កមពជេរកម េលខ ៤២ ឆន ទ ០៤ ែខមថន គ.ស. ២០០៧ - ព.ស. ២៥៥១

ទ ន កករ ៖ P.O. Box 0193, Pennsauken, NJ 08110-0193, USA, Tel: (856) 655-3838, email: kkfnewsletter@khmerkrom.net, http://www.khmerkrom.net

-រ ឋ ភបលយនប ជយេលើឆកអនតរជត...................................១

-០៤ មថន ម រតែខមរ.................................................................២

-កមមយនសតយនរេ ភសទធបេញចញមត.....................................៣

-ែខមរេរកមេនអរ ត លចលជបត ង រសត..............................៥

-ម សននបតសហគមនរពះសងឃែខមរេរកម..............................៦

-ែខមរេរកមកនទកខខបទ ៥៨ ៃនៃថងបតទកដ..............................៧

-េ កបស អពវនវឲយេ ះែលង..............................................៩

-ពទទមរទ.................................................................................១១

-ក ពយ “ផគរ នរគម ៗ”......................................................១២

-េសរភពបេញចញមត នងចបបរពហមទណឌ េវៀត ម............១៣

ម កេរឿង

បនម នឆន កនលងមកេនះ គរ សត ងរ ឋ ភបលកមមយនសតយន មនករខម សេអៀនចេពះទេងវរបសខលន ែដលបនេពលពកយកហក កនងេវទកអចៃរនតយអងគករសហរបជជតសតពបញហ ជនជតេដម ថរ ឋ ភបលយនបនពយយមយកចតតទក កែកទរមងឲយរបេសរេឡង នវជវភពរបសជនជតភគតចទង

៥៣ ែដលកពងរសេនកនងរបេទសរបសខលន ។ កលពៃថងទ ១៧ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ េនះ កនងេវទក អចៃរនតយអងគករសហរបជជតសតបញហ ពជនជតេដម កញញ េកៀង សទធ ត ងសហពនធែខមរកមពជេរកមពភពេ ក បនចលរមែថលងសនទរកថរមគន មយ ជមយនងមលនធមង ញ ។ កមមវតថៃនសនទរកថ គសតអពករអភវឌ េសដឋកចច នងសងគម េហយមនេគលបណងចងបនករបករ យពត ងយន េដមបឈនេទដលេគលបណងអភវឌ នសហស វត ថម ។ បែនតផទយមកវញ េងវ ង នថន (Nguyen Tan Thanh) ត ងរ ឋ ភ- បលកមមយនសតយន បនែថលងករណេនៃថងទ ១៨ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ បនរចនចលទងរសង ែថមទងេចទរបកនថ សហ-ពនធែខមរកមពជេរកម កពងេធវសកមមភពបែបកបបករបឆងនងរដឋកមមយ-នសតយន រមមនករផតល នងផ ពវផ យពតមនមនពត ។ មនរតមែតបេ ណ ះ េងវ ង នថន បនែថលងយងរកអតរកទមថ គតមនករេ ក ត យ នងបកទកចតតយងខល ង េ យេមលេឃញថ កនងេវទកេនះេជឿជកេលពតមនឥតមល ឋ នព

េរករបេទស ជជងពតមនែដលផតលេ យរ ឋ ភបលកមមយនសតយន ។ េលសពេនះ េងវ ង នថន មន កេនះ បនេសនដលអងគរបជកឲយត ងសហពនធែខមរកមពជេរកម នងមលនធមងញ ចលរមកនងកចចរបជេវទករអចៃរនតយអងគករសហរបជជតែថមេទៀតផង ។ តបនងេសចកតែថលងករណ របសត ងរ ឋ ភបលយន ត ងសហពនធែខមរកមពជេរកម បនបេញចញរបតកមមភល ម ៗ េ យបនបងហ ញឯក រភសត ងនន បញជ កថ ជញ ធរយនរកង ណយ បនេធវករេចទរបកនេទេលរពះសងឃែខមរេរកម រគនែតជេលសមយេដមបមនឱកសគបសងកត នងេធវទកខបកេមនញមកេលរពះសងឃែខមរបេ ណ ះ ។ កនងអឡងេពលកចចរបជេនះ េ ករស វចគ របធនេវទកអចៃរនតយៃន (តេទទពរទ០៤)

សកមមជនសទធមនស ត ងគណៈរបតភសហពនធែខមរកមពជេរកម កនង UN

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 2 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

នពនធនយក ៖ ថច ចនធ ផ ពវផ យ ៖ សន រតនៈ, សន ចនទ

ឯក រ PDF មនេនកនងេគហទពរ www.khmerkrom.net

វចរណកថ

កងចរកជវតមនស ជត េនទទងពភពេ កែតងែតវលវលកនងវដតសង រ េធវើឲយសកមមមភព នងបណង របថនរបសមនស ជតកនែតមនមហច េ ភលន េពរេពញេទេ យត ហ ឬេ កធមទងរបបយងមករកបសងកតេលើចតតមនស េសទើរគប ៗ គន ។ ៃថងទ ៤ មថន ឆន ១៩៤៩ គជទ កនទកខរបសជតែខមរ ែដលជៃថងរបវតត រសតឈចបេខល ចផ ជទបផត េហើយកជៃថងបតបងសទធេសរភពរបសែខមរកមពជេរកម េ យសមយ

នគមនយមប ងបនកតទកដកមពជេរកម ែដលមនៃផទដទហ ៦៨ ៦០០ គឡែមរតរក ឲយេទយនបវ យ ជអនករគបរគងេលើរបជពលរដឋែខមរកមពជេរកម ជមច សរសកជនជតេដើម ។ អេពើដអយតតធមេនះ បនេធវើឲយបងបអនជនរមឈមែខមរេរកម រងទកខេវទនឥតរ ករ នតេឡើយ េ យ រែតពកអេនត របេវសនយនមកឃបឃត ជះជន នងគបសងកត រចេរបើនេយបយបបតពជ សនែខមរេរកម រគបយគគសមយៃនរបបកមមយនសតយនេនះឯង ។ ឆលងកត នគមប ង បនបន លទកនវភពកងវល េ កេ េរក មរក នងករពដងចតត បទស វត រ កនងផនតគនតកលបតតែខមរេរកម បនេធវើឲយជវតជនជតេដើម ែដលជជត សនមយៃថលថន រ កនងចេ មជត សននវេលើពភពេ កេនះ ជបនវវបតតកនងសងគមរគ រ នងជត រពមទងជេនឿរពះពទធ សន េសទើែតក ណក យ ផតរលតនវអតត-សញញ ណរបសខលនែតមតង ។ សកលភវបនយកមមៃនវទយ រសត បនកនលងេទ ៥៨ ឆន អវែដលបងបអនែខមរេនរគបទសទ រតវែតចងចកនងរកេ េបះដងកនែខមររគបរបេនះគ ៃថងទ ៤ មថន ឆន ១៩៤៩ រទពយសមបតតជត នងេករដែណលទកដពជដនជ ៃនបពវបរសជតែខមរេយើង រតវបនពក នគមប ង នងយនឃបឃត េ យអ ច នងត ហ យងៃរពៃផ េហើយ អនស ធមជទបផត ។ បនទ បព នគមប ង បនេផទរទកដកមពជេរកមឲយេទពកអេនត របេវសនយនកល ពកយនបនេធវើទកខបកេមនញ រេ ភសទធមនស នងេរបើយទធ រសតរ យវបបធម រពមទងេរបើមេនគមនវជជ រគបរបភព ឲយរបជ

ពលរដឋែខមរេរកម ប ននក ែដលកពងរសេនេរកមអ ចផត ចកររបសពកេគេនះ ជបនវម េ កនដកមមកនងសងគមរគ រ នងវបតតផល វចតតឥតរ ករ នត ។ ល ក ន មដេខល ចផ ៃនរសេមលអតតកល រហតមកដលបចចបបននបនេធវើឲយរពះវរៈសមណៈ នងវរៈបរស យទធ-ជន យទធនរ រពមទងអនកេសន ជតែខមរេរកម រគបជនន េរកកេឡើងតសទមទរសទធេសរភព នងករពរនវទេនៀមទមល ប វបបធម អក រ រសត ភ នងអនតសញញ ណជតរបសខលនជនចច មនែដលេបះបងេចលមយវនទ េឡើយ ។ កតញញ ទគណ ចេពះបពវេហតជតមតភម នងជេនឿរពះពទធ សនែខមរេនកមពជេរកមេនះ បនេធវើឲយពកនគមអេនត របេវសនយន េរបើអ ចបពនលកខនតកៈអងគករសហរបជជត ចបអនកតសែខមរេរកមទងរពះសងឃ ទងបណឌ ត នស ត បញញវនត នងរបជពលរដឋសលតរតង េរកកេឡើងត ទមទរសទធរបសខលន នងករពរែថរក េបតកភណឌ ជតេនះ កពនធនគរ កបសមល ប េធវើទរណកមម គ មកែហងរគបែបបយង េដើមបបរងក បចលនតសេ យអហង របសរបជពលរដឋែខមរ េនេលើទកដកមពជេរកម ។ ទនទមនងករ ែដលរដឋអ ចយនបនេធវើសកមមភព កបសមល បរបជពលរដឋែខមរេរកម េ យផទ លៃដេហើយ រដឋអ ចយនបនេដើរបញជ លមេនគមនវជជ បេរពះ បណត ះ

ម រត េ យទញទកចតតែខមរមយចនន ែដលេ ម ភនងបណយសកត នៈ នងវេងវងជមយកមកេលសត ហ េនះ ឲយបេរ ើនេយបយ ចៃថលរបសពកេគ ។ មករសេងកតរបសខញ រពះករ ខញបទ េនរគបសមយកល ែតងែតមនបគគលែដលលកឧតតគតរបសខលនឲយយនកមមយនសត ទទលយកែផនកររបសសរតវយន មក ភពណេលើជតខលនឯង េដើរបែបកបបកសងគមែខមរ រចេដៀលជតខលនឯងថ “ជតែខមរេថកទបជងជតយន” េហើយេធវើឫកេកអងកអ ង កែខមរគន ឯង បែនតសរមបជត សនយន ែបរជឱនលេទន នងេគរពយន ជងឪពកមត យរបសខលនេទៀត ។ ក ត ទងេនះេហើយ បនេធវើឲយជតែខមរេយើងលចលង នងវបតតយងធងនធងរ (តេទទពរទ ១៥)

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 3 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

អងគករេលកែលងេទសអនតរជត ែដលមនទ ងេនរកងឡង របេទសអងេគលស បនេចញេសចកតរបកសជសកលមយសតអពបញហ លទធរបជធបេតយយ នងសទធមនស ចេពះប តរបេទសមយចននេលសកលេ ក។ េ យែឡក របេទសកមមយ-នសតយន រតវបនអងគករេលកែលងេទសអនតរជតសងកតធងនថ របបកនអ ចរបសរបេទសកមមយនសតយន េនែតរេ ភទងគេឃលនេទេលសទធេសរភពបេញចញមត, កកហតេសរភពទទលពតមន េហយែថមទង កប មយង ចខតចេពះករជបជរបមលផតគន របសរបជពលរដឋ ។ កនងេនះមនដចជ កររេ ភេសរភពជេនឿ សន នងករេរបរបសរបពនធអនធែណតរបសនស ត ែដលរតវបនរបបកមមយនសតេវៀត មេធវកររតតពនតយ នង ម នយងតងែតងជទបផត ។ េនះេបេយង មេសចកតែថលងករណរបសអងគករេលកែលងេទសអនតរជត កលពៃថងទ ២៣ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ កនលងេទេនះ ។ អងគករេលកែលងេទសអនតរជត បនែថលងឲយដងថ សពវៃថងេនះ របេទសេវៀត មបនឃខលនអនករស ញេសរភព, យតតធម, េរបរះេ យ រមនករគបសងកតេសរជេនឿ សន, អនក រពតមនជង ២៥០ នក ែដលរតវបនរដឋអ ចរកង ណយកតេទសយងអយតតធមជទបផត ។ អនកនពកយ

អងគករេលកែលងេទសអនតរជត ធល បបនផតលបទសមភ សនដលវទយ សយនថ “េនកនងរបេទសេវៀត ម មនអនករស ញេសរភព, អនកេទសនេយបយ, រពះសងឃរទរទងរពះពទធ សន នងអនកេរបរបសរបពនធអនធែណត រតវបនរដឋអ ចេវៀត មគ មកែហង, ចប កពនធនគរ េហយឈនេទដលករេចទរបកនយងអយតតធម ថបងកអសនតសខ នងរបឆងដលបកកមមយនសតេវៀត ម” ។ អងគករេលកែលងេទសអនតរជតបនបញជ កថ មនសរគបរបមនសទធែសវងរក នងទទលពតមន កដចជេសរភពបេញចញមត េ យពមនករភយខល ចមនករចបចង, ផកពនយេនះេឡយ ។ អនធែណត គជរបពនធទកទងមយែដលមនស រគបរបមនសទធេរបរបស ជពេសសេនេលសមរភមទម ទរេសរភព នងសទធមនស របឆងនងទេងវផត ចកររបសអនករគបរគងអ ច ។ អងគករេលកែលងេទសអនតរជត បនសងកតធងនថ បចចបបនន រ ឋ ភបលេវៀត ម បនេចញេសចកតសេរមចជេរចនកនងកររតបនតងេលកររតតពនតយ ចេពះអនកេរបរបសរបពនធអនធែណត ។ េរកពេនះ ជញ ធរេវៀត ម បន មន នងដកហតអតតសញញ ណបណណ ឬរបវតតរបសេងខបចេពះអនកចលេរបរបសអនធែណត ែថមទង ម នរតតពនតយ

ចេពះអនកេរបរបសទរសពទយងតងរងេទៀតផង ។ ទកទននងបញហ រតបនតងករេរបរបសរបពនធអធែណតែបបេនះ េ ក Julien Pain របធនអងគករ រពតមនឥតរពែដន ពបរស របេទសប ង កបននយយថ េវៀត ម គជរបេទសមយកនងចេ មរបេទសផត ចករ តងែតងជទបផតចេពះអនករស ញេសរភព យតតធម នងលទធរបជធបេតយយ ។ េ ក Julien Pain បនបនតថ េរពះែតកររតបនតង នងបបទសទធេសរភពេញចញមត ចតទករបពនធអធែណតជសរតវរបសខលនែបបេនះេហយ េទបរបេទសេវៀត មរតវបនអងគករ រពត-មនឥតរពែដនទមល កេទបត ងជេរៀង លឆន ។ ទងេនះ កេរពះែតរបេទសេវៀត ម បន កគនបមកេលករសែមតងមតរបសរបជពលរដឋ ែដលមនេពញចតតនងទេងវរបសបក កមមយនសត រមមនករចបខលនយកេទ កពនធនគរ ចេពះអនករស ញ េសរភព, យតតធម នងេគរព សន ។ គររលកថ េ យទេងវរេ ភបពនសទធមនស នងេសរ ជេនឿ សន ទងកេ លរបសបក កមមយនសតយនែបបេនះ បនេធវឲយេ ក Horst Koehler របធនធបតរបេទស លលមង មនកររពយបរមភយងខល ង ចេពះសទធមនស េនរបេទសផត ចករកមមយនសតមយេនះ ។ ជកែសតងកលពៃថងទ ២១ ែខឧសភ កនលងមក េ ករបធនធបត លលមង បនចះមកេធវទស នកចចផលវករមយកនងរបេទសេវៀត ម េដមបពភក គេរមង ងសង

ម វទយលយ លលមង-េវៀត ម ។ បែនតេ ករបធនធបត លលមង ពទនបងហ ញសញញ មយថ នងសហករជមយ

េវៀត មេនះេទ េរកយេពលែដលេ កទទលបននវរបយ-ករណសតអព ថ នភពរេ ភសទធមនស កនងរបេទសកមមយនសត េវៀត ម ៕

េ ភណ

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 4 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

(តមកពទពរទ០១) អងគករសហរបជជត សតពជនជតេដមបនែថលងឲយដងែដរថ “ជនជតេដមទងអសរតវែតមនសេមលងរបសខលនេនចេពះមខចបប េហយេប មរបេទសមនបញហជមយជនជតេដម េគរតវែតនយយចេពះមខចបប មនរតវេរបសកមមភពរេ ភបពន នងអេពហង េនះេទ” ។ េគលបណងសខនរបសេវទកអចៃរនតយអងគករសហ-របជជត គជរមញឲយប ត ជនជតេដម នងរ ឋ ភបលននជ

វញពភពេ កមកចលរម េដមបេ ះរ យ លបញហ ែដលបនេកតេឡង ។ ជនជតេដម ច តរត ងពទកខលបករបសខលនរពមជមយនងភសត ងដលអងគរបជ េហយត ងរ ឋ ភបលរតវបករ យឲយបនចបស សពទេងវរបសខលន មនរតវេគចេវះេឡយ ។ រ ឋ ភបលកមមយនសតយនកបនបញជ នត ងរបសខលនចលរមកនងកចចរបជេនះែដរ បែនតបនបដេសធមនរពមទទលគ ល នៈជនជតេដមែខមរកមពជេរកមេឡយ េហយែថមទង

អះ ងថ គម នជនជតេដមកនងរបេទសរបសខលនេទៀតផង ។ េ ក ថច ងកថច របធនរបតបតតសហពនធែខមរកមពជេរកមពភពេ ក បនមនរប សនថ “របសនេបរ ឋ ភបលកមមយនសតេវៀត ម បនេធវដចេសចកតែថលងករណរបសខលនេនះ េហតអវរ ឋ ភបលេវៀត មមនករភយខល ច នងពយយមងជនជតេដមែខមរេរកម កនងករបងហ ញនវអន សន នងទកខ

កងវលខលនកនងេវទកេនះ ? កបបករយរបសរ ឋ ភបលកមមយ-នសតេវៀត មែបបេនះ បនបងហ ញយងចបសថ េសរភពបេញចញមត ដចែដលបនែចងកនងមរ ១៩ ៃនេសចកតរបកសជសកលអពសទធមនស េនកនងរបេទសេវៀត មពមនបនតច

េឡយ ។ េលសពេនះ សកមមភពែដលត ងរ ឋ ភបល េវៀត មបនេធវកនងកចចរបជេនះ មនរតមែត យរប រដលសហពនធែខមរកមពជេរកម នងមលនធមង ញេនះេទ ែថមទងបះពលដលប ត អងគករជនជតេដមេផ ង ៗ េទៀត េនជវញពភពេ ក កនងករនយកនវេរឿង វេផ ង ៗ ទកទងេទនងកររេ ភសទធមនស ជនេទអងគករសហរបជជតផងែដរ”។ េ ក ថច ងកថច បនបនតេទៀតថ “សហពនធែខមរកមពជេរកម នងមលនធមង ញ គម នេគលបណង មយទកទននងសកមម-ភពបែបកបបក ដចែដលរ ឋ ភបលកមមយនសតេវៀត មបនេចទរបកនេនះេទ ។ អងគករទងពរេនះ រគនែតេសនឲយរ ឋ ភ-បលកមមយនសតេវៀត ម េបកចហកចចសនទនរ ងេវៀត ម នងជនជតេដមកនងរបេទសរបសខលន េហយនងសហគមនអនតរជត េដមបេ ះរ យ លជេ ះរ ងជនជតេដម កនងរបេទសេវៀត ម នងរ ឋ ភបលកមមយនសតេវៀត ម ។ បែនតរ ឋ ភ- បលកមមយនសតេវៀត មមនបនបងហ ញនវសញញ មយ ថ

យលរពមសហរបតបតតករេឡយ” ។ កបបករយដគរឲយខម សេអៀនេនះ បនឆលះបញច ងឲយេឃញថ រ ឋ ភបលកមមយនសតយន េនែតបនតអនវតតអេពដៃរពៃផ របសខលនដែដលជដែដល ។ ករឃតឃងជនជតេដមែខមរកមពជេរកម សែមតងនវទកខលបករបសខលនកនងកចចរបជ បនេធវឲយប ត សមជកកនងអងគរបជកតសគលេឃញថ អេពរបសរ ឋ - ភបលកមមយនសតយន មនេគរព មពកយសដែដលខលនបននយយេនះេឡយ ។ អេពរងរសរបសរ ឋ ភបលយនបនបងហ ញឲយេឃញថ របេទសកមមយនសតមយេនះ កពងេបះជ នថយេរកយ កនងដេណរេឆព ះេទរកករអភវឌ សហស វត ថម ។ ចប ងពឆន ២០០៥ មក េពលរបជកនងអងគករសហរបជជតមតង ៗ សហពនធែខមរកមពជេរកមែតងែតទទលរងនវកររបមថេមលងយពរ ឋ ភបលកមមយនសតយនជនចច ។ េនកនង ឆន ២០០៦ មនសមជកខលះៃនេវទកអចៃរនតយសតពបញហ ជនជតេដម ដចជេ ក Pasharam នងេ ក Littlechid មន ចេធវអនត គមនេលសនទរកថ របសរ ឋ ភបលកមមយនសតយនបនេឡយ ។ ដេចនះ គរឲយខម សេអៀន សែដលថ រ ឋ ភបលកមមយនសតយន ចលរមរបជកនងេវទកសតពបញហ ជនជតេដម េដមបពភក អពទកខកងវលរបសជនជតេដម េនកនងរបេទសយនេនះ ។ ជងេនះេទេទៀត េនេពលែដលសហពនធែខមរកមពជេរកម នងមលនធមង ញនយកនវេរឿង វពតថ ជនជតេដមែខមរកមពជេរកម េនកនងរសក គម នសទធបេញចញេយបលេនះ រ ឋភបលកមមយនសតយនែបរជេចទរបកនថ ជបទកទងេទនងសកមមភពបែបកបបក របឆងនងរ ឋ ភបលកមមយនសតយនេទវញ ។ ក ត េនះបងហ ញឲយេឃញថ រ ឋ ភបលកមមយនសតយនេនែតបនតគេរមង “យនឧបនយកមម” េទេលរបជជនជនជតេដមកនងរបេទសយនជដែដល ។ េរកយពរបេទសយន បនរចផតពេឈម ះកនងបញជ

ទដឋភពសកមមជនសទធមនស ជនជតេដើមេលើពភពេ ក ចលរមអងគរបជ

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 5 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ប ត របេទស ែដលគរឲយរពយបរមភបផតកនងកររេ ភបពនេសរភពជេនឿ សន យនកបនចលជសមជកៃនអងគករពណជជកមមពភពេ ក (WTO) េ យមនករយលរពមពសហរដឋ េមរក េហយខណៈេនះែដរ មនរបជជន នងរពះសងឃែខមរេរកមជេរចនរប រតវបនរ ឋ ភបលកមមយនសតយនចបខលន េ យ រែតករេរកកេឡង ទមទរសទធេសរភពជេនឿ សន នងសទធកនកបដធលជេដម ។ ជនរងេរគះទងេនះ សទធសងជរពះសងឃ នងកសករែខមរេរកម ។ ដេចនះ រ ឋ ភបលកមមយនសត យន មនបនផតលយតតធមជនពលរដឋែខមរកមពជេរកមបនតចេ ះេឡយ ។ គរបញជ កថ កចចរបជអចៃរនតយៃនអងគករសហរបជ-ជតេលកទ ៦ សតពបញហ ជនជតេដម ែដលបនចបេផតមកលពៃថងទ ១៣ ដលៃថងទ ២៥ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ កនលងេទេនះ បនេធវឲយត ងរ ឋ ភបលកមមយនសតយន មនករខម សេអៀនយងខល ង េបេទះប េងវ ង នថន ខរបងករពររបបផត ចកររកងណយយង កេ យ កេនកនងេវទកេនះ គម នជនជតមយេជឿសដគតេឡយ េរពះអវែដលជភសត ងជកែសតង គ

អេពដកេ លរបសរដឋអ ចយន កនងករចបផ ករពះសងឃែខមរេរកម រចឃឃងយងអយតតធម េហយេទបបញជ នេទកតេទសេ យត ករយនេនេខតតឃល ង ។ កនងឱកសេនះែដរ ត ងសហពនធែខមរកមពជេរកម

បនេលកេឡងនវសណមពរមយចនន ដចជេសនេទភគយនឲយកែផនករពះពទធ សនែខមរ ចេ យែឡក មនែមនែតង ង

នងរគបរគងេ យរ ឋ ភបលយនេទៀតេឡយ ។ េរកពេនះ សហពនធែខមរកមពជេរកម បនអពវនវដលជនរមជតែខមរេរកមទងអស ទងេនកនង នងេរករសក េម ត េរកកេឡងទងអសគនេដមបបងហ ញនវសមពនធភព នងក ងរបរមគន ។ សហពនធែខមរកមពជេរកម ែតងពននវពកយសដរបសបងបអនេទជនអងគករសហរបជជត េហយេនែតបនតេធវករតសទមទរជនចចនវសទធេសរ ភពជនបងបអនែខមរេរកម ។ យនគរមមកែហង យជវតែខមរ ែខមររតវែតបងហ ញនវកមល ង មគគ នងករតស ។ គររលកផងែដរថ ឆលងកតេវទកអចៃរនតយសតពបញហជនជតេដមឆន េនះ សហពនធែខមរកមពជេរកម ទទលបនេជគ ជយជេរចន ជពេសស លប ត របេទសម អ ច នងសហគមនអរ ប បនសែមតងករយកចតតទក ក នងខវ យខវលចេពះបញហ សទធមនស របសែខមរកមពជេរកមយងខល ង ។ រកមអនកសេងកតករណអនតរជតបន យតៃលថ រគនែតត ង រ ឋ ភបលកមមយនសតយន ងសហពនធែខមរកមពជេរកម នងមលនធមង ញ មនឲយចលរមរបជ មនបនសេរមចេនះ គមននយថ រ ឋ ភបលរកង ណយ ប ជយយង មសេលឆកអនតរជតរចេទេហយ ៕

េច មនេខម

បនទ បពមនករបរងក បពស ក ជញ ធរយន េទេលបតកមម ែដលបនេកតេឡងកលពេដមឆន ២០០៧ កនលងមកេនះ របជជនែខមរេនអរ ត ល កដចជេនពសេពញពភពេ ក បនេរកកេឡងេធវបតកមមអហង ទមទរឲយយនកមមយនសត បញឈបជបនទ ននវទេងវរេ ភសទធមនស របសខលន ។ េ យែឡកកលពៃថងទ ១៥ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ េនះ រពះម េថរ ជយ ស ង កនងនមជរបជជតែខមរេរកមេនអរ ត លបនដកនសហករ នយកញតតមយចបបជនេ ក រគស បវន ត ង រសតរបចទរកងកងេប េគលបណង គសមឲយរ ឋ ភបលអរ ត ល ជយ កគនបេទេលរ ឋ ភបលយនឲយបញឈបជបនទ ន នវកររេ ភសទធមកេលរបជជតែខមរមច សរសកេនែដនដកមពជេរកម ។ ជលទធផល គេ ក រគស បវន បនសនយថ នងបញជ នសណមពរេនះដលរដឋសភអរ ត ល េដមបជយរកដេ ះរ យ មលទធភព ។ េយង មរបភពពតមន ពរបេទសអរ ត លបនឲយដងថ កលពៃថងទ ១៥ ែខឧសភ កនលងមកេនះែដរ រពះម េថរ

ជយ ស ង អនរបធនសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកមពភពេ ក នងជរបធនសមគមរពះសងឃែខមរកមពជេរកមរបច ទវបអេស ន បនដកនគណៈរបតភរបសខលនមយរកម រមមនរពះភកខ យ របជញ គងេនរបេទសអរ ត ល រពះអងគជសមជកសមគមរពះសងឃែខមរកមពជេរកមពភពេ ក នងេ ក សន

ត ង រសតអរ ត ល នងត ងរពះសងឃែខមេរកម េនរបេទសអរ ត ល

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 6 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ធនរនទ សមជកសហពនធែខមរកមពជេរកម ។ រពះម េថរ ជយ ស ង បនមនរពះេថរដកថ គណៈរបតភរបសរពះអងគេពលេនះ គកនងនមរបជជតែខមរេនអរ ត ល េហយគណៈរបតភរបសរពះអងគ បនពនយកញតតអពវនវមយចបប ឯក រពកពនធេ កនដកមមរបវតត រសតទកដែខមរកមពជេរកម នងសកមម-ភពថម ៗ របសែខមរេរកមមយចននេទៀតសរបជង ៣០ ទពរ ។ ឯក រសកមមភពទងេនះ មនទងទស នយភពជឌវឌេទៀតផង ជនេទេ កត ង រសតអរ ត ល ។ េគលបណងៃនញតតេនះ គអពវនវឲយរ ឋ ភបល អរ ត ល ជយសរមះសរមលដលរ ឋ ភបលយន បញឈបនវអេព

រេ ភសទធមនស មនករចបចង, ចបផ ករពះសងឃ នងចបរពះសងឃ កគក ែដលគម នេទសៃពរ ដចជករណេនេខតតឃល ង នងេខតតរពះរតពងជេដម ។ រពះម េថរ ជយ ស ង បនមនសងឃដកឲយដងបែនថមថ េ ក រគស បវន បនសែដងករយកចតតទក កយងខល ង ចេពះករណរេ ភសទធមនស នងេសរជេនឿ សនពលរដឋែខមរេរកមេនេលទកដកមពជេរកម ។ េ កបនសនយថ េ កនងពនញតតេនះ ជនដលរដឋសភអរ ត ល េដមបពភកឲយមនករអនត គមនកនងករណេនះ ៕

ល

េនវតតេខមររង ទរកង នហេស កលពៃថងទ ៥ នង ៦ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ កនលងេទេនះ សហគមនរពះសងឃែខមរ កមពជេរកម បនេរៀបចេបកអងគម សននបតេលកទ ៧ េរកមអធបតភពរពះេតជគណ លវ េព សងឃនយកសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម ។ អងគម សននបត បនរបរពតតេទ មកមមវធជហរែហររបកបេ យបរយកសសបបយរក យ ។ កនងឱកសេនះ េគសេងកតេឃញមនករចលរមពថន កដកនសហគមនរពះសងឃែខមរ កមពជេរកម នងថន កដកនសហពនធែខមរកមពជេរកម សមជក-សមជក នមនត នងអេញជ ញេទពរបេទសនន នងរដឋមយចននជវញសហរដឋ េមរក របមណជង ១៥០ រប ។ កនងេនះមនរពះវតតមនរពះេតជគណ លវ េព សងឃនយកសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម នមនតេទពរបេទសអរ ត ល, រពះេតជគណ រតង គចនថ សងឃនយករងសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម របចទវប េមរក នមនតេទពរដឋម ឈេសត សហរដឋ េមរក, រពះេតជគណ ថច បរងគ សងឃនយករងសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម ទទលបនទកែផនកអនតរ សន នមនតពរដឋកលហវ- នញ សហរដឋ េមរក, រពះេតជគណ កន សផន រទធ សងឃនយករងសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម របចទវប ស នមនតពរបេទសកមពជ, េ ក ថច ងកថច របធនរបតបតត សហពនធែខមរកមពជេរកម េទពរបេទសក , េ ក រតង មនរនទ នយកែផនករ, េ ក របក េសរវឌ អនរបធន សហពនធែខមរកមពជេរកម ទទលបនទកទនកទនងអនតរជត, េ ក ថច តង របធនតបនទវប េមរកខងលច, េ ក េច គណ របធន ខរបចរដឋ រស , អនករស សង ធនត របធនរសតែខមរេរកម នងសមជក-សមជកសកមមៃនសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម នងសហពនធែខមរកមពជេរកម រពមទងរបជ-

ពលរដឋែខមរេរកម េទពទរកងមយចននដចជ រដឋកលហវនញ, រកង នហេស, សតកតន, ករកែមនត, នប ឌណ នងរកងឡងបចជេដម ។ ជេរៀង លឆន សហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម ែតង ែតរបរពធអងគម សននបតរបសខលនេដមបបកសរបករងរ នងកទសេ អនវតតសរមបឆន ជបនតបនទ ប ។ េ យែឡក អងគ

ម សននបតេលកទ ៧ េនះ គណៈកមមករសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម បនេលកយកចណចសខន ៗ មកពភក មនដចជ ទ១-សរបរបយករណមយឆន ៃនសកមមភព នង កែផនករអនវតតសរមបឆន ២០០៧ ។ ទ២-ពភក េទេល ថ នភពរពះពទធ សនែខមរេនកមពជេរកម នងជវញពភពេ ក ។ ទ៣-ពភក អពសទធេសរភពជេនឿរពះពទធ សន នងករពរទេនៀមទ បែខមរេនកមពជេរកម ។ ទ៤-ែសវងយលពទធសងគមែខមរេរកម នងគរទពទធកសក របសសមណៈនស តទទងពភពេ ក ។ ទ៥-ផ ពវផ យនវឱ ទរពះសមម សមពទធ នងចងរកងអនក ទស នៈបណឌ តកនងទសេ រក ករពរមរតកជត ។ នងទ៦-ចល រមបណយគរប ១០០ ៃថង របសេ កវរបរស សន ទន អតតរបធនរបតបតត នងជទរបក សហពនធ ។

របថតអនស វរយរពះសងឃ នងបងបអនែខមរេរកម ែដលបនចលរមសននបត

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 7 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រពះេតជគណ លវ េព សងឃនយកសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម អធបតអងគម សននបត បនមនសងឃដក េបកកមមវធ នងេរៀប បអព ថ នភពរពះពទធ សនែខមរ េន កមពជេរកម រពមទងេថក លេទសចេពះរដឋអ ចយន ែដលកពងែតរេ ភសទធេសរភពជេនឿរពះពទធ សនែខមរ េនកមពជេរកម កនងករចបរពះសងឃផ កយកេទ កពនធនគរ ។ បនទ បពេនះ រពះេតជគណ ថច បរងគ សងឃនយករងសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម ទទលបនទកអនតរ សនកមនេថរដកអពសកមមភពែដលសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកមបនេធវកនលង េហយ នងកពងែតេធវជបនតេទៀតេលឆកជត នងអនតរជត ទទលបនលទធផលជេរចន សរមបផលរបេយជនពទធ សនែខមរេនកមពជេរកម ដចជសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម បនេទចលរមម សននបតសងឃេនរបេទសភម ចលរមេធវសននសទអនតរជត សតអពែខមរេរកមេនទរកង េអ របេទស ហឡង នងចលជបមរនតអងគករសហរបជជត ែផនកអនតរ សន េនទរកងសែណវ របេទសសវសជេដម ។ េ ក ថច ងកថច របធនរបតបតតសហពនធែខមរកមពជេរកម កបនែថលងច ប រមមណចេពះ ថ នភពរពះពទធ-សនែខមរេនកមពជេរកម នងបនេលកយកចណចបសខន

ែដលសហពនធកពងេធវសពវៃថង គ ៖ ទ១-េធវទនកទនងែផនកអនតរ-ជត ។ ទ២-េធវទនកទនងជមយរបេទសកមពជ ។ ទ៣-េធវទនកទនងជមយរពះសងឃ នងបងបអនរមជតែខមរេរកម េនរគបតបន កនង ម រតេសន ជតខពស ។ េ ក ថច ងកថច បនបែនថមេទៀតថ កររបរម គជកមល ងមយដសខន មនថបងបអនែខមរេរកម ឬែខមរក ត លេនះេទ េយងទងអសគន មនភរកចចទទលខសរតវេនេលទកដមត-ភមរបសេយងរគប ៗ គន ។ អងគម សននបតបនរបរពតតេទអសរយៈេពល ២ ៃថង េគសេងកតេឃញមរនតសហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម នង

សហពនធែខមរកមពជេរកម រពមទងេភញ វជត នងអនតរជតែដលបនចលរមេនះ កមនច ប រមមណចេពះអងគម សនន-បតយងខល ង េហយកមនសណរ នងចេលយយងេរចនទក ទននង ថ នភពជេនឿរពះពទធ សនែខមរេនកមពជេរកម កនងេនះមនេ កបណឌ តជនជត េមរក Reicheter មកព កលវទយលយ Stanford ផងែដរ ។ អងគសននបត បនេចញេសចកតសេរមច ៥ ចណច សរមបទសេ អនវតតនឆន ២០០៧ នង ២០០៨ កនងេនះរមមន ៖ ទ១-បនតសហរបតបតតករជមយអងគករអនតរ សនេនជវញពភពេ ក ។ ទ២-ពរងងពរងកវសយអបរ សទធេសរភព ជេនឿរពះពទធ សនែខមរេនកមពជេរកម ។ ទ៣-បនតករទកទងនងគរទសមណនស តែខមរេរកម ែដលកពងសក ជវញពភពេ ក ។ ទ៤-ចលរមយងសកមមកនងចលនតសេ យអហង ជមយសហពនធែខមរកមពជេរកម េនេលឆកអនតរជតេដមបទម ទរសទធសេរមច សនខលនេ យខលនឯង នងទ៥-បនតករគរទករក ង ពទធកវទយលយេនវតត មគគរង នទរកងភនេពញ របេទសកមពជ ។ សមជ បជនថ សហគមនរពះសងឃែខមរកមពជេរកម បនេរៀបចេបកអងគម សននបតចនន ៧ េលករចមកេហយ កលពឆន ២០០១ បនរបរពវេឡងេនទរកងឡែអនជែឡស រដឋកលហវនញ សហរដឋ េមរក, ឆន ២០០២ េនរបេទសអរ ត ល, ឆន ២០០៣ េនរដឋ សនេ ន សហរដឋ េមរក, ឆន ២០០៤ េនរបេទសអរ ត ល, ឆន ២០០៥ េនរបេទសអរ ត ល, ឆន ២០០៦ េនរកងភ ែដលផយ សហរដឋ េមរក នងឆន ២០០៧ េនះ របរពធេឡងេនវតតខមររង រកង នហេស រដឋកលហវរនញ សហរដឋ េមរក ។ ម សននបត បនបញច បេទេ យ ម រត មគគភព ភតរភព េនេវ េមង ៥ នង ៣០ នទ ង ចៃថង

ទ ៦ ែខឧសភ ឆន ២០០៧ កនលងេទេនះ ៕

សន សជត

កលពៃថងទ ៤ ែខមថន ឆន ២០០៧ កនលងេទេនះ ែខមរេរកមែដលេភៀសខលនេចញពរសកកេណត េទរជកេកនកនងរបេទសកមពជ បនរបរពធទ កនទកខខបទ ៥៨ ៃនៃថង -នគមប ងកតទកដកមពជេរកម ឲយ ជញ ធរ នគមយន។ ពធេនះបនរបរពធេនខងមខវតតបទមវត ទរកងភនេពញ េរកមរពះអធបតភពដខពងខពស រពះអងគមច សក រតយ សសវតថ ពង នរ មនពង រពះត ងដខពងខពសរពះករ រពះបទ សេមតចបរមនថ នេ តតម សហមន ។ ទ េនះ មនរពះសងឃ នងរបជ

ពលរដឋែខមរចលរមរបមណជងពរពននក ។ មលេហតែដលនឲយេកតមនទ កនទកខែបបេនះ គ េផតមេចញពទេងវរបស នគមប ង ែដលបនពះែចកបែបកទកដែខមរបែងវរឲយ ជញ ធរ នគមយន េហយេនះជេ ក-នដកមមដែសនឈចប បមនអស បនេកតេឡងចេពះរបជ-រសត នងរពះសងឃែខមរេរកមជមច សទកដគម នេពលរ ករ នតេឡយ ។ ករ ក នគមយនេលទកដកមពជេរកម បនេធវឲយរបៃពណ ទេនៀមទ ប សលបៈែខមរ រតវរងករបផលចបផល ញ

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 8 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

យងៃរពៃផ ។ េ កនដកមមដែសនឈចបេនះ គទេងវ

សមល បរងគ លែខមរេរកម នងបងខឲយរបជ រសត នងរពះសងឃេគរពមនេយបយយនឧបនយកមម េ យមនមនែរកងរែអងធរណមតជត នងអនតរជតេនះេឡយ ។

េ កនដកមមដែសនឈចបេនះ េទះបែខមរេរកមសថតកនង ថ នភព កេ យ កែខមរេរកមេនែតចងចជនចច ។ េនឆន ១៨០៦-១៨៤១ យនបនយកកបលែខមរេធវមមចរងក ន ែតអង នងកបសមល បរបជ រសតែខមរ ែកទេនៀមទ ប របៃពណែខមរ នងកេទចវតត មែខមរយងៃរពៃផ រកទបផតគម ន ។ ឆន ១៩៤៥ យនេកណឌ របជ រសតែខមរ បមននក កកនងជរងករសវ េនេខតតឃល ង នងេខតតពល វ រចចក ងដតទងរស ។ ឈនមកដលឆន ១៩៥៧-១៩៦០ យនបងខរបជ រសត នងរពះសងឃែខមរេរកម ឲយផល សបតរទេនៀមទ បេទ មរេបៀបយន ។ រពះសងឃែខមររគបអងគរតវរតវេករសក ទកចេញច ម េសល កពក វៃដធ ពណឈមរជក សរតធមរតវេគះរតេ ក ។ របជ រសតែខមររតវទកសកបង េសល កពកេខ វ មែបបយន នងបបតកមមវធសក អបរអក រ រសតែខមរេចញព រដឋទង រសង ។ ឆន ១៩៦៣-១៩៧៥ យនបតរសញជ តែខមរេទជេវៀត-

មកេណតែខមរ (Nguoi Viet Goc Mien) ដតបផល ញវតតម នងចបរពះសងឃេទេធវទ ន ។ េនកនងឆន ១៩៦៧

េនះែដរ យនបនេកណឌ រពះសងឃ នងរបជ រសតែខមរ បែសននកេទជកែរពក ០៣ កមភៈ រលកៃថងកេណតបក កមមយនសតឥណឌ ចន ែដលមនជេរម ៩ ែមរត, បតេរកម ១២ ែមរត នងមតេល ៣០ ែមរត យងធងនបផត ។ ចប ងពឆន ១៩៧៦ មកដលបចចបបនន រពះសងឃែខមរេរកមរតវបងខឲយេធវែរសចករ ចញច មសតវពហនៈ នងចញច មរតដចរគហសថែដរ ។ ឆន ១៩៨៥-១៩៨៧ យនចបរពះសងឃ អនករបជញបញញវនតែខមរចនន ៥.២៤៨ នក កពនធនគរ នងេធវទរណកមមយងៃរពៃផ បផត កនងេនះ បរយនកបន ល បកនងពនធនគរ នងខលះេទៀតពករ នងវកលចរតរហតដលសពវៃថង ។ ទងេនះជេ កនដកមមដធងនធងរបផត ែដលែខមរេរកមរគបរបមន ចបេភលចបន េបេទះបជកពងរជកខលន ពកសមងេនទ កត ។ កនងឱកសទ កនទកខទ ៥៨ ែដលរបរពធេឡងេនទរកងភនេពញេនះ រពះេតជគណ េយឿង សន រពះរបធនសមគមរពះសងឃែខមរកមពជេរកម របចេនរពះ ជ ចរកកមពជ រពះអងគមនសងឃដកថ ែខមរកមពជេរកម កដចជមនស ជតែដលកពងរសេនេលពភពេ កេនះែដរ ។ បែនតែខមរកមពជេរកម ពមនសទធរគបរគនកនងករសែមតងមត, ករជបជ ជពេសសគម នសទធមល ឋ នជមនស ជតែតមតង ។ រពះអងគបនមនសងឃដក

េទៀតថ រពះសងឃនងពលរដឋែខមរេរកម មនករឈចបខល ងស ចេពះទេងវរេ ភសទធមនស របស ជញ ធរ នគម

យនសពវៃថងេនះ ។ ករណជកែសតង កលពៃថងទ ៨ ែខកមភៈ កនលងេទ រពះសងឃែខមរេរកមរតវ ជញ ធរយនពទធវតត ម, មនមនតេចញរទងបរត នង កគនបមកេលរពះពទធ សន ែដលជមលេហតនរពះសងឃរទពបនកសែមតងមត ត ទមទរេ យសនតវធ ។ ែតផទយេទវញ រពះសងឃែខមរេរកម មនរតមែតមនបនទទលដេ ះរ យេនះេទ ែថមទងរតវ ជញ ធរយនចបផ កអសចនន ១៧ អងគ កនងេនះមនចនន ៥ អងគរតវជបពនធនគរព ២ េទ ៤ ឆន យងអយតតធមជទបផត ។ ចែណករពះសងឃមយអងគ រពះនម វណណ ចនថ កេណតេនេខតតកពងចម របេទសកមពជ ែដលបននមនតចលរមទ កនទកខទ ៥៨ ែដរេនះ បនសងឃដកឲយដងថ រពះអងគមនេសចកតេ មនស យងខល ងែដលបនចលរមកនងពធេនះ េហយរពះអងគកចលរមករេ ក ត យ ចេពះទេងវ ជញ ធរ នមនតយន ែដលបនបបទសទធេសរភពរពះសងឃ នងពលរដឋែខមរេរកមផងែដរ ។ រពះអងគបនបនតថ ទ កនទកខេនះ មនរពះសងឃេន កមពជចលរមយងេរចន េនះសែមតងឲយេឃញព មគគភពរ ងរពះសងឃែខមរេនកមពជ នងរពះសងឃ-ពលរដឋែខមរកមពជេរកម ។ ចែណកេនឯរបេទសក នងសហរដឋ េមរកវញមនពលរដឋែខមរេរកម បរយនក េរកមករដកនរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម កបនរបរពធទ កនទកខៃថងបតបងទកដេនះកនងៃថងទ ៣ មថន ផងែដរ ។ រឯរបេទសអរ ត ល េនកនងរកងសដន រដឋញវ ែវល មនរបជជតែខមរេរកមរបមណ ២០០ នក បនជបជគន េនឧទយនមយកនងៃថងទ ២ មថន េដមបកនទកខៃថងបតបងទកដកមពជេរកមេនះែដរ ។ ទ កនទកខរបសែខមរកមពជេរកម ែដលបនរបរពធជវញពភពេ កបនបញច បយងេជគជយ របកបេ យ មគគភព ភតរភព េហយបនឆលះបញច ងអពឆនទៈរបសរពះសងឃ នងពលរដឋែខមរេរកម ចេពះករតសេ យអហង ទមទរសទធេសរ ភព នងរក នវទេនៀមទ បរបៃពណ នងអក រ រសតរបសខលនេនេលទកដកមពជេរកម ៕ VOKK

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 9 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

របធនធបតសហរដឋ េមរក េ ក Geogro W.Bush

បនអពវនវឲយពភពេ ក កនងេនះមនរបេទសេវៀត ម េធវករេ ះែលងជបនទ ន នងឥតលកខខណឌ ចេពះអនករបឆងននន -ករនេយបយ ។ កនងសនទរកថមយ ែថលងកលម សននបតសតអពរបជ-

ធបេតយយ ែដលបនរបរពធេឡងេនរដឋធនរប ធរណៈរដឋ េឆក កលពៃថងអងគ រ ទ ៥ ែខមថន កនលងមក កពលថន កដកនសហរដឋ េមរក បនសញបែសញងនវេសចកតកល នរបសអនករបឆងននន ករនេយបយ ែដលកពងទទលរងករេធវទកខបកេមនញ នងជបពនធនគរកនងរបេទសផត ចករមយចនន ដចជរបេទសេវៀត-

ម, គយប, ភម នងែប រស ជេដម េហយេ កបនអពវនវឲយេធវករេ ះែលងជរបញប នងឥតលកខខណឌ ចេពះអនករស ញេសរភព នងេរកកេឡងត េដមបរបជធបេតយយ ដចជ Alexander Kozulin េនរបេទសែប រស, អនករស អងនសជ េនរបេទសភម នងមនស មយចននេទៀតកនងរបេទស

េវៀត ម ។ េ ក បស បនមនរប សនថ េ កសងឃមថ ៃថង មយកនងសននបតសតអពលទធរបជធបេតយយ នងមនករចលរមពស កអនករស ញេសរភព នងរបជធបេតយយទងេនះ ។ រសបេពលែដលេ ក បស កបញហ អពករបរងក បេទេលអនករស ញរបជធបេតយយេលពភពេ កេនះ េ កកមនេភលចេលកេឡងអព ថ នភពសទធមនស េនកនងរបេទសេវៀត-

មេនះែដរ ែដលរ ឋ ភបលរបេទសកមមយនសតមយេនះ បន បរងក បយងចសៃដ នងចបរចកពនធនគរចេពះអនកត េដមបសទធេសរភពជេនឿ សន, េសរភពបេញចញមត នងទស នៈ របឆងនងបក កមមយនសតេវៀត ម ។ េ ក បស បនបនតេទៀតថ របសនេបរគនែតេដមបេសរភព នងរបជធបេតយយ របេ ករតវបនេគេចទរបកនថ អនករបឆងននន ករនេយបយ េនះ េ ករក យទទលរហស នមេនះ ស េហយេ កមនេមទនៈភពេធវជរបធនធបតមយរប ែដលរបឆងនងននន ករនេយបយ ។ ចេពះមលនធឧបតថមភអនកតសរបឆង េដមបសទធមនស របធនធបតសហរដឋ េមរក បនែថលងចេពះរបជជន េមរក ថ អនកែដលរបឆងនងននន ករនេយបយៃថងេនះ គជអនកដកនរបជធបេតយយនេពលអនគត ពេរពះសហរដឋ េមរកកពងមនែផនករថមមយ េដមបគរទ នងឧបតថមភចេពះអនករបជធប- េតយយេលពភពេ ក ។ កនងេនះមនករបេងកតជមលនធ ឬ េប េដមបឧបថមភចេពះអនកត េដមបសទធមនស េរកមេគល-

ករណឧបតថមភ េដមបជរមញឲយសកមមភពរបជធបេតយយមន ឱកស នងលកខណៈងយរសល កនងករែសវងរកេមធវករពរ

េពលែដលេឡងត ករ នងឧបតថមភចេពះអនកេទសឧតតមគតែដលរតវទទលរងទរណកមម, ជងតមក តកនងពនធនគរ េដមបឲយមនថវកសរមបទញថន ពយបល ។ េរកពេនះ េ ករបធន-

ធបត បស បនឲយដងេទៀតថ េ កបនេសនដលអនករសរដឋមរនតរកសងករបរេទស Condoleeza Rice សណមពរ លអគគរដឋទតេមរក កពងបេពញករងរកនងរបេទសមយចននែដលខវះរបជ-

ធបេតយយ រតវេធវទនកទនងជមយនងសកមមជនរបជធបេតយយេដមបេធវករនងអនកែដលតសេដមបសទធមនស ។ េ ក បស បនបញជ កថ េលពភពេ កេនះ េទះជកនង ថ នភព កត របសនមនស រគបរបមនសទធេរជសេរស េនះេគនងេរជសេរសយកសទធេសរភពដច ៗ គន ។ េ ករបធនធបត បស បនបញជ កយងចបសថ មល ឋ នរបសរបជធបេតយយ គេសរភពបេញចញមត, េសរភពសន, េសរភព រពតមន, េសរភពបេងកតសមគម, ចបប

រតវបនធនេ យត ករឯក ជយ េហយសទធអ ចនេយ-

បយរតវមនកររបកតរបែជងនងករេរជសេរសេសរភព នងយតតធម ។ ដេចនះេហយ េ ក បស បនអពវនវដលប តរបេទសេលពភពេ ក ែដលកពង កគនបអនកមនននន ករនេយបយរបឆងនងករដកនេនះ រតវបញឈបករគបសងកតជបនទ ន រតវេជឿជកេលរបជជន នងរតវអនញញ តឲយរបជ-

ពលរដឋ បនេរបរបសនវសទធេសរភពរបសខលន ។ កនង រលខតែដលេ ករបធនធបត បស េផញជនជនរងេរគះកពងទទលរងករគបសងកត, េធវទកខបកេមនញេ យរបបផត ចករេនះ សហរដឋេមរកបនសនយថ នងមនអតេ នឲយេឡយ ចេពះអនកែដល

កពងេធវសកមមភពរេ ភបពន ជះជន នងគបសងកតេទេលរបជពលរដឋសលតរតង េហយេ កនងេរកកេឡងតសគរទេដមបេសរភពអនកទងេនះ េទះបជនផត ចករទងេនះេនទ កត ។ ចេពះរបេទសេវៀត ម េ ករបធនធបត បស សែមតងករចប រមមណយងខល ង ចេពះទេងវបរងក បអនករស ញេសរភព នងេរកកេឡងត េដមបេសរភពជេនឿ សន ។ គររលកថ កលពៃថងទ ២២ ែខមថន របធនរដឋកមមយ-

នសតយន េងវ ង មញរទត េទេធវទស នកចចេនសហរដឋ េមរក ។ កនងឱកសចលជបសេណះស ល នងេ ករបធនធបត បស, េ ក បស កបនេលកយកបញហ សទធមនស នងករចបរបជពលរដឋ កពនធនគរមកជែជកែវកែញក េដមបែសវងរកយតត-ធមជនអនករស ញរបជធបេតយយទងេនះ ។ េយង មករជបពភក េនះ េគសេងកតេឃញថ ទនកទនង េមរក នងេវៀត

ម នងកនែតតងែតងែថមេទៀត ដ ប េវៀត ម នវែត

រេ ភសទធមនស នងេសរជេនឿ សន ៕ េ ភណ

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 10 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េរឿងកពបែតអង រ ត វតតរកច - េរៀបេរៀងេ យ រ ត ចរយ ឃន សខ

អតថបទក ពយេនះ រតវបនរក ទកអកខ វរទធ

មចបបេដើមទងរសង

១២០៤-េថើ យសរតរ យថវ យេសតច រ

ឯអងគេសតច ត បេហើយេទើបទលរ សថ ។

១២០៥-ឲយអស មតយមនមន មកយក

ក រ អងគអមប តេនះផង ។

១២០៦-ចលេទដលេសតចដចបង

បនទលេនះផង ថេអើអងគអមឥឡវ ។

១២០៧-បងអងេទឿងគនេឈម ះេ

ែដលអញេរបេទ ឲយេទរក រសកែខ មរ ។

១២០៨-េគបកសបរតមកែហវរ នងនហមន

ែខ មរ េច វ ររកេ មេយម ជ ។

១២០៩-េគថអងគអមឯងកច ងទពមនខល ច

ជញ ចបងនងេគចបបន ។

១២១០-េបើេចនះច អងគរបណ ចបងេគចបបន

ឬមនរបករថេមតច ។

១២១១-ឯលងអងគអមេសតច ត ប េទើបទលរេពច

ថខញពបនចបងេទ ។

១២១២-ខ ញនករឭកមកឯ នគររសកែខ មរ

គតែករចបគយមយផង ។

១២១៣-ប ត រសតបតដបង ឲយខ ញយកមកផង

ចងជបនទ លេទ ។

១២១៤-រឯអងគេសតចេទពត មនមនសងក រ

េដើរចលចនត េ ម ះ ម ន ។

១២១៥-េទើបេរបបេរមកថក ន អងេឡើងគនបន

យកអសនមនបេទ ។

១២១៦-កនងឆន ជតេទសកេន ែខផលគនេទ

បនដលរសកេហវរដចថ ។

១២១៧-េទើបឯអងគេសតចេទពត បនតងសរថ

េច វ ររកេ មេយម ជ ។

១២១៨-ឯងេ ម ះេបះរ កតេគៀច ថអងគអមកច

េគចបងដចថេនះេទ ។

១២១៩-ឥឡវអងគអមេ ម ះ ម ន េឆលើយថពបន

មកចបងដចថេនះេទ ។

១២២០-េហតបទរឭករសកែខ មរ ជកចចេកះេគ

េគរតចលមកចតតឯង ។

១២២១-ចលេឆលើយេ យរតងកែរកង មច ឯង

ដចេមតចកថេទចះ ។

១២២២-នមនបេឆលើយវងេ ម ះ ថលងកលេនះ

នងបនមកចបងកេទ ។

១២២៣-ខល ចបណយេទឿងគនគតែក

សបរតបកែរប ដេចនះឲយេបះរ ម ។

១២២៤-េទើបេសតចេទពត គ ម េជថឯង ម

េរពះខល ចបណយេនះពរតវ ។ (េនមនត)

យនយកកបលែខមរេធវើជមចរងក នកល ែតអង

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 11 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េប មកររ វរជវៃនប ណវទបនឲយដងថ រពះពទធរបេទបែតនងេកតមនេឡងកនងកលខងេរកយែដលពទធសក ជកនលងេទបនជង ៤០០ ឆន េហយពែមនេកតេឡងកនងកលរពះអងគគងរពះជនមេនេឡយេនះេទ ។ រពះពទធរបែដលេកតមនដបងបងអសេនកនងរបេទសគនធ រៈេ យរពះបទនសកៈ ជក រតមយរពះអងគជជតរកកជប ជវង តមកអពរពះបទ េឡកសងរដែដលមនឥទធពលពរងក ចរកចលកនងរបេទសឥ ឌ កនងកលពទធសតវត រទ ៤ ។ បនទ បមក ពកសបបវនតជតរកកខលះ ឥ ឌ ខលះេចះែតក ងរពះពទធរបេ យករឆល កថមកមន ខលមេឈកមន ត ៗ គន ងពកលេនះមក ។ េ យែឡកកមពជ ជរបេទសកនរពះពទធ សនែដរេនះ កបនរចនរពះពទធរបទកសរមបេគរពបជផងែដរ ។ មកររ វរជវៃនប ណវទ បនរកេឃញថ រពះពទធរបែខមរមន ៨ ែបប ែដលរតវបនបេងកតេឡង មគនតៃចនរបឌតៃនសលបករែខមរយងបនរបសប ។ រពះពទធរបទង ៨ ែបបេនះមនដចជ ៖ ១-រពះពទធរបសមធ ៖ គងពតរពះែភននមនរពះហសតត ផង រេលរពះហសតេឆវងតរមតេលរពះែភនន េ ថ វតកមរទ ។

២-រពះពទធរបមនរវជយ ៖ (កលផច ញមរ) គងពតរពះែភននដចរពះពទធរបសមធែដរ បែនតរពះហសត ត ផក បេលរពះរ (េភល ) ចងអលចះេទដ រពះហសតេឆវងផង រ កេលរពះរ េ ថ ភមសបសមរទ ។ រពះពទធរបែបបេនះ កលេបេគគរេនជញជ ងវ រ ឬេលផទ ងសពត េឃញមនសទធែតរបពកពលម ធ ជកន វធរគបៃដ ។ ៣-រពះពទធរបសែដងធមមចរក ៖ គងពតរពះែភននមនរពះហសត ត េរកលរមមេធវជវងមល ដចជកងរេទះ រពះហសតេឆវងេធវ ករៈដចរពះហសត ត កមន កេលរពះឧរកមន េថ ធមមចរកមរទ ។ រពះពទធរបែបបេនះ កលេបេគគរែតងែតមនរបបញច វគគយភកខកពងអងគយេគរព ត បធមមចកកបបវតតនសរត ែដលជបឋមេទសន ។ ៤-រពះពទធរបរបទនអភយ ៖ ត ងកលែដលរពះអងគសែដងធមេរបសសតវកនងទ មយ មនរពះកយឈរកមន គងពតរពះែភននកមន រពះហសត ត េចញេទមខ រពះហសតេឆវងសយងចះ េ ថអភយមរទ ។ ៥-រពះពទធរបរបទនពរ ៖ មនរពះហសតទងពរសយងចះ ែបរបតរពះហសតេទខងមខ រទងគងពតរពះែភននកមន រទង

ឈរកមន ជត ងកលបរសទ មយចលមកថវ យបងគ

េ យរតវករចងជបចងេឃញកត រកបទលសរធម ថចេពះរពះ

អងគកត េ ថ វរមរទ ។ ៦-រពះពទធរបរទងឈរឱបបរត ៖ ជត ងកលែដលរពះអងគរទងនមនតបណឌ បរត េ ថ បរ ទនមរទ ។ ៧-រពះពទធរបរទងផទ ៖ ជត ងកលែដលរពះអងគផទ

េផអ ងរពះកយេទខង ត រពះបទេឆវងតរមតេលរពះបទ ត េ យរទងផទធមម កត ផទេលមេញច សនៈជអន ឋ នសញញ រទងបរ-នពវ នកត េ ថ សយនមរទ ។ ៨-រពះពទធរបនគរបក ៖ ជត ងកលរពះអងគគងេនភលរសះមជជលនទ ែដលកនងេពលេនះ មនេភល ងបងអរខល ង មននគ ជមកេពនពនធរពះអងគ េបកពពរគបបងេលរពះអងគេដមបករពរេភល ង ។ ពកយថ មរទ េនះជពកយសរសកត បលថ មទទ ែរបជែខមរថ េរគឿងសគល ែបបយង ករៈ កយវករ រ សញញ ។ រពះពទធរបទង ៨ ែបបេនះ ជរបែដលេគយកថម មកឆល កកមន យកច កពមព យសមងតនងខ ចេបះពមពកមន ឥឡវេនះេគេរចនែតេបះពមព ។ រពះពទធរបែដលមនេរគឿងសគលេផ ងៗគន េនះ ជែបបសលបៈៃនបពវបរសជតែខមរ ជពទធសនកខងនកយេថរ ទ ែដលេគេគរពគរេជឿបនេ យពត

េរពះជរបែដលក ងរតវ មេគលេរឿងពទធបបវតត ។ រពះពទធរបទង ៨ ែបបេនះេនរបេទសែខមរេយង េគមនរគនែតរចនេ យឆល កេឈ ថម ឬេបះពមពេ យសមងតេទ េឃញេគគរេនជញជ ងវ រកមន គរេលផទ ងសពតកមន េលៃផទកញច កកមន គេគគរមេរឿងពទធបបវតត ឬទសជតក ៕

ឯក រដករសងពេសៀវេភបបធមែខមរ

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 12 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ផគរ នរគម ៗ ខ ញេគងសងឃម

ថនងមនៃថង វលេទរសកភម

ក ងទកដ ពតគន រមៃដ

បេណត ញេចរយន ។

ផគរ នរគម ៗ ខ ញេគងសងឃម

ថនងរចខ លន ផតពនមែដក

ចរកពតតយន បនជបបងបអន

ជបរគ ចរយ ។

ផគរ នរគម ៗ ខ ញេគងសងឃម

ទកកនងចនត ថមនយរេទ

បនជបភរកត ម ប

ជបអសេផផង ។

ផគរ នរគម ៗ ខ ញេគងសងឃម

េហើយញញមផង សងឃមៃថងមយ

នងបនផរផង មេ យគនលង

សហពនធពត ។

រលមរសករសច ខ ញនកមនេភលច

ករមងេរឿងពត យនេធវើបបែខ មរ

ឃឃងគបរត រប រជវត

ែខ មរឥតកហស ។

រលមរសករសច ខ ញនកមនេភលច

សមយកលេនះ យនសមល បែខ មរ

បផល ញេររះ ែខ មរឥតកហស

មនេទសដលក យ ។

រលមរសករសច ខ ញនកមនេភលច

ពកយនៃរពៃផ រ យរលត

ជត សនរបៃពណ វបបធមអរយ

បបតទងអស ។

រលមរសករសច ខ ញនកមនេភលច

ម បរស សនគយឧញ

មនចតតសមរគេ ម ះ បជទងអស

េដើមបេខម ។

ខ ញរសកទកែភនក ឤសរៃរកេពក

សនគយឧកញ ឲយយនកតក

ដរជត សន យន រប រ

េនរពះរតពង ។

ខ ញរសកទកែភនក ឤសរៃរកេពក

បរសអនកខល ង មេនរសមនឯក

សទ ធជអនកខល ង េទ េ មទង

មងរមគន ។

ខ ញរសកទកែភនក ឤសរៃរកេពក

បរសចតតជ សមរគេ ម ះរមមតត

េដើមបករពរ រក ជនម

ជតឲយគងវង ។

ខ ញរសកទកែភនក ឤសរៃរកេពក

េ កទងរបអងគ បនបជកយ

េដើមបជតគង របកយផរផង

បងេរពះេខម ។

េមឃ ងេភល ងេហើយ បងបអនែខ មរេអើយ

កយរេឡើយ េយើងេរកកឈរេឡើង

ជយជត សន ករពរ វ រ

រក ទកដ ។

េមឃ ងេភល ងេហើយ បងបអនែខ មរេអើយ

ទងរបសទងរស ពតៃដ មគគ

សសទ ធេសរ ែខ មរមច សទកដ

ែខ មររតវកនកប ។

េមឃ ងេភល ងេហើយ បងបអនែខ មរេអើយ

េយើងកខល ច ល ប ទមទរេសរ

មកបន មចបប ទរេទមន ល ប

មនេគគរទ ។

េមឃ ងេភល ងេហើយ បងបអនែខ មរេអើយ

េនឲយនងនរ គងែតមនៃថង

ដនងបនមក ដលែខ មរអងគរ

ដចេដើមមនខន ។

គងែតមនៃថង រពះ ទតយថម

រះេឡើងវញថក ន រងេរឿងរសម

បភលសនត ន េយើងរសសខ នត

េលើែដនដចស ៕

េ ក ថច រម

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 13 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

មកដលេពលេនះ មនរពះសងឃែខមរេរកមចនន ១៧ អងគេហើយ រតវបនរកង ណយចបផ ក េ យេចទរបកនពបទបងកអសនតសខ ។ កនងេនះមនរពះសងឃចនន ៥ អងគផងែដរ រតវបនត ករេខតតឃល ងកតេទសយងអយតតធមជទបផត ឲយជបពនធនគរព ២ េទ ៤ ឆន កលពៃថងទ ១០ ែខ ឧសភ ឆន ២០០៧ កនលងមកេនះ ។ េរកយពត ករយនកតេទសរពះសងឃ នងអនករស ញេសរភព លទធរបជធបេតយយ នងយតតធមេនះមក មនអងគករសមគមអនតរជតជេរចើន ជ ពេសសសហរដឋ េមរក ែដលជម អ ចរស ញលទធរបជធបេតយយ េសរភព នងយតតធម បនសែមតងករមនសបបយចតតចេពះទេងវើរេ ភសទធមនស របស ធរណរដឋសងគមនយមេវៀត ម ។ រដឋអ ចរកង ណយ សពវៃថងកពងេឆល តឱកស

កគនប នងរេ ភសទធមនស មកេលើពលរដឋរបសខលនយង គេឃលើន ជពេសសគរពះសងឃ, ពលរដឋែខមរកមពជេរកម, អនករស ញរបបលទធរបជធបេតយយ នងយតតធមេនកនងរបេទសកមមយនសតយនេនះ ។ ករណែដលរ ឋ ភបលកមមយនសតយនចបផ ករពះសងឃែខមរេរកមទង ១៧ អងគ រមជមយនងរបជពលរដឋ កពនធនគរនេពលថម ៗ េនះ រ ឋ ភបលយនបនស ងថ រពះសងឃ នងពលរដឋទងេនះបនបពនេទេលើចបបរពហមទណឌ េនរតងជពកទ ១១ មរ ៨៨ ែដលបនែចងថ ៖ “បគគលរប មនសកមមភពដចខងេរកម េដើមប របឆងនង ធរណរដឋសងគមនយមេវៀត ម នងរតវផកពនយ កពនធនគរព ៣ េទ ២០ ឆន ៖ ក-េឃសនបែបលង េតះេដៀលរដឋអ ចរបជជន ។ ខ-េឃសន លលបចកលសរងគ មចតត រសត, ផ ពវ-ផ យដណងមនពត នងបបក ម រតរបជជន ។ គ-បេងកើត ឬរក ទកខសចបបនវ លឯក រ នងឧបករណេផ ង ៗ ែដលមនេចតនរបឆងនង ធរណរដឋសងគមនយមេវៀត ម ។ ទកទននងចបបរពហមទណឌ េនះ េយើងខញ នស តែខមរេរកម ែដលកពងសក េនទរកងៃរពនគរ យលេឃើញថ េឃសន គជករផ ពវផ យ លប ត ញពតមនពរបភពមយេទរបភពមយ ។ ជករពត សេឃសន េយើង ចយលថ គជករផ ពវផ យនវពតមន ឬទស នៈរបសខលនឆលះ

បញច ងពសងគម ។ ជពេសស េនកនងសតវត រទ ២១ េនះ ពតមន គជជ នមល ឋ នបផតស បមនស រគបរបេនកនងសងគម េហើយេនះកជសទធផ ពវផ យរបសមនស រគបរបផងែដរ ។ មនស រគបរប គមនសទធសែមតងមត, ផ ពវផ យពតមន េហើយសកមមភពេនះពែមនអវែដលេ ថ របឆងនងរ ឋ ភបល ឬមនេទសេឃសនេនះេទ ។ េ យែឡករ ឋ ភបលកមមយនសតយន ែបរជេឆល ត ឱកសយកមរ ៨៨ ដចែដលបនែចងខងេលើ មក កកហសេលើរពះសងឃ នងពលរដឋរបសខលន ែដលបនេរកកេឡើងទមទរសទធេសរជេនឿ សន េហើយបន មរបមកនងករផ ពវផ យពតមនជេដើម េ យពសមរសបទលែតេ ះ ។ េនកនងរដឋធមមនញញ ធរណរដឋសងគមនយមេវៀត ម រតង ជពកទ ៥ មរ ៦៧ បនែចងយងចបសថ ៖ “ពលរដឋទង យមនសទធេសរភពបេញចញមត, េសរភពផ ពវផ យពតមន, េសរភពជបជ, េសរភពបេងកើតសមគម នងេសរ-ភពេធវើបតកមម រសបេទនងរដឋធមមនញញ ធរណរដឋសងគម-នយមេវៀត ម” ។ បែនតផទយេទវញ រ ឋ ភបលកមមយនសតយន មនបនេគរពនវរដឋធមមនញញរបសខលនេនះេឡើយ រគនែតរពះសងឃែខមរេរកមេរកកេឡើងបតកមមេ យអហង ែដលរសបេទនងចបបរបសខលន េដើមបទមទរសទធេសរភពបេញចញមត, េសរ-ភពជេនឿ សន នងបនធ របនថយករគបសងកត ែតែបរជរតវរដឋអ ចយន កគនបកនែតខល ងែថមេទៀត ។ េលើសពេនះ បនបពនរតងមរ ៦៩ កនងជពក ៥ េនះែដរ ែដលចបរពះសងឃេ យពមនករអនញញ តពត ករ ឬេសចកត សេរច មយែដលបញជ កថ រពះសងឃទងេនះមនេទស េនះេ ះ ។ ទេងវើទងេនះ បនបងហ ញឲយេឃើញថ រ ឋ ភបលកមមយនសតេវៀត ម មនបនេគរពសទធមនស ជពេសសសនធសញញ អនសញញ កតកសញញ ែដលខលនបនរពមេរព ង

មផល វចបបេលើឆកអនតរជតេនះេទ េហើយកនងនមេវៀត- មជហតថេលខមយរបសអងគករសហរបជជត េយងេទ

មេសចកតរបកសជសកលេនរតងមរ ១៩ របសអងគករសហរបជជត េវៀត មបនបពនទងកេ ល េ យកនងេនះែចងថ ៖ “មនស រគបរបមនសទធ (តេទទពរទ ១៦)

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 14 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

(តពេលខ ៤១) ករអនវតតែផនករែចកដធលរបសយនកមមយនសត ែដលបនរបកសថ រ ឋ ភបលេធវើឲយេសមើភពេនះ េឃើញថ ៖ របជជនយនគន េគ មនស េពញវយ កនងមន ក ៗ បនទទលេលើសពរដងៃនចែណករបជជនកនងភមែខមរេរកម មននយថ របជជនយនទទលបន ៤ ភគ របជជនែខមរេរកមទទលបនរតមែត ២ ភគ បេ ណ ះ ។ មនភមែខមរេរកមមយចននេទៀតែដលមនដធលដតចចេងអ តជទបផត ែដលមន ចយកេទែចកឲយមនស មន ក ៗ បនេឡើយ ។ ភមទងេនះរតវរដឋអ ចយនកមមយនសតបងខឲយចលរកមសមហភព គ “រករមគន សរមគន ” ។ ករបងខតបងខរបសរដឋអ ចយនេធវើឲយរបជពលរដឋែខមរេរកមធល កខលនរកលបកកនែតខល ងេឡើង ៗ ែដលមន ចនងគណនបន េរពះ មនេរឿង វេរចើនករណ បមនអស ។ វតត មែដលជទកែនលងសកក រៈ នងជថន លបណត ះវជជ អក រ រសត វបបធម រតវយនកមមយនសត កប មមនឲយេធវើពធសកក រៈបជ មនឲយេរៀនសរតអក រ រសតែខមរ បងខឲយរពះសងឃយកទធល វតត េដើមេឈើ ចញច មរជក ជករសះចញច មរតជេដើម េដើមបបេងកើនផលតផលជនរដឋអ ចរបសេគ ។ របវតតេ កនដកមមែខមរេរកម េយើងែដលបនេរៀប បរតស ៗ មកេនះ គជេរឿងពត មនបេផលើសមលបងក ចរដឋអ ចយនេឡើយ ។ ជ ក បងបអនរមជតេយើងភគេរចើនែដលបនទទលរងេរគះេនកនងសមយេនះ កពងមនជវតរសេនរគបទកែនលង ចនងបភលករពតជនបនេ យព ត រ ។ ភពវ សនលអ របជជនែខមរេរកមដកសតរបសេយើងមយចនន បនេគចផតអពនមរតតរ ផត ចកររបសយនកមមយនសត សពវៃថងកពងែតរសេនេសទើរែតរគបរបេទសេលើពភពេ ក ។ បងបអនបនេឃើញ នងយលដងអពរបេទសមយចនន ែដលកពងេធវើ នគមេលើជនជតេដើម េឃើញថ មនសវមនសភព វេឃរេឃដច នគមយន ែដលបនេធវើចេពះែខមរេរកមេឡើយ ។ ទេងវើៃនករេធវើ នគម នងករកបសមល បយងរងគ លទងអសេនះ រតវបនអនតរជតដងឮ នងបនេធវើករេថក លេទសយងេពញមខ រពមទងកតេទស

មចបប េហើយរតវបនអងគករសហរបជជតេធវើករលបបបតជបនតបនទ ប ។ មកដលេពលេនះេទើបេយើងដងថ ករកបសមល ប ករេធវើទរណកមមចេពះែខមរេរកមពស ក នគមយន

ងពមនមក គពតជអងគករសទធមនស អនតរជតមនបនដងឮែមន េ យ រែតករបនរបសប កកបងរបសេមដកន យន ។ ពកេគពែកកហកេបកបេញឆ តកៃឡសឲយេទជេខម

រកកេទជលអ ស ។ សមបបចចបបននេនះ សហពនធែខមរ កមពជេរកមេយើង បនចលជសមជកៃនអងគករយអនភអ (UNPO)េយើងមនអនកត ងរបចេនឯអងគករសហរបជជត េហើយកេ យ កេមដកនដ វយងឃនងេនែត នកហកបេផលើសករពតចេពះមខអងគករសហរបជជតដែដល ។ ភសត ង គកលម សននបតៃនអងគករសហរបជជតេនបរញវយកកនលងមក កនងេនះកមមវតថសតអពសទធជនជតេដើម រកមេមដកនយនបនបនលខលន នងអះ ងេ យមខរកសឥតេអៀនខម សថ ខលនេគជអនកត ងែខមរេរកមជនជតេដើមេនរបេទសេវៀត ម េហើយបនែថលងករណបនលករពតថ ៖ រ ឋ ភបលយនមនបនេធវើទកខេទស នងមនបនសងកតសងកនសមល បរងគ លជនជតេដើម មន កេឡើយ ។ ជមយគន េនះត ងសហពនធែខមរកមពជេរកមដពតរបកដរបសេយើង គេ កបណឌ ត Juashua Cooper ជត ងៃនអងគករ (UNPO) បនបេញចញរបតកមម នងេឆលើយតបរពមនយនគរជទេពញចតតេនកនងអងគសននបតេនះ ។ នយយអពដេណើ រករតសេ យអហង របសសហ-ពនធែខមរកមពជេរកមេយើងវញ គថសហពនធមនមនអវ ថកបងចេពះរពះសងឃ នងពលរដឋែខមរេរកមដអភពវរបសេយើងេទ ។ ចលនៃនករតសទមទរសទធសេរមច សនខលនេ យខលនឯងរបសសហពនធែខមរកមពជេរកមេយើង គរសប មមរចបបៃនអងគករសហរបជជត ែដលបនរបកស កេចញជផលវករយងពតរបកដ ។ សហពនធែខមរកមពជេរកមមនបនដកនឲយពលរដឋែខមរេរកម កន វធរបយទធបងហ រឈមជមយរដឋអ ច នងរបជជនយនកេទែដរ េហើយកមនបនដកនឲយពលរដឋែខមរេរកម ចងកហងគគនចេពះរបជជនយនជបងបអនែដរ ។ បែនតេយើងរតវែតេលើកយកមកផ ពវផ យ រត ងករពតទងអសអពទកខេវទនដធងនធងរ ែដលេមដកនយនរគបជនន ងឧរកដឋកមមចេពះែខមរេរកម េដើមបឲយមតម ជនបនដងបនយលជទេទ ។ ជពេសសចេពះរបជជន នង

ជញ ធរយនបចចបបនន ែដលកពងែតរតតរ (តេទទពរទ ១៦)

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 15 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

(តមកពទពរទ ២) ពអតតកល រហតដលសពវៃថងេនះ ។ កបែនតបគគទងេនះ បនទ បពបេរ ើនេយបយឲយយន ទទលបនេជគជយេហើយ យនែតងែតសមល បបគគលេនះេចលជធមម ជកែសតងដចេ ក ភឈយ គង សមយេ កវរៈបរស សង គយ យងដេចន ះឯង ។ រពតតករណថម ៗ ែដលជរបវតត រសតរបសបងបអនែខមរេរកម កលពៃថងទ ២២ កមភៈ កនលងេទេនះ រពះសងឃ នងពលរដឋែខមរេរកម េនជវញពភពេ ក បនេធវើម បតកមមអហង េនមខ ថ នទតយន េដើមបទមទរឲយរដឋអ ចយនរកង ណយ បញឈប នងេ ះែលងរពះសងឃែខមរេរកម ែដលរដឋអ ចយនបនរេ ភសទធ នងចប កពនធនគរេន កមពជេរកម េ យ ររពះសងឃែខមរេរកមទងេនះ េរកកេឡើងត ករពរសទធេសរភព ជេនឿរពះពទធ សនគណៈេថរ ទ ។ េនទរកងភនេពញ របេទសកមពជ កមនរពះសងឃ នងពលរដឋែខមរេរកមជត ១០០ នក បនេធវើបតកមមអហង កនងេគលបណងែតមយៃន ម រតេសន ជត នងករពរសទធេសរ ភពេនះ រ បែតមនសងឃកមពជរបមណ ១០ អងគ ែដលជរកមសងឃ “កបលយន ខលនែខមរ” ដកនេ យសងឃេឈម ះ េ ចនទ ថល នងឡង គម ង បនេទទញប រ នងបែបកហវងបតកមមអហង របសរពះសងឃែខមរេរកម រចេរបើអេពើហង េទេលើរកមបតករ េធវើឲយរពះសងឃបតករែខមរេរកម ទទលរងរបសជេរចើនអងគ នងមនសងឃមយអងគរតវែបកចេញចើ មឈមហរេជគចវរ េ យ ន ៃដកនសស ខវះករអបររបសសងឃេឈម ះ េ ចនទថល ។ សកមមភពទងេនះ សបញជ កឲយេឃើញថ យន េរបើលបចរគបែបបយង េដើមបសមល បែខមរឲយអសពទកដកេណើ ត ។ ជពេសស គ ខចៃដែខមរ ឲយសមល បែខមរ នងេធវើឲយែខមរេរកម ែខមរ ក ត លែបកបក មគគ រពមទងេធវើឲយរពះសងឃែខមរេរកម នងែខមរក ត លែលងទកចតតគន េទៀតផង ។ ទេងវើទងេនះ គជេរឿងពត ែដលេយើងជែខមររមឈមែតមយ រតវែតពចរ េហើយកនងនមេយើងជកលបតតែខមរ សខចតតេដកសមងេសង មយកសនតភពខលន ឬទកឲយ សនជតេយើង បឱន បសនយេទបនតចមតង ៗ េ យ រែតែខមរមយចននលកកបលឲយេចរយន នងសរតវយនឈល នពនេនះ ឬយង ? ដចមនសភសតែខមរមយថ “េកត ស ក រតជកសេរជ” ។ មលេហតទងេនះេហើយ េទើបេធវើឲយជតែខមរ ទងរពះសងឃ ទងរបជពលរដឋែខមររគបជនន ែដលកពងរសេនជវញពភពេ ក ែតងរពយបរមភចេពះ សនជត នងរពះពទធ

សនែខមរ េនេពលបចចបបនន នងអនគត ។ ទនទមនងកររពយបរមភេនះ កនងនមជកលបតតែខមរ សមអពវនវដលបងបអនែខមររគបរសទបវណណៈ រតវែតខតខេឆល តឱកស ឬច យេពលេវ យកចេណះវជជ របសខលន េដើមបចលរមគរទវសយសងគមជត នងរពះពទធ សន ជពេសសចលរមក ងជតរបសេយើងឲយបនថក េថកើ រងេរឿង កឲយសរតវយនឈល នពន ឆក ឱកសេលបរតបកជតេយើងតេទេទៀត ។ េយើងជឈមែខមរ រតវមន ម រតេសន ជត េចះភញ ករលក េហើយយកៃថងទ ៤ មថន ជទ កនទកខរបសជតេយើង េដើមបេយើងបនតេវនពបពវបរសជត ែដលបនបជកយថល យជវត ចរសស ឈមរសសចេពះ សនជត នងរពះពទធ

សនែខមរដឧតតងគឧតតមេនះ ។ រជថមមតងេទៀត កនងនមជកលបតតែខមរ សេសនើដលបងបអនែខមរ នងរពះសងឃែខមរ រពមទងែខមរមយចននែដលកពងលកកបលឲយយន ចៃថល ឈលកវេងវងនងកមត ហ េ ម ភនងបណយសកតេ យ រ នៈបនទករបសយនេនះ លមមភញ កខលនេហើយ នងឈបទទលែផនករពរបបយនកមមយនសតេទៀតេទ ពេរពះអវែដលេ កអនកកពងេធវើេនះ មនែមនជកតពវកចចរបសជតេយើងេនះេទ ។ របសនេបើេ កអនក នវែតបនតចេរ ើននេយបយដលេចរយនេ យ ចៃថលេទៀតេនះ គម នផលរបេយជនអវសរមបខលន េហើយេថកទប នងក កជទបផត រពមទងចរេឈម ះេ កអនកជជនកបតជត ទកកនងរកងរបវតត រសតជកជមនខនេឡើយ ។ ដេចនះ បចចបបននេយើងមនសហពនធែខមរកមពជេរកម ែដលជចលនតសេ យអហង រសបចបបអងគករសហរបជជតេនះ េយើងរតវែតចលរមគរទ ទងកមល ងកយ ចចតត នងែសវងយលេ យបញញ េដើមបរមចែណកជរមញឲយចលនសហពនធែខមរកមពជេរកម េធវើសកមម-ភពេលើឆកជត នងអនតរជត កនងេគលបណងទមទរសទធេសរភពព នគមយនកមមយនសត ឆបទទលបនេជគ ជយ ។ ជពេសស បងបអនែខមរែដលកពងរសេនេលើទកដកមពជេរកម រតវែតមន ម រតជតរគប ៗ គន េដើមបករពរែថរក វតត

ម នងវបបធម អតតសញញ ណជតរបសខលនឲយបនគងវង កឲយរដឋអ ចយនេចះែតេធវើ មអេពើចតតខលន ។ េយើងជែខមរ ជជនជតេដើមរសេនេលើែដនដេករដន េយើង េយើងនគន ែថរក ករពររទពយសមបតតជត នងេរកកេឡើងតស េ យអហង េដើមបទមទរសទធមនស េសរភពជេនឿ សន គគម នអវខសចបបេនះេទ ៕

ភកខ សង យងរតន

េលខ ៤២ ែខមថន ឆន ២០០៧ ទពរទ 16 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

(តមកពទពរទ ១៣) េសរភពមនពតមន នងេសរភពកនងករ សែមតងមត ។ សទធេនះ បទងេសរភពរបកនមត នងករសែមតងមតេ យគម នករែរជតែរជក រពមទងេសរភពកនងករែសវងរកករទទល នងករផ ពវផ យពតមន នងគនតនន មរយៈរបពនធេឃសន

មយកេ យ គឥតគតពរពែដនអវេនះេឡើយ” ។ េ យទេងវើរេ ភបពនែបបេនះេហើយ ែដលេធវើឲយសហគមនអនតរជត នងសហរដឋ េមរក មនករខកចតត នងរះគនយងខល ងមកេលើរបេទសកមមយនសតេវៀត ម ។ មយងេទៀត កររះគនេនះ មនែមនចេពះែត ទេងវើរេ ភបពនសទធមនស របសរ ឋ ភបលយនេនះេទ គជទសជ ចខតេនរតងមរ ៨៨ ៃនចបបរពហមទណឌ របស ធរណ-រដឋសងគមនយមេវៀត ម ពេរពះេនកនងជពកទ ១១ ៃនចបបរពហម-

ទណឌ មនរហតដល ១៤ មរ ែដលបនែចងជកែសតងថ សកមម-ភពរេ ភបពន ឬបងកអសនតសខ េហើយកនងេនះមនេសទើរ ១៣ មរ េទេហើយ ែដលជករេរបើរបស វធ នងអេពើហង ។ មនែតរតងមរ ៨៨ បេ ណ ះ ែដល មមនឲយរបឆងនង ធរណ-រដឋសងគមនយមេវៀត ម បករមទងករបេញចញមត, កររះគនកនងនម ថ បនកត ។ ដេចនះ េនះគជករប មយងចបសនវេសរភពមល ឋ នបេញចញមត ែដលរពះសងឃ នងរបជជនែខមរេរកម កដចជនស តេយើងខញ ែដលកពងសថតេនេរកមកររគបរគងរបសរបប នគមកមមយនសតយន មន ចទទលយកបនេឡើយ ៕

នស តេកមងវតត េច ភន

(តមកពទពរទ ១៥) ផត ចករមកេលើរបជជនែខមរេរកម សមបញឈបជបនទ ននវរគបកលលបចដពសពល នងករបផលចបផល ញ មរគបរបភព ។ សមេមដកនយនឈបេធវើេពើថ ែខមរេរកមធល កខលនរករេហមរ ម នងលងតលងងេ យ ររបករេផ ង ៗ េទៀត គរតវទទល គ លករពតែដលខលនបនេធវើ នគម នងករគបសងកត សងកនបលនយកដធលរបសែខមរេរកម េទើបេពលេនះែខមរេរកម រតវធល កខលនកនងសភពដន បដេរចើនឥតគណនយងេនះ ។ ជញ ធរយនបនយកេលសថ ែខមរេរកមធល កខលនរកេ យ រែតេធវើបណយេរចើនេពក ។ េគបងខឲយរពះសងឃ នងគណៈកមមករវតតទងអសេនេខតតឃល ងែកៃចនផល សបត រពទធបញញតត េហើយសេរមចឲយេធវើបណយកឋនទន នងពធបណយេផ ង ៗ មយចននេទៀតែតមយៃថង ទទងេខតត ។ សមបញជ កចេពះ ជញ ធរយនថ សមកមកងយែខមរេរកមេទៀត េរពះែខមរេរកមឥឡវេនះមនេលងើដចែដលយនបន ម នេនះេទ ។ ែខមរេរកមធល បលប េចះគតគរអពជវភពខលនែដរ េចះពចរ រកេហតផល នងចយ យ មធនធនែដលខលនមនេនកនងពធបណយេផ ង ៗ ។ ែខមរេរកម យលដងអពលបចកលដេខម ងងតរបស

នគមយនយងចបស ស គេនចងឆន ១៩៤៥ េដើមឆន ១៩៤៦ កនងែខធន ែដលជែខរបមលផលរសវអងករ រកមយនបនេលើកគន េដើរកបសមល ប នងបភតបភយែខមរេរកម ឲយរតេចលដធលភម ថ ន ែរសរសវ េហើយដកយកជនជតយនមក ងទលេនកនងភមរបសែខមរ នងបនបលនយកដែរសរសវ ផទះសែមបងែខមរេធវើជេដើមទនសរមបរសេនរបសេគែតមតង ។ ជតក ងេនេខតតទកេខម បករមទងេខតតពល វផងែដរ ។ កនងឆន ១៩៧៥ នែខ ធន គជែខរបមលផលរសវែដរ យនកមមយនសតបនបភយែខមរេរកមេនេខតតមតរជកថ ែខមររកហម យលកចលមក ។ យនបនេរបើលបចបងខឲយែខមរេរកមេភៀសខលនេចញឲយអសពកនងេខតតទងមល េហើយពកេគបនដកជនជតយនចណលថមមក ងទលេនេលើភមឃែខមរ រមជមយនងជនជតយនេនភមជតខង បនបលនយកដធល រសវអងករ រទពយសមបតត នងរះេរ ើផទះសែមបងរបសែខមរេ យចហ ។ សរថ េបើេចរយនបលនរគបេពលយងេនះ េតើែខមរមនេនេសសសលអវេទៀតសរមបកររសេនឲយបនធរធរនងេគេនះ ។

(េនមនតេលខេរកយ)

ទដឋភពសកមមជនសទធមនស ជនជតេដើមជ វញពភពេ ក នងសកមមជនសទធមនស ត ងសហពនធែខមរកមពជេរកម កនងេវទកអចៃរនតយអងគករសហរបជជតសតពបញហ ជនជតេដើម