Embed Size (px)
Citation preview
۱۳۹۳پائيز / نهمشماره / سومسال / کاربردي شناسی بوم
۷۱
استپي زاگرس مرکزيزني بذر سه گونه غالب در مراتع نيمهاثر محصوالت آتش بر جوانه
، ۱، حسين بشري۱الدينالدين خواجه، سيد جمال٭۱پور برجعلي اصغر نقي
۱مجيد ايرواني و ۲پژمان طهماسبي
)۵/۹/۱۳۹۳ :رشيخ پذي؛ تار .۱۶/۲/۱۳۹۳: افتيخ دريتار(
دهيكچهاي تحـت ها در اکوسيستمزني برخي از گونهعنوان عاملي مهم در جوانهدر بسياري از موارد به) ، خاکستر و حرارتدود(محصوالت آتش
تـوان از آن بـراي مـديريت بررسي اين موارد به درک بهتر پويايي پوشش گياهي کمک کرده و مـي . سوزي تأثير دارندآتش و بدون آتشبر ) دود، خاکستر و حرارت(اين مطالعه با هدف شناخت عوامل مهم مرتبط با آتش . شده بهره برديبچنين احيا مناطق تخراکولوژيکي و هم
Astragalus verusو Astragalus adscendens ،Astragalus susianusاسـتپي ايـران شـامل اي غالب در مراتع نيمهزني سه گونه بوتهجوانه° و ۸۰، ۶۰(تيمار شامل تنش حرارت ۶. انجام شد
C120(گرم بر ليتر و شاهد ۱۰دقيقه، محلول خاکستر به ميزان ۱۰مدت ، دوددهي بذور به ۱۲گـراد و تنـاوب نـوري درجـه سـانتي ۵/۱۷-۵/۲۲بذور در ژرميناتور با دماي . مورد آزمون قرار گرفت) گونه تيماريبدون اعمال هيچ(
تيمارهاي دود . هاي متفاوت اين سه گونه به محصوالت آتش بودهنده پاسخنشان د ،نتايج. ساعت تاريکي قرار گرفتند ۱۲ساعت روشنايي و زني و حرارت باعث افزايش درصد جوانه) C۶۰°(نداشتند، ولي حرارت کم A. adscendensزني داري بر درصد جوانهو خاکستر تأثير معني
که ت تيمار دود نسبت به شاهد افزايش پيدا کرد، در حاليتح A. verusزني درصد جوانه). >۰۱/۰P(دار آن گرديد زياد باعث کاهش معني ستمياکوس یايو اح ستيزطيمح تيريحفاظت، مد یبرا یاثرات مهم تواندیم نهيزم نيدر ا شتريب قاتيتحق. تأثيري نداشت A. susianusبر
.کشور داشته باشد یاستپمهيدر مناطق ن Astragalusخواب بذر، ،یاهيگپوشش یيايودود، خاکستر، حرارت، پ : يديلك يها واژه
گروه مرتع و آبخيزداري، دانشكده منابع طبيعي، دانشگاه صنعتي اصفهان .۱ دانشكده منابع طبيعي و علوم زمين دانشگاه شهرکرد ،و آبخيزداري مرتعداريگروه . ۲ [email protected] :يكيترونكاتبات، پست الكمسئول م: *
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
۱۳۹۳پائيز / نهمشماره / سومسال / کاربردي شناسی بوم
۷۲
مهمقدسوزي یکـی از عوامـل مهـم در تعیـین سـاختار و ترکیـب آتش
باشـد خشـک مـی ویژه در مراتع خشک و نیمـه جوامع گیاهی به
تواند نقشی کلیدي در سـاختار و عملکـرد سوزي میآتش). 19(
تغییر در چگونگی سـاختار و . هاي مرتعی داشته باشداکوسیستم
سـوزي بـر شگیاهی یکی از بارزترین اثـرات آتـ ترکیب پوشش
).13(هاي طبیعی است اکوسیستم
هــاي محیطــی کــه شــرایطی ماننــد نــور، رطوبــت، آشــفتگی
دهنــد، بــر روي حــرارت و محــیط شــیمیایی را تغییــر مــیدرجــه
. هـا نقـش دارنـد زنی بذور گیاهان در بسیاري از اکوسیسـتم جوانه
باشـد، بـر که خود یک عامل آشـفتگی مـی دلیل اینسوزي بهآتش
ن شرایط ذکر شده تأثیر گذاشته و در بسیاري از اوقات بـر همه ای
حرارتـی، دود حاصـل از تـنش ). 10(گـذارد نیز تأثیر می زنیجوانه
زنـی گیاهان و خاکستر آنها در نتیجه آتـش، باعـث تحریـک جوانـه
تـأثیر محصـوالت آتـش بـر .گرددبذور برخی از گیاهان مرتعی می
و یـا ) شـیمیایی (ت درونـی توانـد بـه دو صـور زنی بذر مـی جوانه
براي مثال، حرارت باعـث شـکافته ). 22(باشد ) فیزیکی(خارجی
شدن پوسته غیرقابل نفوذ بذور گردیده و در نتیجه ورود آب بـه
نمایـد؛ کـه ایـن عمـل باعـث افـزایش درون بذر را تسهیل مـی
چنین حرارت باعث شکستن خواب هم. شودزنی بذور میجوانه
ترین نـوع خـواب در بانـک دد، که اغلب مهمگرفیزیکی بذر می
زنی اغلب گیاهان با قـرار درصد جوانه). 17(باشد بذر خاك می
درجـه 150-50گرفتن بذر آنها در تیمارهاي تنش حرارتی بین
کـه صـورتی گراد و در زمان کوتاه افزایش یافتـه اسـت، در سانتی
بـذر آنهـا تر باعث از بین رفـتن دماهاي باالتر و یا زمان طوالنی
).5(شود می
زنـی ها معموالً دوددهی باعث تحریک جوانهدر بسیاري از گونه
زنـی بـذر اثر مثبت محصوالت آتـش بـر جوانـه . گرددبذور می
اي روشـی مهـم بـراي گیاهان و در نهایت افـزایش تنـوع گونـه
البتـه در برخـی ). 22(باشـد حفاظت و احیاء جوامع گیاهی مـی
زنـی تعـدادي از تواند مانع از جوانـه د میموارد غلطت باالي دو
زنـی، یـک اثـر درونـی اثـر دود بـر جوانـه ). 21(ها گـردد گونه
طور کامل شناسـایی باشد، که مکانیسم آن هنوز بهمی) شیمیایی(
عنوان نمودند که ممکن است دود ) 16(کیلی و باند . نشده است
ــق حــل نمــودن کوتیکــول نیمــه ــزایش از طری ــراوا باعــث اف ت
.فوذپذیري بذر شودن
ها نیز ممکن اسـت توسـط خاکسـتر از گونه یزنی برخجوانه
اگر چـه دامنـه ایـن پاسـخ بسـیار متغیـر اسـت و . تحریک گردد
زنی و یـا کـاهش خاکستر ممکن است باعث افزایش درصد جوانه
هاي حرارت، دوددهـی و خاکسـتر بـر اثرات تنش). 17(آن گردد
سوزيآتش عچیدگی در هنگام وقواین پی. زنی پیچیده استجوانه
). 21(یابـد علت تأثیر ترکیبی محصـوالت آتـش افـزایش مـی به
ــه ــهتعــدادي از گون ــراي افــزایش جوان ــه یکــی از هــا ب زنــی، ب
. نیازمندنـــد) حـــرارت، دود و خاکســـتر(محصـــوالت آتـــش
ها نیازمند ترکیب این عوامل بـراي که بعضی از گونهدر صورتی
).21(باشند می زنی بذرافزایش جوانه
دود و حـرارت بـر يمارهـا یت یمنظور بررسبه يامطالعه در
13 یزنـ جوانـه قـا، یغـرب آفر يهـا غالب در سـاوان يهاگونه
دود مـار ینشان داد کـه ت جینتا. قرار گرفت یبررسمورد یگونه علف
هـا باعـث از گونه يو در تعداد شیها باعث افزااز گونه يدر تعداد
ــه ــکــاهش جوان ــهــم. دیــگرد یزن ــاال رارتحــ نیچن °(بC120 و
°C140( د؛یــگرد یزنــهــا باعــث کــاهش جوانــهگونــه هیــدر کل
ــا کــهیدرصــورت °( نییحــرارت پC40 و °
C80 (از يدر تعــداد
کـدام چیه نیبنابرا. شد یزنجوانه داریمعن شیها باعث افزاگونه
اد،یـ بـه حـرارت ز یپاسـخ منفـ لیدلمطالعه بهمورد يهااز گونه
-از آنهـا بـه يتعداد کهیدر صورت بودند؛ن یکیزیخواب ف ياراد
).8(بودند یکیولوژیزیخواب ف يپاسخ به حرارت کم دارا لیدل
دود، حـرارت و اثـر متقابـل آنهـا بـر يمارهایاثر ت کایآمر در
)یگنـدم علف 2بوته و 2برگ، پهن 6( یاهیگونه گ 10 یزنجوانه
نشـان داد کـه در قیـ تحق نیـ ا جینتـا . قرار گرفـت یبررسمورد
دود، ریتـأث تحـت یمـورد بررسـ يهـا گونـه از گونـه 9مجموع
مطالعـه مـورد يهانهاز گو یکی. هر دو قرار گرفتند ایحرارت و
ـ بود که جوانـه Astragalus crassicapus قیتحق نیدر ا آن یزن
گـر ید یقـ یدر تحق نیچنهم). 5( افتی شیدود افزا ماریتحت ت
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
...زني بذر سه گونه غالباثر محصوالت آتش بر جوانه
۷۳
ـ بر جوانه) حرارت، دود و خاکستر(اثر محصوالت آتش 12 یزن
نشـان جینتـا . شـد یبررس يریگرمس يهادر جنگل یاهیگونه گ
،بـه محصـوالت آتـش یاهیـ گ يهـا العمـل گونـه داد که عکس
). 23( ردیگیگونه و نوع خواب آنها قرار م ریتأثتحت
گیرنـد از تأثیر محصوالت آتش قرار مـی که تحت هاییگونه
هـا و ايلپـه هاي مختلفـی از بازدانگـان، تـک ادهها و خانوجنس
اي از اشـکال زیسـتی چنـین شـامل دامنـه ها بوده و هـم ايدولپه
ایـن طیـف ). 22(باشد می) هاها تا فانروفیتاز ژئوفیت(گیاهی
ـ ها نشانوسیع گونه توسـط عوامـل زنـی هدهنـده تحریـک جوان
زي سـو هـاي تحـت آتـش مرتبط با آتش نه تنهـا در اکوسیسـتم
زنـی طبیعی است؛ بلکه در واقع این عوامل باعث افزایش جوانـه
طـور طبیعـی در هایی که آتش بههاي مربوط به زیستگاهدر گونه
).20(شود افتد، نیز میآنها اتفاق نمی
زنی بذور گیاهان سوزي بر جوانهو بررسی تأثیر آتش مطالعه
ـ مرتعی، امکان جمع هـاي هآوري اطالعات در مورد واکـنش گون
تـوان اسـاس آن مـی کـه بـر يآورد؛ به نحومختلف را فراهم می
سـوزي سـود بـرده و هـایی از آتـش قضاوت نمود که چه گونـه
مثبت و منفـی تعبارت بهتر، تأثیرابه. شوندیک متضرر میکدام
ایـن . گـردد هاي مختلـف بهتـر آشـکار مـی سوزي بر گونهآتش
ف مـرتبط بـا آتـش مطالعه با هدف بررسی اثر تیمارهاي مختلـ
اي از جـنس بوتـه گونـه 3بـر ) شامل حرارت، دود و خاکسـتر (
گون در مراتع نیمه استپی در منطقه فریدن استان اصفهان انجـام
.گرفته است
ها و روش مواد
مطالعه مورد منطقه
در مراتع نیمه استپی شهرستان فریـدن 1392این مطالعه در سال
)΄9 º50 04΄طـــول شـــرقی و º33 200در ) ض شـــمالیعـــر
کیلومتري غرب استان اصفهان واقع در زاگـرس مرکـزي انجـام
متـر، و میـانگین 2760میانگین ارتفاع منطقه از سطح دریـا . شد
336گـراد و درجـه سـانتی 3/10ترتیب دما و بارندگی ساالنه به
هـا در پـاییز و زمسـتان اتفـاق متـر اسـت؛ و اغلـب بـارش میلی
هـاي سـوزي حـت تـأثیر چـراي دام و آتـش این مراتع ت. افتدمی
رسد عامل انسانی نقش بسـیار زیـادي سالیانه قرار دارند، که به نظر می
سـوزي بـه تکـرار در آتـش ). 1(سـوزي داشـته باشـد در ایجاد آتـش
. هاي مختلف این مراتع اتفاق افتـاده اسـت هاي گذشته در قسمت سال
ــواع ــه را ان ــب منطق ــاهی غال ــون پوشــش گی ــهگ ــاي بوت ــده اي ماننAstragalus adscendens, Astragalus susianus
ــدم Astragalus verusو ــاله انیو گنـــ ــر چندســـ نظیـــ
Bromus tomentellus وAgropyron intermedium ــکیل تش
.دهندمی
بذر آوريجمع
زمان بـا مرحلـه اي غالب در این مراتع همگونه گون بوته 3 بذر
آوري ل و به صورت دستی جمـع بلوغ بذر آنها با مراجعه به مح
که بذرها بالفاصله بعـد از برداشـت با توجه به این). 23(گردید
زنی نیستند و در خواب فیزیولـوژیکی طور کامل قادر به جوانهبه
خواب چندین ماهه را پشت سر رهبرند، بایستی یک دوسر میبه
بگذارند تا با گذشت زمان بلوغ فیزیولوژیکی آنها حاصل شده و
از ایــن رو کلیــه بــذور بــه ). 2(زنــی پیــدا کننـد قابلیـت جوانــه
ماه در ظـروف پالسـتیکی و 3آزمایشگاه منتقل شده و به مدت
مشخصـات مربـوط ). 12و 4(در دماي اتـاق نگهـداري شـدند
همراه تیـره، شـکل رویشـی و زمـان مطالعه بهموردهاي به گونه
.آمده است 1آوري آنها در جدول جمع
زنی هاي جوانهتیمار
عدد بـذر و 50ماهه، از هر گونه تعداد 3پس از گذراندن دوره
تکرار تحت تیمارهاي حرارت، دوددهـی و خاکسـتر قـرار 3با
آورده شـده 2شرح تیمارهاي مورد بررسـی در جـدول . گرفتند
هـاي زنی بذر بـراي گونـه پس از این مرحله، تست جوانه. است
عدد بذر، روي 50ن منظور تعداد بدی. بررسی انجام گرفتمورد
قـرار داده شـد، سـپس مقـداري ظرف پتـري کاغذ صافی درون
. کش براي جلوگیري از رشد کپک و به بذور اضافه گردیدقارچ
به درون پتـري ) لیترمیلی 10حدود (در ادامه مقداري آب مقطر
در شرایط کنتـرل شـده ظرف پتريهاي اضافه شد؛ سپس نمونه
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
۱۳۹۳پائيز / نهمشماره / سومسال / کاربردي شناسی بوم
۷۴
آوري بذور آنهازیستی و رویشی و زمان جمعهمراه اطالعات شکلمطالعه بههاي موردی گونهاسام. 1جدول
هاگونه خانواده شکل رویشی شکل زیستی آوريزمان جمع
.Fabaceae Astragalus adscendens Boiss. & Hausskn ايبوته کامفیت 1392اواسط مهر
.Fabaceae Astragalus susianus Boiss ايبوته کامفیت 1392اواخر شهریور
Fabaceae Astragalus verus Olivier ايبوته کامفیت 1392اواخر شهریور
)4(زنی بذر تشریح تیمارهاي مورد استفاده در جوانه. 2جدول
توضیحات جزئیات تیمار
ذخیره در دماي اتاق ماهه 3 شاهد
)بذرها درون آون قرار گرفتند(ارت خشک در معرض حر دقیقه 5گراد و درجه سانتی 60 حرارت
دقیقه 5گراد و درجه سانتی 80
دقیقه 1گراد و درجه سانتی 120
.مواد گیاهی منطقه، سوزانده شده و پس از الک گذراندن، درون آب حل شدند گرم بر لیتر 10محلول خاکستر
.نطقه قرار گرفتنددر معرض دود حاصل از سوزاندن پوشش گیاهی م دقیقه 10 دوددهی
گراد و تناوب نوريدرجه سانتی 5/22 -5/17ژرمیناتور با دماي
. ســاعت تــاریکی قــرار گرفتنــد 12ســاعت روشــنایی و 12
روز 2زنی هر زنی و سرعت جوانهیادداشت برداري درصد جوانه
هـا زمـانی کـه طـول بذر. ام ادامه یافت 30انجام گرفت و تا روز
زده عنـوان بـذور جوانـه رسـید بـه متر میلی 1به در آنها چهریشه
).18(شمارش شدند
هاي آماريروش
و میانگین زمان ) Germination percent, GP(زنی درصد جوانه
بـراي هرگونـه و ) Mean germination time, MGT(زنی جوانه
.محاسبه شد 2و 1هر تیمار براساس روابط
]1[ GP (%) = (Ɖ ni / N) × 100
]2[ MGT (days) = Ɖ (ti × ni) / Ɖ
تعداد کل بذور در هر Nتعداد بذرهاي جوانه زده در زمان، niکه
باشـد تعداد روزها از زمان شـروع آزمـایش مـی tiو ظرف پتري
وسیله آزمـون ها بهجهت آنالیز آماري، ابتدا نرمال بودن داده ).8(
هـا توسـط کولموگروف اسـمیرنوف و همگـن بـودن واریـانس
ــورد ــون م ــون ل ــت آزم ــرار گرف ــانس . بررســی ق ــالیز واری از آن
طرفه جهت بررسی اثر تیمارهاي مختلـف آتـش بـر درصـد یک
مقایسـه . زنـی اسـتفاده شـد زنی و میـانگین زمـان جوانـه جوانه
کلیـه محاسـبات . وسیله آزمون دانکـن انجـام شـد ها بهمیانگین
ــزار ــرم اف یط و رســم نمودارهــا در محــ SPSS 16آمــاري در ن
2007Excel انجام شده است.
نتایج
)GP(زنی درصد جوانه
62حـدود (زنـی متوسـطی درصد جوانـه A. Adscendensگونه
ــه ). 1شــکل (را تحــت شــرایط شــاهد داشــت ) درصــد تجزی
دار باالیی را بـین تیمارهـاي مختلـف و واریانس، اختالف معنی
°به جز تیمار ). P<0001/0(شاهد نشان داد C60 )محرارت ک(
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
...زني بذر سه گونه غالباثر محصوالت آتش بر جوانه
۷۵
.استپي شهرستان فريدنهاي گون غالب در مراتع نيمهزني بذر گونهاثر تيمارهاي مختلف محصوالت آتش بر جوانه .۱شکل
.باشندمي% ۵در سطح )اشتباه معيار± (ميانگين حروف غير مشترك نشان دهنده اختالف آماري
°بقیه تیمارهاي حرارتی C
° و 80 C120 زنی شـدند مانع جوانه .
زنی در تیمارهـاي دود و خاکسـتر مشـابه چنین درصد جوانههم
. داري مشاهده نشدتیمار شاهد بود و اختالف معنی
را در تیمـار ) % 5/14(زنی کمی درصد جوانه As. verusگونه
داري بین شاهد و اختالف معنی) 1شکل (شاهد از خود نشان داد
تیمـار دود ). P<0001/0(ي مختلف آتش وجود داشت و تیمارها
26گردیـد و آن را بـه زنـی برابري جوانه 2باعث افزایش حدود
°تیمارهاي . درصد افزایش دادC120 و خاکسـتر باعـث کـاهش
°زنی در این گونه شدند و بین تیمارهاي جوانهC60 و°
C80 بـا
گونـــه. داري وجـــود نداشـــت شـــاهد اخـــتالف معنـــی
A. susianus را ) درصـد 5/95حـدود (زنی باالیی درصد جوانه
تجزیـه واریـانس، اخـتالف ). 1شـکل (در تیمار شـاهد داشـت
). P<0001/0(داري بین شاهد و کلیـه تیمارهـا نشـان داد معنی
زنـی و یـا از بـین ولی همه تیمارهاي آتش باعث کاهش جوانـه
.رفتن بذرها در مقایسه با شاهد شدند
)MGT(زنی نهمیانگین زمان جوا
هـاي زنـی تیمارهـاي مختلـف بـراي گونـه میانگین زمان جوانه
زنـی میانگین زمـان جوانـه . آمده است 3مطالعه در جدول مورد
و A. Adscendens ،A. verusهــاي تیمــار شــاهد بــراي گونــه
A. susianus روز بــود 73/13و 89/8، 82/8ترتیــب برابــر بــه .
داري بـین تیمارهـاي تالف معنـی گونه اخنتایج نشان داد که هیچ
.گونه وجود نداشت 3مختلف آتش با شاهد در این
زنیتوزیع زمانی جوانه
از روز دوم شـروع شـد و A. Adscendensزنی در گونـه جوانه
تقریباً اکثر بذرها در هفته اول جوانه زدند و پـس از ایـن زمـان
A. susianusدر گونـه . زنی اتفاق افتـاد صورت پراکنده جوانه به
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
۱۳۹۳پائيز / نهمشماره / سومسال / کاربردي شناسی بوم
۷۶
استپی شهرستان هاي گون غالب در مراتع نیمهبذر گونه) MGT(زنی اثر تیمارهاي مختلف محصوالت آتش بر میانگین زمان جوانه. 3جدول
باشندمی% 5در سطح ) اشتباه معیار ±(حروف غیر مشترك در هر ردیف نشان دهنده اختالف آماري میانگین . فریدن
تیمارها گونه
° ددهیدو خاکسترC120
°C80
°C60 شاهد
31/0±66/9 a 17/0±87/8 ab
- 48/0±11/9 ab 29/0±38/8 b
31/0±82/8 ab A. adscendens
47/0±23/12 a 34/0±83/11 a
- 99/0±12 a 16/0±32/11 a 38/0±98/10 a A. susianus
25/4± 78/14 a 38/0± 24/16 a
- 81/1± 55/14 a 46/2± 84/13 a
28/2± 73/15 a A. verus
اند، نمایش داده شده استزنی داشتهفقط تیمارهایی که در همه تکرارها جوانه: حتوضی
هاي مورد بررسی در تیمارهاي مختلف آتش و شاهدزنی تجمعی گونهتوزیع زمانی درصد جوانه .2شکل
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
...زني بذر سه گونه غالباثر محصوالت آتش بر جوانه
۷۷
هفته 2زنی از روز دوم شروع شد ولی اغلب بذرها در جوانهنیز
در . روز به طول انجامید 28د زنی حدواول جوانه زدند و جوانه
زنی از روز چهـارم بـود و حـدود ، شروع جوانهAs. verusگونه
.طول انجامیدروز به 26
بحث
مطالعه، در تیمارهـاي حـرارت متوسـط هاي گون موردبذور گونه
)°C80 ( و زیاد)°
C120 (این . کاهش یافته و یا کامالً از بین رفتند
ه نازك بـذر باشـد کـه توانـایی علت پوستموضوع ممکن است به
بـاالیی هـاي محافظت جنین را در مقابل اثر کشنده چنین حرارت
توانـد اند که سطح معینی از دما میمطالعات قبلی نشان داده. ندارد
).8(ها مضر باشد براي برخی از گونه
از بـــین تیمارهـــاي مختلـــف مـــرتبط بـــا آتـــش کـــه در
A. adscendens ر اعمال شـد، تنهـا تیمـا°C60 ) حـرارت کـم (
زنی این گونه را در مقایسه با تیمار شاهد افزایش توانست جوانه
تحـت ایـن تیمـار حرارتـی A. Adscendensرفتار بـذور . دهد
)°C60(هـا حـرارت ، بیانگر این موضوع است که برخی از درجه
تـاثیر ). 6(باشـند در شکستن خواب فیزیولوژیکی بذر موثر مـی
هــاي تیــره زنــی گونــهافــزایش جوانــه تیمارهــاي حرارتــی بــر
Fabaceae 7و 5(خورد به وفور در منابع مختلف به چشم می.(
طـور بـه A. verusهاي مورد مطالعـه، تنهـا گونـه از بین گونه
زنیدر این گونه، ظرفیت جوانه. داري به تیمار دود پاسخ دادمعنی
. ار شاهد بودبرابر بیشتر از تیم 2بذرهاي تحت تیمار دود تقریباً
- این نتایج با مطالعات گذشته که اختالف زیادي را در پاسخ گونه
).9و 7، 3(ها نسبت بـه تیمـار دود نشـان دادنـد، مطابقـت دارد
هـا معمـوالً توسـط دوددهـی زنـی بـذر بسـیاري از گونـه جوانه
مطالعـات مختلـف علـت آن را وجـود مـاده . گـردد تحریک می
butenolide که این ماده باعث تحریـک بـذر و داننددر دود می
). 9(گردد زنی میافزایش جوانه
از آنجا که شواهد گذشته بیـانگر تـأثیر تیمارهـاي مختلـف
زنـی بـذر بر جوانـه ) به خصوص حرارت و دود(مرتبط با آتش
؛ مـا )15و 5(بـود .) Astragalus spp(هایی از جنس گون گونه
A. susianusزنـی نـه انتظار افزایش قابل توجهی در درصـد جوا
ـ . پس از اعمال این تیمارها داشتیم دسـت آمـده بـا هولی نتایج ب
دلیـل از بـین توانـد بـه این موضوع می. ها در تضاد بودبینیپیش
درصـد در تیمـار 5/95زنـی جوانـه (رفتن خواب بذر این گونه
. ماه ذخیره بذر تـا زمـان آزمـایش باشـد 3بعد از حدود ) شاهد
تنهـا A. susianusسد کـه شکسـتن خـواب بـذر در رنظر میبه
سازي بعد از رسیدن بذر اسـت و بعـد از نیازمند چند ماه ذخیره
البته مطالعات بیشتري براي درك بهتـر . رودآن خواب از بین می
. از بین رفتن خواب در این گونه نیاز است
تغییرات ایجاد شده در محیط بذر توسط تیمار خاکستر، اثـر
. مطالعـه داشـت گونه گون مورد 3زنی یا منفی بر جوانهخنثی و
در محـیط pHبر خالف دود، خاکستر قلیـایی اسـت و افـزایش
ایـن موضـوع در ). 11(زنی گردد تواند مانع جوانهزنی میجوانه
). 14و 11(هاي دیگر نیز عنوان شده است مورد گونه
زنـی جوانهتیمارهاي مختلف مرتبط با آتش نه تنها بر میزان کل
را نیـز تحـت ) MGT(زنی اثر داشتند، بلکه میانگین زمان جوانه
زنـی در براي هر سه گونه گون، تأخیر در جوانه. تأثیر قرار دادند
هـاي اثر تیمار دود مشاهده گردید؛ ولی این میـزان بـراي گونـه
توانـد به هر حـال ایـن موضـوع مـی . دار نبودمطالعه معنیمورد
هـا در رقابـت بـا سـایر ضعف براي این گونه عنوان یک نقطهبه
. حساب بیایدالرشد منطقه بهگیاهان سریع
زنی نداشـته و یـا اثـر که بعضی از تیمارها اثري بر جوانهاین
این موضوع . توان با صراحت بیان نمودمنفی داشته است را نمی
با نیازهاي خاص یـک گونـه از نظـر سـطح و زمـان تیمارهـاي
گردد کـه بنابراین پیشنهاد می. باشدشده مرتبط می گرفتهکار به
هاي دیگر موجود در منطقه تحـت چنین گونهها و هماین گونه
هاي مختلف دود و خاکستر مختلف حرارتی و غلظت هايتنش
قرار گیرند تا بتوان در مورد پاسخ جامعه گیاهی به آتـش بحـث
.نمود
گیرينتیجه
ط مختلف دنیا، اثرات تیمارهاياگر چه مطالعات متعددي در نقا
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
۱۳۹۳پائيز / نهمشماره / سومسال / کاربردي شناسی بوم
۷۸
زنی مورد بررسی قـرار مرتبط با آتش را بر درصد و سرعت جوانه
اي است که اثر ایـن تیمارهـا را در اند، این مقاله اولین مطالعهداده
. دهـد استپی زاگرس مرکـزي مـورد ارزیـابی قـرار مـی مراتع نیمه
نـد توامـی ) حـرارت، دود و خاکسـتر (بط با آتش تیمارهاي مرت
البتـه . استپی کشور سودمند باشدبراي مدیریت و احیا مراتع نیمه
عنوان یک ابزار مدیریتی قبل از اینکه تیمارهاي مرتبط با آتش به
اي اسـتفاده شـود، نیازمنـد بررسـی طور گستردهدر این مناطق به
یـرا عوامـل مختلـف ز. باشدها در طبیعت میوآزمون این روش
ممکن است بـا ایـن . اك، سن بذر و موجود در طبیعت مانند خ
تیمارها اثر متقابل داشته باشند و باعث تولید نتـایج متفـاوتی در
بنابراین مدیران مرتع باید هنگام استفاده از ایـن . زنی گرددجوانه
هاي مختلف موجود تیمارها مراقب اثرات ناخواسته آنها بر گونه
راي ارزیابی نقـش حال، مطالعات بیشتري بهربه. منطقه باشنددر
چنـین درك هـاي منطقـه و هـم تیمارهاي مرتبط با آتش بر گونه
. سوزي نیاز استبهتر از پویایی این جوامع گیاهی پس از آتش
يسپاسگزار
و یعلمـ ئـت یعضو ه ينوروز یمهندس مصطف انیجناب آقا از
ــدس ف ــیمهن ــز تحق یض ــناس مرک ــاتیکارش ــاورز ق و يکش
و قیتحق نیرا در انجام هر چه بهتر ااصفهان که ما یعیمنابع طب
کردند تشـکر یاري یاهیگ هايبذر گونه آوريبه خصوص جمع
.مکنییم
استفاده مورد منابع
اثر متقابل : استپيگياهي در مراتع نيمهاي پوششبررسي الگوي تغيير چرخه. ۱۳۹۰ .ابراهيمي .ا .خدري و ع .ا .شيرمردي، ح .، ح.طهماسبي، پ .۱
.۱۸۷-۱۹۸ :)۲( ۶۴) منابع طبيعي ايران( مرتع و آبخيزداري فصلنامه .سوزي در منطقه کرسنگ شهرکردو آتش چراي دام
داغزني و رشد گونه قـره اثر شوري بر جوانه. ۱۳۹۰ .هاصفاري .محمدزاده خاني و م .صادقي سنگدهي، ه .ع .جعفري، س .، م.ر .ناصري، ح .۲
)Nitraria schoberi.( ۵ مجله مرتع )۸۱-۹۰ :)۱.
3. Brown, N., J. Van Staden, T. Johnson, M. Daws, R. Smith, J. Dickie, S. Linington, H. Pritchard and R. Probert.
2003. A summary of patterns in the seed germination response to smoke in plants from the Cape Floral Region.
Seed conservation: turning science into practice. London: The Royal Botanical Gardens:564-574.
4. Buhk, C. and I. Hensen. 2006. “Fire seeders” during early post-fire succession and their quantitative importance in
south-eastern Spain. Journal of Arid Environments 66(2):193-209.
5. Chou, Y.F., R. D. Cox and D. B. Wester. 2012. Smoke water and heat shock influence germination of shortgrass
prairie species. Rangeland Ecology & Management 65(3):260-267.
6. Clarke, P. J., E. A. Davison and L. Fulloon. 2000. Germination and dormancy of grassy woodland and forest
species: effects of smoke, heat, darkness and cold. Australian Journal of Botany 48(6):687-699.
7. Crosti, R., P. G. Ladd, K. W. Dixon and B. Piotto. 2006. Post-fire germination: The effect of smoke on seeds of
selected species from the central Mediterranean basin. Forest Ecology and Management 221(1-3):306-312.
8. Dayamba, S. D., L. Sawadogo, M. Tigabu, P. Savadogo, D. Zida, D. Tiveau and P. C. Oden. 2010. Effects of
aqueous smoke solutions and heat on seed germination of herbaceous species of the Sudanian savanna-woodland
in Burkina Faso. Flora - Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants 205(5):319-325.
9. Dayamba, S. D., M. Tigabu, L. Sawadogo and P. C. Oden. 2008. Seed germination of herbaceous and woody
species of the Sudanian savanna-woodland in response to heat shock and smoke. Forest Ecology and Management
256(3):462-470.
10. Fenner, M. and K. Thompson. 2005. The Ecology of Seeds. Cambridge University Press, United Kingdom, 260 p.
11. Franzese, J. and L. Ghermandi. 2011. Seed longevity and fire: germination responses of an exotic perennial herb in
NW patagonian grasslands (Argentina). Plant Biology 13(6):865-871.
12. Gómez-González, S., A. Sierra-Almeida and L. A. Cavieres. 2008. Does plant-derived smoke affect seed
germination in dominant woody species of the Mediterranean matorral of central Chile? Forest Ecology and
Management 255(5-6):1510-1515.
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
...زني بذر سه گونه غالباثر محصوالت آتش بر جوانه
۷۹
13. Guevara, J., C. Stasi, C. Wuilloud and O. Estevez. 1999. Effects of fire on rangeland vegetation in south-western
Mendoza plains (Argentina): composition, frequency, biomass, productivity and carrying capacity. Journal of Arid
Environments 41(1):27-35.
14. Henig-Sever, N., A. Eshel and G. Ne'eman. 1996. pH and osmotic potential of pine ash as post-fire germination
inhibitors. Physiologia Plantarum 96(1):71-76.
15. Jefferson, L. V., M. Pennacchio, K. Havens, B. Forsberg, D. Sollenberger and J. Ault. 2008. Ex situ germination
responses of midwestern USA prairie species to plant-derived smoke. The American Midland Naturalist
159(1):251-256.
16. Keeley, J. E. and W. J. Bond. 1997. Convergent seed germination in south African fynbos and Californian chaparral.
Plant Ecology 133:153-167.
17. Keeley, J. E. and C. Fotheringham. 2000. Role of fire in regeneration from seed. The ecology of Regeneration in
Plant Communities 2:311-330.
18. Moreira, B., J. Tormo, E. Estrelles and J. Pausas. 2010. Disentangling the role of heat and smoke as germination
cues in Mediterranean basin flora. Annals of Botany 105(4):627-635.
19. Noymeir, I. 1995. Interactive effects of fire and grazing on structure and diversity of Mediterranean grasslands.
Journal of Vegetation Science 6(5):701-710.
20. Pierce, S., K. Esler and R. Cowling. 1995. Smoke-induced germination of succulents (mesembryanthemaceae) from
fire-prone and fire-free habitats in south Africa. Oecologia 102:520-522.
21. Read, T., S. Bellairs, D. Mulligan and D. Lamb. 2000. Smoke and heat effects on soil seed bank germination for the
re-establishment of a native forest community in New South Wales. Austral Ecology 25(1):48-57.
22. Van Staden, J., N. A. Brown, A. K. Jäger and T. A. Johnson. 2000. Smoke as a germination cue. Plant Species
Biology 15(2):167-178.
23. Zuloaga-Aguilar, S., O. Briones and A. Orozco-Segovia. 2011. Seed germination of montane forest species in
response to ash, smoke and heat shock in Mexico. Acta Oecologica 37(3):256-262.
Dow
nloa
ded
from
ijae
.iut.a
c.ir
at 2
1:49
IRS
T o
n S
unda
y F
ebru
ary
16th
202
0
![گونه شناسی و تحلیل معماری دستکند در نایینjhre.ir/article-1-1154-fa.pdfà Z¼ 161 ZÆ] 97 Ä»|¬» ª Z//À»ÊËZ//Ì Y ¤mÁÊ//¼Ì¸«Y½Â³Z//¿Â³](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/5e492c7e1cf4ff4f0a55e185/-oe-oe-oe-oeoejhreirarticle-1-1154-fapdf.jpg)
