ПОЛИТИЧКИ ПРАВА И СЛОБОДИПОЛИТИЧКИ ПРАВА И СЛОБОДИ(Во Уставот на Република Македонија)(Во Уставот на Република Македонија)

Со политичките права и слободи Со политичките права и слободи човекот добива статус на граѓанинчовекот добива статус на граѓанин

Политичките права и слободи се израз Политичките права и слободи се израз на политичкото конституирање на на политичкото конституирање на општеството при што човекот се става општеството при што човекот се става во функција на во функција на активен фактор во активен фактор во политичкиот живот на земјатаполитичкиот живот на земјата. .

Овие права и слободи се извојувани во Овие права и слободи се извојувани во постојаната борба на прогресивните постојаната борба на прогресивните сили на светот за афирмација на сили на светот за афирмација на човекот во сите свери на неговото човекот во сите свери на неговото постоење.постоење.

Право на рамноправност и Право на рамноправност и еднаквостеднаквост

Оваа право во Уставот на Оваа право во Уставот на Македонија е искажано (чл. 9) со Македонија е искажано (чл. 9) со негирање на секаков облик на негирање на секаков облик на дискриминацијадискриминација во однос на во однос на уживањето на правата и слободите уживањето на правата и слободите кои подеднакво им припаѓаат на кои подеднакво им припаѓаат на сите граѓани. сите граѓани. Најдоследна потврда ова право има Најдоследна потврда ова право има во Уставната одредба дека во Уставната одредба дека „„сите сите се еднакви пред Уставот и се еднакви пред Уставот и законите„законите„..

Слобода на мислата и Слобода на мислата и определувањетоопределувањето е неприкосновенае неприкосновена

Слобода на мислата и Слобода на мислата и определувањетоопределувањето

Овде станува збор за две слободи кои поради нивната Овде станува збор за две слободи кои поради нивната заемност и условеност се искажани преку една уставна заемност и условеност се искажани преку една уставна определба (чл. 16). определба (чл. 16).

Слободата на мислатаСлободата на мислата е сигурно најстара и е сигурно најстара и основна човекова слобода која преставува основен услов основна човекова слобода која преставува основен услов за егзистенцијата на човекот како свесно човечко битие и за егзистенцијата на човекот како свесно човечко битие и е услов за сите други слободи и права. Слободата на е услов за сите други слободи и права. Слободата на мислата се сфаќа како апсолутно право а тоа значи мислата се сфаќа како апсолутно право а тоа значи секакво негирање (забрана)секакво негирање (забрана) на организирано и на организирано и наметнато идејно, интелектуално и морално наметнато идејно, интелектуално и морално инквизиторство, туторство и командување во однос на инквизиторство, туторство и командување во однос на мислата на човекот.мислата на човекот.

Слободата на определувањетоСлободата на определувањето (позната и (позната и како слобода на совеста) значи неограничена можност на како слобода на совеста) значи неограничена можност на човекот да се определува без притисок и наметнување од човекот да се определува без притисок и наметнување од страна дали ќе прифати или нестрана дали ќе прифати или не,, некое филозофско или некое филозофско или идејно, морално и политичко гледање на светот.идејно, морално и политичко гледање на светот.

Слобода говорот и на јавно Слобода говорот и на јавно настапување без никакви пречкинастапување без никакви пречки

Слобода говорот и на јавно Слобода говорот и на јавно настапувањенастапување

Оваа право значи дека човекот под исти Оваа право значи дека човекот под исти услови како и другите, да може јавно, услови како и другите, да може јавно, на сите места кои за тоа се определени на сите места кои за тоа се определени и можни, или преку средствата за и можни, или преку средствата за информирање, информирање, да ги изложи да ги изложи своите погледи и мислења своите погледи и мислења не само со зборови туку и со не само со зборови туку и со други средства за други средства за изразувањеизразување (на пример со слики, (на пример со слики, карикатури, пантоними и сл.) (чл. 16).карикатури, пантоними и сл.) (чл. 16).

Слободата на печатот и на Слободата на печатот и на другите видови информирањедругите видови информирање

Слободата на печатот и на Слободата на печатот и на другите видови информирањедругите видови информирање

Слободата на печатот како едно од најстарите Слободата на печатот како едно од најстарите политички права го подразбира правото на политички права го подразбира правото на човекот преку сите средства за информирање да човекот преку сите средства за информирање да ги изразува и соопштува своите мисли, ставови и ги изразува и соопштува своите мисли, ставови и погледи (чл.16).погледи (чл.16).Во оваа смисла Уставот потврдува и гарантира Во оваа смисла Уставот потврдува и гарантира неколку истакнати праванеколку истакнати права како што се: како што се: правоправо на слободно основање на средствата за на слободно основање на средствата за јавно информирање; јавно информирање; правоправо на слободен пристап кон информациите; на слободен пристап кон информациите; правоправо на одговор во средствата за јавно на одговор во средствата за јавно информирање; информирање; правотоправото на заштита на изворот на информација на заштита на изворот на информација во средствата за јавно информирање; и во средствата за јавно информирање; и забраназабрана на цензурата. на цензурата.

Слобода на собир и на Слобода на собир и на друго јавно собирањедруго јавно собирање

Слобода на собир и на Слобода на собир и на друго јавно собирањедруго јавно собирање

Оваа право утврдено со Уставот Оваа право утврдено со Уставот постои само ако луѓето можат да се постои само ако луѓето можат да се собираат и јавно и организирано собираат и јавно и организирано да држат говорида држат говори и воопшто да и воопшто да претресуваат прашања кои ги претресуваат прашања кои ги интересираат (чл. 21). интересираат (чл. 21). Оваа право може да биде Оваа право може да биде ограничено единствено во ограничено единствено во вонредна или воена состојба.вонредна или воена состојба.

Слобода на здружувањеСлобода на здружување

Слобода на здружувањеСлобода на здружување

Оваа право е едно од основните и битните политички Оваа право е едно од основните и битните политички права на граѓаните и е едно од основните средства не права на граѓаните и е едно од основните средства не само на политичка туку и на севкупната општествена само на политичка туку и на севкупната општествена акција. акција. Остварувајки ја оваа слобода граѓаните Остварувајки ја оваа слобода граѓаните слободно слободно можат да основаат политички партии но и можат да основаат политички партии но и разни здруженија на граѓаниразни здруженија на граѓани заради заради остварување на заеднички интереси, да пристапуваат остварување на заеднички интереси, да пристапуваат кон нив или од нив да истапуваат (чл.20).кон нив или од нив да истапуваат (чл.20).

Но и оваа слобода има извесни Но и оваа слобода има извесни ограничувањаограничувања бидејки бидејки Уставот не дозволува формирање политички партии и Уставот не дозволува формирање политички партии и здруженија на граѓани чии програми и дејствување се здруженија на граѓани чии програми и дејствување се насочени кон насилно уривање на уставниот поредок и насочени кон насилно уривање на уставниот поредок и кон поттикнување или повикување на воена агресија кон поттикнување или повикување на воена агресија или разгорување на национална, верска или расна или разгорување на национална, верска или расна омраза и нетрпеливост.омраза и нетрпеливост.

Избирачко правоИзбирачко право

Избирачко правоИзбирачко право

Оваа право Уставот го утврдува како општо, Оваа право Уставот го утврдува како општо, еднакво и непосредно (чл. 22).еднакво и непосредно (чл. 22).ОпштотоОпштото избирачко право се изразува во избирачко право се изразува во правото на секој граѓанин што наполнил 18 правото на секој граѓанин што наполнил 18 години да избира и да биде биран.години да избира и да биде биран.ЕднаквостаЕднаквоста како принцип на избирачкото како принцип на избирачкото право значи дека гласот на секој граѓанин има право значи дека гласот на секој граѓанин има еднаква вредност.еднаква вредност.НепосредноНепосредно избирачко право значи дека избирачко право значи дека граѓаните исклучиво непосредно т.е. лично граѓаните исклучиво непосредно т.е. лично можат да учествуваат на изборите. можат да учествуваат на изборите. Логично продолжување на избирачкото право е Логично продолжување на избирачкото право е и и правото на секој граѓанин да учествува правото на секој граѓанин да учествува во вршењето на јавни функцииво вршењето на јавни функции (чл. 23). (чл. 23).

Право на претставки и поплакиПраво на претставки и поплаки

Право на претставки и поплакиПраво на претставки и поплаки Оваа право значи можност што ја имаат Оваа право значи можност што ја имаат граѓаните да поднесуваат преставки, предлози граѓаните да поднесуваат преставки, предлози и поплаки до државните органи и други јавни и поплаки до државните органи и други јавни служби (чл. 24). служби (чл. 24). Органите и јавните служби имаат обврска Органите и јавните служби имаат обврска поднесените преставки, предлози и поплаки да поднесените преставки, предлози и поплаки да ги разгледа и на нив да одговори со што на ги разгледа и на нив да одговори со што на граѓанинот ќе му се докаже основаноста или граѓанинот ќе му се докаже основаноста или неоснованоста на поплаката. неоснованоста на поплаката. Така работата на овие органи станува многу Така работата на овие органи станува многу потранспарентнапотранспарентна а граѓаните се а граѓаните се мотивираат за еден активен однос кон мотивираат за еден активен однос кон евентуалните пропусти и недостатоци во евентуалните пропусти и недостатоци во работата на тие органи и служби.работата на тие органи и служби.

Право на одбрана на земјатаПраво на одбрана на земјата

Право на одбрана на земјатаПраво на одбрана на земјата

Оваа право по својот карактер е Оваа право по својот карактер е неприкосновено и неотуѓиво и се неприкосновено и неотуѓиво и се изразува на таков начин да изразува на таков начин да никој никој не може да го спречи или не може да го спречи или оневозможи граѓанинот да оневозможи граѓанинот да земе учество во одбрана на земе учество во одбрана на земјатаземјата (чл. 28). (чл. 28).

Право на странцитеПраво на странците

Право на странцитеПраво на странците

Во нашиот Устав постои јасна тенденција во Во нашиот Устав постои јасна тенденција во изедначување на статусот на странцитеизедначување на статусот на странците во во слободите правата со државјаните на земјата. слободите правата со државјаните на земјата. Инаку Уставот на Македонија правата на странците Инаку Уставот на Македонија правата на странците ги урврдува на четири начини (чл. 29):ги урврдува на четири начини (чл. 29):

1)1) тие уживаат права и слободи гарантирани со тие уживаат права и слободи гарантирани со Уставот; (оние права и слободи поврзани со Уставот; (оние права и слободи поврзани со статусот на човек а не со статусот на граѓанин т.е. статусот на човек а не со статусот на граѓанин т.е. државјанин)државјанин)2)2) тие имаат права и должности утврдени со закон тие имаат права и должности утврдени со закон и меѓународни договори;и меѓународни договори;3)3) ним им се гарантира правото на азил; ним им се гарантира правото на азил;4)4) екстрадицијата може да се изврши само врз екстрадицијата може да се изврши само врз основа на ратификуван договор и врз начелото на основа на ратификуван договор и врз начелото на реципроцитет, односно двостран договор.реципроцитет, односно двостран договор.