ျမနမာႏငင ။ တပမေတာအား ျပစဒဏမ ကငးလြတေစရန အကာအကြယ ေပးထားသည႔ ဥပေဒမားနင႔ ကင႔သးေဆာငရြကမ မားက ျပငဆငပါ။

အျပညျပညဆငရာဥပေဒပညာရငမားေကာမရင၊ ၁၆ ဇႏၷဝါရ ၂၀၁၈

တပမေတာ၏ ဆယစႏစမားစြာ လ႔အခြငအေရးခး ေဖာကမႈမား အတြက ျပစဒဏမ ကငးလြတေနသညကစၥမားရပက ျမနမာ အစးရအေနျဖင႔ အခငအမာ တ႔ျပန ေျဖရငးေဆာငရြက ရမညျဖစေၾကာငး ICJ ၏ ယေန႔ထတသည႔ အစရငခစာတြင နဂးခပေျပာဆထားသည။

အထးသျဖင ပဋပကၡ ျဖစပါြးလကရသည႔ ေဒသမားတြင ဆးရြားေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအတြက အေရးယ ျပစဒဏေပးျခငးမားမာ လြနစြာရားပါးသည ဟ ျမနမာႏငငရ ဆးရြားသည႔ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအတြက တရားမတမႈရရေရး [Achieving Justice for Gross Human Rights Violations in Myanmar] အစရငခစာ တြင ေဖာျပ ထားသည။ ဥပေဒမား၊ အငစတကးရငးမားႏင စစမးစစေဆးေရးဆငရာေဆာငရြကမမား သည လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားအား အေရးယခရ ျခငးမကာကြယေပးထားသျဖင ထခကခ ရသမားႏင၎တ႔၏မ သားစဝငမားအတြက တရားမတမႈရရရနမာ ခကခလကရသည။

“ျမနမာႏငငရ ဆးရြားသည႔ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ထခကခစားရသမား အေနျဖငတရားမတမႈက ဆယစႏစတစစခန႔ျငငးပယျခငး(အထးသျဖင တပမေတာမ ပါဝငပတသတမရေသာအခါ )ႏင ျပစမ ကးလြနသမားက ျပစဒဏေပးျခငးမ ကငးလြတေစျခငးသည တရားဥပေဒစမးမ က ဆးရြားစြာ တကစားလကရသည” ဟ ICJ၏ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ Sam Zarifi ကေျပာၾကားသည။ “ ယခအခနတြင ျမနမာအစးရအေနျဖင ျပစဒဏေပးခရျခငးမ ကငးလြတမမား (အထးသျဖင တပမေတာ၏ ကးလြနမမား) က အေရးယႏငရန ထေရာကခငမာသည႔ ေဆာငရြကမမား စတငသငသည။”

ရခငျပညနယ၊အငဒငးရြာရ ရဟငဂာမြတစလင ၁၀ဥးအား သတျဖတခ႔ရာတြြင လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမား ပါ၀ငခ႔သညက ၀နခေၾကာငး လြနခသညရကသတပတက တပမေတာ ကာကြယေရးဥးစးခပရးမ သတငးထတျပနချပးေနာကတြင ICJ၏ အစရငခစာက ထတေ၀ျဖန႔ခခ႔ျခငးျဖစသည။ အဆပါ တပမေတာ၏ ဝနခခကသည ၎တ႔၏ “နယေျမရငးလငးေရး” ကာလအတြငး လျခေရးတပဖြ႔မား၏ ကးလြနခေသာ ရာဇဝတမမားအနက ပထမဆးအႀကမဝနခခကျဖစသည။ အဆပါျပလပမႈေၾကာင အစလကအျပလကေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငးႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကျခငးမား ျဖစေပၚလာကာ၂၅ ၾသဂတ ၂၀၁၇ တြင အာရကန ရဟငဂာ ကယတငေရးတပမားသည ရစခနးက တကခကခသည။

၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ၁၉၅၉ခႏစ တပမေတာအကဥပေဒႏင ၁၉၉၅ ရစညးကမးထနးသမးေရးဥပေဒ ျပဌါနးခကတ႔ျဖငအကာအကြယေပးထားေသာေေၾကာင႔ ျမနမာ ႔ တပမေတာ ႏင႔ လၿခေရး အရာရမားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားေၾကာင႔ တရားစရငခရျခငးမာ အလြနနညးပါးသည။ အဆပါ ဥပေဒျပဌါနးခကမားတြင အမားျပညသဆငရာ ရာဇဝတေၾကာငးအရ ဖမးဆးအေရးယရာတြင ျပစဒဏေပးျခငးမကငးလြတျခငးႏင တပမေတာသားမား၊ရတပဖြ႔၀ငမားႏင႔ အရာရမားတြက ၾကးေလးေသာ ရာဇဝတမႈမားအတြက အကာကြယေပးသည႔ အထးတရားရးမား ပါဝငပါသည။

လ႔အခြငအေရးမား ခးေဖာကျခငးမားအား စစမးစစေဆးျခငးမားသည ထေရာကေသာ တရားစြဆအေရးယေဆာငရြကျခငး သ႔မဟတ ျပနလညကစားမြမးမ မမား ေပးစြမးႏငမ လြနစြာနညးပါးသညက ICJ ၏အစရငခစာက ေတြ ႔ ရထားသည။ ကခင၊ ကရင၊ မြန ႏင ရခငျပညနယမ အမႈ ၈ခက ေလလာရာတြင ထခကခစားရသမားႏင ၎တ႔၏မသားစဝငမား၊ သတငးေထာကမားႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမားသည တရားမတမႈကလကလမးမရနကငးမေနျခငးႏင တရားမတမႈကရရႏငရန ၾကးစားအားထတမမားကပင အေႏာကအယကေပးျ ခငးခရသညက ေတြ႔ရရသည။

“ဤရာဇဝတမႈထကေသာျဖစရပတစခအတြက ဝနချခငးသည အေရးပါေသာ အဆငတစဆငျဖစျပး ထေရာကမ ရသည႔ စစမးစစေဆးမႈျပလပရမညျဖစၿပး၊ ထခကခရသမားႏင ၎တ႔မသားစ ၏ တရားမတမႈအတြကေဆာငရြကရမညျဖစသည”ဟ Zarifi ကဆသည။ “ရခငျပညနယေျမာကပငးႏငပ႗ပကၡျဖစပြား လကရေသာရမး ျပညနယ ႏငကခငျပညနယတ႔က႔သ႔ ေဒသမားရ ဆးရြားေသာ လ႔အခြငအေရးအေျခေနမားအတြက လြတလပၿပး သမာသမတကေသာ စစမးစစေဆးမႈ မားလအပလကရျပး ဥပေဒ ခးေဖာကေဆာငရြကမမား တြငပါ၀ငပကသကသမားႏင႔ တာ၀နရသမားအက အေရးယ ေဆာငရြကရပါမည။”

“ဥပေဒျပေရးႏင႔ အပခပေရးမ႑ငမားအေနျဖင႔ ႀကးေလးေသာရာဇဝတမႈတြင လၿခေရးတပဖြ႔မားပါဝငမမ တာ၀နခမမားက အကာအကြယျပထားသည႔ ဥပေဒမားကျပငဆငျခငးႏင စစမးစစေဆးေရးဆငရာလပထးလပနညးမားက ႏငငတကာစႏႈနး မားႏင ညညႊတမ ရေစရန ျပငဆငျခငးမား ေဆာငရြကရန အခြင႔အလမးမားရေနသည”ဟ ျဖညစြကေျပာၾကားခသည။

Contact

Alex Conte, ICJ Global Accountability Coordinator (Geneva), t: +41 79 957 2733; e: alex.conte(a)icj.org

Frederick Rawski, ICJ Asia Pacific Regional Director (Bangkok), t: +66 6 4478 1121 ; e: frederick.rawski(a)icj.org

ေနာကခအေျခအေန

ျမနမာအစးရ၏ အထးစစမးေရးေကာမရငသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ဆငရာစြဆခကမားကစ စမးရာတြင ေယဘယအားျဖင လြတလပမႈႏငသမာသမတကမႈ မရေပ။ လပပငခြငအာဏာႏင႔ အရငးအျမစမားဆငရာ အကန႔အသတမားေၾကာင႔ လြနစြာအားနညးမ ရေနသည ။အဆပါ စစမးစစေဆးမမားသည ထေရာကေသာ တရားစြဆမႈမား သ႔မဟတ ကစားမႈမားႏင ျပနလညမြမးမမႈမားက ေဆာငၾကဥးေပးႏငစြမး နညးပါးလြနးသည။

လၿခေရးတပဖြ႔ဝငမားသည အေရးယတရားစြဆခရသညအခါ ပမနအားျဖင စစခရး သ႔မဟတ အထးရခရးတ႔တြင စရငျခငးေၾကာင႔ ေယဘယအားျဖင နမပါးျပး အဓပၸါယမရသည႔ ျပစဒါဏမားခမတ ေလ႔ရသည။အဆပါ ျပစဒါဏမား သည ျမနမာရာဇသတႀကး ဥပေဒရ ျပစဒဏမားႏင လးဝ ကကညမႈမရပါ။ စစတပႏင ရမား၏ျပလပမႈမားက လႊမးမးသည႔ ဥပေဒမားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈကခစားရ သညထခကခရသမားအတြက လေလာကမႈ မရပါ။ ၄ငးတ႔သည ထခကခရသမားအတြက ကစားမႈႏင ျပနလညမြမးမျခငးဆငရာ ေဆာငရြကမမားက ထညသြငးစဥးစားထားမ မရပါ။

ျမနမာႏငငတြင အထးသျဖငႏငငေတာမ လ႔အခြင႔အေရးခးေဖာကမ ဆငရာရာဇဝတမႈမားတြငပါ ဝငပတသတသညအခါ ထခကခရသမားအတြက ထေရာကေသာ ကစားမႈသ႔ မဟတ ျပနလညမြမ းမမႈဆငရာ ေဆာငရြကေပးသည႔ အေလအကငမား အလြနနညးပါးပါသည။

ႀကရြယခကျဖင ေသာလညးေကာငး ႀကရြယခကမပါဘေသာလညးေကာငး သကဆငရာအာဏာပငမားသည အထးသျဖင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားပါဝငသည ႏငငေရးအရ အကဆတသည အမႈမားတြင ရာဇဝတေၾကာငးအရတရားစြဆျခငးႏင စစမးစစေဆးျခငးေဆာငရြကရာတြင ကငထးတြငျပဌါနးထားသညျပညတြငးဥပေဒမားကအၿမလလခးေဖာက

ေလရသည။ျပညတြငးဥပေဒမားတြင ျပဌာနးထားသည႔ မတေသာတရားစရငခြင႔ဆငရာအေျခခ အခြင႔အေရးမားက မၾကာခဏ ခးေဖာကျခငးမား ေတြ႔ရရသည။

သကဆငရာတာ၀နရသမားသည ဆးရြားေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမဆငရာ စြပစြခကမားအပါအ၀င ႏငငေရးဆငရာအကဆတသညအမႈမားတြင တရားရးအေပၚ မေလာကနေ သာၾသဇာလႊမးမးမႈမားကဆကလကကငသးေနသည။ တရားရးမားသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေပၚ ေျဖ႐ငးေပးမႈ ျပေလမရသလ၊ ထခးေဖာကမႈမားထပမမေပၚေပါကေစေရးအတြကကလညး အာမခခကမေပးၾကပါ။ သကဆငရာ တာ၀နရသမား အေနျဖင ဆးရြားေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈခစားရသည ထခကခရသမား၏ ရာဇဝတမႈတစရပစြဆစတငရနအမႈတငသြငးမႈကလညး လကခမႈနညးပါးပါသည။

ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကျခငးခစားရသညထခကခရသမား၊ ၎တ႔၏မသားစမား သ႔မဟတ ေရ႕ေနမားသည တရားရးမား သ႔မဟတ အျခားေသာ ယႏရားမားမတဆင ကစားမႈမားသ႔မဟတ ျပနလညမြမးမမႈက ရာေဖြရာတြင တရားစရငေရးဆငရာအႏငကင႔မက ၾကရစျမျဖစသည။ အသေရဖကမ ႏင႔ တရားမ၀င အသငးဖြ႔စညးျခငးဆငရာ ျပစမ မားသည သကဆငရာအာဏာပငမား အေနျဖင႔ အသးျပေလ႔ ရသည႔ ျပစမမားျဖစသည။ လ႔အခြင႔အေရးခးေဖာကမမားအားစစမးေဖာထတသည႔ သတငးေထာကမားႏင႔ ပ႗ပကၡေဒသမားတြင အလပလပေနၾကသည႔ သတငးေထာကမား လညးပစမတထားျခငးခရေလ႔ ရသည။

ျခင၍ဆရလင ျမနမာႏငင၏ တရားစြဆသမားသည

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈပါဝငသညျဖစရပမား ကထေရာကေသာတရားစြဆရန လြတလပမႈကငးမေနသည။ ၿခမးေျခာကမႈမားႏငတကြ ဝငေရာကစြကဖကေႏာငယကမႈမားရငဆငေနၾကရသျဖင႔ ေရ႕ေနမားသည အထးသျဖင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈပါဝငသည ႏငငေရးအရ အကဆကသည အမႈမားတြင အမႈသညမားအတြက ထေရာကေသာကယစားျပရနႏင႔ ကစားမႈႏင ျပနလညမြမးမမႈရရေစရန ေဆာငရြကရာတြင ခကခလကရသည။

Read also

ရခငျပညနယရ လ႔အခြငအေရးဥပေဒမား ဆငရာအေမးအေျဖ ။ ရငးလငးခကမတစတ

ျမနမာႏငငတြင ရကတာသတငးေထာကမား ထနးသမးခပေႏာငခရျခငး။ အခြငအေရးက ေလးစား၍ ျပငပႏငဆကသြယခြငမျပဘ ထနးသမးခပေႏာငျခငးကအဆးသတျခငး

တပမေတာအား ျပစဒဏမ ကငးလြတေစရန အကာအကြယ ေပးထားသည႔ ဥပေဒမားနင႔ ကင႔သးေဆာငရြကမ မားက ျပငဆငပါ။ (မၾကာမျမနမာဘာျဖငထတေ၀မညျဖစသည)