03_Recete_Yazma

7/31/2019 03_Recete_Yazma

1/11

1

REETE YAZMA(Aklc tedavi planlamas)

Bir hastaln tedavisini ilgilendiren 3 temel e vardr: 1) Hasta2) Hekim3) la

Hasta Hekim la(ilgili durumlar) (ilgili durumlar) (ilgili durumlar)

-Hastalk tr -Tbbi bilgi ve deneyim -la farmakokinetii (ADME)-Hastaln tans -Tan koyabilme becerisi -Emilim

-Ya (bebek, ocuk, -Farmakoloji bilgisi -Dalmerikin, yal) -Tedavi planlama deneyimi -Metabolizma

-Cinsiyet -Aklc reete yazma pratii -Atlm-Gebelik -Doru ila seime becerisi -la farmakodinamii-Emzirme -Doru ila dozu ve eklini -Etkililik-Karacier (metabolizma) seilme becerisi -Yan etkiler-Bbrek (klerens) - Biyoyararlanm-Genetik durum - Farmastikekil

Hastay zel klan faktrler gz nnde tutulduu zaman, planlanan tedavininklinik etkiler, hastann fonksiyonel durumu, hasta tatmini ve maliyetbakmndanen iyiye ekilmesi gerekir. Tedaviye balamadan nce, etkililik ve toksisite altsnr gibi klinik etkiler zerinde durulmaldr. Her hasta iin yarar-zararanalizlerinin yaplmas byk nem tar. Tedavinin gidiini ilgilendiren nemlielerden belki de en nemlisi yan etkilerdir.

Yan etkiler: Yaygndr (hastaneye alnanlarn yaklak %6.5inde oluur) ou kez nlenebilir (%28.5 kadar) Hastanede kal sresini nemli lde uzatr (ortalama 2.2 gn kadar) Hastane masrafn nemli lde artrr Hastane hastalarnda sklkla lm nedeni olabilirTedavi planlamas ve reete yazma aamasnda doktor da baz hatalar yapabilir ve

tedavinin baarsz olmasna neden olabilir. Bu tr hekimsel (iatrojenik) hatalarnbalcalarunlardr:

Anormal karacier ve bbrek fonksiyonlarnn gz ard edilmesi nceki ila alerjisi hikayesini belirlemede yetersizlik Yanl ila ismi kullanma Yanl ya da yasal olmayan ila yazmak Fazla yksek doz yazma


2/11

2

Yanl doz ekli kullanma Anlalmaz ksaltmalar kullanma Dozun yanl hesaplanmas (r, ok yksek doz yazlmas) Gerekenden fazla toksik ila yazlmas Gereksiz bir ila yazlmas la-ila etkilemesi oluturan bir ilacn yazlmas Reetenin gereksiz ya da okunaksz olmas. Yeni ilalarn ok kere gvenilir olmayan kaynaklardan renilmesi (meslektalar,

ilanlar, ila propagandisleri, yada bilimsel verilerden yoksun dier kaynaklar).Yanl tedavinin 4 yolu vardr:1.Dk dozlar ayn derecede etkili ve az toksik olduu halde, tedavinin yksek

dozlarn yazma2.Az toksik ilalar ayn etkiyi oluturabildii halde, daha tehlikeli ilalar kullanma3.Gereksiz olan bir ilac kullanma4.stenmeyen bir ila etkilemesi oluturan iki ya da daha fazla ila yazma

lalar ok deiik dzeylerde etki eder: Molekler dzey Hcresel dzey Doku Organ-sistem Btn hayvan ya da hasta Byk hasta topluluklar (baz ilalar iin)

lalar aadaki bakmlardan birbirinden ayrlr: Farmakokinetik: ADME, biyoyararlanm Farmakodinamik Farmakogenetik Ya: ocuk, yal Cinsiyet Bbrek ilevi Karacier ilevi Gebelik ya da emzirme Birlikte ilalar Birlikte hastalklar nceki ila reaksiyonlar ya da ila alerjileri

Aklc tedavi ilemi (zet)Basmak 1: Hastann problemini tarif etBasmak 2: Teraptik hedefi belirle

Tedavi ile ne elde etmek istiyorsun?Basmak 3: P-tedavisinin uygunluunu dorula

Etkinlii ve gvenirlii kontrol et

Basmak 4: Tedaviye balaBasmak 5: Bilgi ver, gsterimler yap, uyarlarda bulunBasmak 6: Tedaviyi izle (ve kes?)


3/11

3

Aklc ila yazma ya da tedavi planlamasematik olarak aadaki gibidir:1)Hastann balang durumu

-kan semptomlar-Hastaln klinik Doru tanzellikleri koyma

Hastaln patofizyolojisini anlama-Olas sonular-Hastann beklentileri la olaslklar el kitabn inceleme

2) Aklc teraptikler (tedavi ilemi)

Hastaya zel ila ve doz seimi-Patofizyolojiyi anlama

-Tedavi olaslklar el kitabn zlenecek hedefleri belirlemeinceleme

Hasta ile tedavi ibirliini srdrme-Hasta iin uygun ila vedozu seme

-zlanacaek hedefleri belirleme

- Tedavi hedeflerini izleyerekhasta ile ibirliini srdrme

- Gerekirse tedaviyi deitirme: kincil reete oluturma

3) lemin sonucu: -Fonksiyonel sonu Semptomlarn iyilemesi

-Klinik sonu Etkililik

Toksisite Allerji Morbidite mortalite

-Hastann tatmini

-Maliyetler Direk: ila, tan ve izleme masraflar ndirek


4/11

4

REETE YAZMA TEKN

Tedavi seenekleri iinde en yaygn olanilal tedavidir. Bunun iin de reeteyazmakgerekir.

Reete:- Teknik bir yazdr.- Eczacya hastaya zel bir tedavinin ilalarn hazrlamay ve verilmesiniemreder.

- Hastaya yazlan ilalarn nasl kullanlacan tariff eder- Belli kurallara uyularak reete kadna yazlmas gerekir

Reete yazmada baarl olmak iin unlara gerek vardr: Yeterli farmakoloji bilgisi:

-Farmakodinamik (etki mekanizmas)-Farmakokinetik-Biyoyararlanm-Klerens-lalarn indikasyon ve kontraindikasyonlar-la etkilemeleri-la dozlar-la toksikolojisi

Tedavi planlama sanat zerinde deneyim Doru tan koyma, hastaln patofizyolojisini anlama ve tedavinin

hedefi konularnda klinik pratik Hastann ibirlii

Reeteye yazlan ilalar ulalabilme bakmndan ikiye ayrlr:1) nceden hazr illalar: la firmalar tarafndan nceden hazrlanr ve

eczanelerde hazr tutulur. Bunlar firma ismi ya da genel isimlerlereeteye yazlr ve eczac tarafndan deitirilmeden hastaya verilir.

2) Hazrlanan ilalar (majistral ilalar): Bunlar eczanelerde hazrekildebulunmaz, fakat aktif maddeler genel isimleri ile ham olarak bulunur.lac hekim formle eder, belli kurallara uyularak reete kadna yazlrve buna gre eczanelerde eczac tarafndan hazrlanr.

Reetede metric system birimleri kullanlr: Gram g, milligram mg, microgrammcg ve millilitre ml ksaltmalar ile yazlr.

Sv ilalarn llmesindeu lekler kullanlr:- Kak: Gvenli deildir

1) orba ka= 15ml su= 12ml urup= 18-20 ml alkol

2) Tatl ka = 10 ml su3) ay ka = 5ml su

4) Standart plastik kak = 5ml su5) Plastik silindir, enjektr


5/11

5

6) Standart damlalk: Aktif maddeyi yksek konsantrasyonlardaieren ve kk miktarlarda verilen svekiller iin kullanlr.

Damlalk ucu: - ap = 0.6mm- D ap = 3mm

15 oC da dik tutulan damlalktan kan20 damla su = 1g50-60 damla alkol = 1g

1 damla su = 50mg Damlann hacmi unlara baldr:- Svnn trne ( zgl yer ekimi)- Is- Svnn viskozitesi- Damlaln tutulu as

Reetenin ksmlar1) 14.05.20052) akir Civan, ya 70Eksik Ky,

Ilgaz, ankr

3) R4) Ampicillin oral suspansiyon 250mg)5ml5) 200ml ver(oral rnga ile)6) S. Enfeksiyon iin 10 gn sre ile sabah 8oo, le 12, ikindi 16oo ve akam 20oo de

azdan 5ml al. Almadan nce ieyi iyice alkala.7) Tekrarlama8) Uz. Dr. Hasan Civan

Gksu Evleri, Begonya Cad., 9/B41b,Beykoz, Dip.No: 71/3690,Tel:O216 4657818mza


6/11

6

1) tarih2) Hastann ad-soyad ve adresi3) Superkripsiyon (st yaz)4) nskripsiyon (reetenin gvdesi)

5) Subkripsiyon (alt yaz

)6) nstrksiyon( anlatma, aklama)7) Tekrarlama8) Doktorun ad-soyad, diploma numaras, adresi, telefon numaras ve imzas

1. Tarih:- sa st kede- Reetenin ne zaman yazld hakknda bilgi verir- Yasal kontrole tabi ila reetelerinde mutlaka bulunacaktr

2) Hastann ad-soyad, ya, adresi- Bakalarnn ilalar ile karmay nler- Verilen ila dozunun eczac tarafndan kontroln salar- Kontrola tabi ilalar ii,n zorunludur- Eczac ila paketi zerine hastann ismini yazmak zorundadr

3) Superkripsiyon: R sembol ile balar.Latince recipe kelimesinin baharfidir. Eczacya hitaben kibarca ltfen alnz, kabulediniz anlamna gelir

4) nskripsiyon: Reetenin asl ksmn oluturur. lacn ticari ismi, farmastikekli (tab, drg, kap, amp, supp vs.) ve ilacn dozu (ocuklarda)

buraya yazlr. Majistral reetede ilacn iinde birden fazla

madde vard

r. Kural olarak her madde ayr

bir sat

ra ve bataraflar ayn hizada olacakekilde yazlr. Bu tr ilacn iindebulunabilen maddeler aadaki gibidir:Basis:laca etki kazandran asl maddedir.Adjuvan: Asl maddenin etkisini artran yardmc maddeKorrektif: Basis ve adjuvann istenmeyen zelliklerini

dzelten madde.Vehikle (eksipiyen): laca gerek ekil ve hacmini veren

madde. Sv ila ekilleri iin solsyon halinde vekat ila ekilleri iin toz halinde bulunur.

5) Subkripsiyon: Eczacya hitap eder. Hazr ilalar verilmesi ve majistralilalarn eczanede hazrlanmas rica edilir.Hazr ila iin unlar yazlr:- Farmastikeklin miktar (r, 20 tab ver)- Svekillerin hacmi (r, 200ml ver)- Ambalajn says Roma rakam ile (r, I paket ver)- Gerekliyse cihaz (r, rnga, lek)Majistral ila iin unlar yazlr:

- Bir solsyon ya da merhem yap

- kartr ve 40 tablete bl yada 20g merhem yap


7/11

7

6) nstrksiyon: - S ile balar. Latince etiketle, anlat anlamna gelen signakelimesinin ba harfidir.

- Dorudan hastaya hitap ettii iin okunakl yazlmaldr.- Tarif etme unlar ierir:

- Her sefer al

nan miktar (r, 1 tab, 2 kap, 5ml)- ila alma zaman (r, sabah 9oo da)- Gnde ka kez alnaca (r, gnde 3 kez)- Verili yolu ( iv., im., azdan, v.s.)- Tedavinin amac (r, kanma, ar, hipertansiyon)- Tedavinin sresi (r, 7 gn, 14 gn v.s.)

- Cihaz yazlmsa kullanl gsterme- Sspansiyon eklinde ise, alkala

7) Tekrarlama: - Doktorun izni olmadan tekrarlanmamaldr.- Yasal kontrole tabi grup III ve IV ten ilalar 5 kezden fazla

tekrarlanamaz ve reeteleri 6 ay iinde geersiz hale gelir.Grup 2den ilalar tekrarlanmaz.

- Yasal kontrole tabi ilalar yeil ya da krmz renkli zelreete katlarna yazlr.

8) Reetenin tamamlanmas:- Doktorun imzas- Kontrole tabi ilalarda doktor isimi, adresi, resmi diploma

numaras, tarihi ve hasta ile ilgili bilgileri iermeyenreeteler yasal olarak eczac tarafndan kabul edilmez.

Azdan tedavide: - Kat ve sv ila ekilleri kullanlr.- stenmeyen tat ( ac,eki, tuzlu), renk ve kokular uygun

tatlandrclar, renklendiriciler ve kaplama ile giderilir.- ocuklar ve yallar svekilleri daha fazla sever.- Svekillerin kt tat ve kokular aadaki tatlandrc ve

renklendiricilerle giderilebilir:ELKSR: Tatlandrlm hidroalkolik solsyonlardr. %25 alkol ierir

ve suda eriyen ilalar iin uygundur.URUP: Konsantre ekerli solsyonlardr ve suda eriyen ilalar iin

uygundur. 1/3-1/4 urup ieren solsyonlara POSYON denirAROMATK SU: Uucu yalarn doymu sulu eriyikleridir ve suda

eriyen ilalar iin uygundur.


8/11

8

zellikle majistral reetelerde kullanlan ksaltmalar (ou Latince kkenlidir)

REETE KAITLARI

Normal reete kad Yeil reete kad: Salk bakanlndan alnr. DSnn 2. listesindeki

ilalar yazlr. Bunlar: Barbitratlar, baz hipnotik-sedatifler,

benzodiazepinler, amfetamin ve benzerleri, kodein, dionin,dekstrometorfan

Krmz reete kadSalk bakanlndan alnr. DSnn 1.listesindeki ilalar yazlr.

lalarla ilgili eitli yasalar karlmtr. Bunlarn amac: Standard safln kontrol la imalinin kontrol la satnn kontrol la datmnn ve satnn kontrol

Tayc Tat Renk % alkolAromatik Portakal Renksiz 21-23EliksirIso-alkolik Portakal Renksiz 8-78

Akasya Vanilya Renksiz 0

Vine Vine K

rm

z

1-2Koka ikolata Kahverengi 0Portakal Portakal Kirli sar 2-3Tolu pekmezi Aromatik Krmz 3-5Portakal tad Orange Renksiz 0

urup

Biber Biber Renksiz 0

Uygulama yolu Uygulama frekans eitliad: ac:Yemekten nce

aa: Her ikisindenas: Sol kulak pc: Yemekten sonra cap: Kapslau:Heriki kulak ad lib: stenildii kadar tab:Tabletod: Sa gz q: Her drg: Drajeos:Sol gz qd: Her gn

S: Szou:Her iki gz bid: Gnde 2 kez

SS: 1/2po: Azdan tid: Gnde 3 kez S: Signa= etiketle, anlatsupp: Supposituar qid: Gnde 4 kez gtt:Damla

vag: Vajenden n.r.: Tekrarlanmaziv: Ven ii pom:Pomat, merhemim: Kas ii qsp: Gerektii kadarsc: Cilt alt gtts: Damlalar


9/11

9

Suiistimaledilen ilalar iin zel yasalar karlmtr (r, 1970 tarihli Kapsamlila suiistimali, nlenmesi ve Kotrolu yasas). Buna gre:

Baz ilalar sadece eczac tarafndan satlr Bu ilalar yasaya gre diplomal doktorlar tarafndan yazlr.

Dikkat etiketi ta

mak zorundad

r: Yasa reetesiz da

t

m

n

yasaklar!! Suiistimal edilen, bamllk yapan (psiik ya da fizik bamllk ya da her ikisi) ve

sosyal problemlere yol aan ilalarapsikoaktif ya da psikotrop ilalar denir (sadece yeil ya da krmz reeteye yazlr).

Gnmzde bazilalar reetesiz satlabilmektedir (yine de reeteli dalmauyulmas gerekir). Bu trmasa-st ve kendi kendine tedavi iin kullanlanilalar aada verilmitir.

Analjezikler ( aspirin, parasetamol, ibuprofen) Yara ve yanklar iin antiseptik ve dezenfektanlar ksre kar kullanlan ve bamllk yapmayan ilalar Alerji ve gripte kullanlan antihistaminik ve vazokonstriktrler. Baz gz damlalar Burun damlalar ve spreyler Antiseptik kulak damlalar Polivitamin preparatlar

YASAL KONTROL ALTINDAKLALARIN SINIFLANDIRILMASI DSnn 1. ve 2. listelerindeki ilalar kapsar 5 alt snfa ayrlr:

SINIF I: - Suiistimal potansiyeli yksektir- Klinik kullanma izin verilmez- Yasal olarak reeteye yazlmaz- Aratrmada kullanlmak zere temin edilebilir.- Psiik ya da fizik bamllk ya da her ikisine neden olabilir- RNEKLER:Eroin, marihuana, peyote, Meskalin, psilosibin,

tetrahydrokannabinol, LSD, ketobemidon, levomoramid,benzilmorfin, dihidromorfin ve dierleri

SINIF II: - Suiistimal potansiyeli yksektir

- Psiik ya da fizik bamllk ya da her ikisine neden olabilir- RNEKLER: Opium, morfin, kodein, hidromorfin, metadon,

meperidin, kokain, oksikodon, anileridin, oksimorfon, d-amfetamin, metamfetamin, metilfenidat, amobarbital,etomorfin, difenoksilat v.s.

SINIF III: - Suiistimal potansiyeli yksektir (snf I ve IIden dk)- Orta ve dk derecede fizik bamllk yaparlar- Fakat, yksek derecede psiik bamlla yol aarlar.- RNEKLER:Glutetimid, metipririlon, nalorfin, benfetamin,

klorfentermin, baz barbitratlar


10/11

10

SINIF IV: - Suiistimal potansiyeli yksektir (snf I,II ve IIIden dk)- Snrl derecede psiik ya da fizik bamllk yaparlar- RNEKLER:Barbital, fenobarbital, kloralhidrat,

etklorvinol, meprobamat, paraldehid, metoheksital,

fenfluramin, benzodiazepinler, propoksifen v.s.SINIF V: - Suiistimal potansiyelleri vardr (ncekilerden daha az)- Reetesiz datlabilir- RNEKLER: ksrk ve diyareye kar kullanlan baz

opiatlarn mtevazi dozlar

REETE RNEKLER

A) Hazr ilalar iin:

R I. Digoxin tab 0.25mgNo I paket

S. Sabahlar gnde 1 tablet hayat-boyu al.II. Supradyn drg

No I paketS. Her sabah gnde 1 tablet 15 gn al.

R I. Pronapen vial 800.000iuNo VII paket

S. Gnde 1 viyal kas iine 7 enjekte et

R I. Ampicilline oral susp, 250mg/5mlNo I paket

S. Yemeklerden once gnde 4 kez 1 ay ka azdan al. Kullanmadannce alkala ve buzdolabnda tut.

R I. Endol supp No I packageS. Makat iine gnde 3 kez 1 supposituar 15 gn yerletir.

R I. Onadron ophth gttsNo I paket

S.Konjoktiva kesesine 2 saatte bir 1 damla 10 gn damlat


11/11

11

R Prednol-A pomNo I paket

S. Tam iyileene kadar hastalkl blgeye gnde 3-4 kez yeteri kadaruygula

B) Magistral ilalar iin:Gerekli bilgiler:- Her bir maddenin tek dozu

- Gnlk doz frekans- Tedavinin ka gn srecei

Antitussif-ekspekoran eliksir reetesi (rnek):Single dose X Frequency X Duration Total amount

R Codein phosphate 10mg 4 6 0.24gAmmonium chloride 0.3g 4 6 7.2gAromatic elixir 5ml 4 6 120.0ml

Kartr ve hazrla

S. Gnde 4 kez 1 ay ka 6 gn al

Prescription to relieve itchingR Menthol

Phenol aa 1gGlycertine 15gAlcohol qsp 240ml

Kartr ve solsyon yap

S. Tam iyileme olana kadar etkilenen cilt yzeyine gnde 3 kez uygula

R Hydrocortisone acetate 1%Precipitated sulphur 2%

Coal Tar solution qspAcid Manthe Crme ile 60g

Kartr ve merhem yap

S. Gece ve sabah etkilenen yere ince bir tabak uygula

Documents

03_Recete_Yazma