ျမနမာႏငင၏ ႏငငတကာဆကဆေရး ပမနျဖစေရးလပငနးသည (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင အဆငသစသ႔ ေရာကရခကာ၊ အေရ႕ေတာငအာရ ႏငငမားအစညးအရး (Association of South East Asian Nations - ASEAN) ထပသးေဆြးေႏြးပြအတြက ႏငငျခားတငးျပည ေခါငးေဆာငမား ေနျပညေတာသ႔ ေရာကလာခၾကသည။ ဒမကေရစ အသြငကးေျပာငးမႈသည (၂၀၁၅)ခႏစ စတတ သးလပါတအတြငး ကငးပမည အမးသားေရြးေကာကပြ လမးေၾကာငးေပၚသ႔ ေရာကေနေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ သ႔ျဖစသညတင၊ ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥကား မကႏာစာ အေတာမားမားတြင ပ၍ အကဆတလာေနပရပါသည။

ျပညေထာငစ သမတျမနမာႏငင၏ ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရး ေဖၚေဆာငေရးအဖြ႕ (Union-level Peace Working Group-UPWG)ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား၏ တႏငငလး အပစအခတရပစေရးဆငရာ ညႏႈငးေရးအဖြ႕(National Ceasefire Coordinating Team)တ႔အၾကား ေစစပေဆြးေႏြးပြက ဆငးငထားလကရ ေသာေၾကာင တႏငငလး အပစအခတရပစေရးစာခပ (Nationwide Ceasefire Accord- NCA)သေဘာတ လကမတေရးထးေရး အခကအခသည ပ၍ ႀကးမားလာခသည။ တးတကမႈမား သသသာသာရခ သညဟၾကားသရ ေသာလညး အပစအခတရပစမႈ ေစာငၾကညေရးဆငရာ ညႏႈငးမႈမား၊ လကနကကငမားအတြက ကင၀တစညးကမး၊ နယေျမသတမတေရးဆငရာ ၾကားကာလ အစအစဥမား၊ ၀နေဆာငမႈမား စမအပခပေရး ကသ ႔ေသာ ကစၥရပမားသည အျငငးပြားဖြယ ကစၥရပမားအျဖစ ရေနဆျဖစသည။ လြတလပစြာစရးခြင၊ လြတလပစြာ သငးပငးဖြ႕စညးခြင၊ လြတလပစြာ ထတေဖၚခြငတ႔ အေပၚ ႏပကြပမႈမားတးလာလကရေၾကာငး လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရးအဖြ႕ (Human Rights Watch)က ေထာကျပခသည။ ေျမသမးမႈမားႏငပတသက၍ တငးျပည အႏ႔အျပားမ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားတြငပါ၀ငမႈမားေၾကာင ဒဇငဘာလ တလတညးမာပငလင လဒါဇငေပါငး မားစြာတ႔ ဖမးဆးခခၾကရသည။

အပစအခတရပစေရး ပဏာမ သေဘာတညခကမားေၾကာင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင တကပြျဖစပြားမႈမား ေလာနညးသြားခေသာျငားလညး၊ စစတပမား ေနရာအႏ႔ ခထားမႈကား ရပနားသြားသညမရခေခ။ ႏစဥး ႏစဘက အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက မခပဆမကာလႏင ႏႈငးစာလင၊ (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးတြင ေကးရြာ အပစ ၇၀% တခြငမာ ျမနမာစစတပႏင တငးရငသားလကနကကငအဖြ႕မား၏ ႏစဘကစလးမ တပဖြ႕မားက မလအတငးေသာလညးေကာငး တး၍ေသာလညးေကာငး ခထားေၾကာငး TBC ၏ စစတမးေကာက ေလလာခက မားက မတတမးျပေဖၚျပခသည။ သြားလာေရးႏင ပတသကေသာ ကန႔သတခပခယမႈမား ေျပေလာသြားခၿပး၊ အတငးအဓမၼ လပအားေစခငးမႈမားလညး ေလာနညးသြားခသည။ သ႔ျဖစေစ၊ ေျမသမးမႈမားကား ပ၍ပင ေနရာအႏ႔ ျဖစပြားလာခသည။

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ၊ ၿမ႕နယ (၃၆) ၿမ႕နယအတြငးမာ ျပန႔ကေနေသာ ျပညတြငး ဒကၡသည (IDP) ေပါငး အနညးဆး (၄၀၀, ၀၀၀)ရသညဟ TBC က (၂၀၁၂)ခႏစတြင ခန႔မနးခပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏစ စစတမးေကာက ေလလာမႈက သညထကပ၍ မနကနတကသညအျပင၊ ၿမ႕နယေပါငး (၂၃) ၿမ႕နယရ၊ ေကးရြာအပစေပါငး (၂၂၂)စက လႊမးျခခပါသည။ စစတမးေကာကလလာခကက ျပညတြငး ဒကၡသညဥးေရ (၁၁၀,၀၀၀) ရသညဟ ခန႔မနး ပါသည။ ဤ ျပညတြငး ဒကၡသညဥးေရသည ဂရပမဥးတြင အခးအစား နမဆငးသြားသည။ (၂၀၁၂)ခႏစ ဒကၡသည ဥးေရ တစလးက ၾကညလငမ တေနေၾကာငးေတြ႕ရသည။

ဒကၡသညမား၏ အနာဂတ ေနရပျပနေရး ကစၥႏငပတသက၍ ထငးဗလခပႀကး ပရာယြတ(Prayuth)ႏင ျမနမာစစတပတ႔ေဆြးေႏြးမႈမား လပေနၾကဆျဖစသည။ အစးရႏစရပစလးက ေနရပသ႔ ဒကၡသညမား ေဘးကငး စြာႏင ဂဏသကၡာရစြာ ေနရပသ႔ျပန မမတ႔ဆႏၵအေလာကျပနႏငေရးအတြက ႏငငတကာမမားက ဆကလက ကငစြထားဆျဖစသည။

အစရငခစာ အကဥးခပ

ထငးႏငင၌ ၿငမးခမးေရးႏင ၿငမ၀ပပျပားေရး အမးသားေကာငစ(National Council for Peace and Order- NCPO) ၏ စစအပခပေရး ဆကလကရေနၿပး၊ တငးျပည၏ နယေျမအမားစတြင မာရယေလာျဖင ဆကလက အပခပေနဆရသည။ ဒကၡသညေပၚလစမာကား ေျပာငးလမႈ မရေခ။ သ႔ရာတြင တကယလကေတြ႕မာမ သသသာသာေျပာငးလမႈမားရေနပါသည။ အေၾကာငးမာ စခနးအ၀ငအထြက သြားလာမႈမားက ကန႔သတခပခယမႈမား ဆကလပေနျခငးႏင လဥးေရ ေရြ႕လားမႈက ယခငအတငးဆကလကထနးခပရန ႀကးပမးေသာအားျဖင စစအပခပေရးကာလအတြငးတြင ေရာငတခင လေရတြကစစေဆးမႈမားကလပျခငးတ ႔ေၾကာငျဖစသည။ ဤလပရပေၾကာင အထးသျဖင စခနးသားအျဖစမတပတငမထားေသာ ဒကၡသညမားထတြင စးရမမႈႏင မလျခေသာစတခစားမႈမား ျဖစေစၿပး၊ ယခငထကပ၍ စခနးေအာငးေနၾကရသည။

စခနးလဥးေရက ဆကလကကဆငးေနပါသည။ ဒဇငဘာလကန၌ စခနးမားထမာေနထင ေနသမားအျဖစ စစေဆးအတညျပခသ ဒကၡသညေပါငး (၁၁၀,၀၉၄)ဥးရသည။ (၂၀၁၃)ခႏစ၊ ဒဇငဘာလေနာကပငးတြင လဥးေရ ၇.၆ % ကဆငးသြားျခငးျဖစၿပး၊ ဤကဆငးမႈသည လြနခေသာ (၄)ႏစအတြငးက ကဆငးမႈႏႈနးႏငအတတပင ျဖစသည။ (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးတြင အလအေလာကျပနႏႈနး တးလာမညဟ ႀကတြကထားခေသာျငားလညး တကယတကယ၌ ထသ႔ျဖစလာျခငးမရခဘ၊ အလအေလာကျပနၾကသ ကနးဂဏနးမားက (၂၀၁၃)ခႏစတနးကႏင အတတပငျဖစပါသည။

TBC က ထငးႏငငႏင ျမနမာႏငငတ႔ ႏစႏငငစလးမာ အစအစဥမား(programms) ဆကလက ေရးဆြၿပး၊ လပငနးမားက အေကာငအထညေဖၚခပါသည။ ဤကာလအတြငး၌ အစအစဥမား ေပါငးစပေရးက ယခင ထကပ၍ အေလးထားေဆာငရြကခပါသည။ ဤ (၂၀၁၄)ခႏစါအတြငးတြင ရကၡာခြတမးေလာခမႈ ျပနာက ေျဖရငးေရးႏင အလားအလာရေသာ ေနရပျပနေရးကစၥအတြက ႀကတငျပငဆငေရးတညးဟေသာ ႏစခြရည ရြယခကျဖင အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားတြင ပါ၀ငေသာ စခနးလဥးေရ (လငယမားအပါအ၀ငျဖစသည)သည ယခင ကထက ပမားလာခသည။ ေနအမေထာကပေရးအစအစဥက ေနအမစမား(settlements) အထ တးခ႕ ေဖၚေဆာငခပါသည။ ထ႔ျပင စခနးမားထရ အာဟာရ အဆငအတနးက ျမငတငေရးအတြက အာဟာရအစအစဥက လပေဆာငခကအသစမားက အစပးေဆာငရြကခပါသည။

(၂၀၁၄)ခႏစအတြက ၀ငေငြကား ဘတေငြ (၉၂၄)သနးျဖစပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏစအတြက အမနတကယ အသးစားရတကား ဘတေငြ (၈၉၃)သနးျဖစၿပး၊ တႏစတာ လပငနးသး ဘတဂကထက ၆ % ေလာနညးပါသည။ ဤအခကက (၂၀၁၃)ခႏစ အသးစားရတထက ဘတေငြ (၈၂)သနးနညးေၾကာငး ေဖၚျပေနပါသည။ ရနပေငြ ေလာခေနေသာ ရာသဥတအေျခအေနထက အသးစားရတ ကန႔သတထနးခပေရး ႀကးပမးမႈက ထငဟပ ျပေနျခငးျဖစပါသည။ (၂၀၁၅)ခႏစအတြက လပငနးသး ဘတဂကက ဘတေငြ(၈၃၄) သနး (အေမရကန ေဒၚလာ ၂၆ သနး)ျဖစပါသည။ (၂၀၁၅)ခႏစအတြက ခန႔မနးထားေသာ ၀ငေငြစစေပါငးသည ဘတေငြ (၇၆၅) သနး (အေမရကနေဒၚလာ ၂၄ သနး) ပတ၀နးကငျဖစပါသည။ အေတာမားမား ေလာကသြားသညျဖစရာ၊ လာမညႏစ အတြက စမကနးေရးဆြထားေသာ အသးစားရတမားက ေစေစစပစပ စစေဆးၾကညရနလအပပါသည။ (၂၀၁၅)ခႏစအတြက လအပေသာ ရနပေငြ ရရေရးသည စနေခၚမႈတရပ ျဖစျမျဖစေနပါလမဥးမည။

ရကေရာေသာ ေထာကပကညမႈအတြက အလရငအားလးတ႔အား လမႈအဖြ႕အစညးမား၏ ကယစား TBC က ေကးဇးတငစကား ဆခငပါသည။ အားလးအဖ ႔ ေရရညတညတေသာ အနာဂတရေရးအတြက သငတ ႔၏ ဆကလကပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ကၽြႏပတ႔ လအပပါသည။

ဆယစႏစမားႏင ခ၍ အထးကနျဖစခၿပးေနာက၊ အဆငျမင ထပသးေဆြးေႏြးပြမားျဖင ျမနမာႏငင၏ ႏငင တကာဆကဆေရး ပမနျဖစေရးလပငနးသည (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင အဆငသစသ႔ ေရာကရခသည။ အာဆယ (ASEAN)ႏင အေရ႕အာရ ထပသးေဆြးေႏြးပြအတြက ႏငငျခားတငးျပည ေခါငးေဆာငမား ေနျပည ေတာသ႔ ေရာကလာခၾကသည။ သမတ ဥးသနးစနကလညး ပကငးၿမ႕မာ ကငးပေသာ အာရပစဖတ စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကေရးအဖြ႕ (APEC) ထပသးေဆြးေႏြးပြႏင ဘရစစဘနး (Brisbane) ၿမ႕မာကငးပေသာ ဂ ၂၀ (Group 20- G20)ထပသးေဆြးေႏြးပြသ႔ အာဆယနက ကယစားျပတကေရာကခသည။

ျပညတြငး၌ ဒမကေရစ အသြငကးေျပာငးမႈသည (၂၀၁၅)ခႏစ စတတ သးလပါတအတြငး ကငးပမည အမးသား ေရြးေကာကပြ လမးေၾကာငးေပၚသ႔ ေရာကေနေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။ ဖြ႕စညးပအျခခဥပေဒ ခရး၏ ဆးျဖတခက ခအၿပးတြင ေအာကလႊတေတာက ၿမ႕နယအဆင လႊတေတာကယစားလယမားအတြက ႏငသအကနယ ေရြးေကာကပြစနစ (First-Past-the-Post electoral system)က ကငသးသြားမညဟ သေဘာတဆးျဖတခသည။ အထကလႊတေတာကမ ျပညနယအသးသးႏင တငးေဒသႀကးအသးသးတ႔မ လႊတေတာကယစားလယ (၁၂)ဥး က ေရြးေကာကရာ၌ အခးက ကယစားျပစနစ(Proportional Representation system)သ႔ ေျပာငးလကငသး ရန မေပးဆးျဖတခသည။ ပထမစနစသည အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႕ခပအဖ႔ ပ အကးရၿပး၊ ဒတယစနစသည အာဏာလကရ ျပညေထာငစ ၾကခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတ (Union Solidarity and Development Party)အဖ႔ ပအကးရသျဖင ဤေျပာငးလမႈသည အေပးအယလပထားေသာ ေျဖရငးနညး တချဖစသညဟ ဆႏငပါသည။

သ႔ျဖစသညတင၊ ျပျပငေျပာငးလေရး ျဖစစဥကား မကႏာစာ အေတာမားမားတြင ပ၍ ပ၍ အကဆတလာေနပ ရပါသည။ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး အေကာငအထညေဖၚမႈေကာမတ (Constitutional Amendment Implementation Committee)က လႊတေတာသ႔ ၎၏ အစရငခစာက ႏ၀ငဘာလတြင တငသြငးခသည။

အခနး ၁။ ေနာကဆးေပၚအေျခအေန

လထစညးေ၀းပြ၊ မယရာမ စခနး

လထစညးေ၀းပြ၊ မယရာမ စခနး

(၂၀၁၅)ခႏစ ႏစလညမာ ဆႏၵခယပြ မကငးပမ ဥပေဒၾကမးတရပက ႏစဆနးပငးမာ ေဆြးေႏြးၾကလမမညဟ ေမာလငရသည။ သ႔ရာတြင ေအာကလႊတေတာ၏ ေျပာေရးဆခြငရသက (၂၀၁၅) ခႏစ ေျပာငးလမႈတစတရာက ေရြးေကာကပြ ၿပးသညအထ အေကာငအထညေဖၚလမမညမဟတဟ ေျပာထားႏငသည။

ၿငမးခမးစြာ စေ၀းခြငႏင စတနးလညလညခြင ဥပေဒက ျပဌာနးထားလငကစား၊ လြတလပစြာ စေ၀းခြင၊ သငးပငး ဖြ႕စညးခြငႏင ဆႏၵထတေဖၚခြငတ႔က ႏပကြပမႈမားတးလာေနလကရေၾကာငး လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရး အဖြ႕က ဇြနလတြင မတတမးျပေဖၚျပခသည။ လကပေတာငး ေၾကးန သတမငး ေျမသမးမႈမား၊ အမးသား ပညာေရး ဥပေဒမၾကမးတ႔ႏင ပတသက၍ တခခငးစျဖစပြားေသာ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားတြငပါ၀ငမႈမားေၾကာင ဒဇငဘာလ တလတညးမာပငလင လဒါဇငေပါငးမားစြာတ႔ ဖမးဆးခခၾကရသည။

ျမနမာအစးရ၏ ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရး ေဖၚေဆာငေရးအဖြ႕(UPWG)ႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား၏ တႏငငလး အပစအခတရပစေရး ဆငရာညႏႈငးေရးအဖြ႕ (National Ceasefire Coordinating Team - NCCT) တ႔အၾကား ေစစပေဆြးေႏြးပြက စကတငဘာလတြင ဆငးင ထားလကရသည။ တးတကမႈမား သသ သာသာရခသညဟ ၾကားသရေသာလညး အပစအခတရပစမႈ ေစာငၾကညေရးဆငရာ ညႏႈငးမႈမား၊ လကနက ကငမားအတြက ကင၀တစညးကမး၊ နယေျမသတမတေရးဆငရာ ၾကားကာလ အစအစဥမား၊ ၀နေဆာငမႈမား စမအပခပေရးကသ႔ေသာ ကစၥရပမားသည အျငငးပြားဖြယ ကစၥရပမားအျဖစ ရေနဆျဖစသည။ တျပညလး ေဆြးေႏြးပြျဖစစဥမာ ပါ၀ငေရး၊ ကယစားျပေရးတ႔ႏငပတသက၍လညး ဆကလက အျငငးပြားေနဆရသည။

ႏ၀ငဘာလအတြငး ကခငျပညနယရ စစသငတနးေကာငးက ျမနမာစစတပ၏ လကနကႀကးျဖင ပစခတ တကခကမႈေၾကာင လမးစ လကနကကငအဖြ႕မားမ ဗလေလာငး (၂၃)ဥး ကဆးသြားခေသာအခါ၌ ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥမာ ေနာကထပ ထခကရျပနသည။ ကခငျပညနယႏင ေျမာကပငး ရမးျပညနယမာ လကနကကငတကပြ မား ျဖစပြားေနမႈေၾကာင ျပညတြငးဒကၡသည အပစမားသ႔ လသားခငးစာနာမႈဆငရာ အကအညမား ပ႔ေဆာငေရး အေပၚ ျမနမာအစးရ၏ ကန႔သတခပခယမႈမား အႀကးအကယတးလာခသည။ ျပညေထာငစအဆင ၿငမးခမးေရး ေဖၚေဆာငေရးအဖြ႕ (UPWG)ႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား၏ တႏငငလး အပစအခတရပစေရး ဆငရာညႏႈငးေရးအဖြ႕ (NCCT)တ႔၏ ေစစပေဆြးေႏြးပြက ဒဇငဘာလ ကမပင ျပနလညကငးပခသည။ သ႔ရာ တြင၊ အမးသားေရြးေကာကပြမား မတငမမာ ေလာကေလာကလားလားရေသာ ႏငငေရးေဆြးေႏြးမႈ တစတရာ ရမညဟနမတေခ။

လမးေရး ဘာသာေရးခြျခားဆကဆမႈ၊ မလျခမႈမား၊ “အျခားသမား”က ေၾကာကေနရျခငးတ႔က ရခငျပညနယမာ လသားခငးစာနာမႈ အကအညေပးေရးဆငရာ အကပအတညးက ပမဆးရြားေစဆပငရသည။ လသားခငး စာနာမႈ အကအညမား ေရာကရေရးႏင ပတသကေသာ ကန႔သတခပခယမႈမား အနညးငယေျပေလာသြားၿပး၊ ႏငငသား စစစေရးလပငနးက ဥးတညခကမနကနေသာ ေျခလမးတလမးျဖစခေသာျငားလညး လမးေရးႏင ဘာသာေရးဆငရာ ဥပေဒျပေရး အစအစဥက တငးမာမႈမားက ပ၍ ဆးရြားေစသညသာျဖစသည။ မနးတးေရး စကား၊ ဘာသာေရးအရ ဆတဆတထမခႏငမႈ၊ လမးေရး အပပခမႈတ႔က ၿငမးခမးေရးျဖစစဥအတြကေကာေထာကေနာကချပေပးသည (ယဥေကးမႈစလငၿပး၊ အခြငအေရး အေပၚအေျခခေသာ) ဗဟ လ႔အဖြ႕အစညးတရပ ေပၚေပါကေရး ေမာမနးခကက ၿခမးေျခာကေနပါသည။

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင လသားခငးစာနာမႈ အကအညႏငပတသကေသာ အေျခအေန

အပစအခတရပစေရး ပဏာမ သေဘာတညခကမားေၾကာင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင တကပြျဖစပြားမႈ မား ေလာနညးသြားခေသာျငားလညး၊ စစတပမား ေနရာအႏ႔ ခထားမႈကား ရပနားသြားသညမရခေခ။ (၂၀၁၂) ႏင (၂၀၁၄)ခႏစ၊ အပစအခတ ရပစေရးကာလအတြငးတြင ေကးရြာ အပစ ၇၀ % တခြငမာ ျမနမာစစတပႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မား၏ ႏစဘကစလးမ တပဖြ႕မားက မလအတငးေသာလညးေကာငး တး၍ ေသာလညးေကာငး ခထားေၾကာငး ေကးရြာသားမား၏ သရခကမားက TBC ၏ “ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးမ ကာကြယေစာငေရာကေရးဆငရာႏင လျခေရးဆငရာ ျပနာမား (Protection and Security Concerns in South East Burma/Myanmar) ”စစတမးေကာက ေလလာခကမားက မတတမးျပေဖၚျပခသည။

ဤအခကသည ေလာေလာေပါေပါရေသာ ညႊနျပခကျဖစသည။ အေၾကာငးမာ ဤအထမာ တကပြမား ရပနား ထားစဥကာလအတြငး ျမနမာစစတပ စခနးမားမာ တပအငအား တး၍ ခထားျခငး၊ တပေထာကပေရးပစၥညးမား ထပျဖညေပးျခငးတ႔ႏင ပတသကသည အႏ႔အျပားၾကားေနရေသာ သတငးမား မပါေသာေၾကာင ျဖစပါသည။ တပမား ထပတး ခထားျခငးက အထးသျဖင၊ ထား၀ယ၊ ျမ၀တ၊ မငးတၿမ႕တ႔၏ အနးအနားရ နယစပျဖတ စးပြားေရး လမးေၾကာငးမားမာသာမက၊ ဖါပြနကသ႔ေသာ လမးစ လကနကကငအဖြ႕မား အပခပရာ တကပြ ျဖစပြားခေသာ နယေျမမားမာလညး ေတြ႕ႏငပါသည။

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥျဖင ယၾကညမႈတညေဆာကသငေသာ အခနေလးမာပင စးပြားေရးလပငနး အခြငအလမးမား ရလမႈအတြက ၿပငဆငမႈသည လကနကကငအဖြ႕မား အခငးခငးအၾကားမာ တငးမာမႈမားက အရနျမငေစပါသည။ ရမးျပညနယ၊ မငးပနၿမ႕နယ၌ ျမနမာအစးရက သလြငျမစအနးတြင ေရႊတးတးေဖၚေရး လပငနးခြငက ဝ ေသြးစညး ညညြတေရးတပမေတာ (UWSA)ႏင နးစပေသာ ကမၸဏတခအား ခေပးခသည။ သ႔ရာတြင သတမတ ထားေသာ နယေျမသည မမတ႔၏ တရားစရငပငခြင ထမာရေနသညဟ ရမးျပညနယတပမေတာ-ေတာငပငး (SSA-S) က ဆကာ၊ နယေျမထနးခပေရးႏငပတသက၍ လကနကကငတကပြမား ႀကၾကားႀကၾကား ျဖစပြားခ သည။

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU)က ထား၀ယၿမ႕နယ၊ တနသၤာရျမစေပၚရ ေကာကမးေသြးတးေဖၚေရး လပငနးလပခြငက ကမၸဏတခအတြက ခေပးထားခရာတြင၊ ကမၸဏက စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာရန ပကကြက ေသာအခါ၌၊ လပငနးလပခြငက ျပနလညရပသမးရနႀကးစားခသည။ သ႔ရာတြင ထကမၸဏက ျမနမာ အစးရႏငလညး သေဘာတညခကမား လပထားႏငၿပးျဖစေနရာ၊ ေကာကမးေသြးတးေဖၚမႈေၾကာင ျမစေရ ညစညမးေစကာမ၊ လျခေရးရေအာငႏင လပငနးဆကလကလပႏငေအာင နယေျမတြငး ျမနမာစစတပ တပမးႏင ဆကသြယခသည။

သြားလာေရးႏင ပတသကေသာ ကန႔သတခပခယမႈမား ေျပေလာသြားခၿပး၊ အတငးအဓမၼ လပအားေစခငး မႈမားလညး ေလာနညးသြားခသည။ သ႔ျဖစေစ၊ ေျမသမးမႈမားကား ပ၍ပင ေနရာအႏ႔ ျဖစပြားလာခသည။ (၂၀၁၃)ခႏစတြင ကယားျပညနယ၊ ဖရဆၿမ႕နယရ နယေျမ လယသမားမားထမ သမးယထားေသာ ဧက (၄၀၀) အကယ ေျမေပၚ၌ စစသငတနးေကာငး တညေဆာကျခငးသည သာဓက တချဖစပါသည။ မမတ႔၏ လယေျမမား ျပနလညရရေရးအတြက ႀကးပမးေသာအားျဖင (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးမာ ၿငမးခမးစြာ တြနတးတကပြဆငအၿပးတြင လယသမား (၁၉၀)တ႔ အဖမးခၾကရကာ၊ နယေျမတရားရးမာ ပငနကကးေကာမႈျဖင တရားစြဆခေနၾကရသည။

ငပလးေနခေသာ တငးမာမႈမားေၾကာင စကတငဘာလႏင ေအာကတဘာလတြင ဒမကေရစ အကးျပကရင တပမေတာ (Democratic Karen Benevolent Army - DKBA )က တဘက၊ ျမနမာစစတပႏင ၎၏ နယျခား

ေစာငတပဖြ႕က တဘကတ႔အၾကားတြင တကပြမားျဖစပြားခသည။ တကပြသည ကရငျပညနယ၊ ျမ၀တမ မြန ျပညနယ၊ ကကမေရာ၊ ထမတဖန ကရငျပညနယ၊ ဖါအႏင ဖါပြနအထ ပ႕ႏ႔သြားခသည။ အာရ အေ၀းေျပး လမးမႀကးေပၚတြင ခရးသြားေနၾကသ အရပသား(၆)ဥးအား ေသသးေစခေသာ မညသ႔ လကခကမနး မသရသည လကနကႀကးတကခကမႈ အပါအ၀ငျဖစသည။ ကရင ျမစမား ေစာငၾကညေရးအဖြ႕(Karen Rivers Watch)က အရပသားဥးေရေပါငး၊ အနညးဆး (၂၀၀၀)တ႔ ေနရပရငးက စြန႔ခြာေျပာငးေရႊ႕ခရေၾကာငး မတတမးျပ ေဖၚျပခၿပး၊ ဤသ႔ျဖစရျခငး၏ အဓက အေၾကာငးရငးသည တညေဆာကမည ဟတႀကးဆညေနရာလျခေရးအတြက ျမနမာ စစတပမားက ခထားျခငးပငျဖစေၾကာငး အကျဖတခသည။

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးမာ ျမနမာစစတပ၏ မျပတဆငေနေသာ ထးစစသည မငးရးႏင ေခးရး/ ေကးသးၿမ႕ နယတ႔တြင ရမးျပည တပမေတာ - ေျမာကပငး(SSA-N)က ပစမတထားျခငးျဖစသည။ နယေျမသမးယေရးအတြက ႏစဥးႏစဘက အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမားက ခးေဖါကကာ၊ လကနကႀကးမားျဖင ရမးသမး ပစခတၿပး၊ အရပသား ဥးေရ အနညးဆး (၃၀၀)ခန႔အား ေနအမမားက စြန႔ခြာထြကေျပးေစခေၾကာငး ရမးလ႔အခြင အေရး ေဖါငေဒးရငး (Shan Human Rights Foundation)က မတတမးျပေဖၚျပခသည။

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ၊ ၿမ႕နယ (၃၆) ၿမ႕နယအတြငးမာ ျပန႔ကေနေသာ ျပညတြငး ဒကၡသည (IDP) ေပါငး အနညးဆး (၄၀၀,၀၀၀)ရသညဟ TBC က (၂၀၁၂)ခႏစတြင ခန႔မနးခပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏစ စစတမး ေကာကေလလာမႈက သညထကပ၍ မနကနတကသညအျပင၊ ၿမ႕နယေပါငး (၂၃) ၿမ႕နယရ၊ ေကးရြာအပစေပါငး (၂၂၂)စက လႊမးျခခပါသည။ စစတမးေကာကလလာခကက ျပညတြငး ဒကၡသညဥးေရ (၁၁၀,၀၀၀) ရသညဟ ခန႔မနးပါသည။ ဤ ျပညတြငး ဒကၡသညဥးေရသည ဂရပမဥးတြင အခးအစား နမဆငးသြားသည။ (၂၀၁၂)ခႏစ ဒကၡသညဥးေရ တစလးက ၾကညလငမ တေနေၾကာငးေတြ႔ရသည။

UNHCR ၏ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ေနရပျပနမႈ ေစာငၾကညေရးအဖြ႕ႏင TBC ၏ ဒကၡသညစခနးမားရ လဥးေရေစာငၾကညေရးအဖြ႕တ႔က ဒကၡသညဥးေရ အနညးအကဥးတ႔၏ အစမးသေဘာ ေနရပျပနမႈမား အေၾကာငးက တသးတျခားစ အစရငခစာမား ျပစခသည။ အေရ႕ေတာငပငးနယေျမအတြငး TBC ၏ စစတမး ေကာကေလလာခကက ဤအစရငခစာမားမာပါရေသာ အကျဖတခကမားက ေထာကခအတညျပေပးခသည။ အေၾကာငးမာ ယခင ဥးေရ (၁,၀၀၀) ထကနညးေသာ ေနရပျပနသမား (၂၀၁၃ ခႏစ ၾသဂတလႏင ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလအၾကားတြင ေနရပျပန သ႔မဟတ ျပနလညအေျခခေနထငေသာ ျပညပေရာက ဒကၡသညမား အပါအ၀ငျဖစသည) ကသာ ေတြ႕ရ မတသားခေသာ ေၾကာငျဖစသည။

ျမနမာႏငင၊ မငးတရ လြငလမး ျပညတြငး ဒကၡသညစခနး

ထငးႏငငတြငးရ ဒကၡသညမား

ၿငမးခမးေရးႏင ၿငမ၀ပပျပားေရး အမးသားေကာငစ(National Council for Peace and Order-NCPO)၏ စစအပခပေရး ဆကလကရေနၿပး၊ တငးျပည၏ နယေျမအမားစတြင မာရယေလာျဖင ဆကလက အပခပေနဆ ရသည။ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင၊ ျမနမာတပမားႏင ဒမကေရစ အကးျပ ကရငတပမေတာ (DKBA)တ႔၏ တကပြမားေၾကာင လ (၂၀၀) ပတ၀နးကငခန႔ နယစပျဖတၿပး၊ ထငးႏငငထသ႔ ၀ငေျပးခသည။ တကပြမား ရပသြားၿပး၊ ၎တ႔ ေနရပသ႔ မျပနမ ရကအခ႕အတြငး ၎တ႔က ထနးသမးထားခသည။

ဒကၡသညေပၚလစမာကား ေျပာငးလမႈ မရေခ။ သ႔ရာတြင တကယလကေတြ႕မာမ သသ သာသာေျပာငးလမႈမား ရေနပါသည။ အေၾကာငးမာ စခနးအ၀ငအထြက သြားလာမႈမားက ကန႔သတခပခယမႈမား ဆကလပေနျခငးႏင လဥးေရ ေရြ႕လားမႈက ယခငအတငးဆကလကထနးခပရန ႀကးပမးေသာအားျဖင စစအပခပေရးကာလအတြငး တြင ေရာငတခင လေရတြကစစေဆးမႈမားကလပျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

(စခနး ၉ ခအနက၊ ၇ ခတြင) လ ေရတြကစစေဆးမႈမားက ေရာငတခင လပခသည။ ခးႏမေသာ သေဘာထားမား ႏင ျပမဆကဆမႈမားရေၾကာငး၊ ျပညႏငဒဏေပးမည၊ (ဒကၡသည)မတပတငစာရငးမ ထတပစမည၊ ရကၡာ စာရငးမ ပယဖကပစမညဟေသာ ၿခမးေျခာကမႈမားရခေၾကာငး ၾကားသရသည။ ဤလပရပေၾကာင အထးသျဖင စခနးသားအျဖစမတပတငမထားေသာ ဒကၡသညမားထတြင စးရမမႈႏင မလျခေသာစတခစားမႈမား ျဖစေစၿပး၊ ယခငထကပ၍ စခနးေအာငးေနၾကရသည။ ေကာငးမားက ယာယပတထားခၾကရၿပး၊ သငတနးမားႏင လႈပရားမႈ မားကလညး ေရႊ႕ဆငးထားခၾကရသည။ စခနးထသ႔ ကနသညမား ၀ငေရာကမႈက ကန႔သတခသညျဖစရာ၊ ကန ပစၥညး အမးမးတ႔၏ အေရအတြကႏင အရညအေသြးတ႔ ကဆငးသြားခသည။

သ႔ရာတြင စခနးတြငး ေစးကြကမားက ဆကလကရေနခသည။ ၀ယယစားသးသနညးသြားသညဟ ၾကားသရ ေသာလညး ေစးႏႈနးမားက ကမသြားခေခ။ ယေန႔အခနထေတာ မတပတငထားျခငးမရေသာ ဒကၡသညမားအား ျပညႏငဒဏေပးျခငးမရခဖးေခ။

စခနးလဥးေရက ဆကလကကဆငးေနပါသည။ ဒဇငဘာလကန၌ စခနးမားထမာေနထင ေနသမားအျဖစ စစေဆး အတညျပခသ ဒကၡသညေပါငး (၁၁၀,၀၉၄)ဥးရသည။ (၂၀၁၃)ခႏစ၊ ဒဇငဘာလေနာကပငးတြင လဥးေရ ၇.၆% ကဆငးသြားျခငးျဖစၿပး၊ ဤကဆငးမႈသည လြနခေသာ (၄)ႏစအတြငးက ကဆငးမႈႏႈနးႏင အတတပငျဖစသည။ စစေဆးအတညျပထားေသာ ဒကၡသညဥးေရသည စခနးထမာ ေနထငေန သမားအျဖစ ႏစစဥ(၂၀၁၄ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ) TBC က ကယတငကယက စစေဆးအတညျပထားသမား၏ ဥးေရျဖစပါသည။ လစဥ ရကၡာရရသ မား၏ ဥးေရကမ ေကၽြးေမြးထားရသမား၏ ဥးေရအျဖစ မတတမးတငထားပါသည။

ဤလဥးေရသည ဒဇငဘာလကန၌ (၁၀၈, ၀၇၀)ဥးျဖစသည။ TBC လဥးေရ အခကအလကဘဏ၊ ေနာကဆက တြက ၂ ကၾကညပါ။ ဤလဥးေရအနက၊ (၅၄,၇၃၃)ဥးသည ျပညထေရး၀နႀကးဌာန (MoI)/UNHCR တြင မတပ တငထားသမား ျဖစသည။ သ႔ျဖစရာ၊ တတယႏငငမားမာ ျပနလညအေျခခေနထငခြငရပါသည။ (၅၅,၃၆၁)ဥးသည မတပတငမထားသမားျဖစသည။ (၂၀၁၄)ခႏစ အတြငးမာ ေမြးဖြားသကေလး ဥးေရသည (၂,၆၀၂)ဥး ျဖစၿပး၊ အသစေရာကလာသဥးေရ(ေကာငသားမားအပါအ၀ငျဖစသည)သည (၁,၆၁၈) ဥးျဖစပါသည။ စခနးမား အတြငးရ မတပတငမထားရေသးသ အမားစသည ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးမ လာၾကသမားျဖစၿပး၊ မတပ တငထားသမားႏင အလားတေသာ အေၾကာငးရငးမားေၾကာင ထြကေျပးလာခၾကျခငးျဖစသည။ သ႔ရာတြင ထငးႏငငနယစပ မဟတေသာ ျပညနယမားမ ထြကေျပးလာခၾကေသာ ဒကၡသညမား၏ အခးအစားသည မတပတငမထားရေသးသမားထတြင အႀကးဆးျဖစသည။

(၂၀၁၄)ခႏစအတြငးတြင အလအေလာကျပနႏႈနး တးလာမညဟ ႀကတြကထားခေသာျငားလညး တကယ တကယ၌ ထသ႔ျဖစလာျခငးမရခဘ၊ အလအေလာကျပနၾကသ ကနးဂဏနးမားက (၂၀၁၃)ခႏစတနးကႏင အတတပင ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငထသ႔ လ (၄,၆၈၉)ဥး ျပနသြားခၾကေၾကာငး သရသည။ အမားဆးျဖစတတ ေသာ ပစကား - အမေထာငစတစထမ အမသား (၁) ဥးမ (၃) ဥးခန႔ ျပနသြားၾကၿပး၊ ကနအမသားမားက စခနးထ မာ ကနေနရစၾက ျခငးျဖစသည။ ဤပစသည ဒကၡသညမား ေနရပျပနျခငးႏငပတသကေသာ “သြား၊ ၾကည” ခဥးကပနညးႏင ကကညေနပါသည။ လ(၃,၂၄၄)ဥး စခနးမ ထြကသြားၾကသညမာ အမားအားျဖင ထငးႏငင ထမာ အလပလပရန ျဖစႏငဖြယရသည။ လ (၆,၆၀၇)ကမ ႏငငျခားမာ ျပနလညအေျခခေနထငရန ထြကသြားၾက ျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငငႏင ထငးႏငငတ႔သ႔ ထြကသြားၾကသမားထတြင မတပတငမထား ရေသးေသာ ဒကၡသညမားသည ဧရာမ အမားစႀကး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငသ႔ ျပနသြားၾကသမား၏ ၇၉% သည မတပတင မထား ရေသးသမားျဖစၿပး၊ ထငးႏငငထသ႔ ထြကသြားၾကသမား၏ ၆၅ % သညလညး မတပ တငမထားရ ေသးသမားျဖစသည။

UNHCR ၏ ကနးဂဏနးမားအရဆလင အတညျပထားေသာ (ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးသ႔) အလအေလာက ျပနသဥးေရသည (၂၀၁၂)ခႏစ၊ ဇႏၷ၀ါရလမ (၂၀၁၄)ခႏစ ဒဇငဘာလအတြငးမာ ျပညပေရာက ဒကၡသည (၇၃၅)ဥး ႏင ျပညတြငးဒကၡသည (၅,၀၃၂)ဥးျဖစသည။ ဤကနးဂဏနးသည ေလာေပါေသာ ခန႔မနးခကျဖစသညတင၊ လကရ အခနမာ ေနရပျပနသဥးေရသည အလြနနညးေနေၾကာငးကလညး ညႊနျပေနပါသည။

စခနးမားထမာ ေနထငေနေသာ မတပတငၿပးသမားႏင မတပမတငရေသးသမားက မတတမးျပရနႏင ဒကၡသညမား၏ ေရရညတညတေသာ အနာဂတ ေျဖရငးနညးမားတြင အေထာကအကျပေပးရနအတြက (၂၀၁၅)ခႏစ၊ ဧၿပ လမစ၍ နယစပတေလာကရ စခနးအားလးတြင UNHCR ႏင ျပညထေရး၀နႀကးဌာနတ႔က စစေဆးအတညျပျခငး လပငနးက ေဆာငရြကမညျဖစသည။ လ႔ကယခႏၶာ ထးျခားခကမား မတသားျခငး (biomatrics)က လပမညျဖစၿပး၊ အသက (၁၁)ႏစေအာက အရြယရသတငးအား နပါတစဥပါေသာ စမတကဒျပား (smart card) ထတေပးမည။ သ႔ရာ တြင ဤကဒျပား သည လသကေသခကဒျပား (ID card) ေတာမဟတေခ။ ဤစစေဆးအတညျပျခငးလပငနးသည မတပတငျခငး လပငနးမဟတေၾကာငး ထငးအာဏာပငမားက အေလး တငးေျပာၾကားခသည။

ဒကၡသညဆငရာ ေလလာခက လပငနး။ ။ UNHCR ဒကၡသညဆငရာ ေလလာခက လပငနး၏ ေတြ႔ရခက ရလဒမားက မယဖားလ ေဖါငေဒးရငး(Mae Fah Lung)က ထတျပနခသည။ တႏစၾကာမ စခနးအားလးမာ စစတမး ေကာကေလလာမႈက လပချခငးျဖစသည။ စစတမးေကာကေလလာခကက ျဖစႏငဖြယရသည ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးနညးမားက အေလးထား ေဖၚျပကာ၊ အသကေမြး၀မး ေကာငးမႈမားအေပၚ အထးအာရစက ေလလာခကတခက ထညသြငးေဖၚျပထားသည။ အနာဂတ ေျဖရငးနညးမားႏင ပတသက၍ ဒကၡသညမားက တတယႏငငတြင ျပနလည အေျခခေနထငျခငးက ႀကကႏစသကၾကသည။ ဒတယအေနႏင ထငးႏငငမာ ေနထငျခငးက ႀကကႏစသကၾကသည။ ျမနမာႏငငသ႔ ျပနရန စတ၀ငစားေၾကာငး ေဖၚျပေသာ ရာခငႏႈနးမားသည စခနးတခႏင တခ အလြနကြာျခားၾကသည။ သ႔ရာတြင၊ ဤစစတမးေကာကေလ လာခကမားသည လပတပကေလလာခကမားျဖစေၾကာငးႏင ၎တ႔သည ျမနမာႏငငအတြငး တစတစ ျဖစထြနးတးတကေနမႈမားႏင ဆကစပေနေၾကာငး UNHCR က ထပကာထပကာ ေျပာခသည။ သညေနာကပငးတြင မယဖားလ ေဖါငေဒးရငးက ႏဖးစခနးမာ စကပးေရးဆငရာ ကၽြမးကငမႈ တးတက ေရး စမကနးလပငနးက စတငအေကာငအထညေဖၚခသည။ အေၾကာငးမာ ဤစမကနးလပငနးသည အဓက အသကေမြး၀မးေကာငးမႈဆငရာ ကစၥရပတခအျဖစ ေပၚထြကလာခေသာေၾကာင ျဖစသည။

ျပနလညအေျခခေနထငျခငး။ ။ စခနးမ ထြကခြာသြားမႈႏႈနးသည ဆကလကကဆငးေနလကရကာ၊ စခနးထမ ထြကခြာသြားသ (၆,၆၀၇)ဥးရသည။1 အမားဆးက အေမရကနျပညေထာငစသ႔ ထြကခြသြားၾကသမား (၅,၄၈၅ ဥး) ျဖစသည။ ဒတယႏင တတယအမားဆး ထြကခြာသြားၾကေသာ တငးျပညမားမာ ၾသစေတးလ( ၉၄၅ ဥး) ႏင ကေနဒါ (၁၅၇ ဥး)ျဖစသည။ အေမရကနျပညေထာငစသ႔ အပစလက သြားေရာကအေျခခေနထငမႈအတြက လမးပတသြားခ ေသာလညး အေမရကနျပညေထာငစအပါအ၀င အခ႕တငးျပညမားသ႔တဥးခငးအေနႏင သြားေရာကအေျခခ ေနထငရန အခြငအလမးတခ ရေနေသးသည။

ေနရပျပနေရး ႀကတငျပငဆငမႈ။ ။ အနာဂတ ဒကၡသညမားေနရပျပနေရးႏငပတသက၍ ဗလခပႀကးပရာယြတႏင ျမနမာစစတပတ႔က ေယဘယသေဘာတညခကတရပ ခမတခၾကသည။ အစးရႏစရပစလးက ေနရပသ႔ ဒကၡသညမား ေဘးကငးစြာႏင ဂဏသကၡာရစြာ မမတ႔ဆႏၵအေလာကျပနႏငေရးအတြက ႏငငတကာမမားက ဆကလကကငစြထားဆျဖစသည။ ျပညနယအဆင၌ ျမနမာအစးရက အလြတသေဘာ ေဆြးေႏြးမႈမား လပခ သည။ ဒကၡသညမား ျပနလာျခငးက ႀကဆသညဟ ဆေသာလညး ျမနမာအစးရမာ ဒကၡသညမားက လကခရန အဆငသင မျဖစေသးေၾကာငး အသအမတျပပါသည။ ေအာကတဘာလက ဂနဗာမာ ကငးပေသာ UNHCR အလပအမႈေဆာင အစညးအေ၀းတြင ထငးအစးရက ထငးႏငငတြငးရ ဒကၡသညမားအား ဆကလက ကည ေထာကပေပးပါရန ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးအား ထပမေမတာရပခခသည။

UNHCR က မဟာျဗဟာေျမာက လမးျပေျမပတခ ေရးဆြခၿပး၊ မမဆႏၵအေလာကေနရပျပနေရးႏင ပတသက ေသာ လပငနးအစအစဥ၏ အဂၤါရပမားက ေ၀မေပးခသည။ လမးျပေျမပက ကယအားကယကး/အလအေလာက ျပနျခငး၊ အေထာကအကျပမႈျဖငျပနျခငး၊ ျမနမာအစးရ၊ ထငးႏငငႏင UNHCRတ႔၏ သးပြငဆင သေဘာတညခက အရ အစအေ၀းျဖင မမတ႔ ဆႏၵအေလာကျပနျခငးဟ၍ ေနရပျပနျခငး နညးလမးအမးမးတ႔က ေဖၚျပထားသည။ CCSDPT ကလညး မမ၏ အဖြ႕၀င ေအဂငစမား ပါ၀ငမည လပငနးမားႏင မညသက မညသညလပငနးမားက လပႏငစြမးရေၾကာငးတ႔က ေလလာတငျပခသည။ TBC ကမ ျပနရန အလားအလာရေသာ နယေျမမားႏင ပတသက၍ အစးရမဟတေသာ အာဏာပငမား (Non-State Actors)၏ ထငျမငခကမားႏငတကြ၊ ဘ၀သစ စတငရန မမဆႏၵအေလာက ေနရပျပနမညသမားအား (TBC က)မညသ႔ အေကာငးဆး အကအညေပးႏငမညဆ သညက ပမေကာငးမြနစြာ နားလညေရးအတြက ၎တ႔ႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား လပခသည။ သ႔ရာတြင လပငနးေဆာငရြကေရး အစအစဥက ေရးဆြေနဆျဖစသညတင၊ ၎သည မမဆႏၵအေလာကျပနျခငးက အားေပးရေလာကေအာင သငေတာေၾကာငး ညြနျပခကေတာမဟတေခ။

ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမား။ ။ ထငးအာဏာပငမားက ျမနမာႏငင၊ ကေမၻာဒးယားႏငငႏင လာအ ျပညသ႔ ဒမကရကတစ သမတႏငင(Lao PDR)တ႔မ ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားႏင ၄ငးတ႔၏ မခသမားအဖ႔ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား မတပတင လြယကေခာေမာစြာ ရရေရးအတြက တခတညးအၿပးေဆာငရြကေပးေသာ မတပတင ဌာနမားက ဖြငထားခသည။ မတပတငလပငနး ပတခနအထ၊ အလပသမားေပါငး (၁,၅၂၃,၁၅၉) တ႔ တဥးလင ကနက စားရတ (၃၀၈၀)ဘတ၊ မခသတဥးလင (၂,၁၂၀)ဘတ၊ (၇)ႏစေအာက ကေလး တဥးလင (၃၈၅)ဘတႏႈနးျဖင မတပတငခသည။ ေနာက အလပသမားဥးေရ (၈. ၁)သနး ကား မတပတငထားၿပး သမားျဖစသည။ သ႔ရာတြင (၁) သနးအထရေသာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားမားသည မတပတငထားျခငးမရေသးဘ ရေနဆဟ ခန႔မနးရသည။ အခ႕ေသာ ဒကၡသညမားအဖ႔ ထငးႏငငထမာ အလပလပျခငးသည အနာဂတအတြက ေရြးလမး တလမးျဖစသညဟ ယဆေကာငး ယဆႏငပါသည။ သ႔ရာတြင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမား ဘ၀သည ယာယသာ ျဖစရာ၊ ေရရညတညတေသာ ေျဖရငးနညးတရပမဟတေၾကာငးကေတာ သတခပသငပါသည။

1 (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၃၁)ရကေန႔ကစ၍ IOM က ထငးႏငငမ ထြကခြာသြားမႈမား အကအညေပးခသည။

yJcl;

&efu kef

rGef

u &if

u ,m;

w e o Fm&D

&Srf;

0 50 100Kilometers

aejyn faw mf

v GdKifau mf0rf;

v dGKifqrfqpf

v GdKifv rf

befrkdife ef;qG,f

befr,fql&if;

r,fv tl;

r,f&rv kH

r,fv m

tkef;jyef@rkdif

Ekdzkd;

[av mhceD

csif;rkdif

u kef;au smf

&efu kef

TBC, CIDKP, HURFOM, KESAN, KDHW, KHRG, KLHRC, KORD, KSWDC, MRDC, SSDF, WLB, BPHWT

Projection/Datum: UTM Zone 47N/WGS84

v GdKifw kdif;v Jef;

u y~vDyifv,f

jrefrmEkdifiH

at;olx m

xkdif;EkdifiH

bef'kH,ef;

x ef;(rf)[if

vkyfief;a&muf&SdEkdifr+2014 ckESpf ZEM0g&Dv = 'DZifbmv

TBC

ajrykHjyKpko n fh&u fpGJ – 2015 ckESpf ZEM0g&Dv 29 &u fae@t csu ft vu ft &if;t jrpf?

e,fe rdw ft csu ft vu f?

e,fe rdw ft csu ft vu f?MIMU

jiif;q kdcsu f - ,ckajrykHw Gif yg&Sdo n fh t rn frsm;ESifh e,fe rdw frsm;o n f rS u dk,fw kdifa&;o Gif;csu frsm;r[kw fyg?

'ku Qo n fpcef;

ppfaq ;&&Sdao m

vlOD;a&pm&if;

(2014 ck 'DZifb m)

u kef;au smf 513

b efrkdife ef;q G,f 11531

b efr,fq l&if; 2724

r,fvt l; 10539

r,f&rvkH 12099

r,fvm 40385

t kef;jyef@rkdif 12099

Ekdzkd; 11399

b ef'kH,ef; 2972

xef;(rf)[if 6346

pkpkaygif; 110607

IDP pce f; vlOD;a&v GdKifau mf0rf; 2840

v GdKifqrfqpf 420

v dGKifv rf 289

v GdKifw kdif;v Jef; 2550

at;olx m 3625

[av mhceD 2915

pkpkaygif; 12639

aiGom;jzifh ax m u fyHhr_ 33725

jyefv n fx lax mifa&;v kyfief; 85337

pkpkaygif; 119062

t m;vkH;pkpkaygif; 242308

TBC

jyefvn fxlaxmifa&; vkyfief;pOfrsm;

vlxkt aq mu ft OD;rsm;

IDP

pdku fysKd;a&;

vlr_t o kdif;t 0kdif;o pfaw mxdef;o drf;a&;

vlxku sef;rma&;jrifhw ifa&;

vl@t cGifht a&;u mu G,fapmifha&Smu fa&;

ajr,mt cGifht a&; u mu G,fapmifha&Smu fa&;

ao mu fo kH;a&&&Sda&;ESifh w u dk,fa&o ef@&Sif;a&;

'ku Qo n fpcef;

aiGo m;jzifhaxmu fyHhr_

pcef;

+idrf;csrf;a&; w n faq mu fjcif;

သာမနၾကညရျဖင ျမငႏငေသာ ေအာငျမငမႈမား

အကးခစားရသမား ဥးေရ။ ။ (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးတြင TBC က ထငး-ျမနမာနယစပ၏ ႏစဘကစလးမ လတသနး၏ (၄)ပ (၁)ပက ကညေထာကပေပးခသည။ ျမနမာႏငငတြငးမ လေပါငး (၁၃၁, ၀၀၀)ေကာႏင ထငး ႏငငတြငး ဒကၡသည စခနး (၉)ခမ လေပါငး (၁၁၉,၀၀၀)ဥးခန႔တ႔ျဖစသည။

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငး။ ။ အကးခစားရသ (၁၃၁,၇၀၇)တ႔သည စစဒဏသင နယေျမမားထမာ အေထာက အပမားက ရရခၾကျခငးျဖစသည။ ေငြလႊေျပာငးေပးမႈမားက ဆငးရမြေတေနေသာ အရပသား (၃၃,၇၂၅)ဥးတ႔ အဖ႔ အေထာကအကျဖစေစခသည။ ထငးနယစပႏင ကပလကရသည စခနး (၆)ခမာ ေနထငေနၾကေသာ ျပညတြငး ဒကၡသည (၁၂,၆၃၉)ဥးတ႔အား ရကၡာအကအညေပးခသည။ လ (၈၅,၃၃၇) တ႔သည အသကေမြး၀မး ေကာငးမႈ အားေပးေရးက အေလးထားလက ရပရြာက ေဆာငရြကေသာ ျပနလညထေထာငေရးႏင ျပနလည ေနရာခထားေရး စမကနးလပငနးမားမေန၍ အကးေကးဇးခစားခ ၾကရသည။

စခနးစမအပခပမႈ။ ။ ဒကၡသညေပါငး (၃,၀၀၀)ေကာ (အမးသမး မားက ၃၉ % ျဖစသည)တ႔သည TBC က ေထာကပေသာ အစအစဥမားက ေဖၚေဆာငရာ၌ စခနးစမအပခပမႈ အဖြမားထမာ အေရးႀကးေသာ အခနးက႑ အမးမးမေန၍ ပါ၀ငခၾကသည။ လေပါငး (၅၁၅)ဥးတ႔က ရပကြက ေကာမတမားက လညးေကာငး၊ လေပါငး (၁၉၉)ဥးတ႔က စခနးေကာမတမားကလညးေကာငး ႀကးၾကပခၾကၿပး၊ လေပါငး (၁၈၈)ဥး တ႔ကမ လထကယတင သတမတျခငး (Community-Managed Targeting - CMT) လပငနးမာ ပါ၀ငေဆာငရြကခၾကသည။

လသားခငးစာနာမႈအကအည။ ။ ေထာကပေရးအဖြ႕မားက TBC ေထာကပေရးအရာရမားႏင စခနး၀နထမး (၃၆၀)တ႔ ေထာကပထားေသာ စခနး(၉)ခရ သေလာငရ(၄၈)ရမေန၍ ဆန (၁၃,၆၁၈) မကထရစတန၊ ပျခမး (၁,၃၇၇) မကထရစတန၊ အာဟာရျဖညစြက ဂမႈန႔ (၆၅၃) မကထရစတန၊ ငါးပ (၅၃၈) မကထရစ တန၊ စားဆ (၇၃၀) မကထရစလတာ၊ ဆား (၂၂၉)မကထရစတန၊ မးေသြး (၁၀,၈၈၅) မကထရစတနတ႔က ေ၀ေပးခသည။

လထကယတငသတမတျခငး (CMT) အသနားခမား။ ။ သြားလာမႈအေပၚ ကန႔သတခပခယေသာ စညးမဥး စညးကမးမားက ကငသးျခငးေၾကာင တတ (Tak) ခရငစခနးမားရ မသားစမားထမ ၎တ႔ အမေထာငစမား၏ အဆငအတနးက ျပနလညသတမတေပးရန ေမတာရပခေသာ အသနားခစာမား သသသာသာတးလာခသည။ အမားအားျဖင ပမန အဆငအတနးမေန၍ ဆငးရၾကပတညးေသာ အဆင အတနးသ႔ ေျပာငးေပးရနေမတာရပခၾကျခငးျဖစသည။ ဤကာလအတြငးမာ အသနား ခစာတငေသာ မသားစေပါငး (၁,၅၄၆)စရသညအနက၊ အမေထာငစ (၅၄၀)၏ အသနားခစာမားက လကခၿပး၊ ျပနလည အဆငအတနး သတမတေပးခသည။

အာဟာရ။ ။ ကယ၀နေဆာင အမးသမးမားႏင ႏ႔တကမခင (၂၅,၇၁၅) တ႔အား ျဖညစြကစာ အဟာရေကြးျခငး အစအစဥ ( Supplementary Feeding Programme - SFP) မားတြင စားရငးသြငးခရာ၊ ၄ငးတ႔သည ျဖညစြက အာဟာရပါေသာ အစားအစာမားက ရရၾကသည။ ကေလးငယ (၅,၉၈၇) တ႔သည (၂၄)လသား အရြယအထ ကေလးမားအား ပစမတထားေသာ ေမြးကငးစႏင ကေလးငယမား ေကၽြးေမြးေရးအစအစဥ (the Infant and Young Children Feeding Programme-IYCF), “ကနးမာ ေသာကေလးမား၊ ေတာကပ ေသာ အနာဂတ” တြင ပါ၀ငခသည။ အာဟာရ အစအစဥက မလတနး ႀကေကာငးမားရ ကေလးငယ (၄,၂၇၀)တ႔အား ေန႔လညစာ ေကၽြးေမြးခသည။ ကနးမာေရးအဖြ႕အစညးမားႏင လထအေျချပ အဖြ႕အစညးမား (CBOs)မ ကနးမာေရးဆငရာႏငအာဟာရဆငရာ ၀နထမး (၁,၂၃၂) ဥးတ႔အား ေန႔စဥအစားအစာ ဆးျဖတျခငး ဆငရာမမား ႏင ပတသက၍ သငတနးမား ေပးခသည။

ေနအမႏင ေနအမစမား။ ။ အစအစဥသည အမေဆာက ပစၥညးမားေ၀ေပးျခငးက အထးအာရစကရာမေန၍ အမေဆာကလပေရး စမအပခပမႈက အထးအာရစကသညဘကသ႔ ေျပာငးသြားခသည။ ပစၥညးမားေ၀ေပးၿပး

ေနာကပငး ေစာငၾကညမႈလပငနးတြင ေနအမေပါငး (၂၂,၀၀၀)ေကာအား အကျဖတခက ပါ၀ငပါသည။ မမတ႔ ေနအမ မားက ေဘးကငးၿပး၊ ကနးမာေရးႏင ညညြတေသာ အေျခအေနရေအာင ျပျပငထနးသမးႏငစြမးမရသည အထး လအပခက မားရေသာ အမေထာငစ (၇၆၈)စအဖ႔ အေထာကအပမား ရခၾကသည။ အဖြ႕၀ငေပါငး (၈၅၀) ပါ၀ငေသာ ေနအမ က႑ အလပအဖြ႕ (၁၀၄) ဖြ႕တ႔သည စခနးမားထမာ လပငနးေဆာငရြက ေနၾကပါသည။ စခနး (၈)ခမာ ကြနကရစ တင ထတလပေရးသငတနးမားက ေပးခရာ၊ သငတနးသား (၁၁၈)ဥး တကေရာကခသည။ ၀ါး ျပျပငေရး (၀ါး ပစၥညး ထတလပေရး)သငတနးကလညး ေပးေနဆျဖစသည။ ရပရြာက ေဆာငရြကေသာ သဘာ၀အရငးအျမစမား စမခန႔ခြ မႈ (Community-Driven Natural Resources Management - CDNRM)လပငနးမားက စခနး (၃)ခ (ႏဖး၊ မေရာမႏင မလအနး စခနး)ႏင ပတ၀နးကငေကးရြာမားတြင (ထငးရြာသားမားႏင ဒကၡသညမား ပါ၀ငသည ရပရြာအဖြ႕မား ျဖစေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ေကာမတမားျဖင)ဆကလက အေကာငအထညေဖၚခသည။

ရကၡာလျခေရးႏင အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမား။ ။ ရပရြာ စကပးေရး အစအစဥ (Community Agricultural Programme - CAP) ႏင စးပြားေရး လပငနးသစမား ေပၚေပါကေရး အစအစဥ (EDP)အဖြ႕တ႔သည ယခအခါတြင ရကၡာလျခေရးႏင အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားအဖြ႕အျဖစသ႔ ေပါငးစညးလကၾကၿပျဖစပါသည။ စခနး (၉)ခ စလးရ ဒကၡသညအဖြ႕မားက လပငနးအားလး ညႏႈငးေဆာငရြကမႈရေရးႏင သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ျဖးေရးတ႔ အတြက အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားေကာမတမား (Livelihoods Committee - LLHCs)က ဖြ႕စညးခၾက သည။ TBC က အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမားေကာမတမား (LLHCs) မတဆင စမကနးလပငနး အေသးစား မားက ေထာကပရန ရနပေငြ ဘတ (၂) သနး သတမတထားသည။

ရပရြာ စကပးေရး အစအစဥ (CAP)။ ။ အပစမား ဖြ႕ကာ၊ အမတြငး စားသးရန သ႔မဟတ ေရာငးခရနအတြက ဟငးသး ဟငးရြက၊ သစသးႏင အျမစစားပငမားစကပးေသာ ဥယာဥသမား အမေထာငစ (၃,၀၂၁) တ႔အား ေထာကပ ခသည။ အမေထာငစ (၉,၄၃၅)တ႔အား မးေစမား၊ စကပးေရး ကရယာမားႏင ျခစညးရးကာ ပစၥညးက ျဖညဆညးေပး ခသည။ ရပရြာ စကပးေရး အစအစဥက မလတနးႀကေကာငး (၂၇)ေကာငးႏင ေကာငးအပေကာငးစား စာသင ေကာငး (၂၄)ေကာငးတ႔ရ ကေလးသငယ (၂,၆၀၃) ဥးတ႔ထ အေရာကသြားကာ လတဆတ၊ သနစြမးေသာ ဟငးသး ဟငးရြကမား ေထာကပခသည။ သဘာ၀နညးအရစကပးေသာ ဟငးသးဟငးရြကခငးမား စကပးေရး အတြကအျပင တရစာၦနေမြးျမေရးအတြက ေျမ (၃၂၀,၀၀၀) စတရနးမတာကလညးေကာငး၊ စပါးစကပးေရးအတြက ေျမ (၈၆,၀၀၀) စတရနးမတာကလညးေကာငး ရရခသည။ CAP သငတနး လႈပရားမႈမားတြင လေပါငး (၂,၂၀၃) ဥး (၅၅% သည အမးသမးမားျဖစသည) ပါ၀ငခသည။ လေပါငး (၅၂၁)ဥး (၇၆ % သည အမးသမးမားျဖစသည) တ႔အား အစား အစာ ျပျပငထတလပေရးႏင တရစာၦနေမြးျမေရးဆငရာ အေျခခနညးနာမား ေလကငေပးခသည။

စးပြားေရး လပငနးသစမား ေပၚေပါကေရး အစ အစဥ (EDP)။ ။ စးပြားေရးလပငနးသစမား ထေထာငေရးႏငပတသက၍ လေပါငး (၇၃၉)ဥး (၇၄% သည အမးသမးမားျဖစသည)တ႔အား သငတနးေပးခရာမေန၍ ယခအခါ၌ သငတနးတက ၿပးသ စခနးသား စစေပါငး (၂,၅၈၆)ဥးရေနၿပျဖစသည။ သငတနးၿပးေျမာကသမားသည မတညအရငး ဘတေငြ (၂,၄၀၀ - ၄,၀၀၀)စ ရရခၾကသည။

စခနး (၆)ခရ ေငြစေငြေခးအသငး (၁၃၅)သငးတ႔သည လပငနးလညပတလကရၾကၿပး၊ ၎တ႔မာ စေငြ အားလးေပါငး ဘတေငြ (၂.၁)သနး(အေမရကနေဒၚလာ ၆ ,၅၀၀) ရေနၿပျဖစသည။ လပငနးစမခန႔ခြမႈႏင သတမတအျမတႏႈနးတ႔ တးတကေအာင အေထာကအကျပေပးမည အေသးစား စးပြားေရး လပငနးမား စမခန႔ခြမႈ သငတနး အစအစဥတြင လကရ စး ပြားေရးလပငနးရင (၁၈၉)ဥး (၇၄ % သည အမးသမးမားျဖစသည)တ႔ ပါ၀ငခၾကသည။

ႀကတငျပငဆငမႈ။ ။ ဤႏစအတြငး၌ လေပါငး (၃,၄၆၈)ဥးတ႔သည ပမတးတကေကာငးမြနေသာ ဥယာဥစကပးျခငး၊ တရစာၦနေမြးျမျခငးႏင ေနအမေဆာကလပျခငးဆငရာ နညးမားက ကငသးခၾကသည (၂၀၁၃ ခႏစက ဤသ႔ ကငသးသ ၈၆၉ ဥးသာ ရခသည)။

ေပါငးစပျခငး။ ။ TBC ၏ အစအစဥ အမးမးတ႔အား ေပါငးစပေရးက တး၍ အေလးထားမႈ ရခပါသည။ ကေလးမား အာဟာရခ ႔တေသာ မသားစ (၅၄)စတ႔အား အသကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမား အစအစဥသ႔ လႊေျပာငးေပးခပါသည။ ရညရြယခကမာ - ဤဆငးရၾကပတညးေသာ မသားစမားအေနႏင ၎တ႔ မသားစမား၏ အာဟာရအဆငအတနး တးတကေရးက ေဆာငရြကေစရနႏင ၎တ႔ ပါ၀ငႏငေသာ လပငနးမားက သရေစရန ျဖစပါသည။ အာဟာရ အစအစဥ၊ ေနအမႏင ေနအမစ အစအစဥတ႔သည “နမနာစျပ အမေထာငစမား”က စတငေဖၚထတျပလက၊ ဤအစအစဥ (၃)ခစလး တြင ပမေကာငးမြနေသာ အမေဆာကနညးမား၊ မးဖေခာငသး ဟငးသးဟငးရြကခငး၊ အာ ဟာရ ပညာေရးကသ႔ေသာ အမအပစေလးတစ ရရႏငသည အစတအပငးမားက ေပါငးစပထညသြငးထားသည။

ဖြ႕စညးမႈဆငရာ တးတကေျပာငးလမႈ။ ။ ဘ႑ာေငြ ေလာနညးလာေနျခငးႏင ဒကၡသညေကာမတမားသ႔ ေနာက ထပ တာ၀နမား လႊေပးလေသာ ဆႏၵေၾကာင TBC သည အဖြ႕၏ အဆငအားလးရ ၀နထမးဥးေရက ေလာခရန ရညရြယခကျဖင၊ အဖြ႕အစညးတြငး ျပနလည ဖြ႕စညးတညေဆာကမႈ လပခပါသည။ ဤလပေဆာငခကက အျပည အ၀ လပေဆာငျခငး၏ အကးဆကအျဖစ (၂၀၁၅)ခႏစ ကနတြင ထငးႏငငတြငးရ TBC ၀နထမးမား၏ ဥးေရ ၂၀% ေလာသြားမညဟ တြကထားပါသည။

မလစခနးရ ရပရြာဥယာဥထြက ဟငးရြကမားက CAP ၀နထမးတဥးက ျပသေနပ၊

ျမနမာႏငငဆငရာ အစအစဥ

ရပရြာ ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး လပငနးမား

(၂၀၁၄)ခႏစ၏ ဒတယႏစ၀ကအတြငးမာ ေကအငယ၏ ရးရာနညးျဖင ေျမယာစကပးလပကငသမားဆငရာ စစတမးေကာကေလလာမႈ (survey of customary land users)လပရန ကရင သဘာ၀ပတ၀နကငအေရးႏင လမႈေရးလႈပရားမႈကြနရကအဖြ႕ (Karen Environmental and Social Action Network - KESAN)၏ နညးပ ညာအကအညအတြက KESAN အား အေထာကအပက တးေပးခသည။ ေကအငယ၏ စကပးေရးႏင သစေတာ ဌာန အာဏာပငမားအတြက ေျမပေရးဆြျခငးႏင ေျမတငးသငတနးသည တ၀ကၿပးသြားခၿပျဖစၿပး၊ ေကအငယ၏ ခရငအားလးတြင ေျမယာ နယနမတပငးျခားမႈ လပငနးက ဆကလကလပေဆာငေနပါသည။ KESAN က လပဂၢ လ (၁၃,၀၀၀) တ႔အား ေျမယာပငဆငခြငမားေပးေရးႏင ႀကး၀ငးသစေတာ (protected forest) (၁၂) ေတာက နယနမတ ပငးျခားသတမတေရး ရညမနးခက ေပါကေျမာကရန ပစမတထားသည။ မလခန႔မနးထားသည ထက ေကာလြနကာ ေကးရြာပင သစေတာ(၁၃)ေတာအထ ပငးျခားသတမတၿပးခသည။ ေကအငယ၏ ေျမယာေပၚလစ ႏင ပတသက၍ အၾကျပထားေသာ ေျပာငးလမႈမားက ျပနလည စစစသးသပေရးအတြက ေကအငယႏင အရပဖက အဖြ႕အစညးကယစားလယေပါငး(၇၅)ဥး တကေရာကေသာ (၃)ရကၾကာ ေဆြးေႏြးပြ ကငးပရန KESAN အား ဘ႑ာေငြ ေနာကထပ ေထာကပခသည။

ထ႔ျပင၊ ေျမယာ အသးခမႈ ေပၚလစ မၾကမး (Draft Land Use Policy)ႏငပတသက၍ ျမနမာအစးရ၏ တငပင ေဆြးေႏြးပြမားတြင အရပဖကအဖြ႕အစညးမားပါ၀ငေရးက လႈ႕ေဆာရနအတြကလညး KESAN အား ေထာကပ ခပါသည။ KESAN သည လယသမားအဖြ႕အစညးမားႏင အရပဖကအဖြ႕အစညးမား စစေပါငး (၆၀) ပါ၀ငေသာ “ကၽြႏပတ႔ လက၀ယရ ေျမယာ (Land in Our Hands)” အမညရ ကြနရကအဖြ႕၏ အဖြ႕၀ငျဖစသည။ ဤကြနရက အဖြ႕သည ျပနလညစစစသးသပျခငးႏင ပငးျခားသးသပျခငး အလပရေဆြးေႏြးပြမားက ကငးပ ေပးခသညအျပင၊ တငးျပညတခြင၌ ျမနမာအစးရ ကငးပေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြမားအနက (၁၅)ပြ တြင ပါ၀ငႏငေရးအတြက အေထာကအပေပးခသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင ကငးပေသာ တငပငေဆြးေႏြးပြ (၆)ပြတြင ပါ၀င တကေရာကႏငေရးအတြက TBC က ေထာကပခၿပး၊ ထတငပငေဆြးေႏြးပြမားမ ေပၚထြကလာခေသာ ထငျမင ခကမားက ျမနမာႏငင ေျမယာ အသးခမႈႏင ေျမယာခထားမႈ စစစေရးေကာမတ (Myanmar Land Use and Land Allocation Secrutinising Committee) သ႔ တငျပမညျဖစပါသည။

ရးရာနညးျဖင ေျမယာစကပးလပကငသမား၏ ေျမယာ လပကငခြင လကမလြတေရး လႈ႔ေဆာရနအတြက ကရငနအျမစမးအဖြ႕ (Karenni Evergreen Group - KEG)၏ ကယားျပညနယ၊ ၿမ႕နယ (၅) ၿမ႕နယအတြငးရ ေကးရြာပင သစေတာလပငနးမားက ထပတးေထာကပမႈျဖင ေထာကပခသည။ KESAN ၏ နညးပညာ အေထာက အကျဖင KEG က ေကးရြာသားမားအဖ႔ ၎တ႔၏ ေျမယာဆငရာ အေရးဆမႈမားက KNPP ႏင ျမနမာအစးရ၏ သကဆငရာ ျပညနယဌာနသ႔ တငျပႏငေရးအတြက ယခ ေျမယာတငးတာမႈမား လပေဆာငလကရသည။ ေကးရြာေပါငး (၆၅)ရြာက ပစမတထားခသည။ ဤပစမတတြင ေကးရြာပငအျဖစ ပငးျခားသတမတမည သစေတာ (၅၀) အတြငးရ အဓက အကအညရခြငရသမား (ေျမယာလပကငခြငေတာငးဆသ (၁,၅၀၀)အပါအ၀င ျဖစသည) ႏင သာမနအကအညရခြငရသမားပါ၀ငသည။ ဤလပငနးသည ကယားျပညနယ အစးရႏင ကရငန အျမစမးအဖြ႕တ႔၏ သစေတာျပနလည စကပးေရးႏင ပတသကေသာ ဆကဆေဆြးေႏြးမႈမား အေပၚမာ မတည ၿပး၊ ျဖစေပၚတးတကလာမညျဖစပါသည။

တနသၤာရျမစႏင ဌာေနတငးရငးသာျပညသမား ကြနရကအဖြ႕ (Tenasserim River and Indigenous People Network - TRIP NET)သည အေထာကအပ တခ႕တ၀ကရေသာ အဖြ႕အစညးသစျဖစပါသည။ အစအစဥသည

ကယဆယေရးမေန၍ ရပရြာက ေဆာငရြကေသာ ျပနလညေနရာခထားေရး သ႔ ေျပာငးသြားျခငးက ဤအခကက ထငဟပေဖၚျပေနပါသည။ အစးရႏင ပဂၢလက က႑တ႔၏ အေထာကအပျဖင အလငအျမနေပၚ ေပါကလာေသာ စးပြားေရးလပေဆာငခကမားႏင ရငဆငၾကေတြ႕ေနရသည တနသၤာရတငးေဒသႀကးအတြငးရ နယခလထကယစားလယမားျဖငဤအဖြ႕က ဖြ႕စညးထားျခငးျဖစသည။ TBC က ထား၀ယၿမ႕နယတြငးရ ကမးေသြး (Kamoe thway) ျမစ၀မးတေလာက ေကးရြာ (၁၂) ရြာအား လထအေျချပ သဘာ၀အရငးအျမစမား စမခန႔ခြမႈႏင ပတသက၍ စြမးရညတညေဆာကေပးခသည။ အသအျမငျမငတငေပးျခငးႏင ေကးရြာအသးသး၏ ပတ၀နးကင မာ ေကးရြာပငသစေတာမား တညေထာငေပးျခငးျပသညအျပင TRIP NET သည သဘာ၀အရငးအျမစမား စမ ခန႔ခြမႈ ကစၥရပႏငပတသက၍ နားလညမႈ ကယျပန႔ေရး၊ ေဆြးေႏြးေရးတ႔အတြက ေကအငယႏင ျမနမာအစးရ တ႔အျပင အရပဖကအဖြ႕အစညးကယစားလယမားပါ၀ငေသာ ပါ၀ငပတသကသ ေပါငးစ (၄) လပါတ အစညး အေ၀း ကငးပရန အစအစဥေရးဆြလကရသည။

ကရငပညာေရးဌာနက ေကအငယ၏ ကလာေဒး ျပနလညေနရာ ခထားေရးစခနး (Klerday resettlement site) ႏင ကပလကရေသာ ဖါအခရငအတြငးမာ အထကတနးေကာငး တေကာငးက တညေထာငခသည။ ဤေဆာင ရြကခကသည ပ၍ ေပါငးစပမႈရေသာ လေနအမစ အစအစဥေရးဆြမႈက လႈ႕ေဆာေရးအတြက ေရ႕ေျပးျဖစသညဟ ယဆရပါသည။ ဤအစအစဥေရးဆြမႈသည ေနအမေဆာကလပေရး သကသကကသာ စဥးစားသညမဟတဘ၊ လမႈေရး၀နေဆာငမႈမား၊ ေျမယာ၊ ေရႏင အသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမား ရရေရးက အဓက ကစၥမားအျဖစ ထညသြငးစဥးစားေသာ အစအစဥေရးဆြမႈျဖစသည။

ကရငအမးသမးအဖြ႕ (KWO)၏ ကေလးသငယ အသးအေဆာငပစၥညးစမကနးလပငနး (Baby Kits Project)က မခငႏင ကေလးကနးမာေရး အသပညာ ျမငတငေရး လပငနးအျဖစ ျဖစေပၚတးတကေစေရးအတြက ေထာကပခသည။ ဤေထာကပမႈသည အကအညေပးေရးမေန၍ ကာကြယေစာငေရာကေရးသ႔ အစအစဥ ေျပာငးေရႊ႕သြားမႈက ထငဟပေဖၚျပေနပါသည။ လာမညႏစအတြက စြမးရညတညေဆာကေရးအျပင၊ လကဖက သည ၿငမးခမးေရး တညေဆာကမႈႏင ေခါငးေဆာငမႈ အစအစဥမားႏင ေပါငးစပေရးက ယခငထကပမ အေလးထားမႈရသည။

ေ၀းလသေခါငေသာ ေကးရြာမားသ႔ ေငြလႊေျပာငးေပးျခငးျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးရြာ (၅၉)ရြာႏင ၿမ႕နယ (၁၇)ၿမ႕နယတ႔ရ ဆငးရၾကပတညးသ (၂၀,၄၈၅) ဥး (ေယာကကား ၁၀,၁၂၁ ဥးႏင မနးမ ၁၀,၃၆၄ ဥး )တ႔ထသ႔ ေငြလႊေျပာငးေပးေရးအတြက လပေဖၚကငဖက အရပဖကအဖြ႕အစညးမားအား TBC က ေထာကပခသည။ ကရင ကယတယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးရး (Karen Office of Relief and Development- KORD)က သေတာင၊ လႈငးဘြ၊ ဖါပြန၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယတ႔ရ ဆငးရၾကပ တညးသ စစေပါငး (၇,၁၆၁)ဥးတ႔ အား ေထာကပခသည။ ဆငးရၾကပတညးရျခငး၏ အေၾကာငးရငးမားတြင ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ နယျခားေစာငတပက ေျမသမးျခငး၊ အတငးအဓမၼလပအား ေစခငးျခငး၊ ျခမးေျခာကျခငး ကသ႔ေသာ စစတပ၏ လ႔အခြငအေရးခးေဖါကမႈမား အပါအ၀ငျဖစသည။ စစတပမားေနရာအႏ႔ခထားျခငး သည ဤနယေျမမားထသ႔ သတတးေဖၚေရး ကမၸဏမားႏင သစလပငနးကမၸဏမား ကးေကာ၀ငေရာကလာ ျခငးႏင ဆကစပမႈ ပရလာေနပါသည။

ကရင ျပညတြငးဒကၡသညမားဆငရာ ေကာမတ (Committee for Internally Displaced Karen People - CIDKP)က ျမ၀တ၊ ေကာကရတ၊ ေရႊကင၊ ေကာကႀကး၊ ပေလာ၊ တနသၤာရ ၿမ႕နယတ႔ရ ဆငးရၾကပတညး သေပါငး (၇,၂၉၃)ဥးတ႔အား ေထာကပခသည။ ကရငျပညနယႏင ပခးတငးေဒသႀကး အေရ႕ပငး၌ ယခငက ျမနမာစစတပႏင လမးစ လကနကကငအဖြ႕မားအၾကား တကခကမႈေၾကာင အးအမအေျခပကၿပး၊ နာတာရည ဆငးရမြေတေနျခငးက တန႔ျပနေသာအားျဖင အကအညေပးချခငးျဖစပါသည။ ေရႀကးျခငး၊ အခါမ မးရြာသြနးျခငး

တ႔အျပင၊ လဥးေရ ၾကပသပမႈေၾကာင သးႏအထြကႏႈနး ေလာျခငးတ႔က ဤနယေျမမားထမာ ရကၡာ မလျခမႈက ပဆးေစေခသည။ တနသၤာရတငးေဒသႀကး၌ အပစငယေလးမားဖြၿပး ေနရပျပန၊ အေျခခေနထငေသာ ျပညတြငး ဒကၡသညမားအတြက ကညေဆာငရြကေပးေနေသာ ေကးရြာမားအား ကရင ျပညတြငးဒကၡသညမား ဆငရာ ေကာမတ (CIDKP)က ေထာကပခသည။

ကရငန လမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဌာန (Karenni Social Welfare and Development Centre - KSWDC)က ကယားျပညနယ၏ (၄)ၿမ႕နယအတြငးမ ဆငးရၾကပတညးသ ေပါငး (၃,၈၈၅)ဥးတ႔အား ေထာကပခသည။ ဖရဆၿမ႕နယရ အေထာကအပရေသာ ေကးရြာသားမားသည (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးက ျမနမာစစတပ ေျမယာ သမးျခငးက ခခရသမားျဖစသည။ ေျမသမးယျခငးက တန႔ျပနေသာအားျဖင ရြာသားမားက အသမးခလယေျမ မားတြင ၀ငေရာက ထြနယကစကပးရန ႀကးစားခၾကရာ လယသမား (၁၉၀) ဖမးဆးခခၾကရသည။ အျခား ေကးရြာမား၊ အရပဖက အဖြ႕အစညးမားႏင လကနကကငအဖြ႕မားက ျပညနယအစးရထ အသနားချခငးအားျဖင လယေျမမားျပနရရန ေစစပေဆြးေႏြးခၾကေသာလညး ယေန႔အထ တန႔ျပနေဆာငရြကေပးျခငးမရရာ၊ ေကးရြာ သားမားသည ယခႏစအဖ႔ စပါးမရပသမးႏငေသးေခ။ ေျမသမးယမႈသည ဒေမာဆႏင ဖါေဆာငးၿမ႕နယတ႔ရ အကအညေပးရန ပစမတထားျခငးခရသည ေကးရြာသားမားအဖ႔ ဆငးရၾကပတညးမႈက ပဆးေစပါသည။ မယစၿမ႕နယရ၊ အေထာကအပရ ေကးရြာမားသည အတငးအဓမၼ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခခရာမေန၍ ျပနလညနာလန ထရန လြနခေသာ ႏစအခ႕ေလာကကပင အသညးအသန လးပနးေနၾကရသမားျဖစသည။ ထ႔ျပင၊ ေကးရြာသား မားသည တတားေဆာကစဥကလညး သလြငျမစကမးတေလာကရ ၎တ႔၏ ေျမမား အသမးခခၾကရသည။ ရားေတာၿမ႕နယ၌ ကရငန လမႈဖလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဌာန (KSWDC)သည ရမးျပညတပမေတာ-ေတာငပငး (SSA-S) ႏင ပအ႔ အမးသား လြတေျမာကေရးအဖြ႕ (Pa-O National Liberation Organisation-PNLO) တ႔အ ၾကားတြင တကပြမားျဖစပြားေနမႈေၾကာင အရပသားမား အးအမအေျခပကေနျခငးအတြက ကညေဆာငရြက ေပးခသည။

မြနကယဆယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတ (Mon Relief and Development Committee - MRDC) က ေရျဖၿမ႕နယႏင ေရးၿမ႕နယတ႔ရ မြန ျပညတြငး ဒကၡသည စခနးမားမ လ (၂,၁၄၆)တ႔အား ေထာကပခသည။ TBC က (၂၀၁၀)ခႏစတြင ဤျပညတြငး ဒကၡသည ေကးရြာမားအား ရကၡာအကအည ရပဆငးခေသာလညး ဤ အမေထာငစမားသည အထးဆငးရၾကပတညးၿပး၊ ပစမတထားေထာကပရန လအပေနေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

ျပညတြငး ဒကၡသည စခနးမားအတြက ရကၡာအကအည

ျပညတြငး ဒကၡသည စခနး (၆)ခရ ဒကၡသည ဥးေရ စစေပါငးသည (၂၀၁၄)ခႏစအတြငးမာ (၇၈၇)ဥး (၅.၈%) ေလာသြားခသည။ နယစပတေလာက မတညၿငမမႈက ဤကာလအတြငး ျပညတြငး ဒကၡသည စခနးမားသ႔ လသစမားေရာကလာျခငးက ထငဟပေဖၚျပေနပါသည။ ေျပာငးေရႊ႕မႈမားခ တမး၊ ေနာကတမးျဖစေနခသည။ “သပနဘကသားမား” ဟ ယဆရသမားက ပစမတထားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖါကမႈမားေၾကာငရမးႏင ကရငစခနးအေတာမားမားသ႔ လသစမား ေရာကလာခေၾကာငး ၾကားသရသည။ ေအာကတဘာလအတြငး၌ လ (၉၆) ဥး လြငတငးလနး စခနးမ ထြကသြားေၾကာငး မတတမးရခသည။ ဤလမားထတြင သငတနးၿပးဆးၿပး၊ ရမးျပညနယအတြငးပငးသ႔ ျပနသြားၾကေသာ ေကာငးဆရာ၊ ဆရာမ (၄၀)၊ မငးကင (Mong Kung) ၿမ႕နယသ႔ ျပနသြားေသာ ရြာသ၊ ရြာသား (၃၁)ဥးႏင ပညာဆကသငရန ထငးႏငငထသ႔ ၀ငသြားၾကေသာ ေကာငးသား၊ ေကာငးသ (၂၅)ဥးတ႔ ပါ၀ငပါသည။

ဤႏစ (၂၀၁၄ ခႏစ)၏ ပထမႏစ၀ကကာလအတြငးက အးတထာ (Ee Tu Hta) စခနးမာ ေပၚေပါကခေသာ ေထာကပေရးလမးေၾကာငး အခကအခမားက ေျဖရငးၿပးေနာက၊ ဇလငလကစ၍ ပ႔ေဆာငမႈမားက အခနမ လပႏငခေၾကာငး သရသည။ သ႔ရာတြင၊ ရမးစခနးမားသည ထငးႏငငတြငးမ ကနပစၥညးမားတငသြငးမႈႏင ပတသက၍ ခပခယကန႔သတခရျခငးေၾကာင ထခကခသည။ လြငေကာ၀မ(Loi Kaw Wan)စခနးသည ၎၏ ဆညအေသးစား စမကနးအတြက ေဆာကလပေရးပစၥညးမား သယယပ႔ေဆာငရာ၌ အဟန႔အတားမားႏင ၾကေတြ႔ရၿပး၊ လြငဆမဆစ (Loi Sam Sip)စခနးသ႔ ဆနပ႔ရာ၌ ခပခယကန႔သတမႈမား ယခငထကပမားလာ ေၾကာငးသရသည။

(၂၀၁၄)ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၂၀၁၅ ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလ စားသးမႈအတြက)ကစ၍ ျပညတြငး ဒကၡသညစခနးမားရ ရကၡာ အကအညရရသဥးေရက ေအာကမာ ေဖၚျပထားပါသည။

အရပဖက အဖြ႕အစညးမား စြမးရညတညေဆာကေရး

TBC က လပေဖၚကငဖက အရပဖကအဖြ႕အစညးမားမ ကယစားလယ (၂၅)ဥး (ကားဥး ၁၆ ႏင မ ၉ ဥး)ႏင (၂)ရကတာ အလပရေဆြးေႏြးပြ ကငးပခပါသည။ ကာကြယေစာငေရာကေရးႏင လျခေရးဆငရာ စစတမးေကာက ေလလာခကမ အဓက ေတြ႕ရခကမားက ပထမေန႔တြင ျပနလညစစစသးသပခၾကၿပး၊ ဥးစားေပး အစအစဥမား၊ ဘတဂက အခကအခမား၊ TBC ၏ အျခားအစအစဥဆငရာ အဖြ႕မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန အခြငအလမးမား အေၾကာငးက ဒတယေန႔တြင ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။

(၂၀၁၄)ခႏစ၏ တတယ (၃)လပါတအတြငးတြင၊ TBC က ရမးျပညနယ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဖါငေဒးရငး (Shan State Development Foundation - SSDF)အတြက စမကနး သသရာလညပတမႈ စမခန႔ခြေရး (Project Circle Management) သငတနး ေပးခပါသည။ သငတနးတြင ရမး အရပဖက အဖြ႕အစညး ကယစားလယ (၁၁)ဥး (ကားဥး ၉ ႏင မ ၂ ဥး)ပါ၀ငတကေရာကခသည။ (၂၀၁၄)ခႏစအတြငး ဤသငတနးသည ကရင၊ ကရငနႏင မြန လမးစအဖြ႕မားအတြက သငတနးမား ေပးအၿပးတြင ေနာကဆးေပးေသာ သငတနးျဖစသည။

TBC ၀နထမး(၂)ဥးသည ကြငးဆငးေစာငၾကညေရးလပငနး လပခၾကသညအျပင၊ ကရငျပညနယမာ ကငးပ ေသာ ကရင သဘာ၀ပတ၀နကငအေရးႏင လမႈေရးလႈပရားမႈ ကြနရကအဖြ႕(KESAN)၏ ႏစပတလည အေထြ ေထြညလာခသ႔ တကေရာကကာ၊ နယေျမတြငး ကြနရကအဖြ႕မားအေၾကာငး ေလလာၿပး၊ လထအေျခခေသာ သဘာ၀စမခန႔ခြမႈ ႏငပတသကေသာ မမတ႔၏ ထငးႏငငတြငး အေတြ႕အၾကမားက ေ၀မေပးခသည။ ေနာကထပ ၀နထမး(၂)ဥးက လညး ဖါပြနၿမ႕နယသ႔ သတငး(၂)ပါတၾကာ ခရးထြကခကာ၊ ဒကၡသညစခနးမားတြင အစအစဥမားတးခ႕ေဖၚေဆာင ေရးအတြက စကပးေရး အေျခအေနမားႏင အေလအကငမားက စစစသးသပ ခၾကသည။

ကြငးဆငး သေတသနျပေလလာျခငးႏင မတတမးျပျခငး

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ လမးစလကနကကငအဖြ႕မား အပခပရာ နယေျမမားအတြငးမ ကာကြယ ေစာငေရာကေရးႏင တရားမတေရး ျပနာမားႏငပတသကေသာ ကြငးဆငး သေတသနျပေလလာခက အစရငခစာက (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလတြင ထတျပနခပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ေမလမ ဇလငလအထ လပခ ေသာ ကြငးဆငး သေတသနျပေလလာမႈအတြငး၌ စစတပမားေနရာအႏ႔ခထားျခငး၊ အးအမအေျခပကျခငး၊ လျခေရး၊ တရားမတေရးတ႔ႏင စပလဥးေသာ ျပနာမားအေၾကာငးက ရပရြာကယစားလယမားႏင ေဆြးေႏြး

ပ ၂.၉။ TBC ေထာကပေသာ ျပညတြငး ဒကၡသည စခနးမား(ဒဇငဘာ ၂၀၁၄)

စခနး<၅ ႏစ ဥးေရ ၅>ႏစ ဥးေရ ေထာကပေသာ လ

ဥးေရကား မ ကား မ

လြငေကာ၀ မ ၁၆၂ ၁၇၁ ၁၃၅၂ ၁၁၅၅ ၂၈၄၀

လြငထင းလနး ၂၁၆ ၂၃၄ ၁၁၆၆ ၉၃၄ ၂၅၅၀

လြငဆမဆစ ၂၁ ၁၄ ၂၁၃ ၁၇၂ ၄၂၀

လြင လနး ၁၁ ၁၀ ၁၃၅ ၁၃၃ ၂၈၉

အးတးထာ ၂၅၈ ၂၃၀ ၁၅၈၈ ၁၅၄၉ ၃၆၂၅

ဟေလာခန ၁၃ ၁၁၃ ၁၃၂၃ ၁၃၄၉ ၂၇၉၈

စစေပါငး: ၆၈၁ ၇၇၂ ၅၇၇၇ ၅၂၉၂ ၁၂၅၂၂

TBC partner meeting, Chiang Mai

တငပငခပါသည။ အဓက အပစ ေဆြးေႏြးပြမားတြင ရြာသား (၂,၆၀၀)တ႔ ပါ၀ငခၾကသည။ ဤေဆြးေႏြးပြမားက ေရြးေျဖေမးခြနးမားပါေသာ ေမးခြနးစဥျဖငပေဖၚၿပး၊ လေတြ႔ ေမးျမနးခကမားျဖင ျဖညစြကျခငးျဖစသည။ သေတသနျပေလလာခကမ ေပၚထြကလာေသာ အဓက ျပနာမားအရ အခငအမာေတြ႔ရရသညမာ - တရားမ တမႈမရပါက ေရရည ၿငမးခမးေရးမရႏငဟေသာ အခကႏင၊ စစတပမား ရပသမးျခငးသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမာ ယၾကညမႈတညေဆာကေရးအတြက ျမနဆနေသာ ေသာခကျဖစသညဟေသာ အခကတ႔ပငျဖစသည။

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငး၏ ကာကြယေစာငေရာကေရးၽႏင လျခေရး ျပနာမား (Protection and Security Concerns in South East Burma/Myanmar) ဟ ေခါငးစဥတပထားေသာ အစရငခစာက ခငးမငၿမ႕မာ ႏ၀ငဘာလ (၆)ရကေန႔က ကငးပေသာ TBC ၏ အခြငအေရးႏင ခႏငရညရမႈအေၾကာငး ႏးေႏာဖလယပြ ကာလ အတြငးမာ ျဖန႔ေ၀ခသည။ စာေစာငႏငအတ ေကးရြာေခါငးေဆာငမားႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးခနးမားက ရကကး ထားေသာ အဂၤလပစာတနးထး သေတသနျပလပပ ဗဒယဓါတျပားပါ ေပးပါသည။ အစရငခစာက TBC ၏ ကြနရကစာမကႏာတြင ရရႏငပါသည။ TBC စစတမးေကာကေလလာခကႏင အစရငခစာက TBC ၏ ရနကနရး ၌ လပေသာ NGO အဖြ႕ (၂၀)အတြက ရငးလငးပြႏင CCSDPT အဖြင အစညးအေ၀းတ႔တြင ဖတၾကားတငျပခသည။ TBC ၏ ကာကြယေစာငေရာကေရးၽႏင လျခေရး ျပနာမား စစတမးေကာက ေလလာခကအေၾကာငး သတငး ေဖၚျပခကက ဧရာ၀တ၊ ဒမကရကတစ ျမနမာ အသ (Democratic Voice of Burma)၊ Eleven Media၊ Karen News၊ မဇၥၽမ (Mizzima)၊ ထ႔ျပင OCHA ၏ Relief Web ႏင online Burma Library ကသ႔ေသာ ကြနရကစာမကႏာ မားႏင BurmaNet News ၊ Burma Partnership ကသ႔ေသာ e-mail သတငးစာေစာငတ႔တြင ထပဆငေဖၚ ျပခသည။ ျမနမာ စာတနးထး ၿမ႕နယအဆင ဗဒယဓါတျပားမားက Karen News ၊ SSDF ၊ Katarawaddy Times ႏင MRDC တ႔က ထတလပခသည။ ဤဗဒယမားက ျပညနယ အေျခခ ဗဒယမားအျဖစ ထတလပချခငးျဖစၿပး၊ ဒကၡသညမားႏင ေဆြးေႏြးခနအေရာက၊ TBC နယေျမရးမားႏင CCSDPT သ႔ ျဖန႔ေ၀ခသည။

“မညသက၊ မညသညလပေဆာငခကက မညသညေနရာမာ လပေနသနညး”ဟေသာ အစအစဥ ေရာကရမႈႏင ပတသကသည ေနာကဆးေပၚ သတငးအခကအလကမားက ျမနမာႏငင သတငးအခကအလကမားစမခန႔ခြမႈ အဖြ႕(Myanmar Information Management Unit-MIMU) က စကတငဘာလတြင ေမးျမနးခရာ TBC က တန႔ျပနေျဖၾကားေပးခသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတြင နယစပအေျခစက အဖြ႕အစညး (၁၅) ဖြ႕၏ အစအစဥဆငရာ ေဆာငရြကခကေပါငး (၃၅၀)က ထငဟပေဖၚျပသည အခကအလကမားက ေပးခသည။ MIMU က အခကအလကမားက ပကားခပမား၊ ေျမပမား၊ ဇယားမားအျဖစ ျပစၿပး၊ ႏ၀ငဘာလတြင အမား ျပညသသ႔ ထတေ၀၊ ျဖန႔ခခသည။

သတငးအခကအလကမား စမအပခပမႈ ကြနရကအဖြ႕က ရနကနၿမ႕တြင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးက အေလးထားေသာ အစညးအေ၀းတရပ ကငးပကာ ေအာကပါတ႔က ေဖၚထတခသည။ • သတငးအခကအလကမား စမခန႔ခြမႈတြင အဓက ေဆာငရြကသမား• သတငးအခကအလက ရရႏငမႈႏင ယၾကညစတခရမႈတြငရေနေသာ ကြာဟမႈမား/ ျပနာမား• သတငးအခကအလက ရရႏငမႈအတြက ေနာကေနာငေဆာငရြကသငေသာ အၾကျပခကမား

အဓက အၾကျပခကမားက သတငးအခကအလကမား၏ အဆငအတနး ျမငတငေရး၊ အခကအလက တစလး က ျဖန႔ျဖးေရး၊ ႏင (၂၀၁၃)ခႏစ၊ အမေထာငစ စစတမးေကာကေလလာခကေပၚ အေျခခလက၊ TBC၊ Mercy Corps ႏင MIMU တ႔ ေရ႕ေဆာငခေသာ ဘ ေျမပအညြနးျပေနရာ(common mapping platform) ကသ႔ေသာ ေနရာမးတခ လအပေၾကာငး အေလးထားေဖၚျပခသည။

အသငျဖစမႈ

ဤအစရငခစာျပစေနေသာ ကာလအတြငး၌ ျမနမာႏငငတြငး TBC က ၿငမးခမးေရးျဖစႏင ပတသကေသာ သတငးမားက အခနႏင တေျပးညေပးပ႔ႏငေရးအတြက ႏစခြသေဘာပါေသာ သတငးအခကအလက စးဆငး ေရးစနစတခက သတမတရန အရပဖက အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခသည။ ႏစခြ သေဘာမာ - ျပညတြငးလမႈ အဖြ႕အစညးမားအား သတငးေပးရနႏင ေျပာငးလေနေသာ ပတ၀နးကငအေျခအေနမာ ၎တ႔ ရငဆငေနရေသာ ျပနာမားႏင စနေခၚမႈမားက နားစြငရနျဖစပါသည။ ထ႔ျပင၊ ျမနမာႏငငမာ TBC ေရာကရ ေနျခငးအားျဖင ျပညတြငး မဒယာအဖ႔ ထငးႏငငတြငးရ ဒကၡသညမားႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ျပညတြငး ဒကၡသညမား(IDPs)အေၾကာငး သတငးအခကအလကမားက ပမနရရႏငပါသည။ ဒကၡသညမား၏ သြားလာမႈအေပၚ ထငးစစတပ၏ ကန႔သတခပခယမႈမားႏင ျပညတြငးဒကၡသညမား၏ ကာကြယေစာငေရာကေရး ႏင လျခေရးျပနာမား အေၾကာငး တ႔က (၂၀၁၄)ခႏစက ျမနမာႏငငထမာ ကယကယျပန႔ျပန႔ သတငးေဖၚျပ ခၾကသည။

TBC သည ပခးတငးေဒသႀကး အေရ႕ပငး၊ ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယ၊ တနသၤာရတငးေဒသႀကးႏင ကယား ျပညနယတ႔တြင လႈပရားေနေသာ အရပဖကအဖြ႕အစညးမားက ရာေဖြေဖၚထတၿပးခၿပျဖစသည။

စးပြားေရးႏင လမႈေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ

ဒကၡသညမားႏင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ ျပညတြငး ဒကၡသညမား (IDPs)မား ေနရပျပနေရးႏင လ႔အဖြ႕ အစညးထျပနလညေပါငးစညး ေရးအတြက ႀကတငျပငဆငေရး ခဥးကပနညးႏငအည ျမနမာႏငငငတြငး TBC သည စစဒဏသငနယေျမေဒသမားထမာ လႈပရားၾကၿပး၊ ျပနလညေနရာခထားေရး စမကနးလပငနး အေကာင အထညေဖၚေရးအတြက (ရပရြာ လထစညးရးေရးႏင ပတသက၍) လကဥးမႈရရ ဆးျဖတခကမား ခခၾကေသာ ျပညတြငး လပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညးေလာငးမားက ရာေဖြေဖၚထတခသည။ ကယားနယေျမ ေဒသအတြက လကရ လပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညး (၂)ချဖစေသာ KSWD ႏင KNWO တ႔အျပင၊ ကႏၷရာ လမႈဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အဖြ႕(Kainnara Social Development Organisation - KSDO) အမညရ ေဒသတြငး အဖြ႕အစညးတခကပါ ရာေဖြေဖၚထတခၿပးျဖစသည။ ကရငနယေျမေဒသ၌ TBC သည ရပရြာဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးမားက ေထာကပေရး အတြက လကရ လပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညးတချဖစေသာ တနသၤာရျမစႏင ဌာေနတငးရငးသာျပညသမား ကြနရကအဖြ႕ (TRIP NET)ႏင ေဆြးေႏြးလကရသည။ TBC သည ပခးအေရ႕ပငးနယေျမ ရ ကရငအဖြ႕အစညး (၂)ခႏငလညးေကာငး၊ ကရငျပညနယရ ကရငအဖြ႕အစညး(၂)ခႏငလညးေကာငး စမကနးမားက အၿပးသတ ေရးဆြေနလကရသည။ ဤလပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညးမားက စမကနးလပငနးမားက TBC ၏ နညးပညာ အကအညျဖင အေကာငအထညေဖၚၾကမညျဖစပါသည။ TBC က စမကနးအတြက နညးပညာ ပပးေပးႏငေသာ အျခားအဖြ႕အစညးမားႏငလညး ဤလပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညးမားအား ဆကသြယေပးမညျဖစသည။

ပါ၀ငေဆာငရြကမႈႏင အပခပေရး

ျမနမာႏငငတြငး TBC က “ေကာငးမြနေသာ အပခပေရးႏင လမႈေရးတာ၀န”ႏငပတသက၍ ကရငနယေျမေဒသရ လပေဖၚကငဖကေလာငးအဖြ႕အစညးေလာငး (၁၀)ဖြ႕မ သငတနးသား (၂၀)ဥးတ႔ (ကားဥး ၁၂ ႏင မ ၈ ဥး)အား သငတနးေပးခသည။ ဤအဖြ႕အစညးမားမာ - ကရင ျပညတြငးဒကၡသညမားဆငရာ ေကာမတ (CIDKP)၊

ကရငကယတယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးရး (KORD)၊ တနသၤာရ ကရငၿငမးခမးေရး အေထာကအကျပ လပငနး အဖြ႕(Taninthayi Karen Peace Support Initiative-TKPSI)၊ ရားမေထာ ခရစယန လမႈေရး၀န ေဆာငမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးဌာန (Hser-Mu-Taw, Christian Social Service and Development Department - CSSDD)၊ မြနအမးသမးအဖြ႕ (MWO)၊ ကရငဖြ႕ၿဖးေရး ကြနရကအဖြ႕ (Karen Development Network-KDN)၊ အရပဖက လမႈတးတက ဖြ႕ၿဖးေရးအစအစဥ(Civil Social Development Programme-CSDP)၊ အမးသမးမား အားေပးေရး လပငနး(Women Empowerment Project- WEP)၊ ေမာလၿမင လငယအစညးအရး (Mawlamying Youth Association-MYA)၊ ေမာလၿမင TBC တ႔ ျဖစပါသည။ သငတနး၏ ရညရြယခကမာ - ပါ၀ငေဆာငရြကမႈဆငရာ သငတနးခဥးကပနညးႏင နညးနာမားက မတဆကေပးရနႏင၊ သငတနးသားမား၏ လမႈေရးတာ၀နဆငရာ လကသးကရယာမား အသးခနညးမားက တးတကေစရနျဖစပါသည။ သငတနးအၿပးတြင သငတနးသားမားသည ၎တ႔၏ လပငနးခြငမာ သငတနးမားႏင အလပရေဆြးေႏြးပြမား ကငးပေရးအတြက လပငနးစမခကမား ေရးဆြခၾကသည။

ဖြ႕စညးမႈဆငရာ တးတကေျပာငးလမႈ

လကေတြ႔လပငနးခြငမာ ျပညတြငး အရပဖကအဖြ႕အစညးမားႏင ဆကဆေရးတညေဆာကေရး၊ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးရ စမကနးနယေျမ အမးမး၏ အေျခအေနမားက နားလညေရး၊ နယေျမရးမားတညေထာင ေရးတ႔သည အစအစဥ အေကာငအထညေဖၚေရးတမ အေရးႀကးပါသည။ ျမနမာႏငငတြငး TBC သည ျမနမာ ႏငင အေရ႕ေတာငပငးသ႔ ျပနဖြယရသမားအား အစအစဥမားျဖင ထထေရာကေရာကေထာကပႏငေရး အတြက အေျခခအတျမစခခပါသည။ (၂၀၁၄)ခႏစ၊ ၾသဂတလကစ၍ TBC သည ေမာလၿမငႏင လြငေကာၿမ႕တ႔တြင ရးခြ (၂)ခ တညေထာငႏငခကာ၊ ကရငနယေျမေဒသအတြက နယေျမေဒသဆငရာ မနေနဂာ(၂)ဥး၊ အစအစဥ ေထာကပေရး အရာရ (၂)ဥး၊ ျပငပဆကဆေရးအရာရတဥးတ႔က ခန႔ထားခသည။ ျမနမာႏငငတြငး TBC သည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးရ ပါ၀ငပတသကသ အမးမးတ႔ႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက စကထခပါ သည။ လပငနးမားက စတငမေဆာငရြကမမာ TBC သည နယခေကးရြာမားႏင ေတြ႕ဆျခငး၊ နယေျမေဒသ အသးသးမာ ကြနရကခ႕ထြငျခငး၊ စစဒဏသင နယေျမမားသ႔ ေရာကေပါကႏငေသာ လပေဖၚကငဖကအဖြ႕အစညးေလာငးမားက ရာေဖြေဖၚထတျခငး ျပခပါသည။

TBC သည ဥေရာပ သမဂၢ(EU)၏ အးအမအေျခပကသမားအတြက အကအည (Aid to Uprooted)အရ (၂၀၁၅)ခႏစ၊ မတလ (၁)ရကေန႔မစ၍ ကယားျပညနယတြင လေပါငး (၄၀)ၾကာမ လပငနးမား အေကာငအထညေဖၚရန Mercy Corps အဖြ႕၏ ကမးလမးျခငးခခရပါသည။ Mercy Corps ၊ ႏငငတကာ ဒကၡသညမား ဆငရာေကာမတ (ARC)၊ TBC ၊ ႏငငတကာ ၀နေဆာငမႈလပငနးမားဆငရာ ေစတနာ၀နထမးမား အစညးအရး (Association of Volunteers in International Services- AVSI)၊ ရလ ေဖါငေဒးရငးအဖြ႕ (Shalon Foundation)၊ ကရနာ ျမနမာ လမႈေရး၀နေဆာငမႈအဖြ႕ (Karuna Myanmar Social Services- KMSS)တ႔သည ညြနေပါငးအဖြ႕ (consortium) ၀ငမားျဖစပါသည။ လကရအခန၌ ျမနမာႏငငတြငး TBC ၏ လပငနးမားက ၾသစေတးလႏငင၊ ႏငငျခားေရးႏင ကနသြယေရးဌာန (Department of Foreign Affairs and Trade - DFAT)၏ ဘ႑ာေငြေၾကး အေထာက အပတခတညးျဖင ေဖၚေဆာငေနလကရပါသည။ DFAT ေထာကပေသာ စမကနးလပငနးတြင ျမနမာႏငငအေရ႕ ေတာငပငးရ စစဒဏသငေကးရြာမား၏ လမႈစးပြားေရးအေျခအေနက တးတကေအာငေဆာငရြကေရး၊ စစဒဏ သငေကးရြာမားတြင ေကာငးမြနေသာ အပခပေရးျဖစေပၚေအာင အေထာကအကျပေပးေရးတ႔အတြက လပေဖၚ ကငဖကအဖြ႕အစညးမားအား ရပေငြ တခ႕တ၀က ေထာကပေပးျခငး ပါ၀ငပါသည။ ဤအစရငခစာကာလ အတြငးတြင ရပရြာက ေဆာငရြကေသာ စမကနး လပငနးမားအေၾကာငးက ျပညတြငး လပေဖၚကငဖကအဖြ႕ အစညး (၅)ဖြ႕ႏင လကရ နယစပအေျခစက အဖြ႕အစညး(၃)ဖြ႕တ႔ ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။