Bazat e KontabilitetitBazat e Kontabilitetit

Doc. dr. Gëzim Selimi

UniversitetiUniversiteti AAB - Prishtin AAB - Prishtinë

-Së pari, të prezentohem

•Jam Gëzim Selimi i lindur në Gostivar•Shkollën e mesme e kam kryer në vendlindje

•Fakultetin Ekonomik e kam kryer në Universitetin e Prishtinës

•Shkallën e tretë- në Univeristetin “Shën Qirili dhe Metodi”-Instituti Ekonomik në Shkup , nga lëminia e ekonomisë ndërkombëtare me temë: “IHD në vendet

e EJL në kohëm e tranzicionit”

•Doktoraturën- në Univeristetin “Shën Qirili dhe Metodi”-Instituti Ekonomik në Shkup me temë: “ZHEL

dhe investimi i tij”

•Përvojë në punë: Udhëheqës i shërbimit të kontabilitetit në SHPK “Fatina” Gostivar

Profesor në SHMEK “Gostivari”

Profesor ne UNS.

Mënyra e ligjerimit• Ligjeratat do të prezentohen përmes

projektorit në programin PoëerPoint;

•Gjatë dhe pasë çdo ligjerate është e dëshirueshme që studentët të

parashtrojnë pytje dhe të marrin pjesë në diskutim;

•Krahas ligjerimit do të organizohen edhe ushtrimet në mësimore dhe në ndërmarrje të cilat do të vzitohen në raste të caktuara.

Vlerësimi i studentëve• 10 pikë - pjesëmarrja në ligjerata

10 pikë - Detyra projektuese (puna seminarike), • 40 pikë- nga testi i parë dhe i dytë ( nga 40 pikë)

• Për notën kaluese është e domosdoshme nota pozitive (minimum 50 pikë) nga testet dhe nga puna seminarike.

Ndërtimi i notës

• Nota përfundimtare formulohet në ketë mënyrë

• Prej në 51 pikë deri në 60 pikë 6• Prej në 61 pikë deri në 70 pikë 7• Prej në 71 pikë deri në 80 pikë 8• Prej në 81 pikë deri në 90 pikë 9 • Prej në 91 pikë deri në 100 pikë 10

• KUPTIMI MBI KONTABILITETIN

• -Nocioni dhe zhviullimi historik i Kontabilitetit

•  -Rregullat dhe parimet e kontabilitetit

• -Perdoruesit e informatave kontabël

• -Eetika dhe kontabiliteti

• -Bazat e kontabilitetit te dyfishtë

Instituti Amerikan AICPA - Kontabiliteti definohej si art i regjistrimit,i klasifikimit dhe i përmbledhjes në vlerë monetare i veprimeve, që jan së paku pjesërisht me

karakter financiar, si dhe interpretimit te ketyre rezultateve.

Prof.Sotiraq Dhamo - Kontabiliteti është një proces i vrojtimit, i matjes, i vlerësimit, interpretimit dhe

komunikimit të informacionit financiar për qëllime të kontrollit financiar dhe marrjen e vendimeve efektive

të drejtimit ekonomik të njësive ekonomike.

• Kontabiliteti paraqet metodë speciale për regjistrimin dhe kontrollimin të proceseve dhe ndryshimeve ekonomike në një subjekt ekonomik,që jan të shprehura me shifra (në vlerë),me qëllim që të konstatohet se si ndryshimi i tyre ndikon në mjete dhe në burimet e tyre si dhe të përcaktohet rezultati afarist i atij subjekti ekonomik.

• Paraqet zemrën dhe qendrën e strukturës në teorinë e llogaritarisë.

Dr.Littleton – roli kryesor i kontabilitetit është që njerëzve tu mundëson të sjellin nota adekuate për suksesin e subjektit ekonomik

Prof.Stevan Kukoleca - thekson se kontabiliteti paraqet aktivitet i cili ka për qëllim evidentimin e gjendjes dhe ndryshimeve në pronën e subjekteve ekonomike dhe jo ekonomike.

Prof.Stevan Kukoleca - thekson se kontabiliteti paraqet aktivitet i cili ka për qëllim evidentimin e gjendjes dhe ndryshimeve në pronën e subjekteve ekonomike dhe jo ekonomike.

Nëpërmjet kontabilitetit ndiqen të gjitha mjetet dhe burimet e tyre,të hyrat dhe të dalurat si dhe rezultati nga puna e subjektit ekonomik.

Nëpërmjet kontabilitetit ndiqen të gjitha mjetet dhe burimet e tyre,të hyrat dhe të dalurat si dhe rezultati nga puna e subjektit ekonomik.

Kontabiliteti është pjesa kryesore e llogaritarisë.

Eshtë e dokumentuar dhe evidencë rigoroze e bazuar në regjistrim të sistematizuar dhe kronologjike të të dhënave rreth ngjarjeve të biznesit që janë të lidhura me gjendjen dhe ndryshimin e mjeteve, detyrimeve, kapitalit, të ardhurave, shpenzimeve dhe rezultatit nga afarizmi.

Eshtë e dokumentuar dhe evidencë rigoroze e bazuar në regjistrim të sistematizuar dhe kronologjike të të dhënave rreth ngjarjeve të biznesit që janë të lidhura me gjendjen dhe ndryshimin e mjeteve, detyrimeve, kapitalit, të ardhurave, shpenzimeve dhe rezultatit nga afarizmi.

• Masë matëse ka njësinë monetare

• Pasqyrë për punën e subjektit ekonomik në të kaluarën

• Pasqyrat financiare – bilaci i gjendjes & suksesit

• Kontabiliteti paraqet sistem të vrojtimit, evidentimit dhe komunikimit të ndërrimeve në njësit ekonomike që kryhen në mjete, burime të mjeteve, të hyrave dhe të dalave, në një moment të caktuar dhe të dhënat ruhen për të siguruar informacionin e duhur për përgatitjen e pasqyrave financiare dhe raportet e tjera të nevojshme për drejtimin e njësive ekonomike.

KontabilitetiKontabiliteti është

sistem i ciliIdentifikonIdentifikon

RegjistronRegjistron

KomunikonKomunikoninformatat

që janëRelevanteRelevante

Të besueshmeTë besueshme

Të krahasueshme

Të krahasueshme

Për të ndihmuar shfrytëzuesit për marrjen e

vendimeve më të mira

Për të ndihmuar shfrytëzuesit për marrjen e

vendimeve më të mira

Komponentët kyçëKomponentët kyçë

• Sasiore - ndryshimet shprehen në numra.

• Financiare –ndyshimet fokusohen në aspektin financiar.

• Shfrytezimi - shfrytezon rregullat teorike duke i zbatuar në praktik.

• Vendimet – në bazë të të dhënave kontabël meren vendime shumë të rëndësishme.

Objekti i regjistrimitObjekti i regjistrimit

• Veç që kan ndodhur(ngjarje të kaluara afariste).

• Që mund të argumentohen me dokument të besueshëm kontabël.

• Efektet e ngjarjeve ekonomike që mund të shprehen me para.

• Drejtëpërdrejtë të ndikojnë në ndryshimet e mjeteve,borxheve, të ardhurat,shpenzimet dhe rezultatet nga puna.

2. Zhvillimi historik i Kontabilitetit2. Zhvillimi historik i Kontabilitetit• Zhvillimi i kontabilitetit ka qen i kushtezuar nga:

- zhvillimi i forcave prodhuese

- paraqitja e parasë si mjet pagese & matëse vlere

- pamundësia përgjithmonë e mbajtjes në mend

• Zhvillimi i forcave prodhuese mundësoi prodhimin edhe për në treg.

• Paraqitja & zhvillimi i një dege të re ekonomike-të tregtisë

• Marrëdhënie debitore-kreditore,nevoja për evidencë kontabël

• Forma tv shënimeve të thjeshta i hasim që në vitin 3600 deri në vitin 500 para erës së re – Babiloni, Mesopotami.

• Egjipt të vjetër,Kinë,Greqi antike,shënimet jan mbajtur për kontabilitetin shtetëror, për nevojat e tatimit

• Nevoja për të mbajtur evidencë mbi prodhimet e tyre agrokulturore,të aktiviteteve tjera tregtare,mbi pasurinë e mbretërve,etj.

• Shënime elementare dhe të thjeshta

• Toma Akvinski – shënim për të gjitha ndryshimet dhe ngjarjet që kanë ndodhur në pronën e kishës.

• Me zhvillimin e shoqërisë, artit, kulturës, shkencës në periudhën e rilindjes u zhvillua edhe kontabiliteti.

• ‘Mbi tregtine dhe tregtarin e perkryer’-Benedikt Kotruljevic, libri i parë mbi kontabilitetin e dyfisht, shkruar me 1458, botuar me 1573

• Në të shënohen të dhëna mbi tregtarët e Mesdheut, mënyrat e tregtimit, sjellja e tregtarëve, librat e tyre, pastaj fletë mbi regullsinë dhe azhuritetin.

• „Suma de arithmetica, geometrika, proportioni et proportionalita“ – 1494 nga Luca Pacioli

• Themelues ose ‘baba’ i kontabilitetit të dyfisht,ku i formuloi parimet baze te regjistrimit të dyfisht

• Ai bëri sistematizimin e ndryshimeve kontable dhe sqaroi kontabilitetin e dyfishtë ∑ D = ∑ K

• Holandezi Simon Stevin në shekullin e XVII ka bërë përllogaritjen e parë vjetore të rezultatit.

• Në vitin 1763 francezi Jacques Savery e bëri përshkrimin e bilancit dhe raportin mbi fitimin pas çdo dy viti.

• Kah fundi i shek. XVII dhe fillimi i shek. XVIII ndodhi një revolucion industrial që kishte si pasojë zhvillimin e hovshëm të ekonomisë, zhvillimin e tregtisë ndërkombëtare me çka u mundësua një zhvillim shumë i shpejt i kontabilitetit ku konceptet, metodat, teknikat e regjistrimit kontabël janë zhvilluar dhe përmirësuar vazhdimisht.

• Në fund të shek.XVII dhe fillim të shek.XVIII u bë harmonizimi i rregullave ligjore në fushën e kontabilitetit.

• Shek. XVIII në Skotlandë dhe Angli u aplikua kontabiliteti publik dhe u formuan shoqatat profesionale të kontabilistëve.

• Në vitin 1887 në SHBA u themelua AAPA-shoqata amerikane të kontabilëstëve publik.

• Në vitin 1896 lindi profesioni i kontabilitetit profesional, (CPA).

• Në New York në vitin 1900 u hap shkolla për tregti, kontabilitet dhe financa.

• Shek.XX e karakterizon themelimi dhe zhvillimi i madh i shoqërive akcionare që patën ndikim të madh në zhvillimin gjithpërfshirës të kontabilitetit si profesion dhe lëmi e vecantë.

• Fundin e shek. XX dhe fillimin e shek. XXI e karakterizon procesi i globalizimit të ekonomsë botërore

Shkollat kryesore të kontabilitetit

• Gjatë historikut të kontabilitetit, janë zhvilluar dy shkolla kryesore:

• -Shkolla anglosaksone- për mbështetje ka standarde kontabël. Këtu mbisundon fleksibiliteti, thjeshtësia dhe praktika e kontabilitetit dhe shteti nuk ka shumë ndikim në organizimin e mbajtjes dhe prezentimit të evidencës kontabël. Evidenca kontabël kryesisht miret me përgaditjen dhe prezentimin e pasqyrave financiare.

• -Në shkollën evropiane- kontabiliteti organizohet sipas sistemit të përgjithshëm kontabël. Mënyrat dhe rregullat e organizimit përcaktohen në bazë të Ligjit mbi kontabilitetin dhe planin kontabël. Kontabiliteti është i orientuar për qëllime fiskale të shtetit dhe për mbajtjen e llogarive kombëtare.

Rregullat e Kontabilitetit

Dokumentimi

• Paraqet rregullin e përgjithshëm të përvetësuar në praktikën e kontabilitetit.

• Pa dokument të rregullt dhe sipas standardeve të caktuara nuk është e lejuar që të kontohet (regjistrohet).

• Regjistrimi pa dokument është i palejushëm dhe llogaritet si falsifikim.

Pedantëria(rregullsia)

• Evidentim pedant, rregullim dhe ruajtje pedante e shënimeve kontabël të subjektit ekonomik.

• Gabimet eventuale nuk guxojnë të fshihen me mjete kimike apo mos shikohet gabimi i bërë, por në rast se është bërë gabim fshirja duhet të bëhet në atë mënyrë që të lexohet ajo që është fshirë.

Pasqyrimi

• Mundësim i punës së shpejtë dhe të lehtë në kryerjen e punëve kontabël.

• Regjistrimet dhe pasqyrimet e ndryshme kontabël duhet të jenë lehtësisht të kuptueshme dhe jo të komplikuara.

Azhuriteti

• Nënkupton formulimin e dokumentit,regjistrimin e sakt dhe në kohë të duhur,dmth mbrenda afatit të caktuar për regjistrim.

• Nuk nënkupton vetëm regjistrimin në ditar dhe në konto por njëherit nënkupton edhe formimin në kohë të dokumentëve

• Afati për regjistrimin e ndryshimeve kontabël është 8 ditë nga kur kan ndodhur.

Lidhshmëria

• Mundëson lidhshmërinë e lehtë reciproke të regjistrimeve në disa dokumente kontabël, siç janë: urdhëresa për regjistrim dhe ditari.

• Çdo dokument duhet të shënohet se në cilën faqe të ditarit është regjistruar si dhe ku është bartur, ashtu që në rast nevoje të mundë të gjendet se ku është regjistruar dhe në cilën faqe të ditarit gjendet.

Plotësia

• Do të thotë që i përfshinë të gjitha ndryshimet në kontabilitet dhe duhet të jenë të evidentuara, respektivisht të kontuara në periudhën e duhur kohore.

• Nuk guxojmë me vetëdije apo pa të disa dokumente ti regjistrojmë e disa tjera të mos i regjistrojmë.

• Mos regjistrimi i të gjitha dokumenteve kontabël detyrimisht si pasojë ka edhe paraqitjen joreale të rezultatit financiar (humbjes apo fitimit).

Kronologjia

• Dokumentet për regjistrim duhet të formohen sipas datës së tyre kronologjike, sipas datës kur kanë ndodhur apo sipas numrit të tyre rendor.

Kontrollimi

• Kontabiliteti duhet të jetë i organizuar në atë mënyrë që saktësia e cdo dokumenti mundë të kontrollohet përsëri pa probleme dhe pa humbje kohe.

Parimet e Kontabilitetit

Parimi i përkatësisë

Parimi i verifikueshmërisë

Parimi i paanshmërisë

Parimi i matshmërisë

• Parimi i përkatësisë - nënkupton që informacioni kontabël duhet të jetë në përputhshmëri me nevojat dhe kërkesat e shfrytëzuesve të informacionit kontabël. Përdoruesit në bazë të këtyre informatave duhet të jenë në gjendje të sjellin vendime të rëndësishme afariste për subjektin e caktuar ekonomik.

• Parimi i verifikueshmërisë - nënkupton parimin në bazë të të cilit kontabiliteti duhet të punojë dhe veprojë sipas parimeve dhe procedurave të caktuara dhe mbështetura në ligje dhe përdoruesit e informatave kontabël gjatë përdorimit të tyre të kenë mundësi tu referohen ligjeve të caktuara.

• Parimi i paanshmërisë - nënkupton parim kontabël i tillë që informacioni kontabël duhet të jetë i paanshëm. Ky parim nuk lejon që informatat ti përshtaten personave apo grupeve të caktuara të interesit.

• Parimi i matshmërisë - nënkupton parim kontabël ku të dhënat kontabël të mundë të shprehen në numra (vlerë) si dhe në tregues të tjerë të matshëm.

3. Përdoruesit e informatave kontabël3. Përdoruesit e informatave kontabël

Përdoruesit e brendshëmPërdoruesit e brendshëm::

Drejtuesit e S.E

Punonjësit

Menaxherët

Përdoruesit e jashtëm:Përdoruesit e jashtëm:

aksionarët

investitorët

furnitorët

kreditorët

shteti

mediat

Kontabiliteti dhe etika

• Liria e kontabilistëve dhe respekti ndaj tyre është njera nga shkaqet kryesore që kontabiliteti të konsiderohet si profesion, ndërsa anëtarët e saj të llogariten si profesionist.

• Etika është shkenca mbi moralin; (filozofinë e moralit), e cila hulumton kuptimin dhe qëllimet e normave morale, kriteret themelore për vlerësim moral, si dhe njohuritë e përgjithshme dhe burimet e moralit.

• Fjala “etikë” prejardhjen e ka nga fjala greke “etos” që dmth karakter.

• Etika para së gjithash i përket filozofisë e cila i studion sjelljet e njerëzve të cilët mbështeten në aspekte të ndryshme morale, sjelljet e mira dhe jo të mira.

-• Etika është veçanërisht e rëndësishme për

kontabilitetin pasi besueshmëria e informacionit kontabël varet nga ndjeshmëria e atyre që përgatisin, raportojnë dhe kontrollojnë këtë informacion.

• Praktikat e kontabilitetit etik ndërtojnë raporte të besueshme, produktive dhe të sinqerta me shfrytëzuesit e informative kontabël.

• Ne, si kontabilistë nuk duhet ta shohim veten mbi të tjerët por as edhe të pranojmë të jemi të nënshtruar nga të tjerët. Andaj edhe ne e shohim punën tonë dhe ekzistencën tonë me të tjerët, qoftë si profesionist apo si anëtarë të kolektivit punonjës apo shoqërisë.

LLOJET E KONTABILITETIT KONTABILITETI I THJESHTE

Varësisht nga mënyra e evidentimit, qëllimi dhe lloji I librave afaristë, ekzistojnë dy lloje të sistemit kontabël

Kontabiliteti i njëfishtë (I thjeshtë).

Kontabiliteti i dyfishtë.

Kontabiliteti kameral

Kontabiliteti kameral

Kontabiliteti konstant

Kontabiliteti konstant

KONTABILITETI I DYFISHTË

Emri kontabilitet i dyfishtë rrjedh nga fakti se çdo transaksion kontabël detyrimisht duhet të evidentohet në dy anë të kundërta të kontove të veçanta edhe atë me barazi vlerore.

Kontabiliteti i dyfishtë është paraqitur gjatë zhvillimit të hovshëm të tregtisë dhe

marrëdhënieve kredituese në Vendeik gjatë shek. XV dhe XVI.

Kontabiliteti i dyfishtë paraqet një sistem i plotë, i tërësishëm, i mbyllët i

evidencës.

Në kontabilitetin e dyfishtë mbahet evidencë adekuate kontabël për të gjitha

mjetet dhe burimet e mjeteve, për të dalat dhe të ardhurat.

Në kontabilitetin e dyfishtë mbahen këto libra afarist:ditari, libri kryesor dhe librat ndihmës.

KONTABILITETI I DYFISHTë

“një nga zbulimet më të shkëlqyera të intelektit njerëzor”.