; zaštićenim zemljištem oddegradacije usled rudarenja, eksploatacije peska,industrijskih, hemijskih, fizičkih, radioloških ikomunalnih zagađenja; zaštićenim gajenjemautohtonih rasa domaćih životinja i domaćih sortipovrtarskih i voćarskih kultura; povećanomupotrebom energije iz obnovljivih izvora; smanjenomemisijom supstanci koje oštećuju ozonski omotač igasova koji pojačavaju efekat staklene bašte;kontrolisanom izgradnjom stambenih i poslovnihobjekata u funkciji racionalnog korišćenja prostora ienergije; uspostavljenim standardima ISO 9001 i ISO


14000; razvijenom javnom svesti kod stanovništva oaktivnom učešću u svim aktivnostima realizacijeStrategije održivog upravljanja životnom sredinom nateritoriji opštine Bujanovac.“

„Komuna e Bujanocit pa industri ndotëse, meresurse natyrore të mbrojtura – tokën bujqësore,burimet e ujërave minerale, termominerale dhe ujit tërëndomtë për pije, me shfrytëzim të qëndrueshëm tëpotencialeve ekonomike ekzistuese dhe të mundësisësë zhvillimit të potencialeve të reja, me zejtarinë eruajtur tradicionale: farkëtarinë, poçaria, kanapi,qilimpunues, këpuctari, opingari, gdhendje në gurëdhe dru, kuzhinierinë popullore; me pasoja të sanuaratë ndotjes së ujit, ajrit dhe tokës, me mjetet epaeksploduara vrasëse të hequra, me hartimin eremediacionit për lokacionet e dekontaminuara paspërdorimit të municionit me uranium të varfëruar; mezona të rregulluara për mbrojtjen e vendburimeve tëujësjellësit; me parqe dhe shetitore të rregulluara, meprodhimtari të zhvilluar të ushqimit të shëndoshë dhetë sigurt dhe pa prodhime dhe përdorim tëorganizmave gjenetikisht të modifikuar; me një sistemtë rregulluar të administrimit të mbeturinave; me pyjetë mbrojtura nga prerja e paplanifikuar dhe zjarret; metoka të mbrojtura nga degradimi për shkak të nxjerrjessë xeheve, eksploatimit të rërës dhe zhavorit, ndotjeveindustriale, kimike, fizike, radiologjike dhe komunale;me kultivimin e mbrojtur të racave autoktone tëkafshëve shtëpiake dhe i llojeve vendore të kulturavenë pemtari dhe lavërtari; uljen e emitimit tësubstancave të cilat e dëmtojnë mbështjellësin eozonit dhe i gazrave të cilët e rrisin efektin e serrës;me ndërtimin e kontrolluar të objekteve banesore dheafariste në funksion të shfrytëzimit racional tëhapësirës dhe energjisë; vendosjen e standardeve ISO9001 dhe ISO 14000; me vetëdije publike të zhvilluarte popullata mbi pjesëmarrjen aktive në të gjithaaktivitetet për realizimin e „Strategjisë së

administrimit të qëndrueshëm të mjedisit jetësor nëterritorin e Komunës së Bujanocit“.

Misija: „Opština Bujanovac kao istinskipredstavnik političke volje građana, poštujući principeodrživog upravljanja životnom sredinom radiće napružanju usluga građanima iz svoje nadležnosti u ciljupoboljšanja ekoloških, ekonomskih, socijalnih,kulturnih, političkih i drugih uslova za rad i život uskladu sa principima održivog razvoja.“

Misioni: „Komuna e Bujanocit si njëpërfaqësues i vërtetë i vullnetit të qytetarëve, dukerrespektuar parimet e administrimit të qëndrueshëmme mjedisin jetësor do të punojë në ofrimin eshërbimit qytetarëve nga kompetencat e veta meqëllim të përmirësimit të kushteve ekologjike,ekonomike, sociale, kulturore, politike dhe kushtevetë tjera për punë dhe jetë në pajtim me parimet ezhvillimit të qëndrueshëm“.

„Održivi razvoj je razvoj kojim sezadovoljavaju potrebe sadašnjih generacija bezugrožavanja mogućnosti budućih generacija dazadovolje svoje potrebe. To znači da sve što se uprivrednom, naučno-tehnološkom i svakom drugomrazvoju kosi sa zaštitom životne sredine, odnosno nijeekološki održivo, nepoželjno, treba ga zabraniti ilisvesti na što je moguće manju meru“.

„Zhvillimi i qëndrueshëm është ai me të cilinpërmbushen nevojat e gjeneratave të tanishme parrezikuar mundësitë e gjeneratave të ardhshme për t’ipërmbushur nevojat e tyre. Kjo don të thotë segjithçka nga zhvillimi i ekonomisë, zhvillimittekniko-teknologjikë dhe zhvillimi i fushave të tjera,nëse është në kundërshtim me mbrojtjen e mejdisitjetësor, gjegjësisht nëse nuk është ekologjikisht iqëndrueshëm, është i padëshirueshëm duhet ndaluarose zvogëluar në masën më të vogël të mundshme“.

Слика 1 - Pogled na gradski trg u BujanovcuFotografia 1 – Pamje nga sheshi i qytetit të Bujanocit


U okviru Strategije za zaštitu i unapređenježivotne sredine opštine Bujanovac 2015-2025. godinesistematizovane su sledeće oblasti:

Në kuadër të Strategjisë për mbrojtjen dhepërparimin e mjedisit jetësor të Komunës së Bujanocit2015-2025 janë sistemuar këto fusha:

1. VODOSNABDEVANJE1. UJËSJELLËSI2. OTPADNE VODE2. UJËRAT E ZEZA3. UPRAVLJANJE OTPADOM3. ADMINISTRIMI I MBETURINAVE4. KLIMATSKE PROMENE4. NDRYSHIMET KLIMATIKE5. VANREDNE SITUACIJE5. SITUATAT E JASHTËZAKONSHME6. JAVNO ZELENILO I ŠUME6. SIPËRFAQET E GJELBËRUARA

PUBLIKE DHE PYJET7. ZAŠTITA PRIRODE7. MBROJTJA E NATYRËS8. MONITORING ŽIVOTNE SREDINE8. MONITORIMI I MJEDISIT JETËSOR

8.1. Vazduh8.1. Ajrit8.2. Voda8.2. Ujit8.3. Zemljište8.3. Tokës

9. JAČANJE KAPACITETA LOKALNESAMOUPRAVE

9. FUQIZIMI I KAPACITETEVE TËVETADMINISTRATËS LOKALE

9.1. Planiranje i izgradnja9.1. Planifikimi dhe ndërtimit9.2. Energetska efikasnost9.2. Efikasiteti energjetik9.3. Jonizujuća zračenja9.3. Rrezatimi jonizues9.4. Nejonizujuća zračenja9.4. Rrezatimi jo jonizues9.5. Buka i vibracije9.5. Zhurma dhe vibrimet9.6. Hemikalije, biocidi, hemijski udesi9.6. Supstancat kimike, biocidet,

aksidentet kimike9.7. Zaštita prirode9.7. Mbrojtja e natyrës

10. RAZVIJANJE JAVNE SVESTI10. NGRITJA E VETËDIJES PUBLIKE

Na sastancima fokus grupa u toku pripremeStrategije predloženo je da se osim oblasti koje suobradjene u LEAP-u opštine Bujanovac 2005. godinea tiču se uklanjanja posledica od NATObombardovanja 1999. godine, upravljanja otpadom i

vodama, zaštitom prirode, zaštitom prirode,monitoringom i razvijanjem javne svesti, dodaju ioblasti o zemljištu, klimatskim promenama,vanrednim situacijama i energetskoj efikasnosti sobzirom na znatno obimnu zakonsku regulativu iposlove poverene lokalnoj samoupravi koji suproistekli u procesu implementacije LEAP-a azahtevaju uskladjivanja sa zakonodavstvom Evropskeunije i poštovanje principa održivog razvojazajednice.

Në takimet e grupeve të fokusuara gjatëpërgatitjes së Strategjisë është propozuar që përveçfushave që tani më janë përpunuar në PAEL tëKomunës së Bujanocit në vitin 2005, e që përkojnëme mënjanimin e pasojave të bombardimeve tëNATO-së gjatë vitit 1999, administrimit membeturinat dhe ujërat, mbrojtjen e natyrës,monitorimin dhe ngritjen e vetëdijes publike i shtohenedhe fushat për tokën, ndryshimet klimatike, situatat ejashtëzakonshme dhe efikasitetin energjetik për shkakse një pjesë mjaftë e vëllimshme e rregullativës ligjoredhe i punëve të besuara vetëadministrimit lokal qëkanë dalur nga procesi i implementimit të PAEL-itkërkojnë harmonizim me legjislaturën e BashkimitEuropian dhe rrespektimin e parimit të zhvillimit tëqëndrueshëm të komunitetit.

2 OSNOVNI PODACI O OPŠTINI BUJANOVAC2 TË DHËNAT THEMELORE PËR KOMUNËNE BUJANOCIT

2.1 Prirodne karakteristike2.1 Karakteristikat natyrore

Opština Bujanovac nalazi se na krajnjem juguRepublike Srbije i jedna je od sedam opštinaPčinjskog okruga. Na jugu se graniči sa opštinomPreševo i Republikom Makedonijom, na istoku saopštinom Trgovište, na severu sa opštinom Vranje ina zapadu sa opštinama Gnjilane i KosovskaKamenica. Zahvata površinu od 461 km2 na kojoj živi43.302 stanovnika, odnosno 94 stanovnika pokilometru kvadratnom. Dominantna grana privrede jepoljoprivreda što se može zakljućiti na osnovupodatka da 72 % procenta stanovništva živi naseoskom području.

Komuna e Bujanocit gjendet në skajin mëjugor të Republikës së Serbisë dhe është njëra ngashtatë komunat e Qarkut të Pçinjës. Në jug kufizohetme Komunën e Preshevës dhe me Republikën eMaqedonisë, në lindje me Komunën e Tërgovishtes,në veri me Komunën e Vranjë, ndërkaq në perëndimme Gjilanin dhe Kamenicën. Ka një territor prej 461km2 në të cilën jetojnë 43.302 banorë, gjegjësishtë 94banorë për km2. Degë dominuese e ekonomisë ështëbujqësia që mund të konkludohet në bazë të tëdhënave se 72% e popullatës jetonë në zonat rurale.


2.2 Hidrografska obeležja2.2 Karakteristikat hidrografike

Osnovni vodotok Bujanovačke kotline je rekaJužna Morava. Nastaje spajanjem Binačke Morave iPreševske Moravice kod Bujanovca. Protiče kroz celukotlinu u pravcu JZ - SI. U Bujanovačkoj kotlini,Južna Morava je tipična ravničarska vodoplavna rekačije su obale, na pojedinim delovima, zaštićenenasipima. Vodni režim reke Južne Morave vrlo jezavisan od padavina i bujičnog karaktera pritoka.Binačka Morava protiče zapadnim delom opštine udužini od oko 15 km i pritom prima nekoliko manjihpritoka.

Rrjedha kryesore ujore e luginës së Bujanocitështë lumi Morava Jugore, e cila formohet pasi qëkësaj në afërsi të Bujanocit i bashkohet Morava eBinçës dhe Moravica e Preshevës, rrjedhë përgjatëtërë luginës në drejtimet JP-VL. Morava e Jugut ështënjë lum që kalon në rrafshinën fushore brigjet e sëcilës vende-vende janë të mbrojtura me argjinatura.Regjimi i saj ujor është shumë i varur nga të reshuratatmosferike dhe të karakterit me ujëra të bujshëm.Morava e Binçës përshkon pjesën perëndimore tëKomunës në gjatësi prej 15 km dhe merr me vete disarrjedha ujore më të vogla (përroje).

Tok Preševske Moravice dug je oko 26 km,od čega na teritoriji opštine Bujanovac oko 16 km. Uovom delu toka reke Moravice podzemne vode suvisoke. Sa područja naselja Klenike, prema Ristovcu,teče Krševička reka (bujičarskog karaktera), koja sekod Davidovca uliva u Južnu Moravu. Dužina rečnogtoka iznosi oko 16 km. Trnovačka reka (koja seuzvodno naziva Breznička, Muhovska, a od izvorištaZarbinska reka) izvire ispod Orlove Čuke (1275m.n.v.), pri čemu ukupna dužina toka iznosi oko 32km. Reka Pčinja prolazi jugoistočnim delom opštine ipredstavlja glavnog recipijenta za vode koje seodlivaju u Egejsko more.

Rrjedha e Moravicës së Preshevës është egjatë 26 km, e cila në teritorin e Bujanocit përshkonëgjatësinë prej rreth 16 km. Në këtë pjesë të rrjedhës sëMoravës Jugore ujërat nëntokësore janë të larta. Ngazona e Klenikut, drejt Ristocit, rrjedhë lumi iKërshevicës (me karkater të bujshëm), i cili teDavidovci derdhet në Moravën Jugore. Kjo rrjedhëpërshkon gjatësinë prej 16 km. Lumi i Tërnocit (i cilinë pjesën e epërme emërtohet si lumi i Breznicës,Muhocit, ndërkaq në burimin e saj i Zarbincës)rrjedhë nga Çuka e Shqiponjës (1275 m lmd.), meçrast përshkon gjatësinë prej 32 km. Lumi Pçinjakalon nëpër pjesën juglindore të Komunës dhe paraqetrepicientin kryesor për ujërat që derdhen në DetinEgje.

Na području opštine nema prirodnihakumulacija (jezera), a veštačke se nalaze na reciPčinji (400 m.n.v. od manastira Prohor Pčinjski) i

jugoistočno od Bujanovca prema Božinjevcu(sportsko-rekreaciona površina). Sa aspekta izvora,konstatuje se da su severni i južni delovi opštineizrazito bogatiji sa pojavljivanjem podzemne vode(sliv Trnovačke i reke Pčinje), a da središnji, visinskiniži, delovi opštine oskudevaju u izvorištimapodzemnih voda.

Në territorin e komunës nuk ka liqenenatyrore, ndërkaq akumulimet artificiale janë nëlumin Pçinja (400 m lartësi mbidetare nga Manastiri iProhorit të Pçinjës) dhe në juglindje të Bujanocit nëdrejtim të Bozhinjevcit (sipërfaqe sportive-rekreative). Nga aspekti i burimeve, konstatohet sepjesët veriore dhe jugore të komunës janë mjaftë tëpasura me ujra nëntokësore (rrjedha e lumit tëTërnocit dhe Pçinjës), ndërkaq pjesa e mesme, melartësi të ulët, pjesët e komunës kanë mungesë nëburimet e ujërave nëntokësore.

Termomineralne vode se pojavljuju u većimkoličinama kod naselja Rakovca, oko 3 kmseveroistočno od Bujanovca i naselja Levosoje,Božinjevac, Žuželjica i Ljiljance. Termo-mineralnavoda u bazenu Specijalne bolnice za rehabilitaciju uBujanovačkoj Banji izbija iz kaptažne cevi iz višeizvora u kojima ključa. Kapacitet izvora je znatan, pričemu je priliv vode veći od oticanja, pa je okolni terenčesto plavljen. U njemu se stvara peloid (humusnoblato), po kojem se ovo lečilište naziva iBujanovačkim (Rakovačkim) blatom. Temperaturatermalne vode iznosi 42-43°C.

Ujërat termominerale paraqiten në sasi më tëmëdha në Rakoc, rreth 3 kilometra në verilindje tëBujanocit dhe në Levosojë, Bozhinjevc, Zhuzhelicëdhe Lilancë. Ujërat termominerale në basenin eSpitalit special për rehabilitim në Banjën e Bujanocitdel nga gypat e kaptazhit nga më shumë burime në tëcilat vlon. Kapaciteti i burimit është ikonsiderueshëm, me ç’rast prurjet e ujit janë më tëmëdha se dalja, andaj shpeshë ndodhë të vërshohensipërfaqet për rreth. Në të krijohet peloidi (baltëhumusore), sipas të cilës ky vend për shërimemërtohet edhe si balta e Bujanocit. Temperatura eujit termal është 42-43°C.

2.3 Klimatske karakteristike2.3 Karakteristikat klimatike

Opštinu karakteriše umereno kontinentalnaklima sa prelazima ka mediteranskoj klimi. Područjese odlikuje toplim, suvim i sunčanim letom sa oko250-300 sati sijanja sunca u toku letnjih meseci inešto hladnijim zimama. Prosečna godišnjatemperatura vazduha u Bujanovcu iznosi 10,6°C, pričemu je sedam meseci temperatura iznad 10 °C, doksu ostali meseci hladniji, sa prosečnim temperaturamaispod 10 °C. Godišnji tok relativne vlažnosti ukazujeda Bujanovac ima umerenu vlažnost vazduha čijaprosečna godišnja vrednost iznosi 77 %.


Komunën e Bujanocit e karakterizon klimakontinentale e cila anon kah ajo mediterane. Kjo zonëkarkaterizohet me verë të nxehtë, të thatë dhe me diellveror me rreth 250-300 orë shkëlqim të diellit gjatëmuajve të verës dhe me dimra paksa të ftohët.Temperatura mesatare vjetore e ajrit në Bujanoc është10,66°C, me ç’rast 7 muaj temperatura është mbi10°C, ndërsa muajt e tjerë janë më të ftohët, metemperatura mesatare në 10°C. Lagështia e ajrit gjatëvitit tregon se Bujanoci ka një lagështi mesatarevjetore të ajrit prej 77%.

Preovlađujući vetrovi u pogledu snage vetradolaze iz smera severoistoka, severa, istoka iseverozapada, što je posledica dominantnog uticajaokolnih planina, prevoja i rečnih useka koji kanališuvetar u navedenim pravcima. Jaki i olujni vetrovi seretko pojavljuju u ovom kraju. Prosečna godišnjakoličina padavina na području Bujanovca iznosi 646mm. Najveća količina vodenog taloga izlučuje se utoku proleća i leta, sa maksimumom u junu (68 mm),dok se najmanja količina padavina izlučuje u avgustu(42 mm).

Erërat mbizotëruese nga aspekti i fuqisë vijnënga drejtimet e verilindjes, lindjes dhe veriperëndimit,që është kryesisht pasojë e dominimit të maleve përrreth, grykave dhe i luginave të lumenjëve të cilët ekanalizojnë ajrin në këto drejtime. Erërat e forta dheshtrëngatat janë të rralla në këtë zonë. Sasia mesatarevjetore e të reshurave në komunën e Bujanocit është646 mm. Sasia më e madhe e të reshurave bie gjatëpranverës dhe verës (në qershor 68mm), ndërkaq sasiamë e vogël e të reshurave bie në gusht (42mm).

2.4 Karakteristike zemljišta2.4 Karakteristikat e tokës

Teritorija opštine Bujanovac zauzimapovršinu od 46.100 ha, oko 30 % teritorije jeravničarsko, a oko 70 % je brdsko-planinskopodručje. Od ove površine poljoprivredno zemljišteobuhvata 25.695 ha ili 56 %, šuma 16.972 ha ili 37 %i neplodno zemljište 3.433 ha ili 7 %.

Territori i Komunës së Bujanocit zë njësipërfaqe prej 46.100 he, 30% e të cilës ështërrafshinë, ndërkaq rreth 70% është zonë kodrinore-malore. Nga sipërfaqja e përgjithshme toka bujqësorepërfshinë 25.695 he ose 56 %, pyjet 16.972 he ose 37% dhe tokë jopjellore 3.433 he ose 7 %.

Od ukupne površine poljoprivrednogzemljišta 25.695 ha, obradivo poljoprivrednozemljište (oranice i bašte, voćnjaci, vinogradi i livade)obuhvata 17.694 ha ili 69 %. Pomenute površinezemljište su 84,70 % u privatnoj svojini(individualnim poljoprivrednim gazdinstvima) a 15,30% je u državnoj svojini. Površina poljoprivrednogzemljišta je raspoređena u 59 naseljenih mesta,organizovanih u 29 mesnih zajednica. Privatnu

svojinu nad zemljištem ima 23.358 gazdinstava, štopo jednom gazdinstvu iznosi oko 1.14 ha zemlje.Registrovano je 2.700 gazdinstava, od toga aktivna su1.919, a pasivno 781 gazdinstvo.

Nga sipërfaqja e përgjithshme e tokësbujqësore (25.695 he), tokë e punueshme bujqësore(ara dhe kopshtije, pemishtet, vreshtat dhe livadhet)përfshinë sipërfaqe prej 17.694 he ose 69%. 84,70% ekësaj sipërfaqe është në pronësi private (ekonomitëindividuale bujqësore), ndërkaq 15.30% është nëpronësi shtetërore. Sipërfaqja e tokës bujqësore ështëe shpërndarë në 59 vendbanime, të organizuara në 29bashkësi lokale. Pronësi private mbi këtë tokë kanë23.358 ekonomi familjare, e që i bie 1.14 he për njëekonomi. Të regjistruara janë 2.700 ekonomi, ndërsaprej tyre aktive janë 1.919, pasive janë 781 ekonomi.

Najplodnije površine smeštene su u doliniJužne Morave i njenih sastavnica, ali je to prostor kojije najpogodniji za obavljanje svih aktivnosti, pa suiste delimično zauzete izgrađenim objektima ikomunikacijama. Udeo poljoprivrednog u ukupnomzemljištu opao je sa 64,6 % 1964. godine na 57,78 %2006. godine odnosno na 56 % 2014. godine.

Sipërfaqet më të plleshme janë në ultësirën eMoravës jugore dhe të degëve të saja, mirëpo kjoështë sipërfaqe më e përshtatshme për ushtrimin e tëgjitha aktiviteteve, prandaj një pjesë e tyre është zënëedhe me objektet e ndërtuara dhe komunikacionin.Pjesëmarrja e tokës bujqësore në sipërfaqen epërgjithshme ka rënë nga 64,6 % në vitin 1964, në57,78% në vitin 2006, përkatsishtë në 56% në vitin2014.

Što se tiče kvaliteta zemljišta, zastupljena suzemljišta od druge do sedme katastarske klase. Udolinskom pojasu preovlađuju druga i treća klasa, dokveći deo teritorije, mahom brdsko-planinskogkaraktera, pokrivaju peta, šesta i sedma klasa. Stoga,najpovoljnije zemljište za agrarnu proizvodnjulocirano je u dolini reka, koje je najkvalitetnije inajplodnije i gde i jesu locirane njive i vrtovi pa supoljoprivrednici orijentisani na ratarsku i povrtarskuproizvodnju, dok zemljište na brdsko-planinskomterenu je lošijeg kvaliteta i u delovima koji nisupošumljeni pogodni su za voćarstvo, ali svakako i zastočarstvo.

Sa i përket kualitetit të tokës, ajo përfaqësohetnga klasi i dytë kadastral e deri në klasin e shtatë. Nëbrezin e ulët mbizotërojnë klasi i dytë dhe i tretë,ndërsa pjesa më e madhe e sipërfaqes, është kryesishte karakterit kodrinore-malore, të klasit të pestë,gjashtë dhe shtatë. Andaj toka më e volitshme përprodhimtari bujqësore gjendet në luginat e lumenjëve,e cila njëherit është më kualitative dhe më e plleshmee në të cilat gjenden arat dhe kopshtijet në të cilatbujqit janë të orientuar në prodhimet lavërtare dheperimtari, ndërkaq në terenet kodrinore-malore tokaështë e kualitetit të dobët dhe në pjesët e papyllëzuara


janë të përshtatshme për pemtari dhe vreshtari dhegjithësesi edhe për blegtori.

Na obrađenim površinama zemljišta gaje serazličite biljne kulture i to: 67,26 % ratarske kulture,9,03 % povrtarske kulture, 0,84 % industrijskekulture, 19,70 % krmno bilje, 3,05 % voćarske kulturei 0,12 % vinove loze.

Në sipërfaqet e tokave të punueshmekultivohen kultura të ndryshme bimore edhe atë:kultura lavërtare 67,26 %; perimtari 9,03 %; kulturaindustriale 0,84 %; bimë foraxhere (për ushqimkafshësh) 19,70 %; pemtari 3,05 % dhe hardhia errushit 0,12 %

Ratarstvo na posmatranom prostoru ima dugutradiciju. Oranice i bašte su locirane u dolinskompojasu, do visine od 500 m, na površini od 13.830 ha.

Në sipërfaqet e përmendura lavërtaria ka njëtraditë të gjatë. Arat dhe kopshtijet janë të shtrira nëbrezin e ulët, në lartësi mbidetare deri më 500 m, nësipërfaqe prej 13.830 he.

Povrtarstvo je prilično značajan segmentagrarne proizvodnje kako na otvorenim baštama, takoi rana proizvodnja u staklenicima i plastenicima.Značajne površine pod krmnim biljem se nalaze navlažnoj podlozi u dolini reka.

Perimtaria është një segment mjaft irëndësishëm i prodhimtarisë bujqësore në kopshtijet ehapura, por edhe në prodhimtarinë e hershme në serrate xhamit dhe najllonit. Sipërfaqe të konsiderueshme tëmbjellura me bimë foraxhere gjenden në bazën elagësht në ultësirat e lumenjëve.

Za agrarnu proizvodnju u opštini Bujanovacveliki značaj ima proizvodnja i gajenje duvana, što jeu direktnoj povezanosti sa industrijskim sektorom.Najčešće se može sresti u brdskim predelima opštine.

Për prodhimtarinë agrare në Komunën eBujanocit rëndësi të madhe ka prodhimi dhe kultvimii duhanit, që është direkt i lidhur me sektorinindustrial. Më së shpeshti mund të haset në visetmalore të komunës.

Voćarstvo i vinogradarstvo na teritorijiopštine uglavnom se javljaju kao sporednapoljoprivredna grana. Površine koje zauzimaju voće ivinova loza su neznatne i iznose svega 786 ha (2,95%) za voće, odnosno 233 ha (0,87 %) za vinograde.

Pemtaria dhe vreshtaria në territorin e komnëssë Bujanocit kryesisht paraqiten si degë dytësore tëbujqësisë. Sipërfaqet e zëna me pemë dhe hardhirrushi janë të vogla, gjithësejtë 786 he (2,95 %) pemë,gjegjësisht 233 he (0,87 %) për hardhi rrushi.

S obzirom na relativno veliku zastupljenostpašnjaka i livada u ukupnoj strukturi poljoprivrednihpovršina, može se reći da opština ima relativno dobre

uslove za razvoj stočarske proizvodnje, koja bi uzintenziviranje nivoa proizvodnje i korišćenja travnogpotencijala predstavljala okosnicu razvoja opštine.Međutim, u periodu između dva popisa uočen jeznačajan pad stočnog fonda.

Për shkak të sipërfaqeve të mëdha me kullosadhe livadhe në strukturën e përgjithshme të tokavebujqësore, mundë të thuhet se komuna ka kushterelativisht të mira për zhvillimin e prodhimtarisëblegtorale, e cila me intensifikimin e nivelit tëprodhimtarisë dhe të shfrytëzimit të potencialit të baritparaqet boshtin e zhvillimit të komunës. Mirëpo nëperiudhën mes dy regjistrimeve është vërejtur njërënie e dukshme e fondit të bagëtive.

Posebna pažnja se pridaje razvoju sektora zaproizvodnju mleka i mlečnih prerađevina. Što se tičeproizvodnje kravljeg mleka, u opštini Bujanovacdnevno se proizvede oko 6.100 litara, dok supotencijali znatno veći i procenjuju se na oko 15.000litara mleka dnevno.

Kujdes i veçantë i kushtohet zhvillimit tësektorit të prodhimit të qumshtit dhe i produkteve tëtij. Sa i përket prodhimit të qumshtit të lopës, nëKomunën e Bujanocit prodhohen rreth 6100 litraqumësht në ditë, ndërkaq potencialet janë dukshëmmë të mëdha dhe vlerësohen në 15.000 litra qumështnë ditë.

2.5 Odlike biljnog i životinjskog sveta2.5 Karakteristikat e botës bimore dhe

shtazore

Na deluvijalnim, odnosno avijalnim nanosimaJužne Morave i donjeg toka njenih pritoka nalaze sefragmenti zajednica vrbe i topole. Što se tiče šumskihzajednica na pobrđu, na strmim i erodiranim terenimanalazi se zajednica šume sladuna i cera sa grabićem.Donji pojas kitnjakovih šuma zauzima šuma kitnjaka icera. Na širem području nalaze se i šume kitnjaka igraba. Šume brdske bukve zauzimaju gornji pojas, alise nalaze i na nižim nadmorskim visinama nasevernim ekspozicijama i u uvalama.

Në pjesët deluvijale përkatësisht hedhjetavijale të Moravës jugore dhe të rrjedhës së poshtmetë prroskave të tij gjenden fragmente të shelgut dheplepave (lisave). Sa i përket bashkësive pyjore nëshpatije, në terrenet e pjerrta dhe të eroduara gjendenbashkësi pyjore të shegave dhe lisave me shkozë.Brezi i poshtëm i pyjeve është i mbuluar me pyjetzbukuruese dhe lisat. Në zonën e gjerë gjenden dhepyjet zbukuruese dhe shkoza. Pyjet e ahut të pyllitmbulojnë brezin e epërm mirëpo gjenden edhe nëlartësitë e poshtme mbidetare në ekspozicionet verioredhe gjire.

Karakteristične životinjske vrste ovogpodručja su: kuna zlatica, veverica, divlja mačka, vuk,lasica, zec i divlja svinja, srna (sisari); fazan, jarebice,


ptice pevačice i grabljivice; gušteri, zmije i kornjače(gmizavci); U sastav ribljeg fonda od rečnih ribaulaze: som, klen, šaran, mrena, skobalj i štuka; a odjezerskih: som, šaran, babuška, grgeč, klen i skobalj.

Llojet karakteristike të kafshëve të këtyreviseve janë: Shqarthi i artë (Qelbësi), ketri, macja eegër, ujku, dhelpra, lepuri dhe derri i egër, drenusha(gjitarë); fazani, thëllëza, zogjët këngëtar dhegrabitqarët; hardhuca, gjarpërinjë dhe breshka. Nëfondin e peshqëve lumor bëjnë pjesë: Siluri (Silurusglanis L.), Mlyshi (Leuciscus cephalus), Krrapi(Cyprinus carpio), Mrena (Barbus meridionalis),Ngjala (Chondroistoma nasus) dhe Mlyshi (Esoxlucius); kurse nga ata liqenor: Siluri (Silurus glanisL.), Krrapi (Cyprinus carpio), Krrapi Prusian(Carassius auratus gibelio), Perka ose Gërgeqi (Percafluviatilis), Mlyshi (Leuciscus cephalus) dhe Ngjala(Chondroistoma nasus).

3 PROCENA STANJA ŽIVOTNE SREDINENAKON USVAJANJA I

IMPLEMENTACIJE LEAP-A OPŠTINEBUJANOVAC 2005. GODINE

3 VLERËSIMI I GJENDJES SË MJEDISIT PASAPROVIMIT DHE IMPLEMENTIMIT TËPAEL-it TË KOMUNËS SË BUJANOCIT NË2005-tën

„Koristi izvor tako da vodu možemo piti ina rečnom ušću“

Ekološka zapovest

„Shfrytëzoje burimin e ujit ashtu që uji tëpihet edhe në shtratin e lumit“

Këshillë ekologjike

3.1 Upravljanje vodama3.1 Administrimi i ujërave

3.1.1 Prikaz stanja i procena uticaja naživotnu sredinu u oblasti vodosnabdevanja

3.1.1 Pasqyrimi i gjendjes dhe vlerësimi i indikimit në mjedisin jetësor në fushën e

furnizimit me ujë të pijshëm

Vodosnabdevanje Bujanovca pijaćom vodomostvaruje se eksploatacijom podzemne vode izbunarskog izvorišta koje se nalazi u aluvionu rekeBinačke Morave, udaljeno od nje 200 do 300 metara.Izvorišta vodosnabdevanja su subarteški bunariudaljeni jedan od drugog 50 do 250 metara, dubine 32do 40 metara. Prvi bunari su izgrađeni pre 1975.godine i to dva, da bi se u periodu od 1975. do 1978.godine izgradilo još osam bunara. Ovih bunara imaukupno 20 i to na levoj obali Binačke Morave 15, a nadesnoj pet. Na ovom lokalitetu je sada u eksploataciji13 bunara sa ukupnim kapacitetom od oko 80-90l/sec, odnosno maksimalna izdašnost bunara je zbirno

87 l/sec, a minimalna 60 l/sec. Ukupna količinaproizvedene vode iznosi 7.776 m³/dan, od čega jednevna potrošnja vode za stanovnike 3.200 m³/dan, au privredi 4.538 m³/dan. Ostali bunari od navedenih20 su van funkcije i ne koriste se jer imaju velikisadržaj mangana u vodi ili pak nemaju dovoljno vode.Voda iz izvorišta se zahvata preko crpnog postrojenjau crpnoj stanici, a sistem pogona je potisni i potisno-gravitacioni, jer se snabdevanje delimično vrši prekorezervoara, a delimično direktno preko vodovodnemreže.

Furnizimi i Bujanocit me ujë të pijshëmrealizohet përmes eksploatimit të ujërave nëntokësorepërmes puseve të cilat gjenden në aluvialin e lumitMorava e Binçës, larg saj 200 deri në 300 metra.Burimet e ujit janë puset subarteriale që janë 50 - 250m larg njëri-tjetrit, në thellësi 32-40 metra. Puset epara janë hapur në vitin 1975 edhe atë 2 puse, ashtuqë në periudhën 1975-1978 janë hapur edhe tetë pusetë tjera. Janë gjithësejtë 20 puse. edhe atë 15 në anën emajtë të brigjeve të lumit Morava e Binçës dhe 5 nëanën e djathtë. Në këtë lokacion momentalisht janëduke u eksploatuar 13 puse me kapacitet tëpërgjithshëm prej 80-90l/sec. Sasia e përgjithshme eujit të prodhuar është 7.776 m³/në ditë, prej të cilave3.200 m³/në ditë harxhohen në amëvisëri/popullatë,ndërkaq në ekonomi harxhohen 4.538 m³/në ditë.Puset e tjera nga 20 të përmendurit janë jashtëfunksionit meqë kanë përmbajtje të lartë të manganitnë ujë ose janë të varfër me ujë. Uji nga këto burimenxirret përmes stabilimenteve thithëse, ndërkaqsistemi i funksionit është i tipit shtytës dhe shtytës-gravitacional, ngaqë furnizimi pjesërisht bëhet edhepërmes rezervoareve, e pjesërisht drejtëpërdrejtëpërmes rrjetit të ujësjellësit.

U toku 2013. godine bušen je nov bunar kojije spremljen ali još nije pušten u funkciju. Oko 2/3izgrađenih bunara se nalazi u zonama sanitarnezaštite, obezbeđeni žičanom ogradom, dok za 1/3izgrađenih bunara zona nije određena nitiuspostavljena, kao što nije urađeno ni okonovoizgrađenih izvorišta. Elaborat za zonu sanitarnezaštite postoji, pa je uža zona sanitarne zaštiteobeležena. Zemljište u okolini bunara se koristi kaoobradiva površina za ratarske poljoprivredne kulture,a u blizini ograđenog prostora crpno-pumpnogpostrojenja vrši se eksploataciju peska. Na crpnojstanici postoji merni uređaj za merenje proizvedenevode, koji je u kvaru, tako da ne postoji mogućnostkontrole proizvedene i potrošene vode i eventualnihgubitaka u vodovodnoj mreži, što je veoma bitno zadavanje higijenske ocene stanja vodovoda, kao i omasovnoj časovnoj potrošnji vode.

Gjatë vitit 2013 është shpuar një pus i ri i ciliështë i gatshëm por që ende nuk është lëshuar nëfunksion. Rreth 2/3 e puseve të hapura gjenden nëzonat e mbrojtjes sanitare, të siguruar me tela,ndërkaq 1/3 e puseve janë pa zonë të definuar, sikur


që kjo nuk është bërë as rreth burimeve të reja.Elaborati për zonën e mbrojtjes sanitare ekziston,andaj edhe është shenjuar zona e ngushtë e mbrojtjessanitare. Toka rreth puseve kultivohet dhe mbillet mekultura bujqësore të lavërtarisë, ndërkaq në afërsi tëhapësirave të rrethuara të pomapave thithëse bëheteksploatimi i rërës. Në stacionin thithës ekzistonaparati matës për matjen e ujit të prodhuar, i cili ështëprishur, ashtu që nuk ekziston mundësia e kontrollit tëujit të prodhuar dhe atij të shfrytëzuar për të saktësuarhumbjet eventuale në rrjetin e ujsjellësit, gjë e cilaështë shumë me rëndësi për vlerësimin e gjendjeshigjienike të ujit si dhe për shfrytëzimin masiv të ujitpër një orë.

Dezinfekcija vode na crpnoj stanici se vršipreko gasnog hlorinatora, pri čemu se vodi evidencijao doziranom i rezidulanom hloru u mreži. Rezervnihlorinatori i rezervne crpke postoje, a kapacitet crpkeje 90 l/sec. Voda iz izvorišta se ne muti.

Dezinfektimi i ujit në stacionin e pompimitbëhet përmes klorinuesit me gas, me ç’rast mbahetevidencë për klorin e dozuar dhe të reziduar në rrjetë.Ekzistojnë klorinues dhe pompa rezervë, ndërkaqkapaciteti i thithëses është 90 l/sec. Uji nga burimetdel i kthjellët dhe nuk turbullohet.

Fluorisanje vode, prema odredbama Zakona ipratećeg Pravilnika se ne obavlja, niti postoji projekatza rešavanje ove zakonske obaveze.

Nuk ka fluorinim të ujit sipas dispozitave tëLigjit dhe Rregullores e as që ka ndonjë projekt përzgjidhjen e këtij obligimi ligjor.

Dužina glavnih vodova od crpne stanice dorezervoara je oko 14 km, a cevovodi su prečnika ø400 mm, od azbest cementa i PVC, dok je ukupnadužina razvodne mreže 65 km ø 50 mm do ø 400 mm,od kojih su 20 % azbest-cementni, a ostalo od PVCmaterijala. Vodovodna mreža je stara 26 godina,katastar vodovodne mreže (interni) delimično postoji.Prekidi u vodosnabdevanju se dešavaju uglavnomzbog nestanka električne energije zbog havarija, anestašica vode se oseća u letnjem periodu zbogneracionalne potrošnje vode.

Gjatësia e përçuesve kryesor nga stacioni ipompimit deri në rezervoar është rreth 14 km,ndërkaq gypat janë me prerje tërthore ø 400 mm, ngacimentoja e azbestit dhe PVC, ndërsa gjatësia e rrjetitsekondar është 65 km (me gypa ø 50 mm deri më ø400 mm) prej të cilëve 20% janë gypa azbest-çimento,e pjesa tjetër nga materiali PVC. Rrjeti i ujësjellësitështë i vjetër 26 vjet. Ekziston edhe rrjeti ipjesërishëm i kadastrit të ujësjellësit. Ndërprerjet nëfurnizim kryesisht shkaktohen për shkak tëndërprerjes së rrymës elektrike ose havarive, ndërkaqmungesa e ujit paraqitet në periudhën e verës përshkak të harxhimit joracional të ujit.

Vodovodni sistem Bujanovca poseduje i dvarezervoara zapremine od po 1000 m³, od kojih jejedan lociran u Velikom Trnovcu, a drugi kod klanice„Jugokoop“. Rezervoari su izolovani satermoizolacionim slojem zemlje, a okolina je uređenau pogledu kanalisanja i odvođenja površinskih voda.

Sistemi i ujësjellësit në Bujanoc i ka edhe dyrezervoare me vëllim prej 1000 m3, njëri gjendet nëTërnoc, ndërkaq tjetri te therrtorja „Jugokoop“.Rezervoaret janë të izoluar me shtresën e dheuttermoizuelues, ndërkaq ambienti për rreth tyre është irregulluar ashtu që i kanalizon ujërat sipërfaqësore përmos t’u futur në rezervoar.

Vodovodni sistem Bujanovca snabdevavodom za piće 90 % stanovništva samog Bujanovca, ana vodovod su priključena i seoska naselja: VelikiTrnovac, Lopardince, Levosoje, Oslare, Rakovac,Božinjevac, Srpska Kuća, Ljiljance, Karadnik iŽuželjica, tako da ukupan broj stanovnika koji sesnabdeva vodom iz gradskog vodovoda se kreće 0d25.000 do 28.500.

Sistemi i ujësjellësit të Bujanocit furnizon meujë 90% të Bujanocit, ndërkaq në këtë sistem janë tëkyçur edhe këto vendbanime: Tërnoc, Llopardincë,Levosojë, Osllarë, Rakoc, Bozhinjevc, Sërpska kuqë,Lilancë, Karadnik dhe Zhuzhelicë, ashtu që numri ipërgjithshëm i popullatës i cili furnizohet me ujë tëpijshëm nga ky sistem sillet nga 25.000 deri 28.500banorë.

U zadnjih 5-6 godina mreža se znatnoproširila (2-3 puta) tako da je nesrazmernopriključivanje potrošača u odnosu na raspoloživekapacitete zahvaćene vode dovelo do deficita vode,naročito u letnjim mesecima kada pojedina područjaostaju bez vode.

Na navedeni vodovodni sistem priključene sui brojne privredne organizacije a „Jugokoop“ iBujanovačka Banja, pored toga, imaju i svoje lokalnevodovode.

Në 5-6 vitet e fundit rrjeti është zgjeruardukshëm (për 2-3 herë) andaj për shkak të kyçjevedisproporcionale të konsumatorëve në krahasim mekapacitetet ekzistuese kemi një deficit të ujit, veçmasgjatë muajëve të verës kur disa zona mbeten pa ujë tëpijshëm. Në këtë sistem gjithashtu janë të kyçura edheorganizata ekonomike, ndërkaq „Jugokoop“ dheBanja e Bujanocit i kanë edhe sistemin e ujësjellësvelokal.

Pored navedenog bujanovačkog izvorišta, JP„Komunalac“ Bujanovac raspolaže i sa sledećimizvorištima za lokalne sisteme vodosnabdevanja:

Krahas burimeve të ujit në Bujanoc, NP„Komunalia“ disponon edhe me këto burime përsistemet lokale të ujësjellësit:


- Klenike sa 2 bunara, 1 bunar u Sv. Petki i 1bunar u Kuštici koji nije u funkciji, kapaciteta6 l/sec, za lokalni vodovod za sela Klenike,Sv. Petka, Baraljevac, Sejace, Kuštica,Trejak, Spančevac i Drežnica.

- Kleniku me 2 puse, një në Sveta Petkë dhe 1pus në Kushticë i cili nuk është në funksion,me kapacitet 6 l/sec, për ujësjellësin lokal qëpërfshinë fshatrat Klenik, Sv. Petkë, Baralevc,Sejacë, Kushticë, Trejak, Spançevc dheDrezhnicë.

- Žbevac, sa 4 bunara, od kojih 1 bunar je ufunkciji kapaciteta oko 2,5 l/sec, za lokalnivodovod sela Žbevac (ukupno su iskopanačetiri bunara sa projektovanim ukupnimkapacitetom od 50 l/sec) ali je samo jedan ufunkciji a voda je hemijski neispravna.

- Zhbevci me 4 puse, prej të cilëve 1 është nëfunksion me kapacitet rreth 2.5 l/sec, përujësjellësin lokal në Zhbevcë (gjithësejtë janëhapur 4 puse me kapacitetin e përgjithshëm tëprojektuar prej 50 l/sec) mirëpo vetëm se njëpus është në funksion meqë uji ështëkimikisht jo i rregullt.

- Turija i Lučane, sa 5 bunara, kapaciteta 25l/sec za oba naselja, a sistem je povezan sarezervoarom u Velikom Trnovcu.

- Turi dhe Lluçan janë 5 puse, kapaciteti 25l/sec për të dy vendbanimet, ndërkaq sistemiështë i lidhur me rezervoarin në Tërnoc.

- Nesalce, sa 1 bunarom kapaciteta oko 2,5l/sec za lokalni vodovod Nesalce,

- Nasalca 1 pus me kapacitet 2.5 l/sec përujësjellësin lokal në Nasalcë,

- Končulj, sa 4 bunara, jedan bunar je u funkcijia 3 bunara su van funkcije zbog pojavemangana u vodi.

- Konçuli me 4 puse, prej të cilëve njëri ështënë funksion ndërkaq 3 puse janë jashtëfunksionit për shkak të prezencës së manganitnë ujë.

- Biljača, sa 2 bunara i kapacitetom 5 l/sec zalokalni vodovod Biljača.

- Bilaçi me 2 puse dhe me kapacitet 5 l/sec përujësjellësin lokal në Bilaç.

- Klinovac ima 1 bunar kapaciteta 3 l/sec. Zalokalni vodovod sela Klinovac i Krševica.

- Klinoci me 1 pus me kapacitet 3 l/sec. Përujësjellësin lokal në Klinoc dhe Kërshevicë.

- Breznica ima 1 bunar sa kapacitetom oko 2l/sec za lokalni vodovod Breznica.

- Breznica ka 1 pus me kapacitet rreth 2 l/secpër ujësjellësin lokal në Breznicë.

- Samoljica sa 2 bunara niskog kapaciteta vode,za vodovod Samoljica. Još nije pušten ufunkciju.

- Samolica i ka 2 puse me kapacitet të vogël tëujit, për ujësjellësin në Samolicë, ende nukështë lëshuar në funksion.

- Borovac ima 1 bunar sa kapcitetom od 2 l/secza vodovod Borovac. Još nije pušten ufunkciju.

- Boroci ka 1 pus me kapacitet rreth 2 l/sec përujësjellësin në Boroc. Ende nuk është nëfunksion.

- Letovica ima 1 bunar sa kapacitetom 2 l/secza vodovod Letovica. Još nije pušten ufunkciju.

- Letovica e ka 1 pus me kapacitet 2 l/sec përujësjellësin lokal në Letovicë. Ende nuk ështënë funksion.

- Prohor Pčinjski sa 1 bunarom kapaciteta oko6 l/sec za lokalni vodovod kompleksamanastira „Prohor Pčinjski“.

- Prohori i Pçinjës me 1 pus me kapacitet rreth6 l/sec për ujësjellësin lokal në kompleksin eManastirit në „Prohorin e Pçinjës“.

Za ova izvorišta postoji elaborat kojim jeregulisana zona sanitarne zaštite. Za sela Muhovac iJablanicu, projektovani su lokalni seoski vodovodi.Pregled vode na higijensku ispravnost obavlja jeZZJZ Vranje po potpisanom ugovoru na godišnjemnivou. U toku 2014. godine urađeno je 420 analizavode od strane ZZJZ Vranje.

Për këto vendburime ekziston elaborati me tëcilin është rregulluar zona e mbrojtjes sanitare. Përfshatrat Muhoc dhe Jabllanicë, janë projektuarujësjellësit lokal. Kontrollimin e ujit sa i përketrregullshmërisë higjienike e bënë EPSHP në Vranjësipas marrëveshjes së nënshkruar në nivel vjetor.Gjatë 2014 janë bërë 420 analiza të ujit nga ana e këtijenti.

Voda iz centralnog vodovoda Bujanovcapokazuje u kontinuitetu visoki stepen higijenskiispravnosti kako sa izvorišta, tako i iz mreže štogovori u prilog da se radi o vodovodu koji u visokomprocentu proizvodi kvalitetnu i higijenski ispravnuvodu. Unazad više godina ovakvo stanje u kvalitetuvode se ne menja, što se potvrđuje nalazima ZZJZVranje iz 2014. godine.

Uji nga burimi qendror në Bujanoc nëvazhdimësi ka treguar një shkallë të lartë tërregullshmërisë higjienike si nga burimet, e po ashtuedhe nga rrjeti gjë e cila flet se kemi të bëjmë meujësjellës i cili në përqindje të lartë prodhon ujkualitativ dhe higjienik. Kualiteti i ujit në vazhdimësiështë i tillë për vite me radhë gjë e cila mund tëkonstatohet me gjetjet e EPSHP të Vranjës nga viti2014.

Od naselja na teritoriji opštine Bujanovac, nacentralni gradski vodovod su priključeni, kao što jeveć navedeno: Veliki Trnovac, Levosoje, Lopardince,


Oslare, Rakovac, Božinjevac, Srpska Kuća, Ljiljance,Žuželjica, Bujanovačka Banja i Karadnik.

Nga lokalitetet e tjera që në territorin eKomunës së Bujanocit me ujësjellësin qendror tëqytetit, sikur që u tha edhe më parë, janë të lidhurakëto vendbanime: Tërnoci, Levosoja, Llopardinca,Osllara, Rakoci, Bozhinjevci, Sërpska kuqa, Lilanca,Banja e Bujanocit dhe Karadniku.

Na lokalni sistem Klenike su priključenanaselja: Drežnica, Sv. Petka, Klenike, Baraljevac inekoliko kuća sela Trejak.

Në ujësjellësin lokal të Klenikut janë lidhurkëto lokalitete: Drezhnica, Sv. Petka, Kleniku,Baralevci dhe disa shtëpi të fshatit Trejak.

Ostala sela ili nemaju rešeno pitanjevodosnabdevanja, ili se ono obavlja preko lokalnihseoskih vodovoda u privatnom ili vlasništvu režijskihodbora, kao i preko individualnih vodnih objekata,koji nisu pod organizovanom sistematskom kontrolomhigijensko-tehničke ispravnosti. Takođe u ovimobjektima vodosnabdevanja se ne obavlja niminimum potrebne kontrole higijenske ispravnostivode.

Fshatrat e tjera nuk e kanë të zgjidhurçështjen e ujësjellësit, ose kanë ujësjellës lokal nëpronësi private përmes organizimeve të pavarura, porka të atillë që kanë objekte individuale të furnizimitme uj të pijshëm, e që nuk janë nën kontrollin esistematizuar të rregullshmërisë higjieniko-teknike.Gjithashtu në këto objekte të ujësjellësit nuk bëhet asminimumi i kontrollit të nevojshëm të rregullshmërisëhigjienike të ujit.

Pored navedenog, treba istaći da je područjeopštine Bujanovac bogato izvorima mineralne itermalne vode, koja se delom eksploatiše ukomercijalne svrhe. Na lokalitetu Bujanovačke Banjei sela Rakovca, nalaze se izvori prirodne mineralne ioligomineralne vode koji se u ove svrhe eksploatišu,preko preduzeća i to: „Heba“, „Bivoda“. U ovimfabrikama se vrši flaširanje mineralne ioligomineralne vode za tržišne potrebe i obavljaproizvodnja osvežavajućih bezalkoholnih pića, zakoju se kao sirovine koriste navedene vode. Za ovaizvorišta voda uradjene su elaborati o zonamasanitarne zaštite, ali zaštita nije obezbeđena naodgovarajući način. Stoga su ova izvorišta ugroženaraznim potencijalnim zagađivačima na zaštićenombanjskom području Bujanovačke Banje. Poredostalog, u blizini ovih izvorišta prolazi i Banjski kanalza atmosfersku vodu, koji istovremeno služi i kaorecipijent komunalnih i industrijskih otpadnih voda,koje se u njega ispuštaju bez prethodnogprečišćavanja.

Krahas asaj që u tha, duhet theksuar se treva eKomunës së Bujanocit është e pasur me burime tëujërva minerale dhe termale, i cili pjesërishtë

eksploatohet për qëllime komerciale. Në lokalitetetBanja e Bujanocit dhe në Rakoc, gjenden burimet eujit mineral dhe oligomineral i cili ekploatohet përkëtë qëllim përmes ndërmarrjeve edhe atë: „Heba“dhe „Bivoda“. Në këto fabrika bëhet mbushja eshisheve i ujit mineral dhe oligomineral për nevojat etregut dhe bëhet prodhimi i pijeve freskuesejoalkoolike, për të cilat si lëndë e parë shfrytëzohenkëto ujëra. Për këto vendburime të ujit janë bërëelaborate për zojnat e mbrojtjes sanitare, mirëpombrojtja nuk është siguruar në mënyrën përkatëse.Andaj këto burime janë të rrezikuara nga ndotësitpotencial në zonën e mbrojtur të objektit në Banjë tëBujanocit. Veç tjerash në afërsi të këtyre burimevekalon kanali i Banjës për bartjen e ujëraveatmosferike, i cili njëkohësisht shërben edhe sirecipient i ujërave komunale dhe industriale, të cilatlëshohen aty pa ndonjë pastrim paraprak.

Snabdevanje stanovništva opštine Bujanovacvodom za piće se ne može oceniti kaozadovoljavajuće, pre svega u pogledu potrebnihkoličina, ali i u pogledu obuhvaćenosti stanovništvaodnosno naselja snabdevanjem higijenski ispravnom izdravstveno bezbednom vodom za piće. Voda za pićekojom se iz centralnog gradskog vodovoda snabdevastanovništvo užeg gradskog područja i gravitirajućihseoskih naselja, u pogledu higijenske ispravnosti jepod zakonom propisanom kontrolom, obavlja sekontinuirana i propisana dezinfekcija, i rezultati uprethodnom periodu pokazuju da je ona higijenskiispravna u pogledu kvaliteta.

Furnizimi me uj i popullatës së Komunës sëBujanocit nuk mund të vlerësohet i kënaqshëm, parasë gjithash sa i përket sasive të nevojshme të ujit, poredhe të përfshirjes së popullatës, gjegjësishtvenbanimeve të furnizuara me ujë të rregullt higjienikpër pije dhe të sigurt nga aspekti shëndetësor. Uji ipijshëm nga burimet qendrore me të cilin furnizohetpopullata e zonës së ngushtë urbane dhe i fshatravegravituese, sa i përket rregullshmërisë higjienike ështënën kontrollin e paraparë me ligj, ndërkaq me rregulldhe në vazhdimësi bëhet edhe dezinfektimi dherezultatet tregojnë se për nga kualiteti dhe higjiena ujiështë në rregull.

S obzirom da se količina vode koja seproizvede i distribuira iz centralnog gradskogvodovoda ne meri, zbog nepostojanja ispravnoguređaja za merenje proizvedene vode, ne postojevalidni i verodostojni podaci o gubicima vode kojinastaju tokom distribucije. Neke procene JP„Komunalac“ ukazuju na podatak od 30-40 %gubitaka u mreži, ali imajući u vidu kvalitet cevovoda,njegovu starost, i većim delom izgrađenost odazbestno-cementnih cevi, gubici su verovatno jošveći. Pored gubitaka ovakvo stanje cevovoda,odnosno mreže, dovodi do čestih havarija i povećavarizik od izbijanja masovnih hidričnih epidemija.


Posebno je u tom pogledu karakterističan glavnigradski cevovod od azbestno-cementnih cevi, koji napojedinim mestima, pod pritiskom teških vozila puca idovodi do havarija.

Meqenëse nuk bëhet matja e sasisë së ujit tëprodhuar dhe të distribuuar nga ujësjellësi qendror,për shkak të mungesës së aparaturës së rregullt përmatjen e ujit të prodhuar, nuk ka edhe të dhëna validembi humbjet e ujit gjatë shpërndarjes në rrjet. Disavlerësime të NP “Komunalia” tregojnë të dhënën sesasia e humbjeve në rrjet është 30-40% të ujit tëprodhuar, por duke pasur parasyshë kualitetin egypave, vjetërsinë e tyre dhe përbërjen prej çimento-azbestit humbjet sipas gjasave janë edhe më të mëdha.Krahas humbjeve në sasi të ujit që shpërndahen nërrjet deri te konsumatori, si pasojë e kualitetit të dobëttë këtyre gypave vie edhe deri te havaritë e shpeshtadhe e shton rrezikun e përhapjes masive të epidemivehidrike. Karakteristikë e veçantë është se gypi kryesori qytetit për shkak se është nga azbesti shpesh pëlcetnga presioni i makinave të rënda duke shkaktuarhavari në rrjet.

Pošto su gubici u mreži svakako značajni, aproširenje mreže ne prate i kapaciteti izvorišta ukoličini raspoložive vode, sve to dovodi do nestašicevode, naročito u sušnim periodima godine. Ovakvenestašice svakako povećavaju rizik od izbijanjahidričnih epidemija većih razmera, a zbog nedostatkavode za sanitarne potrebe i potrebe održavanja lične ikolektivne higijene, postoji rizik, a povremeno, premapodacima ZZJZ Vranje, dolazi do pojave povećanogbroja crevnih zaraznih bolesti i bolesti prljavih ruku.

Për shkak të humbjeve të konsiderueshme,dhe se zgjerimi i rrjetit nuk është duke u përcjellur merritje të kapaciteteve të ujit të disponueshëm, po vieedhe deri te mungesa e sasive të nevojshme të ujitveçmas në periudhën pa të reshura të verës. Kjomungesë e ujit po e shton edhe rrezikun nga paraqitjae epidemive hidrike me përmasa më të mëdha,ndërkaq mungesa e ujit për nevoja sanitare dhe përnevojat e mirëmbajtjes së higjienës personale dhekolektive, ekziston rreziku, ndërkaq sipas të dhënavetë EPSHP të Vranjës po vie edhe deri numri në rritjetë sëmundjeve infektuese të zorrëve dhe sëmundjevetë duarve të papastra.

3.1.2 Zaključna razmatranja u oblastivodosnabdevanja

3.1.2 Shqyrtimet përfundimtare në fushëne ujësjellësit

Kvalitet vode sa postojećeg izvorištacentralnog gradskog vodovoda je zadovoljavajućikako u bakteriološkom, tako i hemijskom pogledu.Pošto je voda sa ovog izvorišta kvalitetna, potrebno jeda se očuva njen kvalitet i izvorište zaštiti od svihizvora mogućeg zagađivanja. Pošto je postojećeizvorište napadnuto raznim aktivnostima koje ga

ugrožavaju, potrebno je da Opština Bujanovac,zajedno sa JP “Komunalac“ prioritetno obezbedisredstva za regulisanje vlasništva nad zemljištem uokviru navedenih zona i spreči sve takve aktivnosti ucilju očuvanja ovog izvorišta i kvaliteta vode u njemu.

Kualiteti i ujit nga burimet ekzistuese tëujësjellësit qendror të qytetit është i kënaqshëm si nëaspektin bakteriologjik, ashtu edhe atë kimik.Meqenëse uji nga këto burime është kualitativ,nevoitet të ruhet ky kualitet dhe burimi të mbrohetnga të gjitha burimet e ndotjes së mundshme.Meqenëse burimi ekzistues është atakuar me aktivitetetë ndryshme që e rrezikojnë, është e nevojshme qëKomuna e Bujanocit, bashkë me NP Komunalia” t’ijapin përparësi sigurimit të mjeteve për rregullimin epronësisë mbi tokat në kuadër të zonave tëpërmendura dhe t’i parandaloje aktivitetet e tilla meqëllim të ruajtjes së këtyre burimeve dhe të kualitetittë ujit që del nga ato.

Dezinfekcija vode za piće iz ovog vodovodaobezbeđuje se u kontinuitetu na postrojenju crpnestanice i stalno se kontroliše koncentracija doziranog irezidualnog hlora.

Dezinfektimi i ujit për pije nga ky ujsjellëssigurohet në vazhdimësi në stabilimentet e stacionit tëpompimit dhe kontrollohet rregullisht përqëndrimi iklorit të dozuar dhe reziduar.

Fluorizacija vode, i pored zakonske obavezese ne obavlja, a projektnom dokumentacijom trebadefinisati uređaje, kadrove i prostor za realizacijunavedenog zahteva.

Flurimi i ujit edhe përkundër obligimit ligjornuk është duke u bërë, ndërkaq me dokumentacioninprojektues duhet definuar aparaturat, kuadrot dhehapësirën për realizimin e kësaj kërkese.

U pogledu obezbeđenja dovoljnih količinavode za stanovnike koji se snabdevaju iz centralnoggradskog vodovoda, postoji problem koji je naročitoizražen u letnjim mesecima, kada se javljajupovremene duže ili kraće nestašice, zavisno od naseljaili dela gradskog naselja. Prekidi u vodosnabdevanjudelova gradskog naselja i ostalih naselja uvekpredstavljaju epidemiološki rizik. JP „Komunalac“nema ispravan uređaj za merenje proizvedene vode nacrpnom postrojenju, tako da ne može da prati nigubitke koji nastaju u mreži, koji su zbog kvaliteta idotrajalosti postojeće mreže sigurno veliki iprocenjuju se na preko 40 % od proizvedene vode.Stoga je potrebno obezbediti ispravan uređaj zamerenje proizvedene vode, a, takođe, takve uređaje naključnim lokacijama glavnog voda, kako bi se steklajasna slika i projektovala sanacija gubitaka u samojmreži. U uskoj korelaciji sa sanacijom gubitaka vodeu mreži leži projektovanje planske i postupnerekonstrukcije postojeće vodovodne mreže, uzzamenu postojećih poroznih i dotrajalih azbestno-


cementnih cevi. Katastar vodovodne mreže trebaadekvatno ustrojiti i inovirati. Sadašnje neplanskoproširenje mreže, koje je jedan od razloga povremenihnestašica i prekida u vodosnabdevanju u pojedinimdelovima Bujanovca i ostalih priključenih naselja,treba zaustaviti i projektovati efikasan sistemproširenja mreže u skladu sa raspoloživim količinamavode.

Sa i përket sigurimit të sasive të mjaftueshmetë ujit për popullatën që furnizohet mga ujësjellësiqendror, ekziston problemi i cili vie në shprehjeveçmas në muajt e verës, kur edhe paraqiten mungesatë përkohshme të ujit, varësisht nga lagjja apo pjesë tëqytetit. Ndërprerjet e furnizimit me ujë të pjesëve tëqytetit dhe i lokaliteteve të tjera paraqesin çdo herërrezik epidemiologjik. NP “Komunalia” nuk kandonjë aparat të rregullt për matjen e ujit të prodhuarnë stabilimentet thithëse, ashtu që nuk mund t’ipërcjellë humbjet e shkaktuara në rrjet, të cilat përshkak të vjetërsisë së rrjetit vlerësohen diku mbi 40%të ujit të prodhuar. Andaj është e nevojshme tësigurohet aparati matës për matjen e ujit të prodhuar,sikur që aparate të tilla duhet pasur edhe në lokacionetkyçe të rrjetit primar, ashtu që të kemi një pasqyrim tëqartë për të projektuar sanimet e humbjeve në vetërrjetin. Në korelacion të ngushtë me sanimin ehumbjeve në rrjetë duhet projektuar rekonstruimin eplanifikuar dhe në faza të rrjetit ekzistues tëujësjellësit, krahas ndërrimit të gypave të vjetëruarporoz nga azbesti. Kadastri i rrjetit të ujësjellësitduhet radhitur dhe renovuar me rregull. Zgjerimi ipaplanifikuar i tanishëm i rrjetit, i cili është njëri ngashkaqet e mungesave dhe të ndërprerjeve tëherëpasëhershme të furnizimit në pjesë të caktuara tëBujanocit dhe të lokaliteteve rreth tij, duhet ndaluarduke projektuar sistem efikas të zgjerimit të rrjetit nëpajtim me sasitë e ujit në dispozicion.

Izvorišta lokalnih sistema vodosnabdevanjakojima gazduje JP „Komunalac“ i to: Klenike,Žbevac, Nesalce, Biljača, Končulj takođe seprioritetno moraju zaštiti projektovanjem irealizacijom projekta zona sanitarne zaštite. U ovusvrhu, pored pripreme i realizacije projekta,neophodno je obezbediti potrebna sredstva za otkupzemljišta u okviru zona, kako bi se izvorišta zaštitilaod aktivnosti koje ih ugrožavaju. Neophodno je i kodovih sistema obezbediti kontinuirano praćenjekvaliteta i zdravstvene bezbednosti vode koja sedistribuira preko njih, u skladu sa postojećimpropisima. Neophodna je takođe i kontinuiranadezinfekcija, sa praćenjem koncentracije doziranog irezidulanog hlora u mreži ovih sistema.

Burimet e ujësjellësve lokal në Klenik,Zhbevcë, Nasalcë, Bilaç dhe Konçul me të cilatadministron NP “Komunalia” gjithashtu duhetmbrojtur patjetër përmes projektimit dhe të realizimittë projektit të zonave të mbrojtjes sanitare. Për këtëqëllim, krahas përgatitjes dhe realizimit të projekteve,

duhet siguruar edhe fondet përkatëse për blerjen etokave në kuadër të zonave, ashtu që burimet e ujit tëmbrohen nga aktivitete prej të cilave ato rrezikohen.Është e domosdoshme që edhe te këto sisteme lokaletë sigurohet përcjellja në vazhdimësi e kualitetit dhe esigurisë shëndetësore të ujit i cili shpërndahet përmestyre, në pajtim me rregullat ekzistuese në fuqi, sikuredhe dezinfektimi i vazhdueshëm, krahas përcjelljessë përqëndrimit të klorit të dozuar dhe reziduar nërrjetet e këtyre sistemeve.

Neophodno je nastaviti sa realizacijomprojekata dva regionalna sistema i to: Žbevac iLučane, radi obezbeđivanja snabdevanja vodom zapiće seoskih naselja koja im gravitiraju, a koja nemajupotpuno rešeno pitanje vodosnabdevanja.

Duhet vazhduar me realizimin e projektit tëdy sistemeve regjionale në Zhbevcë dhe në Lluçan,me qëllim të sigurimit të ujit për fshatrat e tjera përrreth tyre, e që nuk e kanë të zgjidhur në tërësiproblemin e furnizimit me ujë.

U okviru realizacije ovih projekataneophodno je da se prioritetno obezbedi projektovanjei realizacija zona sanitarne zaštite uz blagovremenoregulisanje vlasništva nad zemljištem u okvirunavedenih zona.

Në kaudër të realizimit të këtyre projekteveduhet siguruar projektimin dhe realizimin e zonave tëmbrojtjes sanitare krahas rregullimit me kohë tëpronësisë mbi tokat në kuadër të këtyre zonave.

Radi regulisanja pitanja i statusa lokalnihseoskih vodovoda i drugih lokalnih objekatavodosnabdevanja, potrebno je da Opština Bujanovac uskladu sa Zakonom donese odgovarajuće odluke iuspostavi i ažurira registar ovih vodnih objekata.Pored izgradnje novih, već projektovanih lokalnihseoskih vodovoda u onim sredinama koje ne mogu toda reše putem centralnog načina vodosnabdevanja,potrebno je zaštititi i staviti pod kontrolu postojećeizgrađene vodovode u seoskim sredinama.

Me qëllim të rregullimit të çështjes dhe tëstatusit të ujësjellësve lokal dhe të objekteve të tjeralokale për furnizim me ujë, nevoitet që Komuna eBujanocit në pajtim me ligjin të bie vendimepërkatëse dhe të vendosë dhe të azhuroj regjistrin ekëtyre objekteve ujore. Krahas ndërtimit tëujësjellësve të ri, tani më të projektuar, nëpër atolokalitete të cilat këtë çështje nuk mund ta zgjidhinpërmes mënyrës qendrore të furnizimit me uj, është enevojshme të merren në mbrojtje dhe nën kontrollujësjellësit ekzistues në mjediset rurale.

Na osnovu navedenih odluka za lokalneobjekte vodosnabdevanja, treba pristupiti planiranju iprojektovanju njihove sanacije i njihovog dovođenja ubezbedno stanje.


Në bazë të vendimeve të përmendura përobjektet lokale të ujësjellësit, duhet filluar meprojektimin dhe sanimin e tyre dhe të sjelljes së tyrenë gjendje të sigurtë.

U cilju poboljšanja kvaliteta pijaće vode trebaizvršiti supstituciju upotrebe hlora za dezinfekciju. JP„Komunalac“ pripremiće Plan za supstitucijuhlorinatora jonizatorima kojima će se vršitidezinfekcija vode uz pomoć ultraljubičastog zračenjatako da se u vodi neće javljati rezidualni hlor.

Me qëllim të përmirësimit të kualitetit të ujittë pijshëm duhet bërë suspstituimin e përdorimit tëklorit për dezinfektim. NP “Komunalia” do tapërgatisë planin për supstituimin e klorinatorit mejonizues me të cilët do të bëhet dezinfektimi i ujitpërmes rrezatimit ultravjollcë ashtu që në ujë nuk dotë kemi më prani të klorit të reziduar.

Dugoročni plan za vodovod od 2015. do2025. godine predviđa sledeće aktivnosti:

Plani afatgjatë për ujësjellës prej vitit 2015-2025 parasheh këto aktivitete:

- Plansko proširenje vodovodne mreža na celojteritoriji SO Bujanovac –oko 10 km,

- Zgjerimin e planifikuar të rrjetit të ujësjellësitnë tërë territorin e Komunës së Bujanocit –rreth 10 km.

- Zamenu postojećih azbestnih vodovodnihcevi novim politilenskim istih profila a popotrebi i većim profilima i to : Ø 400 oko1.200 m, Ø 300 oko 2.800 m, Ø 250 oko 800m, Ø 200 oko 1.500 m, Ø 150 oko 800m, Ø125 oko 500 m, Ø 100 oko 500 m,

- Zëvendësimin e gypave të ujsëjellësit prejazbesti me gypa të rinjë prej polietileni me tënjëjtin profil ndërsa sipas nevojës edhe mekëto profile: Ø 400 rreth 1.200 m, Ø 300 rreth2.800 m, Ø 250 rreth 800 m, Ø 200 rreth1.500 m, Ø 150 rreth 800m, Ø 125 rreth 500m, Ø 100 rreth 500 m,

- Nabavku novih, savremenih alata i uređaja zabolje i brže tekuće održavanje instalacija i to :

- Blerja e veglave dhe aparaturave të reja ebashkëkohore për mirëmbajtje më të mirë dhetë shpejtë të instalimeve, edhe atë:

a) CAT – Kombinovana mašinaa) CAT – Makinë e kombinuarb) CAT – „BOBCAT” rovokopač (mali)b) CAT – „BOBCAT” hapës i gropave (i vogël)c) Buldužer – TG 150c) Buldozher – TG 150d) Bager – rovokopač (veliki)d) Bager – hapës gropash (i madhë)e) Mašina za poboljšavanje trupa kolovozae) Makina për përmirësimin e trupave tëkomunikacionit

f) Cisterna za pitku pijaću vodu zapremine 8 m³f) Cisternë për uj të pijshëm me vëllim prej 8m3

g) Vibro – nabijač (veći)g) Vibrator ngjeshës (i madhë)h) 15 kompleta vodoinstalatrskog alatah) 15 komplete veglash për instalimin e ujit

- Poboljšanje vodnosnabdevanja (u smislurekonstrukcije postojećih izvorišta,izgradnja novih i sl.)

- Përmirësimi i furnizimit me ujë (në kuptim tërekonstruimit të burimeve ekszistuese,ndërtimi i burimeve të reja e tj.)

- Izgradnju 10 novih bunara u SO Bujanovacradi poboljšanja snabdevanja vodom za piće

- Hapjen e 10 puseve të reja në komunën eBujanocit me qëllim të përmirësimit tëfurnizimit me ujë për pije,

- Nabavku 30 novih pumpi- Blerjen e 30 pompave të reja- Za dezinfekciju vode u mreži u upotrebi su

hlorinatori po lokalnim vodovodima aneophodno je obezbediti još 15 hlorinatora

- Për dezinfektimin e ujit në rrjet në përdorimjanë klorinuesit për ujësjellësit lokal ndërkaqështë e nevojshme të sigurohen edhe 15klorinues të tjerë

- Nabavka 10 merača protoka vode- Blerja e dhjetë matësve të rrjedhjes së ujit- Nabavku 20 jonizatora vode za postepenu

zamenu hlorinatora- Blerja e 20 jonizuesve për zëvendësimin

gradual të klorinatorëve.

3.1.3 Prikaz stanja i procena uticaja naživotnu sredinu u oblasti otpadnih voda

3.1.3 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor në fushën e ujërave tëndotura

Zagađivanje površinskih i podzemnih vodaposledica je niza faktora, i to usled: upuštanjaneprečišćenih komunalnih otpadnih voda iz naselja uprirodne recipijente bez odgovarajućeg tretmana;neizgrađenosti kanalizacione infrastrukture, odnosnonepropisno izgrađenih septičkih jama.

Ndotja e ujërave sipërfaqësor dhe nëntokësorështë pasojë e një mori faktorësh siç janë: lëshimi iujërave të ndotura komunale të papastruara ngavendbanimet në recipientët natyror pa ndonjë trajtimpërkatës; mungesa e infrastrukturës së kanalizimit,gjegjësisht të ndërtimit të gropave spetike jashtërregullave të parapara.

Reka Binačka Morava dotiče na područjeopštine Bujanovac opterećena komunalnim otpadnimvodama sa područja opštine Kosovska Kamenica, aliposlednje merenje kvaliteta vode je vršeno 1999.godine na profilu Končulj. Na izlazu iz opštine


Bujanovac (profil „Ristovac“) HMZS jednommesečno vrši merenje kvaliteta vode reke JužneMorave. U toku letnjih meseci, voda ima kvalitet IIIklase boniteta, a tek u zimskim mesecima pripada IIklasi boniteta. Reka Pčinja pripada I klasi kvalitetavoda i na području opštine Bujanovac ne predstavljarecipijent otpadnih voda. Izvorište vodosnabdevanjagradskog područja (u aluvionu Južne Morave), kao iizvorišta termomineralne vode u Bujanovačkoj Banjiimaju definisane i proglašene zone sanitarne zaštite alisu i dalje izložene zagadjenjima zbog čega postojistalan rizik od njihovog ugrožavanja. Projektizoniranja pomenutih izvorišta urađeni su u perioduimplementacije LEAP-a opštine Bujanovac od 2005-2015. godine.

Lumi Morava e Binçës vie në zonën eKomunës së Bujanocit e ngarkuar me ujëra të ndoturakomunale nga komuna e Kamenicës, mirëpo matja efundit e kualitetit të ujit është bërë në vitin 1999 nëprofilin e Konçulit. Në dalje të Komunës së Bujanocit(profili “Ristoc”) EHMS bënë matje një herë në muajtë kualitetit të ujit të lumit Morava jugore. Gjatëmuajve të verës uji e ka kualitetin e klasit të III tëbonitetit, ndërsa vetëm në muajt e dimërit i takonklasit II të bonitetit. Lumi Pçinja i takon klasit të I-rëtë kualitetit të ujit dhe në Komunën e Bujanocit nukparaqet recipient i ujërave të ndotura. Vendburimet eujësjellësit qendror të Bujanocit (në aluvialin eMoravës jugore) si dhe burimet e ujëravetermominerale në Banjën e Bujanocit kanë të definuardhe të shpallur zonat e mbrojtjes sanitare. Projektet ezonimit të këtre burimeve janë hartuar në periudhën eimplementimit të PAEL-it të Komunës së Bujanocitpër periudhën 2005-2015.

Raspoloživa tehnička dokumentacija kojaanalizira problematiku dispozicije tečnih otpadnihmaterija na teritoriji opštine Bujanovac je priličnoskromna, ali ipak dovoljna za određenu validnu ocenustanja. Kanalizaciona mreža Bujanovca, premapodacima ZZJZ Vranje i JP „Komunalac“ Bujanovac,počela je sa izgradnjom 1970. godine i to u tadašnjojulici Maršala Tita kao i odvod do crpne stanice u„Karakačkoj“. Profil cevi kojima je urađenakanalizaciona mreža je Ø 300, (azbestno-cementne)dimenzionisan prema broju korisnika u to vreme(5.000 do 6.000 stanovnika). Sadašnja dužinakanalizacione mreže je 45 km. Broj domaćinstva nateritoriji Bujanovca priključenih na gradskukanalizacionu mrežu koji su evidentirani kao korisniciu JP „Komunalac“ Bujanovac je 3.681.

Dokumentacioni teknik në dispozicion i cili eanalizon problematikën e dispozicionit të mbetjeve tëmaterialeve të lëngshme në territorin e Komunës sëBujanocit është thuaja se modest, mirëpo megjithatë imjaftueshëm për një vlerësim valid të gjendjes. Rrjetii kanalizimit të Bujanocit, sipas të dhënave të EMSHPtë Vranjës dhe NP “Komunalia” në Bujanoc, ka filluartë ndërtohet në vitin 1970 edhe atë në rrugën e

atëhershme Marshali Tito sikur edhe përcjellja deri testacioni thithës në “Karakaçkë”. Profili i gypave me tëcilin është punuar kanalizimi është Ø 300 (materialazbesti-çimento) i dimensionuar sipas numrit tëshfrytëzuesve në atë kohë (5000-6000 banorë).Gjatësia e tanishme e rrjetit të kanalizimi është 45 km.Numri i amëvisërive në territorin e Bujanocit të kyçurnë rrjetin e kanalizimit, e që janë të evidentuar sishfrytëzues të shërbimeve të NP “Komunalia”, është3.681.

Kanalizaciona mreža ne prati izgradnjuvodovodne mreže što se vidi iz podataka da je nagradski vodovod priključeno 7.816 domaćinstava.Poslednjih godina činjeni su napori na izgradnjikanalizacione mreže i većoj pokrivenosti gradskognaselja, tako da prema podacima JP „Komunalac“Bujanovac kanalizacionom mrežom nisu pokrivene ul.Nikola Tesla, Zmajeva, Banjska, i Miroslav NojkovićCale kao i sva sela na teritoriji oštine Bujanovac osimVelikog Trnovca, Sv. Petka, Klenike, Rakovac,Biljača i Bujanovačka Banja. Plan priključenja svihstanovnika na kanalizacionu mrežu ne postoji kao nikatastar kanalizacione mreže. Prema podacima ZZJZVranje, izvestan broj industrijskih radnih organizacijaje priključen na centralnu gradsku kanalizaciju, alinema potpunih podataka o vrsti zagađenja u otpadnojvodi. Određen broj privrednih subjekata posedujesopstvene kanalizacione sisteme. Postoje samo podacida Fabrika dušeka „Simpo“ poseduje i koristi uređajza prečišćavanje otpadnih voda koje odlaze urecipijent Preševsku Moravicu i Fabrika konditorskihproizvoda „Kondiva“ u Žbevcu ima postrojenje zaotpadne vode iz koga se voda ispušta u recipijentJužnu Moravu.

Rrjeti i kanalizimit nuk është duke epërcjellur rrjetin e ujësjellësit gjë e cila mund tëvërehet edhe nga të dhënat se në rrjetin e ujësjellësit tëqytetit janë të kyçura 7.816 amëvisëri. Viteve të funditjanë bërë përpjekje për ndërtimin e rrjetit tëkanalizimit dhe të mbulueshmërisë më të madhe tëpjesës urbane, ashtu që sipas të dhënave të NP“Komunalia” në Bujanoc me rrjet të kanalizimit nukjanë mbuluar rr. Nikolla Teslla, Zmajit, Banjës dheMirosllav Nojkoviq Cale sikur të gjitha fshatrat nëterritorin e Komunës së Bujanocit përveç Tërnocit,Sv. Petkës, Klenikut, Rakocit, Bilaçit dhe Banjës sëBujanocit. Plani i përfshirjes së gjithë popullatës nërrjetin e kanalizimit nuk ekziston sikur që nuk ka askadastër të rrjetit të kanalizimit. Sipas të dhënave tëEPSHP në Vranjë, një numër i konsiderueshëm iorganizatave punuese industriale është e kyçur nërrjetin qendror të kanalizimit, mirëpo nuk ka të dhënatë plota për llojin e ndotjes në ujërat e zeza. Njënumër i caktuar i subjekteve ekonomike, ka sistemet eveta të kanalizimit. Ka të dhëna se Fabrika eshtretërve “Simpo” posedon dhe shfrytëzonstabilimentet për pastrimin e ujërave të zeza të cilatpastaj derdhen në recipientin e Moravicës së


Preshevës, sikur që stabilimentet e pastrimit të ujëravetë zeza i ka edhe Fabrika e produkteve konditore“Kondiva” në Zhbevc, nga e cila ujërat lëshohen nërecipientin e Moravës Jugore.

Ovakav izveštaj navodi na to da zagađenjuJužne Morave sasvim sigurno doprinose i preduzećasa teritorije opštine Bujanovac, te je stoga potrebno dase ista zaštiti, saniranjem stanja u dispoziciji kakokomunalnih tako i industrijskih otpadnih voda.

Një raport i tillë thekson se me siguri të plotëmund të thuhet se në ndotjen e Moravës Jugorekontribuojnë edhe ndërmarrjet nga territori i Komunëssë Bujanocit, andaj për këtë është e nevojshme që kylum të mbrohet, me sanimin e gjendjes në dispozicionsi të ujërave të zeza komunale ashtu edhe industriale.

Fekalna stanica „Karakačka“ bila jenedovoljnog kapaciteta tako da nije mogla da izvučesvu otpadnu vodu iz grada, naročito za vreme kišnogperioda, kada se dešavalo da se atmosferska vodamešala sa fekalnom, i izazivala zagušenje napostojećoj crpnoj stanici i izlivanje. Iz ovih razloga2008. godine izgrađena je nova fekalna stanica nanovoj lokaciji severoistočno od postojeće na razdaljiniod 650 m kada je i fekalna stanica „Karakačka“stavljena van funkcije. U novoj fekalnoj stanici vršise skupljanje otpadne vode ali se ne vrši prečišćavanjeveć se prikupljene otpadne vode prepumpavaju tj.ispuštaju u Trnovačku reku. Prema podacima JP„Komunalac“ Bujanovac postojeća fekalna stanicaradi neprekidno 24 časa. U funkciji su 4 unutrašnjepumpe koje poseduju snagu po 18 KW sa kapacitetomod 100 l/sec. Tokom 2012. godine u Fekalnu stanicu uBujanovcu ugrađen je merač protoka otpadne vode.Inače, uloga Fekalne stanice je da otpadnu vodu izgradske kanalizacione mreže prepumpaju u recipijentiz razloga što je nivo recipijenta viši od nivoa gradskekanalizacione mreže.

Stacioni i fekalieve “Karakaçka” ishte mekapacitete jo të mjaftueshme andaj edhe nuk kishtemundësi t’i thithte të gjitha ujërat e zeza nga qyteti,veçmas gjatë të reshurave të shumta amtosferike, kurndodhte që ujërat atmosferike përziheshin me ujëratfekale dhe shkaktonte ngulfatje dhe dalje e ujëravejashtë kontrollit, në stacionin ekzistuesthithës/pompues. Për këto shkaqe në vitin 2008 ështëndërtuar stacioni i ri i fekalieve, në lokacionin e ri nëverilindje, 650 m larg stacionit ekzistues, kur edhe ushua stacioni i fekaleve në “Karakaçka”. Në stacionine ri të fekaleve bëhet grumbullimi i ujërave të zezapor nuk bëhet pastrimi i tyre, ngase ato përmespompimit lëshohen në lumin e Tërnocit. Sipas tëdhënave të NP “Komunalia” në Bujanoc stacioniekzistues punën pa ndërpre gjatë 24 orëve. Nëfunksion janë 4 pompa të brendshme me fuqi prej18kW me kapacitet prej 100 l/sec. Gjatë vitit 2012 nëkëtë stacion është instaluar matësi i sasisë së ujëravetë zeza që kalon nëpër këtë stacion. Roli i këtij

stacioni është pompimi i ujërave të zeza dhe derdhja etyre në recipient meqë niveli i recipientit është më ilartë se i kanalizimit të qytetit.

Na osnovu napred navedenog, smatra se da 5% domaćinstava Bujanovca nije priključeno nakanalizacionu mrežu tako da se tečne otpadnematerije iz domaćinstava uklanjaju lokalnim putem tj.putem septičkih jama koje su sagrađene od delimičnočvrstog materijala i u samom dvorištu. Septičke jamese prazne cisternom od strane privatnog preduzetnikadok mesto konačne dispozicije nije poznato.

Në bazë të asaj që u tha, konsiderohet se 5% eamëvisërive në Bujanoc nuk janë të kyçura në rrjetin ekanalizmit ashtu që hedhurinat e lëngëta ngaamvisëritë mënjanohen përmes gropave septike tëcilat janë të ndërtuara pjesërisht me material të fortëedhe brenda oborreve. Gropat spetike zbrazen mecisterna nga ana e nëdrmarrësve privat ndërkaq nukdihet vendi i derdhjes së tyre.

Bujanovačka Banja je u celosti pokrivenakanalizacionom mrežom u dužini od 3.800 m saprofilom cevi Ø 300 mm i Ø 200 mm, sa posebnomcrpnom fekalnom stanicom iz koje se neprerađenaotpadna voda ispušta u Banjski kanal pored lokalnogputa, a u zoni sanitarne zaštite izvorišta mineralnevode koja se eksploatiše.

Banja e Bujanocit në tërësi është e mbuluarme rrjet të kanalizimit në gjatësi prej 3.800 m megypa të profilit Ø 300 mm dhe Ø 200 mm, me staciontë veçantë thithës nga e cila ujërat e ndotur hudhen nëkanalin e Banjës përskaj rrugës lokale, në zonën embrojtjes sanitare të burimeve të ujëravetermominerale e cila eksploatohet.

U selima Klenike i Sv. Petka izgrađena jekanalizaciona mreža i ista je u funkciji. U atarunaselja Drežnica izgrađeno je postrojenje zaprečišćavanje otpadnih voda, koje radi neprekidno 24časa. U funkciji je jedna pumpa koja poseduje snaguod 1,1 KW sa kapacitetom od 3 l/sec.

Në fshatrat Klenik dhe Sv. Petkë ështëndërtuar rrjeti i kanalizimit funksional. Në ngastrat efshatit Drezhnicë është ndërtuar objekti në të cilinjanë të vendosura stabilimentet për pastrimin eujërave të zeza, të cilat punojnë 24 orë pa ndërprerje.Në funksion është një pompë me fuqi prej 1.1 kW mekapacitet 3 l/sec.

MZ Veliki Trnovac pokrivena jekanalizacionom mrežom ali nije izgrađena crpnafekalna stanica već se otpadne vode ispuštaju direktnou Trnovačku reku. Postoji projekat za izgradnjufekalne stanice otpadnih voda u Velikom Trnovcu alinije realizovan.

Bashkësia lokale Tërnoc është e mbuluar merrjetin të kanalizimit por nuk ka stacion tëgrumbullimit të fekaleve dhe për pasojë ujërat e zeza


drejtpërdrejtë derdhen në lumin e Tërnocit. Ekzistonprojekti i ndërtimit të stacionit të fekalieve të ujëravetë ndotur në Tërnoc por nuk është realizar ende.

U seoskim naseljima opštine Bujanovac kojasu priključena na centralni gradski vodovod, ali i uostalim koja imaju posebne vodovode preko lokalnihseoskih vodovoda, dispozicija tečnih otpadnihmaterija se vrši lokalno, često na nehigijenski način,koji ugrožava životnu okolinu.

Në fshatrat e Komunës së Bujanocit të cilatjanë të kyçura në rrjetin qendror të ujësjellësit, poredhe në fshatrat e tjera që kanë rrjetin lokale tëujësjellsit, kemi depozitimin e ujërave të zeza i cilibëhet në nivel lokal, në rastet më të shpeshta nëkushte johigjienike, e që e rrezikon mjedisin jetësor.

Zbog ovakvog stanja vodotoci koji protičukroz teritoriju Opštine Bujanovac su, premaraspoloživim podacima o ispitivanju kvaliteta vode unjima, ugroženi raznim vrstama zagađenja.

Për shkak të gjendjes së tillë rrjedhat ujore tëcilat kalojnë nëpër territorin e Komunës së Bujanocit,sipas të dhënave në dispozicion për kualitetin e ujit qëbartin, janë të rrezikuara me lloje të ndryshme tëndotjes.

Detaljnu procenu uticaja otpadnih voda nateritoriji opštine Bujanovac nije moguće u potpunostiutvrditi s obzirom na neadekvatna, nedovoljna isveobuhvatna merenja kvaliteta i režima otpadnihvoda, ali se na osnovu i ovako malog broja dostupnihpodataka može zaključiti da postojeće stanjekanalizacionog sistema ugrožava životnu sredinu. Sobzirom da se u recipijent ispušta otpadna voda bezikakvog prečišćavanja, ona predstavlja potencijalnuopasnost za ekosistem Južne Morave i istovremenougrožava vodosnabdevanje naselja nizvodno od mestauliva u recipijent. Inače, reka Južna Morava je deoEkološkog koridora od međunarodnog značaja uRepublici Srbiji prema Uredbi o ekološkoj mreži.

Vlerësimin e detajizuar të ndikimit të ujëravetë zeza në territorin e Komunës së Bujanocit nuk ështëe mundur të konstatohet meqenëse nuk ka matjeadekuate, të mjaftueshme dhe gjithëpërfshirëse tëkualitetit dhe të regjimit të ujërave të zeza, mirëpoedhe në bazë të këtij numri të pakët të të dhënavemund të konkludohet se gjendja ekzistuese esistemeve të kanalizimit e rrezikon mjedisin jetësorë.Meqë në recipientë lëshohen ujërat e zeza pa kurrfarpastrimi paraprak, ajo paraqet rrezik potencial përekosistemin e Moravës Jugore dhe njëkohësisht errezikon furnizimin me uj të pijshëm të vendbanimevepërgjatë rrjedhës së këtij lumi. Përndryshe në bazë tëDekretit mbi rrjetin ekologjik, lumi Morava jugoreështë pjesë e Koridorit Ekologjik me rëndësindërkombëtare në Republikën e Serbisë.

Nepostojanje kanalizacione mreže u selimaOpštine Bujanovac i lokalni način uklanjanja otpadnihvoda dovodi do zagađenja zemljišta, dubokihvodonosnih slojeva, a time ugrožava i snabdevanjevodom za piće ovih naselja.

Mungesa e rrjetit të kanalizimit në fshatrat eKomunës së Bujanocit dhe mënyra lokale emënjanimit të ujërave të zeza shkakton ndotjen etokës, shtresave të thella ujëmbajtëse dhe me këtërrezikohet edhe furnizimi me ujë të pijshëm të këtyrevendbanimeve.

Nerešeno pitanje prečišćavanja otpadnih vodakontinuirano ugrožava životnu sredinu, a naročitorecipijent kao mesto njihovog ispuštanja. Detaljnaprocena ovih uticaja nije trenutno moguća zbognepostojanja programa sistematskog ispitivanjanjihovog kvaliteta i sledstvenog preduzimanja merasanacije. Štetni efekti se najčešće ispoljavaju prekočestog pomora riba u recipijentu kao i nestanka ilismanjenja brojnosti rakova, školjki, pijavica i drugihbioindikatora čiste vode.

Çështja e pazgjidhur e pastrimit të ujërave tëzeza në mënyrë të vazhdueshme e rrezikon mjedisinjetësor, veçmas recipientët si vendi i hudhjes së tyre.Vlerësimi i hollësishëm i këtij ndikimi momentalishtnuk është i mundur për shkak të mungesës sëprogramit të hulumtimit sistematik të kualitetit të tyredhe të masave për sanimin e tyre. Efektet e dëmshmemë së shpeshti manifestohen përmes vdekjes sëpeshqëve në recipient si dhe me zhdukjen ose tëzvogëlimit të numrit të gaforreve, kërmijëve,ushujzave dhe të bioindikatorëve të tjerë të ujit tëpastër.

Do osetnog poboljšanja vode vodoprijemnikai smanjenog negativnog uticaja otpadnih voda naživotnu sredinu, zdravlje i standard života, može doćitek nakon izgradnje kanalizacionih sistema sasistemima za prečišćavanje otpadnih voda naseljenihmesta uz dostizanje zahtevanog kvaliteta napostrojnjima za tretman otpadnih voda u objektimaindustrijske zone u Bujanovcu.

Deri te një përmirësim i ndjeshëm i ujit nëpranuesit e ujërave dhe të zvogëlimit të ndikimitnegativ të ujërave të zeza në mjedisin jetësor,shëndetin dhe standardin e jetës, mund të vie vetëmpas ndërtimit të sistemeve të kanalizimit me sistempër pastrim të ujërave të zeza në vendbanime krahasarritjes së kualitetit të kërkuar në stabilimentet përtrajtimin e ujërave të zeza në objektet e zonësindustriale të Bujanocit.

3.1.4 Zaključna razmatranja u oblastiotpadnih voda

3.1.4 Shqyrtimet përfundimtare nëfushën e ujërave të zeza


Na osnovu iznetog može se zaključiti da uproteklom periodu u opštini Bujanovac nije datadekvatan i potreban značaj problematici uklanjanjaotpadnih voda. U narednom periodu potrebno jesistematski prići problemima proizvodnje,prečišćavanja i uklanjanja otpadnih voda, uz izgradnjusistema za njihovo prečišćavanje. To pre svega odnosina organizovano angažovanje nadležnih organadržavne uprave u principijelnom sprovođenju merenjakvaliteta i kvantiteta otpadnih voda u skladu sazakonom. Ovim merenjima moraju biti obuhvaćenisvi evidentirani zagađivači na teritoriji opštine.

Në bazë të asaj që u tha mund të konkludohetse në periudhën e kaluar në Komunën e Bujanocit nuki është dhënë një rëndësi adekuate çështjes sëmënjanimit të ujërave të zeza. Në periudhën eardhshme duhet bërë një qasje sistematike problemittë prodhimit, pastrimit dhe të mënjanimit të ujërave tëzeza, krahas ndërtimit të sistemit për pastrimin e tyre.Kjo para së gjithash përkon me angazhimin eorganizuar të organeve kompetente të administratësshtetërore në zbatimin parimor të matjes së kualitetitdhe të kuantitetit të ujërave të zeza në pajtim meligjin. Me këto matje duhet të përfshihen të gjithëndotësit e evidentuar në territorin e Komunës sëBujanocit.

Paralelno sa ovim programom je potrebnouraditi detaljnu studiju stanja otpadnih voda u opštinisa predlogom mera za sanaciju postojećeg stanja ipredlogom stalnog monitoringa otpadnih voda naodređenim lokacijama. Izradom namenskedokumentacije treba preispitati, potvrditi ilimodifikovati postojeće koncepte i pravila izgradnjegradske kanalizacije i kanalizacione mreže po selimaopštine Bujanovac.

Paralelishtë me këtë program nevoitet të bëhetedhe studimi i hollësishëm i gjendjes së ujërave tëzeza në komunën tonë me pasqyrimin e masave përsanimin e gjendjes ekzistuese dhe propozimin emonitorimit të përhershëm të ujërave të zeza nëlokacione të caktuara. Hartimi i dokumentacionitpërkatës duhet rishqyrtuar, konstatuar ose modifikuarkonceptet dhe rregullat ekzistuese të ndërtimit tëkanalizimit dhe rrjetit të kanalizimit nëpër fshatra tëKomunës së Bujanocit.

Neophodno je pristupiti radovima na izgradnjisekundarne kanalizacione mreže, kako bi onaobavezno pratila vodovodnu mrežu, posebno uselima, radovima na inspekciji i sanaciji postojećihkolektora, kao i radovima na iznalaženju adekvatnogtehničkog rešenja. Zajedno sa ovim potrebno je uraditikatastar zagađivača kod nadležnog organa lokalnesamouprave, analizirati stanje otpadnih voda (kvaliteti kvantitet) i propisati mere za sanacijukonstantovanog stanja u skladu sa pozitivnimzakonskim propisima i principom „zagađivač plaća“.

Është e domosdoshme të fillohet me punët nëndërtimin e rrjetit sekondar të kanalizimit, ashtu që tapërcjellë ritmin e shtrirjes së rrjetit të ujësjellësit,veçmas në fshatra, në punët e inspeksionit dhe tësanimit të kolektorëve ekzistues, si dhe në punët nëgjetjen e zgjidhjes teknike adekuate. Krahas kësajduhet hartuar edhe kadastrin e ndotësve te organikompetent i vetadministrimit lokal, të analizohetgjendja e ujërave të zeza (kualiteti dhe kuantiteti) dhetë parashihen masat dhe sanimi i gjendjes sëkonstatuar në pajtim me rregullat ligjore dhe parimin“ndotësi paguan”.

U skladu sa utvrđenim katastrom zagađivačatreba definisati adekvatne aktivnosti na obuhvatuotpadnih voda industrijskih komleksa u delurekonstrukcije i dogradnje kanalizacione mreže, kao irekonstrukciju i dogradnju postojećih uređaja zapretretman i zajednički tretman otpadnih voda.

Në pajtim me kadastrin e përcaktuar tëndotësve duhet definuar aktivitetet adekuate nëpërfshirësin e ujërave të zeza të komplekseveindustriale në pjesën e rekonstruimit dhe tëndërtimeve shtesë të rrjetit të kanalizimit, si dherekonstruimin dhe instalimet shtesë në pajimetekzistuese për paratrajtimin dhe trajtimin e përbashkëttë ujërave të zeza.

U svim seoskim naseljima, kao i na teritorijiBujanovca, neophodno je uraditi projektnudokumentaciju i pravce izgradnje kanalizacionogsistema prvenstveno na lokacijama gde postojeseptičke jame i nužnici, uz istovremeno hitnodefinisanje i uređivanje lokacija za pražnjenjepostojećih septičkih jama i njihovu organizovanukontrolu. Pražnjenje septičkih jama poveravati samoonim licima koja ispune neophodne prethodnopropisane uslove za bezbedno obavljanje ovedelatnosti.

Në të gjitha fshatrat, si dhe në territorin eBujanocit, duhet hartuar dokumentacioni projektuesdhe drejtimet e ndërtimit të sistemit të kanalizimitpara së gjithash në lokalitetet për zbrazjen e gropaveseptike ekzistuese dhe nevojtoreve, krahas definimitemergjent dhe të rregullimit të lokacioneve përzbrazjen e gropave septike dhe kontrollin e tyre tëorganizuar. Zbrazja e gropave septike duhet besuaratyre personave të cilët i plotësojnë kushtet edomosdoshme të parapara për ushtrim të sigurtë tëveprimtarisë.

Dugoročni plan za otpadne vode od 2015 do2025

Plani afatgjatë për ujërat e zeza për periudhën2015 - 2025

1. Proširenje fekalne i atmosferske kanilacionemreže na celoj teritoriji SO Bujanovac oko 10 km– cevi raznih profila.


1. Zgjerimi i rrjetit të kanalizimit të fekalieve dheujrave atmosferike në tërë territorin eKomunës së Bujanocit rreth 10 km – me gypaprofilesh të ndryshëm.2. Izrada novih kolektora kao i rekonstrukciju

postojećih (PPOV) - 5 postrojenja.2. Ngritja e kolektorëve të rinjë dhe rekonstruimi ikolektorëve ekzistues (PPOV) – në 5stabilimente të tilla.3. Zamenu postojećih uličnih instalacija (azbestnih)

sa poliviniskim (PVC) cevima i po potrebizamenu profila oko 3 km – razni profili.

3. Ndërrimi i instalimeve ekzistuese rrugore (prejazbesti) me gypa prej polivinili (PVC)dhe sipas nevojës ndërrimin e profilit të tyre për 3 kmgjatësi – profile të ndryshme.4. Nabavku novih savremenih alata i vozila za

održavanje kanalizacije, kako fekalne tako iatmosferske i to :

4. Blerja e veglave dhe automjeteve të reja modernepër mirëmbajtjen e kanalizimit, siatë të fekalieve po ashtu edhe atmosferik edhe atë:

a) Voma – Cisterna (kombinovana zaodgušivanje kanalizacione mreže)

a) Voma – Cisternë (e kombinuar për hapjen ekanalizimeve të ngulfatura)

b) Usisna (mašina za ususivanje otpadne vode)b) Aspirator (makinë për thithjen e ujërave të

zeza)

c) Mulnjih pumpic) Pompa lymi

d) Kanalizacione sajle – raznih profilad) Tel (sajle) kanalizimi –profilesh të ndryshme

5. Izgradnja objekta na fekalnoj stanici za boravakradnika.

5. Ndërtimi i objekteve në stacionin fekal përpunëtorët kujdestar.

3.2. Upravljanje otpadom3.2. Administrimi me mbeturinat

3.2.1 Prikaz stanja i procena uticaja naživotnu sredinu u oblasti upravljanja otpadom

3.2.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor në fushën eadministrimit me mbeturinat

„Razmišljajmo o otpadu da ne završimo nanjenu!“

Ekološka zapovest„Të mendojmë për mbeturinat e jo të

përfundojmë në mbeturina!“Këshillë ekologjike

Prema najnovijim analizama i podacimaprikazanim u Regionalnom planu upravljanjaotpadom u Pčinjskom okrugu 2013-2023, na teritorijiopštine Bujanovac generiše se dnevno oko 26 totpada. Sakupljanje i transport otpada povereni su JP„Komunalac“. Primarna selekcija otpada se ne vrši.

Sipas analizave më të reja dhe të dhënave tëpublikuara në Planin regjional për administrimin embeturinave në Qarkun e Pçinjës 2013-2023 nëterritorin e Komunës së Bujanocit çdo ditë gjenerohenmesatarishtë 26 ton mbeturina. Grumbullimi dhetransporti i mbeturinave i është besuar NP“Komunalia”. Nuk ka selektim primar të mbeturinave.

Otpad se odvozi na prostor u produžetkudoskorašnje gradske „deponije“ koja je delimičnosanirana i zatvorena. Sanacija deponije je delimičnourađena na površini od 2 ha. Postavljeni su betonskistubovi i površina deponije je izravnana i posutaslojem zemlje. Zemlja za prekrivanje površinskogsloja đubreta uzimana je sa lokacije u Turskom doluodakle je vožen materijal za izgradnju nove traseauto-puta E-75 na Koridoru X na deonici DeonjiNeradovac-Levosoje.

Mbeturinat depozitohen në hapësirën nëvazhdim të “deponisë” së deritanishme të qytetit e cilapjesërishtë është sanuar dhe mbyllur. Sanimi ideponisë pjesërisht është bërë në sipërfaqen prej 2hektarësh. Janë vendosur shtylla prej betoni dhe sesipërfaqja e deponisë është rrafshuar dhe ështështruar me shtresë dheu. Dheu për mbulimin eshtresës sipërfaqësore të mbeturinave është marrë ngalokacioni “Lugina Turke” prej nga është marrëmateriali për ndërtimin e trasesë së re të magjistralesE-75, në Koridorin X, në segmentin rrugor Neradovc /Levosojë.

Nakon početnih radova na zatvaranju Gradskedeponije ista je poširena u produžetku postojeće napovršini od oko 5 ha. Ovaj prostor nije ograđen apristupni put u dužini od 50 m je u lošem stanju.Povremeno se javljaju i požari, ali mnogo ređe nego uranijim godinama.

Pas punimeve fillestare në mbylljen edeponisë së qytetit e njëjta është zgjeruar nëvazhdimin e asaj ekzistueses në sipërfaqe prej 5hektarësh. Kjo hapësirë nuk është rrethuar ndërkaqrruga hyrëse në gjatësi prej 50 m është në gjendje tëkeqe. Herë pas here paraqiten zjarre, por shumë mërrallë se viteve të mëparshme.

U toku prošle godine i početkom ove naobodu deponije od mosta na Trnovačkoj reci premaušću u Južnu Moravi Trnovačka reka je zbog velikogvodostaja i neočišćenog korita obraslog šibljemodnela deo levog bedema u dužini od oko 500 metaratako da postoji opasnost od urušavanja leve obalenizvodno od mosta na Trnovačkoj reci prema ušću u


Južnu Moravu i dopiranja vode do tela gradskedeponije koja je u fazi sanacije i zatvaranja.

Gjatë vitit të kaluar dhe në fillim të këtij vitinë shpatijet e deponisë nga ura në lumin e Tërnocit nëdrejtim të ngushticës së Moravës jugore, lumi iTërnocit, në kohë shirash të bujshme, ka prishur njëpjesë të argjinaturës së majtë në gjatësi 500 m andajekëziston rreziku i shembjes së bregut të majtëtatëpjetë nga ura në Lumin e Tërnocit në drejtim tëngushticës së Moravës jugore dhe të futjes së ujit nëtrupin e deponisë së qytetit e cila është në fazën esanimit dhe të mbylljes.

U periodu od proteklih 10 godina mrežasakupljanja otpada je proširena na naseljeno mestoVeliki Trnovac odakle je počelo izvoženje smeća od2008. godine. Za ovo naselje nabavljene su kante od120 l za svako domaćinstvo. Osim kanti u OŠ„Muharem Kadriu“ postavljen je jedan velikikontejner zapremine 5 m³ a kod Dečjeg vrtića iAbulante postavljen je još jedan kontejner zapremine1,1 m³.

Në periudhën e decenies që lëmë pas rrjeti igrumbullimit të mbeturinave është zgjerurar nëTërnoc nga ku ka filluar bartja e organizuar embeturinave nga viti 2008. Këto vendbanime janëfurnizuar me enë prej 120 l për çdo familje. Veçkontejnerëve në SHF “Muharrem Kadriu” në Tërnocështë vendosur edhe një kontejner i madhë me vëllimprej 5 m³ ndërkaq te Çerdhja e fëmijëve dheAmbulanta është vendosur një kontejner me vëllim1.1 m³.

Morfološki sastav otpada nepromenjen uodnosu na prethodnih deset godina. Selekcija otpadase ne vrši.

Përbërja morfologjike e mbeturinave nukështë ndryshuar në raport me dhjetë vitet e kaluara.Nuk bëhet selektimi i mbeturinave.

Osim gradske deponije u blizini naseljenihmesta a i u samim naseljima registrovane su divljedeponije. Podaci iz Plana za integrisano upravljanjeotpadom u Opštini Bujanovac ažurirani su u martu2014. godine i u februaru 2015. godine tako da sudostavljeni Agenciji za zaštitu životne sredine. Prematim podacima na teritoriji opštine Bujanovac u 59naseljenih mesta ima 157 divljih smetlišta. Na ovimsmetlištima nalazi se otpad i đubre različitogmorfološkog sastava i to u količini od 21.692 tone.Takođe je procenjeno da površina zemljišta na kojojsu registrovane divlje deponije iznosi preko 30 ha.Neka od divljih smetlišta su delimično sanirana uperiodu implementacije Plana za integrisanoupravljanje otpadom u opštini Bujanovac 2010-2015.godine.

Përveç deponisë ekzistuese ka deponi të egranë afërsi dhe brenda vendbanimeve. Të dhënat ngaPlani për administrim të integruar të mbeturinave në

Komunën e Bujanocit janë azhornuar në marsin e2014 dhe në shkurt të 2015 ashtu që këto të dhëna ijanë dërguar Agjensionit për mbrojtjen e mjedisitjetësor. Sipas këtyre të dhënave në Komunën eBujanocit ka 157 deponi të egra, në të cilat ështëdepozituar bërllogu dhe mbeturinat me përbërje tëndryshme morfologjike edhe atë në sasi prej 21.692tonelata. Gjithashtu është vlerësuar se sipërfaqja etokave në të cilat janë regjistruar këto deponi shtrihetnë 30 hektarë. Disa nga këto deponi pjesërisht janësanuar në periudhën e implementimit të Planit përadministrimin e menaxhuar të mbeturinave nëKomunën e Bujanocit për periudhën 2010-2015.

Količine, vrste i sastav otpadaSasitë, lloji dhe përbërja e mbeturinave

Trenutna procena generisanja otpada zasnivase na raspoloživim podacima o demografskom,ekonomskom i društvenom razvoju. Stoga, svakaprocena koja se odnosi na proizvodnju otpada unarednim godinama treba da sadrži dozu opreznosti.Posebno se preporučuje da revizija procene za naredniperiod bude u skladu sa odgovarajućim raspoloživimpodacima, u redovnim intervalima. Generalno,količina otpada i njegov sastav zavise od nizarazličitih faktora, kao što su:

Vlerësimi aktual i gjenerimit të mbeturinavebazohet në të dhënat që kemi për zhvillimindemografik, ekonomik dhe shoqëror. Andaj, çdovlerësim e cila përkon me prodhimin e mbeturinavenë vitet në vijim duhet të përmbajë një dozërezervimi. Veçmas rekomandohet që revidimi ivlerësimit për periudhën e ardhshme të jetë në pajtimme të dhënat përkatëse në dispozicion, në intervale tërregullta. Përgjithësisht, sasia e mbeturinave dhepërbërja e tyre varen nga një varg faktorësh, siç janë:

- Broj stanovnika,- Numri i banorëve,- Kretanje industrijske proizvodnje,- Lëvizje e prodhimtarisë industriale,- Porast poljoprivredne proizvodnje,- Rritja e prodhimtarisë bujqësore,- Uvođenje odvojenog sakupljanja otpada i

reciklaže,- Futja e e grumbullimit ndarë të mbeturinave

dhe reciklimit,- Porast količina neopasnog industrijskog

otpada proporcionalno ekonomskom razvoju.- Rritja e sasirave të mbeturinave industriale në

përpjestim me zhvillimin ekonomik.

Količine generisanog otpada u jednoj opštinisu direktno proporcionalne broju stanovnika. Naosnovu podataka Zavoda za statistiku RepublikeSrbije, broj stanovnika se smanjuje tokom godina, kaošto je prikazano poređenjem broja stanovnika izPopisa 1991. i 2002. godine.


Sasitë e mbeturinave të gjeneruara në njëkomunë janë në përpjestim të drejtë me numrin epopullatës. Në bazë të të dhënave të Entit statistikor tëRepublikës së Serbisë, me kalimin e viteve numri ibanorëve është duke u zvogëluar, siç është treguar nëtabelën krahasuese të regjistrimeve 1991 dhe 2002.

Reciklaža i druge mogućnosti tretmanaotpada

Reciklimi dhe mundësitë e tjera të trajtimit tëmbeturinave

Na teritoriji opštine Bujanovac posluje 5operatera u okviru centara za otkup sekundarnihsirovina metalnog porekla: Tiki-Niti, EuroCommerce,Gagi, Metal-Trade i Mesing-Bize. Ovi centri godišnjesakupe oko 11.000 t metalnih delova samo od starihautomobila.

Në territorin e Komunës së Bujanocit afarojnë5 operator në kuadër të qendrës për grumbullimin elëndëve sekondare me origjinë metalike: Tiki-Niti,EuroCommerce, Gagi, Metal-Trade dhe Mesing-Bize.Këto qendra grumbullojnë 11.000 tonelata pjesëmetalike vetëm nga automobilat e vjetër.

Preduzeće za sakupljanje i otkup sekundarnihsirovina neopasnog karaktera „Ecocetas“ iz Trgovištaotkupljuje plastiku sa oznakama 1, 2 i 4 tj. PET,HDPE i LDPE, kao i stari otpadni papir i karton. Od2012. godine ovo preduzeće posluje i na teritorijiopštine Bujanovac i godišnje preuzme oko 15 t PETambalaže i 3 tone najlonske folije za dalju reciklažu.

Ndërmarrjet për grumbullimin dhe blerjen elëndëve sekondare me karakter të parrezikshëm“Ecocetas” nga Tërgovishta grumbullon plastikën meshenjat 1, 2 dhe 4 gjegtjësishtë PET, HDPE dheLDPE, sikur dhe mbeturinat nga letra e vjetër dhekartoni. Nga viti 2012 kjo ndërmarrje afaron edhe nëterritorin e Komunës së Bujanocit dhe për çdo vitgrumbullon rreth 14 tonelata ambalaz PET dhe 3tonelata foli najlloni për reciklim të mëtejmë.

U Vranju je otvoren i isturen objekat za otkupaluminijumskih limenki Fonda za reciklažu i povraćajlimenki „RECAN“ iz Beograda. Ovaj Fond prikupljaaluminijumske limenke od 2012. godine sa teritorijeopštine Bujanovac. Godišnje se ovom Fondu isporučioko 4 t aluminijumskih limenki.

Në Vranjë është hapur edhe një objekt i ndarëpër grumbullimin e kanaqeve Fondi për reciklim dhepër kthimin e kanaqeve “RECAN” nga Beogradi. KyFond grumbullon kanaqet prej alumini nga viti 2012nga territori i Komunës së Buajnocit. Për çdo vit këtijFondi i dorëzohen rreth 4 t kanaqesh nga alumini.

Srpska fabrika za reciklažu stakla iz Grejačakod Aleksinca po pozivu pravnih ili fizičkih lica kojisakupe najmanje 10 t ambalažnog stakla na jednommestu, dolazi svojim specijalnim vozilom da tu

količinu preuzme. Godišnje se iz Fabrike „Heba“ ipreko Ekološkog društva „Bujanovac“ ovoj Fabriciisporuči oko 60 t staklene ambalaže.

Fabrika serbe për reciklimin e qelqit ngaGrejaça te Aleksinci me ftesë të personave juridik dhefizikë të cilët grumbullojnë së paku 10 tonelataambalazh qelqi në një vend, vie me automjetin e tyrespecial që ta merr atë sasi. Çpër çdo vit nga “Heba”dhe përmes Shoqatës ekologjike “Bujanoci” kësajfabrike i dorëzohen rreth 60 t amabalazh qelqi.

Fabrika „Holcim“ za proizvodnju cementa izVelikog Popovca takođe organizuje prevoz zasakupljenih najmanje 10 t otpadnih guma. Godišnje seovom operateru iz Bujanovca isporuči oko 15 totpadnih guma. Saradnja sa ovim operaterom počelaje 2013. godine.

Fabrika e prodhimit të çimentos “Holcim”nga Popovci i Madhë gjithashtu organizon transportinnëse grumbullohen sasi prej së paku 10 t mbeturinëgomash. Për çdo vit këtij operateri nga Bujanoci idorëzohen rreth 15 t goma të vjetra. Bashkëpunimi mekëtë operatorë ka filluar në vitin 2013.

Firma „Jugo-Impex“ doo EEO Reciklaža izNiša od 2014. godine po pozivu fizičkih ili pravnihlica koja imaju najmanje 5 t sakupljenog električnog ielektronskog otpada dolazi da isti preuzme. U toku2014. godine organizovana je samo jedna akcijasakupljanja električnog i elektronskog otpada prekoEkološkog društva „Bujanovac“ kada je sakupljeno5.200 kg starih električnih i elektronskih uređaja.

Firma “Jugo-Impex” shpk EEO Reciklimi ngaNishi nga viti 2014 me ftesë të personave juridik osefizik vjenë për t’i marrë sasitë e grumbulluara tëmbeturinave elektrike dhe elektronike në masë prej 5t. Gjatë vitit 2014 është organizuar vetëm një aksion igrumbullimit të mbeturinave elektrike dhe elektronikepërmes Shoqatës ekologjike “Bujanoci” me ç’rastishin grumbulluar 5.2 t aparatura të vjetra elektrikedhe elektronike.

Firma „Romabaj“ koja je registrovana kaosocijalno preduzeće bavi se otkupom plastičneambalaže sa oznakama 1, 2 i 4 (PET, HDPE i LDPE).Posluje od 2013. godine i godišnje sakupi oko 15 tPET ambalaže, 5 t najlonske folije i 10 t tvrde plastike(HDPE).

Firma “Romabaj” e cila është regjistruar sindërmarrje sociale merret me grumbullimin eambalazhit prej plastike me shenjat 1, 2 dhe 4 (PET,HDPE dhe LDPE). Afaron nga viti 2013 dhe për çdovit grumbullon rreth 15 t ambalazh PET, 5t folinajloni dhe 10 t të plastikës së fortë (HDPE).

Druge opcije tretmanaOpsionet e tjera të trajtimit


Osim reciklaže koja je pomenuta, drugeopcije tretmana otpada kao što su kompostiranje,anaerobna digestija i insineracija, nisu zastupljene.Međutim, treba predvideti mogućnost kompostiranjau blizini restorana „Baze Jug“, pojedinih fabrika iustanova koje imaju restorane za kolektivnu ishranu,Specijalne bolnice za rehabilitaciju u BujanovačkojBanji i sl. kako bi se količina organskog tj.biorazgradivog otpada smanjila za deponovanje aiskoristila za proizvodnju humusa.

Përveç reciklimit, opsionet e tjera të trajtimittë mbeturinave siç është kompostimi, digjestimianaerob dhe insinerimi, nuk janë të përfaqësuara.Mirëpo, duhet paraparë mundësinë e kompostimit nëafërsi të restoranit “Baza jug”, të disa fabrikave dheenteve të cilat kanë restorane për ushqim kolektiv, siçështë edhe Spitali special për rehabilitim në Banjën eBujanocit e të ngjajshme, me qëllim që sasia embeturinave organike të zvogëlohet për deponimndërkaq do të ishte shfrytëzuar për prodhimin ehumusit.

Strateški okvir i potrebne promeneKorniza strategjike dhe ndryshimet e nevojshme

U periodu 2013-2014. godine Centar zarazvoj Pčinjskog i Jablaničkog okruga iz Leskovcauradio je Regionalni plan upravljanja otpadom zaPčinjski okrug 2012-2023. Opština Bujanovacučestvovala je u izradi predmetnog Plana.

Në periudhën 2013-2014 Qendra përzhvillimin e Qarkut të Pçinjës dhe Jabllanicës ngaLeskoci ka bërë Plani regjional për administrimin emebturinave për Qarkun e Pçinjës 2012-2023.Komuna e Bujanocit ka marrë pjesë në hartimin ePlanit në fjalë.

Regionalni koncept upravljanja otpadomdefinisan je nacionalnom Strategijom upravljanjaotpadom Republike Srbije 2010-2019. PotrebeRegiona za upravljanje otpadom koji čine Vranje,Vladičin Han, Surdulica, Bujanovac, Preševo,Trgovište i Bosilegrad su:

Koncepti regjional i administrimit membeturinat është definuar në Strategjinë nacionale përadministrimin e mbeturinave të Republikës së Serbisë2010-2019. Nevojat për administrimin e mbeturinavetë regjionit, të cilin e përbëjnë Vranja, Vlladiçin Hani,Surdulica, Bujanoci, Presheva, Tërgovishta dheBosilegradi, janë:

- Osiguranje institucionalnih dogovora ipotpisivanje međuopštinskog sporazuma kojisu preduslov za uspostavljanje regionalnogsistema upravljanja otpadom,

- Sigurimi i marrëveshjeve institucionale dhenënshkrimi i marrëveshjeve ndërkomunale tëcilat janë parakusht për vendosjen e sistemitregjional të administrimit të mbeturinave,

- Sanacija postojećih smetlišta i njihovopostupno zatvaranje,

- Sanimi i depozitimeve ekzistuese të bërllogutdhe mbyllja e tyre graduale,

- Obezbeđenje organizovanog sakupljanjaotpada na celom području regiona,

- Sigurimi i grumbullimit të organizuar tëmbeturinave në gjithë regjionin,

- Uspostavljanje regionalnog sistema zaupravljanje otpadom,

- Vendosja e sistemit regjional për administrimtë mbeturinave,

- Izgradnja svih elemenata Regionalnog centra,uključujući proširenje regionalne deponije„Meteris“, postrojenje za separaciju otpada,postrojenje za kompostiranje organskogotpada i dr,

- Ndërtimi i të gjithë elementeve të Qendrësregjionale, duke përfshi edhe zgjerimin edeponisë regjionale “Meteris”, stabilimentetpër separimin e mbeturinave, të kompostimittë mbeturinave organike e tj.,

- Razvijanje svesti građana – širenje kultureodgovornog postupanja sa otpadom,

- Ngritja e vetëdijes së qytetarëve – avokimipër kulturë të përgjegjësisë së veprimit membeturinat,

- Sistemsko obrazovanje javnosti o potrebiprimarne selekcije otpada i reciklaže.

- Arsimimi sistemor i opinjionit për nevojën eselektimit primar dhe reciklimit tëmbeturinave.

Potrebno je intenzivirati poslove nauspostavljanju Regionalnog centra za upravljanjeotpadom i što pre proširiti regionalnu deponiju irazviti sistem reciklaže i ponovnog iskorišćenjaotpada. Na taj način će se stvoriti osnovni predusloviza zaštitu životne sredine od zagađenja, ali i zaštituzdravlja stanovništva. Izdvajanje reciklabilnihmaterijala i separacija otpada će omogućiti smanjenjekoličine otpada za odlaganje i obezbediće reciklažusekundarnih sirovina. Pored toga, pokrivenostteritorije obuhvaćene sistemom sakupljanja otpada ćese značajno povećati čime će biti omogućenouklanjanje divljih deponija iz seoskih naselja.Podsticanje razvijanja sistema upravljanja posebnimtokovima otpada, takođe je veoma važno.

Duhet intensifikuar punët në vendosjen eQendrës regjionale për administrimin e mbeturinavedhe sa më parë të zgjerohet deponia regjionale dhe tëzhvillohet sistemi i reciklimit dhe të ripëdorimit tëmbeturinave. Në këtë mënyrë do të krijohenparakushtet themelore për mbrojtjen e mjedisit jetësornga ndotja por edhe mbrojtja e shëndetit të popullatës.Ndarja e materialeve të reciklueshme dhe separimi imbeturinave do të mundësoj zvogëlimin e sasive tëmbeturinave për depozitim dhe do të sigurojereciklimin e lëndëve sekondare. Krahas kësaj,


mbulueshmëria e territorit të përfshirë në sistemin egrumbullimit të mbeturinave dukshëm do të rritet meçka do të mundësohet mënjanimi i deponive të egranga vendbanimet rurale. Gjithashtu rëndësi të veçantëka nxitja e zhvillimit të sistemit të administrimit merrjedhat e veçanta të mbeturinave.

U okviru Regionalnog plana upravljanjaotpadom za Pčinjski okrug 2013-2023 identifikovanisu sledeći problemi:

Në kuadër të Planit regjional të administrimitme mbeturinat për Qarkun e Pçinjës 2013-2023 janëidentifikuar këto probleme:

Nepostojanje institucionalnog okvira zaupravljanje otpadom na regionalnom nivou i slabiinstitucionalni i organizacioni kapaciteti zaupravljanje otpadom na lokalnom nivou:

Mosekzistimi i kornizës institucionale përadministrimin e mbeturinave në nivel regjional dhekapaciteti i dobët institucional dhe organizativ përadministrimin e mbeturinave në nivel lokal:

0) Nerazvijen institucionalni okvir naregionalnom nivou;

0) Kornizë e pangritur institucionale në nivelregjional;1) Nedovoljni institucionalni i organizacioni

kapaciteti opština i JKP za sprovođenjeposlova upravljanja otpadom;

1) Kapacitetet e pamjaftueshme institucionaledhe organizative të komunave dhe

NPK për zbatimin e punëve nëadmiministrimin e mbeturinave;2) Neadekvatan sistem naplate;2) Sistemi jo i përshtatshëm i inkasimit;

Nedovoljni kapaciteti JKP-a za proširenje obuhvatauslugom sakupljanja otpada:Kapacitetet e pamjaftueshme të NPK për zgjerimin epërfshirjes me shërbimin e grumbullimit tëmbeturinave:

3) Nedovoljna pokrivenost uslugama sakupljanjaotpada;

3) Mbulueshmëria e pamjaftueshme meshërbime të grumbullimit të mbeturinave;4) Nedovoljna tehnička opremljenost JKP za

sakupljanje otpada;4) Paisshmëria e pamjaftueshme e NPK përgrumbullimin e mbeturinave;

Nedovoljno razvijen sistem odvojenogsakupljanja otpada i upravljanja posebnim tokovimaotpada:

Zhvillimi i pamjaftueshëm i sistemit tëgrumbullimit të selektuar të mbeturinave dhe iadministrimit me rrjedhat e veçanta të mbeturinave:

5) Odvojeno sakupljanje otpada nije upotpunosti razvijeno;

5) Grumbullimi i selektuar i mbeturinave nukështë zhvilluar në tërësi;6) Upravljanje posebnim tokovima otpada još

uvek nije razvijeno;6) Administrimi me rrjedhat e veçanta tëmbeturinave ende nuk është zhvilluar;

Nedovoljni kapaciteti postojeće sanitarnedeponije i veliki broj divljih deponija i smetlišta:

Kapacitetet e pamjaftueshme të deponisësanitare ekzistuese dhe numri i madhë i deponive tëegra dhe depozitime të mbeturinave:

7) Nedovoljni kapaciteti postojeće sanitarnedeponije;

7) Kapacitetet e pamjaftueshme të deponisësanitare ekzistuese;8) Veliki broj divljih deponija i smetlišta;8) Numri i madhë i deponive të egra dhedepozitime të mbeturinave;9) Nesanitarne deponije nisu zatvorene ili nisu

sanirane;9) Deponitë josanitare nuk janë mbyllur ose nukjanë sanuar;

Nedovoljna edukovanost, informisanost iuključenost građana i civilnog društva u oblastupravljanja otpadom

Edukimi, informimi dhe inkuadrimi ipamjaftueshëm i qytetarëve dhe i shoqërisë civile nëfushën e administrimit të mbeturinave:

10) Nedovoljna svest stanovništva o adekvatnompostupanju sa otpadom;

10) Vetëdija e pamjaftueshme e popullatës përveprimin adekuat me mbeturinat;11) Građani nisu dovoljno uključeni u proces

donošenja odluka u oblasti upravljanjaotpadom;

11) Qytetarët nuk janë të inkuadruar në masë tëduhur në procesin e marrjes së

vendimeve nga fusha e administrimit tëmbeturinave;12) Mediji i civilni sektor nisu dovoljno

uključeni u postojeći sistem upravljanjaotpadom.

12) Mediat dhe sektori civil nuk janë të kyçur nëmasë të mjaftueshme në sistemin

ekzistues të administrimit të mbeturinave.

Ciljevi Regionalnog plana upravljanja otpadomQëllimet e Planit regjional të administrimit membeturinat

I Uspostavljeni regionalni institucionalniokviri kao i unapređeni institucionalni i organizacioni


kapaciteti lokalnih samouprava u oblasti upravljanjaotpadom do kraja 2023. Godine

I Korniza e vendosur institucionale në nivelregjional si dhe kapacitetet e avansuara organizativeinstitucionale të vetadministratave lokale në fushën eadministrimit të mbeturinave deri në fund të vitit 2023

1) Izrada i sprovođenje plana komunikacije ikoordinacije između relevantnih institucija iopština u Regionu za upravljanje otpadom isaradnja sa republičkim institucijama,

1) Hartimi dhe zbatimi i planit të komunikimit dhe tëbashkërendimit në mes të

institucioneve relevante dhe komunave në Regjionpër administrimin me mbeturinat

dhe bashkëpunimi me institucionet republikane ,

2) Potpisivanje međuopštinskog sporazuma,2) Nënshkrimi i marrëveshjes ndërkomunale,

3) Određivanje preduzeća koje će upravljatiRegionalnim centrom za upravljanje otpadom,

3) Caktimi i ndërmarrjes e cila do të merret memenaxhimin e Qendrës regjionale për

administrimin me mbeturinat,

4) Unapređenje kapaciteta opština za bavljenjeupravljanjem otpadom osnivanjem novih službi iunapređenjem postojećih,

4) Avansimi i kapaciteteve të komunave për t’umarrë me administrimin e mbeturinave

duke themeluar shërbime të reja dhe avansimin eshërbimeve ekzistuese,

5) Organizacija obuka, predavanja, stručnihkonsultacija i razmena iskustava zaposlenih uopštinama za oblast upravljanja otpadom(inspekcija, urbanizam...),

5) Organizimi i trajnimeve, ligjëratave, konsultimeveprofesionale dhe këmbimi i

përvojave mes të punësuarëve në komuna përfushën e administrimit me mbeturinat

(inspeksioni, urbanizmi... e tj.),

6) Uspostavljanje zajedničke politike svih opština uformiranju cena usluga,

6) Vendosja e politikës së përbashkët i të gjithëkomunave në formimin e çmimeve,

7) Unapređenje mehanizma naplate u svim opštinamakroz uvođenje objedinjenog sistema naplate,

7) Avansimi i mekanizmit të arkëtimit në të gjithakomunat përmes futjes së sistemit

unik të arkëtimit,

8) Početak uvođenja pune nadoknade troškova zasakupljanje i odlaganje otpada i povećanjestepena naplate potraživanja od korisnika usluga,

8) Fillimi i aplikimit të kompensimit të plotë tëshpenzimeve për grumbullimin dhe

depozitimin e mbeturinave dhe i ngritjes së nivelittë arkëtimit të kërkesave nga

shfrytëzuesit e shërbimeve,

9) Uspostavljanje mehanizama za finansiranjeregionalnog sistema za upravljanje otpadom ipronalaženje sredstava za finansiranje zajedničkihinvesticija.

9) Vendosja e mekanizmit për financimin e sistemitregjional për administrim me

mbeturinat dhe gjetja e mjeteve për financimin einvestimeve të përbashkëta.

II Ojačani kapaciteti nadležnih javnihkomunalnih preduzeća i proširen obuhvat uslugomsakupljanja otpada do 75% stanovništva u okrugu do2017. godine

II Kapacitetet e përforcuara të ndërmarrjevekompetente komunale publike dhe zgjerimi ipërfshirjes me shërbimet e grumbullimit tëmbeturinave deri në 75% të popullatës në nivel Qarkuderi në vitin 2017.

10) Obuka zaposlenih u JKP za oblast upravljanjaotpadom,

10) Aftësimi/trajnimi i të punësuarëve në NPK përfushën e administrimit të mbeturinave,11) Izrade menadžment planova nadležnih

komunalnih preduzeća sa planovimateritorijalnog proširenja aktivnosti JKP-a,

11) Hartimi i planeve të menaxhimit nga ana endërmarrjeve kompetente komunale me

planet e zgjerimit territorial të aktivitetit të NPK,12) Nabavka vozila i posuda za sakupljanje otpada u

opštinama Regiona,12) Blerja e automjetve dhe paisjeve përgrumbullimin e mbeturinave në komunat e

regjionit,13) Prikupljanje preciznih podataka o količinama i

sastavu otpada koji nastaje u opštinama uregionu.

13) Grumbullimi i të dhënave të sakta mbi sasitë dhepërbërjen e mbeturinave i cili bëhet

në komunat e regjionit,

III Razvijen sistem odvojenog sakupljanjaotpada i upravljanja posebnim tokovima otpada

III Zhvillimi i sitemit të grumbullimit tëselektuar të mbeturinave dhe i administrimit tërrjedhave të veçanta të mbeturinave

14) Izgradnja reciklažnih dvorišta u opštinamaregiona

14) Ndërtimi i oborreve për reciklim në komunat eregjionit


IV Uspostavljanje sistema odvojenogsakupljanja u svakoj opštini – nabavka i postavljanjekontejnera za selektivno sakupljanje reciklabilnogotpada (zelenih ostrva)

IV Vendosja e sistemit të grumbullimit tëselektuar në çdo komunë – blerja dhe vendosja ekontejnerëve për grumbullim të selektimit tëmbeturinave të recikluara (ishujve të gjelbërt)

15) Uspostavljanje sistema odvojenog sakupljanjaopasnog otpada izdomaćinstava,

15) Vendosja e sistemit të grumbullimit të selektuartë mbeturinave të rrezikshme nga

amvisëritë,16) Izgradnja postrojenja za separaciju otpada u

okviru Regionalnog centra za upravljanjeotpadom u Vranju,

16) Ndërtimi i stabilimenteve për separimin embeturinave në kuadër të Qendrës

regjionale për administrim me mbeturinat nëVranjë ,

17) Izgradnja postrojenja za kompostiranje otpada uokviru Regionalnog centra,

17) Ndërtimin e stabilimenteve për kompostimin embeturinave në kuadër të Qendrës

regjionale,18) Obezbeđenje plasmana reciklabilnog otpada,18) Sigurimi i plasmanit të mbeturinave tëreciklueshme,19) Uspostavljanje sistema upravljanja posebnim

tokovima otpada kroz stvaranje uslova ipodsticajne mere i određivanje lokacije uopštinama Regiona.

19) Vendosja e sistemit për administrimin me rrjedhate veçanta të mbeturinave përmes

krijimit të kushteve dhe masat nxitëse dhecaktimi i lokacionit në komunat e

Regjionit,

V Razvijen regionalni centar za upravljanjeotpadom i sanirane postojeće deponije i smetlišta

V Një qendër e zhvilluar regjionale përadministrimin e mbeturinave dhe sanimi i deponisëekzistuese dhe i depozitimeve të bërllogut.

20) Proširenje regionalne deponije Meteris(nepropusna podloga, sistem za prečišćavanjeprocednih voda, sistem za evakuaciju gasa i dr.) istavljanje u funkciju - Regionalnog centra,

20) Zgjerimi i deponisë regjionale Meteris (bazamentujëmbajtës, sistem të pastrimit të

ujërave të kulluara, sistemin për evakuimin e gazittj.) dhe vënia në funksion të

Qendrës regjionale,21) Izgradnja transfer stanica u Trgovištu,

Bosilegradu, Preševu i Bujanovcu za pretovar

otpada radi transporta do postrojenja u Meterisu inabavka vozila za dugolinijski transport ikontejnera,

21) Ndërtimi i stacionit transferues në Tërgovisht,Bosilegrad, Preshevë dhe Bujanoc për

ngarkim shkarkimin e mbeturinave me qëllim tëtransportit të tyre deri te

stabilimentet e Meterisit dhe blerja e automjetevedhe i kontejnerëve për transport në

distanca të gjata,22) Sanacija i rekultivacija opštinskih smetlišta,22) Sanimi dhe rekultivimi i depozitimeve të bërllogutnë nivel komune,23) Iskorišćenje deponijskog gasa sa postojeće

deponije u Vranju radi dobijanja električneenergije.

23) Shfrytëzimi i gazit të deponisë nga deponiaekzistuese në Vranjë me qëllim të

prodhimit të energjisë elektrike.

VI Unapređen nivo javne svesti imeđusektorske saradnje u oblasti upravljanja otpadom

VI Një nivel i shtuar i vetëdijes dhe ibashkëpunimit ndërsektorial në fushën e administrimittë mbeturinave

24) Informisanje i edukacija korisnika usluga,24) Informimi dhe edukimi i shfrytëzuesve tëshërbimeve,

25) Sprovođenje kampanje za značaj reciklaže otpada,25) Zbatimi i fushatës për rëndësinë e reciklimit tëmbeturinave,26) Realizacija projekata edukacije i razvoja svesti o

potrebi pravilnog postupanja sa otpadom kod decei omladine,

26) Realizimi i projektit të edukimit dhe zhvillimit tëvetëdijes për nevojën e veprimit të

drejtë me mbeturinat te fëmijët dhe të rinjët,,27) Pravovremeno i stalno informisanje građana o

novim uslugama u oblasti upravljanja otpadom iunapređenje saradnje sa medijima,

27) Informimi i rregullt dhe me koh i qytetarëve përshërbimet e reja nga fusha e

administrimit me mbeturinat dhe përparimi ibashkëpunimit me mediat,28) Organizacija akcija sakupljanja otpada za

građane,28) Organizimi i aksioneve për grumbullimin

e mbeturinave për qytetarët,29) Uključivanje predstavnika građana u proces

donošenja odluka u oblast upravljanja otpadom usvim opštinama Regiona,

29) Inkuadrimi i përfaqësuesve të qytetarëve nëprocesin e marrjes së vendimeve në

fushën e administrimit me mbeturinat në të gjithakomunat e Regjionit,,30) Izrada i sprovođenje plana komunikacije sa

građanima i privredom u oblasti upravljanja


otpadom.30) Hartimi dhe zbatimi i planit të komunikimit meqytetarët dhe ekonominë/biznesin në

fushën e administrimit të mbeturinave,

U periodu od 2011-2012. godine Ekološkodruštvo „Bujanovac“ preko projekta „Otpad nijesmeće“ koji je finansiralo Koordinaciono telo VladeRepublike Srbije za opštine Preševo, Bujanovac iMedvedja kao i preko projekta „Malo opremanje –veliko spremanje“ koji je finansiralo Ministarstvoživotne sredine, rudarstva i prostornog planiranjanabavilo je 40 žičanih mrežastih kontejnera za PETambalažu zapremine 1 m³, 5 metalnih kontejnera zapapir i karton zapremine 3 m³ i 5 plastičnih kontejneraza ambalažno staklo zapremine 1,1 m³. Kontejneri surasporedjeni u Bujanovcu, Bujanovačkoj Banji iokolnim naseljima.

Në periudhën nga 2010-2012 Shoqataekologjike “Bujanoci” përmes projektit “Mbeturinatnuk janë plehëra” të cilin e kishte financuar Trupikoordinues i Republikës së Serbisë për komunatPreshevë, Bujanoc dhe Medvegjë si dhe përmesprojektit “Paisje e pakët - gatishmëri e lartë” të cilin eka financuar Ministria e mjedisit jetësor, xehetarisëdhe planifikimit hapsinor ka furnizuar 40 kontejner tërrjetëzuar me tel me vëllim 3 m³ për grumbullimin eambalazhit PET, 5 kontejner prej metali përgrumbullimin e letrës dhe kartonit me vëllim prej 3 m³dhe 5 kontejner prej plasmase për grumbullimin eambalazhit prej qelqi me vëllim 1.1 m³. Kontejnerëtjanë shpërndarë në Bujanoc, Banjë të Bujanocit dhenë vendbanimet e afërta.

3.2.2 Zaključna razmatranja u oblasti upravljanjaotpadom3.2.2 Shqyrtimet përmbyllëse në fushën eadministrimit të mbeturinave

U cilju pravilnog upravljanja otpadompotrebno je realizovati sledeće aktivnosti:

Me qëllim të administrimit të duhur ligjor membeturinat nevoitet të realizohen këto aktivitete:

1. Proširiti mrežu sakupljanja otpada u Žuželjici,Božinjevcu, Levosoju i drugim naseljima

1. Zgjerimi i rrjetit të grumbullimit të mbeturinave nëZhuzhelicë, Bozhinjevc, Levosojëdhe në vendbanimet e tjera,2. Nabaviti novu cisternu za vodu od 8 m³,2. Furnizimi me cisterna të reja për ujë me vëllim 8m³,3. Nabaviti nove autosmećare 3 m³i 6 m³3. Furnizimi me auto për bartjen e mbeturinave 3m³dhe 6m³,4. Nabaviti nove kontejnere zapremine 1,1 m³, 270

komada4. Furnizimi me kontejnerë të ri me vëllim 1.1 m³,270 copë,

5. Nabaviti nove kontejnere zapremine 5 m³, 20komada

5. Furnizimi me kontejnerë të ri me vëllim 5 m³, 20copë6. Nabaviti kante 120 l, 8000 komada6. Furnizimi me enë 120 l, 8000 copë,7. Nabaviti novi kamion 10 t7. Blerja e kamionit të ri 10 t,8. Nabaviti novi kamion 5 t8. Blerja e kamionit të ri 5 t,9. Nabaviti kompletnu zaštitnu opremu za 33

radnika na otpadu9. Furnizimi i kompletit të paisjeve mbrojtëse për 33punëtorët e sektorin e mbeturinave,10. Nabaviti kompletnu zaštitnu opremu za vodovod i

kanalizaciju (30 odela)10. Furnizimi i kompletit të paisjeve mbrojtëse përujësjellësin dhe kanalizimin (30 komplete),11. Nabaviti protivpožarnu zaštitu - 10 aparata u

zgradi i na kućici na deponiji11. Furnizimi me mbrojtje kundërzjarrit – 10aparatura në ndërtesë dhe në shtëpizën në deponi,12. Nabaviti hladnjaču zapremine 10 t za leševe

životinja na Stočnoj pijaci12. Furnizimi me frigorifer me vëllim 10 t përkufomat e kafshëve në tregun e kafshëve,13. Nabaviti specijalno vozilo za potrebe

Zoohigijenske službe13. Furnizimi me automjet special për nevojat eshërbimit të zoohigjienës.

3.3 Klimatske promene3.3 Ndryshimet klimatike

3.3.1 Prikaz stanja i procena uticaja naživotnu sredinu

3.3.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor

„Brini o vazduhu pre nego što ga ugledaš!“Ekološka zapovest

„Kujdesu për ajrin para se ta pasqyrosh!“Urti ekologjike

Krovni dokument iz ove oblasti je Okvirnakonvencija Ujedinjenih nacija o klimatskimpromenama. Konvencija je usvojena na konferencijiUN posvećenoj zaštiti životne sredine koja je održana9. juna 1992. godine u Rio de Žaneiru u Brazilu, astupila je na snagu 21. marta 1994. godine. Glavni ciljKonvencije je međunarodna saradnja i realizacijaaktivnosti radi postizanja stabilizacije koncentracijagasova staklene bašte u atmosferi na nivou koji biomogućio da se spreči pojava takvih klimatskihpromena koje mogu ometati održivi ekonomski razvojili ugroziti proizvodnju hrane. Ovaj nivo treba da sepostigne u periodu koji bi omogućio prirodnimekosistemima da se prilagode promenama klime kojesu u toku. Konvencija je usvojena pošto je uočeno da


ljudske aktivnosti na globalnom nivou dovode doznačajnog povećanja koncentracije gasova staklenebašte (GHG – Green-Hause-Gases) što doprinosizagrevanju Zemljine atmosfere koje može nepovoljnouticati na prirodne ekosisteme i čovečanstvo. Osnovniprincip u postizanju ciljeva konvencije je da se zaštitaklimatskog sistema preduzima za dobrobit sadašnjih ibudućih generacija.

Dokumenti kryesor nga kjo fushë ështëKonventa kornizë e Kombeve të Bashkuara mbindryshimet klimatike. Konventa është miratuar nëKonferencën e KB kushtuar mbrojtjes së mjedisitjetësor e cila është mbajtur më 9 qershor 1992 në Riode Zhaneiro të Brazilit, ndërkaq ka hyrë në fuqi 21.Mars 1994. Qëllimi kryesor i Konventës ështëbashkëpunimi ndërkombëtar dhe realizimi iaktiviteteve për arritjen e stabilizimit të përqëndrimittë gazrave të serës së qelqit në atmosferë në nivelin qëmundëson parandalimin e paraqitjes së ndryshimevetë tilla klimatike të cilat mund ta pengojnë zhvillimine qëndrueshëm ekonomik ose të rrezikojnë prodhimine ushqimit. Ky nivel duhet të arrihet në periudhën qëdo t’i mundësonte ekosistemeve natyrore që t’ipërshtaten ndryshimeve vijuese të klimës. Konventaështë miratuar pasi që është vërejtur se aktivitetet enjeriut në nivel global kanë sjellur deri te përqëndriminë rritje i gazrave të serës së qelqit (GHG – Green-Hause-Gases) që kontribuon ngrohjen e atmosferës sëTokës e cila mund të ndikoj keq në ekosistemetnatyrore dhe njerëzimin. Parimi themelor nërealizimin e qëllimeve të Konventës është se mbrojtjae sistemit klimatik ndërmerret për të mirën egjeneratave të tanishme dhe të ardhshme.

Prema ovoj Konvenciji „klimatske promene“definisane su kao „promena klime koja je direktno iliindirektno uslovljena ljudskim aktivnostima kojeizazivaju promene u sastavu globalne atmosfere i kojaje superponirana na prirodna kolebanja klime,osmotrena tokom uporedivih vremenskih perioda.“

Sipas kësaj Konvente ndryshimet klimatikejanë definuar si “ndryshime të klimës e ciladrejtëpërdrejtë apo tërthorazi janë kushtëzuar meaktivitetet njerëzore të cilat shkaktojnë ndryshime nëpërbërjen e atmosferës në nivel global dhe qëimponojnë në luhatjet natyrore të klimës, të vëzhguargjatë periudhave kohore të krahasuara”.

Prema definiciji iz Okvirne konvencije UN oklimatskim promenama gasovi staklene bašte su onigasni sastojci atmosfere, kako prirodni, tako iantropogeni, koji apsorbuju i ponovo emitujuinfracrveno zračenje.

Sipas definicionit nga Konventa kornizë e KBmbi ndryshikmet klimatike gazrat e serrës së qelqitjanë ato përmbajtje gazrash, si ato natyrore po ashtuedhe ato antropogjene, të cilat apsorbojnë dheriemetojnë rrezatim ultravjollcë.

Kjoto protokol usvojen je na trećojKonferenciji Konvencije UN o klimatskimpromenama koja je održana u japanskom gradu Kjotu11. decembra 1997. godine i isti predstavlja pratećidokument ove Konvencije. Njime su određenekonkretne obaveze država članica u pogleduograničavanja emisija tzv. gasova staklene bašte(ugljen-dioksid (CO2), metan (CH4), azot-suboksid(NO2), vodonik (H), fluorougljovodonici (HFC),perfluorougljovodonici (PFC) i heksafluorid (SF6).Ovi gasovi smatraju se direktnim gasovima saefektom staklene bašte. Osim njih definisani su iindirektni gasovi sa efektom staklene bašte koji suprekursori ozona, sulfata ili aerosola koji svojimdelovanjem u atmosferi imaju pozitivne i negativneuticaje na ublažavanje klimatskih promena. To suazotni oksidi (NOx), sumpor-dioksid (SO2), ugljen-monoksid (CO) i nemetanska lako isparljiva organskajedinjenja (NMVOC).

Republika Srbija je potpisnica ovogProtokola.

Protokoli i Kjotos është miratuar nëKonferencën e tretë të Konventës së KB përndryshimet klimatike e cila është mbajtur në qytetinjaponez Kjoto më 11 dhjetor 1997 dhe paraqetdokument përcjellës të kësaj Konvente. Me të janëcaktuar obligimet konkrete të shteteve anëtare sa ipërket kufizimeve të ememtimit të të ashtuquajturavegazra të serrës së qelqit, gjegjësishtë të dioksidit tëkarbonit (CO2), metanit (CH4), dioksidit të azotit(NO2), hidrogjenit (H), heksafluoridit (SF6),hidrofluorit të karbonit (HFC) dhe PFC. Këto gazrakonsiderohen shkaktar të serës së qelqit. Përveç tyrejanë definuar edhe gazrat indirekt me efekte të serëssë qelqit të cilët janë prekursorë të ozonit, sulfatevedhe aerosolit të cilët me ndikimin e tyre në atmosferëkanë ndikime pozitive dhe negative në zbutjen endryshimeve klimatike. Këto janë oksidi i azotit(NOx), dioksidi i sulfurik (SO2), monoksidi i karbonit(CO) dhe komponimet organike jometanike që lehtëavullohen (NMVOC).

Republika e Serbisë është nënshkruese e këtijProtokoli.

3.3.1 Zaključna razmatranja3.3.2. Shqyrtime përmbyllëse

U okviru mera na nacionalnom nivouRepublika Srbija ima obavezu da smanji emisijegasova koji pojačavaju efekat staklene bašte.

Në kuadër të masave në nivel nacionalRepublika e Serbisë e ka për obligim që të zvogëlojemetimin e gazrave të cilat e rrisin efektin e serrës sëqelqit.

Na lokalnom nivou opština Bujanovac planirarealizaciju sledećih aktivnosti za smanjenje emisijagasova staklene bašte:


Në nivel lokal Komuna e Bujanocit planifikonrealizimin e këtyre aktiviteteve për zvogëlimin eemetimit të gazrave të cilat e rrisin efektin e serrës sëqelqit:

- Izgraditi pešačke i biciklističke staze uBujanovcu i oko njega gde je to urbanističkimoguće,

- Ndërtimin e shtigjeve për këmbësorë dhebiçkleta në Bujanoc dhe rreth tij gjithkun kukjo është e mundur,

- Doneti Odluku o zaštiti vazduha odzagađivanja i propisati stroge opštinske kazneza bilo kakvo spaljivanje komunalnog,opasnog ili organskog otpada na otvorenimpovršinama kao i namerno izazivanje požara,

- Të nxjerret vendimi mbi mbrojtjen e ajrit ngandotja dhe të parashihen ndëshkime të rreptakomunale për çfardo djegie të mbeturinavekomunale, të rrezikshme ose organike nësipërfaqet e hapura si shkaktimi i qëllimshëmi zjarreve,

- Sprovoditi kampanju o štetnim efektimaupotrebe fosilnih goriva u svakodnevnomživotu: procesu proizvodnje, grejanjuindividualnih domaćinstava i objekatakolektivnog stanovanja, saobraćaju isl.

- Të zbatohet fushata për efektet e dëmshme tëpërdorimit të derivateve fosile në jetën epërditshme: në procesin e prodhimit, ngrohjene amësërive individuale dhe i objekteve tëbanimit kolektiv, në komunikacion e tj.,

- Razvijati javnu svest o korišćenju obnovljivihizvora energije (energija sunca – solarnipaneli, energija vetra – vetrogeneratori,geotermalna energija, energija biomase),

- Ngritja e vetëdsijes publike për shfrytëzimin eburimeve të përtëritshme të energjisë(energjia e diellit – panelet diellore, energjia eerës – gjeneratorët me ajër, energjiagjeotermale, energjia e biomasës),

- Razvijati javnu svest o racionalnoj upotrebienergije u domaćinstvima,

- Ngritja e vetëdijes publike për përdiriminracional të energjisë në amëvisëri,

- Razvijati javnu svest o racionalnoj upotrebienergije u poljoprivrednoj proizvodnji,

- Ngritja e vetëdijes publike për shfrytëziminracional të energjisë në prodhimtarinëbujqësore,

- Razvijati javnu svest o racionalnoj upotrebienergije u privredi, javnim ustanovama i svimdrugim segmentima zajednice,

- Ngritja e vetëdijes publike për shfrytëziminracional të energjisë në ekonomi, entetpublike dhe në të gjitha segmentet e tjerë tëshoqërisë,

- Sprovoditi vanredne inspekcijske kontrolezagadjivača i nakon radnog vremena izagadjivača i inspektora,

- Të zbatohen kontrollime të jashtëzakonshmetë inspektimit të ndotësve edhe pas orarit tëpunës si të ndotësve po ashtu edhe tëinspektorëve,

- Uraditi eksterne planove za postupanje uslučajevima požara u saradnji sa Sektorom zavanredne situacije i tri puta godišnje izvoditivežbe za postupanje u slučajevima vazdušneopasnosti,

- Të hartohen planet eksterne për veprim nërastet e zjarrit në bashkëpunim me Sektorinpër situata të jashtëzakonshme dhe që tri herënë vit të bëhet ushtrimi për veprim në rastet errezikut ajror,

- Uspostaviti saradnju sa susednim opštinama upogledu komunikacije radi razmeneinformacija o klimatskim promenama,

- Të vendoset bashkëpunimi me komunat fqinjenë pikëpamje të ndryshimeve në ekosistemevarësishtë nga pasojat e shkaktuara ngandryshimet klimatike,

- Uspostaviti monitoring biodiverziteta usmislu praćenja promena u ekosistemima uzavisnosti od posledica izazavanih klimatskimpromenama (gljive, biljke, beskičmenjaci,kičmenjaci),

- Të vendoset monitorimi i biodiversitetit dukepërcjellur ndryshimet në ekosistemevarësishtë nga pasojat e shkaktuara ngandryshimet klimatike (këpurdhat, bimët,pakurrizorët dhe kurrizorët),

- Sprovoditi smernice iz Strategije uvođenjačistije proizvodnje u Srbiji u pogledusmanjenja koncentracija GHG iz postojećihindustrijskih objekata.

- Të zbatohen kahet e Strategjisë për aplikimine prodhimtarisë më të pastër në Serbi nëpikëpamje të zvogëlimit të përqëndrimit tëGHG nga objektet industriale ekzistuese.

3.4 Vanredne situacije3.4 Situatat e jashtëzakonshme


3.4.1 Pasqyrimi i gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor

PoplaveVërshimet

Područje opštine Bujanovac je jedno odnajugroženijih u regionu u pogledu erozivnih ibujičnih procesa (posebno u brdsko – planinskim


delovima opštine gde je zastupljena ekscesivna i jakaerozija, najnepovoljnije stanje je u slivu reke Pčinje).

Treva e Komunës së Bujanocit është njëranga më të rrezikuarat në regjion sa i përket proceseveerozive dhe vërshimeve (veçmas në pjesët kodrinore-malore të komunës ku kemi një përfaqësim tëerozionit ekscesiv dhe të fuqishëm, ndërkaq gjendjamë e pavolitshme është në rrjedhën e Pçinjës).

Zbog konfiguracije terena na teritoriji opštineBujanovac, postojanje više bujičnih potoka iobraslosti brdskog terena javljaju se erozije zemljišta.Opšta karakteristika bujičnih potoka je da su kratkogtoka i usled većih kiša popune svoje korito i izlivajuse u okolno zemljište, stambene objekte, pomoćneobjekte i tom prilikom ispiraju površinski slojzemljišta i nanose ga u ravničarske delove gde zastajuu koritu i prouzrokuju izlivanje vode.

Për shkak të konfiguracionit të terenti tëKomunës së Bujanocit, të ekzistimit të më shumërrjedhave ujore vërshuese dhe të terenit kodrinor naparaqiten toka erozive. Karakteristikë e përgjithshmee rrjedhave vërshuese është se janë me rrejdhë tëshkurtëra dhe kur ka shira të rrëmbyeshëm i mbushinshtretërit e tyre dhe dalin nga shtrati duke u derdhurnë tokat përreth tyre, objekte të banimit, objektetndihmëse dhe me këtë rast e shpërlajnë shtresënsipërfaqësore të tokës në pjesët e rrafshëta.

Zaštita od voda sprovodiće se primenomkombinacije hirotehničkih i organizacionih mera, gdeje neophodna primena aktivnih mera zaštite od bujicai erozivnih procesa koje obuhvataju tehničke radove(pragovi i bujičarske pregrade), biotehničke radove(gradoni, pleteri, konturni rovovi, itd.) i biološkeradove (pošumljavanje, zatravljivanje, melioracijapašnjaka). Regulacija korita neophodna je na rečnimtokovima Južne Morave, Pčinje, Krševičke reke,potoka Kavkanica i Ješanski do (naselje Rakovac) ikanala na izlazu iz naselja Veliki Trnovac.

Mbrojtja nga ujrat do të zbatohet meaplikimin e kombinimit të masave hidroteknike dheorganizative, me ç’rast patjetër duhet aplikuar masataktive të mbrojtjes nga vërshimet dhe proceset erozivetë cilat përfshijnë punët teknike (pragjet dheargjinaturat mbrojtëse), punët bioteknike (branat,hendeqet ne formë të rrethit, etj.) dhe punët biologjike(pyllëzimi, mbjellja e barit, meliorimi i kullosave).Rregullimi i shtretërve është i domosdoshëm nërrjedhat ujore të Moravës jugore, Pçinjës, lumit tëKërshevicës, të përroit të Kavkanicës dhe Jeshanicësdhe të kanalit në dalje të Tërnocit.

Rečni tokovi Bujanovca su:Rrjedhat ujore të Bujanocit janë:

- Moravica (7,5 km) sa četiri betonska mosta ijednim železničkim mostom;

- Moravica (7,5 km) me katër ura prej betonidhe me një urë hekurudhe;

- Binačka Morava (12,5 km) sa pet betonskihmostova;

- Morava e Binçës (12,5 km) me pesë ura prejbetoni;

- Južna Morava (7,0km) sa jednim mostom;- Morava e Jugut (7,0km) me një urë;

- Pčinja (13,0 ) sa četiri betonska mosta;- Pçinja (13,0 ) me katër ura prej betoni;

- Trnovačka reka (5,7 km);- Lumi i Tërnocit (5,7 km);

- Zarbinska Muhovačka i Breznička reka (17,8km) sa dvanaest betonskih i devet drvenihmostova;

- Lumi i Zarbincës, Muhocit dhe Breznicës(17,8 km) me dymbëdhjetë ura prej betonidhe katër prej druri;

- Krševačka i Klinovska reka (10,0 km) saosam betonskih mostova;

- Lumi i Kërshevicës dhe i Klinocit (10,0 km)me tetë ura betoni;

- Žbevačka reka (3,25) km;- Lumi i Zhbevcit (3,25) km;

- Ljiljanska i Košaračka reka (6,25 km) sa trimosta;

- Lumi i Lilancës dhe Kosharaçkës (6,25 km)me tri ura;

- Bogdanovačka reka (7,0 km);- Lumi i Bogdanocës (7,0 km);

- Slatina (5,75 km) sa osamnaest malihmostova.

- Sllatina (5,75 km) me tetëmbëdhjetë ura tëvogla.

Izlivanjem Binačke Morave ugrožavaju senaseljena mesta: Končulj, Brisić, Lučane Gnjilanskiput i deo naseljenog mesta Bujanovac premaindustrijskoj zoni sa preko 50 stambenih zgrada ipomoćnih objekata i sa oko 200 stanovnika i 3 mosta.

Me daljen nga shtrati të lumit Morava eBinçës rrezikohen këto vendbanime: Konçuli, Bresiqi,Lluçani dhe Rruga e Gjilanit dhe një pjesë evendbanimit të Bujanocit në drejtim të zonësindustriale me 50 objekte të banimit dhe objektendihmëse dhe me 200 banorë dhe 3 ura.

Preševska Moravica ugrožava naseljaLevosoje i Božinjevac, Koridor 10, železničku prugu iindustrijsku zonu pored Levosoja, kao i lokalni put


Bujanovac-Preševo sa oko 70 stambenih zgrada ipomoćnih objekata i sa oko 120 stanovnika i 4 mosta.

Moravica e Preshevës e rrezikon Levosojën,Koridorin 10, hekurudhën dhe zonën industriale afërLevosojës dhe rrugën lokale Bujanoc-Preshevë merreth 70 objekte të banimit dhe objekte ndihmëse dheme rreth 120 banorë e 4 ura.

Trnovačka reka ugrožava nizvodno naseljenamesta: Zarbince, Ravno Bučje, Muhovac, Gornju iDonju Breznicu, Veliki Trnovac, Novo Naselje i deograda Bujanovca sa oko 197 stambenih objekata i saoko 500 stanovnika i 14 mostova.

Lumi i Tërnocit rrezikon rrjedhës së vet ujorekëto vendbanime: Zarbincën, Ramabuçën, Muhocin,Breznicën e poshtme dhe të epërme, Tërnocin, Lagjene re (Bujanoc) dhe një pjesë të Bujanocit me rreth 197objekte banimi dhe me rreth 500 banorë dhe 14 ura.

Reka Pčinja ugrožava sela Vogance iJablanicu sa oko 29 stambenih i pomoćnih objekata isa 63 stanovnika i 4 mosta.

Lumi Pçinja i rrezikon fshatrat Vogancë dheJabllanicë me rreth 29 objekte banimi dhe objektendihmëse me 63 banorë dhe 4 ura.

Jašanički kanal ugrožava Bujanovačku Banjui kuće pored Bujanovačke Banje sa oko 20 stambenihobjekata, 60 stanovnika i 1 most.

Kanali i Jashanicës rrezikon Banjën eBujanocit dhe shtëpitë përskaj me rreth 20 objektebanimi, 60 banorë dhe 1 urë.

Kanal Slatina ugrožava sela Oslare i Levosojei deo lokalnog puta Oslare –Bujanovac sa oko 27stambenih i pomoćnih objekata, 84 stanovnika i 18mostova.

Kanali Sllatina e rrezikon Osllarën, Levosojëndhe një pjesë të rrugës lokale Osllarë Bujanoc merreth 27 objkte banimi dhe objekte ndihmëse, 84banorë dhe 18 ura.

Potoci u naseljenim mestima V. Trnovac,Pribovac, Čar, Breznica, Biljača, Žbevac, Ljiljance, iŽuželjica prilikom obilnih kiša ugrožavaju 37stambenih objekata nizvodno od potoka, lokalneputeve koji povezuju sela i grad i 4 mosta na timpotocima.

Përroskat në vendbanimet në Tërnoc, Priboc,Çarr, Breznicë, Bilaç, Zhbevcë, Lilancë dheZhuzhelicë, me rastin e shirave të rrëmbyeshëmrrezikojnë 37 objekte banimi përgjatë rrjedhës, rrugëtlokale që i lidhin këto fshatra me qytetin dhe 4 ura.

Zbog nepostojanja izgradjene infrastrukture usamom urbanom naselju Bujanovac (Novo Naselje)taj deo često bude poplavljen od površinskih vodaprilikom obilnih padavina.

Për shkak të mungesës së infrastrukturës sënevojshme brenda Bujanocit (Lagjja e re) ajo pjesëshpeshë vërshohet nga ujërat sipërfaqësore me rastin eshirave të vrullshme.

Opština Bujanovac ima urađen i usvojen Planzaštite od poplava i bujičnih voda od strane Odeljenjaza privredu i lokalni ekonomski razvoj na koji jesaglasnost dalo Ministarstvo poljoprivrede i zaštiteživotne sredine u maju 2015. godine.

Komuna e Bujanocit – Drejtorati për ekonomidhe zhvillim ekonomik lokal e ka të hartuar dhe tëaprovuar Planin për mbrojtje prej vërshimeve dheujërave të rrëmbyeshëm për të cilin pëlqimin e kadhënë Ministria e bujqësisë dhe mbrojtjes së mjedisitnë maj të vitit 2015.

Predlog mera:Propozimi i masave:

- Čišćenje potoka i kanala i njihovo održavanje;- Pastrimi i përroskave dhe kanaleve dhe

mirëmbajtja e tyre;

- Zabrana eksploatacije peska iz korita reka;- Ndalimi i eksploatimit të rërës nga shtretërit e

lumenjëve;

- Zabrana bacanja smeća i otpada u rečnakorita;

- Ndalimi i hedhjes së mbeturinave në shtretërite lumenjëve;

- Ukazivati na značaj očuvanja zdrave životnesredine.

- Të kuptuarit e rëndësisë së një mjedisi jetësortë shëndoshë.

Pomeranje tla (seizmičke aktivnosti)Zhvendosjet e tokës (aktivitetet seizmike)

ZemljotresiTërmetet

Teritorija opštine Bujanovac spada u trusnopodručje. Prema karti Seizmološke regionalizacije zaRepubliku Srbiju, opština Bujanovac spada u zonuseizmičkog područja gde su mogući potresi jačine 7 –9 stepeni Merkalijeve skale.

Territori i Komunës së Buajnocit është njëtrevë aktive seizmike. Sipas hartës së regjionalizimitseizmologjik për Republikën e Serbisë, Komuna eBujanocit shtrihet në zonë seizmike ku janë tëmundura tërmete me fuqi prej 7-9 shkallë sipasMerkalit.

Teritoriju opštine Bujanovac do sada nijezadesio ni jedan zemljotres većeg intenziteta. Uposlednje vreme često je pomeranje tla koje je manjeg


intenziteta. U gradu kao i na području cele opštinepostoji veliki broj starih, dotrajalih zgrada građenihod slabog materijala i van građevinskih standarda,koje bi u eventualnom zemljotresu jačeg intenzitetaprouzrokovale ljudske žrtve i materijalnu štetu.

Në territorin e Komunës së Bujanocit deri mëtani nuk ka ndodhur asnjë tërmet me ndonjë intenzitetmë të madhë. Kohëve të fundit kemi lëkundje tëshpeshta të tokës që është i një intensiteti të vogël. Nëqytet si dhe në gjithë territorin e Komunës ka njënumër të madhë të objekteve të vjetra, të dalura afatitngaqë janë të ndërtuara me material të dobët dhejashtë standardeve ndërtimore, të cilat në rast tëtërmetit eventual me intensitet më të madhë do tëmund të shkaktonin viktima në njerëz dhe dëmemateriale.

U novije vreme grade se građevinski objektiod tvrdog materijala po najvišim standardima inormama koje su otporne na pojavu mogućihzemljotresa.

Tani më janë duke u ndërtuar objekte prejmateriali të fortë sipas normave e standardeve më tëlarta të cilat janë rezistuese ndaj tërmeteve tëmundshme.

Zbog postojanja više izvora termomineralnihvoda veće su mogućnosti da se na području našeopštine dogode zemljotresi.

Për shkak të ekzistimit të më shumë burimevetë ujërave termominerale ekziston edhe mundësia qënë këtë trevë të ketë tërmete.

Klizišta i odroniRrëshqitjet dhe shembjet

U opštini Bujanovac postoje klizišta kojaugrožavaju stambene objekte i lokalne puteve kao štosu:

Në Komunën e Bujanocit ekzistojnë rrëshqitjetë dheut të cilat janë rrezik për objektet e banimit dherrugëve lokale siç janë:

- selo Končulj, ugroženi su škola i petdomaćinstava,

- fshati Konçul, është e rrezikuar shkolla dhepesë amëvisëri,

- selo Bresić,- fshati Bresiq,

- selo Jablanica i Vogance, ugrožen lokalniput,

- fshati Jablanicë dhe Vogancë, është errezikuar rruga lokale,

- selo Spančevac, ugroženo sedamdomaćinstava i 4 objekta, klizište je i dalje aktivno,

- fshati Spançevc, janë të rrezikuara shtatëamëvisëri dhe 4 objekte, rrëshqitja është ende aktive,

- selo Sejace ugroženo zbog klizišta,- fshati Sejace është i rrezikuar për shkak të

rrëshqitjes,

- selo Božinjevac – aktivirano klizište poredpotoka u maju 2014. godine.

- fshati Bozhinjevc – rrëshqitje e aktivizuarpërskaj përroskës në maj të 2014-ës.

Ukupna površina zahvaćena klizištima nateritoriji opštine Bujanovac iznosi oko 40 ha i 15 a.

Në Komunën e Bujanocit vlerësohet të jenërreth 40 ha dhe 15 ari sipërfaqe ku mund të ketërrëshqitje të dheut.

Predlog mera:Propozimi i masave:

- Zatražiti pomoć sa republičkog nivoa na saniranjuovih klizišta kako bi se izveglo dalje ugrožavanjeljudskih života i materijalnih dobara građana.

- Të kërkohet ndihma nga nivelet republikane nësanimin e këtyre rrëshqitjeve për t’iu shmangurrrezikimit të mëtejshëm të njerëzve dhe të miravemateriale të qytetarëve.

Ostale prirodne nepogodeFatëkeqësit e tjera natyrore

Najčešće atmosferske nepogode koje sejavljaju na teritoriji opštine Bujanovac su: provalaoblaka, vetar, oluja i grad. U prolećnim mesecima, ane retko i do jeseni, postoji mogućnost pojave provaleoblaka. Karakteristika provale oblaka je velikakoličina padavina (kiše) u kratkom vremenskomperiodu i na ograničenom lokalitetu.

Fatëkeqësitë më të shepshta atmosferike tëcilat paraqiten në Komunën e Bujanocit janë: tëreshurat e mëdha, stuhitë, era dhe breshëri. Në muajt epranëverës, jo rrallë edhe deri në vjeshtë, ka mundësitë reshjeve të mëdha në një periudhë të shkurtërkohore dhe në lokalitete të kufizuara.

Usled razlike u temperaturi vazduh struji istvara vetar nanoseći štetu, izaziva rušenje delovaobjekata (krovne konstrukcije, dimnjaci) i možeizazvati požar dok zimi vetar i oluja mogu da stvoresmetove snega i blokiraju prohodnost do određenihnaseljenih mesta i time ograničavaju slobodnokretanje građana u izvršavanju njihovih obaveza.

Për shkak të ndryshimeve të temperaturës ajrirrymon dhe me këtë rast krijon erëra të furishme qëshkaktojnë dëme në kulmet dhe oxhaqet e shtëpivedhe mund të shkaktoj zjarre, ndërkaq dimrit stuhitëdhe era mund të shkatojnë orteqe të borës dukebllokuar rrugët deri në vendbanime të caktuara dhe


me këtë kufizohet lëvizja e lirë e qytetarëve nëushtrimin e obligimeve të tyre.

Oluja i grad nanose veliku štetu napoljoprivrednim usevima u javnom i privatnomsektoru.

Stuhitë dhe breshëri shkaktojnë dëme tëmëdha në të mbjellat bujqësore si në sektorin publikashtu edhe në atë privat.

Sneg i snežni nanosiBora dhe grumbujt e borës

U toku zimskog perioda u opštini Bujanovaczbog većih snežnih padavina i olujnih vetrova kojistvaraju snežne nanose na lokalnim i magistralnimputevima otežan je život građanima pogotovo ubrdsko-planinskim naseljenim mestima. U vezi sa timJP „Direkcija za izgradnju“ Bujanovac ima izrađenOperativni plan za održavanje lokalnih puteva nateritoriji opštine Bujanovac a u slučaju većih snežnihnanosa angažuje se i dodatna mehanizacija od stranelokalne samouprave.

Gjatë dimrit në Komunën e Bujanocit përshkak të të reshurave të shtuara dhe erërave tëstuhishme që shkaktojnë grumbullime bore në rrugëtlokale dhe magjistrale vështirësohet jeta e qytetarëveveçmas në vendbanimet kodrinore-malore. Lidhur mekëtë NP “Drejtoria për ndërtim” në Bujanoc e ka tëhartuar Planin operativ për mirëmbajtjen e rrugëvelokale në territorin e Komunës së Bujanocit, ndërkaqnë rast të bartjesh më të mëdha të erës angazhohetedhe makineri shtesë nga ana e vetadministratëslokale.

Ugroženi putni pravci su:Kahet rrugore të rrezikuara janë:

- Bujanovac-Zarbince koji obuhvata naseljenamesta: Veliki Trnovac, Mali Trnovac, Donja iGornja Breznica, Muhovac, BrezničkiMuhadžiri, Đorđevac, Čar, Ravno Bučje,Pribovac, Novo Selo, Suharno u dužini odoko 30 km,

- Bujanoc-Zarbincë që përfshinë këtovendbanime: Tërnoc, Mal Tërrnoci, Breznicae poshtme dhe e epërme, Muhoci, Muhaxhirëte Breznicës, Gjergjevci, Çarri, Rama Buça,Priboci, Novo Sella, Suharna në gjatësi prejrreth 30 km,

- Bujanovac-Dobrosin koji obuhvata naseljenomesto: Lučane u dužini od oko 16,5 km,

- Bujanoc-Dobrosin që përfshinë lokalitetin:Lluçan në gjatësi prej rreth 16.5 km,

- Bujanovac-Končulj koji obuhvata naseljenomesto: Brisić u dužini od oko 10,5 km,

- Bujanoc-Konçul që përfshinë lokalitetin:Bresiq në gjatësi në gjatësi prej rreth 10.5 km,

- Bujanovac-Letovoca koji obuhvata sledećanaseljena mesta: Levosoje, Oslare, Nesalce,Vrban i Gramada u dužini od oko 13 km,

- Bujanoc-Letovicë, përfshinë këto lokalitete:Levosojë, Osllarë, Nasalcë, Vërban dheGramadë në gjatësi prej rreth 13 km,

- Bujanovac-Lopardince u dužini od oko 5 km,- Bujanoc-Lopardincë në gjatësi prej rreth 5

km,- Bujanovac-Karadnik koji obuhvata naseljena

mesta Rakovac i Srpska Kuća u dužini od oko6 km,

- Bujanoc-Karadnik, përfshinë këto lokaliteteRakoc dhe Sërpska Kuqë në gjatësi prej rreth6 km,

- Bujanovac-Bratoselce koji obuhvata naseljenamesta: Božinjevac, Borovac, Bogdanovac,Samoljica, Donje Novo Selo, Negovac,Biljača, u dužini od oko 17 km,

- Bujanoc-Bratosellcë, përfshinë këtolokalitete: Bozhinjevc, Boroc, Bogdanoc,Samolica, Novo Sellë e poshtme, Negoc,Bilaç, në gjatësi prej rreth 17 km,

- Bujanovac-Prohor Pčinjski koji obuhvatanaseljena mesta: Žuželjica, Ljiljance, Žbevac,Jastrebac i Košarno, Krševica, Klinovac,Drežnica, Trejak, Sveta Petka, Brnjare, MaloBuštranje, Rusce, Klenike, Baraljevac,Sejace, Kuštica, Spančevac, Lukarce, Sebrat,Pretina, Uzovo, Donji i Gornji Starac,Vogance i Jablanica u dužini od oko 32 km.

- Bujanac-Prohor i Pçinjës që përfshinë këtolokalitete: Zhuzhelicë, Lilancë, Zhbevcë,Jastrebac dhe Kosharnë, Kërshevicë, Klinoc,Drezhnicë, Trejak, Sveta Petkë, Bërnjare,Bushtran i vogël, Rusce, Klenik, Baralevc,Sejacë, Kushticë, Spančevc, Llukarcë, Sebrat,Pretinë, Uzovë, Starac i Poshtëm dhe i Epërm,Vogancë dhe Jabllanicë, në gjatësi prej rreth32 km.

Na osnovu podataka dobijenih od predsednikamesnih zajednica na teritoriji opštine Bujanovacnajugrožena naseljena mesta su:

Në bazë të të dhënave të marra nga kryetarët ebashkësive lokale në territorin e Komunës sëBujanocit vendbanimet më të rrezikuara janë:

- Zarbince, 4 porodice, ukupno 24 člana, 48grla krupne stoke,

- Zarbincë, 4 familje, gjithësejtë 24 anëtarë, 48krerë bagëti të mëdha,


- Pribovac, 2 porodice, 14 članova, 20 grlakrupne stoke,

- Priboc, 2 familje, 14 anëtarë, 20 krerë bagëtitë mëdha,

- Suharno, 5 porodica, 40 članova, 30 grlakrupne stoke,

- Suharna, 5 familje, 40 anëtarë, 30 krerë bagëtitë mëdha,

- Novo Selo, 3 porodice, 20 članova, 15 grlakrupne stoke,

- Novo Sellë, 3 familje, 20 banorë, 15 krerëbagëti të mëdha,

- Ravno Bučje, 1 porodica sa 2 člana,- Ramna Buça, 1 familje me 2 anëtarë,

- Čar, 30 porodica, 80 članova, oko 500 grlastoke,

- Çarr, 30 familje, 80 banorë dhe rreth 500krerë bagëti,

- Jablanica, 23 porodice, sa 74 člana, oko 230grla krupne i sitne stoke,

- Jabllanica, 23 familje, sa 74 banorë dhe rreth230 krerë bagëti të mëdha e të imta,

- Vogance, 10 porodica sa 25 članova oko 30grla krupne i sitne stoke,

- Vogancë, 10 familje me 25 banorë dhe rreth30 krerë bagëti të mëdha e të imta,

- Kuštica, sa 18 porodica sa 60 članova, preko50 komada krupne i sitne stoke,

- Kushtica, 18 familje me 60 banorë dhe mbi50 krerë bagëti të mëdha e të imta,

- Gornji i Donji Starac, sa 36 porodica, oko 120stanovnika, preko 110 grla stoke,

- Starac i epërm dhe i poshtëm, 36 familje me,rreth 120 banorë dhe mbi 110 krerë bagëti,

- Košarno, 40 porodica, sa 160 stanovnika ioko 200 grla krupne i sitne stoke,

- Kosharnë, 40 familje me 160 banorë dhe rreth200 krerë bagëti të mëdha e të imta,

- Muhovac, sa 100 porodica, preko 350stanovnika, oko 100 grla krupne i sitne stoke.

- Muhocë, 100 familje me mbi 350 banorë dherreth 100 krerë bagëti të mëdha e të imta.

SušaThatësia

Na području opštine Bujanovac postojeneravnomerne količine padavina u toku godine.Najviše padavine ima u toku zime, u toku proleća ijeseni dok su leta dosta suva. Poslednjih godina

karakteristične su pojave visokih temperatura bezpadavine u vremenskom trajanju od 20-40 dana.

Në komunën e Bjanocit sasia e të reshuraveatmosferike gjatë vitit janë joproporcionale. Më sëshumti të reshura ka gjatë vitit, pranëverës dhevjeshtës ndërsa vera është mjaftë e thatë. Vitet efundit janë duke u karakterizuar me temperaturashumë të larta pa të reshura në kohëzgjatje nga 20-40ditë.

Pored štete na poljoprivrednim usevima utoku trajanja suše zbog velike temperature najčešće sepojavljuju požari na otvorenom i to u poljima (usledpaljenja strnjišta i niske trave) i zbog nekontrolisanogpožara od podmetača požari se proširuju i napošumljenim delovima teritorije.

Përveç dëmit në të mbjellat bujqësore gjatëthatësisë për shkak të temperaturave të larta kemiparaqitje të shpeshta të zjarreve të pakontrolluara nëhapësirat fushore (për shkak të ndezjes së thernishtevedhe barishtave të thata) ashtu që këto zjarre zgjerohenedhe në pjesë të territoreve të pyllëzuara të komunës.

Tehničko-tehnološke nesrećeFatëkeqësitë teknike-teknologjike

Tehničko-tehnološke nesreće su posledicaindustrijskih ili tehnoloških aktivnosti koje izazivajuzagađenje, trovanje toksičnim materijalima, eksplozijei požara. Nesreće su izvane lošim planiranjem, lošomgradnjom objekata, nepoštovanjem bezbednosneprocedure. Preko naše teritorije prolaze značajnedrumske i železničke saobraćajnice kojima se prevozeopasne materije što dodatno povećava rizik.Mogućnost da dođe do tehničko-tehnoloških nesrećapostoji zbog saobaćajne infrastrukture koje postoji anaročito transporta opasnih materija Koridorom 10 iželezničkom prugom. Jedan od primera je i zagađivačFabrika poliuretanske pene „SIMPEN“, Gasna stanica„NIS SVETLOST“ Bujanovac i Gradsko smetlište -deponija u selu Rakovac.

Fatëkeqësitë teknike-teknologjike janë pasojëe aktiviteteve insdustriale ose teknologjike të cilatshkaktojnë ndotje, helmim me materie toksike,ekslodime dhe zjarre. Fatëkeqësitë janë pasojë eplanifikimit të keq, me ndërtimin e keq të objekteve,mosrrespektimin e procedurave të sigurisë. Nëpërterritorin e Komunës tonë kalojnë rrugë tërëndësishme automobilistike dhe hekurudhore nëlpërtë cilat transportohen materie të rrezikshme gjë qëedhe më tepër e rritë rrezikun në fjalë. Mundësia përtë ardhur deri te fatëkeqësitë teknike-teknologjike përshkak të infrastrukturës ekzistuese rrugore e veçmaspër shkak të transportit të materieve të rrezikshme nëKorridorin 10 dhe në hekurudhë. Njëri nga shembujt endotjes është edhe ndotësi Fabrika e shkumëspoliuretanike “SIMPEN”, Pika e gasit “NISSVETLOST” në Bujanoc dhe deponia e qytetit – nëfshatin Rakoc.


Požari, eksplozije i NUSZjarret, eksplodimet dhe MPEV

Opština Bujanovac je izuzetno pogodna zaizazivanje požara ogromnih razmera koji predstavljajuopasnost za građane i materijalna dobra. Požari senajčešće dešavaju u letnjim mesecima kad je najvećasuša.

Komuna e Bujanocit është jashtëzakonisht epërshtatshme për shkaktimin e zjarreve me përmasa tëmëdha të cilat paraqesin rrezik për qytetarët dhe tëmirat materiale. Zjarret më së shpeshti ndodhin nëmuajt e verës kur ka thatësi të mëdha.

Požari su u najvećem broju slučajevaprouzrokovani ljudskim faktorima kao što sunesavesno paljenje biljnih ostataka, žbunja, divljihdeponija i sl. Vremenske neprilike takođe mogu bitiizazivači požara.

Zjarret në rastet më të shpeshta janë tëshkaktuara nga faktori njeri siç është ndezja epapërgjegjshme e mbeturinave bimore, shkurreve,deponive të egra e të ngjajshme. Moti i lig gjithashtumund të jetë shkaktar i zjarrit.

Ugrožena mesta od požara:Vendet e rrezikuara nga zjarri:

- Stambeni objekti i javne površine u samomgradu koji se nalaze u neposrednoj blizini petbenzinskih pumpi zbog kojih postoji opasnostizazivanje havarije i požara većih razmera,

- Objektet dhe sipërfaqet publike brenda qytetittë cilat gjenden shumë afër të pesë pikave tëkarburantit për shkak të të cilave ekzistonrreziku nga shkaktimi i havarive dhe zjarreveme përmasa më të mëdha,

- Borova šuma u Velikom Trnovcu, MalomTrnovcu, Donjoj Breznici, Gornjoj Breznici,Končulju, Muhovcu, Đorđevcu, Lučanu,Dobrosinu, Biljači, Lopardincu, Klinovcu,Krševici, Sebratu i Spančevcu takođepredstavljaju potencijalne lokacije za izbijanjepožara,

- Pyjet me pisha në Tërnoc, Mal Tërnoc,Breznicë e poshtme, Breznicë e Epërme,Konçul, Muhoc, Gjergjec, Lluçan, Dobrosin,Bilaç, Llopardincë, Klinoc, Kërshevicë,Sebrat dhe Spançevc gjithashtu paraqesinlokacione potenciale për shfaqjen e zjarreve,

- Opasnost od neeksplodiranih ubojnihsredstava (NUS-a) na teritoriji naše opštinekoji se smatra uzročnikom požara prilikomeksplozije. Postojanje NUS-a takođe iusporava preduzimanje operativnih mera

gašenja požara zbog opasnosti stradanjaučesnika u gašenju požara.

- Rreziku prej mjeteve të paeksploduaravrasëse – MPEV në territorin e Komunës tonëqë konsiderohet shkaktari i zjarreve me rastine eksplodimit. Ekzistimi i MPEV gjithashtuedhe ngadalëson ndërmarrjen e masaveoperative të shuarjes së zjarreve për shkak tërrezikut të pësimit të pjesëmarrësve nëshuarjen e zjarrit.

Mesta gde je pronađen i uništen NUS: RavnoBučje, Đorđevac, Breznički Muhadžir, VelikiTrnovac, Končulj, Končuljski Reljan, Brisić, Biljača,Samoljica, Vrban, Lopardince, Oslare, Donje NovoSelo, Ljiljance, Karadnik i Turija.

Vendet ku janë gjetur dhe shkatërruar MPEV:Rama Buçë, Gjergjec, Muhaxhirët e Breznicës,Tërnoc, Konçul, Lerani i Konçulit, Bilaç, Samolicë,Vrban, Llopardincë, Osllarë, Novo sellë e poshtme,Lilancë dhe Turi.

Mesta čišćena od NUSa, kasetne municije idrugi NUS od strane Norveške narodne pomoći su:Turija, Topolski rid, Karadnik, Sebrat, Borovac,Bogdanovac, Bujanovačko jezero, Jastrebac.

Vendet e pastruara nga MPEV, municionikasetor dhe MPEV të tjera nga ana e ndihmëspopullore të Norvegjisë janë: Turia, Topollski rid,Karadnik, Sebrat, Boroc, Bogdanoc, Liqeni iBujanocit, Jastrebac.

Površina koja je ugrožena NUSom iznosi oko15 ha.

Sipërfaqja e rrezikuar me MPEV është 15hektarë.

Rušenje hidroakumulacionih jezera - branaRrënimi i liqeneve hidroakumuluese -

Digave

Ukoliko bi kojim slučajem došlo do rušenjabrane u selu Oraovica i brane u selu Buštranje(opština Preševo) iz kojih voda dotiče PreševskomMoravicom do Binačke Morave kod Bujanovca ilizemljane brane Bujanovačkog jezera poplavni talas bimogao ugroziti Koridor 10, naseljeno mesto Levosojei Industrijsku zonu.

Nëse për pasojë të diçkajes do të vinte deri teprishja e digave në fshatin Rahovicë dhe asaj nëBushtran (Komuna e Preshevës) nga të cilat uji rrjedhnë Moravicën e Preshevës deri në Moravën e Binçëste Bujanoci ose të digës prej dheu te Liqeni iBujanocit, vala vërshuese do të mund ta rrezikontekorridorin 10, Levosojën dhe Zonën industriale.

EpidemijaEpidemia


U zadnjih nekoliko godina u opštiniBujanovac osim pojedinačnih slučajeva gripa kao štosu infekcije gornjih respiratornih puteva, nemamoslučaj epidemije ali je Dom zdravlja Bujanovacspreman da preko svojih ekipa preduzme svepreventivne mere da do epidemije ne dođe, kao ioperativne mere ako dođe do pojave epidemije. Uslučaju vanredne situacije da nastane poremećaj usnabdevanju vodom i/ili električnom energijom, brojobolelih može se povećati.

Viteve të fundit në Komunën e Bujanocitpërveç rasteve individuale të gripit siç janëinfeksionet e rrugëve të epërme respiratore, nuk kemiraste të epidemive mirëpo Shtëpia e shëndetit nëBujanoc është e gatshme që përmes ekipeve të veta tëndërmerr të gjitha masat parandaluese që mos të viederi te ndonjë epidemi, si dhe masat operative nësevie deri te shfaqja e epidemisë. Në rast të situatës sëjashtëzakonshme të ndodhë që të paraqiten ndërlikimenë furnizimin me ujë ose rrymë elektrike, numri i tësëmurëve mund të rritet.

EpizootijaEpizootia

Od zaraznih bolesti koje se preko životinjaprenose na ljudi na teritoriji opštine Bujanovacidentifikovana je bruceloza kod ovaca, koza i krava unaseljenim mestima Biljača, Samoljica i Novo Selo.Obolele životinje su propisno uništene, a šteta jenadoknađena vlasnicima u toku 2014. godine. U ciljupreventivnog delovanja svake godine se vršiispitivanje krvi kod životinja (ovaca, koza) radiotkrivanja zaraznih bolesti preko Veterinarske staniceu Bujanovcu.

Prej sëmundjeve ngjitëse të cilat te njeriufuten përmes kafshëve, në territorin e Komunës sëBujanocit është identifikuar bruceloza te delet, dhitëdhe lopët në vendbanimet Bilaç, Samolicë dhe NovoSellë. Kafshët e sëmura janë eliminuar sipasdispozitave ligjore, ndërkaq dëmi i është kompensuarpronarëve gjatë vitit 2014. Me qëllim të veprimitparandalues për çdo vit bëhet kontrollimi i gjakut tëkafshëve (deleve, dhive, lopëve) me qëllim të zbulimittë sëmundjes përmes Stacionit të Veterinës nëBujanoc.

Biljne bolestiSëmundjet e bimëve

Mere koje se preduzimaju radi sprečavanjapojave i širenja biljnih bolesti i štetočina su:

Masat të cilat po ndërmerren me qëllim tëparandalimit të shfaqjes dhe të zgjerimit tësëmundjeve dhe dëmtuesve të bimëve janë:

- Pregled zemljišta i bilja radi utvrđivanjaprisustva karantinskih biljnih bolesti,

- Kontrollimi i tokës dhe i bimëve me qëllim tëpërcaktimit nëse ka apo jo sëmundje bimëshkarantinoze,

- Zabrana otpremanja bilja iz zaraženogpodručja, i

- Ndalimi i marrjes së bimëve nga treva einfektuar, dhe

- Pregled prostorija za smeštaj bilja i sredstavaza transport bilja.

- Kontrollimi i hapësirave për vendosjen ebimëve dhe mjeteve për transportin e tyre.

Za sada nema identifikovanih biljnih bolestina teritoriji opštine Bujanovac.

Deri më tani nuk ka sëmundje bimësh tëidentifikuara në territorin e Komunës së Bujanocit.

Identifikacija stepena ugroženostiIdentifikimi i shkallës së rrezkshmërisë

Teritorija opštine Bujanovac sa svim svojimkarakteristikama i mogućim opasnostima koje jemogu zadesiti spada u treći nivo ugroženosti.

Territori i Komunës së Bujanocit me të gjithakarakteristikat e veta dhe rreziqet e mundshme të cilatmund të ndodhin bie në nivelin e tretë tërrezikshmërisë.

Procena snage i sredstava i preventivnemere za zaštitu i spasavanje

Vlerësimi i fuqisë dhe mjeteve dhe masatparandaluese për mbrojtje dhe shpëtim

Stručno operativno telo za koordinaciju ipreduzimanje operativnih mera za zaštitu i spasavanjeljudi i materijalnih dobara na teritoriji opštineBujanovac je Štab za vanredne situacije.

Ekipi profesional operativ përbashkërendimin dhe ndrëmarrjen e masave operativepër mbrojtjen dhe shpëtimin e njerëzve dhe të miravemateriale në territorin e Komunës së Bujanocit ështëShtabi komunal për situata të jashtëzakonshme.

Organizacije i službe koje su opremljene iosposobljene za reagovanje u vanrednim situacijamasu :

Organizatat dhe shërbimet të cilat janë tëpaisura dhe të aftësuara për reagim në situata tëjashtëzakonshme janë:

1. Opštinska uprava Bujanovac,1. Administrata e Komunës së Bujanocit,

2. JP „Direkcija za izgradnju“ Bujanovac,2. NP “Drejtoria për ndërtim” në Bujanoc,

3. JP „Komunalac“ Bujanovac,


3. NP “Komunalia” në Bujanoc,

4. Crveni krst Bujanovac,4. Kryqi i kuq në Bujanoc,

5. Dom zdravlja Bujanovac,5. Shtëpia e shëndetit në Bujanoc,

6. Apoteka Bujanovac,6. Barnatorja në Bujanoc,

7. Veterinarska stanica Bujanovac,7. Stacioni i veterinës në Bujanoc,

8. Centar za socijalni rad Bujanovac,8. Qendra për punë sociale në Bujanoc,

9. SC Mladost Bujanovac,9. QS “Rinia” në Bujanoc,

10. Agencija za prevoz i usluge Mađar-turizam.10. Agjensioni për bartje/transport dhe shërbime

“Maxharr-turizëm”.

Organizovane strukture sa lokalnog nivoa i to:Strukturat e organizuara nga niveli lokal edhe

atë:

- Poverenici i zamenici civilne zaštite pomesnim zajednicama (predsednici i zamenicipredsednika mesnih zajednica),

- Të ngarkuarit dhe zëvendësit e mbrojtjescivile nëpër bashkësi lokale (kryetarët dhezv/kryetarët e bashkësive lokale),

- Jedinice civilne zaštite opšte namene, 7jedinica sa ukupno 91 obveznika civilnezaštite.

- Njësitë e mbrojtjes civile për destinim tëpërgjithshëm, 7 njësi me 91 obligues tëmbrojtjes civile.

Državne institucije na republičkom nivou:Institucionet shtetërore në nivel republikan:

- Policijska stanica Bujanovac,- Stacioni policor në Bujanoc,

- Operativni centar za vanredne situacije,- Qendra operative për situata të

jashtëzakonshme,

- Vojska Srbije – Baza „Jug“,- Ushtria e Serbisë – Baza “Jug”,

- Pravosudni organi.- Organet e gjyqësisë.

3.4.2 Zaključna razmatranja

3.4.2 Shqyrtimet përmbyllëse

1. Izraditi Plan upotrebe i delovanja civilnezaštite na lokalnom nivou;

1. Të hartohet Plani i përdorimit dhe veprimit tëmbrojtjes civile në nivel lokal;

2. Izvršiti popunu ljudstvom i materijalnimsredstvima i osposobljavanje jedinica civilnezaštite opšte namene na lokalnom nivou;

2. Të bëhet plotësimi me njerëz dhe mjetemateriale si dhe aftësimi i njësive të mbrojtjescivile me destinim të përgjithshëm në nivellokal;

3. Vršiti obuku sa poverenicima i zamenicimacivilne zaštite mesnih zajednica;

3. Të bëhet trajnim me të ngarkuarit dhezëvendësit e mbrojtjes civile të bashkësivelokale;

4. Obezbediti neophodna materijalna tehničkasredstva za pripadnike jedinica opšte nameneza reagovanje u skladu sa zaključcima inaredbama Štaba za vanredne situacije;

4. Të sigurohen mjetet e domosdoshmemateriale-teknike për pjesëtarët e njësive metë përgjithshëm për reagim në pajtim mekonkluzionet dhe urdhëresat e Shtabit përsituata të jashtëzakonshme;

5. Vršiti informisanje građana preko sredstavajavnog informisanja o aktuelnim događanjimai merama koje treba sprovoditi u njihovimsredinama u skladu sa novonastalomsituacijom;

5. Të bëhet informimi i qytetarëve përmesmediave mbi ngjarjet aktuale dhe masat tëcilat duhet zbatuar në mjediset e tyre nëpajtim me situatën e krijuar;

6. Preko poverenika civilne zaštite MZ izvršitipopis sredstava i mehanizacije u vlasništvugrađana a koja se mogu koristiti u vanrednimsituacijama;

6. Përmes të ngarkuarëve të mbrojtjes civile nëBL të bëhet regjistrimi i mjeteve dhe imekanizmit në pronësi të qytetarëve e të cilatmund të përdoren në situata tëjashtëzakonshme;

7. Uspostaviti tesnu saradnju svih strukturalokalnog nivoa sa strukturama okruga iSektora za vanredne istuacije u ciljuunapređenja sistema civilne zaštite radipreduzimanja određenih mera na zaštitu ispasavanje ljudi i materijalnih dobara u svimnavedenim situacijama;


7. Vendosja e bashkëpunimit të ngushtë i tëgjitha strukturave të nivelit lokal mestrukturat e Qarkut dhe me Sektorin përsituata të jashtëzakonshme me qëllim tëpërparimit të sistemit të mbrojtjes civile përndërmarrjen e masave të caktuara nëmbrojtjen dhe shpëtimin e njerëzve dhe tëmirave materiale në të gjitha situatat epërmendura;

8. Preko JP Komunalac i JP Direkcija zaizgradnju Bujanovac preduzeti sve mere načišćenje i održavanje kanala, rečnih korita ipotoka sa ciljem izbegavanja poplava kao ipronalaženje rešenja za Novo Naselje popitanju rešavanja kanalizacione mreže;

8. Përmes NP Komunalia dhe NP Drejtoria përndërtim në Bujanoc të ndërmarr të gjithamasat në pastrimin dhe mirëmbajtjen ekanaleve, shtretërve të lumenjëve dhepërroskave për t’iu shmangur vërshimeve dhetë gjetjes së zgjidhjes për Lagjen e Re sa ipërket rrejtit të kanalizimit;

9. Preko Doma zdravlja Bujanovac iepidemiološke službe pratiti situaciju okopojave gripa, zaraznih bolesti, epidemije ipandemije;

9. Përmes Shtëpisë së shëndetit në Bujanoc dheshërbimit epidemiologjik të përcillet situatarreth shfaqjes së gripit, sëmundjeve ngjitëse,epidemive dhe pandemive;

10. Preko Veterinarske stanice Bujanovac pratitistanje pojave zaraznih bolesti kod domaćih idivljih životinja;

10. Përmes Stacionit të veterinës në Bujanoc tëpërcillet gjendja e paraqitjes së sëmundjevengjitëse te kafshët shtëpiake dhe të egra;

11. Preko Vatrogasnospasilačke jediniceBujanovac iznalaziti mogućnosti edukacijestanovništva na preduzimanje preventivnihmera protivpožarne zaštite (da ne podmetnupožar).

11. Përmes njësisë së zjarrëfikësve dhe shpëtimitnë Bujanoc të gjendet mundësia e edukimit tëpopullatës për ndërmarrjen e masaveparandaluese të mbrojtjes kundër zjarrit (tëmos shkaktohen zjarre).

3.5 Javno zelenilo i šume3.5 Sipërfaqet e gjelbruara publike dhe

pyjet


3.5.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor

„Gde god nađeš zgodno mesto tu drvo posadi,A drvo je blagorodno, pa će da nagradi!“

Jovan Jovanović Zmaj„Kudo që gjen vend të përshtatshëm aty

mbjell një pemë:Pemët janë të bekuara me mirësi, ta kthejnë me

shpërblim!”Jovan Jovanoviq Zmaj

Zelenilo u građevinskom reonu čine:Gjelbrimin në zonën urbane e përbëjnë:

• gradski park,• parku i qytetit,• zonski park,• parku zonal,• reonski park,• parku rajonal,• park-šuma,• parku-pyll,• linearno zelenilo,• gjelbërimi linear,• zaštitno zelenilo.• gjelbrimi i mbrojtur.

Zelenilo van građevinskog reona čine:Gjelbrimin jashtë rajonit urban e përbëjnë:

• postojeće šume,• pyjet ekzistuese,• površine planirane za pošumljavanje,• sipërfaqet e planifikuara për pyllëzim,• poljoprivredno zemljište.• toka bujqësore.

Prema Planu generalne regulacije Bujanovca(PGR, 2013), zelenilo van građevinskog reonazauzima površinu od 520 ha. Za jednog čoveka ugradskom naselju, svetski standardi propisuju zelenetravnate površine od 2,5 m². Bujanovac sa 0,88 haukupnih zelenih površina ne zadovoljava pomenutestandarde. U Bujanovcu nema dovoljno drvoreda,travnatih površina i dovoljno velikih parkova(površina Gradskog parka je svega 0,64 ha). Javnezelene površine u Bujanovačkoj Banji na površini od2,58 ha nisu uređene i ne održavaju se na pravi način.

Sipas Planit gjeneral rregullativ të Bujanocit(PGJRR, 2013), gjelbrimi jashtë rajonit urbanistik zësipërfaqe 520 hektarë. Për një njeri në zonën urbane,standardet botërore parashohin sipërfaqe të gjelbruarame bari 2.5 m2. Bujanoci me 0,88 hektar sipërfaqe tëgjelbruara nuk i përmbush këtë standard. Në Bujanocnuk ka numër të mjaftueshëm të drunjëve të mbjellur,sipërfaqe me bari as edhe parqe të mjaftueshme(sipërfaqja e parkut të qytetit është 0.64 he).Sipërfaqet e gjelbëruara në Banjën e Bujanocitshtrihen në 2.58 ha, mirëpo as nuk janë të rregulluarae as nuk mirëmbahen si duhet.


Organizovanog pošumljavanja goleti nateritoriji opštine nema u poslednjih 10 godina, a sve jeviše prisutna nekontrolisana i divlja seča šume.Bujanovačko jezero kao idealno mesto za izletište,opkoljeno bagremovom i borovom šumom, zapuštenoje i bez ikakvih sadržaja. Do izrade Plana za područjeposebne namene za proširenje Baze „Jug“ na ovomprostoru neće moći ništa da se radi. Izrada Planskedokumentacije planirana je za poćetak 2016. godine.

Në 10 vitet e fundit, në komunën e Bujanocit,nuk ka pasur pyllëzim të organizuar të sipërfaqeve tëzhveshura, ndërkaq është në rritje prerja epakontrolluar e pyjeve. Liqeni i Bujanocit si vendideal për shetitje, është i rrethuar me pyje prejbagremi dhe pishe, është braktisur dhe pa kurrfarpërmbajtjesh. Deri në hartimin e Planit për zonën edestinimit të veçantë për zgjerimin e Bazës “Jug” nëkëto hapësira, ndërkaq kjo punë është planifikuar tëbëhet në fillim të vitit 2016.

Karakteristika zelenih površina u Bujanovcuje nedostatak uređenih površina u funkciji javnogzelenila iako prostorne mogućnosti daju dobru osnovuza pejzažno uređenje naselja. Koncepcija planiranja iuređenja zelenila predstavlja održivo korišćenje iuređivanje zelenih površina u građevinskom reonu izaleđu naselja. Zelenilo u građevinskom reonuBujanovca, prema Planu generalne regulacijeBujanovca (PGR) se prostire na površini od 41 ha ipredstavljeno je sledećim kategorijama:

Karakteristikë e sipërfaqeve të gjelbëruara nëBujanoc është mungesa e sipërfaqeve të rregulluara nëfunksion të gjelbrimit publik edhe psemundësitëhapsinore japin një bazë të mirë për një rregullimpeisazhi të lagjeve. Koncpeti i planifikimit dhe irregullimit të gjelbrimit paraqet shfrytëzim tëqëndrueshëm dhe rregullim të sipërfaqeve tëgjelbruara në zonën ndërtimore dhe në prapashpinën elagjeve. Gjelbrimi në zonën ndërtimore të Bujanocit,sipas Planit gjeneral rregullues (PGRR) shtrihet nësipërfaqe prej 41 hektarë dhe është paraqitur me këtokategori:

Gradski park „CENTAR“ je postojeći park napovršini od 0,64 ha. Zauzima centralni položaj i imaekološko-pejzažni i tradicionalni značaj. S obzirom napostojeće stanje potrebno je izvršiti rekonstrukciju irevitalizaciju ove površine.

Parku i qytetit “QENDRA” është parkuekzistues në sipërfaqe prej 0,64 ha. Ka pozitënqendrore dhe ka karakter ekologjik-peisazhi dherëndësi tradicionale. Për shkak të gjendjes ekzistuesenevoitet të bëhet rekonstruimi dhe revitalizimi i kësajsipërfaqe.

Uslovi za uređenje ovog parka su:Kushtet për rregullimin e këtij parku janë:

- izvršiti valorizaciju postojećeg zelenila ikartiranje vrednih vrsta,

- Të bëhet valorizimi i gjelbrimit ekzistues dheklasifikimi i llojeve të çmuara,

- uraditi bio-ekološku podlogu i timeprilagoditi izbor vrsta sadnog materijala,

- Të bëhet baza bio-ekologjike dhe me këtë tëpërshtatet zgjedhja e llojeve të materialitmbjellës,

- dozvoljene su autohtone i alohtonedekorativne vrste,

- Janë të lejuara llojet dekorative autoktone dhealohtone,

- dozvoljeni su elementi pasivne rekreacije iprateći mobilijar.

- Janë të lejuar elementet pasive të rekreacionitdhe mobiliari përcjellës.

U gradskom parku zatupljene su uglavnomlišćarske vrste drveća, kao što su Acer sp., Taxusbaccata, Betula alba, Catapa bignonides, Platanusorientalis, kao i četinarska vrsta Thuja orientalis učeonom delu parka od koje je formirana živica.

Në parkun e qytetit janët ë përfaqësuarakryesisht llojet gjethrënëse të drunjëve, siç janë: Acersp., Taxus baccata, Betula alba, Catapa bignonides,Platanus orientalis si dhe llojet halore Thujaorientalis në anën ballore të parkut nga të cilat ështëformuar muri i gjallë.

Zonski park „TRNOVAČKA REKA“ jespecifična površina sa obe strane reke u severnomdelu naselja. Prostire se na površini od 5,7 ha i parknije uređen.

Parku zonal “LUMI I TËRNOCIT” ështësipërfaqe specifike nga të dy anët e lumit në pjesënveriore të vendbanimit. shtrihet në sipërfaqe prej 5.7he dhe parku nuk është i rregulluar.


- Ozelenjavanje ove površine sprovesti premakriterijumima koji važe za uređenje gradskogparka,

- Gjelbërimin e kësaj sipërfaqeje duhet zbatuarsipas kritereve t cilat vlejnë për rregullimin eparkut të qytetit,

- Izbor vrsta zasnovati pretežno na autohtonimdekorativnim sadnicama,

- Përzgjedhjen e llojeve duhet bazuar kryesishtnë fidanet dekorative autoktone,

- Integrisati obale reke i vodenu površinu ufunkciju zonskog parka,


- Të integrohen brigjet e lumit dhe sipërfaqjaujore në funksion të parkut zonal,

- Dozvoljeni su elementi izletničkog turizma iprateći mobilijar.

- Janë të lejuara elementet e turizmit rekreativdhe mobiliari përcjellës.

Zonski park „NOVO NASELjE“ je planiran uokviru zone kolektivnog stanovanja saprivređivanjem, na površini od 1,9 ha i nije uređen.

Parku zonal “LAGJA E RE” është planifikuarnë kuadër të zonës së banimit kolektiv me parashikim,në sipërfaqe prej 1.9 he dhe nuk është rregulluar.

Uslovi za realizaciju i uređenje ovih parkovasu:

Kushtet për realizimin dhe rregullimin ekëtyre parqeve janë:

- Obavezna izrada potrebne dokumentacije,- Hartimi i domosdoshëm i dokumentacionit të

nevojshëm,

- Dozvoljeni su elementi sportsko-rekreativnihsadržaja i prateći mobilijar,

- Janë të lejuara elementet e përmbajtjessportive-rekreative dhe mobiliari përcjellës,

- Pešačkim komunikacijama parkove povezatisa zonama stanovanja u okruženju.

- Parqet duhet lidhur për komunikim me zonate banuara me shtigje këmbësorësh.

Reonski park „VRTIĆ“ je višefunkcionalnazelena površina na 0,7 ha. Ima pejzažno-ekološkiznačaj kao i funkciju pasivne rekreacije.

Parku “ÇERDHJA” është sipërfaqe egjelbëruar multifunksionale në sipërfaqe 0.7 he. Karëndësi ekologjike dhe të peisazhit si dhe funksionin erekreacionit pasiv.


- Posebnu pažnju posvetiti organizaciji šetnihstaza i niša za sadržaje dečjeg mobilijara,

- Kujdes i veçantë t’i kushtohet organizimit tështigjeve për shetitje dhe të këndeve mepërmbatje të inventarit për fëmijë,

- Izbor vrsta sadnog materijala zasnovati navrstama živih boja tokom vegetacionogperioda u kombinaciji sa četinarima,

- Përzgjedhja e materialit mbjellës të bazohetnë llojet e ngjyrave të gjalla gjat periudhësvegjetative në kombinim me drunjëtgjethmbajtëse,

- Vrste za ozelenjavanje ovog parka morajuzadovoljavati i posebne uslove (bez bodlji itrnova, bez otrovnih plodova i dr.)

- Llojet për gjelbrim të këtij parku duhet tëpërmbushin edhe kushtet e veçanta (pa therra,pa frute helmuese e tj.).

Reonski park „SEZAI SUROI“ je planiran napovršini od 1,3 ha.

Reonski park „NAIM FRAŠERI“ je planiranna površini od 1,2 ha. Nalazi se u zoni kompleksaosnovne škole„Naim Frašeri“ i čini zaokruženufunkcionalnu celinu sa obrazovnim i rekreativnimsadržajima, a nalazi se u neposrednom okruženjustambenog naselja.

Parku zonal “SEZAI SURROI” ështëplanifikuar në sipërfaqe prej 1.3 he.

Parku zonal “NAIM FRASHËRI” ështëplanifikuar në sipërfaqe prej 1.2 he. Gjendet në zonëne kompleksit të Shkollës fillore “Naim Frashëri” dhepërbënë tërësinë funksionale me përmbajtje tëformësuar rekreative, ndërkaq gjendet në mjedisin elagjes së banuar.

Uslovi za realizaciju i uređenje ovih parkovasu:

Kushtet për realizimin dhe rregullimin ekëtyre parqeve janë:

- Obavezna izrada potrebne dokumentacije,- Hartimi i domosdoshëm i dokumentacionit të

nevojshëm,

- Dozvoljeni su elementi sportsko-rekreativnihsadržaja i prateći mobilijar,

- Janë të lejuara elementet e përmbajtjessportive-rekreative dhe elementet përcjellëse,

- Pešačkim komunikacijama parkove povezatisa zonama stanovanja u okruženju.

- Parqet duhet lidhur për komunikim me zonate banuara me shtigje këmbësorësh.

Svake godine učenici osnovnih škola zasadepo jedno drvo generacije.

Nxënësit e shkollave të mesme të mbjellin përçdo vit nga një dru të gjeneratës.

Park –šuma „BIVODA“ je planirana napovršini od 13,6 ha u istočnom delu naselja i nijeuređen. Planirana park-šuma će imati zaštitnu,pejzažnu, sportsko-rekreativnu, izletničku i turističkufunkciju.

Parku “BIVODA” është planifikuar nësipërfaqe 13.6 hektarë në pjesën lindore tëvendbanimit dhe nuk është i rregulluar. Parku-pyll iplanifikuar do të ketë funksionin mbrojtës, pesazh,sprotiv-rekreativ, shetitës dhe turistik.


Uslovi za uređenje park-šume su:Kushtet për rregullimin e parkut-pyll janë:

- Uraditi bio-ekološku osnovu planiranepovršine,

- Të bëhet baza bio-ekologjike e sipërfaqes sëplanifikuar,

- Uraditi plan pejzažnog uređenja,- Të bëhet plani i rregullimit të pejsazhit,

- Izbor vrsta sadnog materijala zasnovati naautohtonim, dekorativnim vrstama,

- Përzgjedhjen e llojeve duhet bazuar kryesishtnë fidanet dekorative autoktone

- Dozvoljeni su elemetni sporta i rekreacije,izletničke i turističke ponude i pratećimobilijar,

- Janë të lejuara elementet e sportit dherekreacionit, të ofertës shetitëse dhe turistikedhe inventarit përcjellës,

- Za sve aktivnosti na uređivanju ove površinepotrebno je pribaviti saglasnosti kao i pratećudokumentaciju (analizu i procenu uticaja naživotnu sredinu).

- Për të gjitha aktivitetet në rregullimin e kësajsipërfaqe duhet marrë pëlqim si dhedokumentacionin përkatës (analizën dhevlerësimin e ndikimit në mjedisin jetësor).

Park-šuma „GROBLJE“ je planirana napovršini od 4.4 ha u severnom delu naseljaBujanovac, na obodu gradskog tkiva. Planirana park-šuma će imati, pre svega, zaštitnu, pejzažnu isportsko-rekreativnu funkciju, s obzirom da ovaj deogradskog naselja nema uređenih i ozelenjenih javnihprostora.

Parku “VARREZAT” është planifikuar nësipërfaqe prej 4.4 he në pjesën veriore të qytetit tëBujanocit, buzë hapësirës së qytetit. Parku iplanifikuar do të ketë, para së gjithash, funksionin epamjes së pejsazhit, mbrojtës, rekreativ-sportiv, dukepasur parasysh që kjo pjesë e qytetit nuk ka tërregulluar sipërfaqe publike të gjelbëruara.

Uslovi za uređenje park-šume su:Kushtet për rregullimin e parkut janë:

- Uraditi bio-ekološku osnovu planiranepovršine,

- Të bëhet baza bio-ekologjike e sipërfaqes sëplanifikuar,

- Uraditi plan pejzažnog uređenja,- Të bëhet plani për rregullimin e peizazhit,

- Izbor vrsta sadnog materijala zasnovati naautohtonim, dekorativnim vrstama,

- përzgjedhja e llojeve të fidanëve duke ubazuar në llojet autoktone dhe dekorative,

- Dozvoljeni su elementi sporta i rekreacije- Të lejohen elementet e sportit dhe

rekreativitetit,

- Za sve aktivnosti na uređivanju ove površinepotrebno je pribaviti saglasnosti kao i pratećudokumentaciju (analizu i procenu uticaja).

- Për të gjithë aktivitetet në rregullimin e kësajsipërfaqeje është e nevojshme të merrenpëlqimet dhe dokumentacioni përcjellës(analiza e vlerësimit të ndikimit në mjedisinjetësor).

Gradski trg u centru Bujanovca zauzimapovršinu od 8.200 m². U ozelenjim delovima trga odlišćara zastupljena je Betula alba, a od visokihčetinara Cedrus deodara, Cedrus atlantica, Duglassiasp, Taxus baccata. U Gradskom parku zasađeno je ilistopadno žbunje vrste Pyracantha coccinea, kao iformirane cvetne rundele od ruža (Rosa sp.).

Sheshi i qytetit në qendër të Bujanocitposedon sipërfaqe prej 8200m2. Në pjesët egjelbëruara të sheshit nga drunjët të pranishme janë:Mështekna (Betula alba), kurse nga halorët e lartë:Cedrus deodara (Pisha), Cedrus atlantika (Pisha),Duglassia sp. Taxus baccata (Lisi i rëndomtë). Nëparkun e qytetit është e mbjellur driza gjetherënëse ellojit Pyracantha coccinea, si dhe vargu i formuar iluleve nga trëndafilat (Rosa sp.).

Zasađene površine ružama su uništenerekonstrukcijom Gradskog trga u toku 2014/2015.godine.

Sipërfaqet e mbjellura me trëndafila janëshkatërruar gjatë rikonstruimit të Sheshit të qytetit nëvitin 2014/2015.

Benzinska pumpa u centru Bujanovca imauređenu zelenu površinu od 227,5 m² kao i još tribenzinske pumpe u neposrednoj blizini gradskognaselja sa sopstvenim zelenilom.

Stacioni i benzinës në qendër të Bujanocit katë rregulluar sipërfaqen e gjelbëruar prej 227.5m2, sidhe tre stacionet e benzinës me sipërfaqet e veta tëgjelbëruara në afërsi të qytetit.

Dva stambena naselja u Bujanovcu takođeimaju zelene površine i to stambeno naselje„Karakačka“ sa 380 m², i stambeno naselje „Lamele“sa 949,5 m² zelenih površina.

Dy zonat e banimit në Bujanoc gjithashtukanë sipërfaqe të gjelbëruara, siç është zona e banimit“Karakaçka” me 380m2 dhe zona e banimit “Lamele”me 949.5m2 të sipërfaqeve të gjelbëruara.


Nova gradska Pošta poseduje zelenu travnatupovršinu od 140 m².

Posta e re e qytetit posedon sipërfaqen egjelbërt të mbjellura me bari prej 140m2.

Bujanovačka Banja koja se nalazi uneposrednoj blizini Bujanovca takođe ima zelenepovršine koje su trenutno u veoma lošem stanju. Inačena ovom prostoru zasađeno je lišćarsko drveće, visokii niski četinari kao i zimzeleno i listopadno šiblje.

Baja e Bujanocit e cila gjendet në afërsi tëBujanocit gjithashtu ka sipërfaqe të gjelbëruara e cilasipërfaqe në gjendjen e tanishme është në gjendje tëmjerueshme. Përndryshe në këtë hapësirë janë tëmbjellura drunjë, halorët e lartë dhe të ulët si dhedriza gjetherënëse dhe gjethembajtëse.

U okviru javnih zelenih površina mogu seizdvojiti i park u krugu Duvanske industrijeBujanovac, Fabrike „Heba“, SSS „Sveti Sava“, Gasnestanice „NIS-SVETLOST“, kompleksa fabrika„SIMPO“,zelene površine u krugu Doma zdravlja uBujanovcu idr.

Në kuadër të sipërfaqeve të gjelbëruarapublike mund të veçohen: Parku brenda Industrisë sëDuhanit në Bujanoc, Fabrikës “Heba”, Shkollës sëmesme “Sveti Sava”, Stacionit të gasit “NIS-SVETLOST”, kompleksit të fabrikave të “SIMPO”-së, sipërfaqet e gjelbëruara brenda Shtëpisë sëShëndetit në Bujanoc, etj.

U periodu od 2009-2014. godine veliki brojšumskih požara na teritoriji opštine Bujanovac oštetioje borovu, bagremovu, hrastovu i bukovu šumu i to napovršini od 4.238 ha 56 a je izgorelo u procentu od 5% do 100 % što je veoma veliki procenat.

Në periudhën prej vitit 2009-2014 numër imadh i zjarreve në territorin e Komunës së Bujanocitka dëmtuar pishat, akaciet (bagremin), lisat dhe ahunedhe ate në sipërfaqe prej 4238 he 56 ari, është djegurnë përqindje prej 5% deri 100% që është përqindje elartë.

Unapređenje korišćenja i zaštite šumaostvariće se kroz:

Përparimi i shfrytëzimit dhe mbrojtjes sëpyjeve arrihet përmes:

- Zabranu neplanske gradnje na površinamašumskog zemljišta,

- Ndalimit të ndërtimit të paplanifikuar nësipërfaqet tokësore të pyjeve,

- Pošumljavanje ogoljenih povšina, posebno ugornjim delovima rečnih tokova (priobalnidelovi) radi zaustavljanja nepovoljnog dejstvabujičnih tokova i očuvanja zemljišnogpokrivača,

- Pyllëzimi i sipërfaqeve të zhveshura,veçanarishtë në pjesët e sipërme të rrjedhavetë lumenjve ( pjesët e shtretërve) për tëndaluar efektet negative të rrjedhave tërrëmbyeshme dhe ruajtjen e korës së tokës,

- Kontrolisano korišćenje šumskih plodova ilekovitog bilja,

- Shfrytëzimi i kontrolluar i pyjeve dhe bimëvemjekësore,

- Strogo kontrolisanje svih vrsta šumskih seča,- Kontrolli rigoroz i të gjitha mënyrave të

prerjes së pyjeve,

- Izradu i sprovođenje posebne šumsko –privredne osnove gazdovanja šumama u ciljuracionalnijeg i ekonomičnijeg gazdovanjašumama,

- Zhvillimin dhe zbatimin e menaxhimit tëveçantë të pyjeve me qëllim të shfrytëzimitracional dhe ekonomik të pyjeve,

- Kompenzaciono podizanje novih šumskihpovršina u slučaju prosecanja postojećih šumaza potrebe izgradnje infrastrukturnih sistema iobjekata,

- Kompensimi i sipërfaqeve të reja të mbjellurame pyje me rastin e prerjes së pyjeve përnevojat e ndërtimit të sistemit infrastrukturordhe objekteve,

- Turističko – rekreativne funkcije,- Funksionet turistike-rekreative,

- Formiranje šumskih zasada u kompleksimabudućih radno – privrednih zona i okobudućeg trase Autoputa na deonici DonjiNeradovac-Levosoje (zaštitna funkcija);

- Formimin e plantacioneve pyjore nëkomplekset e ardhshme në zonat e punimeve-ekonomive si dhe përgjatë trasesë sëardhshme të autostradës në pjesën ngaNeradoci i poshtëm deri në Levosojë(funksioni mbrojtës),

- Melioraciju degradiranih šuma.- Rikuperimin e pyjeve të degraduara.

Koncept uređenja šuma i šumskog zemljištajeste očuvanje i unapređenje postojećeg šumskogfonda, pri čemu prioritet predstavlja prevođenje niskih(izdanačkih) u visoke šume. Uvećanje stepenašumovitosti opštine ostvariće se pošumljavanjemzemljišta najnižeg proizvodno–ekonomskogpotencijala (pretežno 7. i 8. katastarske klase, naterenima sa velikim nagibima) i površinamaugroženim erozionim procesima.


Koncepti i menaxhimit të pyjeve dhe tokëspyjore është ruajtja dhe përmirësimi i fondit ekzistuespyjor, ku prioritet është të përkthyerit e ulët (burimor)në pyjet e larta. Ngritja e shkallës së pyllëzimit tëkomunës realizohet me pyllëzimin e tokës e cila kapotencial të ulët prodhues-ekonomik (kryesisht klasa7 dhe 8 e klasës kadastrale, në terrenet me shpate tëpjerrëta) dhe sipërfaqet e prekura nga proceset eerozionit.

3.6 Zaštita prirode3.6. Mbrojtja e Natyrës


3.6.1. Tregimi i situatës dhe vlerësimi indikimit në mjedisin jetësor

Zaštita prirode predstavlja sistem izdvajanja,vrednovanja i zaštite predeonih celina i prirodnihretkosti, biodiverziteta i geodiverziteta. Zasnovana jena zakonskoj osnovi i obuhvata niz srodnih celinakoje se iskazuju kroz zaštitu prirodnih retkosti, zaštitudivljih biljnih i životinjskih vrsta, zaštitu geonasleđa,zaštitu okoline nepokretnih kulturnih dobara i zaštituambijentalnih celina banjskih prostora.

Mbrojtja e natyrës paraqet sistemin ndarës,vlerësues dhe mbrojtjen e zonave në tërësi dhe gjëravetë rralla natyrore, biodiverzitetit dhe gjeodiverzitetit.Është e bazuar në bazë ligjore dhe përfshin një seri tëzonave të cilat shprehen përmes gjërave të rrallanatyrore, mbrojtjen e bimëve dhe shtazëve, mbrojtjene trashëgimisë gjeologjike, mbrojtjen e pronës sëpaluajtshme kulturore dhe mbrojtjen e zonavemjedisore në vendet e banjave.

Predeone celineZonat e peizazhit

1. Predeo izuzetnih odlika Dolina Pčinje zahvatapovršinu od 2.485 m2.

1. Zona me rëndësi të veçanta Lugina e Pçinjëspërfshinë sipërfaqen prej 2485 m2

2. Bujanovačka Banja zahvata površinu od2023 ha 16 a 22 m2.

2. Banja e Bujanocit përfshinë sipërfaqen prej2023 he 16 ari 22 m2

3. Proširenje Baze Jug na oko 5000 ha od 2016.godine.

3. Zgjerimi i Bazës Jug me rreth 5000 he ngaviti 2016.

Kao posebni oblici geonasleđa na teritorijiopštine Bujanovac javljaju se oblici vodene erozijenastale usled padavina na brdima Bratoselca, VelikogTrnovca, Jablanice i Starca.

Si forma të veçanta të trashëgimisëgjeologjike në territorin e Komunës së Bujanocitlajmërohen format e erozionit të ujit të krijuara ngareshjet në malet e Bratoselcës, Tërrnocit të Madh,Jablanicës dhe Staracit.

Nemetalične sirovine u obliku glinaeksploatišu se na lokaciji „Golemo jezero“ a u oblikugranata na lokaciji „Samoljica“. Rečni geološkigrađevinski materijal eksploatiše se na separacijama ukoritu Binačke Morave, Južne Morave, Ljiljanskereke, Krševičke reke, Trnovačke reke i Pčinje.

Materiali i jometaleve në formën e argjilëseksploatohet në lokalitetin “Liqeni i madh” kurse nëformën e gurëve të çmuar në lokalitetin e“Samolicës”. Materiali gjeologjikë-ndërtimorë ilumenjve eksploatohet nga ndarësit (separacionet) nështratin e lumit Morava e Binçës, Morava Jugore,lumit të Lilancës, lumit të Kërshevicës, lumit tëTërrnocit dhe lumit të Pçinjës.

Na teritoriji opštine Bujanovac registrovanoje ukupno 715 vrsta i to iz carstva gljiva 59 vrsta, izcarstva biljaka 343 vrste, i iz carstva životinja 313vrsta. Međutim, pretpostavlja se da će Studija oupravljanju prirodnim resursima i biodiverzitetomOpštine Bujanovac pokazati da na ovom prostoru živiili povremeno boravi u toku migracija oko 5.000životinjskih vrsta. Za ovako raznolik biodiverzitettreba zahvaliti uticaju mediteranske i umereno-kontinentalne klime koje se prepliću na ovomprostoru, pa je to posebno značajan centarbiodiverziteta ovog kraja i Srbije. Studija bi mogla dase koristi u kasnijem periodu kao referentna polaznaosnova za prećenje promena u ekosistemima kojebudu izazivane prirodnim ili ljudskim aktivnostima.

Në territorin e Komunës së Bujanocit janë tëregjistruara gjithësejt 715 lloje dhe atë nga mbretëria ekërpudhave 59 lloje, nga mbretëria e bimëve 343 llojedhe nga mbretëria e shtazëve 313 lloje. Megjithatë,supozohet që Studimi i menaxhimit të resursevenatyrore dhe biodiverzitetit i Komunës së Bujanocitdo të tregoj që në këtë hapësirë jetojnë oseperiodikisht qëndrojnë gjatë migrimit rreth 5000 llojetë shtazëve. Për këtë llojllojshmëri të biodiversitetitduhet faleminderuar ndikimit të klimës mediteranedhe klimës së moderuar-kontinentale të cilatgërshetohen në këtë vend, pra kjo është qendër merëndësi të veçanta e biodiverzitetit të kësaj pjese tëSerbisë. Studimi mund të shfrytëzohet në periudhën emëvonshme si pikë fillestare për monitorimin endryshimeve në ekosisteme që shkaktohen nga natyraose nga aktivitetet njerëzore.

Inače, treba raditi na tome da se autohtonevrste ponovo introdukuju na prostore na kojima suživele kao što je recimo potočna pastrmka koja zbogbrane na reci Pčinji ne može da ode u gornji tok rekegde se vekovima mrestila pre nego što je podignuta


brana na reci Pčinji početkom 80-ih godina prošlogveka. Iz tog razloga staratelj ZPD „Dolina Pčinje“,Eparhija Vranjska izradila je projekat pod nazivom„Riblja staza“ kako bi se omogućio nesmetan putkretanja izuzetno retke vrste pastrmki (Salmo trutta) ugornji tok reke Pčinje. „Riblja staza“ duga je oko 300m i obuhvata levu stranu od brane između Jezera iputa za Klenike. Projektna dokumentacija je urađena avrednost projekta je oko 30.000 evra.

Përndryshe, duhet punuar në atë që llojetautoktone përsëri të kthehen në vendet ku kanë jetuarsiç është rasti me Troftën e kaftë e cila për shkak tëndërtimit të digës në lumin e Pçinjës nuk mund tëshkoj në anën e sipërme të rrjedhës së lumit ku meshekuj është pllenuar para se të ndërtohet diga nëlumin e Pçinjës në fillimin e viteve të 80’ të shekullittë kaluar. Për këtë shkak kujdestari i ZLP “Lugina ePçinjës”, Eparhija Vranjska e ka hartuar projektin meemrin “Rruga e peshqve” ashtu që t’i mundësohetrrugëtimi i lirë në anën e kundërt të lumit llojit tëtroftave (Salmo trutta) në rrjedhën e sipërme të lumittë Pçinjës. “Rruga e peshqve” është e gjatë 300 m dhepërfshinë anën e majtë të digës në mes të Liqenit dherrugës për Klenik. Dokumentacioni i Projektit është ihartuar dhe kap vlerën prej 30.000 euro.

U okviru Plana upravljanja predelomizuzetnih odlika „Dolina Pčinje“ za period 2010-2019.predviđene su sledeće tačke:

Në kuadër të Planit për menaxhim të zonaveme rëndësi të veçanta “Lugina e Pçinjës” përperiudhën 2010-2019 janë paraparë pikat në vijim:

1. Zadaci i aktivnosti na zaštiti prirodnih istvorenih vrednosti

1. Detyrat dhe aktivitetet për mbrojtjen e vleravetë krijuara natyrore,

2. Prostorna identifikacija planskih rešenja irežima korišćenja zemljišta

2. Identifikimi i planeve hapësinore dhe iregjimit të shfrytëzimit të tokës,

3. Planiranje i sprovođenje mera protivpožarnezaštite u PIO „Dolina Pčinje“

3. Planifikimi dhe zbatimi i masave përmbrojtjen kundër zjarrit në zonën e “Luginëssë Pçinjës”

4. Zadaci i aktivnosti na zaštiti kulturno-istorijskih vrednosti

4. Detyrat dhe aktivitetet për mbrojtjen eaktiviteteve historike-kulturore.

Pod tačkom 1. Zadaci i aktivnosti na zaštitiprirodnih vrednosti predviđene su sledeće aktivnosti:

Në pikën 1. Detyrat dhe aktivitetet përmbrojtjen e vlerave të krijuara natyrore janë paraparëkëto aktivitete:

a. Zaštita flore i vegetacijea. Mbrojtja e florës dhe vegjetacionit

b. Zaštita i očuvanje šumskih staništab. Mbrojtja dhe ruajtja e habitateve pyjorec. Zaštita vodotoka reke Pčinjec. Mbrojtja e rrjedhës së lumit të Pçinjësd. Zaštita ornitofaune (ptica)d. Mbrojtja e orintofaunës (zogjve)e. Lov i ribolove. Gjuetia dhe peshkimif. Zaštita herpetofaune (gmizavci)f. Mbrojtja e herpetofaunës (zvarranikëve)g. Osnivanje Ekološko-edukativnog Centra za

izvođenje naučno-istraživačkog i obrazovnograda

g. Themelimin e Qendrës Ekologjike-Edukativepër kryerjen e kërkimeve shkencore dhearsimimit

h. Uspostavljanje saradnje i partnerstva salokalnim stanovništvom i drugim vlasnicima ikorisnicima nepokretnosti

h. Vendosjen e bashkëpunimit dhe partneritetitme popullatën lokale dhe pronarë tjerë si dheme shfrytëzuesit e pasurive të paluajtshme

i. Formiranje voćnjaka autohtonih sorti voća nalokalitetu „Gornja reka“

i. Formimin e plantacioneve të pemëve me llojeautoktone në lokalitetin “Lumi i sipërm”

j. Razvoj turističkih aktivnostij. Zhvillimin e aktiviteteve turistike.

Pod tačkom 2. Prostorna identifikacijaplanskih rešenja i režima korišćenja zemljištaplaniraju se aktivnosti na održivom korišćenjuprirodnih vrednosti, razvoju i uređenju prostora.

Në pikën 2. Identifikimi i planeve hapësinoredhe i regjimit të shfrytëzimit të tokës planifikohenaktivitetet në shfrytëzimin e qëndrueshëm të vleravenatyrore, zhvillimin dhe rregullimin hapësinorë.

Pod tačkom 3. Planiranje i sprovođenje meraprotivpožarne zaštite u PIO „Dolina Pčinje“

Predviđene su mere zaštite od požara premaodredbama Zakona o šumama („Sl. glasnik RS“, broj30/10) i Zakona o zaštiti od požara („Sl. glasnik RS“,broj: 119/09).

Në pikën 3. Planifikimi dhe zbatimi i masavepër mbrojtjen kundër zjarrit në zonën e “Luginës sëPçinjës” janë paraparë masat për mbrojtje kundërzjarrit përmes dispozitave të Ligjit mbi Pyjet (“Gazetazyrtare e RS”, numër 30/10) dhe të Ligjit mbimbrojtjen nga zjarri (“Gazeta zyrtare e RS”, numër119/09).

Pod tačkom 4. Zadaci i aktivnosti na zaštitikulturno-istorijskih vrednosti planirane su mere zazaštitu kulturno-istorijskih vrednosti PIO „DolinaPčinje“, mere zaštite graditeljskog nasleđa i projekatozelenjavanja manastirskog kompleksa.

Në pikën 4. Detyrat dhe aktivitetet përmbrojtjen e vlerave historike-kulturore janë


planifikuar masat për mbrojtjen e vlerave historike-kulturore në zonën e “Luginës së Pçinjës”, masat përmbrojtjen e trashëgimisë arkitektonike dhe projekti igjelbërimit të kompleksit së Manastirit.

Kompleks Bujanovačke banje predstavljaizuzetno bitan predeo opštine Bujanovac kao posebnoznačajno banjsko i turističko područje. U pogleduživotne sredine ovaj predeo ima poseban značaj kaoslano stanište jer se zbog pojave mineralne vode sapovećanim sadržajem obične kuhinjske soli (NaCl)ovde javlja zaslanjivanje zemljišta oko izvoramineralne vode što je dokazano snimanjem stanja naterenu u toku jula 2013. godine (Dajić, Petrović;2013).

Kompleksi i Banjës së Bujanocit paraqetrajonin jashtëzakonisht të rëndësishëm të Komunës sëBujanocit si zonë e banjave me rëndësi të veçanta dhesi zonë turistike. Në aspektin e mbrojtjes së mjedisitky rajon ka rëndësi të veçantë si habitat i kripur përshkak të paraqitjes së ujit mineral me përmbajtje tërritur të kripës së kuzhinës (NaCl) këtu lajmërohetkripshmëria e tokës rreth burimeve të ujit mineralë qëështë argumentuar me regjistrimin e gjendjes në terrengjatë muajit Korrik të vitit 2013 (Dajiq, Petroviq,2013).

Predlog za utvrđivanje područja BujanovačkeBanje urađen je tokom 2004. i 2005. godine u ciljuutvrđivanja područja za Banjsko mesto u skladu saodredbama tada važećeg Zakona o banjama („Sl.glasnik RS“, broj: 80/1992). Realne osnove zautvrđivanje područja Bujanovačke Banje su:

Propozimin për vërtetimin e zonës të Banjëssë Bujanocit është bërë gjatë vitit 2004 dhe 2005 meqëllim të vërtetimit të zonës për vendin e Banjës nëpajtueshmëri me dispozitat e atëhershme të vlefshmetë Ligjit mbi Banjat (“Gazeta zyrtare e RS”, numër80/1992).

Baza reale e vërtetimit të zonës të Banjës sëBujanocit janë:

1. Prirodni lečilišni faktor, termomineralnavoda, verifikovan od strane ovlašćeneinstitucije,

1. Faktori natyror shërues, uji termo-mineral, iverifikuar nga ana e institucionit të autorizuar,

2. Pozitivno Mišljenje zdravstvenog inspektorao stručnosti i kvalitetu pružanja medicinskihusluga kao i opremljenosti prostorija,

2. Mendimi pozitiv i inspektorit shëndetësorëpër kualitetin dhe profesionalizmin e ofrimittë shërbimeve mjekësore si dhe rregullimin ehapësirave,

3. Pozitivno Mišljenje sanitarnog inspektora ohigijenski propisanim uslovima za obavljanjeturističkih i zdravstveno lečilišnih usluga,

3. Mendimi pozitiv i inspektorit sanitar përkushtet higjenike për kryerjen e shërbimeve

turistike dhe shërbimeve shërueseshëndetësore,

4. Prirodni, klimatski i drugi pogodni uslovi zalečenje, rehabilitaciju i rekreaciju saposebnim naglaskom na klimatsko lečenje irehabilitaciju u čistoj sredini,

4. Kushtet natyrore, klimatike dhe kushtet tjerapër shërim, rehabilitim dhe rekreacion mefokus të veçantë për shërim dhe rehabilitimklimatik në ambient të pastërt,

5. Zdrava i potpuno ekološki čista životnasredina, mogućnost zaštite prirodnoglečilišnog faktora kao prirodnog resursa,

5. Ambient i pastër plotësisht ekologjik dheshërues, mundësia e mbrojtjes së faktoritnatyror shërues si resurs natyror,

6. Postojanje objekata za korišćenje i primenuprirodnog lekovitog faktora,

6. Ekzistenca e objekteve për përdorimin dheaplikimin e faktorit shërues natyral,

7. Uređena okolina Banje koja odgovarapotrebnim higijenskim, komunalnim,rekreativnim, estetskim i drugimmeđunarodnim kriterijumima za banjskapodručja,

7. Rregullimi i ambientit përreth Banjës që ipërshtatet kritereve higjenike, komunale,rekreative, estetike dhe kritereve tjerandërkombëtare për zonat e banjave,

8. Smeštajni kapaciteti i mogućnost pružanjazdravstvenih usluga za prihvat i lečenjebolesnika, rekonvalescenata i drugihpotencijalnih korisnika šire ponude Banje,

8. Objekteve të banimit dhe mundësia e ofrimittë shërbimeve mjekësore për pranim dheshërim të sëmurve, konvaleshentëve dheshfrytëzuesve tjerë potencial që rritë ofertat eBanjës,

9. Definisana velika razvojna mogućnost ipotencijal Bujanovačke Banje,

9. Definimi i mundësis së zhvillimit dhepotencialit të madh të Banjës së Bujanocit,

10. Stanovništvo je srednjeg i mlađeg starosnogdoba.

10. Popullsia është e moshës së mesme dhe të re.

Ciljevi razvoja Bujanovačke Banje su:Qëllimet e zhvillimit të Banjës së Bujanocit

janë:

1. Donošenje Odluke o izradi Plana DetaljneRegulacije Bujanovačke Banje,

1. Marrja e vendimit për Planin e DetajuarRregullativ të Banjës së Bujanocit,

2. Podnošenje Zahteva Ministarstvu građevine iplaniranja za dodelu sredstava opštiniBujanovac za potrebu izrade Plana DetaljneRegulacije Bujanovačke Banje,


2. Dorëzimin e Kërkesës Ministrisë sëNdërtimtarisë dhe Planifikimit për ndarjen emjeteve Komunës së Bujanocit për nevojat ezhvillimit të Planit Detal Rregullativ të Banjëssë Bujanocit,

3. Izrada ažurnih geodetskih podloga teritorijepodručja Bujanovačke Banje,

3. Përgatitja azhure e zonave gjeodezike tëterritorit të Banjës së Bujanocit,

4. Izrada detaljnog programa razvoja turističkih,zdravstvenih, rekreativnih sadržajanovoproglašene Banje kao podloge za izraduPlana Detaljne Regulacije,

4. Përgatitja në mënyrë detale e Programit përzhvillim turistik, shëndetësor, përmbajtjerekreative të Banjës si bazë për të hartuarPlanin Detal Rregullativ,

4. Uvođenje komunalnog reda i organizovanjekomunalnih službi na nivou opštine,

5. Futja e rendit komunal dhe organizimin eshërbimeve komunale në nivel Komunal,

5. Zaustavljanje kompletne izgradnje i prodajenekretnina na teritoriji Bujanovačke Banje dodonošenja Plana generalne regulacije, kako bise ostvarila mogućnost za realizaciju novihrazvojnih i strukturnih projekata,

6. Ndalimin e ndërtimit të plotë dhe shitjen epronës në territorin e Banjës së Bujanocit derinë miratimin e Planit gjeneral rregullativ, nëmënyrë që të arrihet mundësia për realizimine zhvillimeve të reja të projekteve strukturore,

6. Osnivanje Javnog preduzeća za upravljanjeBanjom koje bi objedinilo privredne subjektena teritoriji Banje i postavilo osnov za daljirazvoj celog područja Banje,

7. Krijimi i Ndërmarrjes publike për Banja, ecila do të sjellë operatorët ekonomik nëterritorin e Banjës dhe për të vendosur njëbazë për zhvillimin e mëtejshëm të të gjithëzonës së Banjës,

7. Izrada pilot projekata za investiciona ulaganjau nove sadržaje Banje.

8. Përgatitja e pilot projektit për investime nëpërmbajtjet e reja të Banjës.

Bujanovačka Banja treba da postane jedan odreceptivnih punktova turističke zone Južne Srbije,kako je i predviđeno Prostornim planom RepublikeSrbije („Sl. glasnik RS“, br. 88/2010). Prioritetnizadatak Opštine Bujanovac je da osnuje Direkciju zarazvoj i upravljanje Bujanovačkom Banjom koja ćepoštovati obaveze jasno definisane Zakonom obanjama i neće dozvoliti ni pod kojim uslovimaindividualnu neplansku izgradnju i otuđivanjeprivatnog poljoprivrednog zemljišta koje se pretvara ugrađevinsko bez planskih osnova. Direkcija ćepreuzeti sve obaveze koje proističu iz statusa Banje, aOpština Bujanovac treba da obezbedi uslove shodnoprogramima razvoja i planovima kako bi Direkcija za

razvoj Banje kroz svoje nadležnosti i aktivnosti oveplanove neposredno realizovala.

Banja e Bujanocit duhet të bëhet një nga pikatpritëse të zonës turistike të Jugut të Serbisë, ashtu siështë e paraparë me Planin Rajonal të Republikës sëSerbisë (“Gazeta zyrtare e RS”, numër 88/2010).Detyrë prioritare e Komunës së Bujanocit është tëthemeloj Drejtoratin për zhvillim dhe menaxhim tëBanjës së Bujanocit i cili do të respektoj detyrat qartëtë definuara përmes Ligjit mbi banjat dhe nuk do tëlejojë në asnjë mënyrë ndërtimin individual tëpaplanifikuar dhe keqpërdorimin e tokës bujqësoreprivate e cila transferohet në tokë ndërtimore paplanifikim. Drejtorati do të merrë të gjitha obligimettë cilat dalin nga statusi i Banjës, kurse Komuna eBujanocit duhet të sigurojë kushtet në përputhshmërime programet e zhvillimit dhe planifikimit ashtu qëDrejtorati për zhvillimin e Banjës përmeskompetencave të veta dhe aktiviteteve këto plane tirealizoj patjetër.

Na žalost, od planiranih ciljeva zacrtanih2005. godine u Predlogu za utvrđivanje područjaBujanovačke Banje do momenta izrade Strateškogplana za održivo upravljanje životnom sredinomopštine Bujanovac 2015-2025 ni jedan nijerealizovan.

Për fat të keq, nga qëllimet e planifikuara nëvitin 2005 në Propozimin për vërtetimin e zonës tëBanjës së Bujanocit deri në momentin e hartimit tëPlanit strategjik për menaxhim me mjedisin jetësor tëKomunës së Bujanocit 2015-2025, asnjë nuk ështërealizuar.

Prirodne retkosti na teritoriji opštineBujanovac prisutne su u vidu „starih zapisa“. To sustara stabla hrasta, kruske ili nekog drugog drvetapored znamenitih česama, spomenika, verskihobeležja isl. Na teritoriji opštine Bujanovac postojioko 30 takvih mesta koja treba obeležiti, zaštititi iubaciti u turističku mapu Bujanovca.

Gjërat e rralla natyrore në territorin eKomunës së Bujanocit të pranishme janë në formën e“shënimeve të vjetra”. Këto janë pemët e vjetra tëLisave, dardhave ose pemëve tjera pranë burimeve tërëndësishme të ujit, përmendoreve, monumentevefetare dhe të ngjashme. Në territorin e Komunës sëBujanocit gjenden rreth 30 vende të tilla që duhetshënuar, ruajtur dhe futur në hartën turistike tëBujanocit.

Značaj zaštite prirode i kontinuirano praćenjeprocesa, koji se u njoj odvijaju, ogleda se u tome štosve negativne promene koje izaziva čovek najpreosete biljke i životinje, a kasnije i sam čovek postanežrtva sopstvene nepažnje i nehumanog odnosa premaprirodi. Izradom Studije o upravljanju prirodnimresursima i biodiverzitetom za prostor opštineBujanovac moći će da se prikaže brojnost,


rasprostranjenost i zdravstveno stanje živihorganizama. U projekat izrade Studije treba da buduuključeni botaničari, zoolozi, mikolozi, poljoprivredniinženjeri, fitopatolozi, doktori veterinarske medicine,lekari, šumarski inženjeri, lovci, ribolovci,biohemičari, hemičari, fizičari.

Rëndësia e mbrojtjes së natyrës dhemonitorimi i vazhdueshëm (kontinual) i procesit, në tëcilin zhvillohen, pasqyrohet me faktin se të gjithandryshimet negative të shkaktuara nga njeriu më sëpari i ndjejnë bimët dhe shtazët, dhe më vonë edhevetë njeriu bëhet viktimë e moskujdesit të vetë dhemardhënies johumane ndaj natyrës. Përgatitja estudimit për menaxhim të resurseve natyrore dhebiodiverzitetit në zonën e Komunës së Bujanocitmund të tregohet numri, shpërndarja dhe gjendjashëndetësore e organizmave të gjallë. Në projektin epërgatitjes së Studimit duhet të kyçen botanistët,zoologët, mikologët, agronomët, fitopatologët,veterinerët, mjekët, inxhenjerët e pyjeve, gjuetarët,peshkatarët, biokimistët, kimistët, fizicientët.

3.6.2 Zaključna razmatranja3.6.2 Shqyrtimet përfundimtare

U okviru LEAP-a opštine Bujanovac iz 2005.godine pod ciljem broj 12: Unapređeno stanjebiodiverziteta opštine do 2008. godine bilo je zacrtano6 aktivnosti i to:

Në kuadër të LEAP – it të komunës sëBujanocit nga viti 2005 në qëllimin numër 12:Gjendja e përmirësuar e biodiverzitetit të komunësderi në vitin 2008 janë shenjuar 6 aktivitete, edhe ate:

1. Procena obnovljivih prirodnih resursa opštineBujanovac do kraja 2006. godine, u vrednostiod 3.000 evra,

1. Vlerësimi i resurseve të renovueshmenatyrore të komunës së Bujanocit deri në fundtë vitit 2006, në vlerë prej 3.000 euro,

2. Izrada Lovne osnove za lovišta u opštini dokraja 2005. godine, u vrednosti od 3.000 evra,

2. Hartimi i bazës së gjuetis për zonat e gjuetisnë komunë deri në fund të vitit 2006, në vlerëprej 3.000 euro,

3. Izrada Kataloga „starih zapisa“ do kraja 2005.godine u vrednosti od 2.000 evra,

3. Hartimi i Katalogut „të përshkrimeve tëvjetra“ deri në fund të vitit 2005, në vlerë prej2.000 euro,

4. Izrada elaborata za dobijanje statusa banjskogmesta Bujanovačke banje do marta 2005.godine, u vrednosti od 1.500 evra,

4. Hartimi i elaboratit për marrjen e statutitvendit të banjës për Banjën e Bujanocit derinë fund të vitit 2005, në vlerë prej 1.500 euro,

5. Organizovanje ekoškole u ZPD „DolinaPčinje“, u vrednosti od 1.500 evra,

5. Organizimi i ekoshkollës në ZPD „Lugina epçinjës“ në vlerë prej 1.500 euro,

6. Zaštita staništa barskih ptica – Studija, dokraja 2008. godine, u vrednosti od 3.000evra.

6. Mbrojtja e habitateve të shpendëve të ujit –Studimi, deri në fund të vitit 2008, në vlerëprej 3.000 euro.

Od predviđenih šest aktivnosti realizovane sutri aktivnosti odnosno 50 % od predviđenih, podsledećim brojevima:

Nga gjashtë aktivitetet e parapara janërealizuar tre aktivitete përkatësisht 50% nga tëparaparat, nën numrat si në vijim:

2. Urađena je nova Lovno-privredna osnova zalovište „Rujan“ kojim gazduje Lovačkoudruženje „Golub“ iz Bujanovca,

2. Është bërë baza e re ekonomiko – gjuetare përzonat e gjuetis „Rujan“ me të cilën zotëronshoqata e gjuetis „Golub“ nga Bujanoci,

3. Bujanovačka Banja dobila je status Banjskogmesta Odlukom Vlade RS na osnovuPredloga za utvrdjivanje područjaBujanovačke Banje 2006. godine,

3. Banja e Bujanocit ka fituar statutin vendit tëBanjës me Vendim të Qeveris së Serbisë nëbazë të propozimit për caktimin zonës sëBanjë Bujanocit në vitin 2006,

4. U organizaciji Ekološkog društva„Bujanovac“ uz finansijsku podrškuMinistarstva životne sredine, OpštineBujanovac i drugih donatora organizovane sudve ekoškole u toku leta 2004. i 2006. godine.O radu ovih škola štampana su dva zbronikaradova učesnika pod nazivom „Ekoškola„Dolina Pčinje“ u toku leta 2004. i 2006.godine. Nakon 2006. godine zbog nedostatkafinansijskih sredstava nije bilo mogućeorganizovati ovakve vidove istraživanja uZPD „Dolina Pčinje“.

4. Në organizim të shoqatës ekologjike„Bujanoci“ krahas përkrahjes financiare tëMinistris për mbrojtjen e mjedisit jetësor,komunës së Bujanocit dhe donatorëve të tjerëgatë verës së vitit 2004 dhe 2006 janëorganizuar dy ekoshkolla. Mbi punën e këtyreshkollave janë botuar dy përmbledhje tëveprimtarive të pjesëmarrësve me emërtimin„Lugina ekologjike e Pçinjës“ gjatë verës sëvitit 2004 dhe 2006. Pas vitit 2006 përshkaktë mungesës së mjeteve fonanciare nuk ka


pasur mundësi të organizohen hulumtime tëkëtij lloji në ZPD „Lugina e Pçinjës“.

Aktivnosti:Aktivitetet:

1. Izrada Studije o biodiverzitetu opštineBujanovac (biljke, životinje, gljive),

1. Hartimi i studimeve mbi Biodiverzitetin ekomunës së Bujanocit (bimëve, kafshëve dhekëpurdhave),

2. Proširenje granice ZPD „Dolina Pčinje“ naatar sela Uzovo,

2. Zgjërimin e kufijve të ZPD „Lugina ePçinjës“ në zonën e fshatit Uzovë,

3. Zaštita slanih staništa na području opštineBujanovac (Bujanovačka Banja, Ljiljance,Žuželjica, Božinjevac, Levosoje, Oslare),

4. Mbrojtja e habitateve të njelmëta në teritorine komuns Bujanocit (Banja e Bujanocit,Lilancë, Zhuzhelicë, Bozhinjevcë, Levosojë,Osllarë),

4. Zaštita staništa retkih biljnih vrsta (crveniljiljan (Lilium carniolicum) - Kozjak, vilinosito (Carlina acaulis) - Starac, rujanskakaćunka (Crocus rujanensis) - Uzovo, barskaperunika (Iris pseudoacorus) - Jezero,velebilje (Atropa belladona) –Kozjak,bekmanija (Beccmania eruciformis) –Levosoje, Ljiljance itd.,

5. Mbrojtja e habitateve të llojeve të ralla tëbimëve liljani i kuq - (Lilium carniolicum) -Kozjak, Sita e zanës (Carlina acaulis) -Plaku, kaçunka e shtatorit (Crocus rujanensis)- Uzovë, këmbëgjata e moçaleve (Irispseudoacorus) - Liqeni, helmarinë (Atropabelladona) –Kozjak, bekmanija (Beccmaniaeruciformis) – Levosojë, Lilancë etj.,

5. Zaštita staništa ugroženih životinjskih vrsta(beskičmenjaci i kičmenjaci),

6. Mbrojtja e habitateve të llojeve të rrezikuaratë kafshëve (pakurrizorët dhe kurrizorët),

6. Organizovanje kampova i škola u ZPD„Dolina Pčinje“ u toku proleća, leta i jeseni,

7. Organizimi i kampeve dhe shkollave në ZPD„Lugina e Pçinjës“ gjat pranverës verës dhevjeshtës,

7. Objavljivanje stručnih i naučnih radova osvim značajnim promenama u pogledubiodiverziteta,

8. Emetimi i punëve profesionale dhe shkencorembi të gjitha ndryshimet e rëndësidhme lidhurme Biodiverzitetin,

8. Učestvovanje na medjunarodnim i domaćimstručnim skupovima o biodiverzitetu,

9. Pjesmarrja në konferencat profesionalendërkombëtare dhe vendore mbiBiodiverzitetin,

3.7 Monitoring životne sredine3.7 Monitorimi i mjedisit jetësor


3.7.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlersimi indikimit në mjedisin jetësor

VazduhAjri

Na teritoriji opštine Bujanovac nemainstalirane merne stanice za merenje emisija i imisijazagadjujućih materija u vazduh. Postoji samo jednahidrometeorološka merna stanica za merenje osnovnihmeteoroloških parametara u krugu Duvanskeindustrije u Bujanovcu.

Në teritorin e komunës së Bujanocit nuk ka tëinstaluar stacion matës për matjen e emetimeve dheimitimeve të materieve ndotëse të ajrit. Është vetëmnjë stacion hidrometeorologjike matës për matjen eparametrave themelore meteorologjike brendaIndustris së Duhanit në Bujanoc.

Podaci dobijeni od zagadjivača koji suregistrovani u bazi podataka za 2014. godinu kodAgencije za zaštitu životne sredine pokazuju da nemaprekoračenja GVI i GVE u dostavljenim izveštajimaAgenciji i Odeljenju za imovinsko-pravne poslove,stambeno-komunalne, građevinske delatnosti i zaštituživotne sredine Opštine Bujanovac.

Të dhënat e mbledhura nga ndotësit të cilëtjanë të regjistruar në bazën e të dhënave për vitin2014 te Agjencia për mbrojtjen e mjedisit jetësortregojnë se nuk ka tejkalime GVI dhe GVE nëraportet e paraqitura në Agjencinë dhe Drejtoratin eçështje pronësore - juridike, veprimtaris ndërtimoredhe mbrojtjen e mjedisit jetësor të Komunës sëBujanocit.

Kvalitet vazduha je narušen zagađenjima izindustrije, saobraćaja, objekata za zagrevanjeprostorija koji koriste fosiilna goriva i usledakcidenata.

Cilësia e ajrit është dëmtuar prej ndotjes ngaindustria, transporti, pajisjet për ngrohjen e hapësiravetë cilat përdorin karburante fosili dhe gjat aksidenteve.

Prisustvo zagađujućih materija u obliku teškihmetala u vazduhu može se dokazati ne samo pomoćufizičko-hemijskih metoda koje se koriste u mernimstanicama za monitoring kvaliteta vazduha već i


upotrebom bioloških indikatora. Za ovu svrhunajčešće se koriste epifitski lišaji, a najčešće korišćenevrste su Evernia prunastri, Parmelia sulcata,Hypogymnia physodes i Xanthoria parietina.Istraživanje u okviru rada pod nazivom„Biomonitoring kvaliteta vazduha u Južnoj Srbiji(Pčinjski okrug), koje je sprovedeno na područjuPčinjskog okruga u periodu od 2003-2008. godinepokazalo je da su na teritoriji opštine Bujanovacregistrovane crne tačke određene tehnikom biološkogmonitoringa oko sledećih izvora zagađivanja vazduha:SIMPEN – Fabrika poliuretanske pene Božinjevac –teški metali iz industrije – kadmijum (Cd), cink (Zn),olovo (Pb), Stara Topionica – Veliki Trnovac – olovo(Pb) u velikim koncentracijama oslobođene prilikomakcidenta - podmetnutog požara na deponiji starihakumulatora, Bujanovac – zagađenja usled saobraćajavelikog intenziteta na Koridoru X (oko 17.000 voziladnevno) (Milošević, 2013).

Prania e ndotësve në formën e metaleve tërënda në ajër mund të demonstrohet jo vetëm ngametoda fizike dhe kimike që përdoren në stacionetmatëse për monitorimin e cilësisë së ajrit, por edhe mepërdorimin e treguesve biologjike. Për këtë qëllim,zakonisht përdoret likenet epiphytic, dhe më tëpërdorura lloje janë Evernia prunastri, Parmeliasulcata, Hypogymnia physodes dhe Xanthoriaparietina. Hulumtimi në kuadër të punës me titull"Biomonitorimi i cilësisë së ajrit në jug të Serbisë(rrethit Pçinjës), e cila është kryer në territorin errethit të Pçinjës në periudhën 2003-2008. tregoi se nëterritorin e komunës së Bujanocit pika të zeza tëregjistruara me teknikën e monitorimit biologjik rrethkëtyre burimeve të ndotjes së ajrit: SIMPEN - Fabrikashkumës poliuretani Bozhinjevc - metalet e rënda ngaindustria - kadmium (Cd), zinkut (Zn), plumbi (Pb)Shkritorja e vjetër - Tërnoc - plumbit (Pb) nëpërqëndrime të larta të lëshuara gjatë aksidentit -zjarrvënie në deponin e baterive të vjetra, Bujanoc -ndotja për shkak të intensitetit të lartë të trafikut nëKorridorin e X (rreth 17,000 automjete në ditë)(Millosheviqit, 2013).

Dugotrajni organski zagađivači su toksični,opiru se degradaciji, bioakumuliraju se i prenose sepreko međunarodnih granica i talože se daleko odmesta gde se ispuštaju. U ovu grupu materija ubrajajuse polihlorovani bifenili (PCB) koji služe kaorashladna ulja za trafostanice i transformatoreelektrične energije. Na teritoriji opštine Bujanovacregistrovana su 222 transformatora i kondenzatorakoji sadrže PCB. Ove materije trebalo bi da buduzamenjene novim bezopasnim uljima po životnusredinu do kraja 2015. godine.

Ndotësit e vazhdueshm organik janë toksik,rezistojnë degradimit, bioakumulohen dhe bartenpërtej kufijve ndërkombëtarë dhe depozitohen largnga ku janë shkarkuar. Në këtë grup të substancavepërfshihen bifenilet e polikloruara (PCB) që përdoren

si vaj ftohje për nënstacionet dhe transformatorenergjis elektrike. Në territorin e komunës sëBujanocit janë regjistruar 222 transformatorë dhekondenzatorëve përmbajnë PCB. Këto materiale do tëduhet të zëvendësohen me vajra të reja të padëmshmepër mjedisin jetësorë deri në fund të vitit 2015.

VodaUji

Glavni vodotok u Opštini Bujanovac je JužnaMorava. Ona nastaje spajanjem Binačke Morave kojadolazi sa zapada tj. Kosova i Metohije i PreševskeMoravice koja teče sa juga iz pravca Preševa. Ove dvereke spajaju se kod Bujanovca i grade Južnu Moravukoja pripada Crnomorskom slivu.

Kanal kryesor në komunën e Bujanocit ështëMorava e Jugut. Ai është krijuar nga bashkimi iMoravës së Binçës, e cila vjen nga perëndimi, dmth.Kosova dhe Moravica e cila rrjedh nga jugu ngadrejtimi i Preshevës. Këto dy lumenj bashkohen nëBujanoc për tu formuar Morava e Jugut që i përketpellgut të Detit të Zi.

Osim ove reke drugi po veličini je vodotokreke Pčinje koji pripada Egejskom slivu. Pčinja dolazisa teritorije opštine Trgovište iz pravca severa i tečena jug do ulivanja u reku Vardar ispred Skoplja.

Përveç këtij lumi tjetës më i madh sipasrrjedhës së ujiot është lumi i Pçinjës i cili i përketpellgut të Egjeut. Pçinja vjen nga teritori i komunës sëTërgovishtës nga drejtimini veriut dhe rrjedh në jugnë lumin e Vardarit afer Shkupit.

Opština Bujanovac je područje veoma bogatohigijenski ispravnom vodom za piće, termalnomvodom za balneološku i medicinsku rehabilitaciju kaoi mineralnom vodom za flaširanje.

Zona e Komunës së Bujanocit është shumë epasur me ujë higjienik të pijshëm, ujë termal nëbalnelogji dhe rehabilitim mjekësor, si dhe ujëmineral për mbushjen e shisheve.

Na teritoriji opštine Bujanovac nalaze se dvemale vodoakumulacije: Bujanovačko jezero i ProhorPčinjski.

Në teritorin e komunës së Bujanocit gjindendy ujëmbledhës të vegjël: Liqeni i Bujanocit dheProhor i Pçinjës.

Vodoakumulacija Bujanovačko jezero nalazise na vodotoku Bogdanovačka reka. Brana naakumulaciji je zemljana i postoji opasnost od pucanjabrane usled tektonskih poremećaja ili velike količinepadavina tako da se voda može izliti i poplavitinaselje nizvodno od jezera, međunarodnu prugu iautoput Koridora X na deonici od Srpske Kuće doLevosoja kod Govedarskog mosta. Iz tog razlogazemljanu branu treba ojačati i napraviti betonsku


branu. Ova vodoakumulacija namenjena je zaribarstvo, navodnjavanje, turizam i rekreaciju.

Ujëmbledhësi Liqeni i Bujanocit gjindet nërrjedhën lumit të Bogdanovcit. Diga e liqenit artificialështë prej dheu dhe ekziston rreziku i shpërthimit tëdigave për shkak të trazirave tektonike ose sasive tëmëdha të reshjeve në mënyrë kështu që uji mund tëderdhet dhe të përmbyt poshtë liqenit, hekurudhënndërkombëtare dhe autostradën Korridori X në pjesënprej Serpska kuqës deri në Levosojë te uraGovedarska. Për këtë arsye diga prej dheu duhet tëforcohet dhe të ndërtohet digë betoni. Ky liqenartificial është dedituar për peshkim, ujitje, turizëmdhe rekreacion.

Vodoakumulacija na reci Pčinji iznadmanastira Sveti Prohor Pčinjski zahvata površinusliva od 542 km², zapremina akumulacije je58.000.000 m³ a protok je 4,6 m³/s. Ova akumulacijanalazi se na nadmorskoj visini od 530 m. Namenjenaje za proizvodnju hidroenergije, navodnjavanje,turizam i rekreaciju.

Liqeni artificial në lumin Pçinjit mbimanastirin e Shën Prohor Pçinjski mbulon njësipërfaqe rrjedhëse prej 542 km2, kapaciteti iakumulimit është 58 milion m³, ndërsa rrjedha është4.6 m³/s. Ky liqe është i vendosur në një lartësi prej530 m. Ai përdoret për prodhimin e hidroenergjisë,ujitje, turizëm dhe rekreacion.

U perspektivi razvoja opštine Bujanovac zapotrebe iz oblasti sektora energetike planira se i branana Binačkoj Moravi kod mesta Končulj. Površinaslivnog područja ove vodoakumulacije je 1.632 m²,zapremina 230.000.000 m³, a planirani protok je 9,8m³/s. Ova vodoakumulacija bila bi izgrađena nanadmorskoj visini od 445 m.

Në perspektivën e zhvillimit të komunës sëBujanocit për nevojat në fushën e sektorit të energjisëplanifikikohet edhe diga në lumin Binaçka Moravapranë Konçulit. Zona rrjedhëse e ujembledhësit është1632 m², vëllimi 230 000 000 m³, rrjedhja eplanifikuar është 9.8 m³/s. Ky liqen artificial do tëndërtohet në një lartësi prej 445 m.

Osim ove dve vodoakumulacije koje sunamenjene za proizvodnju električne energijeplanirane su još 3 mini hidroelektrane na prostoruopštine Bujanovac prema RPPJP iz 2011. godine.

Përveç këtyre dy ujëmbledhës të cilat janë tëdestinuar për prodhimin e energjisë elektrike janëplanifikuar edhe 3 mini hidrocentrale në territorin ekomunës së Bujanocit për RPPJP nga 2011.

ZemljišteTokat

Zemljište kao važan deo ekosistema idelimično obnovljivi resurs na teritoriji opštine

Bujanovac svrstano je u poljoprivredno zemljište,šumsko zemljište i ostalo. Poljoprivredno zemljišteobuhvata 26.656 ha ili 58 % teritorije opštine.Šumsko zemljište obuhvata 16.981 ha ili 37 %teritorije opštine a ostalo neplodno zemljište zahvatapovršinu od 2.463 ha ili 5 %.

Tokat si një pjesë e rëndësishme e ekosistemitdhe e burimeve pjesërisht të ripërtëritshme nëterritorin e komunës së Bujanocit janë klasifikuar sitoka bujqësore, pyjore e të tjera. Toka bujqësorembulon 26.656 ha ose 58% të territorit të komunës.Toka malore mbulon 16.981 hektarë ose 37% tëterritorit të komunës dhe toka tjetër shterpë mbulonnjë sipërfaqe prej 2463 ha apo 5%.

Od površine pod šumskim zemljištemdržavne šume prostiru se na površini od 9.662 ha aprivatne na površini od 7.681 ha.

Nga sipërfaqja e tokës pyjore pyjet shtetërorembulojnë një sipërfaqe prej 9662 ha ndërsa private nësipërfaqe prej 7681 ha.

Globalni koncept održivog upravljanazemljištem ima važnu agro-ekološku i socio-ekonomsku dimenziju a razvijen je kao rezultatrastuće svesti o uticaju ljudskih aktivnosti i/iliprirodnih degradacionih procesa na životnu sredinu. Uokvirima strateških dokumenata koji se odnose nazemljište identifikovano je osam (8) procesadegradacije:

Koncepti global e menaxhimit tëqëndrueshëm të tokës ka një dimension tërëndësishëm agro-ekologjike dhe socio-ekonomikedhe është zhvilluar si rezultat i rritjes sëndërgjegjësimit mbi ndikimin e aktiviteteve të njeriutdhe/ose proceseve degraduese të natyrës në mjedisinjetësor. Në kuadër të dokumenteve strategjike qëlidhen me tokën janë identifikuar tetë (8) procese tëdegradimit:

a) Erozija,a) Erozioni,

b) Smanjenje i gubitak organske materije,b) Reduktimi dhe humbja e materies

organike,c) Zagađenje hemijskim materijama,

c) Ndotja nga substancat kimike,d) Salinizacija,

d) Saliniteti ose Kripshmëria,e) Kompakcija,

e) Ngjeshmëria,f) Gubitak zemljišnog biodiverziteta,

f) Humbja e biodiversitetit të tokës,g) Zauzimanje zemljišta za urbane

infrastrukture,g) Përdorimi i tokës për infrastrukturën

urbane,h) Klizišta i plavljenja.

h) Rrëshqitjet e tokës dhe përmbytjet.


Procesi erozije javljaju se na teritoriji opštineBujanovac na mestima koja su izložena vodenojeroziji koja je nastala kao posledica geološkog sastavatla kao i nekontrolisane seče šuma. To su prostoriiznad naselja Veliki Trnovac, Mali Trnovac,Bratoselce, Sebrat, Spančevac, Starac i Jablanica.Trenutno je nemoguće tačno proceniti površinuzemljišta koja je zahvaćena erozijom.

Proceset e erozionit paraqiten në territorin ekomunës së Bujanocit në vende që janë të ekspozuarndaj erozionit të ujit që ka ndodhur si rezultat ipërbërjes gjeologjike të tokës dhe shpyllëzimin epakontrolluar. Këto janë hapësirat e mbi fshatinTërnoc dh Malë Tërnoc, Bratoselcë, Sebratë,Spançevc, Starc dhe Jablanicë. Aktualisht është epamundur të vlerësohet me saktësi zona e tokës qëështë prekur nga erozioni.

Prema kategorijama kvaliteta životne sredinena osnovu kategorizacije Prostornog plana RepublikeSrbije i Regionalnog prostornog plana opština JužnogPomoravlja, za područje opštine Bujanovac utvrdjenje visok stepen zagađenosti (područje izuzetnezagađenosti životne sredine) na lokalitetima saprekoračenim graničnim vrednostima emisija i toradijacionih zagađivanja i zagađivanja kancerogenim imutagenim materijama. U ovu kategoriju ubrajaju selokaliteti jonizujućeg zračenja prirodne i veštačkegeneze koji su kontaminirani municijom saosiromašenim uranijumom tokom NATObombardovanja 1999. godine i to na lokacijamaBorovac 1 i 2 i Bratoselce u opštini Bujanovac.Zračenje iz radioaktivnih gromobrana sa objekataprisutno je samo na objektu bivše klanice „Jugocoop“u Bujanovcu. Za lokacije Borovac 1 i 2 i Bratoselcetraba uraditi projekte remedijacije a sa krova klaniceJugocoop treba ukloniti radioaktivni gromobran.

Sipas kategorisë së cilësisë së mjedisit jetësornë bazë të kategorizimit të Planit hapësinorë tëRepublikës së Serbisë dhe Planit Regjional haspinorëtë komunave Jugore të Anamoravës, për zonën eKomunës së Bujanocit është vërtetuar shkallë e lartë endotjes (zonat e veçanta të ndotjes së mjedisitjetësorë) në lokalitetet me tejkalimin e kufirit tëshkallës së emetimit edhe ate me ndotje rrezatuesedhe ndotje me materie kancerogjene dhe mutagjene.Në këtë kategori përfshihen lokacionet me rrezatimjonizues me gjenezë natyrore dhe artificiale që janëkontaminuar me uranium të varfëruar gjatëbombardimeve të NATO-së në vitin 1999 edhe ate nëlokacionin e Borovcit 1 dhe 2 dhe Bratoselcës nëKomunën e Bujanocit. Rrezatimi nga rrufepritësitradioaktiv të objekteve i pranishëm është në objektin eish therrtores “Jugocoop” në Bujanoc. Për lokacionete Borocit 1 dhe 2 dhe Bratoselcës duhet të bëhenprojektet e rehabilitimit, kurse nga pullazi i therrtoresJugocoop duhet të largohet rrufepritësi radioaktiv.

Ukoliko se u hemijska zagađenja svrstaju iradiološka zagađenja i zagađenja od kasetnih bombi,može se reći da je ovaj degradacioni proces zahvatioznačajnu površinu opštine Bujanovac. Zahvaćenapovršina koja je dekontaminirana od osiromašenoguranijuma iznosi na lokacijama Borovac i Bratoselce2 ha 40 a. U sklopu ovog vida degradacije zemljištapominju se: industrijska zagađenja iz fabrike„Feldspat“ (27 ha), industrijska zagađenja iz bivšeFabrike akumulatora „Svetlost“ (4 ha) kao i zagađenjakoja su nastala od upotrebe kasetnih bombi u tomperiodu (15 ha).

Përderisa në ndotje kimike bënë pjesë edhendotja radioaktive dhe ndotja nga bombat kasetore,mund të thuhet që ky proces degradues ka përfshirësipërfaqe të konsiderueshme të Komunës sëBujanocit. Sipërfaqja e përfshirë që është edekontaminuar me uranium të varfëruar është 2 ha e40 ari në lokalitetin e Borovcit dhe Bratoselcës. Sipjesë e këtij lloji të degradimit të tokës theksohen:ndotja industriale nga fabrika “Feldspat” (27 he),ndotja industriale nga ish fabrika e akumulatorëve“Svetlost” (4 he) si dhe ndotja që është bërë ngapërdorimi i bombave kasetore në atë periudhë (15he).

Salinizacija ili proces zaslanjivanja zemljištajavlja se na mestima koja imaju povećan sadržaj soli.Obična so odnosno natrijum-hlorid (NaCl) javlja se ublizini mineralnih izvora sa povećanim sadržajemsoli. Kao indikatori ovih staništa koriste se određenevrste biljaka koje se nazivaju halofitama. Slanastaništa javljaju se u blizini izvora mineralnih voda apredstavljena su halofitama. S obzirom da su veomaznačajna sa aspekta biodiverziteta slana staništa trebaobeležiti i zaštititi od uništavanja. To su: BujanovačkaBanja, Ljiljance, Kisela Voda Božinjevac (izvor uselu), Preševska Moravica na ulazu u Levosoje izpravca Preševa, Levosojska Slatina, Oslarska Slatina,Žuželjačka Kisela Voda i Izletište Kisela Voda premaBujanovačkom jezeru. Halofite koje su nadjene napomenutim lokalitetima su: Beccmania eruciformis,Trifolium fragiferum, Juncus sp... Procenjuje se dapovršina koja je je zahvaćena procesom salinizacijeiznosi oko 80 ha.

Kripshmëria ose procesi i salinitetit(kripshmërisë) paraqitet në vendet ku ka prezencë mëtë madhe të kripës. Kripa e zakonshme përkatësishtKloridi i Natriumit (NaCl) paraqitet në afërsi tëburimeve të mineraleve me prezencë të madhe tëkripës. Si indikatorët këtyre vendeve shfrytëzohenlloje të caktuara të bimëve që quhen halofite. Vendet ekripura paraqiten në afërsi të burimeve të ujit mineraldhe identifikohen me bimë halofite. Pasi që janëshumë të rëndësishme sa i përket biodiverzitetitvendet e kripura duhet shënuar dhe ruajtur ngashkatërrimi. Këto janë: Banja e Bujanocit, Lilanca,Uji mineral Bozhinjevc (burimi në fshat), Moravica ePreshevës në hyrje të Levosovës nga ana e Preshevës,burimi i ujit mineral në Levosovë, burimi i ujit


mineral në Osllarë, Uji mineral i Zhuzhelicës dhe Ujimineral në vendin turistik te Liqeni i Bujanocit.Halofitet që janë gjetur në vendet e lartshënuara janë:Beccmania eruciformis, Trifolium fragiferum, Juncussp. Vlerësohet që sipërfaqja e cila është e përfshirë nëprocesin e salinitetit është 80he.

Gubitak zemljišnog biodiverziteta nijeizučavan na teritoriji opštine Bujanovac, ali bi trebaloda bude uvršćen u Strategiju održivog upravljanaživotnom sredinom u Opštini Bujanovac 2015-2025da bi mogao da se uspostavi biološki monitoringkvaliteta zemljišta.

Humbja e biodiverzitetit të tokës nuk ështëstudiuar në territorin e Komunës së Bujanocit, porduhet të rradhitet në Strategjinë për menaxhim tëqëndrueshëm të mjedisit jetësorë në Komunën eBujanocit 2015-2025 që të mund të bëhet monitoringubiologjik i cilësisë së tokës.

Prostorni plan opština Bujanovac 2010-2020predviđa zauzimanje i prenamenu obradivogpoljoprivrednog zemljišta za izgradnju urbaneinfrastrukture. Pozajmišta građevinskog materijalanalaze se na lokaciji Turski do i Karadnik.

Plani hapësinorë i Komunës së Bujanocit2010-2020 parasheh shfrytëzimin dhe konvertimin etokës së punueshme bujqësore për ndërtimeinfrastrukturore urbane. Vendet e marrjes së materialitndërtimorë gjenden në lokacionin e fushës Turke dhenë Karadnik.

Poseban kompleks Vojne baze „Jug“zahvatiće površinu od oko 5.000 ha u atarima selaBorovac, Samoljica, Novo Selo, Božinjevac iBogdanovac. Ovaj kompleks biće pretvoren u vojnipoligon za obuku pripadnika vojske tako da će bitiizvršena trajna promena namene zemljišta na ovomprostoru.

Kompleksi i veçantë i Bazës ushtarake “Jug”përfshinë sipërfaqen prej 5000 he në rajonin e fshatitBorovcë, Samolicë, Novo Selë, Bozhinjevc dheBogdanocë. Ky kompleks do të transformohet nëpoligon ushtarak për trajnimin e pjestarve të ushtrisë,kështu që do të bëhet konvertimi i përhershëm i tokësnë këtë zonë.

Klizišta se javljaju usled prirodnih procesasleganja tla a uslovljena su poslednjih godina izuzetnovelikim količinama padavina kao posledicamaklimatskih promena. Na teritoriji opštine Bujanovacklizišta se javljaju na lokacijama Spančevac,Jablanica, Vogance, Sejace, Končulj i Božinjevac.Ukupna površina zahvaćena klizištima iznosi oko 40ha.

Rrëshqitjet e dheut ndodhin për shkak tëproceseve natyrore të lëvizjeve të tokës dhe viteve tëfundit janë të kushtëzuara me sasi shumë të mëdha tëtë reshurave si pasojë e ndryshimeve klimatike. Në

territorin e Komunës së Bujanocit rrëshqitjet e dheutparaqiten në lokalitetin e Spançevcit, Jablanicës,Vogancës, Sejacit, Konçulit dhe Bozhinjevcit.Sipërfaqja e përgjithshme e përfshirë nga rrëshqitjet edheut është rreth 40he.

Poplave se javljaju kao poslediceprekomernih količina padavina koje se javljaju usledklimatskih promena. Na prostoru opštine Bujanovacvodotoci koji se stalno izlivaju su PreševskaMoravica, Slatina, Jašanski potok i Pčinja. Ugroženapovršina u naseljima koja su bila zahvaćenapoplavama (Levosoje, Oslare, Božinjevac, Rakovac,Bujanovačka Banja, Jablanica, Vogance) u 2013. i2014. godini iznosi oko 30 ha.

Vërshimet e ujit paraqiten si pasojë e sasive tëpakufizuara të të reshurave dhe që ndodhin për shkaktë ndryshimeve klimatike. Në zonën e Komunës sëBujanocit burimet e rrjedhave të ujit të cilat përherëparaqiten janë: Moravica e Preshevës, Slatina, Përroi iJashanëve dhe Pçinja. Sipërfaqja e shkatërruar nëvendbanimet që kanë qenë të përfshira nga vërshimet(Levosovë, Osllarë, Bozhinjevc, Rakoc, Banja eBujanocit, Jablanica, Vogancë) në vitin 2013 dhe2014 është rreth 30 he.

Pored poplava usled izlivanja površinskihvoda, veoma često se javljaju i podzemne vode uBujanovcu, Bujanovačkoj Banji, Rakovcu, Levosoju,Božinjevcu kao i podvodne livade u Levosoju u korituPreševske Moravice i u Bujanovačkoj Banji okodonjeg toka Jašanskog potoka.

Pranë vërshimeve për shkak të ujravesipërfaqësor, shumë shpesh lajmërohen ujratnëntokësorë në Bujanocë, Banjë të Bujanocit, Rakoc,Levosovë, Bozhinjevc si dhe livadhet nënujore nëLevosovë në shtratin e lumit të Moravës së Preshevësdhe Banjë të Bujanocit rrethë rrjedhës së poshtme tëPërroit të Jashanëve.

3.7.2 Zaključna razmatranja4.7.2. Shqyrtimet përfundimtare

VazduhAjri

1. Uraditi Katastar zagađivača vazduha1. Të bëhet harta e ndotësve të ajrit,

2. Instalirati dve merne stanice za fizičko-hemijski monitoring vazduha2. Të vendosen dy stacionet matëse për

monitorimin fiziko-kimik të ajrit,3. Uspostaviti biomonitoring za ispitivanje

kvaliteta vazduha u urbanom delu Bujanovcai na crnim tačkama

3. Të krijohet biomonitorimi për testimin ecilësisë së ajrit në zonën urbane të

Bujanocit dhe në pikat e zeza,


4. Preduzeti mere za smanjenje emisije GHG(klimatske promene)

5. Të merren masa për zvogëlimin e emetimitGHG (Ndryshimet klimatike),

6. Preduzeti mere za smanjenje supstanci kojeoštećuju ozonski omotač (klimatske promene)

5. Të merren masa për zvogëlimin e substancaveqë e dëmtojnë mbështjellsin e ozonit(Ndryshimet klimatike),

6. Doneti Odluku o zaštiti vazduha na teritorijiopštine Bujanovac

7. Marrja e vendimit për mbrojtjen e ajrit nëterritorin e Komunës së Bujanocit,

8. Uraditi Plan za smanjenje posledicaprekograničnih zagadjenja vazduha

7. Të bëhet Plani për zvogëlimin e pasojave tëndotjes së pakufizuar të ajrit.

VodaUji

1. Uraditi Katastar zagadjivača voda1. Të bëhet harta për ndotësit e ujit,

2. Uspostaviti fizičko-hemijski monitoring dvaputa godišnje2. Të bëhet monitorimi fiziko-kimikë dy

herë në vitë,3. Biomonitoring dva puta godišnje3. Biomonitorimi dy herë në vitë,4. Obezbediti ispitivanje kvaliteta vode Binačke

Morave na mernom profilu Končulj u ciljupraćenja zagađenja koja stižu sa Kosova

4. Të sigurohet testimi i cilësisë së ujit tëMoravës së Binçës, në profilin matës nëKonçul me qëllim të përcjelljes së ndotjes qëvinë nga Kosova,

5. Mere za zaštitu površinskih voda5. Masat për mbrojtjen e ujrave sipërfaqësorë,6. Javne česme, bunari, izvorišta

vodosnabdevanja – popis, ispitivanjekvaliteta, obeležavanje

6. Çeshmet publike, pusat, burimet e ujit tëujësjellësit – regjistrimi, testimi i cilësisë,shënimi,

7. Mere za zaštitu podzemnih voda – projektizoniranja izvorišta centralnogvodosnabdevanja, banjskog kompleksa,lokalnih izvorišta vodosnabdevanja iuspostavljanje režima zaštite istih

7. Masat për mbrojtjen e ujrave nëntokësor –projekti për zonat qendrore të burimeve të ujittë ujësjellësit, kompleksit të banjave,burimeve lokale të ujit dhe vendosjen eregjimit mbrojtës të të njëjtave,

8. Plan za smanjenje posledica prekograničnihzagađenja – iz Binačke Morave iz pravcaKosova, Pčinja prema Makedoniji

8. Plani për zvogëlimin e pasojave të ndotjes sëpakufizuar- në Moravën e Binçës nga drejtimii Kosovës, Pçinjës në drejtim të Maqedonisë.

ZemljšteToka

1. Uraditi katastar zagadjivača zemljišta1. Të bëhet harta e ndotësve të tokës,

2. Uspostaviti fizičko-hemijski monitoring1. Të bëhet monitorimi fiziko-kimikë,2. Uspostaviti biomonitoring kvaliteta zemljišta

na 5 godina3. Të bëhet biomonitorimi i cilësisë së tokës në

5 vite,4. Sprovoditi mere pošumljavanja opožarenih i

ogoljenih površina u cilju zaštite od erozije3. Zbatimi i masave të pyllëzimit të sipërfaqeve

të djegura dhe të zhveshura me qëllim tëmbrojtjes nga erozioni,

4. Sprovoditi mere za zaštitu zemljišta odzagađenja hemijskim materijama

5. Zbatimi i masave për mbrojtjen e tokës ngandotja me materie kimike,

6. Sprovoditi mere za zaštitu slanih staništa5. Zbatimi i masave për mbrojtjen e vendeve të

kripura,6. Uspostaviti monitoring kvaliteta zemljišta na

crnim tačkama - oko industrijskih zagadjivača7. Të bëhet monitorimi i cilësisë së tokës në

pikat e zeza – përreth ndotësve industrialë,8. Uspostaviti monitoring kvaliteta zemljišta oko

lokacija dekontaminiranih od osiromašenoguranijuma

7. Të bëhet monitorimi i cilësisë së tokës përrethlokaliteteve të dekontaminuara me uranium tëvarfëruar,

8. Sprovoditi mere za zaštitu zemljišta odzauzimanja za urbane infrastrukture

9. Zbatimi i masave për mbrojtjen e tokës ngamarrja për infrastrukturë urbane,

10. Sprovoditi mere zaštite zemljišta od klizišta9. Zbatimi i masave për mbrojtjen e tokës nga

rrëshqitjet,10. Pojačati odbrambene nasipe na Preševskoj

Moravici11. Përforcimi i pritave mbrojtëse në Moravicën e

Preshevës,12. Izraditi program sanacije i remedijacije za

industrijski devastirane lokacije Feldspat –Levosoje, Jugocoop Klanica – Bujanovac,Integral – Karadnik, Svetlost TopionicaVeliki Trnovac, Svetlost Fabrika Bujanovac,Simpen – Stara Fabrika Bujanovac,Gumoplastika Bujanovac, Jugpromet –magacin Bujanovac, Herba – Ljiljance,Proleće – Levosoje, Gradsko smetlišteBujanovac (Prema Uredbi o programu


sistematskog praćenja kvaliteta zemljišta („Sl.glasnik RS“, broj: 88/2010)

11. Të bëhet programi për sanim dhe rehabilitimtë vendeve të shkatërruara industrialeFeldspat – Levosovë, Jugocoop Therrtorja-Bujanoc, Integral- Karadnik, ShkritorjaSvetlost – Tërrnoc i Madh, Fabrika Svetlost –Bujanoc, Simpen – Fabrika e vjetër Bujanoc,Gumoplastika - Bujanoc, Jugopromet –depoja Bujanoc, Herba – Lilancë, Proleqe –Levosovë, Deponija e qytetit Bujanoc (Nëbazë të Rregullores për përcjelljen sistematiketë cilësisë së tokës (“Gazeta zyrtare e RS”,numër: 88/2010),

12. Uspostaviti lokalnu mrežu lokaliteta zapraćenje kvaliteta zemljišta na industrijskidevastiranim lokacijama, deponiji i divljimsmetlištima, autoputu – koridor X – SrpskaKuća, Bujanovac, Levosoje, Samoljica,Biljača i lokacijama kontaminiranimmunicijom sa osiromašenim uranijumom –Borovac i Bratoselce, na lokacijama u ZPD –Dolina Pcinje – Starac, Manastir, Jablanica,Kozjak, u agroekosistemima u dolini reka (Končulj, Lučane, Veliki Trnovac, Bujanovac,Ljiljance, Bratoselce, Biljača, Samoljica,Borovac, Levosoje, Božinjevac, Žuželjica,Ljiljance, Žbevac, Klinivac, Krševica,Klenike, Muhovac, Breznica;

13. Të bëhet rrjeta lokale e vendeve përpërcjelljen e cilësisë së tokës në vendet eshkatërruara industriale, deponitë dhedeponitë e egra, autorrugës- korridori i X –Srpska Kuqa, Bujanoc, Levosovë, Samolicë,Bilaq dhe lokacioneve të kontaminuara ngaarmatimi me uranium të varfëruar- Borovcdhe Bratoselcë, në lokalitetin e zonës tëLuginës së Pçinjës – Starac, Manastir,Jablanicë, Kozjak, në agroekosisteme nëluginat e lumenjve (Konçul, Lluçan, Tërrnoc iMadh, Bujanoc, Lilancë, Bratoselcë, Bilaq,Samolicë, Boroc, Levosovë, Bozhinjec,Zhuzhelicë, Zhbevc, Klinoc, Krshevic,Klenik, Muhoc, Breznicë;

14. Obezbediti alternativni smeštaj za stanovnikeugroženih domaćinstava usled klizišta,

13. Të sigurohet banim alternativ për banorët eshtëpive të dëmtuara nga rrëshqitjet e dheut,

14. Sprovoditi mere za unapređenje i korišćenjepoljoprivrednog zemljišta po preporukama izProstornog plana opštine Bujanovac kroz:

15. Zbatimi i masave për përparimin dheshfrytëzimin e tokës bujqësore merekomandimet nga Plani hapësinorë iKomunës së Bujanocit bëhet përmes:

- zaštitu tradicionalnih agrarnih sadržajaruralnih predela, očuvanje prirodnihilipoluprirodnih enklava (međe, bare, šumarci,

zabrani i sl.) u atarima sa intenzivnompoljoprivrednom proizvodnjom, odnosnovisokim udelom oranica i voćnjaka;

- Ruajtjes së përmbajtjeve agrare tradicionalenë zonat rurale, ruajtja e enklavavegjysmënatyrore (kufijtë, pellgjet, pemët,ndalesat dhe të ngjashme) në fushat meprodhime bujqësore intensive, përkatësishtnjë pjesë e madhe e tokës së punueshme dhepemishteve,

- uspostavljanje kontrole korišćenja mineralnihđubriva i sredstava za zaštitu bilja, uzistovremeno promovisanje metoda njihoveintegralne primene u procesima tehničko-tehnološkog unapređivanja poljoprivredneproizvodnje;

- Vendosja e kontrollimit të shfrytëzimit tëplehrave artificiale dhe i materieve përmbrojtjen e bimëve, në të njëjtën kohëpromovimit të metodave të tyre të aplikimit tëintegruar në proceset teknike-teknologjike përpërparimin e prodhimtarisë bujqësore;

- zaštitu poljoprivrednog zemljišta od I do IIkatastarske klase, koje se može predvideti zadruge namene samo u izuzetnim slučajevima(značajni objekti infrastrukture šireg značaja);

- Mbrojtja e tokës bujqësore prej klasës së Ideri në klasën e II të klasës kadastrale, e cilamund të parashihet për destinime tjera përveçnë rastet e veçanta (objektet e rëndësishmeinfrastrukturore me rendësi të gjerë);

- pošumljavanje zemljišta VII i VIII katastarskesadnjom kvalitetnih vrsta drveća;

- Pyllëzimi i tokës të klasës VII dhe VIII tëklasës kadastrale me mbjelljen e llojeve tëdrunjtëve me kualitet:

- očuvanje prirodnih livada i zaštitubiodiverziteta planinskih pašnjaka, radiobezbeđenja adekvatnih uslova zaunapređenje razvoja stočarstva;

- Ruajtja e livadheve natyrore dhe mbrojtja ebiodiverzitetit të kullosave malore, përsigurimin e kushteve adekuate për përparimine zhvillimit të blegtorisë;

- zaštitu poljoprivrednog zemljišta odpovršinskih i podzemnih voda, kao i odprocesa erozije u brdsko-planinskim delovimaOpštine;

- Mbrojtja e tokës bujqësore nga ujratsipërfaqësor dhe nëntokësor, si dhe ngaprocesi i erozionit në vendet kodrinoro-malore të Komunës;

- stimulisanje ukrupnjavanja zemljišnih poseda;


- Stimulimin e zgjerimit të tokës në pronësi;

- rekultivaciju zapuštenih i degradiranihpoljoprivrednih zemljišta.

- Rikultivimin e tokës bujqësore të braktisurdhe të degraduar.

3.8 Jačanje kapaciteta lokalne samouprave3.8 Forcimi i kapaciteteve të pushtetit lokal

3.8.1 Prikaz stanja3.8.1. Tregimi i gjendjes

Planiranje i izgradnjaPlanifikimi dhe ndërtimi

U oblasti planiranja i izgradnje za postupa seprema odredbama Zakona o planiranju i izgradnji,Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu, Zakona ostrateškoj proceni uticaja na životnu sredinu, kao iostalih zakonskih i podzakonskih propisa koji se tičuuticaja projekata na životnu sredinu. U postupkuprimene važećih zakonskih propisa o proceni uticajana životnu sredinu, Opština Bujanovac izdala je 35rešenja po zahtevima za odlučivanje o potrebiprocene, 20 rešenja o saglasnosti na Studije o proceniuticaja na životnu sredinu, dostavila je 3 mišljenja zaStrateške procene uticaja na životnu sredinu i donela10 rešenja za integrisano upravljanje otpadom. Upostupku procene uticaja koji je vodjen prednadležnim Ministarstvom za projekte čija serealizacija planira na teritoriji opštine Bujanovac,Opština Bujanovac sprovela je proceduru za 8predmeta.

Në sferën e planifikimit dhe ndërtimitveprohet sipas dispozitave të Ligjit mbi Planifikimdhe ndërtim, Ligjit mbi ndikimin dhe vlerësimin nëmjedisin jetësor, Ligjit mbi strategjinë e ndikimit dhevlerësimit në mjedisin jetësor, si dhe aktet tjera ligjoredhe nënligjore që i përkasin ndikimeve të projektevenë mjedisin jetësor. Në procedurën e aplikueshmërissë ligjeve të zbatueshme për vlerësimin dhe ndikiminnë mjedisin jetësor, Komuna e Bujanocit ka dhënë 35aktvendime në kërkesat për vendimmarrje mbinevojën për vlerësim, 20 aktvendime në dhënien epëlqimit në Studion e vlerësimit dhe ndikimit nëmjedisin jetësor, ka paraqitur 3 Mendime përStrategjinë e vlerësimit dhe ndikimit në mjedisinjetësor dhe ka sjellë 10 aktvendime për menaxhim tëintegruar të mbeturinave. Në procedurë të vlerësimitdhe ndikimit që janë kryer pranë Ministrisëkompetente për projektet realizimi i të cilaveplanifikohet në territorin e Komunës së Bujanocit,Komuna e Bujanocit ka zhvilluar procedurën e 8lëndëve.

Energetska efikasnostEfikasiteti i energjisë

Upravljanje energijom zasniva se na Zakonuo energetici i Strategiji razvoja energetike do 2015.Godine. Upotreba nafte, gasa i uglja kaoneobnovljivih izvora energije treba da se smanji ucilju zaštite vazduha od zagadjivanja saglasnoodredbama Kjoto Protokola čija je potpisnicaRepublika Srbija. Proizvodnja električne energije uSrbiji odvija se u termoelektranama koje koriste ugalji hidroelktranama koje koriste snagu vode.

Menaxhimi i energjisë bazohet në Ligjin mbienergjinë dhe Strategjisë së zhvillimit energjetik derinë vitin 2015. Përdorimi i naftës, gazit dhe vajit siburime të pakthyeshme të energjisë duhet zvogëluarme qëllim të mbrojtjes së ajrit nga ndotja nëpërputhshmëri me dispozitat e Protokolit të Kjotos enënshkruar edhe nga ana e Republikës së Serbisë.Prodhimi i energjisë elektrike në Serbi bëhet nëtermocentralet që shfrytëzojnë thëngjillin dhe nëhidrocentralet që shfrytëzojnë fuqinë e ujit.

Najmanje je zastupljeno dobijanje električneili toplotne energije iz obnovljivih izvora: sunčeveenergije, energije vetra, geotermalne energije, energijevode i biomase.

Më së paku vjen në shprehje krijimi ienergjisë elektrike dhe energjisë së nxehtësisë ngaburimet e përsëritura: energjisë diellore, energjisë sëerës, energjisë gjeotermale, energjisë së ujit dhebiomasës.

Kao pokretač razvoja, snabdevanje energijomje veoma značajan faktor regionalnog tehnološkograzvoja. Što se tiče potrošnje nafte, gasa i uglja,podataka nema.

Si gjenerator i zhvillimit, furnizimi me energjiështë faktorë shumë me rëndësi për zhvilliminregjional teknologjik. Sa i përket harxhimeve tënaftës, gazit dhe vajit, të dhëna nuk ka.

Povećanje industrijskog razvoja kao i brojastanovništva istovremeno iziskuje i veću upotrebuenergije. Razvoj zajednice i upotreba energije izobnovljivih izvora su veoma važni iz više razloga:

Rritja e zhvillimit industrial dhe e numrit tëpopullsisë në të njëjtën kohë tregon po ashtupërdorimin me të madh të energjisë. Zhvillimi ikomunitetit dhe përdorimi i energjisë nga burimet epërsëritshme janë shumë të rëndësishme për shumëarsye:

- Obnovljivi izvori energije imaju veoma važnuulogu u smanjenju emisija ugljen-dioksida –gasa staklene bašte koji doprinosi pregrevanjuatmosfere i povećanju temperature na planetiZemlji,

- Burimet e përsëritura të energjisë kanë rolshumë të rëndësishëm në zvogëlimin eemetimit të dyoksidit të karbonit dhe gazit në


serrën tokësore që kontribuon në nxehjen eatmosferës dhe rritjen e temperaturës nëplanetin e Tokës,

- Povećanje učešća obnovljivih izvora energijeu celokupnom globalnom energetskomsistemu obezbedjuje energetsku sigurnost iodrživost,

- Rritja e pjesëmarrjes së burimeve tëpërsëritshme të energjisë në sistemin epërgjithshëm global energjetik garanton siguridhe qëndrueshmëri energjetike,

- Očekuje se da će obnovljivi izvori energije upotpunosti zameniti konvencionalne izvoreenergije u veoma bliskoj budućnosti.

- Pritet që burimet e përsëritshme të energjisëplotësisht të ndërrojnë burimet konvencionaletë energjisë në një të ardhme shumë të afërt.

Sunčeva energija je neograničeni izvorobnovljive energije. Njena prednost je što je veomadostupna i njenom upotrebom se ne stvara ugljen-dioksid. Iz tog razloga treba je maksimalno koristiti.Ona se može transformisati u električnu energijupreko fotovoltažnih ćelija i u toplotnu energiju (zazagrevanje prostorija, vode i bazena za plivanje).Teritorija opštine Bujanovac u sklopu RepublikeSrbije pripada zoni koja ima najveći broj sunčanihdana (preko 200 dana u godini) te je upotreba oveenergije i te kako bitan faktor održivog upravljanjaživotnom sredinom u opštini Bujanovac. Prosečanintenzitet solarnog zračenja na teritoriji opštineBujanovac je 1550 kWh/m²/godini. Prosečanintenzitet solarnog zračenja u januaru je 1,7kWh/m²/danu a u julu je 6,6 kWh/m²/danu.

Energjia diellore është burim i pakufizuar ienergjisë së përsëritshme. Përparësia e saj është qëështë shumë e pranishme dhe përdorimi i saj nukkrijon dioksid të karbonit. Për këtë arsye duhetmaksimalisht shfrytëzuar. Ajo mund të transformohetnë energji elektrike përmes qelizave me fotovoltazhëdhe në energji të nxehtësisë (për nxehjen e hapësirave,ujit dhe pishinave për notim). Territori i Komunës sëBujanocit brenda Republikës së Serbisë i takon zonëse cila ka numër më të madh të ditëve me diell (mëshumë se 200 ditë në vit) këtu qëndron përdorimi ikësaj energjie dhe atë si faktor i rëndësishëm nëmenaxhimin e qëndrueshëm të mjedisit jetësor nëKomunën e Bujanocit. Intensiteti mesatar i rrezatimitdiellor në territorin e Komunës së Bujanocit është1550 kWh/m2/ në vit. Intensiteti mesatar i rrezatimitdiellor në muajin Janar është 1.7 kWh/m2/ në ditë,kurse në muajin Korrik është 6.6 kWh/m2/ në ditë.

Geotermalna energija povezana je saoslobadjanjem toplotne energije iz unutrašnjih slojevaZemljine kore. Prednosti upotrebe geotermalneenergije su ekonomske i ekološke prirode. Ona

predstavlja stabilan i stalan izvor toplote i ima veomamale emisije gasa. Upotreba geotermalne energijeusmerena je na dobijanje toplotne energije za različitenamene kao što je zagrevanje bazena za plivanje,zagrevanje domaćinstava, snabdevanje industrijetoplom vodom, proizvodnja određenih ratarskihkultura. Električni potencijal geotermalne energije jeveći od 20 MW u Bujanovačkoj Banji koja imaprosečnu temperaturu tople vode od 40-60 ºC.

Energjia gjeotermale është e lidhur me lirimine energjisë së nxehtësisë nga shtresat e brendshme tëkores së Tokës. Përparësia e shfrytëzimit të energjisëgjeotermale është e natyrës ekonomike dheekologjike. Ajo përfaqëson burime të përhershme dhetë qëndrueshme të nxehtësisë dhe ka emetim shumë tëvogël të gazit. Përdorimi i energjisë gjeotermale ështëi fokusuar në fitimin e energjisë së nxehtësisë përqëllime të ndryshme siç janë nxehja e pishinave tënotimit, nxehjen e shtëpive, furnizimin e Industrisëme ujë të nxehtë, prodhimin e caktuar të kulturave tëmbjellura. Potenciali elektrikë i energjisë gjeotermaleështë më i madh se 20 MW në Banjë të Bujanocit qëka temperaturë mesatare të ujit të nxehtë prej 40-60°C.

O vodnom potencijalu u smislu proizvodnjeenergije iz mini hidroelektrana podaci su navedeni upoglavlju o vodama.

Në potencialin e ujit në kuptimin e prodhimittë energjisë nga hidrocentralet e vogla të dhënat janëtë cekura në kaptinën për ujërat.

Energija vetra može se koristiti za pokretanjevetrogeneratora koji je transformišu u električnu.Oblasti na kojima je veoma velika snaga vetra suobale reka i mesta na velikim visinama. Preševsko-kumanovska previja tj. razvođe crnomorskog iegejskog sliva je prostor između Preševa i Kumanovagde preovlađuju severozapadni i jugoistočni vetrovi itokom cele godine se javlja poseban oblik vetrovakoji „zvižde“ a koji su poznati kao „firke“. Ovavazdušna strujanja javljaju se i na planini Rujan kojase nalazi u opštini Bujanovac. Ova planina jeregistrovana kao potencijalna lokacija za instaliranjevetrogeneratora zbog procenjene snage vetra od preko200 kW/m² pri prosečnoj brzini vetra od 6 m/s.

Energjia e erës mund të shfrytëzohet përrrotullimin e gjeneratorëve të erës të cilët etransformojnë në energji elektrike. Zonat në të cilatështë shumë e madhe fuqia e erës janë brigjet elumenjve dhe vendet me lartësi të mëdha.Lidhshmëria e Preshevës dhe Kumanovës që ndanëpellgun e Detit të Zi dhe Detit Egje është sipërfaqja nëmes Preshevës dhe Kumanovës ku mbizotërojnëerërat veriperëndimore dhe juglindore dhe gjatë gjithëvitit lajmërohen zona të veçanta të erërave të cilat“fërshëllejnë” dhe që njihen si “firke”. Këto rrymaajrore lajmërohen edhe në malin e Rujanit i ciligjendet në Komunën e Bujanocit, Ky mal është i


regjistruar si vend potencial për vendosjen egjeneratorëve të erës për shkak të vlerësimit të fuqisësë erës më tepër se 200 kW/m2 me shpejtësi mesatareprej 6 m/s.

Energija biomase dobija se od biljaka kojeprocesom fotosinteze pretvaraju neorganske materijeu organske. Biomasa se sastoji od biorazgradivihelemenata, otpadaka i ostataka biološkog porekla izpoljoprivrede, šumarstva i drvne industrije, kao ibiorazgradivog industrijskog i opštinskog otpada kojimože biti korišćen za proizvodnju energije. Bio-gorivo može biti proizvedeno kao bio-dizel, bio-etanol i bio-gas. Bio-dizel odgovara biljnim uljima ilidizelu od životinjskih masnoća sastavljenom oddugolančanih alkilnih estara (metil, propil ili etilestri). Bio-dizel je obično izgrađen od hemijskireagujućih lipida (biljne masti, životinjske masti) ialkohola. Sirovine uključujući uljarice (suncokret,soja, uljana repica) i otpadna jestiva ulja su pogodniza proizvodnju biodizela. Bio-etanol se dobija odostataka biljaka od ishrane stoke. Može se dobiti odobičnih žitarica uključujući šećernu trsku, krompir,manioku i kukuruz.

Energjia e biomasës krijohet nga bimët tëcilat gjatë procesit të fotosintezës materiet joorganikei konvertojnë në materie organike. Biomasa është epërbërë nga bioelementet e shkatërruara, mbeturinavedhe mbetjeve me prejardhje biologjike nga bujqësia,pylltaria dhe industria e drurit, si edhe nga mbeturinate shkatërruara industriale dhe komunale të cilat mundtë shfrytëzohen për prodhimin e energjisë. Bio-karburanti mund të prodhohet si bio-disel, bio-etanoldhe bio-gaz. Bio-diseli i përket vajit bimorë ose diselitnga yndyrat shtazore të përbëra nga zinxhirët e gjatëtë estereve alkaline (metil, propil ose etil estereve).Bio- karburanti është thjeshtë i përbërë nga lipidetkimike përkatëse (yndyrnat bimore dhe yndyrnatshtazore) dhe alkoolit. Lëndëve të para ku përfshihenbimët e vajit (luledielli, soja, panxhari i vajit) dhembeturinave të vajit janë të përshtatshme përprodhimin e bio-diselit. Bio-etanoli fitohet ngambeturinat e bimëve që përdoren për ushqimin ekafshëve, mund të fitohet nga drithërat e thjeshtë dukepërfshirë kallamin e sheqerit, patatet, maniokun-(Manihot esculenta ) dhe misrin.

Biogas nastaje usled aerobne digestije ilifermentacije biorazgrađujućih materija kao što jebiomasa, osoka, otpadna voda, komunalni otpad,zeleni otpad, biljni materijal i energetske žitarice.Ovaj oblik biogasa primarno sadrži metan i ugljen-dioksid koji spadaju u grupu gasova koji pojačavajuefekat staklene bašte.

Biogazi krijohet nga djegia aerobe osefermentimit të materieve të shkatërruara siç ështëbiomasa, acidi urik (urina), ujrave të zeza,mbeturinave komunale, mbeturinave të gjelbra,materialit bimorë dhe drithërat për energji. Kjo formë

e bogazit në përmbajtjen primare ka metan dhedioksid të karbonit që bëjnë pjesë në grupin e gazraveqë e forcojnë efektin në serrën tokësore.

Jonizujuća zračenjaRrezatimi jonizues

Oblast jonizujućih zračenja nalazi seisključivo u nadležnosti Ministarstva poljoprivrede izaštite životne sredine. Međutim, u okviru Strateškogplana potrebno je napomenuti da se na teritorijiopštine Bujanovac nalaze tri lokacije koje sukontaminirane municijom sa osiromašenimuranijumom za vreme NATO sukoba na prostorimabivše SRJ, i to lokacije koje nose oznake po UNEP-ovom Izveštaju iz 2002. godine Konz 1 i Konz 2Borovac i lokacija Bratoselce. Ukupna površina kojaje kontaminirana metkovima punjenim saosiromašenim uranijumom bila je 2 ha 40 a. Ovapovršina je dekontaminirana mehaničkim putem utoku 2003. godine na Konzu Bratoselce i u toku 2005i 2007. godine na Konzovima 1 i 2 u Borovcu.Istraživanje koje je urađeno tehnikom transplantacijelišaja pokazalo je da je došlo do dodatnekontaminacije OU u toku dekontaminacije Bratoselcai Borovca (Milošević, 2013).

Sfera e rrezatimit jonizues gjendet kryesishtnë kompetencë të Ministrisë së bujqësisë dhembrojtjes së mjedisit. Megjithatë, në kuadër të Planitstrategjikë duhet theksuar se në territorin e Komunëssë Bujanocit gjenden tre lokacione të cilat janë tëkontaminuara nga armatimi me përmbajtje tëuraniumit të varfëruar gjatë kohës së konfliktit tëNATO-së në hapësirën e ish Jugosllavisë, edhe atë nëlokalitetet që janë të përmendura në Raportin eUNEP-it (Programit për Ekologji dhe mbrojtje tëmjedisit i Kombeve të Bashkuara) në vitin 2002,Kont.1 dhe Kont. 2. (shkurtesa për Toka eKontaminuar) Borocë dhe lokacioni i Bratoselcës.Sipërfaqja e përgjithshme e cila është e kontaminuarnga plumbat e mbushur me uranium të varfëruar kaqenë 2 ha e 40 ari. Kjo sipërfaqe është dekontaminuarnë mënyrë mekanike gjatë vitit 2003 në Kont.Bratoselcës poashtu edhe gjatë viteve 2005 dhe 2007në Kont. 1 dhe 2 në Borocë. Hulumtimet që janë bërëme metodën e transplantimit të Likeneve ka treguar qëka arritur deri te kontaminimi shtesë me uranium tëvarfëruar gjatë dekontaminimit të Bratoselcës dheBurocës (Milosheviq, 2013).

U pogledu stanja kvaliteta životne sredine,opština Bujanovac svrstana je u kategoriju visokogstepena zagađenosti životne sredine (područjeizuzetne zagađenosti životne sredine) na lokalitetimaBorovac 1, Borovac 2 i Bratoselce na kojima suregistrovane prekoračene granične vrednosti emisija ito radijacionih zagađivanja, tj. lokaliteti jonizujućegzračenja veštačke geneze koji su kontaminiranimunicijom sa osiromašenim uranijumom tokom


NATO bombardovanja 1999. godine (RPPJP, 2010).Iako se radi o tačkasom zagađenju koje je neposrednoregistrovano na površini od 1 ha i 94 a ipak jepovršina zahvaćena dejstvom osiromašenoguranijuma mnogo veća – preko 40 ha okokontaminiranih lokacija (Čuknić, 2008).

Në shikim të cilësisë së gjendjes së mbrojtjessë ambientit, Komuna e Bujanocit radhitet nëkategorinë me ndotje të shkallës së lartë të mjedisitjetësorë (vendet e veçanta të ndotjes së mjedisitjetësor) në lokacionet e Burocit 1 dhe 2 dheBratoselcës në të cilat janë regjistruar tejkalimet epakufizuara të emetimit edhe atë me ndotje rrezatuese,lokacionet me rrezatim jonizues me gjenezë artificialeqë janë kontaminuar nga armatimi me përmbajtje tëuraniumit të varfëruar gjatë bombardimeve të NATO-së në vitin 1999 (RPPJP,2010). Edhe pse bëhet fjalëpër ndotjen e caktuar që është e regjistruar nësipërfaqe prej 1 ha e 94 ari prapë se prapë sipërfaqja epërfshirë nga uraniumi i varfëruar është më e madhese 40 ha rreth vendeve të kontaminuara (Çukinq,2008).

Na dekontaminiranoj površini u seluBratoselcu nije urađen dodatni tretman remedijacijezemljišta slojem zeolita, kao ni na lokacijama uBorovcu. Posečena bagremova kultura na konzuBratoselce se prirodno sama obnovila.

Në sipërfaqen e dekontaminuar në fshatinBratoselcë nuk është bërë tretmani shtesë përrehabilitimin e tokës me shtresë zeolite, poashtu as nëlokalitetet e Borocit. Kulturat e akacieve të prera nëKont. Bratoselcës vetë në mënyrë natyrorepërmirësohet.

Posečena slobodnorastuća hrastova šumanakon dekontaminacije na konzu Borovac 2 se jakosporo obnavlja. Potreban je tretman zeolitom, aukoliko je moguće i sadnja uljane repice u periodu od33 godine.

Prerja e pyjeve të Lisit pas dekontaminimit nëKont. Borocë 2 shumë ngadalë përmirësohet. Është inevojshëm tretmani me zeolit, kurse në bazë tëmundësisë edhe mbjellja e panxharit të vajit nëperiudhën kohore prej 33 viteve.

Postoji opasnost od mogućeg radiološko-hemijskog akcidenta iz nuklearne elektrane Kozloduju Bugarskoj tako da treba od ove elektrane zatražitiPlan postupanja u slučaju udesa kako bi moglipravovremeno da se pripremimo za eventualneposledice havarije u ovom objektu.

Ekziston rreziku nga mundësia e aksidenteveradiologjike-kimike nga centralet bërthamore nëKozloduj të Bugarisë, kështu që duhet kërkuar ngakëto centrale Planin e veprimit në rast aksidenti, që tëmund me kohë të përgatitemi për pasojat eventuale tëaksidentit në këtë objekt.

Kao poseban izvor jonizujućeg zračenjajavljaju se stare gromobranske instalacije.Inspekcijskim pregledom nadležnih organa u toku2014. godine utvrđeno je da se jedan radioaktivnigromobran nalazi još uvek na kompleksu bivšeklanice „Jugocoop“ u Bujanovcu. Izveštaj o ovojgromobranskoj instalaciji dostavljen je Agenciji zajonizujuća zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije.Stečajni upravnik klanice „Jugocoop“ je obavešten oobavezi uklanjanja ove instalacije u aprilu 2014.godine.

Si burim i veçantë i rrezatimit jonizuesparaqiten instalimet e vjetra të rrufepritësve. Gjatëkontrollit të Inspektoratit si organ kompetent në vitin2014 është vërtetuar që një rrufepritës radioaktivgjendet ende në kompleksin e ish therrtores“Jugocoop” në Bujanoc. Raporti për këtë rrufepritësradioaktiv i’u është dërguar Agjensionit për rrezatimjonizues dhe siguri bërthamore të Serbisë.Administratori i therrtores në falimentim “Jugocoop”është i njoftuar që e ka për obligim largimin e këtijinstalimi në muajin Prill të vitit 2014.

Poseban oblik jonizujućeg zračenjapredstavlja ultraljubičasto UV zračenje čije sepojačano štetno dejstvo javlja kao posledicapovećanja ozonskih rupa u atmosferi, čime seizazivaju degenerativne promene na koži i organimaza vid kod životinja i ljudi, a javljaju se i promene nalistovima biljaka.

Sferë e veçantë e rrezatimit jonizues ështërrezatimi ultra violet UV ku veprimi i rritur idëmshëm lajmërohet si pasojë e rritjeve të vrimave nështresën e Ozonit në atmosferë, nga të cilat fillojnëndryshimet degraduese në lëkurë dhe organet eshikimit tek shtazët dhe njerëzit, por lajmërohenndryshime edhe në gjethet e bimëve.

U vezi napred pomenutog, treba preduzetidodatne mere remedijacije dekontaminiranih površinaupotrebom zeolita i sadnjom uljane repice:

Në lidhshmëri me ato që u thanë më lartë,duhet të merren masa shtesë për rehabilitimin esipërfaqeve të dekontaminuara me shtresë zeoliti dhembjelljen e panxharit të vajit:

- Uspostaviti monitoring radioaktivnostivazduha, vode i zemljišta,

- Të bëhet monitorimi radioaktiv i ajrit, ujit dhetokës,

- Predlog projekta remedijacijedekontaminiranih površina u Borovcu,

- Propozim Projektin për rehabilitimin esipërfaqeve të dekontaminuara në Borocë,

- Predlog projekta remedijacijedekontaminiranih površina u Bratoselcu,

- Propozim Projektin për rehabilitimin esipërfaqeve të dekontaminuara në Bratoselcë,


- Kampanja razvijanja javne svesti o štetnomdejstvu ultraljubičastog zračenja,

- Fushata për ndërgjegjësimin publik përveprimin e dëmshëm të rrezatimit ultra violetUV,

- Ukloniti radioaktivni gromobran sa krovaKlanice „Jugocoop“ u Bujanovcu,

- Largimin e rrufepritësit radioaktiv nga pullazii therrtores “Jugocoop” në Bujanoc,

- Unaprediti kvalitet javnog zdravlja –monitoring zdravlja ljudi na teritoriji opštineBujanovac.

- Përparimin e cilësisë së shëndetit publik-monitorimin e shëndetit të njerëzve nëterritorin e Komunës së Bujanocit.

Nejonizujuća zračenjaRrezatimi jo jonizues

Nadležnosti lokalne samouprave definisane suZakonom od nejonizujućih zračenja.

Kompetencat e pushtetit lokal janë tëdefinuara me Ligjin mbi rrezatimin jo jonizues.

Buka i vibracijeZhurma dhe vibracionet

Zaštita od buke kao izvora zagađivanjaživotne sredine regulisana je posebnim Pravilnikom.U nadležnosti lokalne samouprave je izrada zonanaselja u kojima se dozvoljava određeni nivo buke ikontrola merenja buke preko ovlašćene stručneorganizacije. U Srbiji postoje 32 ovlašćene stručneinstitucije koje mogu da vrše merenje buke i dajupreporuke za preduzimanje mera zaštite u pojedinimslučajevima, na osnovu kojih postupa inspekcija zazaštitu životne sredine. Najbliža institucija je ZZJZVranje. Troškove merenja plaća emiter buke a onamože biti kontinuirana i diskontinuirana. Međutim,niko nije odgovoran za buku koja se emituje izprivatnih domaćinstava kada se pusti preglasnamuzika u vreme podnevnih odmora ili za vremesmrtnih slučajeva u komšiluku. Iz tih razlogapotrebno je doneti Odluku o zaštiti od buke koja ćezaštititi interese ugroženih pojedinaca tako što će senivo buke meriti ručnim fonometrom koji će bitinabavljen za opštinskog inspektora za zaštitu životnesredine.

Mbrojtja nga zhurma si burim i ndotjes sëmjedisit jetësorë është e rregulluar me Rregullore tëveçantë. Në kompetencë të pushtetit lokal janë bërëzonat e qytetit në të cilat lejohet niveli i caktuar izhurmës dhe kontrollimi i matjeve të zhurmës përmesorganizatave profesionale të autorizuara. Në Serbigjenden 32 institucione profesionale të autorizuara tëcilat mund të bëjnë matjet e zhurmës dhe të japinudhëzime për ndërmarrjen e masave mbrojtëse nërastet e veçanta, në bazë të së cilës vepron Inspeksionipër mbrojtje të mjedisit jetësor. Institucioni më i afërt

është ISHP (Instituti i Shëndetit Publik) në Vranjë.Harxhimet për matjen e zhurmës i paguan emetuesi izhurmës dhe ajo mund të jetë kontinuele dhediskontinuele. Megjithatë, askush nuk ështëpërgjegjës për zhurmën e cila emetohet nga shtëpitëprivate kur lëshohet muzika me ton të lartë gjatëkohës së pushimit të mesditës ose gjatë kohës nërastet e vdekjes në fqinjësi. Nga këto arsye duhetmarrë Vendimin për mbrojtje nga zhurma, e cila do tëmbroj interesat e palës së dëmtuar, ashtu që niveli izhurmës të matet me fenometrin e dorës i cili duhet tëblihet për Inspektorin komunal për mbrojtje tëmjedisit.

Hemikalije, biocidi, hemijski udesiKimikatet, biocidet, aksidentet kimike

- Izraditi Eksterni plan zaštite od udesa izSEVESO postrojenja (benzinske pumpe, SIMPEN,Komunalac, Klanica Agroadria, Feldspat itd.)

- Të bëhet Plani ekstern i mbrojtjes ngaaksidentet nga këndvështrimi i objekteve (pompave tëbenzinës, SIMPEN, Komunalia, Therrtorja Agroadria,Feldspat etj.).

Zaštita prirodeMbrojtja e natyrës

- Problematika iz ove oblasti obrađena je kaoposebna oblast Strategije te se ovde neće ponavljatiprikaz stanja i mere za zaštitu.

- Problemet nga kjo sferë janë të përpunuarasi sferë e veçantë e Strategjisë kështu që këtu nuk dotë përsëritet tregimi i gjendjes dhe masat mbrojtëse.


Planiranje i izgradnjaPlanifikimi dhe ndërtimi

- Informisanje javnosti o svim projektima zakoje se vodi postupak procene uticaja naživotnu sredinu, nezavisno od nosiocaprojekta,

- Informimi i publikut me të gjitha projektet përtë cilat udhëhiqet procedur e vlersimit tëndikimit në mjedisin jetësor, pamvarësishtnga bartësi i projekti,

- Informisanje javnosti o svim projektima zakoje se vodi postupak strateške proceneuticaja na životnu sredinu, nezavisno odnosioca projekta,

- Informimi i publikut me të gjitha projektet përtë cilat udhëhiqet procedur e vlersimitstrategjik të ndikimit në mjedisin jetësor,pamvarësisht nga bartësi i projekti,

- Informisanje javnosti o pravima iz Aarhuskekonvencije.


- Informimi i publikut në lidhje me të drejtat eKonventës së Arhusit.

Energetska efikasnostEfikasiteti energjetik

- Uraditi Plan za racionalnu upotrebu električnei toplotne energije u opštini Bujanovac(štedljive sijalice na ulicama i udomačinstvima, isključivanje nepotrebnihsvetiljki, sat za planetu i u Bujanovcu svakenedelje po jedan sat u mraku,

- Përgatitja e planit për përdorimin racional tëenergjisë elektrike dhe ngrohjes në komunëne Bujanocit (poqat kursyese të energjisë nërrugë dhe në shtëpi, fikja e dritave tëpanevojshme, në orë për planetin dhe nëBujanoc çdo javë nga një orë në errësirë,

- Uraditi Plan za racionalno korišćenjegeotermalne, solarne, eolske, hidro- ienergije biomase u opštini Bujanovac.

- Të përgatisë planin për përdorimin racional tëgjeotermaleve, diellore, e erës, hidrike dheenergjis së biomasës në komunën eBujanocit.

Jonizujuća zračenjaRrezatimi jonizues

- Uraditi Plan za zaštitu stanovništva odjonizujućih zračenja,

- Përgatitja e planit për mbrojtjen e popullatësnga rrezatimi jonizues,

- Uraditi projekat remedijacije površinadekontaminiranih od osiromašenog uranijumau Bratoselcu i Borovcu.

- Përgatitja e projektit të rehabilitimit zonave tëdekontaminuara nga uraniumi i varfëruar nëBratoselcë dhe Borocë.

Nejonizujuća zračenjaRrezatimet jo jonizuese

- Doneti Odluku o zaštiti od nejonizujućihzračenja na teritoriji opštine Bujanovac

- Të aprovohet Vendimi mbi mbrojtjen ngarrezatimi jo jonizues në teritorin e komunës sëBujanocit.

Buka i vibracijeZhurma dhe vibrimet

- Doneti Odluku o zaštiti od buke i vibracija nateritoriji opštine Bujanovac. U ovoj Odlucitreba predvideti sankcije za uznemiravanjestanovništva bukom iz privatnih objekata.

- Të aprovohet Vendimi mbi mbrojtjen ngazhurma dhe vibrimet në teritorin e komunëssë Bujanocit. Në këtë Vendim duhet të

parashihen sanksione për shqetësimin ebanorëve me zhurmë nga objektet private.

Vanredne situacijeSituatat e jashtëzakonshme

- Uraditi Eksterni plan zaštite od udesa utransportu,

- Të përgaditet plani Ekstern i mbrojtjes ngaaksidentet në transport,

- Eksterni plan zaštite od udesa u SEVESOpostrojenjima,

- Plani Ekstern i mbrojtjes nga aksidentet nëstabilimentet SEVESO,

- Eksterni plan zaštite od udesa u životnojsredini,

- Plani Ekstern i mbrojtjes nga aksidentet nëmjedisin jetësor,

- Eksterni plan zaštite od vremenskih neprilika,- Plani Ekstern i mbrojtjes nga fatkeqësit e

kohës,- Eksterni plan zaštite za postupanje u slučaju

zemljotresa,- Plani Ekstern i mbrojtjes për veprimet në rast

të termetit,- Eksterni plan zaštite za postupanje u slučaju

nekontrolisane primene hemikalija,- Plani Ekstern i mbrojtjes për veprimet në rast

të përdorimit të pakontrolluar të kemikaljeve,- Eksterni plan zaštite za postupanje u slučaju

primene biocida- Plani Ekstern i mbrojtjes për veprimet në rast

të përdorimit të biocideve.

Zaštita prirodeMbrojtja e natyrës

- Sprovoditi aktivnosti iz Plana upravljanjapredelom izuzetnih odlika „Dolina Pčinje“,

- Zbatimi i aktiviteteve nga Plani i menxhimittë zonës së cilësisë së jashtëzakonshme„Lugina e pçinjës“,

- Sprovoditi aktivnosti iz Predloga zautvrđivanje područja Bujanovačke Banje,

- Zbatimi i aktiviteteve nga propozimi përpërcaktimin e zonës së Banjës së Bujanocit,

- Uraditi projekat dogradnje betonske brane naBujanovačkom jezeru,

- Hartimin e projektit për përmirësimin e digëssë betonit në Liqenin e Bujanocit,

- Napraviti katalog javnih česama,- Të bëhet katalogu i burimeve publike,- Napraviti katalog „starih zapisa“,- Të bëhet katalogu i „përshkrimeve të vjetra“,- Nabaviti kompjutersku opremu za rad i

terensku opremu za izlazak na teren,- Blerja e pajisjeve kompjuterike për punë dhe

pajisjeve terreni për vizitat e stafit në terren,


- Urediti posebnu stranu na web site-u OpštineBujanovac za zaštitu životne sredine sanedeljnim ažuriranjem podataka i informacijao radu službe.

- Redaktimi i faqes së feçant në Web faqen eKomunës së Bujanocit për mbrojtjen emjedisit jetësor me qëllim të përditësimitjavorë të të dhënave dhe informacioneve mbipunën e shërbimit.

3.9 Razvijanje javne svesti3.9 Ngritja e vetëdijes publike


3.9.1 Paraqitja e gjendjes dhe vlerësimi indikimit në ambientin jetësor

Na osnovu Uredbe o sadržini, načinu vođenjainformacionog sistema, metodologiji, strukturi,zajedničkim osnovama, kategorijama i nivoimasakupljanja podataka, kao i sadržini informacija okojima se rodovno i obavezno obaveštava javnost(„Sl. glasnik RS“, broj: 112/09), donet je Pravilnik oNacionalnoj listi indikatora zaštite životne sredine(„Sl. glasnik RS“, broj: 37/11) prema kome suindikatori podeljeni u 12 tematskih celina:

Në bazë të Rregullores mbi përmbajtjen,mënyrën e udhëheqjes së sistemit informativ,metodologjin, strukturën, bazat e përbashkëta,kategorit dhe nivelet e mbledhjes së të dhënave, siedhe përmbajtjet e informacioneve mbi të cilatrregullisht dhe detyrueshëm informohet publiku(Gazeta zyrtare e RS“, nr. 112/09), është aprovuarRregullore mbi listën Nacionale të indikatorëve përmbrojtjen e mjedisit jetësor (Gazeta zyrtare e RS“, nr.37/11), sipas së cilës indikatorët jan ndarë në 12sekcione tematike:

1. Vazduh i klimatske promene,1. Ajri dhe ndryshimet klimatike,2. Vode,2. Uji,3. Prirodna i biološka raznovrsnost,3. Natyra dhe llojllojshmëria biologjike,4. Zemljište,4. Tokat,5. Otpad,5. Mbeturinat,6. Buka,6. Zhurma,7. Nejonizujuće zračenje,7. Rrezatimi jo jonizues,8. Šumarstvo, lov i ribolov,8. Pylltaria, gjuetia dhe peshkataria,9. Održivo korišćenje prirodnih resursa,9. Shfrytëzimi i qëndrueshëm i resurseve

natyrore,

10. Privredni i društveni potencijali od značaja zaživotnu sredinu,

10. Potencialet ekonomike e shoqërore të rëndësispër mjedisin jetësor,

11. Međunarodna i nacionalna zakonskaregulativa kao i mere (strategije, planovi,programi, sporazumi), izveštaji i ostaladokumenta i aktivnosti iz oblasti zaštiteživotne sredine,

11. Rregullativa ndërkombtare dhe nacionaleligjore si edhe masat ( strategjia,planet, programet, marrëveshjet), raportet dhedokumentet e tjera dheaktivitet nga sfera e mbrojtjes së mjedisitjetësor,

12. Subjekti sistema zaštite životne sredine,12. Subjektet e sistemit të mbrojtjes së mjedisit

jetësor,

Glavni centar Republike Srbije preko koga seovi podaci objavljuju je Agencija za zaštitu životnesredine koja svakodnevno ažurira bazu podataka popomenutim tematskim oblastima. Podaci kojedostavljaju zagadjivači sa teritorije opštine BujanovacAgenciji za životnu sredinu su javni i istovremeno bitrebalo da se dostavljaju i Odeljenju za urbanizam,imovinsko-pravne poslove, stambeno-komunalne,građevinske delatnosti i zaštitu životne sredineOpštine Bujanovac.

Qendra kryesore e Republikës Serbisë përmessë cilës shpallen këto të dhëna është Agjencioni përmbrojtjen e mjedisit jetësor e cila çdo ditë epërditëson bazën e të dhënave sipas sferave tëpërmendura tematike. Të dhënat të cilat i paraqesinndotësit nga territori i komunës së BujanocitAgjencionit për mjedisin jetësor janë publike dhenjëkohësisht do të duhej ti dërgohen edhe Drejtoratitpër urbanizëm, çështje pronsore – juridike, banesore –komunale, veprimtari ndërtimore dhe mbrojtje tëmjedisit jetësor të komunës së Bujanocit.

Opština Bujanovac dostavlja podatke koji setiču upravljanja otpadom, a takođe i sve ostalepodatke koje pribavi na terenu iz okvira svojenadležnosti u skladu sa zakonskom regulativom.Medjutim, podatke o veličini tj. dužini kanalizacionemreže u opštini Bujanovac nemoguće je dostavitiAgenciji za životnu sredinu zato što izgradjeniinfrastrukturni objekti nisu zvanično odobreni zaupotrebu. Mehanizam dostavljanja podataka o stanjusnimljenom na terenu još uvek nije precizno definisani nije utvrđena odgovornost za delimičnu realizacijuodređenih infrastrukturnih projekata kao što je poredpomenutog i delimična sanacija gradske deponije kojaje trebalo da bude završena do 2015. godine.

Komuna e Bujanocit dorzon të dhëna që ipërkasin menaxhimit me mbeturina, gjithashtu edhe tëgjitha të dhënat tjera të cilat i siguron në teren nënkompetencat e veta në përputhje me rregullat ligjore.


Megjithatë të dhënat për madhësin përkatësishtgjatësin e rrjetit të kanalizimit në komunën eBujanocit është e pamundur ti dorzohet Agjencionitpër mjedisin jetësor sepse objektet e ndërtuara tëinfrastrukturës nuk janë zyrtarisht të lejuar përpërdorim. Mekanizmi i ofrimit të të dhënave mbigjendjen e regjistruar në teren akoma nuk ështëdefinuar saktësisht dhe nuk është përcaktuarpërgjegjësia për realizimin e pjesërishëm të projektevetë caktuar të infrastrukturës sikurse që është krahas tëpërmendurës sanimi i pjesëshëm i deponis së qytetit ecila është dashur të kryhej deri në vitin 2015.

Razvijanje javne svesti o zaštiti životnesredine je jako spor i težak proces u kome treba sviučesnici da rade timski sa ciljem da život i rad unjihovom okruženju bude zdrav i bezbedan. Sobzirom da je uslov za zdravu životnu sredinu –„ekološki pismen svaki pojedinac“, to zahteva velikinapor svih subjekata u sistemu zaštite životne sredinena sistematskom obrazovanju zajednice i razvijanjukolektivne svesti o zaštiti životne sredine.

Ngritjen e vetëdijes publike mbi mbrojtjen emjedisit jetësor është proces shumë i ngadalshëm dhei vështirë në të cilin duhet të gjithë pjesmarrësit tëpunojnë në ekipë me qëllim që jeta dhe puna nërrethin e tyre të jetë e shëndoshë dhe e sigurt. Meqenëse kushtë për mjedis të shëndosh jetësorë është –„çdo individ ekologjikisht i edukuar“, kjo kërkonangazhim të madh të të gjitha subjekteve në sistemin embrojtjes së mjedisit jetësor në arsimimin sistematiktë bashkësis dhe ngritjen e vetëdijes publike mbimbrojtjen e mjedisit jetësor.

Javna svest o zaštiti i unapređenju životnesredine ima veoma veliki uticaj na život i rad svakogpojedinca. Iz tog razloga treba koristiti sveraspoložive mehanizme informisanja javnosti kako bise ekološkim opismenjavanjem polako ali sigurnoizgradio put ka zdravoj životnoj sredini odnosno putzdravog života i rada u opštini Bujanovac.

Vetëdija publike mbi mbrojtjen dhepërmirësimin e mjedisit jetësor ka ndikim të madhë nëjetën dhe punën e çdo individi. Nga kjo arsye duhen tëshfrytëzohen të gjitha mekanizmat e disponushme përinformimin e publikut ashtu që me edukim ekologjikngadalë por sigurt të ndërtohet rruga drejt mjedisit tëshëndoshë jetësor rruga e jetës dhe punës sëshëndoshë në komunën e Bujanocit.

U cilju efikasnijeg razvijanja javne svesti ozaštiti i unapređenju životne sredine osam nevladinihorganizacija je registrovano u opštini Bujanovac kojerade na realizaciji projekata sa opštim ili bar jedim odspecifičnih ciljeva vezanih za zaštitu životne sredine.S obzirom da neke od ovih organizacija nemaju niminimalne uslove za rad, rezultati njihovih aktivnostisu skoro neprimetni tako da se iste mogu smatrati„ekološkom kolateralnom štetom“ jer najveću štetu

nerazvijene ekološke svesti trpi životna sredina i tekće trpeti generacije koje dolaze.

Me qëllim të ngritjes më efikase të vetëdijespublike mbi mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisitjetësor, tetë organizata joqeveritare janë regjistruar nëkomunën e Bujanocit të cilat punojnë në realizimin eprojekteve me qëllime të përgjithshme apo me njërinnga qëllimet lidhur me mbrojtjen e mjedisit jetësor.Meqenëse disa nga këto organizata nuk i kan askushtet minimale për punë, rezultatet e aktiviteteve tëtyre gati se fare nuk vërehen, kështu që mund tëkonsiderohen „dëme kolaterale ekologjike“ sepsedëmin më të madhë për mosngritjen e vetëdijespublike e vuanë mjedisi jetësor edhe më shum do tavuajnë gjeneratat e ardhshme.


1. Otvaranje Centra za „zelene patrole“ iuključivanje ekološkog SOS telefona za hitneintervencije u zaštiti životne sredine,

1. Hapja e qendrës për „patrullat e gjelbërta“ dhefutja e SOS telefonit ekologjik për

intervenimet urgjente për mbrojtjen e mjedisitjetësor,2. Štampanje 2 strane u lokalnim novinama pod

nazivom „Zeleno sutra“,2. Botimi i 2 faqeve në gazetat lokale nën emërtimin„e nesërmja e gjelbërt“,3. Kampanje razvijanja javne svesti u obrazovnim

ustanovama,3. Fushata e ngritjes së vetëdijes publike nëinstitucionet arsimore,4. Kampanje razvijanja javne svesti u mesnim

zajednicama,4. Fushata e ngritjes së vetëdijes publike nëbashkësit lokale,5. Kampanje razvijanja javne svesti u privredi i

MSP,5. Fushata e ngritjes së vetëdijes publike në ekonomidhe MSP,6. Emitovanje obrazovnih sadržaja preko lokalnih

medija,6. Emitimi i përmbajtjeve arsimore përmes mediavelokale,7. Obeležavanje značajnih datuma iz ekološkog

kalendara održavanjem javnih tribina,konferencija, okruglih stolova isl.,

7. Shenimi i datave të rëndësishme nga kalendariekologjik me mbajtjen e tribunavepublike, konferencave, tryezave të rrumbullakta etj,8. Izvođenje raznih akcija u životnoj sredini

(ekoškole, sakupljanje otpada, uređenje zelenihpovršina, uređenje javnih česama isl.),

8. Kryerja e veprimeve të ndryshme në mjedisinjetësor (ekologjike, grumbullimin embeturinave, rregullimin e sipërfaqeve të gjelbërta,rregullimi i burimeve publike etj.),


3.10 Definisanje ciljeva i određivanje prioriteta3.10 Definimi i qëllimeve dhe caktimi i prioriteteve

Tim za pripremu Strategije definisao je 9 ciljeva irangirao ih po prioritetima:

Ekipi për përgaditjen e Strategjis ka definuar 9qëllime dhe i ka ranguar sipas prioritetit:

1. Razvijanje javne svesti građana o zaštiti iunapređenju životne sredine1. Ngritja e vetëdijes publike për mbrojtjen

dhe përmirësimin e mjedisit jetësor2. Sanirane posledice bombardovanja iz 1999.

godine2. Sanimi i pasojave nga bombardimet e vitin

19993. Uspostavljen efikasan sistem upravljanja

otpadom do 2023. godine3. Sistem efikas i vendosur i menaxhimit të

mbeturinave deri në vitin 20234. Unapređeni kapaciteti lokalne samouprave za

upravljanje u životnoj sredini4. Kapacitetet e avansuara të BL për menaxhim

në mjedisin jetsorë5. Regulisana zaštita površinskih i podzemnih

voda5. Mbrojtja e rregulluar e ujrave sipërfaqësore

dhe nëntoksore6. Regulisana zaštita zemljišta od degradacije6. Mbrojtja e rregulluar nga degradimi i tokës7. Uspostavljen monitoring životne sredine u

opštini Bujanovac7. Monitorim i vendosur i mjedisit jetësor në

komunën e Bujanocit8. Unapređena zaštita prirode (zelenilo, šume,

zaštićeni predeli, retke biljne i životinjskevrste i dr.)

8. Mbrojtja e avansuar e natyrës (gjelbrimet,pyjet, zonat e mbrojtura, llojet e ralla tëbimëve dhe kafshëve etj.)

9. Razvijen sistem prevencije i odgovora navanredne situacije

9. Sistemi i zhvilluar i parandalimit dhepërgjigjes ndaj situatave të jashtëzakonshme

Prioriteti su određeni na osnovu iskustava izprocesa implementacije LEAP-a opštine Bujanovac iz2005. godine.

Prioritetet janë caktuar në bazë të përvojësnga procesi i implementimit të PAEL-it të komunës sëBujanocit nga viti 2005.

Procenjeno je da je osnovni preduslov zauspešnu implementaciju Strategije razvijena javnasvest svakog pojedinca o zaštiti životne sredine. Iz tograzloga je definisan cilj broj 1: Razvijanje javnesvesti građana o zaštiti i unapređenju životnesredine.

Është vlerësuar se parakusht themelor përzbatimin e suksesshëm të Strategjisë është ngritja evetëdijes publike të çdo individi për mbrojtjen emjedisit jetësorë. Për këtë arsye, është definuarqëllimi numër 1: Ngritja e vetëdijes publike përmbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit jetësor.

S obzirom da se Opština Bujanovac premapodacima iz Prostornog plana Srbije i Regionalnogprostornog plana opština Južnog Pomoravlja svrstavau kategoriju visokog stepena zagađenosti životnesredine, tim je predložio da se kao cilj 2 definiše:Saniranje posledica bombardovanja iz 1999.godine.

Meqenë se komuna e Bujanocit, sipas tëdhënave nga Planit Hapësinor i Serbisë dhe i PlanitRajonal të Moravës së Jugut rradhitet në katekorin enivelit të lartë të ndotjes së mjedisit jetësor, ekipi kapropozuar se qëllimi numër 2 të definohet: Sanimi ipasojave nga bombardimet e vitin 1999.

Aktivnosti na uspostavljanju organizovanogupravljanja otpadom koje su nastavak realizacijePlana za integrisano upravljanje otpadom u opštiniBujanovac (2010-2015) i početak realizacijeRegionalnog plana upravljanja otpadom za Pčinjskiokrug (2013-2023) definisane su pod ciljem broj 3:Uspostavljen efikasan sistem upravljanja otpadomdo 2023. godine.

Aktivitetet për themelimin e menaxhimit tëorganizuar të mbeturinave të cilat jan vazhdim izbatimit të Planit për menaxhimin e integruar tëmbeturinave në komunën e Bujanocit (2010-2015)dhe fillimin e zbatimit të Planit të MenaxhimitRajonal të Mbeturinave për rrethin Pçinjës (2013-2023) janë të definuara në qëllimin nr 3: Sistemefikas i vendosur i menaxhimit të mbeturinave derinë vitin 2023.

Aktivnosti u okviru cilja 4: Unapređenikapaciteti LS za upravljanje u životnoj sredinitrebalo bi da reše formiranje potpune baze podataka izživotne sredine i programa praćenja promena uživotnoj sredini u skladu sa važećom zakonskom ipodzakonskom regulativom. Imenovanje osobezadužene za implementaciju Strategije treba da budegarancija uspešnosti realizacije planiranih aktivnosti.

Aktivitetet në kuadër të qëllimit 4:Kapacitetet e avansuara të BL për menaxhim nëmjedisin jetsorë do të duhet të zgjidhnin formimin ebazës së plotë të të dhënave nga mjedisi jetësor dheprogramin e përcjelljes së ndryshimeve në mjedisinjetësor në përputhje me ligjet dhe nënligjet e vlefshmerregullative. Emërimi i personit përgjegjës përimplementimin e Strategjis duhet të garantoj suksesnë kryerjen e aktiviteteve të planifikuara.

U okviru cilja 5: Regulisana zaštitapovršinskih i podzemnih voda predviđene su


aktivnosti u oblasti poboljšanja vodosnabdevanja iregulisanja otpadnih voda, a takođe i zaštitapovršinskih i podzemnih voda od zagađivanja.

Në kuadër të qëllimit 5: Mbrojtja erregulluar e ujrave sipërfaqësore dhe nëntoksorejanë planifikuar aktivitete në fushën e përmirësimit tëfurnizimit me ujë dhe rregullimin e ujërave të ndotura,si dhe mbrojtjen e ujërave sipërfaqësore dhenëntokësore nga ndotja.

Prema preliminarnim istraživanjima koja suobavljena u toku 2014. godine, zemljište jedegradirano i devastirano raznim uticajima prirodnih iljudskih aktivnosti na ukupnoj površini od oko 10 %celokupne teritorije opštine Bujanovac. Iz tog razlogapod ciljem broj 6: Regulisana zaštita zemljišta oddegradacije predvidjene su aktivnosti za zaštituzemljišta od dalje degradacije.

Sipas hulumtimeve paraprake, të cilat janëkryer në vitin 2014, toka është e degraduar dheshkatërruar me ndikimet e ndryshme të aktivitetit fizikdhe njerëzor në një sipërfaqe totale prej rreth 10% tëtë gjithë territorit të komunës së Bujanocit. Për këtëarsye, qëllimi 6 është: Mbrojtja e rregulluar ngadegradimi i tokës

Izrada lokalnog katastra zagađivača treba daobjedini sve vrste zagadjujućih materija u jedinstvenojbazi podataka i da se prateći podatke iz Agencije zaživotnu sredinu svakodnevno mogu dobiti preciznipodaci o promenama u životnoj sredini na teritorijiopštine Bujanovac. Pod ciljem broj 7: Uspostavljenmonitoring životne sredine u opštini Bujanovaczacrtane su aktivnosti koje će stanovnicima opštineBujanovac omogućiti kvalitetniji život.

Krijimi i kadastrit lokal të ndotësve duhet tëbashkohen të gjitha llojet e ndotësve në bazën e tëdhënave dhe se këto të dhëna nga Agjencia përmbrojtjen e mjedisit jetësor në baza ditore mund tëmerren të dhëna të sakta mbi ndryshimet në mjedisinjetësorë në territorin e komunës se Bujanocit. Sipasqëllimit 7: Është vendosur monitorimi i mjedisitjetësor në komunën e Bujanocit, janë përshkruaraktivitetet të cilat banorëve të komunës së Bujanocitdo tu mundësojnë cilësi më të mirë të jetës.

Pod ciljem broj 8: Unapređena zaštitaprirode objedinjene su aktivnosti na zaštiti javnihzelenih površina, šumskih ekosistema, zaštićenihprirodnih dobara – predela izuzetnih odlika „DolinaPčinje“ i područja „Bujanovačke Banje“ kao iaktivnosti na zaštiti biodiverziteta.

Sipas qëllimit nr 8: Mbrojtja e avansuar enatyrës janë bashkuar veprimet për mbrojtjen ezonave të gjelbëruara publike, ekosistemet pyjore,zonat e mbrojtura natyrore - rajonet me karakteristikatë jashtëzakonshme "Lugina e Pçinjës" dhe zona e"Banjës së Bujanocit", si dhe aktivitetet për mbrojtjene biodiversitetit.

U smislu pravovremenog reagovanja navanredne situacije i u cilju prevencije istih uslučajevima kada se može delovati preventivno,Strategija predviđa i cilj broj 9: Razvijen sistemprevencije i odgovora na vanredne situacije.Pretpostavlja se da će se ovakve situacije sve češćejavljati u budućnosti i iz tog razloga predložene suaktivnosti za prevenciju i brzo reagovanje uslučajevima vanrednih situacija.

Në kuptimin e reagimit në kohë në situata tëjashtëzakonshme, dhe me qëllim të parandalimit të tënjëjtave në raste kur mund të veprohet në mënyrëparandaluese, Strategjia parashikon qëllimin nr 9:Sistemi i zhvilluar i parandalimit dhe përgjigjesndaj situatave të jashtëzakonshme. Supozohet sekëto situata do të ndodhin më shpesh në të ardhmendhe për këtë arsye janë propozuar aktivitetet përparandalimin dhe reagimin e shpejtë në raste tësituatave të jashtëzakonshme.

Učesnici Fokus grupa i zainteresovanajavnost koja je učestvovala u pripremi Strategije nisuimali primedbe na način određivanja prioriteta. Kaosastavni deo predmetne Strategije predložen jeAkcioni plan u nastavku dokumenta.

Pjesëmarrësit e fokus grupit dhe publiku iinteresuar të cilët kanë marrë pjesë në përgatitjen eStrategjisë nuk kan patur vrejtje për mënyrën epërcaktimit të prioriteteve. Si një pjesë përbërëse esubjektit të Strategjisë u propozua Plani i veprimit nëvazhdim të dokumentit.

4 AKCIONI PLAN STRATEGIJE ZA ZAŠTITU I UNAPREĐENJE ŽIVOTNE SREDINE OPŠTINE BUJANOVAC 2015-20254 PLANI I VEPRIMIT TË STRATEGJIS PËR MBROJTJEN DHE PËRMIRËSIMIN E MJEDISIT JETSOR TË KOMUNËS SË BUJANOCIT 2015-2025

CILJ 1: Razvijanje javne svesti građana o zaštiti i unapređenju životne sredineQËLLIMI 1: Zhvillimi i vetëdijes publike për mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit jetësorBrojNumër

Opis aktivnostiPërshkrimi i aktiviteteve

Očekivani rezultatRezultatet e pritura

NadležnostKompetencat

RokAfati

Proc. budžeta €Vlersimi ibuxhetit €

Izvor finansiranjaBurimi i financimit

KomentarKomenti

1 Organizovanje kampanja o zaštitiživotne sredine

Organizimi i fushatave përmbrojtjen e mjedisit jetësor

Povišen nivo javnesvesti

Nivelin e rritur tëvetëdijes publike

LS -VANVO- OJQObrazovne ustanoveEntet arsimore

Trajno

përhershëm5.000

DonacijeLokalni Fond za živ.SredinuDonacionetFondi Lokal përmjedisin jetësor

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

2 Otvaranje ekološkoginformacionog centra

Hapja e qendrës ekologjikeinformative

Praćenje stanja uživotnoj sredini

Monitorimi igjendjes së mjedisitjetësor

LSNVO

VAOJQ

Januar 2016

Janar 201620.000


Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

3 Pokretanje štampanih izdanja ozaštiti životne sredine

Inicimin e publikimeve të botuarambi mbrojtjen e mjedisit jetësor

Informisanje iobrazovanjejavnosti

Informimi dheedukimi publik

LSNVO

VAOJQ

Decembar 2015-2025

Dhjetorë 2015 -2025

3.000 godišnje3.000 në vitë

Lokalni Fond za živ.sredinuDonacijeDonacionetFondi Lokal përmjedisin jetësor

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

4 Formiranje ekoloških sekcija uobrazovnim ustanovama

Formimi i seksioneve ekologjikenë institucionet arsimore




Trajno

përhershëm5.000 godišnje5.000 në vitë


Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

5 Obeležavanje značajnih datuma izekološkog kalendaraShënimi datave të rëndësishme nëkalendarin ekologjik




Trajno

përhershëm5.000 godišnje5.000 në vitë


Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

6 Izvođenje akcija u životnoj sredini(sakupljanje otpada, uređenjezelenila, javnih česama itd.)Kryerja e veprimeve në mjedisinjetësor (mbledhja e mbeturinave,rregullimin e sipërfaqeve tëgjelbruara, çeshmet publike etj.)




Trajno

përhershëm5.000


Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i


CILJ 2 : Sanirane posledice bombardovanja iz 1999. godineQËLLIMI 2 : Sanimi i pasojave nga bombardimet e vitin 1999BrojNumër




RokAfati

Procena budžetaVlersimi i buxh. €


KomentarKomenti

1 Izrada projekta remedijacijedekontaminiranih lokacija odosiromašenog uranijuma uBorovcu i BratoselcuHartimi i projektit të rehabilitimitdekontaminimin e lokacioneve meuranium të varfëruar në Boroc dheBratoselc

Pripremljen projekat

Projektin epregaditur

Agencija za jon.zračenjaMinistarstvo pzžs

Agencioni përrrezatim jonizuesMinistria bmmj

2016 10.000

Vlada RSDonatori

Qeveria e RSDonatorët

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

2 Realizacija projekta remedijacijedekontaminiranih lokacija odosiromašenog uranijuma uBorovcu i Bratoselcu

Realizimi i projektit tërehabilitimit dekontaminimin elokacioneve me uranium tëvarfëruar në Boroc dhe Bratoselc

Urađenaremedijacija

Rehabilitimin ekryer


Agjencioni përrrezatim jonizuesMinistria bmmj

2020 400.000

Vlada RSDonatori


3 Izgradnja Centra za monitoringradioaktivnosti u životnoj srediniu Bujanovcu

Ndërtimi i qendrës përmonitorimin e radioaktivitetit nëmjedisin jetësor të Bujanocit

Uspostavljenmonitoring RA uživotnoj sredini

Monitorimin evendosur tëradioaktivitetit nëmjedisin jetësor


Agencioni përrrezatim jonizuesMinistria bmmj

2025 1.500.000

Vlada RSDonatoriLSQeveria e RSDonatorëtVA

4 Uspostavljanje monitoringazdravlja ljudi na teritoriji opštineBujanovacVendosjen e monitorimit shëndetittë njerzëve në teritorin e komunasë Bujanocit

Prevencija pojavemalignih bolestiParandalim tëshfaqjes sësëmundjeve malinje

MinistarstvozdravljaMinistarstvo zašMinistria eshëndetësisMinistria mbrojtjes

2017 1.000.000

Vlada RSDonatori


5 Uklanjanje NUS sa preostalihlokacija na teritoriji opštineBujanovac

Heqja e NUS nga lokacionet embetura në teritorin ekomunës sëBujanocit

Povećanjebezbednosti kretnjalokalnogstanovništva

Rritje të siguris sëliris lëvizjes tëbanorëve lokal

MinistarstvoodbraneMUP – Sektor zavanredne situacijeMinistria embrojtjes MPB –Sektori për situata tëjashtëzakonsh.

2018 2.000.000

Vlada RSDonatori



CILJ 3: Uspostavljen efikasan sistem upravljanja otpadom do 2023. godineQËLLIMI 3: Është vendosur sistemi efikas i menaxhimit të mbeturinave deri në vitin 2023BrojNumër




RokAfati

Procena budžetaVlersimi i buxhetit€

Izvor finansiranjaBurimi ifinancimit

KomentarKomenti

1 Završetak izgradnje I Faze Transferstanice

Përfundimi i ndërtimit të Fazes së I tëTransferstacionit

Izgrađen objekat TS

Objektin e ndërtuarTS

LSJP KomunalacMinistarstvo pzžsVANP KomunaliaMinistria bmmj

2016 1.100.000

LSDonatori

VADonatorët

Procena budžeta u LEAP-u bila je 400.000 za obefaze!

Vlersimi i buxhetit nëLEAP-it ka qenë 400.000për të dy etapat!

2

Izgradnja II faze Transfer stanice

Ndërtimi i fazës së II të Transferstacionit

Opremljen objekatodgovarajućomopremom zaupravljanje otpadom

Objektin e pajisur mepërgaditjet adekuatepër menaxhimin embeturinave

LSJP KomunalacMinistarstvo pzžs

VANP KomunaliaMinistria bmmj

2018 1.000.000

LSDonatori

VADonatorët

Procena budžeta u LEAP-u bila je 400.000 za obefaze!

Vlersimi i buxhetit nëLEAP-u ka qenë 400.000për të dy etapat!

3 Sanacija divljih smetlišta unaseljenim mestima

Sanimi i deponive të egra nëpërvendbanime

Sanirana divljasmetlišta

Deponit e egra tësanuara

LSMesne zajednice

VABashkësit lokale

2018

50.000 godišnje –ukupno 200.00050.000 në vitë –gjithsej 200.000

LSDonatoriVADonatorët

Nastavak iz LEAP-aVazhdim nga PAEL-i

4 Izrada projekta sanacije JalovištaFeldspat

Hartimi i projektit për sanimin eJallovishtës Feldspat

Uradjen projekatProjektin e hartuar

Ministarstvoenergetike imineralnih resursaMinistia eenergjetikës dheresurseve minerale

2017 10.000Vlada RSQeveria e RS

Nastavak iz LPUOVazhdim nga LPUO

5 Izvođenje projekta sanacije deponijestarih akumulatora u VelikomTrnovcu

Realizimi i projektit për sanimindeponisë së baterive të vjetëra nëTërnoc

Izveden projekat

Projektin e përpiluarLSVA

2019 200.000

LSDonatori

VADonatorët


6 Izrada projekta sanacije deponijestarih akumulatora u VelikomTrnovcu

Urađen projekatLS 2017 5.000

LSDonatori Nastavak iz LPUO

Vazhdim nga LPUO


Hartimi i projektit për sanimindeponisë së baterive të vjetëra nëTërnoc

Projektin e hartuar VA VADonatorët

7 Izvodjenje projekta sanacije deponijestarih akumulatora u VelikomTrnovcuRealizimi i projektit për sanimindeponisë së baterive të vjetëra nëTërnoc

Izveden projekat

Projektin e përpiluarLSVA

2018 80.000

LSDonatori

VADonatorët


8 Izrada projekta sanacije divljegsmetlišta u NesalcuHartimi i projektit për sanimindeponisë së egër në Nasalc

Urađen projekatProjektin e hartuar

LSVA

2017 5.000LSDonatoriVADonatorët


9 Izvodjenje projekta sanacije divljegsmetlišta u NesalcuRealizimi i projektit për sanimindeponisë së egër në Nasalc

Izveden projekatProjektin e përpiluar

LSVA



10 Usvajanje Odluke o proširenju mrežesakupljanja otpada od 80 %stanovništva i naplati usluge postanovniku a ne po m2 prostoraAprovimi I Vendimit mbi zgjëriminrrjetit për grumbullimin embeturinave nga 80% të banorëve tëpaguaj shërbimet e jo për sipërfaqe nëm2

Doneta Odluka nasednici SOBujanovac

Vendimin e aprovuarnë séance e KK tëBujanocit

LSVA

2015 1000LSVA

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim nga PAEL-i

11Nabavka 8000 kanti i vreća zafizička i pravna lica za primarnuselekciju otpada

Blerja e 8000 kantave dhe thasëve përpersona fizik dhe juridik përzgjedhjen primare të mbeturinave

Nabavljena oprema

Pajisjet e blera

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2017 232.500

LSJP KomunalacFizička i pravnalicaOperateriDonatoriVANP KomunaliaPersonat fizikëdhe juridikOperatorëtDonatorët


12Nabavka 270 specijalnih kontejneraza reciklabile

Blerja e 270 kontejnerëve të veçantë

Nabavljena oprema

Pajisjet e blera

LSJP Komunalac

VA 2016 200.000

LSJP KomunalacPravna licaOperateriDonatori



për reciklim NP Komunalia VANP KomunaliaPersona juridikOperatorëtDonatorët

13 Nabavka 3 specijalizovana vozila zatransport otpada zapremine 5 t, 10 t i20 t

Blerja e 3 automjeteve tëspecializuara për transportin embeturinave të vëllimit 5 t, 10 t dhe20 t

Nabavljenaspecijalna vozila

Automjetet specialetë blera

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2017 200.000

LSJP KomunalacPravna licaOperateriDonatoriVANP KomunaliaPersona juridikOperatorëtDonatorët


14 Opremanje sakupljackih stanica zaprihvatanjekabastog/opasnog/reciklabilnogkućnog otpada po naseljenim mestima(22 sakupljačke stanice)

Furnizimi i qendrave të grumbullimitpër pranimin e mbeturinave në sasi tëmëdha / të rrezikshme / mbeturinavericiklueshme shtëpiake në zonatbanuara (22 stacione të mbledhjes)

Uspostavljen sistempravilnog upravljanjaotpadom na teritorijiopstine Bujanovac

Të vendoset sistemi imenaxhimit të drejtme mbeturina nëteritorin e komunësnë Bujanocit

LSJP KomunalacPrivatni sektorPrivredaMesne zajednice

VANP KomunaliaSektori privatEkonomiaBashkësit lokale

2015 500.000

LSDonacije

VADonacionet

Nastavak iz LPUO

Vazhdim nga LPUO

15 Formiranje baze podataka o tokovimaotpada

Formimi i bazës së të dhënave mbirrjedhat e mbeturinave

Praćenje tokovaotpada

Përcjelljen e tëdhënave tëmbeturinave

LSVA

2016 5.000 LSVA


16 Izrada lokalnog katastra zagadjivačaotpadom (azbest, ulja, gume, EEO,POPs, ambalaža od pesticida idr.)

Hartimi i Kadastrit local të ndotësveme mbeturina (azbest, vajë, gomë,EEO, POPs, ambalazhe të pesticideveetj.)

Urađen Katastarzagadjivača otpadom

Kadastrin erregulluar tëndotësve membeturina

LSVA

2016 10.000 LSVS


17 Određivanje i uređivanje lokacija uvećim naseljima za odlaganjegradjevinskog otpada (22 lokacije)

Uređene 22 lokacijeza odlaganjegradjevinskog otpada

LSDonatori


Përcaktimi dhe rregullimi ilokacioneve në vendbanimet më tëmëdha për vendosjen e mbeturinavendërtimore (22 lokacione)

22 lokacionet erregulluara përlargimin embeturinavendërtimore

LSVA 2017 66.000

VADonatorët

18 Odredjivanje i uredjivanje lokacija zakompostna polja

Përcaktimi dhe rregullimi ilokacioneve për fusha plehrash

Uredjeno 30 lokacijaza kompostna polja

30 lokacione tërregulluara për fushate plehrave

LSVA

2020 90.000LSDonatori

VADonatorët

19 Proširenje mreže sakupljanja otpadana naseljena mesta Žuželjica,Božinjevac, Levosoje, Oslare,Lopardince i Rakovac

Zgjërimi rrjetit për grumbullimin embeturinave për vendbanimetZhuzheljic, Bozhinjevc, Levosoj,Llopardinc dhe Rakoc

Proširena mrežasakupljanja otpada

Rrjetin e zgjëruar përgrumbullimin embeturinave

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2016 50.000

LSDonatoriOperateri

VADonatorëtOperaterët

20 Proširenje mreže sakupljanja otpadana naseljena mesta Turija, Lučane,Končulj, Nesalce Letovica, Biljača,Samoljica

Zgjërimi rrjetit për grumbullimin embeturinave për vendbanimet Turi,Luçan, Konçul, Nesalc Letovic,Bilaça, Samolic



LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2017 80.000

LSDonatoriOperateri


21Proširenje mreže sakupljanja otpadana naseljena mesta Ljiljance, Žbevac,Krševica, Klinovac, Petka, Klenike,Starac

Zgjërimi rrjetit për grumbullimin embeturinave për vendbanimet Lilanc,Zhbevc, Kërshevic, Klinovc, Petk,Klenik, Starc



LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2018 80.000

LSDonatoriOperateri


22 Proširenje mreže sakupljanja otpadana naseljena mesta Zarbince,

Proširena mrežasakupljanja otpada LS

LSDonatori


Muhovac, Breznica, Čar, Suharno

Zgjërimi rrjetit për grumbullimin embeturinave për vendbanimetZarbinc, Muhovc, Breznic, Çarr,Suharnë


JP Komunalac

VANP Komunalia

2019 50.000Operateri


23

Nabavka hladnjače zapremine 10 t zaskladištenje leševa životinja

Blerja e friguriferit të vëllimit 10 t përruajtjen e trupave të kafshëve

Nabavljena hladnjačaza Zoohigijen-skuslužbu

Frigurifer të blerë përshërbiminzoohigjienik

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2015 70.000

LSDonatoriOperateri


Hladnjača će bitiprebačena u krug TS kadista bude počela sa radom.Hladnjaču treba smestitina lokaciju Stočne pijace

Friguriferi dë të bartet nërrethin e TS kur e njejta dotë filloj së punuari.Friguriferi duhet tëvendoset te tregu ikafshëve.

24Aktiviranje operatera i socijalnogpreduzetništva u upravljanju otpadom

Aktivizimin e operatorit dhendërrmarësit social në menaxhimin embeturinave

Uredjen sistemupravljanja otpadomu obliku JPP

Sistemin e rregulluartë menaxhimit tëmbeturinave nëformë JPP

LSOperateri

VAOperatorët

2018 100.000

LSDonatoriOperateri


25Urađena revizija projekta sanacijegradske deponije u Bujanovcu izavršetak započete sanacije

Revidimi i kryer i projektit përsanimin e deponis së qytetit tëBujanocit dhe përfundimi i sanimit tëfilluar

Sanirana I zatvorenagradska deponija

Deponin e qytetit tësanuar dhe tëmbyllur

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2016 60.000LSVA

Započeta sanacija nijeurađena prema projektu dokraja 2014. godineSanimi i filluar nuk ështëkryer sipas projektit derinë fund të vitit 2014

CILJ 4: Unapređeni kapaciteti LS za upravljanje u životnoj srediniQËLLIMI 4: Kapacitetet e avansuara të VA për menaxhim në mjedisin jetsorëBrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Imenovanje opštinskog inspektora Vršenje


za zaštitu životne sredine

Emërimi i inspektorit komunalpër mbrojtjen e mjedisit jetësor

inspekcijskognadzora

Kryerjen eInspektimit tëmbikqyrur

LS

VA2015, HITNO

2015, Urgjentë

500LS

VA

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

2 Poboljšanje informisanja javnostio pravima iz Aarhuske konvencije

Përmirësimi informimit tëpublikut mbi të drejtat eKonventës së Aarhusit

Povećano učešćejavnosti udonošenju odluka

Pjesëmarrjen e rritjae publike nëvendimmarrje

LSNVO

VAOJQ

2016 1000

LS

VA

3 Izrada Plana generalne regulacijeza područje posebne nameneBujanovačka BanjaHartimi i planit të rregullimitgeneral për zonën me destinim tërëndësis së vacant të Banjës sëBujanocit

Izradjen PGR

PRGJ i përpunuarLS

VA

2016 3000

LSDonatori

VADonatorët

4 Izrada planske dokumentacije zapodručje posebne namene BazaJugHartimi i dokumenteve tëplanifikimit për zonën me qëllimtë veçantë Baza -Jug

Izrađen Plan

Planin e hartuar

Ministarstvo odbrane

Ministria e mbrojtjes2016

Nema podataka

Nuk ka të dhëna

Vlada RS

Qeveria e RS

5 Izrada programa sanacije iremedijacije za industrijskidevastirane lokacije

Hartimi i programeve të sanimitdhe të rehabilitimit të zonaveindustriale të shkatërruara

Uradjen Program

Programin e hartuar

LSMinistarstvo pzžsAgencija za životnusredinu

VAMinistria bmmjAgjencioni përmjedisin jetësor

2018 50.000

LSDonatori

VADonatorët

6 Uspostavljanje lokalne mreželokaliteta za praćenje kvalitetazemljišta na devastiranimlokacijama

Krijimi i rrjetit lokal tëlokaliteteve për monitorimin ecilësisë së tokës në vende të

Uspostavljenamreža lokaliteta

Rrjetin e krijuar tëlokaliteteve

LSMinistarstvo pzžsAgencija za životnusredinu

VAMinistria bmmjAgjencioni për

2018 100.000

LSDonatori

VADonatorët


shkatërruara mjedisin jetësor

7 Rekonstrukcija ravnih krovova nazgradama u zelene površine

Rindërtimi i kulmeve të rrafshtatë ndërtesave në zonat e gjelbërta

Ozelenjeni ravnikrovovi

Kulmet e rrafshta tëgjelbruara

LSUgostitelji

VAHotelierit

2025 100.000

LSDonatori

VADonatorët

8 Usvojen Plan za racionalnuupotrebu električne i toplotneenergije u opštini Bujanovac

Planin e aprovuar për përdoriminracional të energjisë elektrike dhengrohjes në komunën e Bujanocit

Povećanaenergetskaefikasnost

Efikasitetin e rriturtë energjis

LSElektroprivreda

VAElektroekonomia

2016-2025 500.000

LSElektroprivredaDonatori

VAElektroekonomiaDonatorët

Sredstva zarealizaciju Planabiće namenjena zazamenu javnerasvete isl.Mjetet për zbatimine Planit do tëdestinohen për tëzëvendësuarndriçim publik, etj

9 Usvojen Plan za racionalnokorišćenje geotermalne, solarne,eolske, hidro- i energije biomase

Planin e aprovuar përshfrytëzimin racional të energjisësë biomasës gjeotermale, diellore,të erës, ujore.

Povećano učešćekorišćenja energijeiz OIE

Pjesëmarrja në rritjee përdorimit tëenergjisë nga OIE

LSElektroprivreda

VAElektroekonomia

2016-2025 2.000.000

LSElektroprivredaDonatori

VAElektroekonomiaDonatorët

10

Usvojen Plan gasifijakcije opštineBujanovac

Planin i aprovuar i gasifikimit tëkomunës së Bujanocit

Povećanaenergetskaefikasnost

Efikasitetin e rriturtë energjis

LS

VA 2016-2025 3.000.000

LSElektroprivredaDonatoriPravna i fizička licaVAElektroekonomiaDonatorëtPersonat juridik dhefizik

Prema Prostornomplanu opštineBujanovac

Sipas planithapsinor tëkomunës sëBujanocit

11 Izrada Plana za zaštitustanovništva od nejonizujućihzračenja

Hartimi i planit për mbrojtjen ebanorëve nga rrezatimi jojonizues

Usvojen Plan

Planin e aprovuarLS

VA2016 50.000

LSDonatori

VADonatorët


12 Izrada Plana za zaštitustanovništva od jonizujućihzračenjaHartimi i planit për mbrojtjen ebanorëve nga rrezatimi jonizues

Usvojen Plan

Planin e aprovuar

LSMinistarstvopoljoprivrede Izaštite životnesredineVAMBMMJ

2016 500.000

LSVlada RSDonatori

VAQeveria e RSDonatorët

13

Donošenje Odluke o zaštiti odbuke i vibracija na teritorijiopštine Bujanovac

Aprovimi i Vendimi përmbrojtjen kundër zhurmës dhevibrimeve në territorin e komunëssë Bujanocit

Usvojena Odluka

Vendimi i aprovuarLS

VA2016 50.000

LS

VA

Odluka predvidjanabavku opreme zarad inspektora iakustično zoniranjegradaVendimi parashikonblerjen e pajisjevepër inspektorët dhezonimin akustik tëqytetit

14 Izrada Eksternih planova zaštiteod udesa u transportu, SEVESOpostrojenjima, usled vremenskihneprilika, u slučaju zemljotresa,nekontrolisane primenehemikalija i biocida

Hartimi i planeve të jashtëme përmbrojtjen nga aksidentet nëtransport, stabilimenteveSEVESO, për shkak të motit tëkeq, tërmetit, aplikimin epakontrolluar e kimikateve dhebiocideve

Usvojen Plan

Planin e aprovuar

LSSektor za vanrednesituacije

VASektori për situata tëjashtëzakonshme

2015 20.000

LSDonatori

VADonatorët

15 Sprovođenje aktivnosti iz Planaupravljanja predelom izuzetnihodlika „Dolina Pčinje“Zbatimi i aktiviteteve nga plani imenxhimit të zonave ejashtëzakonshme „Lugina ePçinjës“

Realizovaneaktivnosti

Aktivitetet erealizuara

LSTOBEparhija Vranjska

VATOBEparkia e Vranjës

2015-2015 50.000 godišnje

50.000 në vitë

LSEparhija vranjskaMinistarstvo pzžsDonatori

VAEparkia e VranjësMinistria bmmjDonatorët

16 Sprovođenje aktivnosti iz LS


Predloga za utvrđivanje područjaBujanovačke Banje

Zbatimi i aktiviteteve ngapropozimi për përcaktimin ezonës së Banjës Bujanocit

Realizovaneaktivnosti

Aktivitetet erealizuara

TOBSpecijalna bolnica zarehabilitaciju Buj.Banja

VATOBSpitali special përrehabilitim Banja eBujanocit

2015-2015 50.000 godišnje50.000 në vitë

LSMinistarstvo pzžsDonatori

VAMinistria bmmjDonatorët

17 Urađen projekat dogradnjebetonske brane na Bujanovačkomjezeru

Projektin e hartuar përpërmirësimin e digës së betonit nëLiqenin e Bujanocit

Obezbeđenazemljana brana odpucanja

Diga e sigusuar prejdheu nga plasja

LSJP „Srbijavode“

VANP „Srbijavode“

2019 100.000

LSDonatori

VADonatorët

Opasnost odpucanja brane

Rreziku nga plasja edigës

18Nabavka kompjuterske opreme zarad i terenske opreme za izlazakslužbenika na terenBlerja e pajisjeve kompjuterikepër punë dhe pajisjeve terreni përvizitat e stafi në terren

Poboljšani uslovirada zaposlenih nazaštiti životnesredine

Kushte tëpërmirësuara tëpunës së tëpunësuarve nëmbrojtjen e mjedisitjetësor

LS

VA

2015 HITNO2015 Urgjentë 1000

LS

VA

19 Uređivanje posebne strane na website-u Opštine Bujanovac zazaštitu životne sredine sanedeljnim ažuriranjem podataka iinformacija o radu službeRedaktimi i faqes së feçant nëWeb faqeb e Komunës sëBujanocit për mbrojtjen e mjedisitjetësor me qëllim të përditësimittë të dhënave dhe informacionevembi punën e shërbimit

Poboljšanoinformisanjejavnosti i boljapreglednost radaslužbe

Informim tëpërmirësuar tëpublikut dhetransparenca epunës së shërbimit

LS

VA

2015 HITNO2015 Urgjentë

500LS

VA

20 Izrada Katastra zagađivačavazduha

Hartimi i Kadastrit të ndotësve të

Izradjen KatastarzagadjivačavazduhaKadastrin e hartuar

LS

VA2016 1000

LS

VA


ajrit të ndotësve të ajrit21

Izgradnja biciklističkih i pešačkihstaza u Bujanovcu i okolini

Ndërtimi i shtegjeve për biciklistdhe këmbësorë në Bujanovc dherrethin

Povećanje brojabicikala na ulicamau cilju smanjenjaaerozagađenjaNumrin e rritur tëbiçikletave meqëllim të reduktimittë ndotjes

LS

VA2016 20.000

LSDonatori

VADonatorët

22 Izrada Plana za zaštitu vazduhaod zagadjivanja (GHG, supstancekoje oštećuju ozonski omotač,prekogranična zagađenja)Hartimi i planit për mbrojtjen eajërit nga ndotja (GHG,supstancat të cilat e dëmtojnmbështjellësin e ozonit, tejkalimii ndotjes)

Urađen Plan

Planin e hartuar

LS

VA2016 5.000

LSDonatori

VADonatorët

23 Uspostavljanje biomonitoringabiodiverziteta u smislu praćenjapromena u ekosistemima uzavisnosti od posledicaizazavanih klimatskimpromenama (gljive, biljke,beskičmenjaci, kičmenjaci)Krijimi i biomonitorimit dhebiodiversitetit në kuptim tëpërcjelljes së ndryshimeve nëekosistemet, në varësi nga pasojate shkaktuara me ndryshimin eKlimës (kërpudhat, bimët,jovertebrore, kurrizorët)

Urađena bazapodataka iindikatori praćenjapromena

Bazën e realizuar etë dhënave dhetreguesit emonitorimit tëndryshimeve

LSBiološki fakultetZavod za zaštituprirode

VAFakulteti i biologjisEnti për mbrojtjen enatyrës

2017 30.000

LSDonatori

VADonatorët

24 Sprovodjenje smernica izStrategije uvođenja čistijeproizvodnje u Srbiji u pogledusmanjenja koncentracija GHG idrugih zagadjujućih materijaZbatimi i drejtimeve ngaStrategjia e futjes së prodhimit tëpastert në Serbi me qëllim tëreduktimit të koncentrimit GHGdhe materjeve të tjera ndotëse

Urađena bazapodataka iindikatori praćenjapromena

Bazën e realizuar etë dhënave dhetreguesit emonitorimit tëndryshimeve

LSMinistarstvo pzžsPrivredni subjekti

VAMinistria bmmjSubjekti ekonomik

2017 300.000

LSDonatori

VADonatorët


25Izrada Katastra zagadjivača voda

Hartimi i Kadastrit të ndotësve tëujit

Urađena bazapodataka i utvrdjeniindikatori praćenjapromenaBazën e realizuar tëtë dhënave dhetreguesit emonitorimit tëndryshimeve

LSAgencija za životnusredinu

VAAgjencioni përmjedisin jetësor

2017 5.000

LSDonatori

VADonatorët

26 Izrada Plana za zaštitupovršinskih voda od ispuštanjaotpadnih neprečišćenih voda,udesa u transportu na obalama imostova na rekama, odlaganjaotpada na obalama reka,prekograničnog zagadjenja idr.Hartimi i planit për mbrojtjen eujrave sipërfaqësore dhe rrjedhjete ujrave të ndotura të papastruara, , aksidentet në transportnë brigjet e lumenjve dhe urave,hedhjen e mbeturinave në brigjete lumenjve, tejkalimi i ndotjes,etj.

Uradjen Plan

Planin e hartuar

LS

VA 2018 5.000

LSDonatori

VADonatorët

27

Izrada Projekta zaštite javnihčesama, bunara i drugih izvoravodosnabdevanja

Hartimi i projektit të mbrojtjes sëburimeve publike dhe burimeve tëtjera të furnizimit me ujë

Izradjen Projekat ucilju sprečavanjaupotrebe higijenskineispravne vode zapićeProjektin e realizuarme qëllim tëparandalimit tëpërdorimit tëparregullt higjieniktë ujit për pije

LSZZJZ Vranje

VAEMSHP Vranjë

2016 10.000

LSDonatori

VADonatorët

28 Sprovodjenje sistematskederatizacije opštine BujanovacZbatimi i kontrollit sistematik tëdëmtuesve të komunës sëBujanocit

Uništeni glodari

Brejtësit eshkatrruar

LS

VA2015-2025 20.000 godišnje

20.000 në vitë

LSZZJZ Vranje

VAEMSHP Vranjë


29

Imenovanje 2 osobe za praćenjeimplementacije Strategije

Emërimi i 2 personave përmonitorimin e implementimit tëStrategjis

Imenovankoordinator

Koordinatori iemëruar

Ministarstvo pzžsLS

Ministria bmmjVA

2015-202520.000 godišnje20.000 në vitë

Ministarstvo pzžsLS

Ministria bmmjVA

Osoba koja će raditina implementacijiStrategije treba dabude stimulisana zaradPersoni i cili do tëpunoj nëimplementimin eStrategjis duhet tëjetë i stimuluar përpunë

CILJ 5: Regulisana zaštita površinskih i podzemnih vodaQËLLIMI 5: Mbrojtja e rregulluar e ujrave sipërfaqësore dhe nëntoksoreBrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Proširenje vodovodne mreže za 10km

Zgjërimi i rrjetit të ujsjellësit për10 km

Obezbedjenosnabdevanjepijaćom vodom

Furnizimin esiguruar me ujë tëpijshëm

LS

VA 2018 300.000

LSDonatori

VADonatorët

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

2 Zamena azbestno-cementnih ceviu sistemu vodosnabdevanja udužini od 13 kmNdërrimi i gypave të azbestit dhecementit në sistemin e ujësjellësitnë gjatësi prej 13 km



LS

VA2018 300.000

LSDonatori

VADonatorët

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

3 Priključenje naselja Žbevac nasistem vodosnabdevanja izizvorišta u Krševici

Kyçjen e vendbanimit Zhbevc nësistemin e ujësjellësit nga burimi i


Furnizimin esiguruar me ujë të

LS

VA2017 100.000

LSDonatori

VADonatorët

Voda iz izvorišta uŽbevcu nijehigijenski ispravnaza pićeUji nga burimi nëZhbevc higjienikisht


Kërshevicës pijshëm nuk është i pijshëm

4 Nabavka komunalne opreme zapoboljšanje uslugavodsnabdevanja (pumpe za vodu,cisterna 8 m³, merač protoka vode,oprema za radnike, alat za rad itd)Blerja e paisjeve komunale përpërmirësimin e shërbimeve tëfurnizimit me ujë (pompat për ujë,rezervoar uji 8m3, matës i rrjedhëssë ujit,paisjet për puntorë, mjetetpër punë etj.)



LS

VA2017 200.000

LSDonatori

VADonatorët

5 Nabavka aparata za detekcijupodzemnih kvarova i gubitakavode u mrežiBlerja e aparatit për detektimin eprishjeve nëntoksore dhe humbjessë ujit në rrjet

Smanjenjeneracionalnogutroška vode za pićeShpenzimin ezvogluar joracionaltë ujit të pijshëm

LS

VA2016 5.000

LSDonatori

VADonatorët

6Izrada Plana preuzimanja isanacije lokalnih seoskihvodovoda

Hartimi i planit për marrjen dhesanimin e ujësjellsëve ruralelocale

Kontrolisanosnabdevanje vodomza piće

Furnizimin ekontrolluar me ujëtë pijshëm

LS

VA

2017-2020 5.000 godišnje

LSDonatori

VADonatorët

Sredstva supotrebna za otkupzemljišta u zonizaštite izvorištaMjetet janë tënevojshme përblerjen e tokës nëzonën e mbrojtjes sëburimeve

7 Ugradnja potisnih pumpi za voduu gornjim delovima naseljaBožinjevac, Žuželjica, Ljiljance,Karadnik i Srpska KućaVendosja e pompave për shtypjene ujit në pjesët e larta tëvenbanimeve Bozhinjevc,Zhuzheljic, Ljiljance, Karadnik iSerpska Kuqa

Poboljšanovodosnabdevanje

Furnizimin epërmirësuar me ujë

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2018 25.000

LSDonatori

VADonatorët

Zbog slabog pritiskau mreži potrebna jeugradnja potisnihpumpiPër shkak tëpresionit të ulët nërrjet është enevojshme instalimii pompave

8 Proširenje kanalizacione mreže uBujanovcu za 10 km (100 %pokrivanje naselja)Zgjërimi i rrjetit të kanalizimit nëBujanoc për 10 km (100%

Kontrolisanoodvođenje otpadnihvodaAsgjësimin ekontrolluar të ujrave

LS

VA 2017-2020 5.000 godišnje

LSDonatori

VA


përfshirja e venbanimeve) të zeza Donatorët9 Izgradnja PPOV za naselje

Bujanovac i okolinuNdërtimi i PPOV për vendbaniminBujanoc dhe rrethin

Kontrolisanoprečišćavanjeotpadnih vodaPastrimin ekontrolluar të ujravetë zeza

LS

VA2025 5.000.000

LSDonatori

VADonatorët

10 Izgradnja PPOV za naselja ukojima je izgrađena kanalizacionamrežaNdërtimi i PPOV për vendbanimetnë të cilët është ndërtuarkanalizimi

Kontrolisanoprečišćavanjeotpadnih vodaPastrimin ekontrolluar të ujravetë zeza

LS

VA2021 1.000.000

LSDonatori

VADonatorët

11 Zamena dotrajalih azbestnihkanalizacionih cevi u gradskojkanalizaciji u dužini od 3 kmNdërrimi i gypave të vjetruar tëazbestit në kanalizimin e qytetitmë gjatësi prej 3 km

Kontrolisanoodvođenje otpadnihvodaPastrimin ekontrolluar të ujravetë zeza

LS

VA2018 500.000

LSDonatori

VADonatorët

12 Nabavka opreme za održavanjekanalizacionih sistema (specijalnemašine za čišćenje kanalizacije,muljne pumpe, sajle itd)Blerja e paisjeve për mirmbajtjene sistemit të kanalizimit (makinatspeciale për pastrimin ekanalizimit, pompat për lym,sajllat etj)

Kontrolisanoodvođenje otpadnihvoda

Pastrimin ekontrolluar të ujravetë zeza

LS

VA2022 500.000

LSDonatori

VADonatorët

13 Izgradnja pomoćnog objekta zaradnike na Crpnoj fekalnoj staniciNdërtimi i objektit ndihmës përpuntorët në stacionin kullues tëfekaleve

Izgrađen objekat

Objektin e ndërtuar

LS

VA2017 30.000

LSDonatori

VADonatorët

14 Regulisanje kanala otpadnih vodalevo pored starog puta od petlje naulazu u Bujanovac do skretanja zaBujanovačku BanjuRregullimi kanalit të ujrave tëndotura për gjat anës së majtë tërrugës së vjetër nga pekla në hyrjetë Bujanocit deri te kthesa për nëBanjën e Bujanocit

Očišćen i uredjenkanal

Kanalin e pastruardhe të rregulluar

LSJP Srbijavode

VANP Srbijavode

2018 20.000

LSDonatori

VADonatorët


15

Nabavka i ugradnja 30 jonizatoravode u sistem vodosnabdevanja

Blerja dhe vendosja e 30jonizuesve të ujit në sistemin efurnizimit me ujë

Dezinfekcija vodejonizujučimzračenjem

Ujin e dezinfektuarme rrezatimjonizues

LSJP Komunalac

VANP Komunalia

2025 120.000

LSDonatori

VADonatorët

Hlor je štetan pozdravlje ljudi i trebaga zamenitijonizujućimzračenjemKlori është idëmshm përshëndetin e njeriutdhe duhet tëzëvendësohet merrezatim jonizues

CILJ 6: Regulisana zaštita zemljišta od degradacijeQËLLIMI 6: Mbrojtja e rregulluar nga degradimi i tokësBrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Izrada Katastra zagadjivačazemljištaHartimi i kadastrit i ndotësve tëtokës

Formirana bazapodatakaBazën e formuar të tëdhënave

LSVA


2 Pošumljavanje opožarenihpovršinaPyllëzimi i sipërfaqeve të djegura

Sprečavanje erozijeParandalimin eerozionit

LSJP SrbijašumeVANP Srbijashume


3 Uređivanje nasipa i bedema nabujičarskim rekama i potocimazbog zaštite od poplavaRregullimi i pritave dhe murevenë lumenjtë e rrëmbyeshëm dherrjedhave për mbrojtjen ngapërmbytjet

Zaštita od poplava

Mbrojtje ngapërmbytjet

LSJP Srbijavode

VANP Srbijavode

2017 500.000

JP SrbijavodeMinistarstvo pzžsLSDonatoriNP SrbijavodeMinistria bmmjVADonatorët

4Izrada Plana sanacije klizišta

Hartimi i planit për sanimin errëshqitjeve

Urađen Plan

Planin e hartuar

LSMUP Sektor zavanredne situacijeVAMPB Sektori përsituata tëjashtëzakonshme

2016 100.000

Vlada RSLSDonatori

Qeveria RSVADonatorët

5 Uspostavljanje kontrole primeneveštačkih đubriva u

Zaštita zemljišta odnekontrolisane

LSMinistarstvo pzžs

Vlada RSLS


agroekosistemimaVendosja e monitorimit tëpërdorimit të plehrave artificial nëagroekosisteme

primene veštačkihđubrivaTokën e mbrojtur ngatrajtimi ipakontrolluar meplehra artificiale

VAMinistria bmmj

2016 100.000Donatori

Qeveria RSVADonatorët

6 Izrada Pedološke karte opštine

Hartimi i kartës pedologjike tëkomunës

Prikaz stanjazemljišta

Gjendjen e paraqiturtë tokës


VAMinistria bmmj

2024 10.000

LSDonatoriVADonatorëtQeveria RSVADonatorët

CILJ 7: Uspostavljen monitoring životne sredine u opštini BujanovacQËLIMI 7: Vendosja e monitorimit të mjedisit jetësor në komunën e BujanocitBrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Instaliranje dve automatskemerne stanice za praćenjekvaliteta vazduha – BujanovačkaBanja i SIMPENInstalimi i dy stacioneveautomatike matëse përmonitorimin e cilësisë së ajrit –Banja e Bujanocës i SIMPEN

Praćenje kvalitetavazduha poredzagadjivača iKoridora X

Cilësin emonitoruar të ajritkrahas ndotësve dheKorridorit X


VAMinistria, bmmj

2016 60.000


VAMinistria, bmmjDonatorët

2 Uspostavljanje biomonitoringaza ispitivanje kvaliteta vazduha uurbanom delu Bujanovca i nacrnim tačkama (SIMPEN, VelikiTrnovac...)Krijimi i biomonitorimit për tëtestuar cilësinë e ajrit në zonënurbane të Bujanocit dhe njollat ezeza (SIMPEN, Tërnoc...)

Praćenje kvalitetavazduha poredzagadjivača iKoridora X

Cilësin emonitoruar të ajritkrahas ndotësve dheKorridorit X


VAMinistria, bmmj

2016 20.000



3 Uspostavljanje fizičko-hemijskog monitoringa kvaliteta

LSHidrometeorološki zavod



voda Binačke Morave, JužneMorave, Preševske Moravice,Krševičke reke, Ljiljanske reke iTrnovačke reke dva putagodišnjeVendosja e një monitorimifiziko-kimik për cilësisë së ujit tëBinaçka Moravës, Moravës sëjugut, Moravicës së Preshevës,Rekës së Kërshevicës, Rekës sëLjiljancës dhe Rekës së Tërnocitdy her në vitë

Praćenje kvalitetavoda

Cilësin emonitoruar të ujit

SrbijeNVO

VAInstitutiHidrometeorologjik iSerbisëOJQ

2016 10.000

Donatori


4 Uspostavljanje biomonitoringakvaliteta voda Binačke Morave,Južne Morave, PreševskeMoravice, Krševičke reke,Ljiljanske i Trnovačke rekeKrijimi e biomonitorimi tëcilësisë së ujit të BinaçkaMoravës, Moravës së jugut,Moravicës së Preshevës, Rekëssë Kërshevicës, Rekës sëLjiljancës dhe Rekës së Tërnocit

Praćenje kvalitetavoda

Cilësin emonitoruar të ujit

LSAgencija za životnusredinuNVO

VAAgjencioni për mjedisinjetësorOJQ

2016 10.000

LSDonatori

VADonatorët

5 Uspostavljanje monitoringazemljišta oko industrijskihzagadjivača i na mreži 4x4 kmKrijimi i monitorimit të tokësrreth ndotësve industrial dhe nërrjet 4x4 km

Praćenje kvalitetazemljišta

Cilësin emonitoruar të tokës

LSAgencija za životnusredinuVAAgjencioni për mjedisinjetësor

2016 30.000

LSDonatori

VADonatorët

6Uspostavljanje biomonitoringakvaliteta zemljišta svake godineoko industrijskih zagađivača i namreži 4x4 kmKrijimi i biomonitorimit tëcilësisë së tokës çdo vit rrethndotësve industrial dhe në rrjet4x4 km

Praćenje kvalitetazemljišta

Cilësin emonitoruar të tokës

LSAgencija za životnusredinuNVOVAAgjencioni për mjedisinjetësorOJQ

2016 10.000

LSDonatori

VADonatorët


CILJ 8: Unapređena zaštita prirode (zelenilo, šume, zaštićeni predeli, retke biljne i životinjske vrste i dr.)QËLLIMI 8: Mbrojtja e avancuar e natyrës (gjelbrimet, pyjet, pjesët e mbrojtura, llojet e rralla të kafshëve dhe bimëve etj.)BrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Izrada Studije o upravljanjuprirodnim resursima ibiodiverzitetomHartimi i studimeve përmenaxhimin e resurseve natyroredhe biodiversitetit

Formirana bazapodataka

Bazën e formuar etë dhënave

LSZavod za zaštituprirodeVAEnti për mbrojtjen enatyrës

2018 50.000

Ministarstvo pzžsLSDonatoriMinistria, bmmjVADonatorët

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaPAEL-i

2Izrada projekta zatvoreno-otvorenog olimpijskog bazena uBujanovačkoj Banji

Hatrimi i projektit për pishinë tëmbyllur dhe të hapur në Banjën eBujanocit

Uradjen projekat

Planin e hartuar

LSTOB

VAOTB

2017 10.000

Ministarstvotrgovine i turizmaLSDonatoriMinistria e tregtisdhe turizmitVADonatorët

3 Izgradnja zatvoreno-otvorenogolimpijskog bazena uBujanovačkoj Banji

Ndërtimi i pishinës së mbyllur dhetë hapur në Banjën e Bujanocit

Izgradjen objekat


LSTOB

VAOTB

2020 500.000

Ministarstvotrgovine i turizmaLSDonatoriMinistria e tregtisdhe turizmitVADonatorët

4 Izrada projekta Botaničke bašteHartimi i projektit të kopshtitbotanik

Uradjen projekat

Planin e hartuar

LSTOBVAOTB


5 Izgradnja Botaničke bašteNdërtimi kopshtit botanik

Izgradjen objekat


LSTOBVAOTB

2020 100.000


6 Izgradnja obrazovno-zabavnogparka Kale u KrševiciNdërtimi i parkut edukativo –argëtues Kale në Kërshevic

Izgradjen park

Parkun e ndërtuar

LSTOBVAOTB

2020 100.000

LSDonatori

VADonatorët

7 Organizovanje organskeproizvodnje hrane

Zaštita zdravlja ljudiMbrojtjen e LS

LSDonatori


Organizimin e prodhimit tëushqimit organik

shëndetit të njerzëveVA

2020 100.000VADonatorët

8 Organizovanje kampanje protivupotrebe GMOOrganizimin e fushatës kundërpërdorimit të GMO

Zaštita zdravlja ljudiMbrojtjen eshëndetit të njerzëve

LS

VA2016 10.000

LSDonatori

VADonatorët

9 Organizovanje letnjih škola u ZPDDolina PčinjeOrganizimin e shkollave verore nëZPD Lugina e Pçinjës

Nastavak započetihistraživanjabiodiverzitetaVazhdimin ehulumtimeve tëfilluara tëbiodiverzitetit

LSEparhija VranjskaZavod za zaštituprirodeVA, Eparkia eVranjës, Enti përmbrojtjen e natyrës

2016-2025 5.000 godišnje5.000 në vitë

LSDonatori

VADonatorët

10 Podsticanje proizvodnje domaćesvile, vune i konoplje

Inkurajimin e prodhimit vendor tëmëndafshit, leshit dhe kanapit

Očuvanjeautohtonih sortibiljaka i životinjaSortet e ruajturaautoktone të bimëvedhe kafshëve


VAMinistria, bmmj

2016-2025 10.000 godišnje10.000 në vitë

LSDonatori

VADonatorët

11 Izgradnja Azila za zaštićeneautohtone i migratorne životinjeNdërtimi i Azilit për kafshët embrojtura autoktone dhe migratore

Zaštitabiodiverziteta

Mbrojtje tëbiodiverzitetit

LSMinistarstvo pzžsVAMinistria, bmmj

2016-2025 10.000 godišnje10.000 në vitë

LSDonatori

VADonatorët

12Zaštita slanih staništa

Mbrojtja e habitateve të njelmëta

Zaštitabiodiverziteta

Mbrojtje tëbiodiverzitetit


2016-20205.000 godišnje5.000 në vitë

LSDonatori

VADonatorët

13Zaštita staništa barskih ptica

Mbrojtja e habitateve tëshpendëve të ujit

ZaštitabiodiverzitetaMbrojtje tëbiodiverzitetit


2016-20205.000 godišnje5.000 në vitë

LSDonatori

VADonatorët

Nastavak iz LEAP-a

Vazhdim ngaLEAP-i

14 Rekonstrukcija zelenih površinaRekonstruimi i sipërfaqeve tëgjelbërta

Uređene zelenepovršine u svimnaseljimaSipërfaqet egjelbërta tërregulluara në të

LS

VA2020 100.000

LSDonatori

VADonatorët


gjitha vendbanimet15 Podizanje parka Novo Naselje

Ngritja e parkut Lagja e Re Uređen parkParkun e rregulluar

LS

VA2018 100.000


CILJ 9: Razvijen sistem prevencije i odgovora na vanredne situacijeQËLLIMI 9: Sistemi i zhvilluar i parandalimit dhe përgjigjes ndaj situatave të jashtëzakonshmeBrojNumër




RokAfati



KomentarKomenti

1 Izrada Plana postupanja saotpadom u vanrednim situacijama

Hartimi i planit të trajtimit tëmbeturinave në situata tëjashtëzakonshme

Uradjen Plan

Planin e hartuar

LSSektor za vanrednesituacijeVASektori për situata

të jashtëzakonshme

2016 50.000

LSMUP

VAMPB

2Irzrada Plana priprema i izvođenjevežbi za postupanje u vanrednimsituacijama

Hartimi i planit të përgaditjeveekzekutimin e trajnimeve përtrajtim në situata tëjashtëzakonshme

Uradjen Plan

Planin e hartuar


VASektori për situata


2016 50.000

LSMUP

VAMPB

3 Uređenje starih rudnika (Breznica,Veliki Trnovac, Karadnik) zaposebne nameneRregullimi i minierave të vjetra(Breznica, Tërnoc, Karadnik) përqëllime të veçanta

Uredjeni starirudnici

Minierat e vjetra tërregulluara


VASektori për situata


2016 50.000

LSMUP

VAMPB

4 Pošumljavanje i zatravljivanjepovršina na slivu iznad naseljenihmesta i na ogoljenim površinamaPyllëzimi dhe gjelbërimi isipërfaqeve në pellgun mbivendbanimet dhe sipërfaqet ezbrazta

Zaštita od poplava

Mbrojtja ngapërmbytjet

LSJP SrbijavodeJP Srbijašume

VANP SrbijavodeNP Srbijashume

2016 200.000

LSDonatori

VADonatorët

5 ZAKLJUČAK5 PËRFUNDIMStrategija za zaštitu i unapređenje životne

sredine opštine Bujanovac 2015-2025 je planskidokument koji je nastao kao rezultat projekta podnazivom „Zelena građanska energija“. Projekat jefinansirala Ambasada Kraljevine Švedske prekoprograma SENSE koji već nekoliko godina unazadrealizuje Regionalni centar za životnu sredinu zaCentralnu i Istočnu Evropu. Projekat je realizovan upartnerstvu sa Opštinom Prokuplje i organizacijama„CRC“ iz Bujanovca i „Inicijative“ iz Prokuplja.

Strategjia për mbrojtjen dhe përmirësimin emjedisit jetësor të komunës së Bujanocit 2015-2025është dokument planifikimi që është krijuar si rezultati projektit "Zelena građanska energija ". Projekti ështëfinancuar nga Ambasada e Mbretërisë së Suedisëpërmes programit SENSE që tashmë disa vite më parëe realizon Qendra rajonale e mjedisit jetësor përEvropën Qendrore dhe Lindore. Projekti u zbatua nëpartneritet me komunën e Prokupljes dhe organizatave"CRC" nga Bujanoci dhe "Iniciative" nga Prokuplja.

Strategija se zasniva na ciljevima zacrtanim uokviru Nacionalnog programa zaštite životne sredine,Nacionalne strategije održivog razvoja, Prostornogplana Republike Srbije, Regionalnog prostornog planaopština Južnog Pomoravlja, Nacionalne strategijeupravljanja otpadom 2010-2019, Strategije razvojaenergetike 2005-2015, regionalnom planu upravljanjaotpadom za Pčinjski okrug 2013-2023, Lokalnomekološkom akcionom Planu opštine Bujanovac, Planuza integrisano upravljanje opštine Bujanovac,Prostornom planu opštine Bujanovac, Planu generalneregulacije opštine Bujanovac, Strategije razvojaopštine Bujanovac 2007-2017 i mnogim drugimplanskim dokumentima tako da predstavlja celovitprikaz stanja u životnoj sredini i planira detaljneaktivnosti za poboljšanje postojećeg stanja u smisluupravljanja životnom sredinom u skladu sa principimeodrživog razvoja.

Strategjia bazohet në qëllimet e përcaktuaranë kuadrin e Programit Kombëtar të mbrojtjes sëmjedisit jetësor, Strategjia kombëtare për zhvillim tëqëndrueshëm, Planin hapësinor të Republikës sëSerbisë, të Planit hapsinor rajonal anamoravës sëJugut,Strategjis kombëtare për Menaxhimin embeturinave të 2010-2019, Strategjia e zhvillimit tëenergjetikës 2005-2015, Plani regjional përmenaxhimin e mbeturinave për Rrethin e pçinjës2013-2023, Planit aksional ekologjik lokal i komunëssë Bujanocit, Plani për menaxhimin e integruar tëkomunës së Bujanocit, Plani hapësinor i komunës sëBujanocit, Plani i rregullimit gjeneral të komunës sëBujanocit, Strategjia për zhvillim e komuna sëBujanocit 2007-2017 dhe shumë dokumenteve të tjeratë planifikimit, kështu që paraqet një pasqyrë të plotëtë gjendjes së planifikimit mjedisit jetësor dheveprime të detajuara për të përmirësuar situatënaktuale në aspektin e menaxhimit të mjedisit jetësor,

në përputhje me principet e zhvillimit tëqëndrueshëm.

U okviru Strategije definisano je 9 ciljeva saaktivnostima, očekivanim rezultatima, procenombudžeta, izvorima finansiranja. U pripremi Strategijeučestvovali su stručnjaci, privrednici, mediji i širajavnost tako da je ispoštovano participativnoplaniranje.

Në kuadër të Strategjis janë përcaktuar 9qëllime me aktivitetet, rezultatet e pritura, vlerësimetbuxhetore, burimet e financimit. Në përgatitjen eStrategjis kan marrë pjesë ekspertët, biznesmenët,mediat dhe publiku i gjerë në mënyrë që respektohetplanifikimi me pjesëmarrje.

Na implementaciji Strategije trebalo bi da raditim ljudi koji je i učestvovao u izradi iste jer suiskustva iz prakse zemalja u tranziciji pokazala dapromena političke strukture veoma može da poremetizapočete projekte od strane prethodne političkestrukture. Stoga bi na ovom projektu trebalo da radestručnjaci sa referencama i licencama koji će moći daobučavaju i pripremaju mlade stručnjake za noveprograme, planove i projekte.

Në zbatimin e Strategjisë do të duhej tëpunojë ekipi i njerëzve të cilët kishin marrë pjesë nëhartimin e njëjtë sepse përvoja nga praktikat evendeve në tranzicion ka treguar se ndryshimet nëstrukturën politike mund të përfshijë në masë tëmadhe projektet e filluara nga struktura e mëparshmepolitike. Prandaj, ky projekt duhet të bëhet ngaekspertë me referenca dhe licenca që do të jenë nëgjendje për të trajnuar dhe të përgatiturprofesionistëve të rinj për programet e reja, plane dheprojekte.

Preporuka je da se imenuje osoba uMinistarstvu životne sredine koja će ocenjivati radosoba zaduženih za implementaciju LEAP-a samogućnošću nagrađivanja istih.

Rekomandimi është që të caktohet personi nëMinistrinë e mjedisit jetësor, i cili do të vlerësojpunën e personave përgjegjës për zbatimin e LEAPme mundësinë për ti shpërblyer ata.

6 LITERATURA6 LITERATURA

1. LEAP opštine Bujanovac, Bujanovac 2005,114 str.

1. LEAP i komunës Bujanocit, Bujanoc 2005,faqe 114.

2. Vodič za operatere, Ministarstvo2. Udhërrëfyesi për operatorë, Ministria3. JP „SRBIJAŠUME“, ŠG Vranje, Program

sanacije požarišta, broj: 3151 od 08.02.2012.godine

3. NP „SRBIJAŠUME“, ŠG Vranjë, Programi isanimit të vatrave të zjarrit, numër: 3151 tëdatës 08.02.2012.

4. Kjoto protokol


4. Protokoli i Kjotos5. Aarhuska konvencija5. Konventa e Aarhuskës6. Plan generalne regulacije Bujanovca, 20136. Plani gjeneral për regulllimin e Bujanocit,

20137. Plan upravljanja predela izuzetnih odlika

„Dolina Pčinje“ za period 2010-2019, SPC –Eparhija Vranjska, Vranje, 2010

7. Plani i menaxhimit të fushave mekarakteristika të veçanta „Lugina e Pçinjës“për periudhën 2010 – 2019, SPC – Eparkia eVranjës, Vranjë, 2010

8. Plan za odbranu od poplava, OpštinaBujanovac 2015

8. Plani për mbrojtjen nga vërshimet, komuna eBujanocit 2015.

9. Pravilnik o dozvoljenom nivou buke uživotnoj sredini

9. Rregullorja mbi nivelin e zhurmës së lejuar nëmjedisin jetësorë.

10. Predlog za utvrdjivanje područja BujanovačkeBanje, Bujanovac, Beograd, 2005

10. Propozimi për përcaktimin e zonave të Banjëssë Bujanocit, Bujanoc, Beograd 2005

11. Priručnik za strategijsko planiranje, SLGRP,DAI, Jun, 2004

11. Doracak për planifikimin strategjik, SLGRP,DAI, Qershor, 2004

12. Prostorni plan opštine Bujanovac12. Plani hapsinor i Komunës së Bujanocit13. Prostorni Plan Republike Srbije13. Plani hapsinor i Republikës Serbisë14. Regionalni plan upravljanja otpadom za

Pčinjski okrug 2013-2023, Leskovac 201314. Plani regjional për menaxhimin e

mbeturinave për Rrethin e pçinjës 2013-2023,Leskoc 2013

15. Regionalni prostorni plan opština JužnogPomoravlja

15. Plani hapsinor regjional i komunave tëAnamoravës jugore

16. Soil Atlas, IASS, Postdam, 201516. Soil Atlas, IASS, Postdam, 201517. Strategija razvoja opštine Bujanovac 2007-

201717. Strategjia e zhvillimit e komunës Bujanocit

2007-201718. Zakon o planiranju i izgradnji18. Ligji mbi planifikim dhe ndërtim19. Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu19. Ligji mbi vlersimin e ndikimit në mjedisin

jetësor20. Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu

sredinu20. Ligji mbi vlersimin strategjik të ndikimit në

mjedisin jetësor21. Zakon o jonizujućim zračenjima i nuklearnoj

sigurnosti Srbije21. Ligjin mbi rrezatimin jonizues dhe sigurin

nukleare të Sërbis.22. Zakon o zaštititi od buke i vibracija22. Ligjin mbi mbrojtjen nga zhurma dhe

vibracionet23. Zakon o nejonizujućem zračenju23. Ligjin mbi rrezatimin jo jonizues24. Zakon o zaštiti prirode24. Ligjin mbi mbrojtjen natyrës25. Životna sredina i održivi razvoj, Beograd,

200425. Mjedisi jetësorë dhe zhvillimi i qëndrueshëm,

Beograd, 2004


САДРЖАЈ ОБЈАВЉЕНИХ АКАТА:PËRMBAJTJA E AKTEVE TË PUBLIKUARA:

БУЈАНОВАЦ - BUJANOC

STRATEGIJA ZA ZAŠTITU I UNAPREDJENJE ŽIVOTNE SREDINE U OPŠTINI BUJANOVAC 2015-2025

STRATEGJIA PËR MBROJTJEN DHE PËRPARIMIN E MJEDISIT JETËSOR NË KOMUNËN E BUJANOCIT2015-2025

Издавач: Општина Бујановац, К. Петровића 115 Бујановац, одговорни уредник: Емрулах Љутфиу, секретарСкупштине општине Бујановац, уређује: Стручна служба за Скупштинске послове општине Бујановац, телефон: 017/654-365,faks: 017/651-104, жиро рачун: 840-742351843-94, извршење буџета општине Бујановац, цена годишње претплате 25.000,ooдин, штампа: “Плутос” Врање, Драгачевска 2. Тираж 30 примерака.

Botues: Komuna e Bujanocit, K. Petroviq 115 Bujanoc, redaktori përgjegjës: Emrullah Lutfiu, sekretar i Kuvendit të Komunëssë Bujanocit, redaksia: Shërbimi profesional për punët e Kuvendit të Komunës së Bujanocit, telefoni: 017/654-365, faks: 017/651-104,llogaria rrjedhëse: 840-742351843-94, ekzekutimi i buxhetit të komunës së Bujanocit, çmimi i parapagimit vjetor 25.000,oo din, botohetnë: “Plutos” Vranjë, Dragaçevska 2. Tirazhi 30 ekzemplar.

Documents

СЛУЖБЕНИ ГЛАСНИК ОПШТИНЕ БУЈАНОВАЦ GAZETA … · natyrore, pozitë të mirë gjeostrategjike dhe potenciale të mira njerëzore të cilat do të kontribuojnë