Upload
salih-veseli
View
299
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
1/35
KLASIFIKIMI I KONTRATVE
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
2/35
Klasifikimi i kontratave
Liria e rregullimit t marrdhnieve kontraktuese kamundsuar krijimin e kontratav t shumta dhe tshumllojshme.
Kriteret pr klasifikimin e kontratav jan tndryeshme:
Duke pasur parasysh faktin s nj kontrat a shtparapar sipas ligjit apo jo, kontratat klasifikohen:
1. n kontrata me emer dhe
2. kontrata pa emer.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
3/35
Sipas kushteve t domosdoshme q nevojiten pr krijimin e tyre-
s kontrata a lidhet n baz t vullnetit t palve- solo
consensus apo n baz t forms s caktuar kontratat
klasifikohen:1. n kontrata konsensuale dhe
2. kontrata formale.
Duke pasur parasysh s njra pal pr at, q ka dhn a merr
kundrvler adekuate apo jo, kontratat klasifikohen:
1. n kontrata me shprblim dhe
2. kontrata pa shprblim.
Sipas t drejtave dhe detyrave q krijohn midis palvekontraktuese, kontratat klasifikohen:
1.n detyruese t njanshme dhe
2. t dyanshme.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
4/35
Sipas asaj s me rastin e lidhjes s kontrats a I din paltkontraktuese, t drejtat dhe detyrat e tyre dhe se a vart kjonga nj rrethan e ardhshm dhe e pasigurt, kontratat,kontratat klasifikohen n
1. komutative dhe
2. aletore.
Sipas kohzgjatjs s prestimit q duhet t prmbusht,kontratat klasifikohen n kontrata me;
1. prestime t prhershm dhe
2. prestime t prkohshme.
Sipas asaj se nj kontrat a jan elementet e nj kontrat apoka elemente t disa kontratav, kontratat klasifikohen n :
1. t thjesht dhe
2. t prziera.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
5/35
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
6/35
S a merrn parasysh cilsit e vecanta t pals kontraktuese apo jo,kontratat klasifikohen n:
1. kontrata intuitu personae dhe2. jo intuitu personae ( personale dhe jo personale).
S n lidhjen e kontrats a marrin pjes drejtprdrejt t gjithsubjektt q kan shprehur vullnetin apo nj person e lidh kontratn nemer t tyre, kontratat klasifikohen n :
1. individuale dhe2. kolektive.
Sipas tekniks dhe mnyrs s lidhjes s tyre, kontratat klasifikohen nkontrata me
1. prmbajtje t caktuar dhe2. kontrata t adezionit.
Varsisht s n nj kontrat a duket baza apo nuk duket, kontratatklasifikohen n:
1. kuazale dhe2. abstrakte.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
7/35
Kontratat me emer dhe pa emer(contraktus nominatus dhe innominatus)
Kontrata me emer jan ato q jan t parapara dhe trregulluara shprehimisht me dispozita t ligjit ose t kodevecivile. N kt grup kontratash bjn pjes: kontrata e shitjs, edhurats, kembimit, vepres, qiras etj.
Kontrata pa emer jan ato kontrata q nuk e kan emrin e tyredhe nuk jan t rregulluara me ligje ose kode civile, por krijohnnga palt duke u bazuar n rregullat e prgjithshme t sdrejts kontraktuese.
N kt grup kontratash bjn pjes : kontrata pr sefin,kontrata pr ekspozimin, botimin dhe kontrata pr angazhimin ekapaciteteve hotilere.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
8/35
Kontratat konsensuale dhe formale
Kontrata konsensuale jan ato kontrata, t cilat lidhen memarrveshjn e thjesht t palve kontraktuese-solo consensus,palt duhet t shprehin qllimin e kontraktimit.
Si kontrata konsensusale jan: kontrata mbi shitjn , mbi veprn,mbi qiran etj.
Kontrata formale jan ato kontrata, pr lidhjen dhe vlrshmerine t cilave me ligj sht caktuar forma e posaqm, e cila
paraqitet si element konstituiv I kontrats.
N kt grupe t kontratav hyn: kontrata mbi ndrtimin,kontrata mbi sigurimin, kredine, garancine bankare, dhuratn.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
9/35
Kontratat me shprblim (oneroze) dhe pa shprblim
(lukrative)
Kontrata me shprblim n kto kontrata jept shprblimi prat q merret.N kt grup kontratash hyjn: kontrata mbishitjn, mbi veprn, mbi ortakerin, mbi qiran, mbajtjen eprjetshm,mbi ndrtimin.
Kontratat pa shprblim- jan ato kontrata n t cilat nuk jepetkurrfar shprblimi pr at q fitohet.
Ktu hyjn: kontrata mbi dhuratn, huan pa kamat, kontratambi shrbimin, kontrata mbi depozitn.
N kontratat me shprblim debitori prgjigjet pr mungesa fizikedhe juridike t sendev, kurse t ato pa shprblim nuk prgjigjetpr to , por vetem pr dashje.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
10/35
Kontrata detyruese t njanshme dhe dyanshme
Kontratat e njanshme- jan kontrata nga t cilat krijohn detyra vtem prnjren pal kontraktuese, vtem ajo pal bht debitor, kurse pala tjeterfiton t drejtn pr t krkuar dhe bht kreditor I saj.
Si kontrata t njanshme detyruese jan: kontrata mbi dhuratn, kontrata
mbi huan, kontrata mbi depozitn, kontrata mbi shrbimin, kontrata mbiautorizimin.
Kontrata e dyanshme detyruese krijojn t drejta dhe detyra pr t dy paltkontraktuese, pra krijohn nga borxhi dhe krkesa.
Kontrata t ktilla jan: kontrata mbi qiran, kontrata mbi veprn, kontratambi ortakrin, kontrata mbi sigurimin.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
11/35
Kontrata komutativ dhe aleatore
Kontrata komutative jan ato kontrata n t cilat paltkontraktuese q n astin e lidhjes s kontrats I din t drejtatdhe t detyrat e tyre.
N kto kontrata hyjn : kontrata mbi shitjn, kmbimin,ndrtimin, sigurimin, qiran, ortakerin etj.
Kontrata aleatore jan ato t drejta n t cilat palt n astin elidhjes se kontrats nuk I din t drejtat dhe detyrat e tyre, porkjo varet nga nj rrthan e ardhshm dhe e pasigurt.
N kt grup hyjn: kontrata mbi sigurimin, kontrata mbi lojendhe kushtin, kontrata mbi mbajtjen e prjetshm.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
12/35
Kontrata me prestime te prhershme dhe t
prkohshme
Kontrata me prestime t prkohshme jan ato n tcilat prestime ekzekutohen aty pr aty, mnjhere.Detyrimi I debitorit prbht prej nj brj osemosbrj, prej nj lshimi t cilin ekzukuton pr nj
ast. p.sh. Kontrata e shitjes se sendeve me para tgatshme.
Kontrata me prestime t prhershm jan ato, n t
cilat ekzekutohen me intervale me t gjata kohor. Nkto kontrata detyra e debitorit prbeht prej shumbrjesh, mos brjesh ose lshimesh, p.sh, kontrata mbiqiran, pagesa mujore etj.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
13/35
Kontratat e thjeshte dhe t prziera
Kontrata e thjeshta jan ato q kan elemente t nj kontrat ,dhe paraqet nj lloj t caktuar kontratash ( p.sh., kontrata eshitjs, e qiras, e depozits, e dhurats, e kmbimit etj.)
Kontrata e przier sht nj kontrat, e cila sipas prmbajtjes kaelemente t disa kontratave t thjeshta. Prmbajtja e ktyrekontratave paraqet nj trsi t nj kontrate unike.
Kontrata t prziera jan: kontrata mbi pansionin, kontrata mbi
sefin, kontrata mbi allotmanin , kontratat mbi ingjeneringun.
Kontrata mbi sefin prmban elementet t kontrats mbi qirandhe depozitn.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
14/35
Kontratat e pergjithshme dhe te veanta
Kontrata t prgjithshme jan ato t cilat palt i kan caktuar,saktsuar, t drejtat dhe detyrat n mnyr t prgjithshme,pr nj periudhe t gjat kohor.
Kto zakonisht lidhen n ndrtimtari pr ndrtimin e urave,rrugev, fabrikave . Pr kryerjn e ktyre punve lidhen dy llojkontratash : t prgjithshme dhe t veant. Kontrata eprgjithshme me t cilat konstatohen dhe saktsohen t gjthapunt e ndrtimit.
Kontrata t veanta jan ato t cilat lidhen pr do vit
kalendarik, ku caktohen punt e ndrtimit pr at vit. Kontrata t veanta jan ato kontrata n t cilat jan konstatuar
detyrat konkrete t palve pr nj pruidhe t shkurter prej njviti.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
15/35
Kontratat e pavarur dhe akcesore
Kontratat e pavarura ( kryesore) krijojn efekte juridike dheshuhen pavarsisht nga ndikimi I ndonj kontrat tjeter.
Kontrata t pavarura jan : kontrata e shtitjs, ortakris, e qiras,
e veprs, e shrbimit, e dhurats etj.
Kontrata akcesore lidhet, ekziston dhe varet nga kontratakryesore. Zakonisht kto kontrata lidhet si shtese e kontrats se
pavarur ose e kontrats se veante por akcesore.
Kotrata akcesore jan: kontrata pr dorzanin, kaparit, pengun,
hipotekn, kuacionit, pendimin.
Kontrata akcesor me se shumti lidhen pr ekzekutimin e
kontrats.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
16/35
Kontratat kauzale dhe abstrakte
Kontrata kauzale, shkaku i drejtprdrejt juridik pr ka shtlidhur kontrata sht i njohur, jo vetem pr palt kontraktuese,po edhe pr personat e tret.
Ktu bjn pjes : kontrata mbi dhuratn, huan, depozitn,qiran, veprn etj.
Kontratat abstakte jan ato t cilat nuk sht cekur qllimi prcilen palt obligohen.
Baza e kontrats ekziston n kto kontrata por shkaku nuk sht
njohur pr palt kontraktuese sepse obligohen. Kontrata abstakte sht kombiali, ose kur dikush obligohet me
shkrim se dikujt do t ia paguaj shumn e caktuar t parave.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
17/35
Kontratat individuale dhe kolektive
Kontrata kolektive jan ato q krijojn efekte juridike pr tgjith subjektt q I prkasin grupit t caktuar, pa marrparasysh se t gjith nuk kan dhn plqimin pr lidhjen esaj.
Ktu hyjn : kontrata kolektive e puns, kontrata e sigurimitkolektiv, pajtimi me dhun I kreditoreve.
Kontrata individuale jan ato me t cilat saktsohen detyratndrmjet subjektve- antareve t grupit n emer t cilavesht lidhur kontrata koliktive. Rastet me t shpeshta jan :kontrata individuale e puns q lidh puntori mepundhnsin.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
18/35
Kontratat paraprake dhe kryesore
Kontrata paraprake jan ato me an t cilave palt janobliguar q n t ardhmen t lidhin kontrat tjeter, elementete t cilave jan caktuar me par.
Forma e parakontrats varet nga forma e kontrats kryesore qdo t lidhet, n rast s forma sht kusht I vlfshmris skontrats.
Kontrata kryesore jan ato t cilat krijohn pasi t jet
prmbushur kontrata paraprake.
Nuk mund t zbatohen n kontratat paraprake rregullat mbiprgjegjsin pr mungesat fizike dhe juridike t sendeve.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
19/35
Kontrata personale dhe jo personale
Kontrata personale jan ato pr lidhjen e t cilave merretparasysh cilsia e vecante e pals kontraktues.
Si cilsi t veanta konsiderohen : talenti, mjeshtria e veant,
besimi I caktua, afiniteti ndaj nj personi.
Kontratat personale shuhen me vdekjen e pals, vetit eveanta t s cils jan marr parasysh pr lidhjen e kontrats.
Kontratat jo personale jan ato, n t cilat nuk merretparasysh cilsia e veant e pals kontraktuese (p.sh., kontratae shitjs, kmbimit etj. ).
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
20/35
Kontrata me prmbajtej t caktuar dhe kontrata e
adezionit
Kontrata me prmbajtje t caktuar jan ato, n t cilat shtcaktuar prmbajtja nga palt kontraktuese. N kto kontratapalt me marrveshje I caktojn elementet dhe kushtet e saj.
Kontrata t adezionit jan ato, n t cilat njra pal q meprpara i cakton elementet dhe kushtet e kontrats, kurse palatjeter nuk merr pjes n prpilimin e ksaj kontrat e as qndikon n ndonj element t ketyr kontratav .
N kto kontrata paraqiten n kontratat mbi transportin emallrave n hekurudha, n trafikun ajror, ujor, n lemin esigurimit, n shrbimet postale, n shrbimet kumunale.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
21/35
Interpretimi I kontrats
Kontrata sht vepr e palve kontraktuese. Ajo lidhet mepajtimin e vullnetit t shprehur t dy ose m shum subjektvem qllim t krijimit, ndryeshimit, ose shuarjes s marrdhniess caktuar t detyrimeve.
Interpretimi i kontrats do t thot prcaktimi i kuptimit tvertet dhe efekteve t dispozitave t saj.
N rregullat e interpretimit t kontrats dallohen:
A. Rregullat e prgjithshme dhe
B. Rregullat plotsuese.
Nuk ekziston pajtimi sa u prkt rregullave t prgjithshme tinterpretimit.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
22/35
Disa teoricenteve t nisur nga koncepcionet individaliste, e
konsiderojne se kontrata duhet t interpretohet vetm sipas
kritereve subjektive, do t thot sipas vullnetit t shprehur tpalve kontraktuese.
Sipas teoricenteve t tjer t cilt nisen prej koncepcioneve
solidariste t kontrats, kontrata duhet t interpretohet sipaskritereve objektive, do t thot sipas dokeve dhe shprehive t
rrethit shoqror n t cilen sht lidhur kontrata.
Sipas kodit civil Gjerman duke theksuar se me rastin e
interpretimit t kontrats duhet vrtetur vullneti I vrtet I
palve kontraktuese dhe ai t interpretohet sipas kuptimeve t
qarkullimit afariste.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
23/35
Rregullat plotesuese te interpretimit te
kontrates
Perve rregullave t prgjithshme t interpretimit t kontrats, ekzistojnedhe rregullat plotsuese.
Kto rregulla jan:
Gjate interpretimit t kontrats nuk duhet tu prmbahemi domethnievebukfale t shprehjeve t prdorura por duhet t vrtetohet qllimi Iprbashket I palve kontraktuese.
Ns ndonj kontrat ose ndonj dispozit e saj sht e pakuptueshme,
duhet br prpjekje q kontrata t ngel n fuqi dhe q kur t interpretohett kt ndonj kuptim.
Interpretimi duhet t jet i till q ti prgjigjet prmbajtjes, natyres, lndsdhe karakteristikave t kontrats.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
24/35
Ns dispozitat e kontrats prbhen nga fjal t cilat mund t
kt kuptim t ngusht ose t gjer , dhe nuk dihet me siguri se
cilin kuptim palt e kan parasysh, kontrata duhet t
interpretohet n kuptimin e ngusht.
N qoft se interpretohet kontrata me shprblim, ajo duhet t
interpretohet me synim q t realizohen rregullat e
drejtshmris n dhniet reciproke t palve.
N raste se kontrata sht lidhur sipas prmbajtjes q me
prpara t shtypur, ose kur kontrata ka qen e prgaditur n
ndonj mnyr tjetr dhe e propozuar nga njra pal
kontraktuese, dispozitat e paqarta do t interpretohen n llogari
t pals tjetr. Kontratat e tilla interpretohen n dem t prpiluesit n baz t
rregulles q secili e bart rrezikun e prdorimit t shprehjeve t
dykuptimshm.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
25/35
Interpretimi zakonisht sht pun e gjykats , prandajajo duhet t I kt parasysh t gjith kto rrethana me
qllim q t vrtetohet vullneti i prbashket i palve,duke mos eliminuar suazat e rendit juridik t asaj tdrejt ku ajo lidhet.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
26/35
Kontratat e ndaluara
Kontrata sht e ndalusr nse sht nkundershtim me parimet kushtetuese, medispozita ligjore, me normat e moralit
shoqror dhe me normat e dokeve t mira.
Kontratat e ndaluar paraqiten n t drejtn e
detyrimeve, n t drejtn ekonomike, reale,financiare, administrative, dhe n t drejtn epuns.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
27/35
Rastet e kontratav t ndaluara
Rastet m t shpeshta t kontratav t ndaluara, q paraqiten
n praktike, jan:
Esht e ndaluar kontrata q t lidhet midis avokatit dhe klientit
, me t cilin avokati, pr shrbimet q ofron merr me tepr
shprblim, se q parashihet me tarifn q nxirret nga Oda e
avokatve.
Esht e ndaluar kontrata q lidhet midis avokatit dhe klientit me
t ciln avokati blen trsisht ose pjesrisht gjn kontesuteseq sht besuar atij n mbrojtje.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
28/35
Sipas nj rregulle tradicionale, merret s kontrata shte endaluar kur lidhet midis avokatit dhe klientit, n t cilin avokatitI premtohet ti paguhet njra pjes e shums t ciln pala e
realizon nga ky kontest.
Esht e ndaluar kontrata pr dhnien e shums se caktuar tparave ndrmjetsuesit pr t lidhur kuror midis personave t
caktuar.
Esht e ndaluar kontrata kur lidhet midis dy subjektve, kurnjeri subjekt I premton ndonj dobi pasurore q pala tjetr tlidhe kuror.
Esht e ndaluar kontrata kur lidhet midis dy subjektve, kurnjeri subjekt I premton dobi pasurore ose I jep subjektit femrme qllim t krijoj bashksi ilegjitime.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
29/35
Esht e ndaluar kontrata e lidhur midis personave fizikdhe personave juridik civile, e cila ka pr lnd t
kontrats sendet n prdorim t prgjithshem, p.sh.,rrugt, liqejt , sheshet, mineralet etj.
Esht e ndaluar kontrata midis palve kontraktuese kur
njra merr detyrim nga pala tjetr q t kryej veperpenale.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
30/35
Pasojat juridike t kontrateve t
ndaluara
Kontratat e ndaluara jan kontrata tpavlefshme.
Pavlefshmeria e tyre sht relative oseabsolute, varsisht nga fakti se ka cenojnkontratat n rastin e lidhjes.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
31/35
Nse me lidhjen e kontratav cenohet interesi individuale t
palve konttraktuese, kontrata sht me pavlershmeri relative.
Kur me lidhjen e kontratav cenohet interesi i prgjithshem i
shoqrise , kontrata sht me pavlershsmeri absolute.
Anulimi I ketyre kontratav bhet sipas detyres zyrtare n rast sesht pavlefshmeria absolute, ose me inciativen e pals se
demtuar kur sht pavlefshmeria relative.
Anulimi i ktyre kontratav krijon pasoja juridike. Kto pasojashprehen n kthimin n gjendjen e mparshme.
Kthimi mund t jet i njanshm ose i dyanshm.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
32/35
N rast t pavlefshmerise s kontrats cdo pal kontraktuese sht e
detyruar t ia kthej tjetrs , at q e ka marr n baz t kontrats s till, por
n qoft s kjo nuk sht e mundshme, ose n qoft se natyra e asaj q
sht prmbushur e kundrshton kthimin, do t jepet shprblimi prkatsme para, sipas cmimeve n kohn e marrjes se vendimit gjyqsor , prve se
ligji nuk cakton dicka tjetr.
N qoft se kontrata sht e pavlefshme pr shkak t qllimit , ose shtkunder parimeve kushtetuese t rregullimit shoqror, dispozitave ligjore ose
morolit shoqeror, gjykata mund ta refuzoj n trsi ose pjesrisht krkesn
e pals se pandrgjegjshme pr kthimin e asaj cka ka dhn pala tjetr e
mund t vendos q pala tjetr at q e ka marr n baz t kontrats se
ndaluar t ia dorzoj komuns n territorin e se cils ajo e ka silin,
vendbanimin ose vendqndrimin.
Pasojat juridike paraqiten ne rast se sht kryer ekzekutimi I pjeshm ose n
trsi I kontrats.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
33/35
Kontratat me fajde
Kontrata me fajde sht ajo sipas se cils njra palkontraktuese fiton pr vete ose pr personin e tert nj dobi t
pamase nga pala tjetr kontraktuese, duke shfrytzuar nevojn,
varsin, mendjelehtsin, paprvojn e pals tjetr
kontraktues.
Pr t ekzistuar kontrata me fajde duhet t plotsohen disa
kushte:
T jet kontrat me shprblim,
T ekzistoj nevoja e njrs pal kontraktuese
T ekzistoj mendjelehtsia
T ekzistoj paprvoja dhe t shkaktohet disproporcioni I
prestimeve.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
34/35
T ekzistoj kontrata me shprblim, sht rregull e prgjithshme se vetm nkontrata me shprblim zbatohen rregullat e kontrats me fajde.
T ekzistoj nevoja e pals se demtuar. Nvoja ekziston kur njra pal shtn pozit t veshtir materiale, kur ka skamja n aspektin material osenvoja pr ndonj bar (ilaq) pr shrim.
Mendjeletsia , ekziston ather kur subjekti q vendos pr t lidhurkontrat nuk mendon pr prmbajtjen e saj, e as q di pr rrejdhimet e
kontrats q lidh.
Paprvoja paraqet nj situate t atill, n t ciln nj subjekt ka lidhurkontrat duke mos pasur njohuri t mjaftueshme pr lidhjen e kontratav.
Kontratat me fajde jan kontrata t ndaluara. Qllimi kryesor I tyr shtshfryetzimi I pals s demtuar.
8/8/2019 2. Ligjerata kontratat
35/35
T drejtat e pals s demtuar
Pala e demtuar ka t drejt t krkoj anulimin e kontrats. N qoft se dispropocioni
I dhnieve reciproke t palve nuk mund t eliminohet, kontrata shpallet e
pavlefshme.
E drejta e anulimit t kontrats realizohet n afatin njvjear dhe rrjedh prej astit t
lidhjes se kontrats.
Pala e demtuar ka t drejt t krkoj q kontrata t mbtet n fuqi, duke eliminuar
dispropocionin e prestimeve t shkaktuar me kontratn me fajde.
I demtuar ka t drejt t krkoj shprblimin e demit nse I sht shkaktuar dempals se demtuar me lidhjen e kontrats me fajde.
Pasojat juridike t ktyre kontratav jan t njjta me ato t kontratav t ndaluara.