5. урсгал-зарлага

46

5. ТӨСВИЙН УРСГАЛ ЗАРЛАГА

5.1 Урсгал зарлагад баримтлах бодлого, зарчим

Монгол Улсын 2011 оны нэгдсэн төсвийн нийт зарлага 3,250.7 тэрбум төгрөгт

төлөвлөгдсөнөөр 2010 оны төлөвлөгөөнөөс 142.7 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэхээр байна. Улсын

төсвийн зарлага 2010 оны дүнгээс 383.8 тэрбум төгрөгөөр буурч төлөвлөгдсөн бол, Хүний хөгжил

сангийн зарлага 470.3 тэрбум төгрөгөөр, Нийгмийн даатгалын сангийн зарлага 85.8 тэрбум

төгрөгөөр тус тус нэмэгдэхээр тооцлоо. Монгол Улсын 2011 оны төсвийн зарлагын төслийг

боловсруулахад дараахь зарчмыг баримталлаа. Үүнд :

Монгол улсын Засгийн газар Олон улсын валютын сантай байгуулсан “Стэнд-бай”

хөтөлбөрийн дагуу хүлээсэн үүргээ биелүүлж, “Төсвийн хүрээний мэдэгдэл, төсвийн

төсөөллийг зөвшөөрөх тухай” УИХ-ын 2010 оны 40 дүгээр тогтоолоор батлагдсан Монгол

Улсын нэгдсэн төсвийн нийт зарлагын хязгаараас хэтрүүлэхгүй байх зарчмыг баримталлаа.

Хөтөлбөрийн шалгуур хангагдсанаар 2010 онд Дэлхийн Банк, Азийн хөгжлийн банк,

Японы Засгийн газраас нийт 70 сая америк доллартай тэнцэх зээлийн хөрөнгийг улсын

төсөвт авч ашиглах нөхцөл бүрдэх болно.

Гадаадын төслийн зээлийн ашиглалтын дүн нь өнөөдрийг хүртэл Сангийн сайдын багцад

бүхэл дүнгээр туссаар ирсэнийг өөрчилж төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн багцад зардлын

зүйл бүрээр тодорхойлон тусгасан.

УИХ-аас баталсан 2010 оны төсвийн үзүүлэлтүүдийг суурь болгох, цалин тэтгэврийн

хэмжээг 2010 оны түвшинд барих, төсвийн байгууллагын орон тоог нэмэгдүүлэхгүй байх,

УИХ-аас Засгийн газарт өгсөн үүргийн дагуу орон тоо, бүтэцтэй холбоотой өөрчлөлтийг

Монгол Улсын 2011 оны төсөвт тусгаж, төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын 2011 онд

хэрэгжүүлэх арга хэмжээг 2010 оны түвшинд байлгах, шаардлагатай тохиолдолд урсгал

зардлыг бууруулахаар тооцлоо.

Хүний хөгжил сангаас хэрэгжүүлэх арга хэмжээний зардал болон нийгмийн даатгалын

санд олгох зорилтот татаасын хэмжээг бууруулахгүй байхаар төлөвлөсөн.

Хөтөлбөрөөр төсөвлөж, шинээр нэмэгдүүлэх хөтөлбөр, арга хэмжээг ач холбогдлоор нь

эрэмбэлэх, Төсвийг хэмнэлттэй, үр ашигтай байлгаж, төсвийн байгууллагын өөрийн орлого,

төсвийн зарлагыг санхүүжүүлэх бусад эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх зарчмыг баримталлаа.

Урсгал зардлын талаар баримтлах бодлого, зарчимд нийцүүлж Улсын төсвийн урсгал

зардлын хэмжээг 2011 онд 1,814.9 тэрбум төгрөг байхаар тооцов. Энэ нь 2010 оны тодотгосон

төсөвтэй харьцуулахад 138.8 тэрбум төгрөгөөр буурсан байна.

5.1.1 Монгол Улсын Ерөнхий сайд

Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлыг Монгол Улсад хэрэгжүүлэх ажлын үр нөлөөг

дээшлүүлэх зорилгоор холбогдох зардлыг 2011 оноос эхлэн Монгол Улсын Ерөнхий сайдын

төсвийн багцад тусган санхүүжүүлнэ.

“Радио телевизийн сүлжээ” улсын төсөвт үйлдвэрийн газрын радио телевизийн

дамжуулалтын зардлыг Сангийн сайдын багцад төлөвлөж байсныг 2011 оноос Ерөнхий сайдын

багцад шилжүүлэн Мэдээлэл, технологийн газрын төсвийн төсөлд тусгалаа.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 139 дүгээр тогтоолоор Ази, Номхон далайн бүсийн

шуудан холбооны гүйцэтгэх зөвлөлийн хурлыг 2011 онд Улаанбаатар хотод зохион байгуулахтай

холбогдсон зардлыг санхүүжүүлнэ.

5.1.2 Монгол Улсын тэргүүн шадар сайд

47

Монгол Улсын зарим стандартыг Европын холбооны стандарттай нийцүүлэх зорилгоор

судалгаа шинжилгээ хийх, стандарт нутагшуулах арга хэмжээний зардал болон “Монгол Улсын

Оюуны өмчийн салбарын автоматжуулалт” төслийг хэрэгжүүлэхэд Монголын Засгийн газраас

гаргах урсгал зардлыг төсвөөс санхүүжүүлнэ.

Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын чиг үүрэгт тендерийн маргаан, өмч хувьчлал,

зар сурталчилгаа, хөрөнгийн зах зээл дээр хувьцаат компаниуд нэгдэх, нийлэхтэй холбоотой үйл

явц шударга өрсөлдөөний зарчмаар явагдаж байгаа эсэхэд хяналт тавих үүрэг, функц шинээр

нэмэгдсэн мөн хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалах чиг үүрэг тус газарт шилжсэнтэй уялдуулж

холбогдох урсгал зардлыг 2011 төсөвт нэмж тусгав.

Ирэх 2011 онд Улаанбаатар хотод "Монгол Улсын чөлөөт бүсүүд ба хөрөнгө оруулалт"

сэдэвт Олон улсын хөрөнгө оруулагчдын чуулга уулзалт зохион байгуулахаар төлөвлөсөнтэй

холбогдуулан уг чуулга уулзалтыг зохион байгуулах зардлыг нэмж төлөвлөв.

Иргэний шинэчилсэн бүртгэлийн мэдээллийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах зардал болон

мэдээллийн санд тулгуурлан “иргэний ухаалаг үнэмлэх” олгох арга хэмжээг зохион байгуулахтай

холбоотой зардлыг шинээр төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

5.1.3 Монгол Улсын шадар сайд

Шинжилгээнд хамруулсан сорьцын дундаж тоог үндэслэн бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийн

жишиг үнийг харгалзан төсвийг хянаж Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын Нэгдсэн төв

лаборатори, нийслэл, аймаг орон нутаг дахь лабораториудад 2011 онд сорьцын дээж худалдан авах

зардлыг шинэчлэн төсвийн төсөлд тусгав.

БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр МХЕГ-ын Нэгдсэн төв лабораторийн шинэ

барилгын ажлыг гүйцэтгэхтэй холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газраас гаргах урсгал зардлыг

тус байгууллагын 2011 төсөвт тусгав.

Онцгой байдлын албаны төрийн тусгай болон төрийн үйлчилгээний албан хаагч нийт бие

бүрэлдэхүүнд дүрэмт хувцас, хөдөлмөр хамгааллын хувцасны хангалт хийх зорилгоор 2011 онд

нормын хувцасны хангалтын зардлыг шинэчлэн төсөвт тусгав.

Нийслэлийн Баянзүрх дүүрэг, Дорноговь аймгийн Замын үүд, Айраг сумдад хоѐрдугаар

зэрэглэлийн гал унтраах 3 анги байгуулах, Төв аймгийн Зуунмод суманд өвс тэжээлийн нөөцийн

салбар, Говь-Алтай аймгийн Баян-Уул, Төгрөг, Эрдэнэ, Дундговь аймгийн Говь-Угтаал сум,

Өмнөговь аймгийн Мандал-Овоо, Номгон сум, Увс аймгийн Тэс, Бөхмөрөн сумдад улсын

нөөцийн өвс тэжээлийн цэгийг байгуулахаар тооцон урсгал зардлыг нэмэгдүүлж төсөвт тусгав.

БНСУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжүүлсэн "Холбоо, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ" төслийн

үр дүнд цагдаа, онцгой байдал, түргэн тусламжийн үйлчилгээг нэгдсэн зохион байгуулалтад

оруулж Шуурхай удирдлагын төв байгуулахаар болсон тул онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн

сайдын багцаас орон тоо, алба хаагчдын цалин, бараа үйлчилгээний бусад урсгал зардлыг Хууль

зүй дотоод хэргийн сайдын багцад шилжүүлэв.

5.1.4 Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга

Хилийн чанадад амьдарч буй Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээдтэй хамтран ажиллах

асуудал эрхэлсэн орон тооны бус зөвлөлийн үйл ажиллагааны зардал болон хилийн чанадад

амьдарч буй Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах,

хамтран ажиллах, эх орондоо эргэн ирэх, улс орны бүтээн байгуулалтад хувь нэмэр оруулахыг

дэмжих чиглэлээр зардал шинээр төсөвлөв.

48

Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ой, Хүннү гүрний 2220 жилийн ой арга

хэмжээнд зориулан холбогдох зардлыг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргын төсвийн

багцад шинээр нэмж тусгасан.

5.1.5 Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дарга

Шүүн таслах ажиллагааг ард иргэдэд ойр дөт сумдуудад нүүдэллэн ажиллах нөхцлөөр

тасралтгүй хангах шаардлагатай байгаа болон бусад шаардлагуудыг үндэслэн урсгал зардлыг

нэмэгдүүлэн төлөвлөлөө.

Бүсчилсэн хөгжлийн төв орон нутгийн 7 аймгийн шүүхэд АНУ-ын ОУХА-ын санхүүжилтээр

Муж улсуудын Шүүхийн үндэсний төвөөс хэрэгжүүлж буй Шүүх эрх мэдэл шинэтгэл

хөтөлбөрийн хүрээнд видео зөвлөгөөний системийг байгуулсан, орон нутгийн шүүхүүдээс

хяналтын шатны шүүхэд баталгаат шуудангаар хэргүүдийг ирүүлэх зардлыг Шүүхийн Ерөнхий

зөвлөл хариуцах болсон зэрэгтэй холбогдуулан интернетийн болон холбооны зардлыг

нэмэгдүүлэн төлөвлөлөө.

5.1.6 Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд

Мал хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх талаар үр дүнтэй ажиллаж байгаа

малчид, мал бүхий иргэдийн бүлгийг холбооны болон бусад техник хэрэгслээр хангахад төрөөс

дэмжлэг үзүүлэх , Мал хулгайлах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хөтөлбөрийг 2011 онд

хэрэгжүүлэхэд тус тус зориулж улсын төсвөөс 2011 онд хөрөнгө нэмж зарцуулахаар төлөвлөв.

Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны урсгал зардалд судалгаа, шинжилгээний ажил болон

Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал, Хууль зүйн алба байгуулагдасны 100 жилийн ойн арга

хэмжээний төсөвт зориулж зардлыг нэмж тусгав.

Цагдаагийн ерөнхий газрын харьяанд шинээр байгуулагдаж байгаа Мэдээлэл шуурхай

удирдлагын төвийн бүтэц зохион байгуулалттай холбогдуулан холбогдох урсгал зардлыг

шилжүүлэн тооцов.

Хилийн дугаар ангиудын нийт 25 заставыг шилжүүлж гэрээт цэрэг, офицер болон энгийн

албан хаагчдын орон тоог зохицуулах, “Гашуунсухайт”, “Шивээхүрэн” боомтуудын 24 цагийн,

“Булган”, ”Бургастай” боомтуудыг байнгын ажиллагаатай болгох, Ховд, Даланзадгад,

Мөрөн,Чойбалсангийн олон улсын нисэх буудлуудын шалган нэвтрүүлэх боомтуудыг

ажиллуулахтай холбогдуулан орон тоо, цалингийн сан болон бусад холбогдох зардлыг 2011 оноос

эхлэн нэмж санхүүжүүлнэ.

5.1.7 Гадаад харилцааны сайд

Монгол иргэд гадаад улс, орнуудад олноор сурч, ажиллаж амьдрах болсноор хилийн чанадад

байгаа Монгол Улсын иргэдэд зөвлөгөө өгөх, тусламж үзүүлэх шаардлагатай болж байна. 2011

онд БНХАУ-ын Гонгконг, АНУ-ын Сан-Франциско, Япон улсын Осака хотуудад шинээр Ерөнхий

консулын газар байгуулахтай холбоотой зардлыг 2011 оны төсвийн төсөвт нэмж тусгав

2011 онд дээд түвшний Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайдын гадаад улс орнуудад

хийх айлчлалд дагалдан явах ажлын хэсгийн зардал, Гадаад харилцааны сайдын түвшинд хийгдэх

айлчлал болон бусад айлчлал арга хэмжээнд шаардагдах зардал болон Худалдаа, эдийн засаг,

шинжлэх ухаан, техникийн хамтын ажиллагааны хоѐр талын Засгийн газар хоорондын Комиссын

ээлжит хуралдааны зардлыг төсөвт тусгав.

5.1.8 Эрдэс баялаг эрчим хүчний сайд

49

2011 онд Завхан, Говь-Алтай аймгийн дизель станцын алдагдал, Дорнод болон баруун

бүсийн эрчим хүч ХК-ийн цахилгаан дамжуулах эрчим хүчний системийн алдагдал, Даланзадгад,

Налайх, Багануур, Шарын голын дулааны станцын алдагдлыг тус тус улсын төсвөөс

санхүүжүүлж, төвийн бүсийн эрчим хүчний компаниудад татаас олгохоор төсөвлөөд байна.

5.1.9 Хүнс хөдөө аж ахуй хөнгөн үйлдвэрийн сайд

Мал, амьтаны халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор 22 аймаг, нийслэлийн

өвчлөл гарах эрсдэл бүхий голомттой нутгийн 5.7 сая бод 32.9 сая бог малыг 152,6 мянган литр

шингэн, 15,811.7 мянган тун хуурай вакцинд шаардагдах эмийн зардлыг төсөвт тусгав.

Дорнод, Сүхбаатар аймгуудад 2010 оны 6, 8, 9-р саруудад малын гоц халдварт шүлхий

өвчний “О” хэвшлийн вирусын өвчлөл голомт илэрч, тандалт судалгаагаар уг өвчин нь зээрийн

сүргийн хөдөлгөөнөөр халдвар нь тархах аюултай байна. 2011 онд уг өвчний дэгдэлт гарч

болзошгүй, голомт, эрсдэл бүхий Дорнод, Сүхбаатар, Дорноговь, Хэнтий, Өмнөговь аймгийн

нийт 362.4 мянган бод, 6,888.1 мянган бог малыг урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулан

вакцинжуулна. Түүнчлэн хонь, ямааны цэцэг өвчнөөс сэргийлэх арга хэмжээнд 2011 онд 6 аймаг,

нийслэл хотын 31 сум, 9 дүүргийн 3.2 сая хонь, голомт, эрсдэл бүхий 3 аймгийн 1.9 сая ямааг

урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнд хамруулахаар тооцож мал эмнэлгийн үйлчилгээний хөлс,

вакцин, эмийн зардлыг төлөвлөж төсвийн төсөлд тусгав.

Малаас хүнд дамжин халдварладаг өвчний гаралт нэмэгдэж байгаад анхаарч ариутгал

халдваргүйжүүлэлтийн арга хэмжээний үр дүнг сайжруулах зорилгоор 2011 онд гоц халдварт,

халдварт, паразиттах өвчний гаралтыг бууруулах, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг чанаржуулах

зорилгоор бүх аймаг, сумдын мал эмнэлэг, үйлчилгээний нэгжид тусгай зориулалтын ариутгалын

төхөөрөмж нийлүүлэх, нийт 14,733.0 мянган квадрат метр талбайд ариутгал халдваргүйтгэл

хийхэд хүрэлцэхүйц бэлдмэлд худалдан авахад хөрөнгө зарцуулна.

"Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд

тариаланчидыг дэмжих, хүнсний гол нэрийн бараа болох гурилын үнийг тогтвортой байлгах

зорилгоор дотоодын гурилын үйлдвэрүүд болон улсын нөөцөд нийлүүлж буй стандартын

шаардлага хангасан хүнсний улаанбуудайн тонн тутамд 50-60 мянган төгрөгийн урамшуулал

олгоно.

Дотоод, гадаад зах зээлийн хүчин зүйлсийн улмаас 2011 онд дотоодын зах зээл дээр

улаанбуудайн хомсдол үүсэхээс сэргийлэх, буудайн нийлүүлэлтийг тогтвортой хангах зорилгоор

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд хүнсний улаанбуудай худалдан авч нөөцлөхөд зориулж хөрөнгө

төлөвлөв.

5.1.10 Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд

“Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн эхийг урамшуулах тухай “ Монгол Улсын хуулиар “Эхийн

алдар” одон авах эхчүүдийн шалгуурт 4 ба 6 хүүхэд болгон өөрчилж, олгох урамшууллын хэмжээг

2 дахин нэмэгдүүлсэн. Энэ арга хэмжээг олон хүүхэдтэй гэр бүлийг дэмжих хүрээнд хэрэгжүүлж

байгаа бөгөөд 2011 оны төсвийн төсөлд “Алдарт эх” одонтой эхчүүдийн одоо авч байгаа

урамшууллыг 100-200 мянган төгрөг болгон нэмэгдүүлэх, 2011 оноос шинээр одон авах эхчүүдийг

хамруулахаар тооцов.

Нийгмийн даатгалын санд байршуулах Засгийн газрын өглөгийн хэмжээг 2010 оныхоос 17

хувиар нэмэгдүүлэхээр тусгав. Ахмад настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хотын

нийтийн тээврийн хэрэгслэлээр үнэ төлбөргүй зорчих зардлыг нийслэлийн төсөвт тусгаж байсныг

эрхлэх асуудлын хүрээнд нь хамаарах сайдын төсвийн багцад тусгав.

50

Шинээр байгуулагдсан Хүүхэд хамгааллын төв болон Хөдөлмөрийн биржийн зардлыг

шинээр төсөвт нэмж тусган, Улаанбаатар хотын 6 дүүргийн 13 хороо, Хэнтийн ,Сэлэнгэ аймгийн 8

тосгонд нийт 21 нийгмийн ажилтны орон тоог нэмэгдүүлэхээр тооцов. 2010 оны 10 дугаар сараас

эхлэн нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж болон жирэмсэн, амаржсан

эхчүүдэд олгох тэтгэмжийн 30 хувиар нэмэгдүүлэх шийдвэрийг бүтэн жилээр хэрэгжүүлэх, эдгээр

халамжийн үйлчилгээнд хамрагдах хүний тооны өөрчлөлтийг тусгах замаар эдгээр үйлчилгээний

зардлыг нэмэгдүүлэв.

5.1.11 Боловсрол соѐл, шинжлэх ухааны сайд

Оюутнуудын нийтийн тээврийн татаасын зардлыг Нийслэлийн төсөвт тусган санхүүжүүлж

байсныг БСШУСайдын төсвийн багцад шилжүүлэнэ.

5.1.12 Эрүүл мэндийн сайд

Нийслэлийн хүн ам сүүлийн жилүүдэд өсч, Сонгинохайрхан, Баянзүрх дүүргийн нутагт орон

нутгаас иргэд олноороо ирж суурьшсантай холбогдуулан тус дүүргүүдэд яаралтай тусламжийн

төвийн салбар пункт байгуулах зардлыг тусгав.

Зүрх, элэгний төвийг Клиникийн нэгдсэн 3 дугаар эмнэлэгийн дэргэд байгуулах, Клиникийн

нэгдсэн I эмнэлэгт ясны чөмөг, элэг, бөөр шилжүүлэх хагалгаа хийх төслийг хэрэгжүүлэх зардлыг

шинээр төсөвт тусгаж, осол гэмтлийн өсөлттэй холбогдуулан Гэмтэл согог судлалын үндэсний

төвийн орон тоог нэмэгдүүлэхээр тусгав.

Тамирчдын амжилтын чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн олон удаагийн системтэй, иж бүрэн,

үйл ажиллагаа явуулах, мөн 2011 оныг олимпийн эрх авах жил гэж тооцон Төв аймгийн Спорт

цогцолбор, Орхон аймаг дахь Олимпийн бэлтгэлийн төвийн үйл ажиллагааг 2011 оноос эхлүүлэх

зардлыг төсөвт нэмж тусгалаа.

5.1.13 Батлан хамгаалахын сайд

Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 114 дүгээр тогтоолоор байгууллагдсан “Сүхбаатар,

Баянхонгор, Баян-Өлгий аймагт барилга инженерийн холимог бүтэцтэй батальоны хүнс, хувцас,

шататахууны зардал, Батлан хамгаалах их сургуулийн харъяа “Өрлөг” мэргэжлийн сургалттай

цэрэгжсэн ерөнхий боловсролын сургуулийн үйл ажиллагааны зардлыг шинээр тусгав.

5.2 Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нарын төсвийн багц

5.2.1 МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ТАМГЫН ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН

БАГЦ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2011

онд 2549.8 сая төгрөг болж байна.

Стратегийн зорилго. Монгол улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг бататган бэхжүүлж, ард

түмнийхээ эрх чөлөө, үндэснийхээ эв нэгдлийг эрхэмлэн хамгаалахад чиглэсэн Монгол

Улсын Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрх, бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах

стратегийн төлөвлөлт, бодлогын болон мэргэшлийн зөвлөгөө, судалгаа шинжилгээ болон

үйлчилгээгээр хангаж дэмжлэг үзүүлэх.

Хүснэгт 5.1 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардал

(сая төгрөгөөр)

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

Нийт зардалд эзлэх

хувь

51

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

НИЙТ ДҮН 1,414.9 3,063.5 2,549.8 100.0 100.0 100.0

Хөтөлбөр 1. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн бодлого

үйл ажиллагаа 1,304.9 2,826.6 2,339.5 92.2 92.3 91.8

Хөтөлбөр 2. Бодлогын шинжилгээ, судалгаа 110.0 237.0 210.3 7.8 7.7 8.2

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги: Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн гадаад айлчлалын

зардлыг 1.1 тэрбум төгрөгөөр, гадаад зочны зардлыг 95.6 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн.

Түүнчлэн, 2011 онд болох түүхэн тэмдэглэлт ойтой холбогдуулан төрийн одон медаль

хийлгэх зардалд зориулж 175.9 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгаад байна.

Хөтөлбөр 1. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн бодлого үйл ажиллагаа

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт:

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхээ тасралтгүй хэвийн, үр нөлөөтэй хэрэгжүүлэх

нөхцөлийг бүрдүүлэхэд дэмжлэг болох Ерөнхийлөгчийн төсөв, түүний ажлын албаны үйл

ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт:

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрыг төрийн захиргааны мэргэшсэн, суралцагч байгууллага

болгон хөгжүүлэх, Тамгын газрын хүний нөөцийн төлөвлөлт, хангалтыг сайжруулах,

тэдний мэдлэг чадвар, манлайлах ур чадварыг хөгжүүлэх;

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн болон Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын үйл ажиллагааны

ил тод, нээлттэй байдлыг бүх талаар хангаж, олон нийттэй ил тод, нээлттэй харилцах

тогтолцоог бүрдүүлэх.

Хүрэх үр дүн:

Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах, зохицуулахад чиглэгдсэн

бодлогын зөвлөгөө, үйлчилгээгээр хангагдана.

Олон нийттэй ил тод, нээлттэй харилцах тогтолцоог хэвшүүлнэ.

Хөтөлбөр 2. Бодлогын шинжилгээ, судалгаа


Энэхүү хөтөлбөрт хөрш зэргэлдээ улс орнуудтай хоршин бүс нутгийн эдийн засгийг

хөгжүүлэх нөөц арга замыг тодорхойлох, бодлогын шинжилгээ судалгаа хийх үүрэг бүхий

Үндэсний хөгжлийн хүрээлэнгийн үйл ажиллагаа хамаарна.


эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын төлөвлөлт, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны

удирдлагын менежментийг боловсронгуй болгож, судалгааны ажлын үр дүнг төр засгийн

бодлогод шууд тусган хэрэгжүүлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх;

Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг орчин үеийн онол арга зүйн өндөр түвшинд хийх


Гадаад, дотоод хамтын ажиллагаа, сурталчилгаа сайжирна.

Эрдэм шинжилгээний ажлын онол, арга зүйн түвшин дээшилнэ.

5.2.2 МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

УИХ-ын даргын 2011 оны төсвийн урсгал зардлын төсвийн төслийг 10703.5 сая төгрөгөөр

төлөвлөсөн.

Стратегийн зорилго. Хүмүүнлэг, ардчилсан нийгэм цогцлуулан хөгжүүлэх, монголын ард

түмний засаглах эрхийг хангах чиг үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь УИХ-д мэргэжил, арга зүй,

техник-зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлэх, Монгол Улсын Их Хурлын хэвийн үйл

ажиллагааг хангах, УИХ-ын гишүүдийн бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ.

Хөтөлбөр. Хууль тогтоох үйл ажиллагаа

52


Хууль, бусад шийдвэрийн төсөл боловсруулах, хэлэлцэж батлах, Засгийн газар болон УИХ-

д ажлаа шууд тайлагнадаг бусад байгууллагын тайлан, мэдээлэл, илтгэл сонсох, асуулга

тавих, түүний хариуг чуулганаар хэлэлцүүлэх, хууль, УИХ-ын бусад шийдвэрийн

биелэлтэд хяналт тавих, байнгын хороодын хууль тогтоох үйл ажиллагаанд арга зүйн

туслалцаа үзүүлэх зэрэг үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Төрийн эрх барих дээд байгууллага Улсын Их Хурал хууль тогтоох, хянан шалгах бүрэн

эрхээ хэрэгжүүлэх, Улсын Их Хурлын бүрэн эрхийг хэрэгжүүлэхэд нь хэрэгцээ шаардлагад

нийцсэн мэргэжил арга зүй, техник зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлэхэд оршино.

Хүснэгт 5.2 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардал

(сая төгрөгөөр)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА

2009 гүйц 2010 төл 2011

төсөл

Нийт зардалд эзлэх хувь

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

Хөтөлбөр 1.Хууль тогтоох үйл ажиллагаа 9,254.1 11,496.6 10,703.5 100.0 100.0 100.0

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг

хэрэгжүүлэх арга хэмжээ 5,483.9 10,700.5 9,910.3 59.3 93.1 92.6

УИХ-д суудалтай улс төрийн намуудад өгөх

дэмжлэг 3,734.2 760.0 760.0 40.4 6.6 7.1

Олон улсын байгууллагын гишүүны татвар,

хандив, хураамж 36.1 36.1 33.2 0.4 0.3 0.3

5.2.3 ҮНДЭСНИЙ ЕРӨНХИЙ АУДИТОРЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Үндэсний ерөнхий аудиторын 2011 оны урсгал төсвийн багцын хэмжээ 742.9 сая төгрөг болж

байна.

Стратегийн зорилго.

Төрийн эрх барих дээд байгууллагын үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь Улсын Их Хуралд дэмжлэг

үзүүлж, эх орон, ард түмний эрх ашгийн төлөө Засгийн газрын хүлээх хариуцлага, үйл

ажиллагааны үр ашиг, үр нөлөөг дээшлүүлэхэд туслах.

Хөтөлбөр 1. Төрийн аудит


Төсөвт байгууллага болон төрийн өмчит болон төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн

этгээдийн үйл ажиллагаанд аудит хийх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамрагдана.


төрийн өмч, хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулж байгаа эсэх, үйл ажиллагааны үр дүнг нийтээр

хүлээн зөвшөөрөгдсөн зарчим, шаардлагын дагуу тайлагнаж байгаа эсэхэд аудит хийж,

санал дүгнэлт гаргах, зөвлөмж боловсруулах


Гүйцэтгэлийн аудитын удирдлагын мэргэжил, стандартын түвшинг дээшлүүлнэ.

Хүснэгт 5.3 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөр зориулалтаар: (сая төгрөгөөр)

ҮНДЭСНИЙ ЕРӨНХИЙ АУДИТОР

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл


2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

53

Хөтөлбөр:Төрийн аудит 521.2 685.0 742.9 100.0 100.0 100.0

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх арга

хэмжээ 502.9 666.3 721.2 96.5 97.3 97.1

Төрийн албан хаагчдын нийгмийн баталгааг хангах 16.6 16.9 19.9 3.2 2.5 2.7

Гадаад харилцаа 1.8 1.8 1.8 0.3 0.3 0.2

5.2.4 ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Төрийн албаны зөвлөлийн 2011 оны урсгал төсвийн багцын хэмжээ 333.2 сая төгрөг болж

байна.


Төрийн албаны шинэтгэл, төрийн байгууллагын өөрчлөлт, хөгжлийн эрэлт, хэрэгцээнд

нийцүүлэн төрийн албаны хууль тогтоомжид заасан төрийн албан тушаалд тавих ерөнхий

шаардлагыг хангасан боловсон хүчнээр төрийн албыг бэхжүүлэх, төрийн албан хаагчдын

хууль ѐсны эрх ашгийг хамгаалах замаар Монгол Улсын төрийн албаны үйл ажиллагааны

үр ашиг, үр нөлөөг дээшлүүлнэ.

Хөтөлбөр. Төрийн албаны нийтлэг үйл ажиллагаа


Энэхүү хөтөлбөрт төрийн албаны нийтлэг стандартуудыг боловсруулах, хууль тогтоомжид

заасны дагуу иргэдийг төрийн албанд сонгон шалгаруулах, төрийн албаны салбар

зөвлөлүүдэд арга зүйн удирдамжаар хангах зэрэг чиг үүрэг бүхий төрийн албаны зөвлөл,

түүний ажлын албаны үйл ажиллагаа хамаарна.


Төрийн албаны шинэтгэлийн бодлого, хүний нөөцийн болон төрийн захиргааны удирдлага

үйл ажиллагааг зохион байгуулах, зохицуулах


Чадварлаг, мэргэшсэн төрийн албыг бий болгох


ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл


2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

Төрийн албаны нийтлэг үйл ажиллагаа 291.4 298.9 333.2 100.0 100.0 100.0


хэмжээ 221.0 281.9 333.2 75.9 94.3 100.0

Төрийн албан хаагчдын нийгмийн баталгааг хангах 70.4 16.9 0.0 24.1 5.7 0.0

5.2.5 СОНГУУЛИЙН ЕРӨНХИЙ ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Сонгуулийн ерөнхий хорооны даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2011 онд 222.0 сая

төгрөгөөр төлөвлөв.

Хөтөлбөр. Сонгуулийн үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулах


Монгол Улсын Их Хурлын болон Ерөнхийлөгчийн сонгууль, Ард нийтийн санал асуулгыг

бэлтгэн явуулах ажлыг төлөвлөж, зохион байгуулах, хууль тогтоомжийн биелэлтэд хяналт

тавьж, сонгуулийн хороодыг нэгдсэн удирдлагаар хангах, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн

Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуулийг зохион байгуулж явуулах ажлыг мэргэжил,

арга зүйн удирдлагаар хангах чиг үүрэг бүхий ажлын албаны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамрагдана.


54

Монгол Улсын сонгох эрх бүхий иргэд Үндсэн хуулиар олгогдсон сонгох, сонгогдох эдлэх

нөхцөлийг бүрэн хангаж бүх шатны сонгууль, ард нийтийн санал асуулгад бэлтгэх, зохион

байгуулах, үр дүнг мэдээлэх


СОНГУУЛИЙН ЕРӨНХИЙ ХОРООНЫ ДАРГА

2009

гүйц 2010 төл 2011 төсөл

Сонгууль зохион байгуулах 4,103.5 179.0 222.0

Сонгуулийн ерөнхий удирдлага 106.0 179.0 222.0

Ерөнхийлөгчийн сонгууль 3,997.6 0.0 0.0

5.2.6 ХҮНИЙ ЭРХИЙН ҮНДЭСНИЙ КОМИССЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Хүний эрхийн үндэсний комиссын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2011 онд 247.6

сая төгрөгөөр төлөвлөсөн.


Монгол Улсын Үндсэн хууль, олон улсын гэрээнд заасан хүний эрх, эрх чөлөөний заалтын

хэрэгжилтэд хяналт тавьж, хүний эрхийг сахин хамгаалах, хөхүүлэн дэмжих,Хүн бүхэнд,

төрөхөөс заяагдсан салшгүй эрхийнх нь тухай мэдлэг олгох, хүний эрхийн боловсролыг

дээшлүүлэх, илэрч буй зөрчлийг арилган, хүний эрх, эрх чөлөөний байдлыг бүх нийтэд ил

тод болгон, түүнд төр засгийн анхаарлыг хандуулах.

Хөтөлбөр. Хүний эрх, эрх чөлөөг сахин хамгаалах


Энэхүү хөтөлбөрт хүний эрхийн асуудлаар шалгалт явуулах, судалгаа хийх, Монгол Улсын

хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх жил бүрийн илтгэлийг боловсруулах, хүний

эрхтэй холбогдсон аливаа асуудлаар санал, зөвлөмж, шаардлага гаргах, хүний эрхийн

зөрчлийн талаарх гомдол шийдвэрлэхтэй холбоотой хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа болон

хүний эрхийн олон улсын гэрээ, конвенцтой холбоотой хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

хамрагдана.


Олон нийтийн хүний эрхийн мэдлэгийг дээшлүүлж, бусдын эрхийг хүндэтгэх хандлага

төлөвшүүлж, эрхээ хамгаалах чадвар эзэмшүүлэх;

Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний илтгэлийн тухайн жилийн дүр зураг, өсөлт

бууралтыг илэрхийлэх чадамж, нийгмийн үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх;

Тодорхой зорилтот бүлэгт чиглэсэн хүний эрхийн сургалтын чанар үр нөлөөг дээшлүүлэх;

Гомдол шийдвэрлэх ажиллагаанд шинэлэг арга барилыг нэвтрүүлэх;

Олон улсын гэрээ, конвенцийг хэрэгжүүлэх, хэрэглэх явдлыг дэмжих


Хүний эрхийн асуудлаар хийгдсэн судалгаа, шалгалтын үр дүнд дэвшүүлсэн санал, түүний

хэрэгжилтийг хангах, хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, таслан зогсооход

чиглэсэн тодорхой арга хэмжээг авах, хууль тогтоомж, захиргааны шийдвэрийг хүний

эрхийн зарчимд нийцүүлэх талаар гаргасан санал, зөвлөмж, шаардлагын үр нөлөө

өргөжинө.

Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх илтгэлийн нийгэм дэх үнэлэмж

өсч, хүний эрхийн олон улсын гэрээний хэрэгжилт, хэрэглэх явдал нэмэгдсэнээр хүний

эрхийг дээдлэн хамгаалах, хүн бүр эрхээ бодитойгоор эдлэх баталгааг нийгэмд

төлөвшүүлнэ.

55

Олон нийтэд хүний эрхийн боловсролыг түгээн дэлгэрүүлснээр хүний эрхийн мэдлэг

ойлголт, тэдгээрийн эрхээ хамгаалах чадвар нэмэгдэж, хүний эрхийн соѐл төлөвших үндэс

бүрдэнэ.

Хүснэгт 5.6 Хөтөлбөрийн урсгал зардал /сая төгрөгөөр/

ХҮНИЙ ЭРХИЙН ҮНДЭСНИЙ КОМИССЫН ДАРГА

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл


2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

Хүний эрх, эрх чөлөөг сахин хамгаалах 188.8 238.7 247.6 100.0 100.0 100.0


хэмжээ 184.5 234.2 243.5 97.7 98.1 98.3

Гадаад харилцаа 4.3 4.5 4.1 2.3 1.9 1.7

5.2.7 САНХҮҮГИЙН ЗОХИЦУУЛАХ ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Санхүүгийн зохицуулах хорооны даргын багцын төсвийн урсгал зардлын хэмжээг 2011 онд

919.5 сая төгрөгөөр төлөвлөсөн нь 2010 оны тодотголоор батлагдсан төсвөөс 8.0 сая төгрөг буюу 1

орчим хувиар өссөн байна.

Хүснэгт 5.7 ТЕЗ-ийн Хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардлын төсөв /сая төгрөгөөр/

2009 гүйц 2010 төл 2011 төс


2009

гүйц 2010 төл 2011 төс

Санхүүгийн зохицуулах хороо 891,7 911,5 919.5 100.0% 100.0% 100.0%

Санхүүгийн салбарын

зохицуулалт 353,6 361,5 435.4 39.7% 39.7% 47.4%

Санхүүгийн хяналт, шалгалт 538,0 550,0 483.9 60.3% 60.3% 52.6%

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги

Хорооны ажилтнуудын ур чадварыг нэмэгдүүлэх, санхүүгийн зах зээлийн мэргэжлийн

оролцогчдод эрх олгох бүсчилсэн сургалт семинар зохион байгуулахад 38.0 сая төгрөг

төлөвлөв.

Үнэт цаасны хороодын олон улсын байгууллага /IOSCO/, Даатгалын хянан шалгагчдын

олон улсын холбоо /IAIS/-нд гишүүнчлэлийн татвар 34.3 сая төгрөг тусгалаа.

Санхүүгийн зохицуулах хорооны хяналтын зөвлөлийн үйл ажиллагаанд шаардагдах бараа,

үйлчилгээний бусад зардалд 14.7 сая төгрөг тусгав.

Хүснэгт 5.8 Хөтөлбөр болон зориулалт /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр болон зориулалтаар 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс


2009

гүйц 2010 төл

2011

төс

СЗХ-ны дарга 891,7 911,5 919.5 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын

зохицуулалт 353,6 361,5 435.4 39.7% 39.7% 47.4%


хэрэгжүүлэх 353,630.2 361,5 357.8 39.7% 39.7% 38.9%

Хяналтын зөвлөлийн үйл

ажиллагааны урсгал зардал 0.0 0.0 14.7 0.0% 0.0% 1.6%

Төрийн албан хаагчдын нийгмийн

баталгааг хангах 0.0 0.0 63.0 0.0% 0.0% 6.8%

Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт 538,0 550,0 483.9 60.3% 60.3% 52.6%


хэрэгжүүлэх 501,5 512,7 449.6 56.3% 56.3% 48.9%

Олон улсын байгууллагын гишүүний 36,4 37,3 34.3 4.1% 4.1% 3.7%

56

татвар

Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын зохицуулалт

Стратегийн зорилт:

Монгол улс дахь санхүүгийн зах зээлийн тогтвортой байдлыг хангах, нэгдсэн бодлого

боловсруулах, зохицуулалтаар хангах замаар хөрөнгө оруулагч компани болон иргэдийн

эрх ашгийг хамгаалах.

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт

Даатгал, үнэт цаас бичил санхүүгий салбарт хийх төрийн зохицуулалтын үйл ажиллагаа энэ

хөтөлбөрт хамаарна.


Санхүүгийн салбарын хууль, эрх зүйн орчин олон улсын практикт нийцэн сайжирч,

хөрөнгө, үнэт цаас, даатгал болон бусад санхүүгийн зах зээлийн хамрах хүрээ тэлж, улс

орны эдийн засгийн өсөлтийг хангахад хувь нэмэр оруулсан байна. Мөн Санхүүгийн

зохицуулах хорооны ажлын албаны чадавхи бэхжсэн байна.

Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт

Стратегийн зорилго:

Банк бус санхүүгийн байгууллаг, даатгал, хоршооны хадгаламж зээлийн үйл ажиллагаа,

үнэт цаасны зах зээлд оролцогчдын хууль болон бусад хууль тогтоомжийн биелэлтэд

хяналт тавих

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт

Даатгал, үнэт цаас бичил санхүүгий салбарт хийх төрийн хяналт шалгалтын үйл ажиллагаа

энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт :

банк бус санхүү, даатгал, болон хуулиар хариуцуулсан бусад санхүүгийн байгууллагуудын

үйл ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийх замаар уг зах зээлд оролцогчдын эрх ашгийг

хамгаалах.

Хүснэгт 5.9 Хөтөлбөр, арга хэмжээгээр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, арга хэмжээгээр 2009

гүйц

2010

төл

2011

төс


2009

гүйц

2010

төл

2011

төс

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 891.7 911.6 919.5 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Санхүүгийн салбарын зохицуулалт 353.6 361.5 435.4 39.7% 39.7% 47.4%

Санхүүгийн салбарын зохицуулалт 58.5 59.8 120.3 6.6% 6.6% 13.1%

Санхүүгийн зах зээлд оролцогчдын эрх, ашгийг

хамгаалах 62.6 64.0 59.7 7.0% 7.0% 6.5%

Бүх нийтийн санхүүгийн боловсрол 46.2 47.2 16.9 5.2% 5.2% 1.8%

Захиргаа, удирдлага, хамтын ажиллагаа 186.3 190.5 238.5 20.9% 20.9% 25.9%

Хөтөлбөр 2. Санхүүгийн хяналт, шалгалт 538.1 550.1 483.9 60.3% 60.3% 52.6%

Үнэт цаасны зах зээлийн үйл ажиллагааны хяналт 190.9 195.1 170.7 21.4% 21.4% 18.6%

Даатгалын байгууллага, мэргэжлийн оролцогчдын

хяналт 131.2 134.1 119.9 14.7% 14.7% 13.0%

Бичил санхүүгийн байгууллагын хяналт 166.1 169.8 149.2 18.6% 18.6% 16.2%

Санхүүгийн тайлагнал, аудит үнэлгээний чанарын

хяналт 50.0 51.1 44.0 5.6% 5.6% 4.8%

5.2.8 ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРООНЫ ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Үндэсний статистикийн хорооны даргын багцын урсгал зардлын төсөв 2011 онд 4,481.8 сая

төгрөгөөр төлөвлөгдсөн нь 2010 оны тодотгосон төсвөөс 833.6 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Хөтөлбөр 1. Албан ѐсны статистикийг хөгжүүлэх


57

Эдийн засаг, нийгэм, хүн ам зүйн талаарх шинжлэх ухааны арга зүйгээр тооцсон

статистикийн үнэн бодит мэдээлэл, судалгаагаар төр, засаг, иргэн байгууллагад адил тэгш

үйлчлэх


Албан ѐсны статистик томоохон тооллого, судалгааг зохион байгуулах, дүн шинжилгээ

хийх чиг үүрэг бүхийн байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Олон улсын нийтлэг аргачлалын дагуу үндэсний тооцооны системийг үе шаттайгаар

нэвтрүүлэх, салбарын статистик мэдээллийг сайжруулах, үндэсний хэмжээний

хөтөлбөрүүдийг үнэлэх, дүгнэхэд шаардлагатай үзүүлэлтийн систем, макро болон эдийн

засгийн статистик, хүн ам, нийгмийн статистикийг хөгжүүлэх, статистикийн арга зүйг

боловсронгуй болгох, судалгаа, шинжилгээний ажлыг өргөжүүлэх, мэдээллийн дэвшилтэт

технологийг нэвтрүүлэх хүн ам, орон сууцны тооллогын бэлтгэл ажлыг хангаж, тооллогын

ажлыг эхлүүлж зохион байгуулах .

Хүснэгт 5.10 Хөтөлбөрийн бүтэц, төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

Үндэсний статистикийн хорооны дарга 2011 төсөв

Хөтөлбөрт эзлэх

хувь

Хөтөлбөр . Албан ѐсны статистикийг хөгжүүлэх 4,481.8 100

А. Улсын албан ѐсны мэдээ мэдээлэл гаргах, мэдээллээр хангах 2,806.8 62.6

Б. Улсын хэмжээний судалгаа 861.1 19.2

В. Улсын хэмжээний тооллого 813.9 18.2

Нийт орон тоо 277.0

Шийдвэрлэх асуудлууд ба стратеги:

Үндэсний статистикийн хорооны орон нутгийн 31 салбарт гэрээт ажилчдын орон тоог 42-

оор нэмэгдүүлсэн, албан тушаалын ангилал, зэрэглэл өөрчлөгдсөн зэргийн улмаас цалингийн

зардал 454.4 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

А. Улсын албан ёсны мэдээ, мэдээлэл гаргах

(A1) Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн байдлын статистикийн сар, улирал, жилийн

мэдээг батлагдсан графикийн дагуу нэгтгэн танилцуулга гаргах, нийгэм эдийн засгийн

салбарын жилийн эцсийн мэдээг нэгтгэн статистикийн эмхэтгэлийг бэлтгэх, мэдээ,

тайлангийн маягт, заавар, аргачлал боловсруулах, компьютерийн програм хангамжийг

боловсруулах, салбарын статистик мэдээний динамикийг баяжуулах.

(A2) Статистикийн үйл ажиллагааны өнөөгийн байдал, тулгамдаж буй бэрхшээлд үнэлэлт

дүгнэл өгч, зорилго, бодлого баримтлах зарчимд тулгуурлан, цаашид дэвшүүлэх гол

зорилтыг нийгмийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн, олон улсын нийтлэг арга зүйд

тулгуурласан, статистикийн үндэсний стандартыг бий болгох, статистикийн үйл

ажиллагаанд мэдээллийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэх замаар хэрэглэгчдийг

статистик мэдээллийн чанартай, шуурхай үйлчилгээгээр хангахад оршино.

Б. Улсын хэмжээний судалгаа

Улсын хэмжээний судалгаа бүтээгдэхүүний хүрээнд холбогдох хууль болон тогтоол

шийдвэрт заагдсан дараах бие даасан судалгаануудыг явуулахаар 861.1 сая төгрөгийг

2011 оны төсөвт тусгав.

Хүснэгт 5.11 Хөтөлбөр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр . Албан ѐсны статистикийг хөгжүүлэх 2011 төсөв

/сая. Төг/


хувь

58

В.Улсын хэмжээний судалгаа 861.1

100

Аж ахуйн нэгж, байгууллагын тоооллого 24.4 2.8

Мал, тэжээвэр амьтадын тооллого 19.5 2.3

Өрхийн орлого, зарлагын судалгаа 268.4 31.2

Ажиллах хүчний судалгаа 182.8 21.2

Орон сууцны үнийн индексийн судалгаа 6.5 0.8

Хэрэглээний үнийн судалгаа 1.7 0.2

Барилгын салбарын өртгийн судалгаа: 3.9 0.5

Жижиглэнгийн худалдааны бараа үйлчилгээний үнийн судалгаа 12.2 1.4

Аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэгчдийн үнийн судалгаа 7.4 0.9

Нөөц ашиглалтын хүснэгт, салбар хоорондын тэнцэл судалгаа 136.8 15.9

Ардчилсан засаглал судалгаа 11.3 1.3

Албан усны статистикийг хөгжүүлэх хөтөлбөр 10.2 1.2

Хүүхэд хөгжлийн судалгаа 176.0 20.4

Хөтөлбөр 2. Улсын хэмжээний тооллого

УИХ-аас 2008 онд баталсан “Хүн ам, орон сууцны тооллогын тухай” хуулийн дагуу энэхүү

тооллогыг 2010 оны эхээр явуулахаар товлосон. Тооллогыг явуулах ажлын бэлтгэлийг 2

жилийн өмнөөс хангасан бөгөөд тус хуулийн дагуу Үндэсний статистикийн хороо

тооллогын асуудал дагнан хариуцсан нэгжтэй ажиллаж байгаа билээ. Үндэсний

статистикийн хорооны Хүн амын тооллогын товчооны урсгал зардлыг 813.9 төгрөгөөр

тооцож 2011 оны төсвийн төсөлд тусгав.

5.2.9 МОНГОЛЫН ҮНДЭСНИЙ ОЛОН НИЙТИЙН РАДИО, ТЕЛЕВИЗИЙН ДАРГЫН

ТӨСВИЙН БАГЦ

Үндэсний Олон Нийтийн Радио Телевизийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах үүднээс төсвөөс

3.3 тэрбум төгрөгийн татаас олгохоор төсвийн төсөлд тусгалаа.

Хөтөлбөр. Олон нийтийн радио телевиз


Орчин үеийн тоон технологийг ашиглан мэргэжлийн чанарын өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн

төрөл бүрийн мэдээлэл, сургалт танин мэдэхүй, хөгжөөн цэнгээх хөтөлбөр, нэвтрүүлгийг

өргөн нэвтрүүлгийн зурвасаар өөрийн орны болон гадны орны хэрэглэгчдэд боломжийн

өртөгтэйгээр саадгүй хүргэх


Үндэсний хэмжээнд олон нийтийн телевиз, радиогийн өргөн нэвтрүүлэг дамжуулдаг

ашгийн бус байгууллага, түүний зөвлөлийн үйл ажиллагааг дэмжих арга хэмжээ энэ



Олон нийтийн телевизийн нэвтрүүлгийн бодлогод ардчилал, шударга ѐс, хүний эрх чөлөө,

тэгш байдлыг хүндэтгэх, нийгэм эдийн засгийн олон ургальч үзэл бодлыг хүндэтгэх,

үндэсний соѐл урлаг, түүх, ѐс заншлыг дээдлэх, соѐл урлагийн хөгжилд хувь нэмэр

болохуйц уран бүтээлийн хэлбэрийг дэлгэрүүлэх, хувь хүний болон нийгмийн, ялангуяа

хүүхэд залуучуудын хөгжлийг дэмжих нэвтрүүлгийн бодлогоор Урлаг соѐл, уран зохиол,

цэнгээнт, нийгмийн эрүүл мэнд, хүүхэд, гэгээрэл боловсрол, түүх ѐс заншлын нэвтрүүлгийн

цагийг нэмэгдүүлнэ. Радиогийн үйл ажиллагаанд “амьд” сурвалжлага буюу газар дээрээс нь

сурвалжлах явуулын станцын ашиглалтыг сайжруулах болно.

Хүснэгт 5.12 Хөтөлбөрийн урсгал зардал /сая төгрөгөөр/

2009


2011

төсөл

2010/11

зөрүү хувь

Хөтөлбөр. Олон нийтийн радио телевиз 7272.3 3704.9 3596.6 -108.3 97.1

Холбооны суваг ашигласны төлбөр 766.5 404.9 296.6 -108.3 73.3

INTELSAT ба REUTERS-ийн суваг ашигласны төлбөp 1138.5 0 0 0

59

Төсвөөс олгох татаас 3739.1 3300.0 3300.0 0 100.0

Үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос санхүүжих 1628.1 404.9 296.6 -108.3 73.3

5.2.10 ЦАГААТГАХ АЖЛЫГ УДИРДАН ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ УЛСЫН КОМИССЫН

ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Хөтөлбөр 1: Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах

Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах улсын комиссын даргын багцын урсгал

зардлын хэмжээг 2011 онд 836.0 сая төгрөгөөр төлөвлөв.


Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсэдийн эхнэр нөхөр, үр хүүхэд, ач зээ нарт нэг удаагийн

нөхөн олговор, орон сууцны хөнгөлөлт үзүүлэх, улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн

нэр төрийг сэргээж, дурсгалыг мөнхжүүлэх үйл ажиллагаа эрхлэх байгууллага түүний орон

нутаг дахь салбар коммиссын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.13 Хөтөлбөрийн бүтэц төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

Үндэсний статистикийн хорооны дарга 2011 төсөв Хөтөлбөрт эзлэх

хувь

Хөтөлбөр . Цагаатгах ажлыг удирдан зохион байгуулах 836.0 100

А. Бодлогын зөвлөгөө өгөх үйл ажиллагаа 211.2 25.3

Б. УТТХХ-т хэлмэгдэгсдийн ар гэрт нөхөн олговор олгох 550.0 65.8

В. Хэлмэгдэгсдийн талаар судалгаа хийх 74.8 8.9

Нийт орон тоо 17


Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсэдийн нэр төрийг сэргээх, дурсгалыг мөнхжүүлэх ажлыг

үргэлжлүүлэх, улс төрийн хэлмэгдүүлэлт гарахаас сэрэмжлэх нөхцөл бүрдэнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба стратеги:

Улсын комиссын төсвийн дарга, Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн 2009 оны 12 дугаар

сарын 19 тоот захирамжын дагуу бүтцийн өөрчлөлт хийж, Улсын комиссын ажлын алба нь

Улс төрийн талаар хэлмэгдэгсдийн судалгааны төвөөс салж, Цагаатгах ажлыг удирдан

зохион байгуулах улсын комисст нэгдсэн тул тэнд ажиллаж байсан 3 ажилтны орон тоо,

төсвийг шилжүүллээ. Дээрх үйл ажиллагаатай холбоотойгоор бараа үйлчилгээний

зардлуудыг нэмж тооцсон болно.

Бүтэц, зохион байгуулалтын өөрчлөлт

2011 онд хуульд орсон өөрчлөлтын дагуу цагаатгах ажиллагааг зогсоохоос өмнө ЗХУ-д

хэлмэгдсэн иргэдийн хэрэг материалыг ОХУ-ын тусгай архиваас хуулбарлан авчрах ажлыг

дуусгавар болгох ажлыг эрчимжүүлэхэд шаардагдах зардал

Ажиллагсдын нийгмийн асуудал болон төрийн албаны тухай хуулийн дагуу нэг удаагийн

буцалтгүй тэтгэмж

Төрийн албаны тухай хуулийн 30.2-ыг үндэслэн тэтгэвэрт гарах хүний нэг удаагийн

буцалтгүй тэтгэмжийн зардлыг тусган тооцов.

Хэлмэгдэгсдийн нөхөн олговор, орон сууцны хөнгөлөлт

Нөхөн олговор авах хүний тоо буурч байгаатай холбогдуулан нөхөн олговорын хэмжээ

2010 онд 219.4 сая төгрөг байсныг 190.0 сая төгрөг болгон бууруулав.

Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийг цагаатгах, тэдэнд нөхөн олговор олгох тухай

хуулийн 23.1-д заасны дагуу хэлмэгдэгсдийн орон сууцны хөнгөлөлтийг дараалалд байгаа

хэлмэгдэгсдэд олгож дуусгахаар хуулийн дагуу тооцож 360.0 сая төгрөгийг төлөвлөлөө.

Тагнуулын ерөнхий газрын тусгай архивт байгаа Улс төрийн хэрэгт шийтгэгдэн

цагаатгагдаагүй иргэдтэй холбоотой 6600 ширхэг хавтаст хэргийг шалгаж дуусгахаар УИХ-

ын 2009 оны 4 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 31 тоот тогтоолын дагуу Тагнуулын Ерөнхий

газрын тусгай архивт ажиллах 14 гэрээт ажилчдын 2011 оны цалин болон холбогдох

зардлыг төсөвт тусгав.

60

5.2.11 АВИЛГАТАЙ ТЭМЦЭХ ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Авлигатай тэмцэх газрын даргын төсвийн урсгал зардлыг 2011 онд 2837.5 сая төгрөгөөр

төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалинг 30 хувиар нэмэгдүүлж байгаатай холбогдож цалин

хөлс болон шимтгэлийн зардал 275.2 сая төгрөгөөр өссөн дүнтэй байна.

Хөтөлбөр: Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаа


Авлигатай тэмцэж, шударга ѐсыг тогтоон хөгжил дэвшилд хүргэж, ардчилсан шударга

ѐсыг голч болгон хүний эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэн, хуулийг дээдлэн, хуулиар хүлээсэн чиг

үүрэг бүхий үйл ажиллагааг хараат бус бие даасан байдлаар хэрэгжүүүлэх


Авлигын эсрэг олон нийтийг соѐн гэгээрүүлэх, урьдчилан сэргийлэх, албан тушаалтны

хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийг хянан шалгах; авлигын гэмт хэргийг илрүүлэх гүйцэтгэх

ажил, хэрэг бүртгэлт, мөрдөн байцаалт явуулах чиг үүрэг бүхийн бие даасан хараат бус

байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Авилга үүсгэхэд хүргэж байгаа нийгэм, улс төр, эдийн засаг, хууль эрх зүйн хүчин зүйл,

шалтгаан, нөхцөлийг судалж гаргах

Авлигаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр төрийн болон төрийн бус байгууллагатай хамтран

ажиллах бодлого, чиглэлийг тодорхойлох

Авлигын талаар олон нийтийн судалгаа авч, тэдгээрийн талаархи мэдээллийг тогтмол олон

нийтэд ил тод мэдээлж байх

Олон нийтийн зөвлөл, төрийн бус байгууллага, хэвлэл мэдээлэлийн байгууллагуудтай

хамтран ажиллаж авлигын нийгмийн хор хөнөөлийг сурталчилан,авлигыг үл тэвчих үзэл

бодлыг иргэдэд төлөвшүүлэх

Хүснэгт 5.14 Хөтөлбөрийн урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 1078.6 1321.5 1569.4 247.9 118.8

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 947.3 1601.6 1268.1 -333.5 79.2

Нийт урсгал зардал 2267.4 2923.1 2837.5 -85.6 97.1

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 2267.4 2923.1 2837.5 -85.6 97.1

төсвөөс 2267.4 2923.1 2837.5 -85.6 97.1

5.2.12 МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2011 онд 22,847.5 сая

төгрөг болж байна.

Хүснэгт 5.15 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн

хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

МОНГОЛ УЛСЫН ЕРӨНХИЙ САЙД

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл


2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл

НИЙТ 13,928.0 20,341.6 22,847.5 100.0 100.0 100.0

61

Хөтөлбөр 1. Дотоод, гадаад шуурхай мэдээллийн

үйл ажиллагаа 734.8 824.1 928.4 5.3 4.1 4.1

Хөтөлбөр 2.Өмчийн эрхийг хэрэгжүүлэх 423.6 526.8 842.9 3.0 2.6 3.7

Хөтөлбөр 3.Мэдээллийн нэгдсэн тогтолцооны дэд

бүтэц 715.8 2,338.0 3,397.7 5.1 11.5 14.9

Хөтөлбөр 4. Төрийн тусгай хамгаалалт 4,296.3 4,956.9 5,515.4 30.8 24.4 24.1

Хөтөлбөр 5.Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах 6,818.1 8,945.3 8,736.0 49.0 44.0 38.2

Хөтөлбөр 6.Үндэсний хөгжил, шинэчлэлийн

нэгдсэн бодлого 378.7 454.8 1,682.8 2.7 2.2 7.4

Хөтөлбөр 7.Цацраг идэвхт, ашигт малтмал болон

цөмийн энерги ашиглах 474.0 1,902.5 1,479.7 3.4 9.4 6.5

Хөтөлбөр 8.Хүйсийн тэгш байдлыг хангах 26.0 43.1 39.0 0.2 0.2 0.2

Хөтөлбөр 9. Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн

сан 0.0 0.0 43.0 0.0 0.0 0.2

Хөтөлбөр 10.Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үйл

ажиллагаа 60.7 350.0 0.0 0.4 1.7 0.0

Хөтөлбөр 11.Олборлолт, уул уурхай 0.0 0.0 182.7 0.0 0.0 0.8

Шийдвэрлэх асуудал болон стратеги:

Засгийн газар, хувийн хэьшил, иргэний нийгмийн гэсэн гурван талын тэгш оролцоотой

Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачлагын хүрээнд Монгол Улсын нэгдсэн болон орон

нутгийн төсөвт олборлох үйлдвэрлэл эрхлэгч компаниудын төлсөн татвар, төлбөр, хураамж,

хандивыг олон нийтэд ил тод болгох ажлыг Дэлхийн банкны олон талт хандивлагчдын Итгэлийн

сангаас санхүүжүүлж байгаа бөгөөд 2010 оны 10 сард төслийн хугацаа дуусна. Засгийн газрын

2010 оны 190 дугаар тогтоолоор Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлыг Монгол Улсад

хэрэгжүүлэх ажлын үр нөлөөг дээшлүүлэх зорилгоор холбогдох зардлыг 2011 оноос эхлэн Монгол

Улсын Ерөнхий сайдын төсвийн багцад тусган санхүүжүүлж байхаар шийдвэрлэсэн. Үүнтэй

холбогдуулан Монгол Улсын 2010 оны Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачлагын

зардалд нийт 182.7 сая төгрөгийг Ерөнхий сайдын төсвийн багцад шинээр нэмж төсөвлөв.

Олон нийтийн радио телевизийн тухай хууль 2005 онд батлагдсанаар Радио телевизийн

Хэрэг эрхлэх газрын харьяанд ажиллаж байсан Дамжуулах байгууламжийн техникийн төв буюу

одоогийн “Радио телевизийн сүлжээ” улсын төсөвт үйлдвэрийн газрыг төрийн өмчид үлдээж, олон

сувгийн радио телевизийн нэвтрүүлгийг дамжуулах чиг үүрэгтэйгээр зохион байгуулж

ажиллуулсан. Уг “Радио телевизийн сүлжээ” улсын төсөвт үйлдвэрийн газрыг үндсэн чиг

үүргийнх нь дагуу ажиллуулахын тулд техник технологийн шинэчлэл хийх ажлыг УИХ-аас

баталсан “Орон нутгийг мэдээлэлжүүлэх” төслийн хүрээнд улсын төсвийн болон “Бүх нийтийн

үүргийн сан”-гийн хөрөнгө оруулалтаар санхүүжүүлж, манай улсын 380 гаруй сум, суурин

газруудад олон сувгийн телевизийн нэвтрүүлэг дамжуулах хүчин чадалтай станцуудыг байгуулж,

түүний ашиглалт үйлчилгээг хариуцан гүйцэтгэж байна. Уг Радио телевизийн дамжуулалтын

зардал 1.2 тэрбум төгрөг, холбооны суваг ашигласны төлбөр 0.3 тэрбум төгрөг, нийт 1.5 тэрбум

төгрөгийг Сангийн сайдын багцад төлөвлөж байсныг 2011 оноос Ерөнхий сайдын багцад

шилжүүлэн Мэдээлэл, технологийн газрын төсвийн төсөлд тусгалаа.

Хөтөлбөр 1. Дотоод, гадаад шуурхай мэдээллийн үйл ажиллагаа


Улс орны дотоодод болж буй үйл явдлын тухай мэдээ, мэдээллийг цуглуулан шуурхай

түгээх, дэлхий дахинд болж буй үйл явдлын тухай мэдээ, мэдээллийг гадаадын

агентлагуудаас хүлээн авч, олон улсын түгээмэл хэлнээс орчуулан бэлтгэж, монголын

хэрэглэгчдэд мэдээ болон тойм тайлбар хэлбэрээр түргэн шуурхай хүргэх болон Монгол

Улсын түүх соѐл, хөгжил дэвшлийг гадаад улс оронд таниулан сурталчлах чиг үүрэг бүхий

МОНЦАМЭ агентлагийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамарна.


Монгол Улс, Монголын ард түмний түүх соѐлын уламжлал, шинэчлэл, нийгмийн

амьдралын бодит үнэн байдал, эдийн засгийн ололт амжилтыг гадаадын улс орнуудад

62

түгээн дэлгэрүүлж сурталчлах, улс орны амьдралд болж буй үйл явдал, дэлхий дахины

тухай мэдээ мэдээлийг Монголын өргөн олон түмэнд шуурхай, үнэн бодитой хүргэх.


Тус агентлаг нь төсвийн зардлыг хэмнэх, бүтцийн өөрчлөлт хийх шийдвэрийг хэрэгжүүлэх

зорилгоор 2011 онд орон тоогоо 6 нэгжээр цөөрүүлж, ажлын ачааллыг нягтруулан ажиллахаар

төлөвлөсөн.

Хөтөлбөр 2. Өмчийн эрхийг хэрэгжүүлэх


Төрийн өмчийн эд хөрөнгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, хувийн өмч давамгайлсан эдийн

засгийг бүрдүүлэхэд бодит хувь нэмэр орууулах;


Төрийн өмчийн талаархи төрийн бодлого, хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион

байгуулж хэрэгжүүлэх, хууль тогтоомжоор тодорхойлсон төрийн өөрийн өмчийн эд

хөрөнгийг удирдах, эзэмших, ашиглах, хамгаалах ажлыг эрхлэн зохион байгуулах чиг үүрэг

бүхий хорооны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Өмч хувьчлалын уламжлалт хэлбэрийг хязгаарлаж, нэмэлт хувьцаа гаргаж нийтэд санал

болгох /IРО хийх/ замаар хувийн хөрөнгө оруулалтыг татах аргыг голлож, дэд бүтэц, эрчим

хүч, нийтийн аж ахуйн салбарт зах зээлийн шаардлагад нийцсэн бүтцийн өөрчлөлт хийх

/төр хувийн хэвшлийн ХХТ, концессын гэрээ байгуулах замаар/ санал боловсруулж

хэрэгжүүлэх


Дунд хугацааны төсвийн хүрээнд түлш эрчим хүч, дэд бүтэц, нийтийн аж ахуйн салбарт

тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэхэд гадаадын болон хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтыг

татаж, төрийн оролцоог 20-30 хувь хүртэл бууруулна

Уул уурхайн салбарт стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд газрын

ашиглалтыг эхлүүлнэ.

Хөтөлбөр 3. Мэдээллийн нэгдсэн тогтолцооны дэд бүтцийг сайжруулах


Бүсчилсэн хөгжлийн бодлого чиглэлд нийцсэн эдийн засгийн өсөлтийг хангахуйц мэдээлэл,

харилцаа холбоо, технологийн сүлжээг хөгжүүлэх


Нийгэм эдийн засгийн бүхий л хүрээнд мэдээлэл, шуудан харилцаа холбооны технологи

нэвтрүүлэх, мэдээллийн тогтолцоо бий болгох, зөөлөн дэд бүтцийг хөгжүүлэх зэрэг

мэдээллийн технологид суурилсан харилцааны зохицуулалтын үйл ажиллагаа, аж ахуйн

нэгж байгууллагуудын үйлчилгээ явуулж буй радио давтамжийн зохицуулалтын

мэдээллийн тоног төхөөрөмжүүдийг зориулалтын орчинд байршуулан найдвартай

ажиллагааг хангах, хяналт тавих чиг үүрэг бүхий Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны

үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Төрийн удирдлагын үр нөлөө, төрийн үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэх, мэдээлжсэн

нийгмийг байгуулах, мэдээллэлжүүлэлтийн хоцрогдлыг багасгах, мэдээлэл хүртэх тэгш

бус байдал, тоон ялгааг арилгах хүрээнд дараах үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд чиглэгдэнэ.

Үүнд:

“Цахим Монгол хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх;

“Бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоо” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх;

“ Шууданг дунд хугацаанд хөгжүүлэх” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх;

“ Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хагах үндэсний хөтөлбөр” –ийг хэрэгжүүлэх;

“ Өргөн зурвасын мэдээллийн сүлжээ” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх;

Үйлчлүүлэгчдийн систем бүхий тоног төхөөрөмжийг Дата Төвд байршуулж, үйл ажиллагаа

болон үйлчилгээ нь шуурхай тасралтгүй явагдах боломжийг олгох

63


Бүх нийтийг өндөр хурдтай, хямд, хялбар ашиглаж болохуйц мэдээлэл, харилцаа холбооны

сүлжээний дэд бүтцээр тэгш, зохистой байдлаар ханган мэдээлэл, харилцаа холбооны

сүлжээний аюулгүй ба найдвартай ажиллагаа хангагдана.

Иргэний ба хүн амын бүртгэл, шилжилт хөдөлгөөний бодит байдлыг тодорхойлж, иргэн,

хуулийн этгээд, эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл, тооллогын талаар нарийвчилсан мэдээ,

мэдээлэл нь үнэн зөв, бодитой болно.

Байгаль цаг агаарын болон онцгой байдлын саатлаас үл хамаарсан, тогтсон хугацаандаа

найдвартай хүргэх мэдээллийн технологид суурилсан үйлчилгээг нэмэгдүүлснээр

шуудангийн хүртээмж нэмэгдэнэ.

цахим аюулгүй байдлыг хангах арга хэмжээг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх замаар үндэсний

аюулгүй байдал, иргэдийн үндсэн эрх, эрх чөлөөг баталгаажуулна.

төрийн байгууллага, аж ахуйн нэгж болон нийт айл өрхөд хүртээмжтэй, өртөг багатай,

мэдээллийн цогц үйлчилгээг утсан болон утасгүй холбооны технологуудыг ашиглан

хүргэснээр нийт улс орны эдийн засгийн өсөлт, хүн амын амьдралын түвшинг сайжруулна.

Төрийн цахим дата, мэдээллийн технологийг зориулалтын нөхцөлд хадгалах, хамгаалах,

хүртээмжтэй байлгах, төрийн мэдээллийн нэгдсэн сүлжээний зангилаа төв болно.


Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 139 дүгээр тогтоолоор Ази, Номхон далайн

бүсийн шуудан холбооны гүйцэтгэх зөвлөлийн хурлыг 2011 онд Улаанбаатар хотод зохион

байгуулахаар шийвдэрлэсэн. Уг хурлыг зохион байгуулахтай холбогдсон зардлыг 2011 оны

төсвийн тухай хуульд тусгахаар заасны дагуу зардлыг 73.3 сая төгрөгөөр тооцож, төсвийн төсөлд

тусгасан.

Хөтөлбөрийн уялдаа: Энэ хөтөлбөр нь Ерөнхий сайдын төсвийн багцын мэдээллийн нэгдсэн

тогтолцооны дэд бүтэц/мэдээлэл, шуудан харилцаа холбоо, технологи / хөтөлбөртэй харилцан

уялдаатай хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 4. Төрийн тусгай хамгаалалтын үйлчилгээ

Хөтөлбөрийн зорилго:

Хуулиар төрийн тусгай хамгаалалтанд авахаар тогтоосон төрийн байгууллага, тэдгээрийн

зарим үйл ажиллагаа, албан тушаалтан, иргэний амь бие, ордон өргөө, зориулалтын орон

сууц, тээврийн хэрэгсэл, бусад зүйлийн аюулгүй байдлыг мэргэжлийн болон бусад

байгууллага, албан тушаалтны харилцан уялдаатай цогцолбор үйл ажиллагаагаар хангаж,

цаг тухайд нь найдвартай иж бүрэн хамгаалах болон үйлчилгээ үзүүлэх


Төр, засгийн тэргүүн нар болон төрийн өндөр хэмжээний зочин төлөөлөгчийг хамгаалах

тусгай хамгаалалт, мөн тэдэнд үйлчлэх тусгай үйлчилгээний үүрэг гүйцэтгэдэг Төрийн

тусгай хамгаалалтын газар, Их тэнгэр цогцолборын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Хамгаалуулагчдын аюулгүй байдлыг иж бүрэн, найдвартай хангах, хамгаалуулагчдын

ажиллаж, амьдарч буй бүхий л орчинд эрүүл ахуйн дэг журам, шаардлагыг хангасан байна.


Монгол Улсын Засгийн газрын 2008 оны 23 дугаар тогтоолоор Улсын Ерөнхий прокурорын

газар болон тус газрын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албаны байр, Нийслэлийн прокурорын

газрыг төрийн тусгай хамгаалалтад авахыг Тагнуулын ерөнхий газарт даалгасан боловч уг

тогтоол хэрэгжээгүй байна. Уг тогтоолын заалтыг хэрэгжүүлэхэд ажилтан 1, дэд ажилтан

12 бүгд 13 орон тоо нэмэх шаардлагатай. Түүнчлэн Төрийн ордны өргөтгөлийн музейн

хэсэг бүрэн ашиглалтад ороогүй байгаагаас орон тоо батлагдсан ч цалингийн санд

тусгагдаагүй байгаа 12 дэд ажилтан, 3 гүйцэтгэх ажилтны цалинг төсөвт тусгах

шаардлагатай. Орон тоо бүтцийн өөрчлөлттэй холбоотой эдгээр асуудлыг 2011 оны

төсвийн төсөлд тусгасан.

64


Хамгаалалт, үйлчилгээний ажлын чанар дээшилнэ.

Хөтөлбөр 5. Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах


Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд аюул учруулж болзошгүй гадаад, дотоод хүчин

зүйлийг тагнуулын аргаар илрүүлэх, урдчилан сэргийлэх, таслан зогсоох, төрийн эрх бүхий

байгууллага, албан тушаалтанд мэдээлэх замаар Монгол Улсын үндэсний язгуур ашиг

сонирхлыг хамгаалах таатай нөхцлийг бүрдүүлэх


Улс орны үндэсний аюулгүй байдлыг тагнуулын аргаар хангах чиг үүрэг бүхий төрийн

тусгай байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Үндэсний аюулгүй байдлыг тагнуулын аргаар хагах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн

стратегийн төлөвлөлт, бодлогын удирдамж, захиргааны болон мэргэжлийн удирдлага

зохицуулалтаар хангах, хэрэгжилтийн явц байдалд нь хяналт- шинжилгээ хийх, үр дүнг

үнэлэх, гадаад тагнуул, сөрөх тагнуулын үйл ажиллагаа явуулах, хуулиар харьяалуулсан

гэмт хэрэгтэй тэмцэх, үндэсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой асуудлаар мэдээлэл

боловсруулж холбогдох байгууллага, албан тушаалтанд танилцуулах замаар үйл

ажиллагааны эрхэм зорилгод хүрэх тал бүрийн нөхцлийг бүрдүүлэх

Хөтөлбөр 6. Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн нэгдсэн бодлого


Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжил, шинэтгэлийн бодлогыг боловсруулах,

хэрэгжилтийг хангах замаар эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах хүн амын

амьжиргааны түвшинг тогтвортой дээшлүүлэх


Эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн урт, дунд хугацааны төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалт,

шинэтгэлийн бодлого, төлөвлөлттэй холбоотой байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн бодлого, урт, дунд хугацааны стратеги

төлөвлөлт, эдийн засгийн шинэтгэл, инноваци, технологи бүтцийн өөрчлөлийн бодлого, төр

хувийн хэвшлийн түншлэлийг хөгжүүлэх, салбар хоорондын уялдааг хангах, хөрөнгө

оруулалтын болон бүсчилсэн хөгжлийн бодлогуудыг бодовсруулах, нэгдсэн удирдамжаар

хангах, Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Мянганы хөгжлийн зорилт, Засгийн газрын үйл

ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн биелэлтэд хяналт-шинжилгээ хийх,

үнэлгээ өгөх.


Нийгэм эдийн засгийн хөгжил, төлөвлөлтийн чиглэлээр УИХ, Засгийн газраас шинээр

гарсан хууль, тогтоомж эрх зүйн актуудыг хэрэгжүүлэх яам, агентлаг, орон нутгийн байгууллага,

хувийн хэвшлийн бодлогын уялдааг хангах, хөгжлийн олон талт судалгааны ажлуудыг эхлүүлэх

зэргээр хорооны үндсэн үйл ажиллагаа өргөжиж, түүнд шаардагдах зарим зардлыг нэмж төсөвлөх

шаардлага гарч байна. Энэ хүрээнд 2011 онд дараах арга хэмжээг шинээр нэмж төлөвлөсөн.

улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр, орон нутгийн хөгжлийн индекс, хилийн боомт, ашигт

малтмалын орд газар, аж үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах чиглэлээр нийт 13 аймагт

ажиллах томилолтын зардал;

Монгол улсын эдийн засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэх

төлөвлөгөө, Улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр, Сайншандын аж үйлдвэрийн

цогцолборыг байгуулах зэрэг бүтээн байгуулалттай холбоотой асуудлуудыг олон нийтэд

сурталчлах мэдээллэл сурталчилгааны зардал;

ЗГХЭГазартай хамтран холбогдох яамд агентлаг, аймаг, нийслэлийн ЗДТГ-ын Хөгжлийн

бодлогын хэлтсийн стратеги, төлөвлөлтийн асуудал хариуцсан албан хаагчдын чадавхийг

65

сайжруулах болон Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн урт, дунд хугацааны төлөвлөлтийг

салбарын болон орон нутгийн төлөвлөлттэй уялдуулах сургалт зохион байгуулах зардалд;

Монгол Улсын хөгжлийн хүрээнд шийдвэрлэх шаардлагатай урт болон богино хугацааны

бодлогын оновчтой, үр дүнд суурилсан зөв хувилбаруудыг гаргахад чиглэсэн олон талт

судалгааны ажлуудыг холбогдох салбарын эрдэмтэн, судлаачдыг оролцоотойгоор

санхүүжүүлэх зэрэг зардлуудыг тус тус нэмж тусгасан.


Монгол Улсын эдийн засаг нийгмийг хөгжүүлэх 2012 онд Үндсэн чиглэл, эдийн засаг

нийгмийн хөгжлийн 2011-2015 оны тэргүүлэх чиглэлийг боловсруулсан байна.

Эдийн засгийн бүтцийн шинэтгэлийн бодлого, инноваци, технологийн хөгжлийн

баримтлах бодлого, стратегийг боловсруулсан байна.

Эдийн засгийн тэргүүлэх салбаруудын хөгжлийн уялдааг хангах, улсын хөрөнгө

оруулалтын нэгдсэн бодлого, стратеги төлөвлөгөөг боловсруулж, хөрөнгө оруулалтын

томоохон төслүүдэд үнэлж, дүгнэх дүн шинжилгээ хийсэн байна.

Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Үндсэн

чиглэл, Мянганы хөгжлийн зорилт, түүний хэрэгжилтийн явцад хяналт-шинжилгээ хийж,

үр дүнд үнэлгээ өгсөн байна.

Хөтөлбөр 7. Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах


Цацраг идэвхт ашигт малтмалын судалгаа, эрэл, хайгуул, олборлох, боловсруулах

үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн, экспортын шинэ эх үүсвэрийг бий болгох, цөмийн энерги

ашиглах замаар Монгол Улсын эрчим хүчний аюулгүй байдлыг хангах, тогтвортой

хөгжлийн нөхцөлийг бүрдүүлэх.


Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах, нөөцийг нэмэгдүүлэхтэй

холбогдсон эрэл, хайгуул, судалгааг зохион байгуулах, олборлолт явуулах, цөмийн эрчим

хүчний эх үүсвэрийг барих ажлыг хэрэгжүүлэх, цөмийн болон цацрагийн аюулгүй

байдлыг хангах, цацраг идэвхт материалыг тээвэрлэх, хаягдлыг боловсруулах, хадгалах,

эрдэм шинжилгээ, туршилт, судалгааны ажил явуулах, өндөр технологийн чиглэлээр

мэргэшсэн хүний нөөцийг тусгай хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэх чиг үүрэг бүхий Засгийн

газрын агентлаг Цөмийн эрчим хүчний агентлагийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энергийн талаар

баримтлах бодлого”, “Цөмийн энергийн тухай хууль”-д заасны дагуу цацраг идэвхт ашигт

малтмал болон цөмийн энерги ашиглах, цөмийн технологи нэвтрүүлэх, цөмийн судалгааг

хөгжүүлэх, цөмийн болон цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангах, мэргэжлийн

хяналт тавих замаар ураны ордуудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, экологийн хувьд

цэвэр, агаарын бохирдолгүй, бага өртгөөр эрчим хүч үйлдвэрлэдэг давуу талтай эрчим

хүчний эх үүсвэрийн бий болгох

Хүрэх үр дүн ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлт:

Ураны ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж уран олборлоход хөрөнгө оруулах сонирхол

бүхий стратегийн хөрөнгө оруулагчтай хамтран ураны ордыг ашиглах нөхцөлийг

бүрдүүлнэ. Нэгээс дээш улстай хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулж, Мардайн ураны

ордыг ашиглаж эхэлнэ

Цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг ашиглах чиглэлээр "Цөмийн эрчим хүчний станц

барих газрын сонголтын судалгаа" төслийг үргэлжлүүлж, төслийн гүйцэтгэлийг 40-60

хувьд хүргэнэ. Цөмийн технологи нэвтрүүлэх судалгааны хүрээнд цөмийн технологи өндөр

хөгжсөн улсуудтай хамтран ажиллаж энэ чиглэлээр хэрэгжиж байгаа 5 төслийн биелэлтийг

60-85 хувьд хүргэнэ.

олон улсын жишигт нийцүүлж цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах

салбарын хууль, эрх зүйн орчинг сайжруулна. Цөмийн энергийн тухай хуулийг

хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд 10-15 стандарт, дүрэм, журам, зааврыг боловсруулан

батлуулж, мөрдүүлнэ.

66

Цөмийн болон цацрагийн хяналт, цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангах үйл

ажиллагааг олон улсын түвшинд хүргэхэд дэвшил гарч, хяналт, шинжилгээний

лабораторийн чадавхи сайжирна. Цацраг идэвх ашигт малтмал ашиглах болон цацрагтай

холбогдсон үйл ажиллагаа явуулж байгаа 80-100 байгууллага, аж ахуйн нэгжид хяналт

шалгалт хийж, цацрагийн хамгаалалт, аюулгүй байдлыг хангуулах арга хэмжээ авна. Хүн

амын болон мэргэжлийн шарлагын хяналтын хамрах хүрээг 90 хувьд хүргэж, олон улсын

стандартын түвшинд үнэлнэ

Хөтөлбөрийн уялдаа:

Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах хөтөлбөр нь Шинжлэх ухаан

технологи болон Эрдэм шинжилгээ судалгаа хөтөлбөртэй уялдаа холбоотой хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 8. Хүйсийн тэгш байдлыг хангах


Жендэрийн тэгш байдлыг хангах асуудлаар үндэсний хэмжээнд бодлого боловсруулж

хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, хяналтын тогтолцоог бий болгох.


Жендэрийн тэгш байдлыг хангах чиглэлээр зөвлөлдөх, уялдуулан зохицуулах, нөлөөлөх,

мэдээллээр хангах, үүсгэл санаачилгыг дэмжих, мониторинг хийж, хяналт тавих үүрэг

бүхий үндэсний хороо түүний ажлын албаны үйл ажиллагаа энд хамаарна.


Жендэрт суурилсан аливаа алагчлал, хүчирхийллийг зогсооход дэмжлэг үзүүлэх

Жендэрийн тэгш байдлыг хангах замаар ядуурлыг бууруулах

Сайн засаглалыг хөгжүүлэхэд эмэгтэйчүүдийн чадавхи, оролцоог нэмэгдүүлэн тогтвортой

хөгжлийг хангахад чиглэнэ.


Жендерийн тэгш байдлыг хангах үндэсний хөтөлбөрийн хоѐр дахь үе шатыг /2010-2012 он/

үргэлжлүүлж, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн завсрын үнэлгээг хийж, цаг үеийн нөхцөл

байдалд тохируулан хөтөлбөрт зарим нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна

Үндэсний хөтөлбөрийг Монгол улсын төрөөс хүн амын хөгжлийн талаар баримтлах

бодлого болон Монгол улсад хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөр, Эдийн засгийн

өсөлтийг дэмжиж ядуурлыг бууруулах стратегийн баримт бичиг, Монгол Улсын Мянганы

хөгжлийн зорилтуудтай нийцүүлэн улс орны нийгэм, эдийн засгийн нөөц боломж, хамтын

ажиллагааны хүрээнд үе шаттайгаар зохион байгуулна.

Гэр бүлийн хүчирхийллийн үйлдлийг шуурхай таслан зогсоох нь хохирогчийн аюулгүй

байдлыг хангаж, хүчирхийлэл дахин давтагдахаас урьдчилан сэргийлэхэд зохих нөлөө

үзүүлэх болно. Хүчирхийлэл бүхий нөхцөлд байгаа хохирогчийг хамгаалах хэрэгцээ

шаардлагыг нэн тэргүүнд анхааран үзэж гэр бүлийн хүчирхийллийн уршигт үр дагаврын

нэг болох эрүүл мэнд, эрхтэн тогтолцооны бүрэн бүтэн байдал алдагдах, ойр дотны

хүмүүсийнхээ гарт амь үрэгдэх явдлаас сэргийлэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ.


Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөртэй харилцан уялдаж хамгаалах,

үйлчилгээ үзүүлэх, урьдчилан сэргийлэх зэрэг үйл ажиллагааг хэрэгжүүлнэ.

5.2.13 МОНГОЛ УЛСЫН ТЭРГҮҮН ШАДАР САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Тэргүүн шадар сайдын төсвийн багцын 2011 оны урсгал зардлыг 13,580.0 сая төгрөгөөр

төлөвлөсөн нь 2010 оны тодотголоор батлагдсан төсвийн урсгал зардлаас 1801.1 сая төгрөг буюу

15.3 хувиар нэмэгдсэн байна.

Хүснэгт 5.16 Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөрүүд 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс Нийт зардалд эзлэх хувь

2009 гүйц 2010 төл 2011 төс

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 7,068.6 11,778.9 13,580.0 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Оюуны өмч 197.0 293.8 378.4 2.8% 2.5% 2.8%

67

Хөтөлбөр 2. Стандартчилал, хэмжилзүй 1,592.3 2,309.3 3,178.0 22.5% 19.6% 23.4%

Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан

зохицуулах 180.0

281.4 342.1 2.5%

2.4% 2.5%

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс 790.6 1,120.8 1,112.2 11.2% 9.5% 8.2%

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээлэл 4,308.7 7,773.7 8,402.1 61.0% 66.0% 61.9%

Урьд онтой харьцуулахад төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн эрхлэх асуудлын хүрээнд

хамаарах төсөвт байгууллагуудын тэтгэвэрт гарах албан хаагчдын тоо нэмэгдсэн тул Төрийн

албаны тухай хуульд заасны дагуу тэтгэвэрт гарах албан хаагчдад олгох нэг удаагийн тэтгэмжийн

зардлыг нэмэгдүүлж 447.2 сая төгрөг тусгав.

Хүснэгт 5.17 Хөтөлбөр, арга хэмжээ ба төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

2009

гүйц

2010

төл

2011

төс


2009


Нийт дүн 7,068.6 11,778.9 13,580.0 100.0% 100.0% 100.0%


Оюуны өмчийн эрхийн баталгаажилт 106.9 167.2 238.4 1.5% 1.4% 1.8%

Оюуны өмчийн эрхийн хамгаалалт 90.1 126.6 140.0 1.3% 1.1% 1.0%

Хөтөлбөр 2. Стандартчилал, хэмжилзүй 1,592.3 2,309.3 3,178.0 22.5% 19.6% 23.4%

Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах 180.0 281.4 342.1 2.5% 2.4% 2.5%


Худалдааны чөлөөт бүс 624.4 888.4 886.3 8.8% 7.5% 6.5%

Эдийн засгийн чөлөөт бүс 117.7 164.0 225.9 1.7% 1.4% 1.7%

Чөлөөт бүсийн ажлын алба 48.5 68.4 167.2 0.7% 0.6% 1.2%


Иргэний бүртгэл мэдээлэл 1,043.3 3,248.6 4,039.2 14.8% 27.6% 29.7%

Иргэний бүртгэл 1,043.3 1,475.6 1,834.3 14.8% 12.5% 13.5%

Шинэчилсэн бүртгэл/Ухаалаг үнэмлэх 0.0 1,773.0 2,204.8 0.0% 15.1% 16.2%

Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл 3,265.4 4,525.1 4,362.9 46.2% 38.4% 32.1%

Хөтөлбөр 1. Оюуны өмч

Оюуны өмчийн эрхийн баталгаажилт ба эрхийн хамгааллын чиглэлээр хэрэгжүүлэх үйл

ажиллагааны урсгал зардлын төсөвт зориулж 2011 онд 378.4 сая төгрөг төлөвлөсөн нь 2010 оны

тодотгосон төсвийн урсгал зардалтай харьцуулахад 84.6 сая төгрөг буюу 28.4 хувиар өссөн байна.


Патентын тухай хууль, Барааны тэмдэг, газар зүйн заалтын тухай хууль, Зохиогчийн

эрхийн тухай хууль, Зар сурталчилгааны тухай хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд

оюуны өмчийг хамгаалах, ашиглах, эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгох, хуулийн

хэрэгжилтэнд хяналт тавих


Шинэ бүтээл, ашигтай загвар, барааны тэмдэг зохиогчийн эрх, бүтээгдэхүүний загвар зэрэг

биет бус хөрөнгийг аж үйлдвэрийн болон оюуны өмч болгон бүртгэх, үнэлэх хамгаалахтай

холбоотой байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.


Оюуны өмчийн салбарын бодлого, урт, дунд, богино хугацааны стратегийг төлөвлөх, төсөл

хэрэгжүүлэх, бодлогын удирдамжаар хангах, салбарын дахин инженерчлэлийн арга зүйг

боловсруулах, шинэ технологи нэвтрүүлэх

Хүснэгт 5.18 Хөтөлбөрийн бүтэц, төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

2009



2009

гүйц

2010

төл 2011 төс


Оюуны өмчийн эрхийн баталгаажилт 106.9 167.2 238.4 54.3% 56.9% 63.0%

Оюуны өмчийн эрхийн хамгаалалт 90.1 126.6 140.0 45.7% 43.1% 37.0%

68


БНСУ-ын Засгийн газраас Монгол Улсын Засгийн газарт үзүүлж буй буцалтгүй

тусламжийн хүрээнд 2010 оноос “Монгол Улсын Оюуны өмчийн салбарын автоматжуулалт”

төслийн хэрэгжүүлж эхэлж байна. Төслийг 2010-2011 онуудад хэрэгжүүлснээр Монгол улс

оюуны өмчийн удирдлагын автоматжуулсан иж бүрэн системтэй болох юм. Ингэснээр оюуны

өмчийн хувьд мэргэжлийн түвшинд үйлчилгээ үзүүлэх, оюуны өмчийн бүх нийтийн боловсрол

олгох, мэдээлэл түгээх арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх талаар Засгийн газрын үйл ажиллагааны

мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан зорилт хангагдах нөхцөл бүрдэж байна. “Монгол Улсын Оюуны

өмчийн салбарын автоматжуулалт” төслийг хэрэгжүүлэхэд Монголын Засгийн газраас гаргах

урсгал зардалд зориулж нийт 58.6 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусган санхүүжүүлнэ.

Хүснэгт 5.19 Урсгал зардал зориулалтаар, санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөрийн урсгал зардлын зориулалт 2009 гүйц 2010

төл

2011

төс


2009 гүйц 2010 төл 2011

төс


Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 193.9 274.5 378.4 93.4% 93.4% 100.0%

Төрийн албан хаагчдын нийгмийн баталгааг хангах 13.6 19.3 0.0 6.6% 6.6% 0.0%

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр

Төсвөөс санхүүжих 207.5 293.8 378.4 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 2. Стандарт, хэмжил зүйн баталгаажуулалт

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал зардлын төсөвт 2011 онд нийт 3,178.0 сая

төгрөг тусгав.


Монгол Улсын хөгжлийн стратеги, чиг хандлагад нийцүүлэн улс орон, нийгэм, эдийн

засгийн аюулгүй байдлыг хангаж, экспортыг нэмэгдүүлж, үндэсний үйлдвэрлэлийг

хөгжүүлэхэд стандартчилал, хэмжил зүй, итгэмжлэл, баталгаажуулалт, сорьцын хяналтын

бодлогоор дэмжих


Үндэсний стандарт тогтоох, Засгийн газрын нэрийн өмнөөс тохирлын үнэлгээний

байгууллагын итгэмжлэлийг үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх, хэмжих хэрэгслийн

баталгаажуулалт хийх, сорьцын хяналтыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой үйл ажиллагаа энэ



Үндэсний бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний өрсөлдөх чадвар хэрэглээний аюулгүй

байдлыг дээшлүүлэх, байгаль экологийн аюулгүй орчинг бүрдүүлэх, хэрэглэгчдийг

чанартай, аюулгүй бүтээгдэхүүнээр хангахад стандартчлал, тохирлын үнэлгээгээр дэмжлэг

үзүүлэх.


Стандартчилал хэмжилзүйн газар болон түүний харъяа орон нутгийн хэлтсүүдийн цалин,

бараа үйлчилгээний зарим зардлыг сүүлийн 2 жил "царцааж" хянасны улмаас тус салбарын

ажилтан, алба хаагчдын цалингийн ангилал, шатлалын өөрчлөлт, зэрэг дэв болон ур чадварын

нэмэгдлийг Төрийн албаны хууль тогтоомжид заасны дагуу олгох боломжгүй нөхцөл үүсээд

байна.

Иймд цалингийн сангийн зохих өөрчлөлтийг тооцоолж 2011 оны төсвийн төсөлд цалин,

НДШ-д нийт 322.7 сая төгрөгийг нэмж орон нутаг дахь стандартчилал хэмжилзүйн газруудын

төсөвт тусгав. Мөн энэ салбарын байгууллагуудын ажлын онцлогоос хамаарч орон нутгийн

стандарт хэмжилзүйн хэлтсийн байцаагч, мэргэжилтнүүд аймгийнхаа бүх сумдаар жилд 2 удаа

тойрч хэмжлийн хэрэгслийг баталгаажуулах, стандартыг мөрдүүлэх чиг үүргээ хэрэгжүүлдэг.

Энэхүү арга хэмжээг бүрэн хэрэгжүүлэхэд шаардагдах томилолт, тээвэр шатахуун болон бусад

урсгал зардлыг төсөвт нэмж тусгах шаардлагатай байна.

69

Монгол Улсын зарим стандартыг Европын холбооны стандарттай нийцүүлэх зорилгоор

судалгаа шинжилгээ хийх, стандарт нутагшуулах арга хэмжээний зардалд нийт 49.8 сая төгрөгийг

СХЗГ-ын 2011 оны төсвийн төсөлд тусгав.

Хүснэгт 5.20. Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, зориулалтаар 2009 гүйц

2010

төл

2011

төс


2009 гүйц 2010 төл 2011 төс

Хөтөлбөр 2. Стандартчилал 1,631.4 2,309.3 3,178.0 100.0% 100.0% 100.0%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 1,563.3 2,212.9 2,989.9 95.8% 95.8% 94.1%

Тэтгэвэрт гарч буй төрийн албан хаагчдын

тэтгэмж 30.4 43.1 139.0 1.9% 1.9% 4.4%

Олон улсын байгууллагын гишүүны татвар,

хураамж 37.7 53.4 49.1 2.3% 2.3% 1.5%


Төсвөөс санхүүжих 1,631.4 2,309.3 3,178.0 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 3. Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал зардлын төсвийг 2011 онд 342.1 сая



Зах зээл дээр шударга өрсөлдөөний орчныг бүрдүүлэх, иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд

бизнесийн үйл ажиллгагаа эрхлэх таатай орчин, ижил нөхцлийг бий болгох, өрсөлдөөний

шударга бус хэлбэрүүдийг хориглох, хязгаарлах, таслан зогсоох арга механизмыг

боловсронгуй болгох


Зах зээл дэх монополь болон давамгай байдалтай байгаа аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа

болон улсын төсвийн худалдан авах ажиллагаа, зар сурталчилгаа, өмч хувьчлал, бараа

бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний чанар зэрэгт хуульд заасны дагуу хяналт тавих,

хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Улсын Их Хурлаас 2010 оны 6 дугаар сарын 10-ны өдөр Өрсөлдөөний тухай хуулийг

шинэчлэн баталснаар Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын чиг үүрэгт тендерийн

маргаан, өмч хувьчлал, зар сурталчилгаа, хөрөнгийн зах зээл дээр хувьцаат компаниуд нэгдэх,

нийлэхтэй холбоотой үйл явц шударга өрсөлдөөний зарчмаар явагдаж байгаа эсэхэд хяналт тавих

үүрэг, функц шинээр нэмэгдсэн байна.

Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хуульд 2008 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдөр

нэмэлт өөрчлөлт орсон, мөн Засгийн газрын 2009 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдрийн 371 дугаар

тогтоолоор “Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үндэсний хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх чиг үүргийг тус

газар хэрэгжүүлж байна.

Урсгал зардлын 2011 оны төсөвт Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын байрны

түрээс 12.0 сая төгрөг, мөн хэрэглэгчийн эрх ашгийг хамгаалах чиг үүрэг тус газарт шилжсэнтэй

уялдуулан Засгийн газрын тухай хуулийн 19.1-т заасны дагуу гэрээгээр төрийн нэрийн өмнөөс

гүйцэтгэх ажилийг санхүүжүүлэхэд зориулан 20 сая төгрөгийг тус байгууллагын төсвийн төсөлд

тусгав.

Тэргүүн шадар сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд дээр дурьдагдсан чиг үүргүүд шинээр

нэмэгдэж байгаа тул ШӨХТГ-ын бүтэц зохион байгуулалт, орон тоонд зохих өөрчлөлтийг оруулах

шаардлагатай байна.

Хүснэгт 5.21 Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

2009 2010 2011 Нийт зардалд эзлэх хувь

70

гүйц төл төс 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс

Хөтөлбөр 3. Өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах 180.0 281.4 342.1 100% 100% 100%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 198.8 281.4 342.1 100% 100% 100%


Төсвөөс санхүүжих 180.0 281.4 342.1 100% 100% 100%

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүс

Чөлөөт бүс хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний 2011 онд урсгал зардалд нийт

1,279.4 сая төгрөг төсөвлөв.


Монгол Улсын Чөлөөт бүсүүдийг гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагч нарт бизнес эрхлэх

таатай нөхцлийг хангасан, орчин үеийн дэвшилтэт техник, технологи нэвтэрсэн, дэд бүтэц

бүхий олон улсын нийтлэг зарчмаар хөгжүүлэх эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин

бүрдүүлж, улмаар улс орны болон бүс нутгийн хөгжилд чөлөөт бүсийн оруулах үүрэг

оролцоог нэмэгдүүлэхэд оршино.


Чөлөөт бүсийн талаар баримтлах бодлого, чиглэлийг тодотгон дүгнэлт гаргах, Монголын

чөлөөт бүсүүдийн худалдаа, эдийн засгийн ерөнхий төсөөллийг тооцоолох, зөвлөмж

боловсруулах, УИХ, Засгийн газраас чөлөөт бүсийн талаар гаргасан шийдвэрийн

хэрэгжилтэд хяналт тавих чиг үүрэг бүхий байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


2009 гүйц 2010 төл 2011 төсөл


2009 гүйц 2010 төл 2011

төсөл


Худалдааны чөлөөт бүс 624.4 888.4 886.3 79.0% 79.3% 79.7%

Эдийн засгийн чөлөөт бүс 117.7 164.0 225.9 14.9% 14.6% 20.3%

Чөлөөт бүсийн ажлын алба 48.5 68.4 167.2 6.1% 6.1% 15.0%


Тэргүүн шадар сайдаас санаачилан 2011 оны 6 дугаар сарын 15-18-ны өдрүүдэд

Улаанбаатар хотод "Монгол Улсын чөлөөт бүсүүд ба хөрөнгө оруулалт" сэдэвт Олон улсын

хөрөнгө оруулагчдын чуулга уулзалт зохион байгуулахаар төлөвлөсөнтэй холбогдуулан уг чуулга

уулзалтыг зохион байгуулах зардалд нийт 85.8 сая төгрөг нэмж төлөвлөв.

Мөн чөлөөт бүсүүдийн бодлого, үйл ажиллагаа, хөрөнгө оруулах боломжийн талаарх

мэдээлэл, сурталчилгааг гадаад болон дотоодын хөрөнгө оруулагч нарт мэдээлэн, сурталчилах үйл

ажиллагааг нэгдсэн зохион байгуулалтаар хангах болсонтой холбогдуулан урьд онуудад тус

тусдаа төлөвлөгдөж ирсэн гадаад арга хэмжээний зардлыг Чөлөөт бүсийн зөвлөлийн ажлын

албаны урсгал зардалд шилжүүлэн тусгав.

Алтанбулаг ХЧБ-ийн захирагчийн 2010 оны 09, 10, 11, 12, 14, 18, 37, 46, 45, 47, 48 2009

оны 133, 134, 135, 136, 138 дугаар захирамжууд гарч гэрээний үүргээ зөрчин газрын төлбөрөө

төлөөгүй аж ахуйн нэгжүүдтэй байгуулсан гэрээг цуцалсан байна. Ингэснээр тус чөлөөт бүсийн

орлого өмнөх оныхтой харьцуулахад 270 сая төгрөгөөр буурч 320.0 төгрөгөөр төлөвлөгдөв.

Алтанбулаг ХЧБ-д 2008-2010 онд өөрийн хөрөнгөөр хийгдэх хөрөнгө оруулалтаар

төлөвлөн эхлүүлсэн боловч орлого бүрэн төвлөрөөгүйн улмаас дуусгаагүй болон дууссан боловч

санхүүжилт нь хийгдээгүй 2 төсөл арга хэмжээг бүрэн дуусгахад зориулж нийт 245.8 сая төгрөг

71

төсөвт тусгаж, цаашид тус бүсэд хийгдэх хөрөнгө оруулалтыг зөвхөн улсын төсвөөс хийх зарчим

баримтлав.


Чөлөөт бүсийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг боловсруулна.

Алтанбулаг худалдааны чөлөөт бүсийн Худалдаа үйлчилгээний цогцолборыг ашиглалтад

оруулж эхний ээлжийн худалдааны эргэлт бий болно.

Замын-Үүд, Цагааннуурын чөлөөт бүсийг байгуулах бэлтгэл ажлыг бүрэн дуусгана.

Монгол улсын чөлөөт бүсүүдэд томоохон хэмжээний хөрөнгө оруулагчдыг татсан байна.

Хүснэгт 5.23 Хөтөлбөр 4. Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, зориулалтаар 2009

гүйц

2010

төл

2011

төс


2009 гүйц 2010 төл 2011

төсөл

Хөтөлбөр 4. Чөлөөт бүсүүд 791.8 1,120.8 1,279.4 100.0% 100.0% 100.0%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 595.7 843.2 1,161.5 75.2% 75.2% 90.8%

Дотоодын цэргийн/гэрээт хамгаалалт 196.1 277.6 124.3 24.8% 24.8% 9.7%

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 791.8 1,120.8 1,279.4 100.0% 100.0% 100.0%

Өөрийн үйл ажиллагааны орлого 450.0 590.0 320.0 56.8% 52.6% 25.0%

Төсвөөс санхүүжих 341.8 530.8 974.7 43.2% 47.4% 75.0%

Хөтөлбөр 5. Улсын бүртгэл, мэдээллийн үйл ажиллагаа

Улсын бүртгэл, мэдээллийн үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой урсгал

зардлыг 2011 онд 8,402.1 сая төгрөг байхаар төлөвлөв.


Монгол улсад төр иргэнийг холбосон бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох,

хөгжүүлэх, шилжит хөдөлгөөнийг хянах, бүртгэл мэдээлэлтэй холбоотой төрийн

үйлчилгээг иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх, иргэний бүртгэлийн бодит мэдээлэл, эх

сурвалж үнэн бодит байдлыг хангахад чиглэгдэнэ.


Иргэний бүртгэл, эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл, хуулийн этгээдийн бүртгэлийг

хэрэгжүүлэх Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар болон орон нутгийн улсын бүртгэлийн

хэлтсүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.


Хөтөлбөр, арга хэмжээ 2009



2009



Иргэний бүртгэл мэдээлэл 1,043.3 3,248.6 4,039.2 24.2% 41.8% 48.1%

Иргэний бүртгэл 1,043.3 1,475.6 1,834.3 24.2% 19.0% 21.8%

Иргэний шинэчилсэн бүртгэл/ухаалаг

үнэмлэх 0.0 1,773.0

2,204.8 0.0% 22.8% 26.2%

Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл 3,265.4 4,525.1 4,362.9 75.8% 58.2% 51.9%


УИХ-ын 2009 оны 100 дугаар тогтоол, мөн Засгийн газрын 2010 оны 3 дугаар тогтоолын

дагуу 2010 онд багтаан иргэний шинэчилсэн бүртгэл явуулах, үйл ажиллагаанд шаардагдах нэмэлт

зардлыг тухайн оны төсвийн тодотголд тусгуулах замаар иргэний шинэчилсэн бүртгэлийн дэд

бүтэц, мэдээллийн санг үүсгэх арга хэмжээ, үйл ажиллагааг ажлыг амжилттай хэрэгжүүлж байна.

Үүний үр дүнд 2010 оны 9 сарын 15-ны байдлаар нийт иргэдийн 53.4 хувь нь шинэчилсэн

бүртгэлд хамрагдаад байна. Цаашид шинэчилсэн бүртгэлийн мэдээллийн санд тулгуурлан

“иргэний ухаалаг үнэмлэх” төслийг эхлүүлэх, ингэснээр иргэн бүрт цахим үнэмлэх олгох, улмаар

төрийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэхэд түргэн шуурхай мэдээлэл солилцох, үйлчилгээний чанар,

найдвартай байдал дээшлэх боломж хангагдана гэж үзэж байна. Иймд 2011 онд “иргэний ухаалаг

72

үнэмлэх” олгох арга хэмжээг зохион байгуулахтай холбоотой 1,993.9 сая төгрөгийг шинээр

төсвийн төсөлд нэмж тусгав.

Мөн 2010 онд эхлүүлсэн иргэний шинэчилсэн бүртгэлийн маягт хэвлэхэд принтерийн хор

нь ердийн хэрэглээнээс 3-4 дахин их хор шаардагдаж байна. Үүнийг харгалзан иргэний

шинэчилсэн бүртгэлийг дуусгавар болгоход нэмж 211.0 сая төгргөийн принтерийн хор худалдан

авах зардлыг нэмж тусгав.

Иргэний бүртгэлийн шинэ тогтолцоог нэвтрүүлж байгаатай холбогдуулан 21 аймаг,

нийслэлийн 9 дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийг холбосон мэдээлэл шуурхай дамжуулах

"онлайн" сүлжээг ашиглаж байна. Уг сүлжээний мэдээлэл дамжуулах хурдыг 2010 онд 2 дахин

нэмэгдүүлсний улмаас холбооны суваг ашигласны хөлс 28.6 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн тул нийт

168.1 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав.

Тус газрын үндсэн үйл ажиллагаатай холбоотой үйлчилгээ үзүүлсэн иргэдтэй буцаж

холбогдох, иргэдийн баримт бичгийн асуудлаар болон мэдээ, тайлан авах зэрэг яаралтай ажлын

шаардлагаар нэгжтэй телефон харилцаа холбоог өргөн ашиглах, улсын бүртгэлийн үнэт цаас,

маягтыг шуудангаар зөөвөрлөх зэрэг ажлын онцлог байдлаас шалтгаалан шуудан холбооны зардал

хүрэлцэхгүй болж, иргэдийн нууцлал бүхий маягтыг хувийн шугамаар тээвэрлэх, баримт бичиг

алдагдах зэрэг хүндрэлтэй байдал учирч байна. Иймд мэдээллийг баталгаатай шуудангаар

дамжуулах боломжоор хангахын тулд шуудан, холбооны зардлыг нэмж тусгах шаардлагатай

байна.

Хүснэгт 5.24 Хөтөлбөр 5. Урсгал зардал болон санхүүжүүлэх эх үүсвэр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, зориулалтаар 2009

гүйц

2010

төл

2011

төс


2009 гүйц 2010

төл

2011

төс


Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 2,904.5 4,111.5 5,202.7 68.5% 52.9% 59.3%

Иргэний шинэчилсэн бүртгэл, ухаалаг иргэний 0.0 1,773.0 2,204.9 0.0% 22.8% 25.1%

Улсын бүртгэлийн мэдээллийн маягт хэвлэх

зардал 1,334.6 1,889.2 1,373.0 31.5% 24.3% 15.6%

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 4,239.1 7,773.7 8,096.4 100.0% 100.0% 100.0%

Өөрийн үйл ажиллагааны орлого 0.0 0.0 0.0 0.0% 0.0% 0.0%

Төсвөөс санхүүжих 4,239.1 7,773.7 8,780.5 100.0% 100.0% 100.0%

Хүрэх үр дүн

Хөтбөлбөрийг хэрэгжүүлснээр Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүлэх чиглэл “Төр

иргэний холбосон бүртгэлийн төгөлдөршил”-ийг хангахад чухал алхам болж, шилжит

хөдөлгөөнийг хянах, төрийн үйлчилгээний хүнд суртлыг арилгах, нийгмийн үйлчилгээг

иргэдэд түргэн шуурхай хүргэх, иргэний бүртгэлийн бодит мэдээлэл, эх сурвалж үнэн

бодит байх ач холбогдолтой юм.

Бүртгэлийн “онлайн” сүлжээний ашиглалтыг сайжруулснаар бүртгэлийн үйл ажиллагааг

иргэдэд шуурхай, хүртээмжтэй, үнэн зөв хүрч, мэдээллийн сангийн аюулгүй байдал

сайжирч байна.

5.2.14 МОНГОЛ УЛСЫН ШАДАР САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол улсын шадар сайдын төсвийн багцын 2011 оны 46,951.0 сая төгрөг(улсын нөөц

бүрдүүлэх хөрөнгийн зардал 7,981.7 сая төгрөгийг оруулан тооцвол зарлага нийт 54,932.7 сая

төгрөг)-өөр төлөвлөсөн нь 2010 оны тодотгосон төсвийн урсгал зардалтай харьцуулахад 250.9 сая

төгрөгөөр буурсан байна. Харин улсын нөөцийн эх үүсвэр бүрдүүлэх хөрөнгийн зардлыг 2010

онтой харьцуулахад 2,281.7 сая төгрөгөөр буюу 40 хувиар нэмэгдэж төсвийн төсөлд тусгав.

73


2009 гүйц 2010 төл

2011

төс


2009 гүйц 2010

төл

2011

төс

ТӨСВИЙН ЕРӨНХИЙЛӨН ЗАХИРАГЧ 42,856.8 47,201.9 54,932.7 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрх, хамгаалал, хөгжил 4,522.7 5,009.2 4,672.5 10.6% 10.6% 8.5%

Хүүхдийн төлөө үйл ажиллагааны

бодлого, удирдлага 2,018.9 2,187.9 2,203.2 4.7% 4.6% 4.0%

Хүүхдийн хөгжил, төлөвшил 1,477.2 1,664.2 1,428.5 3.4% 3.5% 2.6%

Хүүхэд хамгаалал 1,001.9 1,129.6 1,018.8 2.3% 2.4% 1.9%

Хяналт, шинжилгээ 24.7 27.4 22.0 0.1% 0.1% 0.0%

Хөтөлбөр 2. Мэргэжлийн хяналт, шалгалт 12,365.4 13,486.6 15,864.7 28.9% 28.6% 28.9%

Орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын алба 10,454.6 11,384.8 13,147.5 24.4% 24.1% 23.9%

Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн

хяналт, үнэлгээ 1,257.4 1,386.3 1,962.1 2.9% 2.9% 3.6%

Мэргэжлийн хяналтын удирдлага,

төлөвлөлт 653.5 715.6 755.1 1.5% 1.5% 1.4%

Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх,

тэмцэх 25,617.6 28,303.1 32,772.0 59.8% 60.0% 59.7%

Гамшгаас уоьдчилан сэргийлэх арга

хэмжээ 3,517.9 4,013.1 3,895.0 8.2% 8.5% 7.1%

Гамшигтай тэмцэх, хор уршгийг арилгах 15,259.5 16,544.3 18,477.0 35.6% 35.1% 33.6%

Улсын нөөц бүрдүүлэлт, сэргээн босгох

ажил 6,840.1 7,745.7 10,400.0 16.0% 16.4% 18.9%

Хөтөлбөр 4. Олон салбар хамарсан хөгжлийн

хөтөлбөр 349.7 381.0 204.7 0.8% 0.8% 0.3%

УИХ-ын ордон барих төслийн нэгж

21.9 40.3 0.0% 0.0% 0.1%

Төрийн албаны тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.2 дахь заалтын дагуу төрийн жинхэнэ

албан хаагч өндөр нөсны тэтгэвэрт гарсан тохиолдолд олгодог 36 сарын цалинтай тэнцэх

хэмжээний тэтгэмжийн зардал цалин 30 хувиар нэмэгдсэн, мөн тэтгэвэрт гарах алба хаагчдын тоо

нэмэгдсэнээс шалтгаалж нийт 443.9 сая төгрөгөөр нэмэгдэж, 1,682.3 сая төгрөгийг төсөвт тусгав.

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрхийн хамгаалал, хөгжил

Хөтөлбөрийн хүрээнд 2011 онд хэрэгжүүлэх дэд хөтөлбөр, төсөл арга хэмжээний урсгал

зардалд нийт 4,672.5 сая төгрөг төлөвлөв.


Хүүхдийн эрхийг хамгаалах, хөгжил оролцоог дэмжих замаар хүүхдийн өнөөгийн болон

хэтийн хөгжил, оролцоо, эрх хамгаалалтын тогтолцоог бэхжүүлэх.


Хүүхдийн эрхийн тухай конвенц, үндэсний бодлого, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах

үүднээс хүүхэдтэй холбогдсон бодлого, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, зохион байгуулах чиг

үүрэг бүхийн Засгийн газрын агентлаг буюу үндэсний зөвлөл түүний орон нутаг дахь

салбар нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2009


2011

төс


2009

гүйц

2010

төл

2011

төс

Хөтөлбөр 1. Хүүхдийн эрх, хамгаалал, хөгжил 4,522.7 5,009.2 4,672.5 100.0% 100.0% 100.0%

Хүүхдийн төлөө үйл ажиллагааны бодлого,

удирдлага 2,018.9 2,187.9 2,203.2 44.6% 43.7% 47.2%

Хүүхдийн хөгжил, төлөвшил 1,477.2 1,664.2 1,428.5 32.7% 33.2% 30.6%

Хүүхэд хамгаалал 1,001.9 1,129.6 1,018.8 22.2% 22.6% 21.8%

Хяналт, шинжилгээ 24.7 27.4 22.0 0.5% 0.5% 0.5%


Нийслэлийн Засаг даргын 2009 оны 694 дүгээр захирамжаар “Нийслэлийн хүүхэд

залуучуудын ордон”-ы барилгын зарим хэсгийг “Улаанбаатар чуулга”-д эзэмшүүлэхээр

74

шийдвэрлэсэн тул Нийслэлийн Хүүхдийн төлөө газрын эзэмшилд байсан байрны түрээсийн

талбай багасч, улмаар тус байгууллагын өөрийн орлогыг 2010 онд батлагдсан түвшинд

төвлөрүүлж чадахгүй нөхцөл байдалд хүрч, тус газрын орон тоо, бүтцийг шинэчлэн баталсан

байна.

Үүнтэй уялдан нийслэлийн хүүхдийн төлөө газрын түрээсийн орлого буурч байна. Мөн

нийслэлийн Засаг даргын 2010 оны 570 дугаар захирамжаар тус газрын орон тоог 26 болгон

бууруулж баталсныг тус тус тооцож, урсгал зардлыг 164.1 сая төгрөг, өөрийн үйл ажиллагаанаас

төвлөрүүлэх орлого 16.8 сая төгрөг байхаар тооцож төсвийн төсөлд тусгав.

Хүүхдийн эрх хамгаалал хөтөлбөрийн хүрээнд 2011 онд олон нийтийн оролцоонд

түшиглэсэн хүүхэд хамгаалах 4 төвийн үйл ажиллагааны урсгал зардлыг Хүүхдийн төлөө сангаас

дэмжин санхүүжүүлж УБ хотын дүүргүүд болон Дорнод аймагт хүүхдийн эрхийг хамгаалах үйл

ажиллагааг хэрэгжүүлэхээр тооцож байна. Эдгээр 4 төвийг Английн Хүүхдийг ивээх сангаас

өмчлөх, эзэмших эрхийг нь Хүүхдийн төлөө үндэсний газарт шилжүүлээд байна.

Орон нутгийн хүүхдийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны зардлыг төсвөөс

санхүүжүүлдэг, түүний бүтэц зохион байгуулалт, орон тоог тухайн аймаг, нийслэлийн засаг дарга

нараас баталж байгаа нь дээр дурьдсан төсвийн хүндрэлтэй асуудлууд үүсэх нөхцөлийг бүрдүүлж

байна. Иймд аймаг, нийслэлийн хүүхдийн төлөө газар, хэлтсийн бүтэц, орон тоог боловсронгуй

болгож тухайн орон нутгийн хүн ам, хүүхдийн тоо, сумдын тооноос хамааруулан загварчилан

тогтоож байх саналыг Хүүхдийн төлөө газраас гаргасан тул түүнийг шийдвэрлүүлэх нь зүйтэй

байна.


Хүүхдийн эрх хамгаалал хөтөлбөрийг 2011-2013 онд хэрэгжүүлснээр НҮБ-ын Хүүхдийн

эрхийг хамгааллын талаарх дүгнэлт зөвлөмжийн 80 хувийг хэрэгжүүлэх, Хүүхдийн эрхийг

хамгаалах тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэд үнэлгээ хийх, хүүхдийн хөгжил,

оролцооны байгуулллагын үйл ажиллагаанд хамрагдагсдын тоог 10 хувиар нэмэгдүүлэх,

хүүхэд хамгааллын үйлчилгээний нэр төрөл нэмгэдэж, түүгээр дамжуулан кейс үйлчилгээ

хүртэгчдийг 20 хувиар нэмэгдүүлж, орон нутаг дахь харъяа байгууллагуудын 50 хүртэлх

хувьд шинжилгээ үнэлгээ хийж, үр дүнг сайжруулна.

Хөтөлбөр 2. Төрийн хяналт, шалгалт /мэргэжлийн хяналт/

Мэргэжлийн хяналт, шалгалт хөтөлбөрийн хүрээнд 2011 онд хэрэгжүүлэх бүтээгдэхүүн,

арга хэмжээний урсгал зардалд нийт 15,864.7 сая төгрөг төлөвлөв. Үүнээс, орон нутгийн

мэргэжлийн хяналтын албадын зардал 13,147.5 сая төгрөг, Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн

хяналт, үнэлгээний урсгал зардалд 1,962.1 сая төгрөг, мэргэжлийн хяналтын удирдлага

төлөвлөлтын аргэ хэмжээнд нийт 755.1 сая төгрөг тус тус төлөвлөв.


Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хуулийг сахиулан, хүний болон нийгмийн тогтвортой

хөгжил, бизнес эрхлэх таатай орчинг дэмжиж, иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах,

чанартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээ хэрэглэх нөхцлийг бүрдүүлэх


Хууль тогтоомж, түүнд нийцүүлэн гаргасан эрх зүйн бусад акт, стандарт, норм

нормативын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аливаа эрсдэл, аюул заналаас урьдчилан сэргийлэх,

илэрсэн зөрчлийг таслан зогсоох чиг үүрэг бүхий байгууллага, түүний салбар нэгжийн үйл



эрүүл мэнд,хөдөлмөр нийгмийн хамгаалал, дэд бүтэц, байгаль орчин геологи уул уурхай,

хүнс хөдөө аж ахуй, үйлдвэр үйлчилгээ, хилийн боомтын үйл ажиллагаанд мэргэжлийн

хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлэх

Хүснэгт 5.27 Хөтөлбөрийн бүтэц төсвийн хуваарилалт

75

/сая төгрөгөөр/

2009 гүйц 2010 төл

2011

төс


2009 гүйц 2010

төл

2011

төс

Хөтөлбөр 2. Мэргэжлийн хяналт, шалгалт 12,365.4 13,486.6 15,864.7 100.0% 100.0% 100.0%

Орон нутгийн мэргэжлийн хяналтын алба 10,454.6 11,384.8 13,147.5 84.5% 84.4% 82.9%

Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийн хяналт,

үнэлгээ 1,257.4 1,386.3 1,962.1 10.2% 10.3% 12.4%

Мэргэжлийн хяналтын удирдлага,

төлөвлөлт 653.5 715.6 755.1 5.3% 5.3% 4.8%


2011 онд арга хэмжээ шинээр хэрэгжүүлж байгаа болон хууль тогтоомжид орсон

өөрчлөлттэй уялдуулан хөтөлбөрийн төсөвт дараах өөрчлөлтүүдийг тусгана. Үүнд:

Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 55.6 –д .”Хяналт шалгалтын байгууллага

шинжилгээний дээжийн үнийг төлөх бөгөөд тухайн бүтээгдэхүүний үнийг тодорхойлох

аргачлалыг санхүүгийн асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн батална.

Үнийг тодорхойлохдоо тухайн бүтээгдэхүүний сүүлийн 6 сарын бөөний /зах зээлийн/ үнийг

харгалзана” гэж заасныг үндэслэн лабораторийн шинжилгээнд хамруулах сорьцыг худалдан

авахаар тооцоолж байна. Энэхүү тооцоог сүүлийн гурван жилд шинжилгээнд хамруулсан сорьцын

дундаж тоог үндэслэн бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийн жишиг үнийг харгалзан төсвийг хянаж

Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын Нэгдсэн төв лаборатори, нийслэл, аймаг орон нутаг дахь

лабораториудад 2011 онд сорьцын дээж худалдан авах зардалд нийт 469.5 сая төгрөгөөр тооцож,

төсвийн төсөлд тусгав.

Мөн хуулийн ”55.7-д ”Шинжилгээний дүнгээр дээж нь хууль тогтоомж, стандартад заасан

шаардлагыг хангаагүй, түүнчлэн тухайн бүтээгдэхүүнд давтан шинжилгээ хийсэн, хоол хүнсээр

дамжих өвчний дэгдэлт гарсан тохиолдолд шинжилгээний төлбөрийг шалгуулагч этгээдээс

гаргуулна.” гэж заасан тул тус байгууллагын өөрийн үйл ажиллагаанаас буюу лабораторийн

шинжилгээнээс орох орлогыг бууруулж тооцов. МХЕГ-аас гаргасан судалгаагаар сүүлийн гурван

жилд лабораторийн шинжилгээнд хамрагдсан сорьцын дунджаар 10 хувь нь шаардлага хангахгүй

үр дүнтэй гарсныг үндэслэн Нэгдсэн төв лабораторийн үйл ажиллагааны орлогыг 372.8 сая

төгрөгөөр бууруулж, 41.4 сая төгрөг байхаар төсөвт тусгав.

Засгийн газрын 2010 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 34 дүгээр хуралдааны тэмдэглэлд

заасныг үндэслэн БНХАУ-ын буцалтгүй тусламжийн хөрөнгөөр МХЕГ-ын Нэгдсэн төв

лабораторийн шинэ барилгын ажлыг гүйцэтгэхтэй холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газраас

гаргах урсгал зардалд зориулж нийт 118.5 сая төгрөгийг тус байгууллагын 2011 төсөвт тусгав.

“Төрийн хяналт шалгалтын тухай” хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 5 дугаар

зүйлийн 5.6, 9 дүгээр зүйлийн 9.3.3 дахь заалтын дагуу аж ахуйн нэгж, байгууллагад хийх хяналт

шалгалтыг үр дүнтэй, системтэй, боловсронгуй болгон сайжруулах, тухайн объект эрсдэлтэй

эсэхийг тодорхойлоход субьектив хүчин зүйлийг бууруулах, хяналт шалгалтын ажлыг шуурхай,

үр дүнтэй болгох зорилгоор улсын байцаагч нар "хяналтын хуудас" хэрэглэхээр зохицуулагдсан.

Иймд “хяналтын хуудас” маягтыг шинээр хэвлүүлэх зардалд 36.6 сая төгрөг төлөвлөв.

Хилийн мэргэжлийн хяналтын албадын орон тоог 2010 оны сүүлийн хагас жилд

нэмэгдүүлж, тэдгээрт олгох хагас жилийн цалинг тооцож 2010 оны төсөвт тусгасан байсан. Иймд

2011 онд дээрх шинээр нэмэгдсэн ажилтнуудын цалинг бүтэн жилээр тооцож төсөвт тусгасны

улмаас цалингийн санг суурь түвшингээс 393.7 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлж төсвийн төсөлд тусгав.


Төрийн хяналт шалгалт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр хууль тогтоомжийн хэрэгжилт,

стандартын мөрдөлтийг хангуулж, эрсдэлтэй буюу чанар, аюулгүй байдлын шаардлага

76

хангаагүй бараа, бүтээгдэхүүнийг илрүүлэх чадавхийг бий болгох, хяналт шалгалтын үйл

ажиллагаа шалгуулагч этгээдэд ойлгомжтой, ил тод болох, хяналт шалгалтыг хувь хүний

нөлөөллөө ангид, адил тэгш, хараат бусаар гүйцэтгэх, хүнд суртал, чирэгдэл буурах

нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Иргэд, төрийн бус байгууллагуудын хариуцлага нэмэгдэх, иргэдийн

эрүүл, аюулгүй амьдрах соѐл дээшилнэ.

Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшигтай тэмцэх

Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшигтай тэмцэх үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг 2011 онд

хэрэгжүүлэх арга хэмжээний нийт зарлага 32,772.0 сая төгрөг, үүнээс урсгал зардалд 24,790.9 сая,

улсын нөөцийн эх үүсвэр нэмэгдүүлэх зардалд 7,981.1 сая төгрөг тус тус төлөвлөв.


Гамшгийн удирдлагыг боловсронгуй болгож гамшгаас хамгаалах арга хэмжээг иргэдийн

оролцоонд тулгуурлан бvх тvвшинд эрч далайцтай, шуурхай хэрэгжvvлж, эмзэг байдал,

эрсдэлийг бууруулах замаар vндэсний аюулгvй байдлыг хангахад дэмжлэг vзvvлнэ


Гамшиг ослын аюулаас хүн ардыг хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, хор уршгийг арилгах,

эмзэг байдал, эрсдлийг бууруулах, нөөц бүрдүүлэх хойшлуулшгүй сэргээн босгох арга

хэмжээг хэрэгжүүлэхтэй холбоотой байгууллага, түүний салбар нэгжийн үйл ажиллагаа

энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2009 гүйц 2010 төл

2011

төс


2009 гүйц 2010

төл

2011

төс

Хөтөлбөр 3. Гамшгаас урьдчилан

сэргийлэх, тэмцэх 25,617.6 28,303.1 32,772.0 100.0% 100.0% 100.0%

Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх арга

хэмжээ 3,517.9 4,013.1 3,895.0 13.7% 14.2% 11.9%

Гамшигтай тэмцэх, хор уршгийг арилгах 15,259.5 16,544.3 18,477.0 59.6% 58.5% 56.4%

Улсын нөөц бүрдүүлэлт, сэргээн босгох

ажил 6,840.1 7,745.7 10,400.0 26.7% 27.4% 31.7%


Дэлхий ертөнцийн уур амьсгалын өөрчлөлт, цаг агаарын дулаарал болон хүний зохисгүй

үйл ажиллагааны нөлөөллөөр гамшиг ослын цар хүрээ улам бүр нэмэгдэж байна. Манай орны

хувьд объектын болон ой хээрийн түймэр, цаг агаарын аюултай үзэгдэл, төрөл бүрийн химийн

хортой бодисын хордлого, хүн, мал амьтны гоц халдварт өвчний тархалт, техникийн холбогдолтой

томоохон осол тохиолдох зэргээр гамшиг ослын тоо давтамж сүүлийн жилүүдэд эрс нэмэгдсэн.

Нийт гамшиг ослын 90 хувийг ой хээрийн болон объектын түймэр, үлдэх хувийг байгаль

цаг агаарын аюултай үзэгдэл, химийн элдэв төрлийн хорт бодисын хордлого, хүн малын гоц

халдварт өвчний тархалт эзэлж байна. Иймд урьдчилан сэргийлэх, гамшигтай тэмцэх үйл

ажиллагаа хөтөлбөрийн хүрээнд хэрэгжих зарим арга хэмжээний зардлын санхүүжилтийг

өөрчлөн тогтоох шаардлагатай байна. Үүнд:

Онцгой байдлын албаны төрийн тусгай болон төрийн үйлчилгээний албан хаагч нийт бие

бүрэлдэхүүнийг 100 хувь дүрэмт хувцас, хөдөлмөр хамгааллын хувцасны хангалт хийх зорилгоор

2009, 2010 он тус бүрт 1,400.0 сая төгрөгийг нормын хувцасны зардалд төлөвлөж ирсэн. Нормын

хувцасны хангалт дунджаар 2 жил тутамд хийгдэн гэж тооцож, 2011 онд нормын хувцасны

хангалтын зардлыг 983.5 сая төгрөгөөр төсөвт тусгав.

Засгийн газрын 2009 оны 322 дугаар тогтоолыг үндэслэн ОБЕГ-ын даргын 2010 оны 303

дугаар тушаалаар Нийслэлийн Баянзүрх дүүрэг, Дорноговь аймгийн Замын үүд, Айраг сумдад

хоѐрдугаар зэрэглэлийн гал унтраах 3 анги байгуулах, мөн Засгийн газрын 2010 оны 161 дүгээр

тогтоолоор Төв аймгийн Зуунмод суманд өвс тэжээлийн нөөцийн салбар, ОБЕГ-ын даргын 2010

77

оны 336 дугаар тушаалаар Говь-Алтай аймгийн Баян-Уул сум, Төгрөг сум, Эрдэнэ сум, Дундговь

аймгийн Говь-Угтаал сум, Өмнөговь аймгийн Мандал-Овоо, Номгон сум, Увс аймгийн Тэс,

Бөхмөрөн сумдад тус бүр нэг буюу нийт 8 Улсын нөөцийн өвс тэжээлийн цэгийг 2011 оны 1

дүгээр сарын 1-ээс байгуулахаар тус тус шийдвэрлсэн тул нийт орон тоо 293, цалингийн сан болон

НДШ 1,173.7 сая төгрөгөөр, бараа үйлчилгээний бусад зардал 215.1 сая төгрөгөөр буюу нийт

1,418.8 сая төгрөгөөр урсгал зардлыг нэмэгдүүлж төсөвт тусгав.

БНСУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжүүлсэн "Холбоо, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ"

төслийн үр дүнд цагдаа, онцгой байдал, түргэн тусламжийн үйлчилгээг нэгдсэн зохион

байгуулалтад оруулж Шуурхай удирдлагын төв байгуулахаар болсон тул онцгой байдлын асуудал

эрхэлсэн сайдын багцаас нийт 31 орон тоо, тэдгээр алба хаагчдын цалин болон ЭМД-ын шимтгэлд

268.1 сая, бараа үйлчилгээний бусад зардалд 20.9 сая төгрөгийг буюу нийт 290.2 сая төгрөгийн

урсгал зардлыг Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын багцад шилжүүлэв.


Гамшгаас хамгаалах талаар дээр дурдагдсан хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлснээр гамшгийн

аюулаас хүн ам, мал амьтан, эд хөрөнгө, хүрээлэн буй орчныг урьдчилан сэргийлэх,

хамгаалах, аврах, хор уршгийг арилгах, сэргээн босгох хүч хэрэгслийн чадавхи, бэлтгэл

бэлэн байдал дээшилж эмзэг байдал, эрсдэл буурч улс орны эдийн засгийн тогтвортой

хөгжлийг хангахад бодит дэмжлэг болно.

Хөтөлбөр 4. Олон салбар хариуцсан хөгжлийн хөтөлбөр

Хөтөлбөрийн 2011 оны төсвийг нийт 204.7 сая төгрөгөөр төлөвлөв.

Стратеийн зорилго.

Монгол улсын бүсчилэн хөгжүүлэх эрх зүйн болоод эдийн засгийн тогтолцоог бий болгох


Бүсийн тулгуур төвүүдийн зөвлөл, Улаанбаатар Төлөөлөгчийн газар, Улсын Их Хурлын

ордон барих төсөл хэрэгжүүлэх нэгжийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


2009 гүйц 2010

төл 2011 төс

Өөрчлөлт 2009 онтой

харьцуулсан

2009

гүйц

2010

төл

2011

төс

Хөтөлбөр 4. Олон салбар хамарсан хөгжлийн

хөтөлбөр 349.7 402.9 204.7 0.0% 9.0% -52.9%

Байгууллагын үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх 349.7 402.9 204.7 0.0% 9.0% -52.9%


Тянжин дахь Улаанбаатар төлөөлөгчийн газрын урсгал зардлыг Шадар сайдын төсвийн

багцад 2010 онд тусган баталж байсныг өөрчилж Төрийн өмчийн хороонд харьяалуулахаар

тооцож, шилжүүлсэн тул уг хөтөлбөрийн зардал буурч байна.

Бүсчилсэн хөгжлийн тулгуур төвүүдийн үйл ажиллагааг идэвхижүүлэх зорилгоор бүсийн

үндэсний хороо болон бүсийн зөвлөлийн ажлын албадын урсгал зардлыг нэмэгдүүлж 164.1 сая

төгрөг, Засгийн газрын 2010 оны 9 дүгээр тогтоолд заасны дагуу Монгол Улсын Засгийн газар,

Арабын эдийн засгийн хөгжлийн Кувейтийн сан хооронд байгуулсан гэрээний дагуу хэрэгжиж

байгаа Улсын Их Хурлын ордон барих төслийг хэрэгжүүлэх нэгжийг 2010 оны 2 дугаар сарын 14-

нд байгуулсан тул тус нэгжийн 2011 оны үйл ажиллагааны урсгал зардлын төсвийг өмнөх оны

түвшинд буюу 40.0 сая төгрөг тус тус төлөвлөв.

5.2.15 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭРЭГ ЭРХЛЭХ ГАЗРЫН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

78

Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргын урсгал төсвийн багцын хэмжээ 2011 онд

9,162.5 сая төгрөг болж байна.


ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭРЭГ ЭРХЛЭХ ГАЗРЫН

ДАРГА

2009

гүйц

2010

төл

2011

төсөл


2009


2011

төсөл

НИЙТ 5,248.7 8,312.2 9,162.5 100.0 100.0 100.0

Хөтөлбөр 1. Гүйцэтгэх засаглалын удирдлага,

тэдгээрийн ажлын алба 1,273.8 3,340.3 3,011.3 24.3 40.2 32.9

Хөтөлбөр 2.Төрийн нийтлэг үйлчилгээ 2,453.4 2,974.5 2,974.1 46.7 35.8 32.5

Хөтөлбөр 3. Төрийн захиргааны албан хаагчдын

сургалт, мэргэжил дээшлүүлэх, мэргэшүүлэх 1,521.4 1,938.5 2,078.2 29.0 23.3 22.7

Хөтөлбөр 4. Тусгай сан, ангилагдаагүй нөөц 0.0 0.0 1,098.9 0.0 0.0 12.0

Тэмдэглэлт ой 0.0 0.0 1,098.9 0.0 0.0 10.2

Хөтөлбөр 5. Олборлолт, уул уурхай 0.0 58.8 0.0 0.0 0.7 0.0


Хилийн чанадад амьдарч буй Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээдтэй хамтран ажиллах

асуудал эрхэлсэн орон тооны бус зөвлөлийн үйл ажиллагааны зардал болон хилийн чанадад

амьдарч буй Монгол улсын иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах,

хамтран ажиллах, эх орондоо эргэн ирэх, улс орны бүтээн байгуулалтад хувь нэмэр оруулахыг

дэмжих чиглэлээр уг зардалд нийт 157.7 сая төгрөг төлөвлөн Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын

төсвийн багцад тусгав.

“Яам болон аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, Засаг даргын тамгын газрын үйл ажиллагаанд

хяналт-шинжилгээ хийх, үр дүнг үнэлэх журам” 2010 оны Засгийн газрын 11 дүгээр тогтоолоор

шинэчлэгдэн батлагдсантай холбогдон шагнал урамшуулалын зардалд 89.0 сая төгрөгийг нэмж

тусгав. Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ой, Хүннү гүрний 2220 жилийн ой арга

хэмжээнд зориулан 1.1 тэрбум төгрөгийг Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргын төсвийн

багцад шинээр нэмж тусгасан.

Хөтөлбөр 1. Гүйцэтгэх засаглалын удирдлага, тэдгээрийн ажлын алба


Шилдэг,өндөр мэргэшлийн, цаг үеэ олсон зөвлөгөө, бүх талын дэмжлэгээр Ерөнхий сайд

Танхимыг шуурхай хангах, Засгийн газрын үр нөлөөтэй, үр ашигтай, тасралтгүй, хэвийн

жигд ажиллагааны таатай орчин бүрдүүлэх.


Засгийн газрын vйл ажиллагааны тэргvvлэх чиглэл, Засгийн газрын vйл ажиллагааны

хөтөлбөр, Засгийн газрын зорилт, чиг vvргийг хэрэгжvvлэхэд нь Ерөнхий сайд, түүний

Засгийн газрын танхимын үйл ажиллагаанд зөвлөгөө, дэмжлэг үзүүлэх, гүйцэтгэх

засаглалын яамд, нутгийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг удирдан зохицуулах

чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэл, хөтөлбөр, зорилт, чиг үүргийг

хэрэгжүүлэх болон Танхимын шийдвэрийг боловсруулан гаргахад Ерөнхий сайд,

Танхимын үйл ажиллагаанд бүх талын зөвлөгөө, дэмжлэг үзүүлэх, Засгийн газрын

хуралдаанаас гарсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

Засгийн газрын үйл ажиллагааны тэргүүлэх чиглэл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд яам,

Засгийн газрын агентлагийн үйл ажиллагааг төвлөрүүлэх, бодлогын удирдамж, төрийн

79

захиргааны нэгдсэн удирдлагаар хангах, хэрэгжилтийг зохицуулах, хяналт, шалгалт хийх,

мэдээлэх, үр дүнгийн үнэлгээг зохион байгуулах;

Төрийн захиргааны төв, нутгийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг нийтлэг

зорилтод чиглүүлэн зохицуулах, нутгийн захиргааны болон өөрөө удирдах байгууллагаас

бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхэд зохион байгуулалтын болон аргачилсан туслалцаа үзүүлж,

тэдгээрийн бие даасан ажиллагааг хангах арга хэмжээ авах, аймаг, нийслэлийн Засаг

даргын бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа байдалд хяналт, шалгалт хийж, тэдгээрийн үйл

ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар хангах.


Засгийн газрын стратегийн удирдлага, төлөвлөлт, Засгийн газрын vйл ажиллагааны

зохицуулалт, бодлого, төсвийн зарцуулалтын тэнцвэр, харилцан уялдаа холбоог хангаж

зохистой удирдана.

Хөтөлбөр 2. Төрийн нийтлэг үйлчилгээ


Төр, засгийн төв байгууллага болон хэрэглэгчдэд хуулиар тогтоосон зорилт, чиг үүргээ

хэрэгжүүлэхэд нь шаардагдах таатай орчин, нөхцөлийг, олон улсын чанар стандартын

түвшинд хүрсэн нийтлэг үйлчилгээ үзүүлэх замаар бүрдүүлэх.


Төр засгийн төв байгууллагуудын байр ашиглалт, автобааз, амралт үйлчилгээний

цогцолбор, хэвлэх үйлдвэрийн үйл ажиллагааг нэгдсэн байдлаар удирдан зохицуулах чиг

үүрэг бүхий Төр, засгийн аж ахуйг эрхлэх газрын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Засгийн газрын нийтлэг үйлчилгээний бодлого зорилтыг хэрэгжүүлэх ажлыг нэгдсэн

удирдлага, зохицуулалтаар хангах.

Хэрэглэгч үйлчлүүлэгчдэд үзүүлэх нийтлэг үйлчилгээг олон улсын чанар стандартын

шаардлагын түвшинд зохион байгуулж, хэрэгжүүлэх.

Төр, засгийн төв байгууллагуудын барилга байгууламж, инженерийн шугам сүлжээний

засвар үйлчилгээ, хэвийн ажиллагааг баталгаатай хангах.

Төр, засгийн төв байгууллагууд, хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн нийтлэг

үйлчилгээний эцсийн үр дүнг санхүүжүүлэхэд төсөв, санхүү, нягтлан бодох бүртгэл, хүний

нөөцийн удирдлага, дотоод хяналтын оновчтой механизмыг бүрдүүлэх.


Нийлүүлэх бүтээгдэхүүн, нийтлэг ажил үйлчилгээ нь олон улсын ISO 9001:2000 стандартыг

ханган биелүүлсэн байх

Ажлын байрны эрүүл ахуйн шаардлагыг бүрэн хангах, тохижилтыг сайжруулах, ажилтан

албан хаагчдын аюулгүй байдлыг хангасан байх

Хөтөлбөр 3. Төрийн захиргааны албан хаагчдын сургалт, мэргэжил дээшлүүлэх,

мэргэшүүлэх үйл ажиллагаа


Хөтөлбөрийн тодорхойлолт: Төр, нийгэм, бизнесийн удирдлагаар дээд боловсролын зэрэг

олгох, мэргэшүүлэх, дахин мэргэшүүлэх сургалтын үйлчилгээ, удирдахуйн ухаан,

бодлогын шинжлэх ухааны онолын болон хавсарга судалгааны ажил эрхэлж, төр, бизнес,

нийгэм, нутгийн удирдлагын чиглэлээр эрдэм шинжилгээний бүтээл туурвих, судалгааны

бүтээгдэхүүн нийлүүлэх үйл ажиллагаа энэхүү хөтөлбөрт хамаарна.


Сургалтын үйлчлүүлэгч байгууллага, хэрэглэгчийн хэрэгцээнд нийцүүлэх, чанаржуулах;

Төрийн албан хаагчдын сургалтын хэрэгцээнд тулгуурлан зайны сургалт, зорилтод модуль,

сургалтыг өргөжүүлэх;

Гадаадын түншлэгч их, дээд сургуулиудтай хамтран менежментийн чиглэлээр магистр,

бакалаврын сургалтыг олон улсын түвшинг хангахуйцаар явуулах;

Судалгааны ажлын онол арга зүйн үндэслэлийг сайжруулж, практикт нэвтрэх боломжийг

нэмэгдүүлэх;

80

Төв, орон нутгийн төрийн байгууллага, төрийн бус болон бизнесийн байгууллагын

захиалгаар мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх ажлыг эрчимжүүлж, үр ашгийг дээшлүүлэх;

Сонсогчдын суралцах таатай орчинг бүрдүүлэх.


Төр, бизнесийн удирдлага, удирдахуйн ухааны чиглэлээр мэргэшсэн доктор, магистр,

бакалаврын зэрэгтэй боловсон хүчин бэлтгэнэ.

Төрийн захиргааны удирдлагаар мэргэшсэн менежер бэлтгэгдэнэ.

Төрийн албан хаагчдын сургалтын хэрэгцээнд тулгуурлан зайны сургалт, зорилтот, модуль

сургалтыг өргөжүүлж, төрийн албан хаагчдыг захиалагчийн санал болгосон чиглэлээр

мэргэшүүлнэ.

Судалгааны ажлын онол, арга зүйн үндэслэлийг сайжруулж, практикт нэвтрэх боломжийг

нэмэгдүүлж, төрийн бодлогын баримт бичгүүд, тэдгээрийн хэрэгжилтэнд шинжлэх ухааны

үндэслэл болж чадахуйц хэмжээнд гүйцэтгэнэ.

5.2.16 ҮНДЭСНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ЗӨВЛӨЛИЙН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГЫН

ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах төрийн нэгдмэл бодлого боловсруулах

үйл ажиллагаа болон түүнийг хэрэгжүүлэх явдлыг уялдуулан зохицуулах, энэхүү зохицуулалт нь

хэрхэн хангагдаж байгаад хяналт тавих, Зөвлөлийн хэвийн үйл ажиллагаа явуулах нөхцөл,

бололцоогоор хангах чиглэлээр Үндэсний Аюулгүйн Байдлын Зөвлөлийн ерөнхий хөтөлбөрийг

тодорхойлон төсвийн төсөлд тусгасан.

Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн Нарийн бичгийн даргын 2011 оны

төсвийн урсгал зардал 901.0 сая төгрөг байхаар төсөвлөлөө.

5.2.17 МОНГОЛ УЛСЫН ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭЦИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол Улсын үндсэн хуулийн цэцийн 2011 оны төсвийн урсгал зардлыг 342.4 сая төгрөг

байхаар төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг 30 хувиар нэмэгдүүлж байгаатай

холбогдож цалин хөлсний зардал 40.4 сая төгрөгөөр нэмэгдсэн дүнтэй байна.


2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 135.5 191.9 232.3 40.4 121.1


Нийт урсгал зардал 238.1 334.6 342.4 7.8 102.3

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 238.1 334.6 342.4 7.8 102.3

төсвөөс 238.1 334.6 342.4 7.8 102.3

Хөтөлбөр: Үндсэн хуулийн биелэлтэд дээд хяналт тавих


Үндсэн хуульд захирагдан бусдаас хараат бус байж, гишүүдийн тэгш эрхийн үндсэн дээр,

асуудлыг бүх талаас нь бүрэн гүйцэд, бодитой хянан шалгаж шударга шийдвэрлэн, үйл

ажиллагаагаа ил, тодоор явуулах

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт, зорилт:

Үндсэн хуулийг аливаа зөрчлөөс сэргийлэх, гарсан зөрчлийг таслан зогсоож, маргааныг

магадлан шийдвэрлэх үндсэн үйл ажиллагаа болон холбогдох мэдээлэл, лавламж судалгаа

хийх, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зэргээр үндсэн хуулийн цэцийн үйл ажиллагааг хэвийн

явуулахад шаардагдах бүхий л туслалцаагаар хангах чиг үүрэг бүхий ажлын албаны үйл



81

Монгол Улсад ардчилсан засаглал бэхжиж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн хараат

бус ажиллах хуулийн заалт хэрэгжиж, Үндсэн хуулийн заалтыг зөрчсөн маргааныг

шийдвэрлэх асуудал боловсронгуй болно.

Хүснэгт 5.32 ТЕЗ-ийн хөтөлбөрийн бүтэц ба урсгал зардлын төсөв /сая төгрөгөөр/

2011 төсөв

Нийт төсөвт

эзлэх хувь

Хөтөлбөр . Үндсэн хуулийн биелэлтэд дээд хяналт тавих 342.4 100

-Цэцийн үйл ажиллагаа 186.3 54.4

-Цэцийн үйл ажиллагааг дэмжих үйлчилгээ 156.1 45.6

5.2.18 УЛСЫН ДЭЭД ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧИЙН ТӨСВИЙН БАГЦ

Улсын дээд шүүхийн 2011 оны төсвийн урсгал зардлыг 967.2 сая төгрөг байхаар

төлөвлөлөө. Төрийн албан хаагчдын цалин хөлсийг 30 хувиар нэмэгдүүлж байгаатай холбогдож

цалин хөлсний зардал 120.8 сая төгрөгөөр өсч төлөвлөгдлөө.

Хөтөлбөр: Дээд шүүхийн шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх


Эрүү, иргэн, захиргааны хэргийг хяналтын шатанд хэлэлцэн шийдвэрлэх, захирамж гаргах,

хууль тайлбарлах, шүүхийн судалгаа шинжилгээ хийх, мэдээлэх үйл ажиллагаа энэ



Үндсэн хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан бусад хуульд захирагдан шүүн таслах ажиллагааг

хуулийн дагуу шударга явуулах, хууль, шүүхийн өмнө төр, иргэн, байгууллагын эрх тэгш

байдлыг хангах, тэдгээрийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг

хамгаалах.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт :

Улсын Дээд шүүхэд ирсэн эрүү, иргэн, захиргааны хэргийг хуулийн хугацаанд 100 хувь

шийдвэрлэж, тайлбар гаргахаар төлөвлөсөн хуулиудыг төлөвлөсөн хугацаанд тайлбарлаж,

төлөвлөгөөт аймаг орон нутгийн шүүхүүдэд шалган туслах сургалтыг явуулна.

Шүүн таслах ажиллагааны сар, улирлын мэдээг нэгтгэн, дүн шинжилгээ хийнэ. Улирал бүр

Улсын Дээд шүүхийн мэдээлэл, Төр эрх зүй сэтгүүлийг эрхлэн гаргана.

Шүүн таслах ажиллагааны чанар үр нөлөөг дээшлүүлж, шүүн таслах ажиллагааг хараат бус,

хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй, шударга хүртээмжтэй болгох,

Шүүн таслах ажиллагааг олон нийтэд ил тод, нээлттэй болгоно,


2009 2010 2011

2010/11

зөрүү Хувь

А. Цалин хөлс 507.5 560.7 681.5 120.8 121.5



Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 700.8 852.5 967.2 114.7 113.5

Төсвөөс 700.8 852.5 967.2 114.7 113.5

5.2.19 ШҮҮХИЙН ЕРӨНХИЙ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

82

Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн даргын 2011 оны урсгал зардал 11,051.5 сая төгрөгөөр

төлөвлөгдлөө.


2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 6412.8 6865.0 8281.4 1416.4 120.6



Хөтөлбөр: Шүүхийн бие даасан хараат бус байдлыг хангах

Стратегийн зорилт

Шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах зорилгоор шүүх,

шүүгчийн шүүн таслах ажиллагаанд оролцохгүйгээр, хуульчдаас шүүгчийг шилж

сонгох, эрх ашгийг нь хамгаалаж, шүүхийг бие даан ажиллах нөхцлөөр хангах


Бүх шатны шүүхийн удирдлага, зохион байгуулалт, захиргааны үйл ажиллагаатай

холбоотой асуудлыг улсын хэмжээнд нэгтгэн судалж асуудал боловсруулан төрийн

бусад эрх мэдлийг хэрэгжүүлж байгаа засаглалын байгууллагуудтай харилцдаг

хамтын удирдлагын орон тооны бус байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Хууль, шүүхийн өмнө төр, иргэн, байгууллагын эрх тэгш байдлыг хангах, тэдгээрийн

зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах.

Шүүн таслах үйл ажиллагааг хараат бус, хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй, шударга,

хүртээмжтэй хэрэгжүүлэх,

Хэргийг хуульд заасан хугацаанд шуурхай, шударга хянан шийдвэрлэх талаар зохион

байгуулалтын арга хэмжээ авах

Шүүхийн сургалтын тогтолцоог олон улсын стандартад нийцүүлэх


Шүүн таслах ажиллагааг ард иргэдэд ойр дөт сумдуудад нүүдэллэн ажиллах нөхцлөөр

тасралтгүй хангах шаардлагатай байгааг үндэслэн дотоод албан томилолтын зардлыг

180,0 сая төгрөг төлөвлөлөө.

Шатахууны үнийн өсөлт, шүүх, шүүгчийн нүүдэллэн ажиллах байдлыг харгалзан тээвэр

шатахууны зардалд 196,4 сая төгрөгийг тусгалаа.

Бүсчилсэн хөгжлийн төв орон нутгийн 7 аймгийн шүүхэд АНУ-ын ОУХА-ын

санхүүжилтээр Муж улсуудын Шүүхийн үндэсний төвөөс хэрэгжүүлж буй Шүүх эрх

мэдэл шинэтгэл хөтөлбөрийн хүрээнд видео зөвлөгөөний системийг байгуулсан, орон

нутгийн шүүхүүдээс хяналтын шатны шүүхэд баталгаат шуудангаар хэргүүдийг ирүүлэх

зардлыг Шүүхийн Ерөнхий зөвлөл хариуцах болсонтой холбогдуулан интернетийн болон

холбооны зардал нэмэгдэж байгаагаас үүдэн 239,1 сая төгрөгийг шуудан холбооны зардалд

төлөвлөлөө.

Шүүхээр шийдвэрлэгдэж буй ээдрээ, маргаантай, олон нэхэмжлэгч, хариуцагчтай хэргүүд

нэмэгдсэнтэй холбогдуулан 2011 оны бичиг хэргийн зардлыг 201,6 сая төгрөгөөр

төсөвлөлөө.

Шүүгч, шүүхийн байгууллагын сургалтын нэгдсэн хөтөлбөр төлөвлөгөө батлагдаж,

Аймгийн шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Тамгын хэлтэс, албаны дарга, нягтлан бодогч нарын

сургалт, семинар, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга, мэдээлэл, лавлагааны

ажилтнуудын сургалтыг жил бүр зохион байгуулж байгаатай холбогдуулан сургалтын

зардалд 33,0 сая төгрөгийг тусгалаа.

Аймаг, нийслэл, нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх, дүүргийн болон сум дундын

шүүхүүдийн барилга, автомашин, компъютер, техник хэрэгслийн урсгал засварын зардалд

242,6 сая төгрөгийг төлөвлөлөө

83

төрөл нэмэгдэж, чанар сайжирснаар шүүхийн нэр хүнд өснө.

Анхан шатны шүүх

Эрүүгийн хэрэг: “Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль”-д заасны дагуу шүүхэд хэрэг хүлээн авах,

яллагдагчийг шүүхэд шилжүүлэх, шүүх хуралдааны бэлтгэл ажил хангах, шүүх

хуралдааныг явуулах, хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсний дараа хийгдэх

дараагийн ажиллагааг бүрэн дуусгах хүртэл бүх ажиллагаа энд хамаарах бөгөөд нийт

урсгал зардлын 10,3 хувийг эзэлж байна.

Иргэний хэрэг: “Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль”-д заасны дагуу шүүхэд

хэрэг, нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх

хуралдааныг явуулах, хэргийг анхан шатны шүүхийн журмаар хянан шийдвэрлэсний дараа

хийгдэх ажиллагааг бүрэн дуусгах хүртэл бүх ажиллагаа энд хамаарах бөгөөд бөгөөд нийт

урсгал зардлын 28,4 хувийг эзэлж байгаа болно.

Захиргааны хэрэг: “Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль” болон “Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль”-д заасны дагуу захиргааны хэргийн шүүхэд хэрэг,

нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах,

шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдаанаар хэрэг хянан шийдвэрлэх, хэргийг анхан

шатны шүүхийн журмаар хянан шийдвэрлэсний дараа хийгдэх ажилбаруудыг бүрэн

дуусгах хүртэл бүх ажиллагаа энд хамаарах бөгөөд нийт урсгал зардлын 8,5 хувийг эзэлж

байна.

Захиргааны зөрчил болон шийдвэрлэх бусад асуудал: “Эрүүгийн байцаан шийтгэх тухай

хууль”, “Захиргааны зөрчлийн тухай хууль” болон “ Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай

хууль”-д заасны дагуу захиргааны зөрчлийн асуудал, сэжигтэнийг албадан саатуулах,

баривчлах зөвшөөрөл олгох, цагдан хорих зөвшөөрөл олгох, хорих ял эдлэхээс хугацаанаас

нь өмнө тэнсэн суллах тухай, захиргааны зөрчлийн талаар арга хэмжээ авах бүх ажиллагаа

энд хамаарах бөгөөд нийт урсгал зардлын 8,5 хувийг эзэлж байгаа болно.

Давж заалдах шатны шүүх

Эрүүгийн хэрэг “Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль”-д заасны дагуу Анхан шатны шүүхээс

давж заалдах журмаар хянуулахаар ирүүлсэн хэргүүдийг хүлээн авах, шүүх хуралдааны

бэлтгэл ажил хангах, шүүх хуралдааныг явуулах, хэргийг давж заалдах шатны журмаар

хянан шийдвэрлэсний дараа хийгдэх дараагийн ажиллагааг бүрэн дуусгах хүртэл бүх

ажиллагаа энд хамаарах бөгөөд нийт урсгал зардлын 6,2 хувийг эзэлж байна.

Иргэний хэрэг: “Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль”-д заасны дагуу Анхан

шатны шүүхээс давж заалдах журмаар хянуулахаар ирүүлсэн хэргүүдийг хүлээн авах, шүүх

хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдааныг явуулах, хэргийг давж заалдах шатны шүүхийн

журмаар хянан шийдвэрлэсний дараа хийгдэх ажиллагааг бүрэн дуусгах хүртэл бүх энд

хамаарах бөгөөд нийт урсгал зардлын 5,1 хувийг эзэлж байгаа болно.

Захиргааны хэрэг: “Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль” болон “Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль”-д заасны дагуу Анхан шатны шүүхээс давж

заалдах журмаар хянуулахаар ирүүлсэн хэргүүдийг хүлээн авах, хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаа явуулах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдаанаар хэрэг хянан шийдвэрлэх,

хэргийг давж заалдах шатны шүүхийн журмаар хянан шийдвэрлэсний дараа хийгдэх

ажилбаруудыг бүрэн дуусгах хүртэл бүх ажиллагаа энд хамаарах бөгөөд нийт урсгал

зардлын 1.2 хувийг эзэлж байна.

Шүүхийн бие даасан хараат бус байдлыг хангах үйл ажиллагаа

Орон нутгийн шүүхийн хэвийн ажиллах нөхцлийг хангах болон захиргааны удирдлагаар

хангах: Шүүн таслах үйл ажиллагааг хараат бус, хариуцлага хүлээдэг, мэдрэмжтэй,

84

шударга, хүртээмжтэй, бүтээмжтэй хэрэгжүүлэн анхан болон давж заалдах шатны шүүхэд

эрүү, иргэн, захиргааны хэргийн хөдөлгөөн буюу шүүхэд хэрэг, нэхэмжлэл, гомдол,

хүсэлтийг хүлээн авах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдааныг явуулах, хэргийг

хянан шийдвэрлэсний дараа гүйцэтгэх, зохион байгуулах, зохицуулах, үйл ажиллагааг

хэвийн явуулахад шаардлагатай нөхцөлөөр хангах, уг ажиллагаанд тавих хяналтыг

хэрэгжүүлэхэд . Нийт урсгал зардлын 28,9 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд 2010 оноос 705,2 сая

төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа болно.

Аймаг, нийслэл болон НЗХШ, сум, сум дундын шүүхүүдийн хэвийн ажиллах нөхцлийг

хангах болон захиргааны удирдлагаар хангах: Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлөөс

хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг бодит үр дүнд хүргэх, шүүн таслах болон зохион

байгуулалтын ажлын тогтолцоог шуурхай байлгах үүднээс техникийн болон мэдээллийн

хэрэгслээр хангах, шүүх, шүүгчийн хэвийн ажиллах нөхцлийг хангах зорилгоор

материаллаг хангамжийг сайжруулах, урамшуулах, тасралтгүй ажиллагаагаар хангах,

шүүхийн шүүн таслах үйл ажиллагааны бие даасан, шүүгчийн хараат бус байх нөхцлийг

бэхжүүлэх үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд чиглэгдсэн болно. Нийт урсгал зардлын 2.4

хувийг эзэлж байгаа бөгөөд өмнөх оноос 58,6 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа болно.


Шүүхээс гарах эрхзүйн актын чанар, үр нөлөө сайжирч, нийгэмд ардчилал, шударга ѐс

тогтооход шийдвэрлэх нөлөө үзүүлдэг болсон байх

Шүүхийн бие даасан, шүүгчийн хараат бус байдал нь бүс нутагтаа тэргүүлэх төвшинд

хүрсэн улсын нэг болох

Шүүхийн байгууллагын ажилтнууд хуулийг нэг мөр зөв хэрэглэх, шинээр батлагдсан

хууль, хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг цаг алдалгүй хүлээн авч, хэрэгжүүлдэг тогтолцоог

бүрдүүлснээр шүүхийн үйлчилгээ сайжирна.

Шүүгч, ажилтнуудын хариуцлага, ѐс зүй дээшилснээр шүүхэд итгэх иргэдийн итгэл

нэмэгдсэн байна.

5.2.20 УЛСЫН ЕРӨНХИЙ ПРОКУРОРЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Улсын ерөнхий прокурорын 2011 оны төсвийн урсгал зардлыг 7852.7 сая төгрөг байхаар


Хүснэгт 5.35 Улсын ерөнхий прокурорын урсгал зардал /сая төгрөгөөр/

2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 4,201.20 5,094.30 6,146.40 1,052.10 120.7

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 1,492.20 1,928.50 1,706.30 -222.20 88.5

Нийт урсгал зардал 5,693.40 7,022.80 7,852.70 829.90 111.8

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 5,693.40 7,022.80 7,852.70 829.90 111.8

Төсвөөс 5,693.40 7,022.80 7,852.70 829.90 111.8

Хөтөлбөр: Прокурорын хяналт

Стратеги зорилго:

Прокурорын байгууллагын Үндсэн хуулинд заасан чиг үүргийнхээ дагуу хэрэг бүртгэх,

мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавьж, шүүх хуралдаанд төрийн нэрийн

өмнөөс оролцоно.


Эрүүгийн хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах, ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих чиг үүрэг

бүхий байгууллага, түүний орон нутаг дахь албадын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.

Хүснэгт 5.36 Хөтөлбөрийн бүтэц төсвийн хуваарилалт

85


5.2.21 ХУУЛЬ ЗҮЙ, ДОТООД ХЭРГИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцын 2011 оны урсгал зардлыг 138.9 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөсөн.

Хүснэгт 5.37 ТЕЗ ийн хөтөлбөрүүд /сая төгрөгөөр/

2011 төсөв

ТЕЗ-ийн нийт

төсөвт эзлэх

хувь

Хөтөлбөр 1. Эрх зүйн бодлогын төлөвлөлт, зохицуулалт 2,830.2 2.0

Хөтөлбөр 2. Цагдаа 62,402.2 43.1

Хөтөлбөр 3. Хил хамгаалалт 47,940.6 33.1

Хөтөлбөр 4. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа 20,935.7 14.5

Хөтөлбөр 5.Эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, судалгаа, 758.6 0.5

Хөтөлбөр 6. Шүүхийн шинжилгээ 3,545.7 2.5

Хөтөлбөр 7. Төрийн архивын үйл ажиллагаа. 884.9 0.6

Хөтөлбөр 8. Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа 1,672.4 1.2

Хөтөлбөр 9. Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж,

үйлчилгээ

1,670.5 1.2

Хөтөлбөр 10. Төрийн албан хаагчийн буруутай үйл ажиллагааны нөхөн

төлбөр

11,637.6 8.0

Хөтөлбөр 10. Хадгаламж зээлийн хоршооны төлбөрөөс төсөвт

төвлөрүүлэх төлбөр

-10,000.0 -6.7

Хүснэгт 5.38 Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын төсвийн багцын урсгал зардлын үзүүлэлтүүд /сая төгрөгөөр/

2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 69,099.0 77,349.3 97,138.7 19,789.4 125.6

Б. Бусад урсгал зардлын нөөц 41,956.3 66,237.1 41,581.1 -24,656.0 62.8

Нормын хувцас 4,928.9 5,840.4 4,531.2 -1,309.2 77.6

Хоол 8,307.3 8,330.0 6,420.7 -1,909.3 77.1

Эрдэм, шинжилгээ, судалгааны ажлын хөлс 1,047.0 2,753.3 2,065.1 -688.2 75.0

Нийт урсгал зардал 111,055.2 143,586.4 154,631.0 11,044.6 107.7

Цэвэр зээл -5,400.0 -34,495.2 -10,000.0 24,495.2 29.0

Нийт зардал /цэвэр зээлийг хассанаар/ 105,655.2 109,091.2 144,631.0 35,539.8 132.6

Санхүүжүүлэх эх үүсвэр 105,655.2 109,091.2 144,631.0 35,539.8 132.6

эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 1,203.8 1,904.2 1,754.2 -150.0 92.1

үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос 2,405.9 2,559.5 2,835.8 276.3 110.8

туслах үйл ажиллагааны орлогоос 819.4 1,308.0 1,294.1 -13.9 98.9

2011 төсөв


хувь

Хөтөлбөр . Прокурорын хяналт 7852.7 100

- Хэрэг бүртгэх ажиллагаанд хяналт тавих 1594.1 20.3

- Мөрдөн байцаах ажилд хяналт тавих 1743.3 22.2

- Шүүхэд төрийг төлөөлөх үйл ажиллагаа 691.0 8.8

- Ял эдлүүлэх ажиллагаанд хяналт тавих 691.0 8.8

- Бодлого, зохицуулалт, ерөнхий удирдлага 3133.2 39.9

86

төсөв болон дамжуулан зээлдүүлсэн зээлээс

эргэж төлөгдөх -5,946.8

-34,495.2 -10,000.0 24,495.2 29.0

төсвөөс 107,172.9 137,814.7 148,746.9 10,932.2 107.9

Хөтөлбөр 1. Эрх зүйн бодлогын төлөвлөлт, зохицуулалт


Монгол Улсын иргэн хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэмд Үндсэн хуулиар тогтоосон

эрх, эрх чөлөөгөө баталгаатай эдлэх, үүргээ биелүүлэх эрх зүйн таатай орчин бүрдүүлэх


Хууль, тогтоомж, Засгийн газрын шийдвэр, дүрэм журам боловсруулах, бусад хууль

санаачлагч хуулийн этгээдийн боловсруулсан хууль тогтоомж, эрх зүйн актын төслийг

хянаж зөвшөөрөл олгох, дүгнэлт гаргах, салбарын бодлого боловсруулах, хэрэгжилтийг

зохицуулах болон хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх чиг үүрэг бүхий төрийн захиргааны төв

байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


Эрх зүйн шинэтгэлийг гүнзгийрүүлж, Монгол улсын хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хууль

тогтоомжийн төлөв байдлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй судлан тодорхойлж, хийдэл,

давхардал, зөрчлийг арилгах замаар хуулийг боловсронгуй болгож, засаг захиргааны дээд,

төв, орон нутгийн байгууллагаас гаргадаг эрх зүйн хэм хэмжээ тогтоосон дэд акт /дүрэм,

журам, заавар зэрэг/-ийг цэгцлэх.


Хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хууль тогтоомжид эрх зүйн болон мэргэжлийн үүднээс

төлөв байдлын шинжилгээ хийх ажлыг зохион байгуулж, давхардсан, зөрчилдсөн

заалтыг ангилан ялгаж, хуулийн хийдлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж

гүйцэтгэх.

Засгийн газрын тогтоол, яамдын сайд, агентлаг, аймаг, нийслэлийн засаг дарга нарын

тушаалаар баталсан эрх зүйн хэм хэмжээ тогтоосон дүрэм, журам, заавар тэдгээртэй

адилтгах норматив актыг бүхэлд нь судалж, хуульд нийцээгүй актыг хүчингүй болгох

арга хэмжээ авах.

Хууль хэрэгжүүлэх, батлагдсан хууль тогтоомж, эрх зүйн бусад актыг төв орон нутагт

цаг алдалгүй хүргэх, албан бус сургалтыг мэргэжлийн үндсэн дээр зохион байгуулах

ажлын цар хүрээ, хүртээмж, чанар, үр нөлөөг дээшлүүлэх.


Мал хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 4.4-т “Мал

хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх талаар үр дүнтэй ажиллаж байгаа

малчид, мал бүхий иргэдийн бүлгийг холбооны болон бусад техник хэрэгслээр хангахад

төрөөс дэмжлэг үзүүлнэ”- зааснаар Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны

хөтөлбөрийн 4.2.9-т “Мал хулгайлах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх улс, аймаг, сумын

санд төрөөс жил бүр санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж, мал хамгаалах малчдын бүлгийн үйл

ажиллагааг идэвхжүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээ авна” гэсэн зорилтыг дэмжин

санхүүжүүлэх шаардлагатай байна. Дээрх хөтөлбөрийг 2011 онд хэрэгжүүлэхэд 1966.5 сая

төгрөг зарцуулахаар төлөвлөв. Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны урсгал зардалд судалгаа,

шинжилгээний ажилд 15,0 сая төгрөг, Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал, Хууль зүйн алба

байгуулагдасны 100 жилийн ойн арга хэмжээний төсөвт 200.0 сая төгрөгийг тус тус нэмж

тусгана.

Хөтөлбөр 2. Цагдаа

Цагдаа хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2011 онд 62402.2 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын

нийт урсгал зардлын 43.1 хувийг эзэлж байна.


Хуулийг дээдлэн, хүний эрхийг хамгаалж амар тайван амьдралын баталгааг хангах


87

Гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийгмийн хэв журам хамгаалах цагдаагийн байгууллагын ажлыг

улсын хэмжээгээр нэгтгэн зохион байгуулж, харьяа албад, орон нутгийн цагдаагийн

байгууллагыг мэргэжлийн удирдлагаар хангах, албан хаагчийг сургаж бэлтгэх, тэдний

мэдлэг чадварыг дээшлүүлэх, зэвсэг техник, тусгай хэрэгсэл, хувцас бусад материалаар

хангах алба хаагч, бусад ажиллагсдын эрх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах үйл

ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Гэмт хэргийн гаралтыг бууруулах, гэмт хэргийн илрүүлэлтийг нэмэгдүүлэх: цагдаагийн

байгууллагын ажил үйлчилгээг иргэдэд шуурхай, хүртээмжтэй хүргэж, тэдний эрх

зөрчигдөхөөс урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, цагдаа олон нийтийн

хамтын ажиллагааг сайжруулах


Монгол Улсын Шадар сайд, Эрүүл мэндийн сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нарын

2010 оны ”Мэдээлэл, Шуурхай удирдлагын төвийн талаар авах зарим арга хэмжээний

тухай” 42/123/246 дугаар хамтарсан тушаалаар Цагдаагийн ерөнхий газрын харьяанд

шинээр байгуулагдаж байгаа Мэдээлэл шуурхай удирдлагын төвийн бүтэц зохион

байгуулалттай холбоотойгоор дараахь зохицуулалтыг хийнэ:

Онцгой байдлын ерөнхий газраас 31 орон тоо цалингийн сан, бусад урсгал зардлын

хамт 286.7 сая төгрөгийг,

Эрүүл мэндийн яамны харьяа Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын яаралтай тусламжийн

төвийн 15 орон тоо цалингийн сан, бусад урсгал зардлын хамт 68.0 сая төгрөгийг,

Цагдаагийн ерөнхий газраас харьяа Нийслэлийн цагдаагийн газраас 55 орон тоо

цалингийн сан, бусад зардлын хамт тус тус шилжүүлэн төсөвлөж үлдсэн 60 орон тооны

цалингийн сан, байрны ашиглалтын зардал болон бусад зардалд шаардагдах нийт 1145.6

сая төгрөгийг 2011 оны төсөвт нэмж төсөвлөнө.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт:

Эрүүгийн хэрэг, захиргааны зөрчлийг бүртгэх, шалгаж шийдвэрлэх ажиллагааны үр

дүнг ахиулна.

Цагдаагийн ажил, үйлчилгээний стандартыг үйл ажиллагаандаа хэвшүүлнэ.

Албаны сургалтыг чанаржуулж, алба хаагчдын мэргэжлийн мэдлэг, ур чадварыг

дээшлүүлнэ

Цагдаагийн байгууллагын бүтэц, зохион байгуулалт, эрх зүйн орчин боловсронгуй

болно.

Хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах үйл ажиллагаанд хуулийг чанд хэрэгжүүлж, гэмт хэрэг

түүнийг үйлдсэн этгээдийг олж тогтоох ажилд ашиглах орчин үеийн техник хэрэгслийн

хангалт нэмэгдсэн байна.

Албаны сургалтын чанар, алба хаагчдын мэдлэг чадвар дээшилсэн байна.

Хөтөлбөр 3. Хил хамгаалалт

Хил хамгаалалт хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2011 онд 47940.6 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь

салбарын нийт урсгал зардлын 33.1 хувийг эзэлж байна.


Монгол Улсын “Төрөөс хилийн талаар баримтлах бодлого”, Хилийн тухай хууль болон

бусад хууль тогтоомжууд хилийн талаар байгуулсан Монгол Улсын Олон улсын гэрээ

хэлэцээрүүдийн дагуу Улсын хил хамгаалалтыг зохион байгуулах


Улсын хил хамгаалалтыг зохион байгуулах, улсын хилийн шугам, тэмдэг, холбоосны

байршлыг хамгаалах улсын хилийн болон хил орчмын дэглэмийг сахиулж, хилийн

зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, улсын хилээр зорчигч, тээврийн хэрэгслийг зохих журмын

дагуу нэвтрүүлэх, боловсон хүчнийг бэлтгэх чиг үүрэг бүхий байгууллага түүний салбар

нэгжүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Монгол улсын хил орчмын нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдлын эсрэг чиглэсэн аливаа

үйлдлээс сэргийлэх, цаг алдалгүй илрүүлэх, таслан зогсоох арга хэмжээг цогц байдлаар

88

хэрэгжүүлэх, улсын хил хамгаалалтыг бэхжүүлэх, хилийн дэглэм сахиулах, хилийн

асуудлыг зохицуулах, хил орчмын нутаг дэвсгэрийн аюулгүй байдлыг хангахад нутгийн

захиргаа, байгууллага, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хүний нөөцийг бэлтгэн хил

хамгаалалтад оролцуулахад оршино.


Хил хамгаалах ерөнхий газрын хилийн 0168, 0184, 0135 дугаар ангиудын нийт 25 заставыг

шилжүүлж гэрээт цэргийн албан хаагчийн орон тоог 600-аар, офицерын орон тоог 50-аар,

энгийн албан хаагчийн орон тоог 75-аар, түүнчлэн Засгийн газрын 2007 оны 69, Засгийн

газрын 2010 оны 102 дугаар тогтоолуудын дагуу “Гашуунсухайт”,

“Шивээхүрэн”боомтуудын 24 цагийн, “Булган”, ”Бургастай” боомтуудыг байнгын

ажиллагаанд, Ховд, Даланзадгад, Мөрөн,Чойбалсангийн олон улсын нисэх буудлуудын

шалган нэвтрүүлэх боомтуудыг ажиллуулахтай холбогдуулан орон тоог 178-аар тус тус

нэмж холбогдох цалингийн санг 1900.0 сая төгрөгөөр, бусад зардлын хамт 2011 оноос

эхлэн нэмж санхүүжүүлнэ.

Хөтөлбөр 4. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа

Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх үйл ажиллагаа хөтөлбөрийн урсгал зардлыг 20935.7 сая төгрөгөөр

2011 онд төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын нийт урсгал зардлын 14.5 хувийг эзэлж

байна.


Шүүхийн шийдвэрийг нэг мөр гүйцэтгэж, цагдан хорих, баривчлах болон хорих ял

эдлүүлэх үйл ажиллагааг олон улсын нийтлэг жишигт хуулийн хүрээнд зохион байгуулах


Хорих болон баривчлах ял оногдуулсан шүүхийн шийтгэх тогтоол, эрүү, иргэний хэргийн

холбогдолтой эд хөрөнгө гаргуулах, торгох, албадан ажил хийлгэх ял оногдуулсан шүүхийн

тогтоол, шийдвэрийг гүйцэтгэх чиг үүрэг бүхий байгууллага түүний салбар нэгжийн үйл



Эрүүгийн болон иргэний хэргийн талаархи шүүхийн шийдвэр, хуульд заасан тохиолдолд

бусад байгууллагын шүүхээр баталгаажуулсан шийдвэрийн биелэлтийг зохион байгуулах;

үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэн үйл ажиллагааных нь үр дүнд хорих ял эдлэгсдийг ажлын

байраар хангах;


Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын харъяа ангиудаас “Цэргийн тэтгэвэр

тэтгэмжийн тухай”хуулийн 8, 18, 19 дүгээр зүйл, Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын 2003

оны”Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын офецер ахлагч нарт нэг удаагийн тэтгэмж

олгох тухай” 54 дүгээр тушаалаар батлагдсан журмын дагуу 2011 онд цэргийн тэтгэвэрт

гарах 33 албан хаагчид олгох тэтгэмжийн зардалд 285.0 сая төгрөг нэмж тусгана.

Хөтөлбөр 5. Эрх зүйн мэдээлэл, сургалт, судалгаа, сурталчилгаа

Хөтөлбөрийг 2011 онд хэрэгжүүлэхэд 758.6 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын нийт урсгал

зардлын 0.5 хувийг эзэлж байна.


Хууль тогтоомжийн тогтолцоо, хэрэгжилт, уялдаа, үр нөлөөг шинжлэх ухааны үндэстэй

судалж, холбогдох асуудлаар төрийн бодлого боловсруулах, хууль тогтоомжийг

боловсронгуй болгох үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх


Гэмт хэргийн шалтгаан нөхцөлийг судалж, түүнтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх арга

замыг тодорхойлох, төрийн болон төрийн бус байгууллагын захиалгаар хуульчдад

мэргэжлийн давтан болон мэргэжил дээшлүүлэх сургалт зохион байгуулах, хууль

тогтоомжийн бүртгэл, системчлэл, мэдээлэл, сурталчилгааны үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


89

Эрдэм шинжилгээний ажлын хүрээнд олон улсын чанартай эрдэм шинжилгээний бага

хурал сектор тус бүр 2-оос доошгүй ном, гарын авлага эрхлэн гаргана.

Хуульчдийн үргэлжилсэн сургалтын хүрээнд өмгөөлөгч, ноториатичид зэрэг бусад хуульч

нарын сургалтад хамрагдах тоог нэмэгдүүлнэ.


Хууль зүйн үндэсний төвд Хууль зүйн алба байгуулагдасны 100 жилийн ойн арга хэмжээг

тохиолдуулан тус хүрээлэн дээр хийгдэх хийгдэх эрдэм шинжилгээний бага хурлын зочдын

зардал, эрдэм шинжилгээний бага хурлын зардал, судалгааны ажлын зардал115.3 сая төгрөг

төсөвлөнө


Хууль тогтоомжийн давхардал хийдлийг тодорхойлох, уялдаа холбоог сайжруулах

саналыг шинжлэх ухааны үүднээс боловсруулах нийтлэг аргачлалыг тодорхойлсон байна.

ХЗШУ-ны судалгаанд бусад шинжлэх ухааны үүднээс боловсруулах нийтлэг аргачлалыг

тодорхойлсон байна.

Хууль тогтоомжийн хийдэл, давхардал, зөрчил багассан байх.

Эрх зүйн мэдээллийн нэгдсэн системийн програм хангамжийг сайжруулснаар мэдээллийн

санг бүрдүүлэх, боловсруулах, түгээх ажлын хүртээмж нэмэгдэж хайлтын үр дүн

хэрэглэгчийн хэрэгцээг хангасан байх.

Хувь хүн, байгууллага, албан тушаалтан, эрх зүйн мэдээллийн системчилсэн найдвартай эх

сурвалжаар хангагдсан байх.

Хууль тогтоомж хялбаршуулан тайлбарласангарын авлага, CD, DVD, кино цомог бэлтгэж

түгээх, радио, телевизээр нэвтрүүлэх ухуулгын төрөл бүрийн хэлбэрээр хууль сурталчилах

ажлыг өргөтгөж, энэ талаар ХЗДХЯ, хууль хамгаалах төв, орон нутгийн байгууллагатай

өргөн хамтарч ажиллана.

Хууль зүйн сэдэвт ном, бүтээлийг танин мэдэхүйн болон судалгааны зорилгоор ашиглах

боломж бий болох.

Хөтөлбөр 6. Шүүхийн шинжилгээ

Шүүхийн шинжилгээ хөтөлбөрийг 2011 онд хэрэгжүүлэхэд 3545.7 сая төгрөгийг

төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын нийт урсгал зардлын 2.5 хувийг эзэлж байна.


Шинжлэх ухааны онол, дэвшилтэд арга барилд түшиглэн өндөр технологи бүхий

лабораторийн магадлагаагаар хангах


Бодит баримт материалуудад криминалистик, шүүх эмнэлэг, эдийн засгийн шинжилгээ

хийж, эрх бүхий байгууллагад хуулийн шаардлагын дагуу дүгнэлт гаргаж өгөх чиг үүрэг

бүхий Шүүхийн шинжилгээний үндэсний төв түүний харъяа Шүүхийн шинжилгээний

албадын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Гэмт хэргийн илрүүлэлт, иргэний болон захиргааны хэргийн шийдвэрлэлтийн түвшинг

ахиулах, гэмт хэрэг үйлдсэн эдгээд, түүний арга үйлдлийг нотлон тогтоох зорилгоор

шинжлэх ухааны үндэслэлтэй үнэн зөв дүгнэлт гаргах


Шүүхийн шинжилгээний үндэсний төвийн харъяа Шүүхийн шинжилгээний албад орон

нутагт үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэнтэй холбогдуулан 30 орон тоо цалингийн санг 2010

оны 7 дугаар сараас олгохоор 182.5 сая төгрөгийг, мөн Цэргийн албан хаагчийн тэтгэвэр,

тэтгэмжийн тухай хуулийн дагуу цэргийн тэтгэвэрт 2011 онд гарах 21 албан хаагчид олгох

тэтгэвэр тэтгэмжийн зардалд 546.0 сая төгрөгийг тус тус төсөвт нэмж тусгана

Хөтөлбөр 7. Төрийн архивын үйл ажиллагаа.

Хөтөлбөрийг 2011 онд хэрэгжүүлэхэд 884.9 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь салбарын нийт

урсгал зардлын 0.6 хувийг эзэлж байна.


90

Төрөөс архивийн талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэх, архив, төрийн албан хэрэг

хөтлөлтийн үйл ажиллагааг улсын хэмжээнд мэргэжлийн талаар удирдан зохицуулж,

архивын баримтад тоон мэдээлэлийн системийг эрчимтэй нэвтрүүлж, архивын баримтыг

хадгалж, хамгаалах сэргээн засварлах гадаад улсад гарсан бичиг соѐлын өвийг судлан

баяжуулж, түүнийг эрдэм шинжилгээний эргэлтэнд оруулан, олон нийтэд сурталчлах, хойч

үедээ өвлүүлэх


Төрийн архивуудыг мэргэжил арга зүйн удирдлагаа хангах, уялдуулан зохицуулах, төрийн

архив албан хэрэг хөтлөлтийн онол арга зүйн асуудлыг судлан боловсруулах, салбарын

хэмжээнд мэргэжлийн хяналтыг хэрэгжүүлэх


Төрийн архивуудын мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлэн, үйлчилгээний хөнгөн шуурхай

байдлыг хангаж, албан хэрэг хөтлөлтийн үйл ажиллагаанд цахим тогтолцоо бүрдүүлэх

Хөтөлбөр 8. Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа

Гадаадын иргэдийн бүртгэлийн үйл ажиллагаа хөтөлбөрийг 2011 онд санхүүжүүлэхэд

1672.4 сая төгрөгийн урсгал зардлыг төлөвлөсөн нь салбарын нийт урсгал зардлын 1.2 хувийг

эзэлж байна.


Гадаадын иргэн, цагаачлалын асуудлаар төрийн бодлого боловсруулж, хяналт тавихад

мэргэжлийн зохих түвшинд дэмжлэг үзүүлэх


Монгол Улсын энгийн зэргийн виз авах тухай байгууллага, иргэнээс гаргасан хүсэлтийг

хүлээн авч визийн зөвшөөрөл олгох, бүртгэх, ангилал өөрчлөх, гадаадын иргэн,

харьяалалгүй хүнд Монгол Улсын харьяат хүүхэд үрчлүүлэх зөвшөөрөл олгох, олон улсын

болон гадаадын төрийн бус байгууллагын төлөөлөгчийн газрыг нээн ажиллуулах

зөвшөөрөл олгох, хилийн боомт, орон нутаг дахь албадын үйл ажиллагааг удирдан

зохицуулах зэрэг үүрэг бүхий байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хөтөлбөрийн зорилт, үр дүн:

Монгол Улсын Цагаачлалын асуудал эрхэлсэн байгууллагаас энгийн зэргийн виз олгох

зөвшөөрлийг өгөх,

Гадаадын иргэнийг Монгол Улсад уригч, тээвэрлэгчийн хариуцлагын тогтолцоог бий

болгох,

Монгол Улсад зорчигч, түр оршин суугч гадаадын иргэнийг хилийн боомтод бүртгэх,

90 хоногоос дээш хугацаагаар оршин сууж буй гадаадын иргэнийг цахим үнэмлэхжүүлэх,

Гадаадын иргэний хаягийн бүртгэл хийх, зөрчил гаргасан гадаадын иргэнд хүлээлгэх

хариуцлагыг чангатгах,

Хилийн чанад дахь монгол иргэдийн бүртгэлтэй болох, мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ

байгуулж ашиглах


Гадаадын иргэн харьяатын асуудал эрхлэх газарт Засгийн газрын 2010 оны 102 дугаар

тогтоолуудын дагуу “Гашуунсухайт”, “Шивээхүрэн” боомтуудын 24 цагийн, “Булган”,

”Бургастай” боомтуудыг байнгын ажиллагаанд, Ховд, Даланзадгад, Мөрөн,Чойбалсангийн

олон улсын нисэх буудлуудын шалган нэвтрүүлэх боомтуудыг ажиллуулахтай

холбогдуулан 18 орон тоо, Замын үүд, УБ-ын түр саатуулах байрыг 2011 оны 5 сарын 1-

нээс орно гэж тооцож орон тоог 43-аар тус тус тооцон төсөвт нэмж тусгана.


Энэ хөтөлбөр нь улсын бүртгэлийн хөтөлбөр болон хил хамгаалах хөтөлбөртэй уялдаатай

хэрэгжинэ.

Хөтөлбөр 9. Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ

91

Төрийн тусгай албан хаагчдад үзүүлэх эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ хөтөлбөрийг

хэрэгжүүлэхэд 1670.5 сая төгрөгийг төлөвлөсөн нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын төсвийн

багцын нийт урсгал зардлын 1.2 хувийг эзэлж байна.


Үйлчлүүлэгч төвтэй, хариуцлагатай, тэгш хүртээмжтэй, чанартай тусламж үйлчилгээг

үзүүлж, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг сайжруулж, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, хамт

олны идэвхтэй оролцоонд тулгуурлах, орчин үеийн оношлогоо, эмчилгээний аргыг

эрчимтэй нэвтрүүлэн эрүүлжүүлэх замаар үйлчлэх хүрээний хүн амын эрүүл мэндийг

сайжруулахад оршино.


Төрийн тусгай алба хаагчдад эмнэлгийн анхан шатны болон хэвтэн эмчлүүлэх тусламж

үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна. Энэ хөтөлбөр нь Эрүүл мэндийн

сайдын төсвийн багцын эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ хөтөлбөртэй уялдаатай хэрэгжинэ.

5.2.22 САНГИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Монгол улсын Сангийн сайдын урсгал төсвийн багцын хэмжээг 2011 онд 181.7 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөж байна. Сангийн сайдын төсвийн багцын 2011 оны төсвийн төсөл нь улс орны

эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн стратеги, үндсэн чиглэл, эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах,

эдийн засаг, санхүү, төсвийн удирдлагын чадавхийг бэхжүүлж, бүтэц, үйл ажиллагааг өөрчлөн

сайжруулах, улс орны хөгжлийн ерөнхий чиг хандлага, стратегитай уялдуулсан төсөв, санхүү,

татвар, гааль, хөрөнгө оруулалтын бодлого, удирдлага, зохицуулалтаар хангахад чиглэгдэж байна.


2009

гїйц 2010 төл

2011

төсөл


2009

гїйц

2010

төл

2011

төсөл

САНГИЙН САЙД 186,612.8 238,621.3 181,756.7 100.0 100.0 100.0

Хөтөлбөр 1.Санхүү, төсөв, эдийн засгийн нэгдсэн

удирдлага 2,441.8 3,461.9 4,737.2 2.1 1.9 2.6

Хөтөлбөр 2.Татвар хураалт, орлого бүрдүүлэлт 19,606.2 23,068.3 26,095.8 10.5 9.7 14.4

Хөтөлбөр 3.Санхүүгийн нэгдсэн мэдээллийн

систем 1,990.5 3,699.5 1,503.1 1.1 1.6 0.8

Хөтөлбөр 4.Тусгай сан 37,141.6 44,325.6 28,278.4 19.9 18.6 15.6

Хөтөлбөр 5.Засгийн газрын өрийн гүйлгээ 110,276.5 123,331.9 95,873.1 59.1 51.7 52.7

Хөтөлбөр 6.Харилцаа холбооны олон улсын суваг

ашиглах 1,602.1 3,992.5 1,195.5 0.9 1.7 0.7

Хөтөлбөр 7.Засаг захиргааны түвшин хоорондын

ерөнхий зориулалтын татаас 13,554.1 20,136.6 20,967.5 7.3 8.4 11.5

Хөтөлбөр 8.Санхїїгийн зах зээлд оролцогчдын эрх,

ашиг сонирхлын хамгаалалт

16,605.0

0.0 7.0 0.0

Хөтөлбөр 9 Малын индексжїїлсэн даатгалын тєсөл

3,106.1

1.7

Хөтөлбөр 1. Санхүү, төсөв, эдийн засгийн нэгдсэн удирдлага


Монгол улсын иргэдийн амьжиргааны түвшинг дээшлүүлэхэд чиглэсэн эдийн засгийн

таатай орчин бүрдүүлэх, Засгийн газрын санхүүгийн нэгдсэн, оновчтой удирдлагаар хангах


Энэхүү хөтөлбөр нь Монгол улсын санхүү, эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн стратеги

төлөвлөлт, бодлого боловсруулах, бодлогын хэрэгжилтийг зохион байгуулах удирдамж,

төрийн захиргааны удирдлага, зохицуулалтаар хангах, бодлогын хэрэгжилтэд хяналт-

шинжилгээ хийх, үр дүнд үнэлгээ өгөх, түүнчлэн нягтлан бодох бүртгэл, аудит, худалдан

авах ажиллагаа, санхүүгийн дотоод хяналт, зээл, тусламж, өрийн удирдлагыг бэхжүүлэхэд

чиглэсэн үйл ажиллагааг хамарна.

92


Эдийн засаг, санхүү, төсвийн бодлого, зээл, тусламжийн талаархи нэгдсэн бодлого,

зохицуулалтыг боловсронгуй болгох, гадаад, дотоод өрийн удирдлагыг бэхжүүлэх,

хяналтыг чангатгах, нягтлан бодох бүртгэл, аудит, санхүүгийн дотоод хяналтын нэгдсэн

бодлого, удирдлагаар хангах, Засгийн газрын худалдан авах ажиллагааны бодлого,

удирдлага, зохицуулалтыг сайжруулах үйл ажиллагааг арвилан хэмнэлттэй санхүүжүүлэхэд

чиглэгдэнэ.


Хамтарсан Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Монгол улсын эдийн

засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд Сангийн сайдын нэр зааж тусгагдсан

нэн тэргүүнд буюу 2011 оноос хэрэгжүүлж эхлэх эдийн засаг, нийгмийн бодлогын зорилт,

арга хэмжээнүүдийн хөрөнгө, санхүүгийн эх үүсвэрийг уялдуулан тусгах шаардлагатай

байна.

Төсвийн хүрээний мэдэгдэл боловсруулснаас хойшхи үеийн эдийн засаг, санхүү, төсвийн

нөхцөл байдал болон үнэ тарифийн өөрчлөлтийг бодитойгоор тусгахын зэрэгцээ төсвийн

зарлагын үр ашгийг дээшлүүлэх, хэмнэлтийн горимыг хатуу мөрдөх, төрөөс үзүүлэх

үйлчилгээний хүртээмж, оновчтой байдлыг хангах зэрэг зарчмуудыг үндэслэн төсөв,

санхүүгийн тогтолцоонд сүүлийн жилүүдэд бий болсон нааштай өөрчлөлтийг бататгах

бодлого баримталж байна. Энэ хүрээнд:

“Засгийн газрын авлагыг барагдуулах ажлыг эрчимжүүлэх арга хэмжээний тухай” Монгол

Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны 2010 оны 14 дүгээр тогтоолоор “хандивлагч

орон, олон улсын санхүүгийн байгууллагаас авсан зээлийг дамжуулан зээлдүүлсэн болон

улсын төсвөөс эргэн төлөгдөх нөхцөлтэй олгосон зээлийн өрийг барагдуулах ажлыг

эрчимжүүлэн, бүрэн эрхийн хугацаанд дуусгах арга хэмжээ авах”-ыг Засгийн газарт

даалгаад байна. Засгийн газрын хуралдаанаар “Зээлийн өр барагдуулах ажлыг эрчимжүүлэх

тухай” тогтоолын төслийг хэлэлцүүлсэн бөгөөд он дамжин авлагын тайланд тусгагдаж

ирсэн баримт материал хангалтгүй, зээл авсан аж ахуйн нэгж байгууллагууд нь

хувьчлагдсан, өөрчлөн байгуулсан, хэд хэд хуваагдсан, дампуурсан, татан буугдсан,

төлбөрийн чадваргүй, эзэн холбогдогчгүй болсон, гэрээгүй зэрэг шалтгаантай өр авлагыг

барагдуулах ажлыг Засгийн газрын хуульд заасны дагуу Төрийн бус байгууллагыг сонгон

шалгаруулж, гүйцэтгүүлэхийг зарчмын хувьд дэмжсэн болно. Үүнтэй холбогдуулан

төсвөөс эргэн төлөгдөх нөхцлөөр олгосон зээл болон дамжуулан зээлдүүлсэн өр авлагыг

2011 онд 5.0-аас доошгүй тэрбум төгрөгөөр барагдуулахаар тооцож, уг эх үүсвэрээс өр

барагдуулах ажилд зориулан 0.7 тэрбум төгрөгийг санхүүжүүлэхээр Сангийн сайдын

багцад шинээр нэмж тусгав.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөс санаачлан гаргасан “Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын

100 жилийн ой”-г тэмдэглэх тухай Зарлигийн дагуу Монгол Улсад шинэ үеийн Санхүү,

эдийн засгийн алба (Сангийн хамаг хэрэг бүгд захиран шийтгэгч яам) байгуулагдсаны 100

жилийн ойг тэмдэглэх арга хэмжээнд 146.5 сая төгрөг, 2011 онд болох “Бүртгэл, санхүү,

эдийн засгийн тэргүүний ажилтны улсын Y зөвлөгөөн”-ийг зохион байгуулах арга

хэмжээнд 73.0 сая төгрөг тусгав.

“Гэрээний нөхцөл шаардлагын тухай” Засгийн газрын 2008 оны 119 дүгээр тогтоолоор

сансрын холбооны “Кэй юү” (Кu) зурвасын технологи ашиглан телевизийн олон сувгийн

нэвтрүүлгийг орон даяар дамжуулах үйл ажиллагаанд тавигдах нөхцөл шаардлагыг

хангасан хуулийн этгээдтэй байгуулан ажлыг нь эхлүүлэхийг Сангийн сайд, Харилцаа

холбооны зохицуулах хорооны дарга нарт даалгасан. Үүний дагуу сонгон шалгаруулалтыг

Харилцаа, холбооны зохицуулах газар зохион байгуулж, телевизийн олон сувгийн

нэвтрүүлгийг орон даяар дамжуулах, газрын станцын ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэхчийг

сонгох төсөлд “Жем Интернейшнл” ХХК шалгаран 10 жилийн хугацаатай гэрээг 2008 оны

8 сард Сангийн сайдтай байгуулсан. Уг гэрээг үндэслэн телевизийн олон сувгийн

нэвтрүүлгийг орон даяар дамжуулах хиймэл дагуулын түрээсийн төлбөр болон

үйлчилгээнд зориулан 1.2 тэрбум төгрөгийг Сангийн сайдын төсвийн багцад тусгав.


93

Монгол улсын төсөв, санхүү, татварын бодлогын баримт бичгийг боловсруулах, батлуулах,

эдийн засаг, нийгмийг тухайн жилд болон дунд хугацаанд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийн

суурь үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан Монгол улсын төсвийн хүрээний мэдэгдлийн төсөл

боловсруулах, хянуулах, зохих шатны байгууллагаар хэлэлцүүлэх, зөвшөөрүүлэх ажлыг

зохион байгуулна;

Эдийн засаг, төсөв, мөнгөний бодлоготой уялдсан санхүүгийн бодлогыг хэрэгжүүлэх

замаар Монгол улсын санхүүгийн эх үүсвэрийг арвижуулах, үндэсний эдийн засагт олон

улсын жишигт нийцсэн санхүүгийн тогтолцоог буй болгоход чиглэсэн үйл ажиллагааг

хэрэгжүүлнэ;

Төсвийн хуулийн дагуу төсвийн хэрэгжилтийг хангаж, төлбөр тооцоо гүйцэтгэх,

тайлагнах, төсвийн алдагдал, төсөл хөтөлбөрийг хамгийн бага зардлаар, төлбөрийн

чадвартай уялдуулан санхүүжүүлнэ;

Засгийн газрын зээл, тусламжийн нэгдсэн бодлого, чиглэл боловсруулж, Засгийн газрын

олон улсын банк, санхүүгийн байгууллага, хандивлагч оронтой хамтран макро эдийн

засгийг тогтворжуулах, эдийн засгийн бүтцийн өөрчлөлтийг гүнзгийрүүлэх, ядуурлыг

бууруулах чиглэлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэх, улсын төсөв, санхүү, хөрөнгө оруулалтын

төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай эх үүсвэрийг олон улсын банк, санхүүгийн

байгууллага, хандивлагч орноос Засгийн газарт олгох зээл, тусламж, хөгжлийн албан ѐсны

тусламжаар ханган, эдгээр зээл, тусламжийн удирдлага, зохицуулалтын үйл ажиллагааг

хэрэгжүүлнэ;

Монгол Улсын нягтлан бодох бүртгэл, аудит, дотоод хяналтын тогтолцоог олон улсын

жишигт нийцүүлэх, аж ахуйн нэгж байгууллагын бүртгэл хөтлөлт, тайлан гаргалтын арга

зүйг боловсронгуй болгох замаар улсын төсвийн орлогын бүрдүүлэлт, зарлагын хэмнэлтэнд

эерэг нөлөө үзүүлэх, бүх шатны удирдлагад санхүү, эдийн засгийн оновчтой шийдвэр

гаргахад арга зүй, зохион байгуулалтын туслалцаа үзүүлнэ;

худалдан авах ажиллагааг хэрэгжүүлэхдээ Засгийн газрын байгууллагуудыг мэргэжлийн

арга зүйгээр хангаж, тэдгээрийн гэрээ байгуулах үйл ажиллагаа нь холбогдох хууль

тогтоомж, журам зааварт нийцэж байгаа эсэхэд хяналт тавина.

Хөтөлбөр 2. Татвар хураалт, орлогын бүрдүүлэлт


Үндэсний аюулгүй байдлыг хамгаалах, гадаад худалдааг хөнгөвчилж улсын төсвийн

орлогыг бүрдүүлэх


Гаалийн болон бусад татвар, хураамжийг ногдуулж барагдуулах, улс, орон нутгийн төсвийн

орлогыг бүрдүүлэх, татвар төлөгчдөд татварын үйлчилгээг хүргэх, татвар төлөхөөс

зайлсхийх явдлыг илрүүлэх тэдгээрт хяналт тавих, гаалийн мэдээллийн системийг

боловсронгуй болгох, статистик мэдээллийг гаргах, гаалийн байгууллагын дотоод хяналтыг

хэрэгжүүлэх болон татварын хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг зохион байгуулах үйл

ажиллагаа энэхүү хөтөлбөрт хамаарна.


Олон улсын болон өөрийн орны эрх зүйн зарчим, хэм хэмжээ, стандартад нийцсэн эрх зүйн

орчинг бий болгох;

Байнгын, үр дүнтэй хяналтын механизмыг бий болгох;

Гааль, татварын байгууллагын чадавхийг нэмэгдүүлэх;

Гаалийн бүрдүүлэлтийг хялбарчилж гадаад худалдааны орчинг эрүүлжүүлэхэд дөхөм

үзүүлэх;

Төрийн байгууллагын зарчмыг дээдэлсэн авилга, хүнд суртлаас ангид, ѐс зүйт шударга

тогтолцоог бий болгох;

Мэдээллийн нэгдмэл орчныг бий болгоход оршино.

94


Гаалийн хяналт шалгалт оновчтой зохион байгуулагдаж, бүрдүүлэлтэд зарцуулах хугацаа

буурна.

Гаалийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, түүнтэй тэмцэх үр дүнтэй механизм бий болно.

Гаалийн байгууллагын төсөвт төвлөрүүлэх орлогын хэмжээ тогтвортой нэмэгдэнэ.

Орчин үеийн мэдээллийн технологи, техник хэрэгсэл бүхий татвар төлөгчдөд үзүүлэх

цахим үйлчилгээ хэрэгжинэ.

Татварын хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох, татварын хууль тогтоомжид заасан эрх,

үүрэг, хүлээх хариуцлагын талаарх иргэд, хуулийн этгээдийн мэдлэг нэмэгдсэн байна.

Татварын алба илүү нээлттэй, ил тод, хариуцлага хүлээх чадвартай байгууллага болсон

байна.

Татвар төлөгчдөд үзүүлэх үйлчилгээ өргөжиж, сайжирсан байна.

5.2.23 ГАДААД ХАРИЛЦААНЫ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Гадаад харилцааны сайдын багцын 2011 оны төсвийн төслийг тус багцын үйл ажиллагааны

төлөвлөгөө, өмнөх онуудын төсвийн гүйцэтгэл, гадаад харилцаа хөтөлбөрт тулгуурлан урсгал

зардалд 22,622.7 сая төгрөгийг зарцуулахаар төлөвлөв

Хөтөлбөр 1. Гадаад харилцаа

Хоѐр хөрш болон дэлхийн бусад оронтой найрсаг харилцаатай байж, олон улсын хамтын

нийгэмлэгт өөрийн байр сууриа бэхжүүлэн, бүс нутгийн болон дэлхийн нөлөө бүхий улс

гүрнүүдтэй улс төр, эдийн засаг, хүмүүнлэгийн ашиг сонирхолын талаасаа харилцан шүтэлцээ

бүхий хамтын ажиллагааны сүлжээ бүрдүүлэх, өөрийн иргэд, хуулийн этгээдийн хууль ѐсны эрх

ашгийг хилийн чанадад хамгаалах замаар бүрэн эрхт улсынхаа тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлыг

найдвартай хангах нөхцлийг бүрдүүлэхэд оршино.


Монгол улсын гадаад улс төр, эдийн засаг, шинжлэх ухаан технологи, соѐл хүмүүнлэгийн

бодлогын үзэл баримтлалыг тодорхойлох, хоѐр талт болон олон талт хамтын ажиллагааг

хөгжүүлэх, гадаад бодлогыг эдийн засагжуулах чиг үүрэг бүхий төрийн захиргааны төв

байгууллага, хилийн чанад дахь Дипломат төлөөлөгчийн газрууд, Дипломат байгууллагын

үйлчилгээ аж ахуйн газрын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна. Гадаад бодлого,

удирдлага, гадаад худалдаа, эдийн засгийн харилцаа, үйлчилгээний чиг үүргүүдийг

хэрэгжүүлж Монгол улсын гадаад худалдаа, эдийн засгийн бодлогыг тодорхойлох.


Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж ажилласнаар олон талт хамтын ажиллагаа өргөжиж,

хөрөнгө оруулалтын таатай нөхцлийг бүрдүүлэн хөрөнгө оруулагчдыг татан, гадаад

худалдааны эргэлт нэмэгдэж гадаад бодлогыг эдийн засагжуулна.



Монгол иргэд гадаад улс, орнуудад олноор ажиллаж амьдрах болсноор иргэдтэй холбогдох

асуудлууд нэмэгдэж байгаа нь хилийн чанадад улсаа төлөөлөн суугаа Дипломат төлөөлөгчийн

газруудын тоог нэмэх зайлшгүй шаардлага гарч байна.

2011 төсөв


хувь

Хөтөлбөр . Гадаад харилцаа 22,622.7 100

- Гадаад бодлого, удирдлага 19,737.5 87.2

- Дипломат байгууллагуудад үйлчлэх 2,536.4 11.2

- Гадаад худалдаа, эдийн засгийн харилцаа 348.8 1.5

95

2011 онд БНХАУ-ын Гонгконг, АНУ-ын Сан-Франциско, Япон улсын Осака хотуудад шинээр

Ерөнхий консулын газар байгуулахтай холбоотой зардлыг 2011 оны төсвийн төсөвт нэмж тусгасан

болно. Дипломат төлөөлөгчдын газрын зардалд 16,102.1 сая төгрөгийг төлөвлөсөн болно.

Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуульд заасны дагуу хилийн чанадад байгаа Монгол

улсын иргэний эрх, хууль ѐсны ашиг сонирхлыг хамгаалах, тэдэнд эд материал санхүүгийн

дэмжлэг үзүүлэх арга хэмжээнд зориулан Иргэдэд туслах сангийн үйл ажиллагаанд 126.9 сая

төгрөгийг төсөвлөсөн болно.

Гадаад харилцааг эдийн засагжуулах хөтөлбөр 2011 онд 2 дахь жилдээ хэрэгжих бөгөөд 2011

онд энэ хөтөлбөрийн хүрээнд 10 гаруй арга хэмжээ хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж, тэдгээрийн төсөвт

өртөг нь 210.6 сая төгрөг болж байна. Дипломат алба үүсгэн байгуулагдсаны 100 жилийн ойг

тэмдэглэн өнгөрүүлэх хүрээнд 146.6 сая төгрөгийг гадаад сурталчилгааны зардалд нэмж тусгав.

2011 онд өндөр, дээд түвшинд хийгдэх айлчлалаас Ерөнхийлөгчийн, УИХ-ын даргын,

Ерөнхий сайдын айлчлалд дагалдан явах ажлын хэсгийн зардалд 219.3 сая төгрөг, Гадаад

харилцааны сайдын түвшинд хийгдэх айлчлалд 79.7 сая төгрөг, бусад айлчлал арга хэмжээнд 195.9

сая төгрөг нийт 494.9 сая төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав. Худалдаа, эдийн засаг, шинжлэх ухаан,

техникийн хамтын ажиллагааны хоѐр талын Засгийн газар хоорондын Комиссын ээлжит

хуралдааны зардлыг 131.9 сая төгрөгөөр тусгав.

Дипломат байгууллагын үйлчилгээ аж ахуйн газар нь гадаад орнуудаас Монгол Улсад суугаа

20 улсын Элчин сайдын яам, 3 улсын Консулын газар, 10 олон улсын байгууллага зэрэг 33 гаруй

байгууллага болон Гадаад харилцааны яамны хэвийн үйл ажиллагааг хангах, хэвийн ажиллах

нөхцөл, гадна тохижилт үйлчилгээ, аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааг явуулдаг. 2011 оны

төсвийн төсөлд Дипломат байгууллагын үйлчилгээ аж ахуйн газрын урсгал зардлыг 2,536.4 сая

төгрөгөөр төлөвлөсөн ба тус газар нь өөрийн орлогоос санхүүжих санхүүжилтээ 415.7 төгрөгөөр

нэмэгдүүлсэн болно.

5.2.24 БАЙГАЛЬ ОРЧИН, АЯЛАЛ, ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын багцын урсгал зардлын хэмжээг 2011 онд

43,793.7 сая төгрөгөөр төлөвлөв. Байгаль орчны салбарын 2011 оны урсгал зардал 2010 оны

тодотгосон төсвөөс 24,185.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж төлөвлөгдлөө.

Энэ нь цэвэр агаарын сан шинээр байгуулагдсантай холбоотой болно.

Хүснэгт 5.41 ТЕЗ-ын хөтөлбөрийн бүтэц болон урсгал төсвийн хуваарилалт /сая төгрөгөөр/

БАЙГАЛЬ, ОРЧИН, АЯЛАЛ ЖУУЛЧЛАЛЫН САЙД 2010 он төсөв 2011 он

төсөл

Хөтөлбөр 1. Хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтол 30,991.2 22,715.8

Хөтөлбөр 2. Биологийн төрөл зүйлийн хамгаалалт 135.0 98.9

Хөтөлбөр 3. Ойжуулалт, ойн нөөцийн менежмент 467.1 417.2

Хөтөлбөр 4. Усны нөөц, нуур, гол мөрний менежмент 558.9 470.2

Хөтөлбөр 4. Цаг уур, орчны шинжилгээ 12,052.5 11,346.2

Хөтөлбөр 5. Тусгай хамгаалалттай газруудын хамгаалалт 2,563.9 2,446.9

Хөтөлбөр 6. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын бодлого, төлөвлөлт 7,183.0 7,936.4

Стратегийн зорилго 1. Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох, цөлжилт, гангийн

нөлөөг бууруулах, химийн хорт бодис, цацраг идэвхт хаягдлыг багасгах, хог хаягдлын

менежментийг сайжруулах зэрэг хүрээлэн буй орчныг хамгаалахад чиглэгдсэн эдийн засаг,

нийгэм, экологийн цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлж, хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтлыг

бууруулах арга хэмжээг эрчимжүүлнэ.Энэ хүрээнд дараах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ:

Хөтөлбөр 1. Хүрээлэн буй орчны бохирдол, доройтлыг бууруулах

96


Хөрс, ус, агаар зэрэг хүрээлэн буй орчныг бохирдлыг бууруулах, хүрээлэн буй орчны төлөв

байдлын тухай мэдээлэл түгээх, бүх нийтэд экологийн боловсрол олгох, байгальд удаан

задардаг, хог хаягдлыг ангилан ялгах, дахин боловсруулах, шар шорооны нүүдэл,

цөлжилттэй тэмцэх зэрэг салбар дундын хамтын ажиллагааг зохицуулах чиг үүрэг энэ



Хүрээлэн буй орчны төлөв байдлын тухай мэдээлэл түгээх, бүх нийтэд экологийн

боловсрол олгох, байгальд удаан задардаг хог хаягдлыг хязгаарлах, хог хаягдлыг ангилан

ялгах, дахин боловсруулах, цөлжилттэй тэмцэх зэрэг арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги:

Даян дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас манай орны эдийн засаг,

нийгмийн амьдрал хүмүүсийн амьжиргаанд үзүүлэх таагүй нөлөөлөл мэдэгдэхүйц

нэмэгдэж, элсний нүүлт, шар шороон шуурга, цөлжилтийн үйл явц асар их эрч хүчтэй болж

байгаа өнөө үед түүнийг сөрөн тэмцэх зайлшгүй шаардлага тулгарч байна. Энэ

хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2011 онд 22,715.8сая, 2012 онд 31,333.4 сая, 2013 онд 31,800.0

сая төгрөгийг тус хөтөлбөрт зарцуулахаар төсөвлөсөн болно.


Агаар, ус, хөрсний бохирдлыг бууруулж, амьдрах орчныг сайжруулах нөхцөл бүрдэх

болно.

Стратегийн зорилго 2. Агаар мандал, газар, түүний хэвлийн баялаг, ой, ус, ан амьтан,

ургамлын олон янз байдлыг хамгаалах, байгалийн нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх,

байгалийн нөөцийн тогтвортой менежментийн үндсийг бэхжүүлж, байгалийн нөөцийг нөхөн

сэргээх арга хэмжээний чанар, үр дүнг сайжруулна. Энэ хүрээнд Хөтөлбөр 2, Хөтөлбөр 3,

Хөтөлбөр 4, Хөтөлбөр 5-г хэрэгжүүлнэ:

Хөтөлбөр 2. Биологийн төрөл зүйлийн хамгаалалт

Амьтан, ургамлын аймгийн нөөцийн хомсдолыг хязгаарлаж, тэдгээрийг байгалийн жамаар нөхөн

сэргээх, тогтвортой ашиглах нөхцлийг бүрдүүлнэ.


Энэ хөтөлбөрт Монгол орны экосистемийн тэнцвэрт байдлыг хадгалахад онцгой үүрэг

бүхий биологийн төрөл зүйл, ан амьтан шувууг хамгаалах, сэргээн нутагшуулах, судалгаа

хийх, ховор ургамлыг хамгаалах, зохистой ашиглах үйл ажиллагаа хамаарна.

2011 онд биологийн төрөл зүйл хамгаалах зардалд 98.9 сая төгрөг, 2012 онд 290 сая, 2013 онд 320

сая төгрөгийг төлөвлөв.

Хөтөлбөр 3. Ойжуулалт, ойн нөөцийн менежмент

Ойн нөөцийг тогтвортой ашиглаж, ой хамгаалах, нөхөн сэргээх, экологийн тэнцвэрийг хадгалах

нөхцлийг хангана.


Энэ хөтөлбөрт ойн санг хамгаалах, ойн хортон мэрэгч, шавьжтай тэмцэх, ойн нөөцийг

зохистой ашиглахтай холбоотой арга хэмжээ, үйл ажиллагаа хамаарна.


Ойн нөөцийг нөхөн сэргээх, Ногоон хэрэм хөтөлбөрийг өргөжүүлэх, ойжуулалтын ажлын

үндэс болсон сайн чанарын үрээр хангах, бэлтгэх, дэвшилтэт технологи ашиглан ойн

зохион байгуулалтыг хийж ойн зохистой менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулснаар

хууль бус мод бэлтгэлийг багасгах нөхцлийг бүрдүүлэх.


Уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөг бууруулахад ойжуулалт, ойг нөхөн сэргээх арга

хэмжээ ихээхэн ач холбогдолтой. Ойжуулалтын ажлыг өргөжүүлж, ногоон байгууламжийн

талбайг нэмэгдүүлэх нь дулаарлыг эрчимжүүлж байгаа хүлэмжийн хийг шингээхэд ихээхэн

ач холбогдолтой. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2011 оны төсвийн төсөлд ойн

97

менежмент, ойжуулалт, нөхөн сэргээх арга хэмжээнд зориулан 417.2 сая төгрөг, 2012 онд

580.0 сая, 2013 онд 650.5 сая төгрөгийг төлөвлөв.

Хөтөлбөр 4. Усны нөөц, нуур, гол мөрний менежмент


Энэ хөтөлбөрт усны нөөц, гол, мөрний сав газрыг хамгаалах, гадаргын ус ашиглалтыг

нэмэгдүүлэх, гүний хайгуулын ажлыг өргөжүүлэх, гар худаг гаргах, томоохон усан сан

байгуулах, бороо цасны усыг ашиглах, булаг шандны эх ундрагыг хашиж хамгаалах,

рашаан усанд хамгаалалтын горим тогтоох усны хэрэглээг зохистой болгох зэрэгтэй

холбоотой бодлого үйл ажиллагаа хамаарна.


Усны бодлогын шинэчлэлийг эрчимжүүлж гол, мөрний сав газрыг хамгаалах, усны

хэрэглээг зохистой болгох, гадаргын ус ашиглалт, гүний усны хайгуулын ажлыг

өргөжүүлэх, усны нөөцийг нэмэгдүүлэх.

“Усны тухай” хуулийн холбогдох заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор усны нөөцийг хамгаалах

зардалд 319,9 сая төгрөг, усны нөөцийг зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх зардалд 245.0 сая

төгрөгийг тусгасан ба нийт хөтөлбөрийн хэмжээнд 2011 онд 470.2сая, 2012 онд 613.9 сая,

2013 онд 690 сая төгрөгийг төсөвлөөд байна.

Хөтөлбөр 5. Ус цаг уур орчны шинжилгээ

Ус цаг уурын салбарт цаг уурын дунд хугацааны зорилтыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний урсгал

төсвийн санхүүжилтэд нийт 11,346.2 сая төгрөгийг төлөвлөсөн.


Монгол орны нийт нутаг дэвсгэрт хийгдэх цаг уур, нарны цацраг судлал, агаарын дээд

давхарга, гадаргын болон гүний ус, мөстөл, байгаль орчны (агаар, ус, хөрс) чанарын хяналт

шинжилгээ, цаг агаарт зориудаар нөлөөлж хур тунадас нэмэгдүүлэх зэрэг судалгаа,

үйлчилгээ, мэдээллийн чиглэлээр улсын нэгдсэн сүлжээний 500 гаруй өртөө, лаборатори,

харуулын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


“Ус цаг уур, орчны хяналт-шинжилгээний салбарыг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр”,

“Цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх үйл ажиллагааг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр”-

үүдийн дунд шатны зорилтыг хэрэгжүүлэх, мөн “Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үндэсний

хөтөлбөр”, “Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр”, “Ус үндэсний хөтөлбөр” зэрэг

хөтөлбөрт тусгагдсан зорилтууд, “Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан

үндэсний хөгжлийн цогц бодлого”-д тусгагдсан

“Байгаль орчны бодлого” Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр болон дээр дурдсан

хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх болон цаг уурын ажиглалтын сүлжээний зайг Дэлхийн цаг

уурын байгууллагын стандартын дагуу мөрдөж, уур амьсгалын өөрчлөлтийн ирээдүйн

хандлагыг үнэлэх, байгаль цаг агаарын болзошгүй аюултай болон гамшигт үзэгдлээс

урьдчилан сэрэмжлүүлэх мэдээний чанарыг сайжруулах, нөхцөл бүрдсэн үед цаг агаарт

зориудаар нөлөөлж хур тунадас нэмэгдүүлэх чиглэлийн үйл ажиллагаанд зориулж 2011

онд Байгаль орчин мэдээлэл тооцооллын төвийн зардалд 350.4 сая төгрөг, Байгаль орчны

шинжилгээний төв лабораторийн зардалд 337.9 сая төгрөг, Ус цаг уурын хүрээлэнгийн

зардалд 396.9 сая төгрөг, Агаарын чанарын хяналтын албаны зардалд 54.0 сая төгрөг, Цаг

уур, орчны шинжилгээний газрын зардалд 1398.5 сая төгрөг, Аймаг орон нутгийн Ус цаг

уур, орчны шинжилгээний албадын зардалд 2011 онд 8,777.7 сая төгрөг, 2012 онд 13,053.5

сая төгрөг, 2013 онд 14,350.0 сая төгрөг тус тус төсөвлөөд байна.

Стратегийн зорилт 3. Байгаль орчинд халгүй тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх

нөхцлийг хангана. Энэ хүрээнд Хөтөлбөр 6, Хөтөлбөр 7-г хэрэгжүүлнэ:

Хөтөлбөр 6. Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хамгаалалт

98

Байгаль, соѐл, өв уламжлалын өвөрмөц тогтолцооны давуу талаа ашиглан байгальд халгүй аялагч,

жуулчдын тоог нэмэгдүүлнэ.


Энэ хөтөлбөрт тусгай хамгаалалттай газар нутагт хамаарах дархан цаазат газар, байгалийн

цогцолборт газар, байгалийн нөөц газар болон дурсгалт газар нутгийн байгалийн унаган

төрх, тогтоц, ховор амьтан, ургамал тэдгээрийн амьдрах орчныг хамгаалах үйл ажиллагаа

хамаарна.


Зарим нэн ховор, ховор ан амьтдын тархац нөөцийг тогтоох, өндөр уулын болон уулын

тайгын бүслүүрийн ашиглалтанд өртөмтгий, ашигт ургамлын тархац, нөөцийг тогтоох,

хамгаалалтын менежментийг боловсронгуй болгох, тусгай хамгаалалттай газар нутгийн

хэмжээг нийт нутаг дэвсгэрийн 30 хувьд хүргэх, Мянганы хөгжлийн зорилтыг хангахын

тулд “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн үндэсний хөтөлбөр”-ийн хүрээнд сүлжээг

өргөжүүлэх арга хэмжээнд 2011 онд 2,446.9 сая төгрөг, 2012 онд 2,926.5 сая төгрөг, 2013

онд 3,200.0 сая төгрөгийг төлөвлөж байна.

Хөтөлбөр 7. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын бодлого удирдлага


Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам, орон нутгийн Байгаль орчны албадын үйл

ажиллагаа зэрэг бодлогын төлөвлөлт, хэрэгжилтийн зохицуулалттай холбоотой чиг үүргүүд

энэ хөтөлбөрт хамрагдана.

2011 онд Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яамны үйл ажиллагааны зардал, байгаль орчны

ерөнхий бодлолго төлөвлөлт, гадаад харилцаа, байгаль орчны судалгаа шинжилгээ, био аюулгүй

байдлыг хангах зэрэгт 2011 онд 7,936.4 сая, 2012 онд 21,365.4 сая, 2013 онд 48,675.9 сая


5.2.25 ЭРДЭС БАЯЛАГ, ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайдын төсвийн багцын урсгал зардлыг 2011 онд 46,264.5 сая

төгрөг байхаар төсвийн төслийг боловсруулсан нь 2010 оны тодотгосон төсвөөс 2 407.7 сая

төгрөгөөр буюу 5.5 хувиар нэмэгдэж байна.

Эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын 2011 оны бодлого нь уул уурхайн үйлдвэрлэлийн

эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, нөөц нь тогтоогдсон томоохон ордуудыг ашиглалтад

оруулах бэлтгэлийг хангах, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, эцсийн бүтээгдэхүүн

болгон боловсруулах, экспортлох, бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих, улс орны түлш, эрчим хүчний

найдвартай аюулгүй ажиллагааг хангах, нүүрсний цэвэр технологийг хөгжүүлэхийн зэрэгцээгээр

хүний эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах болон үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тогтвортой үйл ажиллагаа

явуулах нөхцлийг хангахад чиглэгдэнэ.

Хүснэгт 5.42 ТЕЗ-ын Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт


ЭРДЭС БАЯЛАГ, ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЙД 2011 төсөв



хувь

Нийт 46 264.5 100.0

Хөтөлбөр 1. Олборлох уул уурхай 6,903.2 14.9

Хөтөлбөр 2. Эрчим хүч 38,952.6 84.2

Хөтөлбөр 2. Түлш 408.7 0.9

Хөтөлбөр 1.Олборлох уул уурхай

2011 онд олборлох, уул уурхайн үйл ажиллагаанд нийт 6,903.2 сая төгрөгийг зарцуулахаар

тооцлоо. Энэ нь нийт эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын урсгал зардлын 14.9 хувийг эзэлж

байна.

99


Байгаль орчинд ээлтэй, оновчтой техник, технологоор эрдэс баялгийг олборлох, баяжуулах,

боловсруулах нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх замаар үндэсний

хөгжлийн цогц бодлого, бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх нөхцлийг

бүрдүүлэх, үндэсний эдийн засгийн чадавхийг дээшлүүлнэ.


Нүүрснээс бусад эрдэс баялаг, газрын тосны хайгуул, олборлолттой холбоотой үйл



Уул, уурхайн үйлдвэрүүдийн эдийн засгийн үр ашгийг дээшлүүлэх, нөөц нь тогтоогдсон

томоохон ордуудыг ашиглалтад оруулах, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлж эцсийн

бүтээгдэхүүн болгон боловсруулж дотоодын хэрэгцээг хангахын зэрэгцээ экспортлох

бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадварыг өсгөн Монгол улсын эдийн засгийн чадавхийг

нэмэгдүүлж бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих бодлого баримтлахад чиглэнэ.Газрын тосны

олборлолт, боловсруулах үйлдвэрийг байгуулах, газрын тосны бүтээгдэхүүний

хангамжийг хэвийн явуулах, үйл ажиллагааг нь бодлогоор дэмжиж, газрын тос

боловсруулах үйлдвэр, нүүрснээс шингэн түлш гарган авах үйлдвэр байгуулах замаар

газрын тосны бүтээгдэхүүний дотоодын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Засгийн газрын хуралдааны 2008 оны 80

дугаар тэмдэглэлд Эрчим хүчний судалгаа хөгжлийн төвийн эрхлэх ажлын хүрээнд хамаарч

байсан нүүрсний олборлолт, зохицуулалт, боловсруулалт хийх чиг үүргийг АМГ-т шилжүүлснээр

Нүүрсний туршилт, тохируулгын лабораторын 1528 м2 талбайтай барилга, Сэргээгдэх эрчим

хүчний төвийн харъяанд байсан агуулахын 1300 м2 талбайтай барилга тус тус шилжин ирсэнтэй

холбогдуулан тогтмол зардлыг, уул, уурхай геологийн мэргэжлийн ажилтнуудын хяналт

шалгалтаар ажиллах төлөвлөгөөний дагуу ашиглалтын болон хайгуулын зөвшөөрөл эзэмшигч аж

ахуйн нэгж байгууллагуудын уулын ажлын төлөвлөгөө, нөхөн сэргээлт, олборлолт, хайгуул,

стратегийн ач холбогдол бүхий газруудын хил хязгаар тогтоолгох зэрэг орон нутагт ажиллах

ажилд шаардагдах зардлыг 40.9 сая төгрөгөөр нэмэгдүүлэв.

2010 оны эхэнд газрын тосны хайгуулын 7 талбайд бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний дагуу

гэрээлэгч нараас сургалтын урамшуулалд 425.0 мянган ам.долларыг төвлөрүүлсэн бол энэ жилээс

хайгуулын талбайд шинээр бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулсны үр дүнд 2011 онд сургалтын

урамшуулалд төвлөрүүлэх орлогыг өсгөн, 1365.0 сая төгрөгийн холбогдох зардлыг агентлагийн

төсөвт тусгасан.

Хөтөлбөр 2. Эрчим хүч

2011 онд эрчим хүчний үйл ажиллагаанд нийт 38,952.6 сая төгрөгийг зарцуулахаар тооцлоо.

Энэ нь нийт эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын урсгал зардлын 84.2 хувийг эзэлж байна.


Эрчим хүчний өндөр үр ашиг бүхий, алдагдал багатай үйлдвэрлэлийн бүтцийг бий болгох,

цахилгаан дамжуулах шугам болон цахилгаан станцуудыг зөв байршуулсны үндсэнд эрчим

хүч экспортлох, эрчим хүчний хэмнэлтийн бодлогыг тодорхойлох, дэвшилтэт шинэ техник,

технологи нэвтрүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчний нөөцийг ашиглаж эрчим хүчний эх

үүсвэрийн бүтцийн шинэчлэлт хийх замаар эрчим хүчний хараат бус бие даасан найдвартай

хангамжийн систем байгуулах.


Дулааны болон цахилгаан эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хангамж, түгээлтийг дэмжих үйл



Монгол Улсын эрчим хүчний нэгдсэн систем байгуулах, хөдөөг цахилгаанжуулахад

сэргээгдэх эрчим хүчийг өргөн ашиглах замаар экологийн тэнцвэртэй байдлыг хангах,

Улаанбаатар хотын болон аймгийн төвүүдийн хэрэглэгчдийг дулааны эрчим хүчээр

найдвартай, тасралтгүй хангах.

100

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Эрчим хүч, дулааны системийн үнэ

тарифыг хязгаарласнаар улсын төсвөөс олгох татаас жилээс жилд нэмэгдэх хандлагатай болж

байгаа учраас дээрх салбарын үйл ажиллагааг хэвийн найдвартай явуулах үүднээс үнэ тарифыг

бодитой тогтоон мөрдүүлэх нь чухал байна.

2011 онд Завхан, Говь-Алтай аймгийн дизель станцын алдагдлын татаасад 12672.0 сая

төгрөг, Дорнод болон баруун бүсийн эрчим хүч ХК-ийн цахилгаан дамжуулах эрчим хүчний

системийн алдагдлын татаасад 5600.0 сая төгрөг, Даланзадгад, Налайх, Багануур, Шарын голын

дулааны станцын алдагдлын татаасад 4010.0 сая төгрөг, төвийн бүсийн эрчим хүчний

компаниудад олгох татаасад 15000.0 сая төгрөгийн санхүүжилт олгохоор төсөвлөөд байна.

Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан улсын төсвийн хөрөнгө

оруулалтаар эрчим хүчний салбарт хийгдэх хөрөнгө оруулалтын ажилд гүйцэтгэлийн хяналт

болон авторын хяналт тавих томилолтын зардал, захиалагч, автор оролцсон объект хүлээлгэн өгөх

техникийн болон улсын комисс ажиллах зардлууд, ашиглагч байгууллагатай гэрээ байгуулан

хяналт тавих ашиглагч захиалагчийн зардал, эрчим хүчний салбарын ажиллагсдын сургалт,

үйлдвэрлэлийн цогцолборын 2011 оны үйл ажиллагааны зардлуудад 212.9 сая төгрөгийг төлөвлөв.

Хөтөлбөр 3.Түлш


Байгаль орчинд сөрөг нөлөө багатай шинэ техник, технологи, олон улсын стандартын

шаардлагад нийцсэн дэд бүтэц бүхий, нүүрс олборлох, боловсруулах үйлдвэрлэлийн

цогцолборууд байгуулж үндэсний эдийн засгийн чадавхийг дээшлүүлнэ.


Нүүрс олборлох, боловсруулах үйлдвэрлэлийг дэмжих үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Нүүрс олборлох салбарын техник, технологийн шинэчлэлтийг түлхүү хөгжүүлж, нүүрс

боловсруулалт, нүүрсхимийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх оновчлолын загвар боловсруулан

хэрэгжүүлэх үе шат, чиглэлийг тодорхойлж, улмаар боловсруулах үйлдвэрүүдийг байгуулж

эхлэх ба нүүрсний хими-технологийн туршилт-шинжилгээ, нүүрсний зах зээл, эдийн

засгийн загварчлалын судалгааны түвшинг дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрөх түвшинд

хүргэнэ.


Уул уурхайн салбарын хөгжил нь Уул уурхайн ажиллагаатай хамт хөгжин, өргөжиж байх

бөгөөд энэ байдлаар ч аврах албаны үйл ажиллагаа өргөжих болсонтой холбоотой тоног

төхөөрөмж, багаж хэрэгсэл, уул уурхайн аврах албаны томилолт, нормын хувцас, зөөлөн

эдлэлийн зардлыг нэмж тусгах шаардлагатай байна.

Энэ хөтөлбөрийн үйл ажиллагаатай холбоотойгоор уурхайн аюулгүй ажиллагааг хангах үйл

ажиллагаанд 408.7 сая төгрөгийг 2011 оны төсөвт тусгахаар тооцлоо.

5.2.26 ЗАМ ТЭЭВЭР, БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын багцын нийт урсгал зарлага 2011 онд

34,139.8 сая төгрөгт хүрч 2010 оны тодотгосон төсвөөс 16,601.7 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа нь

зам тээврийн салбарт шинээр хэрэгжих гадаад орнуудын зээл тусламжийн төслүүдийн урсгал

зардалтай холбоотой.


Эдийн засгийн өсөлтийг хангахуйц зам, тээврийн сүлжээ, үйлчилгээг өргөжүүлэн

хөгжүүлэх, барилга, хот байгуулалт, газрын харилцаа, нийтийн аж ахуйн бодлогын үр

нөлөөг дээшлүүлж хүн амын ая тухтай, аюулгүй амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэх

101

Хүснэгт 5.43 ТЕЗ-ын хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт


ЗАМ ТЭЭВЭР, БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН САЙД 2011 төсөв



хувь

Нийт 34139.8 100

Хөтөлбөр 2. Зам тээвэр 13940.0 40.8

Хөтөлбөр 2. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй 20199.8 59.2

Хөтөлбөр 1. Зам Тээвэр


Авто замын сүлжээ байгуулах, авто зам, гүүр шинээр барьж ашиглалтанд оруулах, засвар

үйлчилгээ барилга угсралтын үйл ажиллагаа, авто тээврийн хяналт, зохицуулалт, нийтийн

тээвэр, төмөр замын тээвэр, агаарын тээврийн үйлчилгээтэй холбоотой удирдлага

зохицуулалт болон зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын асуудал хариуцсан төрийн

захиргааны төв байгууллагын үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Зам, тээврийн салбарын эрх зүйн орчинг боловсронгуй болгон төмөр замын болон агаарын

тээврийн олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлж, хөдөлгөөний аюулгүй

байдлыг сайжруулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэн, үйлчилгээг өргөжүүлж, хувийн хэвшлийн

оролцоо давамгайлсан салбар болгон хөгжүүлэхэд оршино.

Хүснэгт 5.44 Зам, тээврийн хөтөлбөр /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр 1. Зам тээвэр 2011 төсөв Хөтөлбөрт эзлэх

хувь

Нийт 13940.0 100

Авто зам 3357.6 24.1

Төмөр зам 807.0 5.8

Агаарын тээвэр 2974.1 21.3

Авто тээврийн хяналт, нийтийн тээврийн зохицуулалт 6801.3 48.8


Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд зам, тээврийн

байгууллагуудыг оновчтой бүтэц зохион байгуулалттайгаар зохион байгуулах ажил нэн

түрүүнд тулгамдсан асуудал болж байна. Хөтөлбөрийн хэрэгжүүлэх хүрээнд Монгол

Улсын Засгийн газрын “Засгийн газрын тохируулагч, хэрэгжүүлэгч агентлаг байгуулах

тухай” 2008 оны 64 дүгээр тогтоол, “Улсын төсөвт үйлдвэрийн газар байгуулах тухай”

2009 оны 213 дугаар тогтоол, өнөөгийн мөрдөгдөж буй эрх зүйн актуудын хүрээнд төсвийн

төслийг боловсруулан 2011 оны төсөвт Тээврийн хэрэгслийн оношлогооны төвийн урсгал

зардалд 4,408.0 сая төгрөг, Авто тээврийн газарт 2,393.4 сая төгрөг, Авто замын газарт

910.9 сая төгрөг, Авто замын сангийн үйл ажиллагааны зардалд 333.6 сая төгрөгийг тус тус

2011 оны төсвийн төсөлд тусгав.


Дэд бүтэц хүн ам, хэрэглэгчдийн болон эдийн засгийн хөгжлийн эрэлт, хэрэгцээ,

шаардлагад нийцэн, тээвэр зуучлалын үйлчилгээ сайжран, дэд бүтцийн салбарт хувийн

хэвшлийн оролцоо нэмэгдэнэ.

Хөтөлбөр 2. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй


Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүй болон салбарын хэмжээнд зээл тусламжийн

шугамаар хэрэжиж байгаа төсөл хөтөлбөрийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


102

Хүн амын нутагшилт, суурьшлын талаар төрөөс баримтлах бодлогыг боловсруулж,

хэрэгжүүлэх, хот байгуулалтын эрх зүйн орчинг сайжруулж, хот төлөвлөлт, барилга,

барилгын материалын норм нормативыг боловсронгуй болгох

Хүснэгт 5.45. Барилга хот байгуулалт, зураг зүйн хөтөлбөр


Хөтөлбөр 1. Барилга хот байгуулалт, зураг зүй 2011 төсөв

Хөтөлбөрт

эзлэх хувь

Нийт 20199.8 100

Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүй 6643.5 32.9

Зам тээвэр, барилга хот байгуулалтын салбарын төсөл арга хэмжээ 13556.3 67.1

Барилга, хот байгуулалт, тохижуулалтын зорилтыг хангах хүрээнд барилгын салбарын

норм нормативийг боловсруулах, барилгын салбарын зураг төсөв стандартын хэмжээнд

байгаа эсэхэд хяналт тавих үйлчилгээг үзүүлэх арга хэмжээнд шаардагдах 1,323.1 сая

төгрөгийг 2011 оны төсвийн төсөлд тусгасан болно.


Хүн амын нутагшилт, суурьшлын зохистой тогтолцоонд тулгуурлан хот байгуулалт

эрчимжиж, барилга, барилгын материалын үйлдвэрлэл дундаж хөгжилтэй орнуудын

түвшинд хүрнэ. Барилгын салбарт мөрдөгдөх норм, норматив шинэчлэгдэх боломж

бүрдэхээс гадна барилга болон хот тохижилтын салбарт тавигдах стандарт сайжирна.

5.2.27 ХҮНС ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ, ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН САЙДЫН БАГЦ

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын төсвийн багцын 2011 оны урсгал зардал

болон цэвэр зээлийн эх үүсвэрт нийт 85,574.7 сая төгрөгөөр төлөвлөгдөв. Урсгал зардлын төсвийг

төлөвлөхдөө Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт хүн амыг эрүүл хүнсээр,

үйлдвэрийг чанартай түүхий эдээр хангах, дотоодын хүнс үйлдвэрлэгчид болон жижиг дунд

бизнес эрхлэгчдийг дэмжих замаар эрх зүй, эдийн засгийн тайтай орчин бүрдүүлж, эдийн засгийн

бодит салбарын өсөлтийг хангахад илүү үр дүнтэй төсөл, арга хэмжээг санхүүжүүлэх зарчмыг

баримтлав. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдын багцын 2011 оны урсгал төсвийн

зарлага хөтөлбөрүүдэд дараахь байдлаар хуваарилагдаж байна. Үүнд:

Хүснэгт 5.46. ХХААХҮС-ын багцын төсөв /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөрүүд 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс


2009


Төсвийн ерөнхийлөн захирагч 75,596.0 91,022.3 85,574.7 100.0% 100.0% 100.0%

Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй 14,977.8 20,877.3 23,200.3 22.9% 22.9% 27.1%

Хөтөлбөр 2. Газар тариалан 23,725.0 32,831.1 29,106.8 36.1% 36.1% 34.0%

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл 846.3 1,019.0 228.6 1.1% 1.1% 0.3%

Хөтөлбөр 4. Худалдаа, ажил

эрхлэлт 31,155.8 30,405.8 26,307.5* 33.4% 33.4% 30.7%

Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр 191.0 230.0 565.6 0.3% 0.3% 0.7%

Хөтөлбөр 6. Удирдлага,

зохицуулалт 4,700.1 5,659.2 6,166.1 6.2% 6.2% 7.2%

*Тайлбар: 2011 онд ЖДҮХС-аас олгох зээлийн эх үүсвэрт нийт 29,719.0 сая төгрөг

төлөвлөгдсөн бөгөөд эдгээр нь бүгд хөдөмлмөр эрхлэлтийг дэмихэд зориулагдана гэж үзэж байна.

Иймд Хөтөлбөр 4-т нийт 28.9 тэрбум төгрөг хуваарилагдаж байна гэж үзэх боломжтой. Гэвч,

эрчимжсэн аж ахуй эрхлэгчдийг дэмжих зорилгоор 2.7 тэрбум төгрөгийн хөнгөлөлттэй зээлийг

ЖДҮХС-аас олгох зээлд хамруулахаар тооцож, Хөтөлбөр 1 буюу Мал аж ахуй хөтөлбөрт давхар

бүртгэгдсэн тул Хөтөлбөр 4-с уг дүнг хасч харуулав.

103

УИХ-аас 2010 оны 23 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Монгол Мал” хөтөлбөрийн хүрээнд

сумдын Тамгын газарт мал эмнэлэг, үржлийн нэгжийг байгуулсантай холбогдуулан тэдгээр

нэгжийн үйл ажиллагааны урсгал зардалд нийт 4,669.3 сая төгрөг төлөвлөж, ХХААХҮС-ын

төсвийн багц дахь Монгол Мал хөтөлбөрийн зардлаас орон нутгийн төсөвт шилжүүлэн

төлөвлөсөн нь Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн урсгал зардлын бууралтад багагүй нөлөөлсөн

байна.

Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй

Мал аж ахуй хөтөлбөрийн хүрээнд 2011 онд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, тэдгээрт шаардагдах

урсгал зардалд 23,200.3 сая төгрөг төлөвлөсөн нь 2010 оны тодотголоор батлагдсан төсөвтэй

харьцуулахад 11.1 хувиар өссөн байна.


Малын чанар, үржлийн ажил үйлчилгээг сайжруулж, малын тэсвэрт чанарыг бататган, цөм

сүргийн үржлийн ажил үйлчилгээ болон малын удмын санг сайжруулах, мал аж ахуй, газар

тариаланг хослуулан эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн хөгжүүлэх, бэлчээрийн

менежментийг хэрэгжүүлэх, мал эмнэлгийн үйлчилгээг сайжруулах замаар малын өвчний

гаралтыг бууруулна.


“Төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого”, Монгол Мал хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл


Хүснэгт 5.46 Монгол улсын малын тоо /мян. толгой /

Малын

төрөл

Он

2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Тэмээ 322.9 256.7 256.6 254.2 253.5 260.6 266.4 277.4

Адуу 2660.7 1968.9 2005.3 2029.1 2114.8 2239.5 2186.9 2221.3

Үхэр 3097.6 1792.8 1841.6 1963.6 2167.9 2425.8 2503.4 2599.3

Хонь 13876.4 10756.4 11686.4 12884.5 14815.1 16990.1 18362.3 19274.7

Ямаа 10269.5 10652.9 12238.0 13267.4 15451.7 18347.8 19969.4 19651.5

Бүгд 30227.5 25427.7 28.027.9 30398.8 34802.9 40263.8 43288.5 44023.9

Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл

Өнгөрсөн оны эцсийн байдлаар улсын хэмжээнд малчин өрх 170.5 мянга, мал бүхий өрх 60

мянга орчим байгаа бөгөөд 2009-2010 оны өвөл, хавар тохиолдсон зудын улмаас нийт малчин

өрхийн 5 хувь буюу 8500 гаруй нь огт малгүй болж, 15.2 хувь буюу 26 мянган малчин өрх

малынхаа талаас илүү хувийг хорогдуулсан мэдээтэй байна.

Хүснэгт 5.47 Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт /сая төгрөгөөр/

Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс


2009


Хөтөлбөр 1. Мал аж ахуй 17,339.0 20,877.3 23,200.3 100.0% 100.0% 100.0%

1. Мал эмнэлгийн үйлчилгээ 13,842.2 16,666.9 16,826.0 79.8% 79.8% 72.5%

Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх 11,158.2 13,435.1 2,776.1 64.4% 64.4% 12.0%

Гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан

сэргийлэх 1,193.5 1,437.0

2,808.6 6.9% 6.9%

12.1%

Малыг архаг халдварт өвчнөөс

эрүүлжүүлэх 693.9 835.5

9,434.3 4.0% 4.0%

40.7%

Лабораторийн оношилгоо, шинжилгээ 565.7 681.2 1,049.4 3.3% 3.3% 4.5%

Ариутгал, халдваргүйтлийн үйл

ажиллагаа 147.5 177.6

699.0 0.9% 0.9%

3.0%

Сургалт, сурталчилгаа, судалгаа

шинжилгээ 83.5 100.5

58.6 0.5% 0.5%

0.3%

2. Малын чанар, үржлийн ажил 1,490.3 1,794.4 3,066.8 8.6% 8.6% 13.2%

Малын чанар сайжруулах үйл

ажиллагаа 386.4 465.3

198.8 2.2% 2.2%

0.9%

Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх 1,065.6 1,283.1 2,780.1 6.1% 6.1% 12.0%

104

Хоршоог хөгжүүлэх 38.2 46.0 87.9 0.2% 0.2% 0.4%

3. Бэлчээр, малын тэжээлийн үйл

ажиллагаа 2,006.5 2,416.0

1,799.1 11.6% 11.6%

7.8%

Бэлчээрийн ургамал хамгаалал 1,656.4 1,994.4 1,799.1 9.6% 9.6% 7.8%

үлийн цагаан оготнотой тэмцэх 1,013.2 1,220.0 893.8 5.8% 5.8% 3.9%

Хөнөөлт царцаатай тэмцэх 519.9 626.0 439.6 3.0% 3.0% 1.9%

Отрын бүс байгуулах, хамгаалах 123.2 148.4 465.8 0.7% 0.7% 2.0%

Малын тэжээл 350.1 421.6 0.0 2.0% 2.0% 0.0%

Бэлчээр, хадлангийн талбайг

хамгаалах, сайжруулах 83.1 100.0

0.0 0.5% 0.5%

0.0%

Таримал тэжээлийн

үйлдвэрлэлийг дэмжих 267.1 321.6

0.0 1.5% 1.5%

0.0%

4. Монгол мал хөтөлбөрийн бусад 0.0 0.0 1,508.4 0.0% 0.0% 6.5%

1. Мал эмнэлэгийн үйлчилгээ

Зорилго: Олон улсын худалдааны хориг бүхий малын гоц халдварт болон халдварт

өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх арга хэмжээний бэлэн байдлыг өндөржүүлж, зооноз

халдварт зарим өвчнөөс мал сүргийг эрүүлжүүлэх, мал сүргийн эрүүл мэндийг хамгаалах

тогтолцоог боловсронгуй болгох(“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр”)

Мал эмнэлгийн урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх арга хэмжээнд өнгөрөгч онд нийт

давхардсан тоогоор 55.2 сая толгой малыг хамруулан түүнд шаардлагатай эм, эмнэлгийн хэрэгсэл

худалдан авах, ажил үйлчилгээний хөлс зэрэгт 6.0 тэрбум гаруй төгрөгийг санхүүжүүллээ. 2011

онд мал сүргийн дунд гарч болзошгүй халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор халдаврт

өвчлөлд өртөх эрсдэл бүхий дор дурдсан тоо толгой бүхий малыг эмчлэх, вакцинжуулах арга

хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

/мян.толгой малаар/

№ Арга хэмжээний нэр 2011 он 2012 он 2013 он

1 Малын гоц халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, оношлох,

мал эмнэлгийн үйлчилгээ 2,977.0 2,977.0 2,000.0

2 Малын халдварт өвчинтэй тэмцэх, сэргийлэх үйлчилгээ 44,407.0 44,407.0 46,627.8

3 Малын зарим архаг халдварт өвчнөөс эрүүлжүүлэх

үйлчилгээ 20,000.0 20,000.0 22,000.0

4 Ариутгал, халдваргүйжүүлэлтийн үйлчилгээ (мян.м2) 13,655.8 13,655.8 15,021.0


2011 онд мал сүргийн дунд гарч болзошгүй хүн мал, амьтны эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөн

улс орны эдийн засагт хохирол учруулдаг, худалдаанд хориг хязгаарлалт болдог өвчнөөс

урьдчилан сэргийлэх, эмчлэн эрүүлжүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд зориулж нийт 16,826.0 сая

төгрөг төлөвлөгдсөн бөгөөд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ бүрээр нь дурьдвал.

-

- Мал, амьны 25 нэрийн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг 2011 онд 22

аймаг, нийслэлийн өвчлөл гардаг болон гарах эрсдэл бүхий голомттой нутгийн 5.7 сая бод

32.9 сая бог малыг 152,6 мянган литр шингэн, 15,811.7 мянган тун хуурай вакцинаар

урьдчилан сэргийлэхэд шаардагдах эмийн зардлыг 2,776.1 сая төгрөгөөр тооцож, төсөвт

тусгав. Энэ нь мөн боом, галзуу зэрэг өвчний гаралт, вакцинжуулалт зэрэг нэмэгдсэнтэй

холбоотой.

- Дорнод, Сүхбаатар аймгуудад 2010 оны 6, 8, 9-р саруудад малын гоц халдварт шүлхий өвчний

“О” хэвшлийн вирусын өвчлөл голомт илэрч, тандалт судалгаагаар уг өвчин нь зээрийн

сүргийн хөдөлгөөнөөр халдвар нь тархах аюултай байна. 2011 онд уг өвчний дэгдэлт гарч

болзошгүй, голомт, эрсдэл бүхий Дорнод, Сүхбаатар, Дорноговь, Хэнтий, Өмнөговь аймгийн

нийт 362.4 мянган бод, 6,888.1 мянган бог малыг урьдчилан сэргийлэх үзлэг, вакцинжуулах

105

шаардлагатай байна. Түүнчлэн хонь, ямааны цэцэг өвчнөөс сэргийлэх арга хэмжээнд 2011

онд 6 аймаг, нийслэл хотын 31 сум, 9 дүүргийн 3.2 сая хонь, голомт, эрсдэл бүхий 3 аймгийн

1.9 сая ямааг урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнд хамруулахаар тооцож мал эмнэлгийн

үйлчилгээний хөлс, вакцин, эмийн зардлыг төлөвлаж төсвийн төсөлд тусгав. Гоц халдварт

өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэхэд нийт 2,808.6 сая, үүнээс эм вакцины зардал

1,785.1 сая, тарилгын үйлчилгээний хөлс – 952.5 сая төгрөгийг 2011 онд төлөвлөв.

- “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд хүн малын эрүүл мэндэд сөрөг нөлөө үзүүлж

буй малын зарим архаг өвчинтэй аймгууд, нийслэлийн мал сүргийг бруцеллѐз өвчнөөс, голомт

бүхий аймгуудын адууг ям, АХЦБӨ, лейкоз, сүрьеэ өвчнөөс тус тус эрүүлжүүлэн,

баталгаажуулах, эрүүл сүрэгтэнг зарлахаар төлөвлөсөн болно. Эдгээр арга хэмжээнд нийт

9,434.3 сая төгрөгийг 2011 оны төсөвт төлөвлөв. Үүнд: Багаж хэрэгсэл - 412.2 сая, эм - 2,485.8

сая, мал эмнэлгийн үйлчилгээний хөлс - 3,351.8 сая, бусдаар гүйцэтгүүлсэн ажил

үйлчилгээний хөлс - 1,597.8 сая, архаг өвчтэйн улмаас нядалсан малын нөхөн олговорт -

1,492.0 сая төгрөг зарцуулахаар тус тус төлөвлөв.

- Малаас хүнд дамжин халдварладаг өвчний гаралт нэмэгдэж байгаад анхаарч ариутгал

халдваргүйжүүлэлтийн арга хэмжээний үр дүнг сайжруулах зорилгоор 2011 онд гоц халдварт,

халдварт, паразиттах өвчний гаралтыг бууруулах, ариутгал халдваргүйжүүлэлтийг

чанаржуулах зорилгоор бүх аймаг, сумдын мал эмнэлэг, үйлчилгээний нэгжид тусгай

зориулалтын ариутгалын төхөөрөмж нийлүүлэх, нийт 14,733.0 мянган квадрат метр талбайд

ариутгал халдваргүйтгэл хийхэд хүрэлцэхүйц бэлдмэлд зориулж нийт 699.0 сая төгрөгийг

төсвийн төсөлд тусгав.

- Монгол улс малын зарим гоц халдварт үхрийн мялзан, тарихны эд сархиатах, цээж зэрэг

өвчнөөр тайван орны жагсаалтанд орох тандалт шинжилгээг хийж дүгнэлт, шинжилгээний

баримт, материалыг Дэлхийн мал амьтны эрүүл мэндийн байгууллагад хүргүүлэхээр болсон.

Лабораторийн оношлогоо шинжилгээ, эмийн сорил, баталгаажуулалтад зориулж 2011 онд нийт

1,049.5 сая төгрөг буюу өмнөх жилийнхээс 284.6 сая төгрөг нэмж төлөвлөв. Үүнээс сайн

үүлдрийн мах, сүүний чиглэлийн үхэр, гахай, үржлийн шувуу импортлох шаардлага нэмэгдэж

байгааг харгалзан тус бүрд нь, малын өвчлөл хорогдлын шалтгаан, онош тогтоох, яр, сүрьеэ

бруцеллѐз, хээл хаялт сувайралтанд нөлөөлдөг өвчнүүдийн шинжилгээг хийж гүйцэтгэхээр

төлөвлөв. Хөрш зэргэлдээ орнуудад хил дамжин халдварладаг шүлхий, цэцэг, шувууны томуу,

гахайн мялзан, бог малын мялзан, хөх хэлтэх зэрэг өвчний тархалт их байна. Иймд хөрш

орнуудтай хил залгаа аймгуудын сумд тандалт шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргах, харилцан

мэдээлэх, халдвар дамжихаас сэргийлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэрх шаардлагатай байна.

- Малчид, малчин өрх, мал аж ахуйн үйлдвэрлэл, зах зээлийн талаархи мэдээллийн цогц сан

байгуулан ажиллуулж, малчдыг мэдээллээр хангах тогтолцоо бүрдүүлэхэд 146.6 сая төгрөг

тусгав.


Дэлхийн мал, амьтны эрүүл мэндийн байгууллагаас бруцеллѐз, үхрийн сүрьеэ, адууны ям

зэрэг өвчнүүдээс эрүүл бүс нутгийг тогтоон баталгааг авч олон улсын зах зээлд амьд мал, малын

гаралтай түүхий эд бүтээгдэхүүнийг экспортлоход боломж нэмэгдэнэ.

Мал эмнэлгийн хорио цээр, ариун цэврийн хяналтын бүтэц, зохион байгуулалт сайжирч

мал аж ахуйн гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүний чанар сайжирна. Мөн гадаад орноос мал,

амьтны гоц халдварт өвчин дамжин орж ирэхээс сэргийлэх, хилийн хорио цээр, ариун цэврийн

хамгаалалт сайжирч, мал, амьтны гоц халдварт өвчнөөр тайван байгаа одоогийн түвшин

баталгаажна.

106

Мал сүргийг эрүүлжүүлэх ажлыг дэмжихэд төрийн болон төрийн бус байгууллага, аж

ахуйн нэгж, иргэдийн оролцоо, хамтач ажиллагаа, зорилт, чиг үүрэг, хариуцлагын шинэ тогтолцоо

бүрдэнэ.

2. Малын чанар үржлийн ажил

А. Малын чанар сайжруулахад үйл ажиллагаа

Зорилго: Малын удам зүй, сонгон үржүүлгийн ажлыг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй

явуулах, малын чанар, үржлийн ажлыг сайжруулж, монгол малын тэсвэрт чанарыг бататган, цөм

сүргийг баталгаажуулан бүртгэлжүүлж, үржил, ашиг шимийн мэдээллийн сан, сүлжээ бий болгож

малын удмын сангийн нөөцийг баяжуулна. Бүс нутгийн үүлдэр омог хэвшлийн баталгаажсан цөм

сүргээр бататган сайжруулна (“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр”, “Малын чанар

сайжруулах”хөтөлбөр)

Зорилт: Улсын хэмжээнд мал үржлийн албаны чадавхийг бэхжүүлэн цөм сүргийг / 2010

оны ХБГ-1500.0/ 2011 онд 1600.0 мян.толгой д хүргэж , малын үржил, ашиг шим, өвчний талаарх

улсын бүртгэлийн мэдээллийн сан бүрдүүлж, цөм сүргийн мал сонгон үржүүлэх төвүүдэд

дэмжлэг үзүүлнэ.


2009 онд цэвэр үүлдрийн 1794.7 мянга, эрлийз 668.8 мянга, сайжруулсан нутгийн үүлдрийн 2131.2

мянга, нутгийн шилмэл омгийн 829.5 мянган мал тоологдсон байна. Өмнөх оныхтой

харьцуулахад, нутгийн шилдэг омгийн мал 13.1 хувь буюу 108.5 мянган толгойгоор, эрлийз мал

4.1 хувь буюу 26.9 мянган толгойгоор, сайжруулсан нутгийн үүлдрийн мал 19.4 хувь буюу 347.3

мянган толгойгоор тус тус өссөн бөгөөд нийт малын 4.0 хувийг цэвэр үүлдрийн мал, 1.5 хувийг

эрлийз үүлдрийн мал, 1.9 хувийг нутгийн шилдэг омгийн мал, 4.8 хувийг сайжруулсан нутгийн

үүлдрийн мал тус тус эзэлж байна.

Малын ашиг шимийг тодорхойлох, цөм сүргийн үржлийн төвийн үйл ажиллагааг дэмжих

үзлэг ангилалт, шилэн сонголт хийх, эрүүл мэндийг хамгаалах, сайжруулах чиглэлээр 2011 онд

малын ашиг шим, үр төлийн чанараар сонгон шалгаруулах, цөм сүргийн үржлийг дэмжих

үйлчилгээнд зориулж 198.8 сая төгрөг төлөвлөв. Хөвсгөл аймгийн зарим сумын цаатан иргэдийн

ажиллаж амьдрах нөхцлийг сайжруулах зорилгоор гэр худалдан авч цаатан иргэдэд олгох, тэднийг

малжуулах, цаатан иргэдийн хүүхдүүдийг их, дээд сургуульд суралцах сургалтын төлбөр, дотуур

байрны асуудлыг шийдвэрлэх, цаатан иргэдийн дунд сургалт зохион байгуулах зэрэг арга

хэмжээнд нийт 77 сая төгрөг зарцуулахаар төлөвлөв.

Мөн “Хоршоог хөгжүүлэх” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд зориулж 87.9 сая

төгрөгийг төсвийн төсөлд тусгав.

Үр дүн: Дунд хугацааны төсвийн төсөөлөлд цөм сүргийн үржлийн төвүүд бий болж, малын

бүртгэл мэдээллийн сан бүрдэж олон улсын стандартын шаардлагахангасан цөм сүргийн мал

үржүүлэн хээлтэгч, хээлтүүлэгч, үр хөврөл үр зэрэг үржүүлгийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэнэ.

Мөн цаа бугын тооны өсөлт, сүргийн бүтэцийн зохистой харьцаа, цаа бугын аж ахуй эрхлэгчдийн

орлого болон амьжиргааны түвшингийн өсөлт, эрүүл мэнд боловсролын үзүүлэлт сайжирсан

байна.

Б. Эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжүүлэх

Зорилго: Мал аж ахуй, газар тариаланг хослуулан эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчлэн

хөгжүүлэх (“Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих” хөтөлбөр)

107

Зорилт: Мал аж ахуй, газар тариаланг эрчимжүүлэн фермерийн аж ахуйн тоог 3 жилийн

хугацаанд 30 хувиар нэмэгдүүлсэн байх. Эрчимжсэн мал аж ахуй эрхэлдэг / 2010 оны ХБГ-1350/

аж ахуйн нэгжийн тоог 1500 хүргэж, эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэгчдэд урт хугацаатай

хөнгөлөлттэй зээлийг Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаар дамжуулан авах боломжийг

бий болгоно.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Монгол Улсын Засгийн газрын 2003 оны

160 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих” хөтөлбөрийн

хүрээнд эрчимжсэн мал аж ахуйн технологи эзэмшүүлэх сургалт зохион байгуулах, эрчимжсэн

мал аж ахуй эрхлэж буй аж ахуйн нэгж, иргэнд аж ахуй эрхлэх талаар мэргэжлийн сургалт

зөвлөлгөө өгөх, үр хөврөл үр хадгалахад шаардагдах азотын хэрэгцээг хангах зэрэг арга хэмжээг

авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж 2011 оны төсвийн төслийг тооцлоо.

Энэ чиглэлээр 2011 онд эрчимжсэн мал аж ахуй эрхлэх чадавхийг дээшлүүлэхэд зориулж

аж ахуй эрхлэгчдэд ЖДҮХС болон МХС-аар дамжуулан хөнгөлөлттэй зээлд хамруулан дэмжлэг

үзүүлэх зарчмыг баримтлав.Эрчимжсэн аж ахуйг хөгжүүлэхэд нь иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд зээл,

санхүүгийн бодлогоор дэмжихэд зориулж нийт 2780.1 сая төгрөгийг улсын төсвөөс ЖДҮХС-д

олгохоор төлөвлөв. Ингэснээр тус сангаас эрчимжсэн аж ахуй эрхлэгчид зээлд хамрагдах нөхцөл

бүрдэх, төрөөс эдийн засгийг хөгжүүлэх, ажил эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, мал аж ахуйг шинэчлэх

чиглэлээр явуулж буй бодлогуудын уялдаа хангагдах болно. Мөн семинар зохион байгуулах,

хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд мониторинг хийх зардалд нийт 78.0 сая төгрөг төлөвлөв.

Үр дүн: Эрчимжсэн мал аж ахуй, газар тариаланг хослуулан хөгжүүлж, нэг малаас авах ашиг шим

сайжирч хот, суурин газрын хүн амын сүүний хэрэгцээний дийлэнхи хувийг хангаж эрчимжсэн

аргаар үйлдвэрлэж байгаа нэг үхрийн амьдын жинг 30 кг буюу түүнээс дээш, нэг хонины амьдын

жинг 10кг буюу түүнээс дээш хэмжээгээр нэмэгдсэн байна.

3. Бэлчээрийн менежмент

Зорилго: Мал бүхий иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагын оролцоотойгоор хадлан, тэжээл

бэлтгэлийн хэмжээ, нэр төрлийг нэмэгдүүлэх, тэжээлийн ургамлын үйлдвэрлэлийг дэмжих, отрын

бүс нутгийн бэлчээрийг хамгаалах, бэлчээрт хор нөлөөтэй хортон шавьжийг устгах, бэлчээрийн

болон эрчимжсэн мал аж ахуйг бүсчилэн хөгжүүлэх замаар бэлчээрийг зохистой ашиглах,

хамгаалах нөхцөлийг бүрдүүлэх, талхлагдсан бэлчээрийг нөхөн сэргээх, тэжээл үйлдвэрлэл

эрхлэлтийг дэмжих замаар уур амьсгал, цаг агаарын эрс тэс өөрчлөлтөөс мал аж ахуйд учирч

болзошгүй эрсдлийг бууруулна. (“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр, “Малын тэжээл” хөтөлбөр)

Зорилт: Таримал тэжээл бэлтгэхэд дэвшилт технологи нэвтрүүлэх, төрөл бүрийн тэжээл

бэлтгэх арга туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх, бэлчээрт хөнөөл учруулж болзошгүй мэрэгч амьтан,

шавьж, өвчин, хог ургамлаас урьдчилан сэргийлэх, хамгаалах байгаль орчинд халгүй арга, шинэ

дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, отрын бүс нутгийн бэлчээрийг ашиглалтыг оновчтой

болгох замаар малын тэжээлийн хангамжийг нэмэгдүүлнэ.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Аймаг орон нутагт 250 га хадлангийн

талбайг хашиж хамгаалж сайжруулах, тэжээлийн нэг болон олон наст таримал ургамал тариалах

ажлыг зохион байгуулна. Отрын бүс нутгийг хамгаалах, ашиглалтыг оновчтой зохион байгуулж,

бэлчээрийн ургамал хамгаалах үлийн цагаан оготно, царцаатай тэмцэх арга хэмжээнд хамрагдах

аймгийн тоо, талбайн хэмжээг тодотгох судлгаагаар гарган хэрэгжүүлнэ.

Эдгээр арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд 2011 онд нийт 1,799.1 сая төгрөг, үүнээс Засгийн газрын

2010 оны 64 дүгээр тогтоолоор отрын бүс нутагт өвс тэжээлийн нөөц бүрдүүлэх зардлыг жил

бүрийн улсын төсөвт тусгахаар заасныг үндэслэн отрын бүс байгуулах, таримал тэжээл ургуулах

замаар отрын бүс дэхь өвс, тэжээлийн хангамжийг сайжруулахад 347.3 сая төгрөг, Отрын бүс

нутгийн захиргаа, хамгаалалтын урсгал зардалд 118.5 сая төгрөг, бэлчээрийн хөнөөлт царцаатай

химийн аргаах тэмцэхэд зориулж 439.6 сая төгрөг, үлийн цагаан оготнотой энгийн болон

108

биологийн аргаар тэмцэхэд зориулж 893.8 сая төгрөг тус тус төсөвлөв. Бэлчээрийн менежментийг

сайжруулах, бэлчээр, хадлангийн зураглалын нэгдсэн сан бий болгоход зориулж 34.4 сая төгрөг

төлөвлөв.

Үр дүн: Малчид, мал бүхий иргэн, аж ахуйн нэгжийг үйлдвэрийн аргаар бэлтгэсэн чанартай,

хямд үнэтэй төрөл бүрийн тэжээлээр хангах борлуултын сүлжээ цэгүүд аймаг, суманд бий болох

нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Бэлчээрийн ургамлын ургацыг сайжруулан үлийн цагаан оготно, царцааны

тархалтыг бууруулна.

Хүснэгт 5.48 Бэлчээр хамгаалах, таримал тэжээл бэлтгэх арга хэмжээ, үзүүлэлт

Арга хэмжээ, үзүүлэлт 2010 оны

ХБГ 2011 онд 2012 онд 2013 онд

Хураан авах таримал тэжээл /мян.тн/ 15.0 20.0 25.0 30.0

Отрын бүс нутгийн хадлангийн талбайг

сайжруулах /мян.га/

45.0 35.0 38.0 38.0

Отрын бүс нутагт таримал тэжээл тариалж

хашаалах. /мян.га/

60.0 45.0 50.0 50.0

Үлийн цагаан оготнотой тэмцэх /мян.га/ 474.0 475 500 500

Царцаатай тэмцэх /мян.га/ 290.0 130 200 200

Хөтөлбөр 2. Газар тариалан


Тариалангийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх замаар хүн амыг эрүүл, баталгаатай хүнсний

бүтээгдэхүүнээр тогтвортой хангах, импортын хараат байдлыг арилгах, тариалангийн

салбарыг урт хугацаанд тогтвортой хөгжих, үндэсний эдийн засгийн тулгуур салбар болгон

хөгжүүлэх


Газар тариалангийн салбарт хэрэгжиж буй “Атрын гурав дахь аян” үндэсний хөтөлбөр нь

төмс, гол нэрийн хүнсний ногооны хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр бүрэн хангахтай

холбоотойгоор төрөөс дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.49 Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр, арга хэмжээ

Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөр, арга хэмжээ 2009


2011

төс


2009


2011

төс

Хөтөлбөр 2. Газар тариалан 27,266.9 32,831.1 29,106.8 100.0% 100.0% 100.0%

Тариалан дэмжих үйл ажиллагаа 25,604.6 30,829.6 28,553.0 93.9% 93.9% 98.1%

Буудайн үйлдвэрлэлийг дэмжих 20,036.0 24,124.6 28,333.2 73.5% 73.5% 97.3%

Элит үр үржүүлэх 5,568.7 6,705.0 219.8 20.4% 20.4% 0.8%

Ургацын комисс, төв штаб, удирдлага 9.0 10.8 7.9 0.0% 0.0% 0.0%

Өрхийн тариаланг дэмжих 1,653.3 1,990.7 545.8 6.1% 6.1% 1.9%

Хамгаалагдсан хөрсний тариалан эрхлэх 597.9 720.0 54.9 2.2% 2.2% 0.2%

Жимс, жимсгэний тариалан эрхлэх 1009.9 1,216.0 417.6 3.7% 3.7% 1.4%

Сургалт, сурталчилгаа, үзүүлэх сургалт 45.4 54.7 73.3 0.2% 0.2% 0.3%

А. Тариалан дэмжих үйл ажиллагаа

("Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөр)

Зорилго: Тариалан эрхлэх эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчин бүрдүүлж, үйлдвэрлэлийг

нэмэгдүүлэх замаар хүн амын аюулгүй хүнсний бүтээгдэхүүнэр тогтвортой ханган, импортын

хараат байдлыг арилгаж, тариалангийн хөгжлийг эрчимжүүлэх

109

Зорилт: Атаршсан талбайг эргэлтэнд оруулах замаар тариалангийн талбайг нэмэгдүүлэх,

үндсэн тарималын үрийн чанарыг сайжруулж, дэвшилтэд техник, технологи нэвтрүүлэн газар

тариалангийн үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлэхэд төрөөс дэмжлэг үзүүлнэ.

Хүснэгт 5.50. Газар тариалангийн арга хэмжээ

№ Арга хэмжээний нэр 2010 оны

ХБГ 2011 он 2012 он 2013 он

1 Атаршсан газар болон хөрсний судалгааг үндэслэн

нийт эргэлтийн талбайг нэмэгдүүлнэ. /мян.га/ 100.0 100 - -

1 Үрийн чанар сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ.

/мян.тн/ 4.0 5.0 5.0 5.0

2 Техник, технологийн хангамж, техникийн засварт

дэмжлэг үзүүлнэ. /хувь/ 80.0 50.0 20.0 20.0

3 Хөрсний үржил шим болон ургамал хамгааллыг

сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ./мян.га/ 350.0 150.0 100.0 100.0


"Атрын гурав дахь аян" тариалангийн хөгжлийн үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд

тариаланчидыг дэмжих, хүнсний гол нэрийн бараа болох гурилын үнийг тогтвортой байлгах

зорилгоор дотоодын гурилын үйлдвэрүүд болон улсын нөөцөд нийлүүлж буй стандартын

шаардлага хангасан хүнсний улаанбуудайн тонн тутамд 50-60 мянган төгрөгийн урамшуулал

олгохоор тооцож нийт 12,600.0 сая төгрөгийг улсын төсвөөс татаас хэлбэрээр олгохоор

төлөвлөсөн нь 2010 онтой харьцуулахад 1,240.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэж байна.

Дотоод, гадаад зах зээлийн хүчин зүйлсийн улмаас 2011 онд дотоодын зах зээл дээр

улаанбуудайн хомсдол үүсэхээс сэргийлэх, буудайн нийлүүлэлтийг тогтвортой хангах зорилгоор

Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд хүнсний улаанбуудай худалдан авч нөөцлөхөд зориулж нийт

12,600.0 сая төгрөгийг төлөвлөв. Энэ арга хэмжээнд зарцуулах хөрөнгө өмнөх онтой харьцуулахад

5,300.0 сая төгрөгөөр нэмэгдэв.

Хүрэх үр дүн: Тариалангийн талбай болон хөрсний үржил шим, техник, технологийг

шинэчилснээр газар тариалангийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлээр дотоодын хэрэгцээг бүрэн

хангах боломжийг бүрдүүлнэ.

Б. Өрхийн тариаланд дэмжлэг үзүүлэх үйлчилгээ

(“Ногоон хувьсгал” үндэсний хөтөлбөр)

Зорилго: Төмс, хүнсний ногоо, жимс, жимсгэний усалгаатай тариаланг хөгжүүлж

өрх,фермерийн аж ахуй болон жижиг хоршоод, хамгаалагдсан хөрсний аж ахуйг эрхлэх замаар

өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулах, хүнсний хангамжийг сайжруулах

Зорилт: Өрхийн болон жижиг фермерийн аж ахуй, хоршоодод төмс, хүнсний ногоо, жимс,

жимсгэнэ тариалах, хамгаалагдсан хөрсний аж ахуй эрхлэхэд дэмжлэг үзүүлж : 2011 онд хүнсний

ногооны хэрэгцээг 90%, 2012 онд төмс, хүнсний ногооны хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр

бүрэн хангах. Мөн хүлэмжийн болон хамгаалагдсан хөрсний тариалангийн аж ахуй, эрхлэх

мэргэжлийн сургалт зохион байгуулан иргэд, байгууллагыг энэ салбарт тогтвортой ажиллах,

орлого нэмэгдүүлэх боломжийг бүрдүүлнэ.


Жимс, жимсгэний үйлдвэрлэл эрхлэгчдэд үр, суулгац авахад дэмжлэг үзүүлэхэд зориулж 370.0 сая

төгрөг, сургалт зохион байгуулах, судалгаа, шинжилгээний ажил зохион байгуулахад 47.6 сая

төгрөг төлөвлөв.

Хамгаалагдсан хөрсний тариалан эрхлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, болон хүлэмжийн аж ахуйг

хөгжүүлэх, хүнсний ногооны нэр төрлийг нэмэгдүүлэх талаар сургалт, семинар зохион байгуулах,

110

мэдээлэл сурталчилгаа явуулах замаар импорт орлох бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх

арга хэмжээнд нийт 54.9 сая төгрөг тус тус төлөвлөв.

Үр дүн: Газар тариалангийн үйлдэрлэл эрхлэх сонирхол ихсэж өрхийн орлого нэмэгдэнэ.

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл


Хүнсний үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, хангамж, хүнсний аюулгүй байдлыг сайжруулахад төрөөс

үзүүлэх дэмжлэг, зохицуулалттай холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.51 Хүнсний үйлдвэрлэлийн арга хэмжээ

Хөтөлбөр, арга хэмжээ, зориулалт 2009

гүйц

2010

төл

2011

төс


2009 гүйц 2010 төл 2011

төс

Хөтөлбөр 3. Хүнсний үйлдвэрлэл 846.3 1,019.0 228.6 100.0% 100.0% 100.0%

Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал, хяналт 440.2 530.0 153.8 52.0% 52.0% 67.3%

Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг

дэмжих 373.7 450.0 30.8 44.2% 44.2% 13.5%

Экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн дэмжих,

сурталчлах 18.0 21.7 44.0 2.1% 2.1% 19.2%

Иод дутагдлын эмгэгтэй тэмцэх 14.4 17.3 0.0 1.7% 1.7% 0.0%

Зорилт:

Үйлдвэрүүдийг дотоодын хяналтын лабораторийн чадавхийг бий, орон нутаг дахь

хяналтын лабораториудыг бэхжүүлэн уялдаа холбоог сайжруулна.

Бага насны хүүхдийн хоол, тэжээл, зохицуулах үйлчилгээтэй хүнсний үйлдвэрлэлийг

дэмжинэ.

Хөдөөгийн хүн амын ундны усны эх үүсвэрт эрүүл ахуйн хамгаалалтын бүс тогтоож,

бохирдлоос хамгаалах, мал, амьтан услах цэгүүдийг хүний унданд хэрэглэдэг худаг, булаг,

шандаас зайдуу болгон тусгаарлана.

Сүү боловсруулах, савлах бага хүчин чадалтай үйлдвэрлэлийг дэмжин сум, багийн түвшинд

нэвтрүүлж, сүү, сүүн бүтээгдэхүүний ариун цэвэр, эрүүл ахуйг сайжруулна. 2011 онд 24.0

сая литр сүүг үйлдвэрийн аргаар боловсруулан хүнсний хэрэгцээнд нийлүүлнэ

Экологийн цэвэр бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, экологийн цэвэр хүнсний

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл болон импортыг орлох хүнсний зарим бүтээгдэхүүний

үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлж “Эко-ферм”-ийн аж ахуй байгуулахад дэмжлэг үзүүлнэ.


Хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, эрүүл ахуйн үзүүлэлт сайжирсан байна.

Мянганы хөгжлийн зорилтод тусгасан хоол тэжээлийн дутлыг 30% бууруулахад чиглэсэн

байна.

Ундны усны чанар, аюулгүй байдал хангагдана.

Орон нутагт хүнсний бүтээгдэхүүний чанар, эрүүл ахуйн байдлыг түргэвчилсэн аргаар

тодорхойлох тестер, багажаар зохих хувийг хангасан байна.

Хүүхдийн сүүний газар, цагаан идээний сувилалын загвар аж ахуйг нийслэл, аймгийн

төвүүдэд нэмэгдүүлэн бага насны хүүхэд тусгай зориулалтын хоол тэжээл хэрэглэгч

хүмүүсийн хэрэгцээг хангахад чиглэсэн байна.

Хот, суурин газар борлуулах сүүнд чанар, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн хурдавчилсан

шинжилгээ хийх орчин, нөхцөл, сүү цуглуулах, хөргөх, боловсруулах, хадгалах, тээвэрлэх,

борлуулалтын тогтвортой бүтэц бий болох боломж бүрдэнэ.

111

Экологийн цэвэр бүсийг тогтоож экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх түүхий эдийн

нөөц, нэр төрлийг олшруулах болон энэ чиглэлээр шинжлэх ухаан,технологийн төсөл

судалгаа, шинжилгээний ажил хийгдсэн байна.

Хөтөлбөр 4: Худалдаа, ажил эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээ

Стратегий зорилго:

Бараа түүхий эдийн бэлтгэл, худалдааны сүлжээг өргөжүүлэн иргэдийн орлогыг

нэмэгдүүлэх, ажилгүйдлийг бууруулах, бүс нутгийн тогтвортой хөгжлийг хангахад

чиглэгдэнэ.


Бөөний худалдааны сүлжээ, хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн биржийн

үйл ажиллагааг дэмжихтэй холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.52 Худалдаа, ажил эрхлэлтийг дэмжих үйлчилгээний хөтөлбөр, арга хэмжээ

Хөтөлбөр, арга хэмжээ 2009 гүйц 2010

төл

2011

төс


2009

гүйц

2010

төл 2011 төс

Хөтөлбөр 4. Худалдаа, ажил эрхлэлт 31,155.8 30,405.8 28,934.2 100.0% 100.0% 100.0%

1. Худалдаа/дотоод/ 63.4 113.5 317.5 0.2% 0.4% 1.1%

2. Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт 31,092.4 30,292.3 28,616.8 99.8% 99.6% 98.9%

Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого, удирдлага 185.1 209.3 398.7 0.6% 0.7% 1.4%

Жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдэд

зориулсан зээл 30,850.0 30,000.0 27,981.8 99.0% 98.7% 96.7%

Бизнес эрхлэх талаарх сургалт 57.3 83.0 236.3 0.2% 0.3% 0.8%

Зардлыг санхүүжүүлэх эх үүсвэр 31,155.8 30,405.8 28,934.2 100.0% 100.0% 100.0%

Өөрийн үйл ажиллагааны орлого 0 0 25,355.0 0% 0% 87.6%

Улсын төсвөөс санхүүжих 31,155.8 30,405.8 3,579.2 100.0% 100.0% 12.4%

Тайлбар: Хөтөлбөр 4-т хуваарилагдсан зардлын нийт дүнг тооцохдоо 2011 онд ЖДҮХСангаас

жижиг дунд бизнес эрхлэгчдидэд арилжааны банкуудаар дамжуулан олгох нийт зээлийг оруулан

тооцов.

Зорилт: (1) бараа, түүхий эдийн бэлтгэлийн нэгдсэн сүлжээ бий болгох, (2) түүхий эдийн

нөөц бий болгох

Хүрэх үр дүн: Бараа, түүхий эдийн бэтгэлийн сүлжээг бүсчлэн байгуулахад дэмжлэг

үзүүлж, түүхий эдийн нөөцийг бий болгох замаар түүхий эдийн үнийн тогтвортой байдлыг

хангах, түүхий эдийн чанарыг сайжруулсан байна.

Манай улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжсэнээр чөлөөт худалдаа хөгжих

үндэс тавигдаж, эдийн засагт гүйцэтгэх худалдааны салбарын үүрэг нэмэгдсэн. 2009 оны

урьдчилсан байдлаар үйлчилгээний салбарын ДНБ-нд эзлэх хувийн жин 46.7 хувь байгаагаас дотоод

худалдаа 12.2 хувийн жинтэй байна.

Шийдвэрлэх асуудал ба хэрэгжүүлэх стратеги: Бөөний худалдаа төслийн нэгж нь 2000

оноос хойш Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн бөөний худалдааны нэгдсэн сүлжээ байгуулах

чиглэлээр олгогдсон зээлийн ашиглалт, эргэн төлөлтийг барагдуулах чиглэлээр үйл ажиллагаа

явуулж байна. 2011 оны төсвийн төсөлд Хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн, түүхий эдийн

бирж байгуулах, малчид, бэлтгэн нийлүүлэгчид сургалт зохион байгуулах зардалд 285.7 сая

төгрөг, бөөний худалдаа төслийн нэгжийн урсгал зардлыг 31.8 сая төгрөгөөр төлөвлөв.

Хөдөлмөр, ажил эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан 2011 онд

нийт 28,616.8 сая төгрөг төлөвлөгдөөд байна. Үүнээс, 229.8 сая төгрөг нь Жижиг, дунд үйлдвэрийн

газрын үйл ажиллагааны урсгал зардал, 175.8 сая төгрөг нь ЖДҮ эрхлэгч аж ахуйн нэгжүүдийг

гэрчилгээжүүлэхэд шаардлагатай маягтын зардал, иргэд, аж ахуйн нэгжүүдэд “Бизнесээ эхэл,

112

бизнесээ хөгжүүл” сэдэвт сургалт зохион байгуулах зардалд 236.3 сая төгрөг, Жижиг, дунд

үйлдвэрийг хөгжүүлэх сангаас 2011 онд бизнес эрхлэгчидэд олгох хөнгөлөлттэй зээлийн эх

үүсвэрт зориулж 27,981.8 сая төгрөгийн зардлыг тус тус төлөвлөв.

ХАА-н гаралтай бүтээгдэхүүний өртөг, үнэ бүрдэлт болон салбарын хэмжээнд хэрэгжиж

буй хөтөлбөрүүдийн үр дүнг судлах судалгаа, шинжилгээний ажлын зардалд 320.0 сая төгрөг

төлөвлөв.

Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр


Боловсруулах салбарыг тэргүүлэх ач холбогдол болгон хөгжүүлэх бодлогын хүрээнд гадаад

зах зээлд өрсөлдөх чадвартай нэмүү өртөг шингэсэн экспортын бүтээгдэхүүний

үйлдвэрлэлийг дэмжих.


УИХ-аас баталсан “Үйлвэрлэл, технлогийн парк байгуулж хөгжүүлэх үндсэн чиглэл”,

Засгийн газраас баталсан “ЖДҮ-ийг дэмжих хөтөлбөр”, “Ноолуурын салбарт 2012 он

хүртэл хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө”, “Оѐмол бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг

хөгжүүлэх хөтөлбөр”, УИХ-ын 2000 оны 30 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Ой мод

боловсруулах хөтөлбөр”, Засгийн газрын 2008 оны 53 дугаар тогтоолоор батлагдсан

“Хэвлэлийн үйлдвэрлэл хөтөлбөр”, Засгийн газрын 2008 оны 288 дугаар тогтоолоор

батлагдсан ”Ахуйн үйлчилгээний салбарыг дэмжих хөтөлбөр”т заасан арга хэмжээг

хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа энэ х өтөлбөрт хамаарна.


Түүхий ноолуурыг 100 хувь монголдоо боловсруулж, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн

үйлдвэрлэлтийг нэмэгдүүлэх, түүхий ноолуурыг чанарын стандартын дагуу бэлтгэх

Арьс ширний боловсруулах үйлдвэрт ногоон (грийн) химийн боловсруулалт нэвтрүүлэхэд

дэмжлэг үзүүлэх. Шинэ техник, техник технологийн чиглэлээр мэргэжилтнүүдийг гадаадын

орнуудад дадлагажуулах

Оѐмол бүтээгдэхүүнийг сурталчилах, шинэ зах зээлд нэвтрэх, олон улсын үзэсгэлэнд

оролцоход дэмжлэг үзүүлэх, хөдөлмөр хамгааллын дулаан хувцасны шинэ стандарт,

технологи боловсруулах, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

Ой, модны салбарын үйлдвэрлэлийг дэмжиж хөгжүүлэх, модны ашиглалтын түвшинг

дээшлүлэх / нэгж түүхий эдээс гарган авах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг нэмэгдүүлэх/,

импорт орлох бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэх, техник технологийн шинэчлэлт хийх,

Хэвлэлийн үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих, хэвлэлийн үйлдвэрлэлд импортын

бүтээгдэхүүн, түүхий эдийг орлуулах дотоод үйлдвэрлэлийг өргөжүүлэх

Ахуйн үйлчилгээг олон улсын чанар, стандартын түвшинд хүргэх, салбарын хэмжээнд олон

улсын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх

Хөнгөн үйлдвэрийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд дараахь дэд хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлнэ.

Үүнд:

Хүснэгт 5.53 Хөнгөн үйлдвэрийн хөтөлбөр, дэд хөтөлбөрүүд

Хөтөлбөр, дэд хөтөлбөрүүд 2009 гүйц 2010 төл 2011 төс Нийт зардалд эзлэх хувь

2009 гүйц 2010 төл 2011 төс

Хөтөлбөр 5. Хөнгөн үйлдвэр 191.0 230.0 206.6 100.0% 100.0% 100.0%

1. Ноос, ноолуур 41.5 50.0 65.9 21.7% 21.7% 31.9%

2. Арьс шир 33.2 40.0 14.7 17.4% 17.4% 7.1%

3. Оѐмол бүтээгдэхүүн 29.1 35.0 41.8 15.2% 15.2% 20.2%

4. Хэвлэлийн үйлдвэр 16.6 20.0 14.7 8.7% 8.7% 7.1%

5. Мод боловсруулалт 29.1 35.0 18.3 15.2% 15.2% 8.9%

6. Нийтийн ахуйн үйлчилгээ 41.5 50.0 51.3 21.7% 21.7% 24.8%


113

Жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчидэд зээл олгох, зээлийн хүүгийн хөнгөлөлт үзүүлэх

Иргэдэд үйлдвэрлэл, үйлчилгээний эрхлэхэд шаардлагатай тоног төхөөрөмжийн лизинг

болон зээлийн баталгааны сан бий болгох замаар дэмжлэг үзүүлэх

Бизнес эрхлэхэд зориулсан төрөл бүрийн сургалт зохион байгуулах

Боловсруулах үйлдвэрүүдэд дэмжлэг үзүүлэх, Үйлдвэрлэл технологийн парк байгуулж, аж

үйлдвэрийн дэд бүтэц бий болгох

Хөнгөн үйлдвэрийн салбар дахь дээрх дэд хөтөлбөрийн хүрээнд хөнгөн үйлдвэр, аж ахуйн

газруудыг санхүү, зээлийн бодлогоор дэмжихдээ Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх чиглэлээр

явуулж буй үйл ажиллагаатай уялдуулах зарчмыг баримтлав.

Олон улсын ISO, GMP стандартуудыг үндэсний үйлдвэрүүдэд нэвтрүүлэх ажлыг зохион

байгуулах арга хэмжээнд зориулж 98.0 сая төгрөгийг урсгал зардлын төсөвт тусгав.

Хүрэх дүн: “Хэвлэлийн үйлдвэрлэл” хөтөлбөр; ”Ахуй үйлчилгээний салбарыг дэмжих”

хөтөлбөр; “Хоршоог хөгжүүлэх нийгмийн хэмжээний хөтөлбөр -2” хөтөлбөр; “Оѐмол

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх” хөтөлбөр; “Ой мод боловсруулах салбарын

үйлдвэрлэлийг сэргээх, тухайн чиглэлээр байгуулагдсан тосгоны хүн амын хөдөлмөр эрхлэлт,

нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх арга хэмжээний хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг хангасан байна.

Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж улсын төсвөөс зээл олгох,

лизингийн үйлчилгээ үзүүлэх, зээлийн баталгааны сан байгуулах ажлыг зохион байгуулсан байна.

Хөтөлбөр 6: Захиргаа, бодлого төлөвлөлт


Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа

хөтөлбөрүүдийн зорилго, зорилтыг хангахад чиглэгдсэн стратегийн төлөвлөлт, бодлогын

удирдамж болон хэрэгжилт, хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний талаар Төсвийн ерөнхийлөн

захирагчид зөвлөлгөө өгөх, мэдээллээр хангах, төлөвлөгдсөн арга хэмжээг цаг хугацаа

болон батлагдсан хөрөнгийн эх үүсвэрт багтаан хэрэгжүүлэх


ХХАА-н нийт 34 төсвийн байгуулага, 3 Улсын үйлдвэрийн газар, Тариалан эрхлэлтийг

дэмжих сан, Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих газар гэсэн байгууллагуудын үйл ажиллагаа

хамаарна. Хөдөө, аж ахуйн бодлого боловсруулалт, удирдлага, зохицуулалт хөтөлбөрийн

хүрээнд эдгээр байгууллагуудын үйл ажиллагааны урсгал зардалд зориулж нийт 6166.1 сая

төгрөг, үүнээс тус салбарт гадаадын зээл, буцалтгүй тусламжаар хэрэгжиж буй төслүүдийн

дотоод урсгал зардалд 315.6 сая төгрөг төсөлд тусгагдсан байна.

5.2.28 НИЙГМИЙН ХАМГААЛАЛ, ХӨДӨЛМӨРИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын багцын урсгал зардал 387,0 тэрбум төгрөгөөр

төсөвлөв. Төсвийн төслийг боловсруулахдаа дараах арга хэмжээг 2011 оноос хэрэгжүүлэхээр

төсөлд тусгалаа.Үүнд:

“Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн эхийг урамшуулах тухай “ Монгол Улсын хууль 2010 оны

6 дугаар сарын 25–нд Улсын Их Хурлаар батлагдаж “Эхийн алдар” нэгдүгээр болон

хоѐрдугаар одон авах хүүхдийн тоог 4 ба 6 хүүхэд болгон өөрчилсөн, олгох урамшууллын

хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлсэн. Энэ арга хэмжээг олон хүүхэдтэй гэр бүлийг дэмжих

хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд 2011 оны төсвийн төсөлд одоо “Алдарт эх” одонтой

эхчүүдийн авч байгаа урамшууллыг 100-200 мянган төгрөг болгон нэмэгдүүлэх, 2011

оноос шинээр 4 ба 6 хүүхэдтэй эхчүүдэд одон өгөх зарчмыг баримтлан зардлыг тооцож

33.3 тэрбум төгрөг тусгав.

Нийгмийн даатгалын санд 20 тэрбум төгрөг байршуулахаар төсөвт тусгасан;

114

Ахмад настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хотын нийтийн тээврийн

хэрэгслэлээр үнэ төлбөргүй зорчих зардлыг нийслэлийн төсөвт тусгаж байсныг эрхлэх

асуудлын хүрээнд нь хамаарах сайдын төсвийн багцад тусгасантай холбоотой 13 тэрбум

төгрөгийг төсвийн багцад нэмж тусгав;

Шинээр байгуулагдсан Хүүхэд хамгааллын төв болон Хөдөлмөрийн биржийн зардал 0.9

тэрбум төгрөгийг нэмж тусгав;

Улаанбаатар хотын 6 дүүргийн 13 хороо, Хэнтийн, Сэлэнгэ аймгийн 8 тосгонд нийт 21

нийгмийн ажилтны орон тоог нэмэгдүүлэв.


Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайд 2009 он гүйц 2010 оны төсөв 2011 оны төсөл

326,962,580.20 323,964,630.80 387,022,665.4

Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт 22,392,082.50 21,557,081.70 23,031,175.90

Нийгмийн халамж 146,500,352.60 120,565,579.30 160,772,949.60

Нийгмийн даатгал 155,087,403.90 180,576,968.10 202,197,082.30

Хөтөлбөр 1. Хөдөлмөр, ажил эрхлэлт

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйлажиллагааны урсгал зардалд 2011 онд 23.0 тэрбум төгрөг

зарцуулахаар төлөвлөж байгаа нь нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын багцын нийт урсгал

зардлын 6.0 хувь болж байна. Үүнээс 7.0 тэрбум төгрөгийг хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас

жижиг зээл олгоход зориулана.


Эдийн засгийн өсөлт, хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээтэй уялдуулан ажлын байр бий

болгож, хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшинг тогтвортой нэмэгдүүлэх замаар ажилгүйдэл,

ядуурлыг бууруулна


Иргэдийг ажилд зуучлах, жижиг зээл олгох, мэргэжлийн сургалт зохион байгуулах,

ажилгүй иргэд, гэр бүлийг цаг үеийн чанартай нийтийг хамарсан ажилд хамруулах,

ажилгүй иргэдийг ажлын байраар хангасан ажил олгогчдыг дэмжих зэрэг арга хэмжээг

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас санхүүжүүлэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого

болон Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан арга хэмжээний хүрээнд Хүн

амын хөдөлмөр эрхэлтийн түвшинг нэмэгдүүлэх,

эдийн засгийн хямралын нөхцөлд ажлын байрыг хадгалах, түр ажлын байр олноор бий

болгох,

мэргэшил ур чадвар бүхий ажилтныг зах зээлийн эрэлтэд нийцүүлэн үйлдвэрлэл дээр

бэлтгэх,

хүн амын бүлгүүд, тухайлбал, оюутан залуучууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, албан бус

салбарт ажиллагсад, малчид, эмэгтэйчүүдэд чиглэсэн зорилтот хөтөлбөр, жижиг төлүүдийг

хэрэгжүүлэх


Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн ажилгүйдлийг бууруулах, хөдөлмөр эрхлэлтийг

нэмэгдүүлэх зорилтын хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоол гаргаж

Хөдөлмөрийн биржийг байгуулан ажиллаж байгаа бөгөөд уг төвийн зардлыг 2011 оноос

эхлэн төсөвт тусгана.

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлт:

Жил бүр 60000 доошгүй ажилгүй иргэдийг ажлын байртай болгож. Мянганы хөгжлийн

зорилтод зааснаар 2015 он гэхэд ядуурлыг хоѐр дахин бууруулна.

115

Хөдөлмөр эрхлэхийг хүссэн ажилгүй иргэн, ажил хайгч, ажилгүйдэлд өртөж болзошгүй

60.0 мянган ажилгүй иргэнийг ажилд зуучлах үйлчилгээнд хамруулна.

хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтсүүдэд бүртгэлтэй ажилгүй иргэд болон албан бус

хөдөлмөр эрхлэгчид, малчид зэрэг 50.0 мянган иргэнийг мэргэжлийн чиг баримжаа олгох,

зөвлөгөөөгөх, мэдээллээрхангахүйлчилгээндхамруулна.

мэргэжилолгох, давтансургалтад 12780 хүнийгхамруулна.

Хувиараа болон өрхийн аж ахуй, эсхүл нөхөрлөл, хоршооны хэлбэрээр үйлдвэрлэл,

үйлчилгээ эрхлэхийг хүсэгч ажилгүй иргэн, түүнчлэн малчин, албан бус хөдөлмөр эрхлэгч

36200 хүнийг зээлийн үйлчилгээнд хамруулна.

Нийтийг хамарсан ажилд 25000 ажилгүй, нийгмийн эмзэг бүлгийн иргэдийг хамруулж түр

ажлын байраар хангана.

Хөтөлбөр2. Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны урсгал зардалд 2011 онд 160.7 тэрбум төгрөг

зарцуулахаар төлөвлөж байгаа нь нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын багцын нийт урсгал

зардлын 41.5 хувь болж байна.


Нийгмийн зүгээс зайлшгүй дэмжлэг, туслалцаа үзүүлбэл зохих зорилтод бүлгийн хүн ам

болон бие даан амьдрах, өөртөө үйлчлэх чадваргүй эмзэг бүлгийн иргэдэд хүргэх нийгмийн

халамжийн, цогц, уян хатан тогтолцоог эдийн засагтаа дарамтгүй иргэдэдээ чанар

хүртээмжтэй байхаар төлөвшүүлнэ.


Нийгмийн халамжийн сангаас зорилтот бүлгийн иргэнд тэтгэвэр, тэтгэмж, хөнгөлөлт, нэг

удаагийн тусламж, олон нийтэд түшиглэсэн нийгмийн халамжийн үйлчилгээ үзүүлэх болон

улсын төвлөрсөн болон төрөлжсөн асрамжийн үйлчилгээ, ахмадын байгууллагын үйл



Гэр бүл, нийгэм, хамт олонд тулгуурласан, зорилтот бүлэгт чиглэсэн халамжийн

шинэчлэлийн тогтолцоог төлөвшүүлэн бэхжүүлж, иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлж,

амьжиргааны түвшинг дээшлүүлж, ядуурлыг бууруулна.


2010 оны 10 дугаар сараас эхлэн нийгмийн халамжийн тэтгэвэр, нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж

болон жирэмсэн, амаржсан эхчүүдэд олгох тэтгэмжийн 30 хувиар нэмэгдүүлэх

шийдвэрийг бүтэн жилээр хэрэгжүүлэх, эдгээр халамжийн үйлчилгээнд хамрагдах хүний

тооны өөрчлөлтийг тусгах замаар эдгээр үйлчилгээний зардлыг 12 тэрбум төгрөгөөр

нэмэгдүүлэв.

“Олон хүүхэд төрүүлж өсгөсөн эхийг урамшуулах тухай “ Монгол Улсын хууль 2010

оны 6 дугаар сарын 25–нд Улсын Их Хурлаар батлагдаж “Эхийн алдар” нэгдүгээр болон

хоѐрдугаар одон авах хүүхдийн тоог 4 ба 6 хүүхэд болгон өөрчилж, олгох урамшууллын

хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлсэн. Энэ арга хэмжээг олон хүүхэдтэй гэр бүлийг дэмжих

хүрээнд хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд 2011 оны төсвийн төсөлд одоо “Алдарт эх” одонтой

эхчүүдийн авч байгаа урамшууллыг 100-200 мянган төгрөг болгон нэмэгдүүлэх, 2011

оноос шинээр 4 ба 6 хүүхэдтэй эхчүүдэд одон өгөх зарчмыг баримтлан зардлыг тооцож

33.3 тэрбум төгрөг тусгав.

Халамжийн үйлчилгээг зорилтод бүлэгт чиглүүлэх эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ;

Халамжийн үйлчилгээг зорилтод бүлэгт шилжүүлэх зарим хавтгайрсан халамжийн

тогтолцоог хумих зорилгоор Хүний хөгжил сангийн тухай хууль батлагдан гарч Шинээр

төрсөн хүүхдэд олгож байсан тэтгэмжийн 100 мянган төгрөг, хүүхэд бүрт сар бүр олгож

байсан 10 мянган төгрөг, Залуу гэр бүлд олгож байсан 500 мянган төгрөгийг олгохгүй

болсон. Энэ нь арга хэмжээнд 2009 онд 58.5 тэрбум төгрөг зарцуулж байсан байна.

116

Халамжийн үйлчилгээг авах иргэдийг оновчтой үнэн зөв тодорхойлдог арга аргачлалыг

нэвтрүүлнэ;

Үйлчилгээг цаг тухайд нь чирэгдэлгүй хүргэж, иргэний бүртгэлийн мэдээлэлд суурилан

давхардлыг арилгана.

Зорилтот бүлэгт чиглэгдсэн нийгмийн халамжийн үйлчилгээний нээлттэй, илтод

байдлыг хангана;

Үйлчлүүлэгчийн идэвхи санаачлага, сонголт дээр тулгуурласан нийгмийн халамжийн

үйлчилгээг хөгжүүлнэ.


Эмзэг бүлгийн иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэхэд эерэг нөлөө үзүүлнэ. Нийгмийн

халамжийн үйлчилгээний зардлын зэрэгцүүлэлтийг хүснэгтээр харуулбал:

Хүснэгт 5.55 Нийгмийн халамжийн үйлчилгээний зардлын төсөв /мянган төгрөгөөр/

2009 гүйц 2010 ХБГ 2011 төс өл

УРСГАЛ ЗАРДЛЫН ДҮН 139,240,583.7 113,035,961.9 138,489,935.4

Нийгмийн халамжийн заpдал 138,235,272.4 111,991,961.9 137,725,101.0

Халамжийн тэтгэвэр 25,025,167.6 27,771,120.0 33,583,600.3

Жирэмсэн, хөхүүл эхийн тэтгэмж 16,184,901.4 19,000,227.3 22,976,900.0

Ахмад дайчдад олгох нэг удаагийн тусламж 4,136,238.4 4,358,400.0 3,600,000.0

Залуу гэр бүл хөтөлбөр 17,775,000.0 824,000.0 0.0

Адарт эхийн одонтой эхчүүдэд олгох тэтгэмж 8,229,252.0 17,525,000.0 33,275,000.0

Шинээр төрсөн хүүхдэд олгох тэтгэмж 7,153,800.0 240,700.0 0.0

Хүүхдэд олгох мөнгөн тэтгэмж 32,176,498.5 343,354.6 0.0

Нөхцөлт мөнгөн тусламж 6,553,993.9 7,925,760.0 10,135,800.0

Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн

үйлчилгээ 1,039,581.8 1,467,500.0 3,047,500.0

Амьжиргааг дэмжих нөхцөлт мөнгөн тусламж 4,481,480.7 4,620,000.0 5,280,000.0

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд үзүүлэх нийгмийн

халамжийн үйлчилгээ 4,810,185.4 5,920,500.0 5,452,300.0

Ахмад настнуудад үзүүлэх хөнгөлөлт 8,490,375.0 11,995,400.0 10,374,000.7

Хоол тэжээлийн тусламж, дэмжлэг 2,178,797.7 10,000,000.0 10,000,000.0

Халамжийн сангийн нийт зардал 2011 онд 138.5 тэрбум төгрөг байхаар төсвийн төсөлд

тусгав. Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд хамаарах ахмад

настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хотын нийтийн тээврийн хэрэгслэлээр үнэ

төлбөргүй зорчих зардлыг нийслэлийн төсөвт тусгаж байсныг Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн

сайдын багцад тусгав. Энэ арга хэмжээнд 13 тэрбум төгрөг зарцуулах болно.

Хөтөлбөр 3.Нийгмийн даатгал

Нийгмийн даатгал хөтөлбөрт 2011 онд 202.2 тэрбум төгрөг зарцуулах бөгөөд энэ нь

нийгмийн нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайдын төсвийн багцын 52.2 хувийг эзэлж байна.

Үүний дотор зонхилох хэсгийг Нийгмийн даатгалын тухай хуулийн дагуу төрөөс тэтгэврийг нь

хариуцах иргэдийн тэтгэврийн зардал эзлэх бөгөөд энэ зориулалтаар улсын төсвөөс 190.7 тэрбум

төгрөгийг нийгмийн даатгалын санд олгохоор тооцсон нь нийгмийн даатгал хөтөлбөрийн зардлын

94 хувийг эзэлж байна.

Стратегийн зорилго:,

Нийгмийн даатгалын сангийн тогтвортой байдлыг дунд болон урт хугацаанд хадгалах

замаар даатгуулагчийн баталгаат орлогыг хангах


1995 оноос өмнө тэтгэвэр тогтоолгосон иргэдийн тэтгэвэрт зориулж нийгмийн даатгалын

санд улсын төсвөөс хөрөнгө төвлөрүүлэх, нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийн

зохистой удирдлагыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх болон тэтгэврийн нөхөн олговор олгохтой

холбоотой үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна.


117

* Одоогийн тогтолцооны сул талуудыг нөхсөн, хамрах хүрээ нь явцуу биш, олгогдох

тэтгэвэр нь хэмжээний хувьд зохистой, эх үүсвэр нь тогтвортой байхуйц шинэ

тогтолцоог бүрдүүлэх эрх зүйн шинэтгэл хийх;

* Нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалд нийт хүн амын 81.5-аас доошгүй хувийг

хамруулж, нийгмийн даатгалын үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулна;

* Нийгмийн даатгалын санд улсын төсвөөс шилжүүлэх татаасыг оновчтой байдлаар

үе шаттайгаар байршуулна.

Шийдвэрлэх асуудал болон хэрэгжүүлэх стратеги:

1995-2002 оны хооронд төсвийн боломж хомс байсантай холбоотойгоор хуулийн дагуу

төсвөөс олгох санхүүжилтээс дутуу олгогдсон 236 тэрбум төгрөгөөс 2008-2009 санд

олгосон санхүүжилтийн зөрүүгээр 42 тэрбум төгрөг, 2010 оны төсвийн тодотголд тусгасан

эх үүсвэр 17.3 тэрбум төгрөг нийт 59.2 төгрөгийг өглөгийг барагдуулаад байна. Ирэх 2011

оны төсвийн төсөлд 20 тэрбум төгрөгийг санд байршуулахаар төлөвлөөд байна. Цаашид

төсвийн боломж, зохистой харьцааг харгалзан нийгмийн даатгалын санд хөрөнгийг бүрэн

байршуулна.

Нийгмийн даатгалын сангийн санхүүгийн чадварыг сангийн төрөл тус бүрээр авч үзвэл

тэтгэврийн болон тэтгэмжийн даатгалын сан алдагдалтай, харин бусад сангууд тухайн жилийнхээ

орлогоор зарлагаа нөхөж байна Ялангуяа тэтгэмжийн даатгалын сангийн хувьд 2011 оны эхний

хагаст хуримтлагдсан үлдэгдлээ бүгдийг зарцуулаад эх үүсвэр дутагдах болоод байна. Нийгмийн

даатгалын сангийн санхүүгийн чадварыг сайжруулахын тулд дараах арга хэмжээг авч

хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна. Үүнд:

1. Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг бууруулан тогтоосон байдлыг эргэн үзэж

зохистой байдлаар тогтоох асуудлыг судлан шийдвэрлэх;

2. Сангийн үлдэгдлийг оновчтой байршуулж нэмэлт орлого олох боломж нөхцлийг хангах;

3. Тэтгэврийн олон давхаргат тогтолцоонд шилжих асуудлыг судалж шийдвэрлэх;

4. Тэтгэвэр тогтоолгох насны хязгаарыг даатгуулагчид ээлтэй байдлаар тогтоох шинэчлэлийг

эхлүүлэх.


Тэтгэврийн даатгалын тогтолцооны дотоод тэнцвэрт байдлыг сайжруулж урт хугацаанд

тэтгэврийн сангийн алдагдлын ДНБ-д эзлэх хувийг бууруулна

5.2.29 БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Боловсрол, соѐл, шинжлэх ухааны сайдын төсвийн багцын 2011 оны урсгал зардлыг нийт

516.1 тэрбум төгрөг байхаар тооцож төсвийн төсөлд тусгалаа.

Сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшүүлэхэд нэг хүүхдэд ногдох хувьсах зардлын дундаж

норматив, ерөнхий боловсролын сургуулийн нэг суралцагчид бага, дунд боловсрол эзэмшүүлэхэд

ногдох хувьсах зардлын норматив, мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдэд мэргэжлийн

боловсрол эзэмшүүлэхэд нэг суралцагчид ногдох хувьсах зардлын дундаж норматив, ерөнхий

боловсролын сургуулийн дотуур байрны нэг хүүхдэд ногдох хувьсах зардлын дундаж нормативыг

төрийн албан хаагчдын цалингийн өсөлт, хэрэглээний үнийн өсөлттэй уялдуулан зардлыг

шинэчлэн тооцов.

Хүснэгт 5.56 Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөг/

БСШУ сайд 2011 төсөв ТЕЗ-ийн нийт

төсөвт эзлэх хувь

Хөтөлбөр 1. Сургуулийн өмнөх боловсрол 89.5 17.1

118

Хөтөлбөр 2. Ерөнхий боловсрол 259.3 49.5

Хөтөлбөр 3. Мэргэжлийн болон дээд боловсрол 52.0 9.9

Хөтөлбөр 4. Соѐл, урлаг 30.9 5.9

Хөтөлбөр 5. Шинжлэх ухаан, технологи. 16.4 3.1

Хөтөлбөр 5. Боловсролын бусад байгууллга 75.9 14.5

Түүнчлэн сургалтын төрийн сангаар дамжуулан олгох буцалтгүй тусламж, зээлийн эх

үүсвэр болон боловсролын бусад байгууллагуудад 10.8 хувь буюу нийт 52.6 тэрбум төгрөг тус тус

зарцуулна.

Хүснэгт 5.57 БСШУ-сайдын төсвийн багцын урсгал зардал /сая төгрөг/

2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

А. Цалин хөлс 204,567.70 232,008.60 290,649.00 58,640.40 125.3


Хоол 23,385.20 29,556.50 27,292.80 -2,263.70 92.3

Хичээл үйлдвэрлэлийн дадлага 8,769.30 10,646.60 9,594.40 -1,052.20 90.1

Үдийн цай 13,818.20 17,199.10 16,313.10 -886.00 94.8

Сургалтын төлбөрийн буцалтгүй

тусламж

11,889.50 15,260.80 6,047.40 -9,213.40 39.6

Суралцагсадад олгох амьжиргааны

тэтгэлэг

14,045.00 23,686.30 20,183.10 -3,503.20 85.2


Цэвэр зээл 5,807.60 9,103.50 7,934.60 -1,168.90 87.2


үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос 8,316.60 8,552.90 8,081.70 -471.20 94.5

туслах үйл ажиллагааны орлогоос 2,421.00 1,225.70 1,189.30 -36.40 97.0

гадаадын тусламжаас 1,542.70 8,858.10 2,092.40 -6,765.70 23.6

төсвөөс 376,611.50 452,332.30 512,674.30 60,342.00 113.3

Хөтөлбөр 1. Сургуулийн өмнөх боловсрол

Сургуулийн өмнөх боловсролын хамран сургалтын хувийг Боловсролыг 2015 хүртэл

хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөнд заасны дагуу 2011 онд 79 хувьд хүргэхээр тооцоолж нийт 141.8

мянган хүүхэд хамрагдахаар төсөлд тусгалаа.


Бага насны хүүхдийг асрах, хамгаалах, хүмүүжүүлэх цогц үйл ажиллагаагаар дамжуулж

хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, нийгэмшихүйн хөгжлийг дэмжиж, сургуульд бэлтгэх


2-5 настай хүүхдийг төрийн болон төрийн өмчийн бус цэцэрлэгийн өдрийн анги, 24 цагийн

цэцэрлэгт асран хүмүүжүүлэх, түүнчлэн хамран сургах тойргийнхоо цэцэрлэгт

хамрагдаагүй хүүхдэд хувилбарт сургалтын үйлчилгээ үзүүлэх үйл ажиллагаа энэ


Хүснэгт 5.58 Сургуулийн өмнөх боловсрол хөтөлбөрийн бүтэц, зардлын хуваарилалт

Хөтөлбөр 1. Сургуулийн өмнөх боловсрол НИЙТ ДҮН Хөтөлбөрт эзлэх

хувь

СУРГУУЛИЙН ӨМНӨХ БОЛОВСРОЛ 89,532.5 100

Цэцэрлэгийн үйлчилгээ 80,668.8 90.1

Бага насны хүүхдийг асран хамгаалах, хөгжүүлэх 51,926.6 58.0

Хоол хүнсээр хангах 14,999.0 16.8

Хэвийн үйл ажиллагааг хангах 13,022.4 14.5

Нийгмийн баталгааг хангах 716.8 0.8

24 цагийн цэцэрлэгийн үйлчилгээ 1,765.1 2.0

Бага насны хүүхдийг асран хамгаалах, хөгжүүлэх 1,252.9 1.4

Хоол хүнсээр хангах 511.9 0.6

СӨБ-ын хувилбарт сургалтын үйлчилгээ 47.2 0.1

119

Ээлжийн бүлэгт хамруулах үйлчилгээ 23.6 0.0

Нүүдлийн бүлэгт хамруулах үйлчилгээ 20.4 0.0

Явуулын багшийн үйлчилгээнд хамруулах 3.2 0.0

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд үзүүлэх үйлчилгээ 2,673.3 3.0

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг сувилах, хөгжүүлэх 451.4 0.5

Төрийн бус өмчийн цэцэрлэгийн үйлчилгээ 2,133.6 2.4

Бага насны хүүхдийг асран хамгаалах, хөгжүүлэх 88.4 0.1

Боловсролын тухай хуулийн 11.1-д зааснаар сургуулийн өмнөх боловсролд хоѐроос дээш

наснаас сургуульд орох хүртэлх насны буюу 2-5 настай хүүхдийг хамруулна. 2-5 насны

сургуулийн өмнөх боловсролд хамрагдвал зохих хүүхдийн тоог Үндэсний статистикийн

хорооноос гаргасан суурин хүн амын 2009 оны тоо мэдээлэлд үндэслэлээ. Сургуулийн өмнөх

боловсролын хамран сургалтын хувь байнгын үйл ажиллагаатай цэцэрлэгээр өдрөөр болон 24 цаг

52 хувь, хувилбарт сургалтаар 27 хувь, СӨБ-ийн нийт улсын дундаж 78.8 хувь байхаар тооцов.

Хүснэгт 5.59 2011 онд төлөвлөж буй хамран сургалтын хувь

2-5 насны

хүүхдийн

тоо

Өдрөөр/24 цагаар Хувилбарт сургалтаар

СӨБ-ийн нийт

хувь Бүл-

гийн

тоо

Хүүх-дийн

тоо %

Ээл-

жийн

Нүүдли

йн Явуулын Нийт %

183548 3609 100775 52 8617 20928 2552 32097 27% 78.80

2011 онд 836 цэцэрлэгийн нийт 4049 бүлэгт нийт 141806 хүүхэд өдрөөр суралцана.

Хүснэгт 5.60 Төсвийн төсөлд хамрагдсан цэцэрлэгийн тоо

2011 онд санхүүжих 2009-2010 оны статистик Өөрчлөлт

Төрийн

өмчийн

Төрийн

бус Нийт Төрийн өмчийн Төрийн бус Нийт

Төрийн

өмчийн

Төрийн

бус Нийт

736 100 836 680 103 793 27 -5 22

Цэцэрлэгийн энгийн өдрийн ангийн зардлыг Засгийн газраас баталсан нэг хүүхдэд ногдох

хувьсах зардлын нормативыг хэрэглээний үнийн индекс болон цалингийн өсөлтөөр өсгөж, 24

цагийн цэцэрлэг, хувилбарт сургалтын хүүхдийн зардлыг Боловсрол, соѐл, шинжлэх ухаан,

Сангийн сайдын хамтарсан 2007 оны 306/237 тоот тушаалын дагуу итгэлцүүр хэрэглэн тооцон


Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

Сургуулийн өмнөх боловсролын төсвийн гүйцэтгэлийн зорилтот түвшний гол үзүүлэлт нь

хамран сургалтын хувь бөгөөд хамран сургалтын хувийг Боловсролыг 2015 хүртэл

хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөнд заасны дагуу 2011 онд 79 хувьд хүргэнэ.

Хүснэгт 5.61 Сургуулийн өмнөх боловсролын 2011 оны төсвийн

зорилтот түвшний гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

хэмжих нэгж чанарын

шалгуур хэмжих нэгж тоон шалгуур

Цэцэрлэгийн үйлчилгээ

/Энгийн цэцэрлэгт өдрөөр/

Хамран сургалтын

хувь

51 Хамрагдах хүүхдийн дундаж тоо 107270

24 цагийн цэцэрлэгийн

үйлчилгээ


хувь


Хувилбарт сургалтын

үйлчилгээ


хувь


Хөтөлбөр 2. Ерөнхий боловсрол

120


Суралцагчдад чанартай боловсрол эзэмших тэгш боломж олгогдохгүй байгаа ялгааг

багасгах, суралцах эрхээ эдлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх, бага, дунд боловсролын чанартай

үйлчилгээ үзүүлэх орчин нөхцлийг бүрдүүлэх, менежментийг хөгжүүлэх

Хөтөлбөрийн тодорхойлолт.

12 жилийн сургалтын агуулгын түвшинд албан болон албан бус хэлбэрээр бага, дунд

боловсрол олгож буй бүх нийтийн ерөнхий боловсрол эзэмшүүлэх үйл ажиллагаа энэ


Албан сургалт нь өдрийн, эчнээ, орой, экстернат хэлбэртэй байх бөгөөд мөн суралцагч нь

тодорхой хугацааны боловсролыг нөхөх, бие даан эзэмших зорилгоор бага, дунд

боловсролыг албан бус боловсролын дүйцсэн хөтөлбөрөөр эзэмшиж боломжтой.

2010-2011 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуулийг 12 жилийн сургалтын

тогтолцоонд шилжүүлэх графикийн дагуу сургалт хүмүүжлийн үйл ажиллагааг явуулж

өдрийн ангийн сургалтанд төрийн өмчийн 605 сургуульд 499213, төрийн бус өмчийн 148

сургуульд 27899, спорт урлагийн тусгай сургалттай сургуульд 235 нийт 523542 сурагчид

суралцахаар төсөвлөв.

Хүснэгт 5.62 Төсвийн төсөлд хамрагдсан сургуулийн тоо

2011 онд санхүүжих 2010 онд санхүүжсэн

Төрийн

өмчийн

Төрийн

бус

Байгуул-

лагын

харъяа

Нийт Төрийн

өмчийн Төрийн бус

Байгууллагын

харъяа Нийт

599 148 6 753 594 161 6 761

Хүснэгт 5.63 Суралцагчдын тоо

Төрийн өмчийн Хувийн өмчийн Нийт

2010-2011 он 2011-2012 он 2010-2011 он 2011-2012 он 2010-2011 он 2011-2012 он

499213 508957 27899 24902 527112 533859

Хүрэх үр дүн болон гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

Хүснэгт 5.64 Ерөнхий боловсрол хөтөлбөрийн 2011 оны

төсвийн зорилтот түвшний гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүд

Хэмжих нэгж чанарын

шалгуур х/н

тоон

шалгуур

Бага, суурь, бүрэн дунд боловсрол олгох

үйлчилгээ /өдөр/

Бага, суурь, бүрэн дунд

боловсролын стандартын

биелэлт

100 суралцагчд

ын тоо 523542

Ерөнхий шалгалтын улсын

дунджийг хүргэх түвшин 500

Орой, эчнээ сургалтаар суурь, бүрэн дунд

боловсролын стандарт хэрэгжүүлэх

үйлчилгээ



биелэлт


ын тоо 3044

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн тусгай

хэрэгцээнд зориулсан бага, дунд

боловсролын үйлчилгээ



биелэлт


ын тоо 2275

Дотуур байрны үйлчилгээ Хүсэлт гаргасан нийт хүүхдээс

хамруулах хувь 86

Хүүхдийн

тоо 44822

Хөтөлбөр 3. Мэргэжлийн болон дээд боловсрол

Стратегийн зорилго 1:

121

Иргэний авьяас, сонирхол, хөдөлмөр эрхлэх хэрэгцээнд тулгуурлан боловсролын үндсэн

зарчим, олон улсын нийтлэг жишиг, хандлагад нийцүүлэн мэргэжлийн ур чадвар,

боловсрол эзэмшүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээл дэх мэргэжилтэй ажилтны хэрэгцээг

хангахуйц эрэлтийг бий болгох

Стратегийн зорилго 2:

Дээд боловсролын хамран сургалтын зохицуулалтыг сайжруулж, сургалтын чанарын

баталгааг хангах


Хөдөлмөрийн зах зээлийн шаардлагыг хангахуйц мэргэжилтэй хүмүүсийг ажил хөдөлмөрт

бэлтгэх зорилгоор төрөөс дээд болон мэргэжлийн боловсрол олгох байгууллагуудад

үзүүлж байгаа бүх төрлийн дэмжлэг, үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт хамаарна


Боловсролын тухай хуульд зааснаар төрийн өмчийн боловсролын сургалтын байгууллагыг

тогтмол болон нормативт зардлаар, Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хуульд заасны дагуу

төрийн өмчийн мэргэжлийн боловсролын сургалтын байгууллагын тогтмол зардал болон анхан

шатны ангид сурч байгаа суралцагчийн дотуур байрны нийт зардал өмчийн хэлбэр харгалзахгүй

нэг суралцагчид ногдох хувьсах зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлж байна.

Ажлын байрыг ихээр бий болгож буй барилга, уул уурхай, ХАА салбарыг ажиллах хүчнээр

хангах асуудалд гол анхаарлаа хандуулах бодлого барьж байгаа боловч ажил олгочид болон

салбарын зүгээс тоо чанарын судалгаанд үндсэлсэн бодит хэрэгцээний захиалга өгч чадахгүй

байгаа нь ихээхэн хүндрэл учруулж байна. Цаашид үндэсний зөвлөлийн дэргэд аймаг орон

нутгийн салбар зөвлөл байгуулагдах бөгөөд ингэснээр шаардлагатай байгаа мэргэжлийн эрэлтийг

тодорхойлж түүн дээр үндэслэсэн нийлүүлэлт хийгдэх зарчмаар мэргэжлийн боловсролын

зохистой харьцааг бүрдүүлэхэд анхаарна.

“Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай“ хуульд заасны дагуу “МСҮТ, түүнтэй адилтгах

мэргэжлийн болон техникийн боловсрол эзэмшүүлэх сургалтын байгууллагын багш нь

Боловсролын тухай хуулийн 43.1-д заасан баталгаагаар хангагдахаас гадна түүнд 5 жил тутамд 1

удаа 10 сарын үндсэн цалинтай тэнцэх хэмжээний мөнгөн тэтгэмжийг олгоно” гэсэн заалтыг

үндэслэн 1.3 тэрбум төгрөг ;

Боловсролын тухай хуулийн дагуу “Үүсгэн байгуулагч нь тэтгэвэрт гарах хүмүүсийн

тэтгэмжийг хариуцна”, Засгийн газрын 2008 оны 49 дүгээр тэмдэглэлд “Үүсгэн байгуулагчийн

хувьд харицах төрийн өмчийн дээд боловсролын сургалтын байгууллагын тогтмол зардал, хөрөнгө

оруулалт болон нэг удаагийн мөнгөн тэтгэмжийг 2009 оноос эхлэн жил бүр улсын төсөвт тусган

санхүүжүүлж байх” гэсэн заалтуудыг тус тус үндэслэн 4,7 тэрбум төгрөгийг төсвийн төсөлд

тусгав.

Түүнчлэн оюутнуудын нийтийн тээврийн татаасын зардлыг Нийслэлийн төсөвт тусган

санхүүжүүлж байсныг БСШУСайдын төсвийн багцад шилжүүлэн төсөвлөдөг боллоо.

Сургалтын төрийн сан

Засгийн газрын 2008 оны 177 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 2000 оны 201 дүгээр тогтоол,

Засгийн газрын 2008 оны 8 дугаар сарын 20-ны өдрийн хуралдааны 49 тэмдэглэл, Боловсрол, соѐл,

шинжлэх ухааы сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 2008 оны 451/318 дугаар тушаалын дагуу

сургалтын төрийн сангийн төсвийн төслийг боловсруулав.

Дээд боловсрол эзэмшүүлэхэд сургалтын төлбөрийн жишгийг Засгийн газрын 2007 оны 187

дугаар тогтоолоор сургуулийн байршил, хэв шинжээр баталж мөрдөж байсан бол Боловсрол, соѐл,

шинжлэх ухааы сайд, Сангийн сайдын хамтарсан 2008 оны 451/318 дугаар тушаалаар Сургалтын

төрийн сангаас дамжуулан оюутанд олгох зээл, буцалтгүй тусгамжийн санхүүжилтийн хэмжээг

суралцагчдын суралцах мэргэжлийн бүлгээр ангилан тогтоосон.

122

Сургалтын төрийн сангийн 2011 онд төсвөөс санхүүжих нийт дүнг 22.7 тэрбум төгрөгөөр

төлөвлөв. Үүнд:

Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад хөнгөлттэй зээлээр суралцагчдад 2.6 тэрбум

төгрөг;

Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад буцалтгүй тусламжаар суралцагчдад 4.9 тэрбум

төгрөг;

Төрийн албан хаагчийн нэг хүүхдийн сургалтын төлбөрийг төрөөс санхүүжүүлэхэд 7.9 тэрбум

төгрөг;

Удирдлагын академид сумдаас төрийн албан хаагч бэлтгэх зардалд 366.3 сая төгрөг;

Дээд боловсролын сургалтын байгууллагын суралцагчид өвлийн амралтаараа орон нутагтаа

очих замын зардал 1.1 тэрбум төгрөг

Засгийн газрын гэрээгээр гадаад, дотоодод суралцагчдын амьжиргааны зардалд 418,5 сая

төгрөг;

Өндөр хөгжилтэй орны нэр хүндтэй их, дээд сургуулиудад төрийн зээлээр суралцуулах арга

хэмжээг 1997 оноос хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт

Өндөр хөгжилтэй оронд суралцагчдын тоог гурав дахин нэмэгдүүлэхээр заасны дагуу жил бүр

нэмэгдүүлж 2011 оны төсөвт 5.8 тэрбум төгрөгийг тус тус төсвийн төсөлд тусгав.

Хөтөлбөр 4. Соѐл, урлагийн хөтөлбөр

2011 оны төсвийн төсөлд хөтөлбөрийн урсгал төсвийг 30.9 тэрбум төгрөг байхаар төлөвлөлөө.


Монголын соѐл иргэншлийн дэвшилтэт ололт, үнэт зүйлсийг уламжлал, шинэчлэлийн

ухаалаг зөв харьцаанд хадгалан хамгаалах, бататган хөгжүүлэх замаар үндэснийхээ соѐлын

дэлхийн соѐлд эзлэх байр суурийг бэхжүүлэх, соѐл, урлагийн бүтээлийг эдийн засгийн

эргэлтэнд оруулах, оюуны өмчийг хамгаалах


Энэ хөтөлбөрт номын сангийн үйлчилгээ тайз болон дэлгэцийн урлаг, дүрслэх урлагийн

уран бүтээлийг дэмжих, соѐлын өвийг хамгаалах түүгээр үйлчлэх, хүн амд үзүүлэх соѐл

урлагийн үйлчилгээ тэдгээрийг хүргэх байгууллагын үйл ажиллагаа хамаарна

Хүснэгт 5.65 Соѐл урлагийн хөтөлбөр

Хөтөлбөр 4. Соѐл урлаг Нийт хөтөлбөртэзлэх

хувь

СОЁЛ УРЛАГ 30,941.50 100.0

Соѐлын өв 4,392.89 14.2

Утга соѐлын өв 25.01 0.1

Биет өв 423.80 1.4

Музей 3,838.29 12.4

Түүх соѐлын дурсгалт зүйл 105.79 0.3

Ном хэвлэл, номын сан 3,043.04 9.8

Үндэсний номын сангийн үйлчилгээ 952.02 3.1

Орон нутаг дах номын сангийн үйлчилгээ 2,091.03 6.8

Тайзны урлаг 12,075.21 39.0

Үндэсний урлагийн сангийн үйлчилгээ 10,411.82 33.7

Сонгодог урлагийн бүтээлээрхи үйлчилгээ 1,197.12 3.9

Хүүхдэд зориулсан уран бүтээлийн үйлчилгээ 466.27 1.5

Дэлгэцийн урлаг 145.92 0.5

Үндэсний баримтат киноны урын санг баяжуулах 76.42 0.2

Уран сайхны киноны урын санг баяжуулах 69.50 0.2

123

Дүрслэх урлаг 441.90 1.4

Дүрслэх урлагийн уламжлалт төрөл, зүйлийн үйлчилгээ 441.90 1.4

Соѐлын төв 10,312.52 33.3

Орон нутгийн хүн амд үзүүлэх соѐлын үйлчилгээ 10,312.52 33.3

Соѐл, урлагийн менежмент 530.02 1.7

Хөтөлбөр 5. Шинжлэх ухаан

2011 онд Шинжлэх ухаан, технологийн чиглэлийн төсвийн байгууллагуудын нийт зардлыг 16.4

тэрбум төгрөгөөр тооцов


Нийгмийн хөгжлийн захиалга, зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээний чанарын хувьсалд суурилсан

удирдлага, менежмент, санхүүжилтийн үр ашигтай тогтолцоог төлөвшүүлэн инновацийн

үнэт зүйлсэд чиглэсэн “Боловсрол–Шинжлэх ухаан–Үйлдвэрлэл”-ийн цогц хамтын

ажиллагааг хангах замаар шинжлэх ухаан, технологийг хөгжүүлэх.


Шинжлэх ухаан, технологийн төсөл, онолын суурь судалгааны сэдэвт ажил, грант төсөл,

судалгааны ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх зорилготой зэхэц ажил зэрэг арга

хэмжээг хэрэгжүүлж байгаа ажил эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, судалгаа туршилт

үйлдвэрлэлийн нэгдэл, их сургуулиуд болон бодлого удирдлагын үйл ажиллагаа энэ


5.2.30 ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Эрүүл мэндийн сайдын төсвийн багцын 2011 оны нийт урсгал зарлагыг үндсэн дөрвөн

хөтөлбөрийн хүрээнд хураангуйлан харуулбал:

Хүснэгт 5.66 Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/

Эрүүл мэндийн сайдын стратегийн хүрээ 2011 төсөв ТЕЗ-ийн нийт төсөвт

эзлэх хувь

Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд 23.7 11.0

Хөтөлбөр 2. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 170.2 79.0

Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт 10.0 4.6

Хөтөлбөр 4. Эрүүл мэндийн удирдлага 11.7 5.4

Эрүүл мэндийн сайдын багцын урсгал зардлын төсөв 2011 онд нийт 215.6 тэрбум төгрөг болж

байна. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөр, Мянганы хөгжлийн зорилтуудыг хангах, Эрүүл мэндийн

салбарын мастер төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх зорилгоор эрүүл мэндийн салбарын урсгал зарлагыг

дээрхи хэмжээгээр нэмэгдүүлэн төлөвлөсөн болно.

Эрүүл мэндийн сайдын багцын 2011 оны нийт урсгал төсвийн 25.5 хувь буюу 55.0 тэрбум

төгрөгийг анхан шатны тусламж үйлчилгээнд, хоѐр дах шатлалын эмнэлгийн тусламж

үйлчилгээнд 36.7 хувь буюу 79.2 тэрбум төгрөг, 3 дах шатлалын тусламж үйлчилгээнд 24.0 хувь

буюу 51.6 тэрбум төгрөг, биеийн тамир, спорт 4.6 хувь буюу 10.0 тэрбум төгрөг, Эрүүл мэндийн

удирдлагын байгууллагуудад 5.4 хувь буюу 11.7 тэрбум төгрөг, бусад Эрүүл мэндийг дэмжих

үйлчилгээний байгууллагуудад 3.8 хувь буюу нийт 8.1 тэрбум төгрөг тус тус зарцуулагдахаар

төсвийн төслийг боловсруулсан болно. Эрүүл мэндийн сайдын урсгал зардлын өсөлтийг зардлын

бүтцээр үзүүлбэл:

График 5.1 Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардлын өсөлт

124

Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардал цалин хөлсний өсөлт,

шинээр нэмэгдэж байгаа бүтэц, орон тоо, байгууллага, тогтмол зардлын болон бараа,

бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт зэргээс хамааран нэмэгдсээр ирсэн байна. Урсгал зардлын бүтцэд

дийлэнх хувийг эзэлдэг зардлуудыг авч үзвэл:

Хүснэгт 5.67: Эрүүл мэндийн сайдын төсвийн багцын урсгал зардал

/тэрбум төгрөгөөр/

Зардал

2009

2010

2011

Цалин, хєлс болон нэмэгдэл урамшил 92.7 99.9 117.3

Ажил олгогчоос нийгмийн даатгалд тєлєх шимтгэл 10.3 11.1 13.0

Нормын хувцас, зєєлєн эдлэл 0,6 1,0 0,9

Хоол 6,9 8,2 7.0

Эм 25,4 33,3 26.8

Биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн 1.6 2.2 2.5

Хєтєлбєр болон тєслийн дотоод урсгал заpдал 1.3 3.4 2.6

Хог хаягдал устгах, ариутгал, цэвэрлэгээ 0.4 0.7 0.9

Орон тоо /мянган хүнээр/ 24. 1 24.3 24.5

Эрүүл мэндийн салбарт зарцуулж байгаа нийт зардал болон нэг хүнд ногдох зардлын судалгааг

авч үзвэл Монгол Улсын хувьд нэг хүнд ногдох зардал /Хүснэгт 3/ 2008 онд жилд 73.4 мянган

төгрөг буюу 63 ам.доллар ногдож байсан бол 2011 оны хувьд 79.1 мянган төгрөг /Зураг 2/ болсон

байна.

Хүснэгт 5.68 Нэг хүнд ногдох эрүүл мэндийн зардал

Нэг хүнд ногдох эрүүл мэндийн зардал /ам.доллар/

Улс 2005 2006 2007 2008

Энэтхэг 4,7 5,2 6,8 7,6

Бангладеш 3,6 3,6 4,1 4,3

Сингапур 235,7 252,2 290,8 354,6

Филиппин 29,1 36,1 44,5 71,6

Камбож 4,1 4,7 6,1 6,6

Малайз 88,1 102,2 120,6 143,0

Непал 2,6 3,1 4,2 5,4

Шри-Ланк 22,7 25,1 31,1 34,1

Монгол 26,0 32,5 45,4 63,0

104 103 111130

28 3241

3448 3534

331716

2118

0

50

100

150

200

250

2008 оны тодотгол 2009 оны тодотгол 2010 оны тодотгол 2011 оны төсөл

Тэр

бу

м т

өгр

өгөөр

Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардлын өсөлт

Цалин, хєлс ба НДШ Эм, хоол

125

Япон 2 046,0 2 097,0 2 234,0 2 729,0

БНСУ 680 821 930 997

Эх сурвалж Ази, Номхон Далайн орнуудын статистикийн гол үзүүлэлтүүд 2010. Азийн Хөгжлийн

Тойм 2010, Азийн Хөгжлийн Банк, Тухайн улсуудын статистикийн эмхтгэл

Эрүүл мэндийн салбарын санхүүжилтийн дийлэнхи хувийг эмнэлгийн байгууллагуудын үйл

ажиллагаанд зарцуулдаг бөгөөд энэ нь Эрүүл мэндийн даатгалын санхүүжилт, тогтолцоотой

салшгүй холбоотой. Бусад улс орнуудын туршлагаас үзэхэд эрүүл мэндийн салбарт зарцуулж

байгаа хөрөнгийн дийлэнхи эх үүсвэрийг эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлж байна.

Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр:

2011 оны урсгал зардлыг эх үүсвэрээр нь задлан үзвэл /Зураг 2/ улсын төсвөөс 145.4 тэрбум

төгрөг, эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 61,8 тэрбум төгрөг, үндсэн болон туслах үйлчилгээ,

тусламжийн бусад орлогоос 8.4 тэрбум төгрөг, нийт 215,6 тэрбум төгрөг болж байна.

График 5.2 Эрүүл мэндийн салбарын урсгал зардал, санхүүжилтийн эх үүсвэрээр:

Эрүүл мэндийн даатгалын санхүүжилт

Эрүүл мэндийн даатгалын санхүүжилтийг 2011 онд төлөвлөхдөө эмнэлгүүдийн сүүлийн 3

жилийн гүйцэтгэл, орны тоо, дундаж ор хоног, орны фонд ашиглалт, хүчин чадал зэргийг тооцон

оношийн хамааралтай бүлэг тус бүрээр задлан төлөвлөсөн. Төлөвлөлтийг НДЕГ-ын Эрүүл

мэндийн даатгалын хяналт, санхүүжилтийн газартай хамтран хийсэн. Эрүүл мэндийн сайдын багц

дахь улсын эмнэлгүүдийн даатгалын санхүүжилтийн эх үүсвэрийг 61.8 тэрбум төгрөг болгохоор

төлөвлөж байна.

Монгол Улсын нийт иргэдийн нийгмийн хамгааллын урт хугацааны бодлогын зорилтод

нийцүүлж, Эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцоонд хийх өөрчлөлт шинэчлэлтийг дараах үндсэн

чиглэлээр тодорхойлж байна. Үүнд:

Зах зээлийн харилцаанд нийцсэн, Үндэсний эрүүл мэндийн даатгалыг хөгжүүлнэ. Энэ

чиглэлийн хүрээнд иргэдийн эрүүл мэндийн төлөө төр, аж ахуйн нэгж, хувь хүний үүрэг

хариуцлагыг өндөржүүлэх санхүү, эдийн засаг, эмчилгээ, үйлчилгээний зөв зохистой,

оновчтой бүтцийг бий болгох, даатгуулагчийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн эрүүл мэндийн

тусламжийн чанар, үр ашгийн тэгш байдлыг хангахад шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэрийг

бүрдүүлэхэд чиглэнэ.

38 44 57 626 57 8

153 137144 145

0

50

100

150

200

250

2008 оны тодотгол 2009 оны тодотгол 2010 оны тодотгол 2011 төсөл

Тэр

бу

м т

өгр

өгө

өр

Эрүүл мэндийн зардал санхүүжилтийн эх үүсвэрээр

Эpүүл мэндийн даатгалаас санхүүжих

Үндсэн болон туслах үйлчилгээ, тусламжийн бусад орлого

Тєсвєєс санхүүжих

126

Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас олгох санхүүжилтийг даатгуулагчдын эрэлт, хэрэгцээ,

шаардлагад нийцсэн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг өмчийн бүх төрлийн

байгууллагад өрсөлдөөний зарчмаар олгох, эрх зүйн орчин, механизм бүрдүүлэх

Аж ахуйн нэгж байгууллага, даатгуулагчийн шимтгэлийн хувь хэмжээг оновчтой тогтоох

замаар Эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээг даатгуулагчид тэгш хүртээмжтэй хүргэх

Нийгмийн даатгалын сангийн мэдээллийн тогтолцоог хөгжүүлэх замаар эрүүл мэндийн

даатгалын мэдээллийн нэгдсэн сүлжээнд харилцагч, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээ

үзүүлэгч байгууллага болон холбогдох байгууллага хоорондын мэдээлэл хангамжийг

сайжруулах

Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлдэг эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний нэр

төрлийг даатгуулагчийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн өргөтгөх

Нийгмийн даатгалын байгууллагын эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээний чанар,

менежментийн чадавхийг сайжруулах, захиргааны зардлыг нэмэгдүүлэхгүйгээр бие даасан

бүтцэд шилжүүлэх

Эрүүл мэндийн даатгалын чөлөөт үлдэгдлийг нийгмийн эрүүл мэндийн салбарын үр

ашигтай хөрөнгө оруулалтад эргэн төлөгдөх нөхцөлөөр ашиглах, менежментийн бүтэц, эрх

зүйн орчинг боловсронгуй болгох

Эрүүл мэндийн даатгалын мэргэшсэн мэргэжилтнүүдийг бэлтгэх, тогтвор суурьшилтай

ажиллуулах, урамшуулах тогтолцоог бүрдүүлэх

Эрүүл мэндийн даатгалын тусламж, үйлчилгээний чанар, үр дүнг даатгуулагчийн сэтгэл

ханамжийн байдалтай уялдуулан дүгнэж, зардлыг гүйцэтгэлээр олгох чиглэлийг баримтлах

Үндсэн үйл ажиллагааны болон бусад орлого

“Эрүүл мэндийн тухай”-ийн хуулийн 21.3, 21.5 дахь заалт, “Төлбөртэй үзүүлэх тусламж,

үйлчилгээний жагсаалт, журам батлах тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2006 оны 277 тоот тушаалын

1-р хавсралтын “Тусламж, үйлчилгээг төлбөртэй үзүүлэх журам” болон “Төрийн өмчийн эрүүл

мэндийн байгууллагад нэмэлтээр үзүүлэх тусламж үйлчилгээний жагсаалт, журам батлах тухай”

заалтуудыг үндэслэн, үндсэн болон туслах үйлчилгээ, тусламжийн бусад орлогыг 8.4 тэрбум

төгрөг байхаар тооцов.

2011 онд хэрэгжүүлэх арга хэмжээ, төлөвлөгөөг дэлгэрэнгүйгээр авч үзвэл:

Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд хөтөлбөр


Эрүүл мэндийг хамгаалах, дэмжихэд нийгмийн эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг гол

чиглэл болгох


Хүн амын эрүүл мэндийн байдлыг тандах, хянах, хамгаалах, бэхжүүлэх, халдварт болон

халдварт бус өвчин эмгэгээс сэргийлэх, эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл мэндэд

сөрөг нөлөөлөх хүчин зүйлийг судлах, тэдгээрийг арилгахад чиглэсэн эрүүл мэндийн

байгууллагын дангаар болон төр, олон нийт, байгууллага, аж ахуйн нэгжтэй хамтран

хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа зэрэг нь энэ хөтөлбөрт хамаарна.

Хүснэгт 5.69 Нийгмийн эрүүл мэндийн хөтөлбөрийн төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/

Хөтөлбөр 1. Нийгмийн эрүүл мэнд Нийт Хөтөлбөрт

127

Хүснэгт 5.70 Мянганы Хөгжлийн Зорилтуудын хэрэгжилт

Мянганы Хөгжлийн

Зорилгууд Хүрсэн үр дүн Тулгамдаж буй асуудал

ЗОРИЛГО 6:

Бэлгийн замын

халдварт өвчин, ХДХВ,

ДОХ, сүрьеэтэй

тэмцэх, бусад өвчнийг

бууруулах

- 2008 онд БЗДХ-дын 30.4 мянган

тохиолдол бүртгэгдсэн нь 2007 оныхоос

1.3 дахин нэмэгдэж, 10000 хүн амд

зонхилон тохиолдох тэмбүү өвчин 18.7,

заг хүйтэн 23.1, трихомониаз 24.6

байна.

- 2008 онд сүрьеэгийн шинэ тохиолдол

4223, уушигны түрхэц шинэ сүрьеэ

1838 тохиолдол бүртгэгдсэн нь өмнөх

онтой харьцуулахад 138, 18

тохиолдлоор тус тус буурсан.

- ЭМЯ-ны Хүн амын шүдний өвчлөлтэй

тэмцэх хөтөлбөрийн түүвэр судалгааны

дүнгээр шүд цоорох өвчний тархалт

2004 оны байдлаар 80.1 хувь байна.

- Нарийн мэргэжлийн эмч хүрэлцээгүй

- Оношилгооны техник хангамж тааруу

- Аймаг, бүсийн ялгаатай байдал

- Төвлөрөлийг сааруулсан эрүүл мэндийн

үйлчилгээний хэрэгцээ, шаардлага

- Хүүхдийн шүд цоорох өвчний

тархалтын судалгаа хангалтгүйгээс

зорилтын жил бүрийн биелэлтийг

тооцож, үнэлэлт өгөхөд учирч буй

бэрхшээл

Эх сурвалж: Мянганы хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилт .Үндэсний 3 дахь илтгэл.2009 он.


Эрүүл мэндийг дэмжих орчин бий болгоход чиглэсэн нийгмийн эрүүл мэндийн бодлого

үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх. Үүнд:

Хүн амд эрүүл мэндийн боловсрол олгох мэдээлэл, сургалт, сурталчилгааны ажлыг

эрчимжүүлж, зөв зан үйлийг төлөвшүүлэх, нийгмийн эрүүл мэндийн талаар төрөөс

баримтлах бодлогын хэрэгжилтийг хангах үндэсний хөтөлбөр, стратеги хэрэгжих

орчинг бүрдүүлэх

Хүн амын дунд эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх, халдварт болон халдварт бус өвчний

эрсдэлт хүчин зүйлсийн түвшинг бууруулахад чиглэсэн эрүүл мэндийг дэмжих

орчинг олон нийтийн оролцоо, салбар дундын хамтын ажиллагааг сайжруулах

замаар бүрдүүлэх

Зонхилон тохиолдох халдварт болон халдварт бус өвчнөөс сэргийлэх, хянах үйл

ажиллагааг удирдан зохион байгуулж, өвчлөлт, нас баралт, тэдгээрийн эрсдэлт

хүчин зүйлийг хянан тандах тогтолцоог бүрдүүлнэ.

Хүрээлэн буй орчныг бохирдуулж буй сөрөг хүчин зүйлсийг багасгах, орчны эрүүл

мэндийг сайжруулахад чиглэсэн үйл ажиллагааг эрчимжүүлж, химийн аюулгүй

байдлын эрх зүйн зохицуулалт, менежментийг боловсронгуй болгох

Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ

Эрүүл мэндийн анхан шатны түвшинд иргэдэд эрүүл мэндийн боловсрол олгох,

мэдээллээр хангах

Олон нийтийн арга хэмжээгээр дамжуулан эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх

Хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, орчны эрүүл мэнд, эм, хүнсний аюулгүй байдлыг

хангахад чиглэсэн эрх зүйн зохицуулалт, эмнэлзүйн удирдамж, гарын авлага

боловсруулах, хэрэгжилтийг зохион байгуулах, мэргэжил арга зүйн удирдлагыг


Эмнэлгийн хог хаягдлын техник технологийн шинэчлэлийг нэвтрүүлж, эрүүл

мэндийн байгууллагын ус, ариун цэвэр, эрүүл ахуйн нөхцөл, менежментийг



эзлэх хувь

Эрүүл мэндийг дэмжих 6.1 25.9

Халдварт өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналт, тандалт 9,9 41.9

Халдварт бус өвчний урьдчилан сэргийлэлт, хяналт, тандалт 7.3 30.9

Орчны эрүүл мэнд 0.3 1.3

128

Хүн амд эрүүл аж төрөх зан үйлийг төлөвшүүлэх, хүн амын дунд зонхилон тохиолдох

халдварт бус өвчнийг нөхцөлдүүлэгч, хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх эрсдэлт хүчин

зүйлүүд болон тамхи, архины хэрэглээг бууруулах, нийгмийн эрүүл мэндийн хөтөлбөрүүдийн

хэрэгжилтийг хангахад зарцуулахаар Эрүүл мэндийг дэмжих сангийн хөтөлбөр төслийн дотоод

урсгал зардлыг 1,197.9 сая төгрөгөөр төсөвлөв.

УИХ-аас 2001 онд баталсан Нийгмийн эрүүл мэндийн талаар төрөөс баримтлах бодлогыг

хэрэгжүүлэх зорилгоор 2005 онд баталсан Тамхины хяналтын тухай хууль, 2006 онд баталсан

Засгийн газрын тусгай сангийн тухай хуулиар тамхины онцгой албан татварын 2 хувьтай тэнцэх

хөрөнгийг Эрүүл мэндийг дэмжих санд төвлөрүүлэх эрх зүйн орчин бүрдэж 2007 онд Засгийн

газрын 92 дугаар тогтоолоор Эрүүл мэндийг дэмжих сан байгуулагдсан.

Сангийн хөрөнгийг хуулийн дагуу хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах үндэсний

хөтөлбөр, стратегийг хэрэгжүүлэх, тамхинаас үүдэлтэй өвчин эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх болон

“Архидан согтуурахтай тэмцэх” сангийн үйл ажиллагааг санхүүжүүлэхэд зарцуулж байна. Манай

улсын архи, согтууруулах ундаа хэрэглэгчдийн нас улам бүр залуужиж, согтуугаар үйлдсэн гэмт

хэрэг төдийлөн буурахгүй байгаагаас гадна архинаас үүдэлтэй хүн амын өвчлөл, осол гэмтэл, нас

баралт нэмэгдсээр байгаа нь хүн амын тогтвортой хөгжилд саад болж, иргэд, айл өрхийн амьдрал

доройтож, улс орны нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд сөргөөр нөлөөлж байна. Иймд шаардалагатай

арга хэмжээ, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд санхүүжилтийн эх үүсвэр байхгүйн улмаас тэр бүр

хэрэгжүүлж чадахгүй байна.

Мөн эмийн хяналтгүй, зохисгүй хэрэглээний улмаас хүмүүс ихээр хордож, эрүүл мэндээрээ

хохирч байгаа нь түүнд тавих хяналт, иргэдийн эмийн хэрэглээний талаарх мэдлэгийг нэмэгдүүлэх

шаардлагыг буй болгож байна. Иймд Эрүүл мэндийг дэмжих сангийн хөрөнгийн эх үүсвэр, үйл

ажиллагааны хамрах хүрээг өргөжүүлэх дээрх шаардлагуудыг үндэслэн эрүүл мэндийг дэмжих

сангийн үйл ажиллагааг өргөтгөх, орлогын эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэх, “Архидан согтуурахтай

тэмцэх сан”-ийн эх үүсвэрийг тусад нь төвлөрүүлэх талаар дараахь арга хэмжээг авч

хэрэгжүүлэхээр төлөвлөлөө. Үүнд:

Архи, согтууруулах ундааны онцгой албан татварын 2 хүртэлх хувьтай тэнцэх хөрөнгийг

Эрүүл мэндийг дэмжих сан болон Архидан согтуурахтай тэмцэх санд тэнцүү хэмжээгээр

төвлөрүүлэн, Эрүүл мэндийг дэмжих сангийн хөрөнгийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлж,

Архидан согтуурахтай тэмцэх хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх;

Эмийн зохисгүй хэрэглээнээс бий болох эрсдэлээс хүн амыг хамгаалах, эмийг зөв хэрэглэх

талаар иргэдэд чиглэсэн мэдээлэл, сургалт сурталчилгааны ажлыг эрчимжүүлэх үйл

ажиллагааг санхүүжүүлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг эмийн импортын гаалийн татвар болон

нэмэгдсэн өртгийн албан татварын 2 хувьтай тэнцэх хөрөнгийг Эрүүл мэндийг дэмжих

санд төвлөрүүлэх замаар бүрдүүлж, эмийн зохисгүй хэрэглээг бууруулах, мөн тус эх

үүсвэрийг эмнэлгийн мэргэжилтний дутагдлыг нөхөж, тэднийг тогтвор суурьшилтай

ажиллуулах, мэдлэг, ур чадварыг нь тасралтгүй дээшлүүлэх зэргээр эрүүл мэндийн

салбарын хүний нөөцийн хөгжлийг хангах чиглэлээр хөтөлбөр, арга хэмжээг

хэрэгжүүлэхэд зарцуулахааар төлөвлөлөө /дэлгэрэнгүй танилцуулгыг Тусгай сангуудын

хавсралтаар тайлбарлав/.

Дархлаажуулалтын сан

Монгол Улсын Дархлаажуулалтын тухай хууль, Засгийн газрын тусгай сангийн тухай

хуулийг хэрэгжүүлэх бодлогын хүрээнд халдварт өвчнөөс сэргийлэх, түүний тархалтыг

хязгаарлах, өвчнийг устгах зорилгоор хүн амын өсөлт, өвчлөлийн төлөв байдал, үнийн өсөлт

зэргийг тооцон, дархлаажуулалтын санд төвлөрүүлэх хөрөнгийг 2011 онд нийт 2,872.3 сая

төгрөгөөр төсөвлөв.

129

Ирэх 2011 онд халдварт өвчний тархвар зүй болон хөдлөл зүй, 2009 онд төрсөн 0-1 насны

хүүхдийн тоог үндэслэн заавал хийх дархлаажуулалтын 6 төрлийн вакцин, тархвар судлалын

заалтаар хийх болон халдварт өвчинтэй тэмцэх улсын фондын 29 төрлийн вакцин биобэлдмэл,

заавал хийх дархлаажуулалт болон тархвар судлалын заалтаар хэрэглэх вакцины зүү тариур,

аюулгүй хайрцаг, гааль, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын зардалд нийт 3,126.8 сая төгрөг

байхаар нэмэгдүүлэн төлөвлөсөн. Эдгээр вакцин биобэлдмэлийг захиалан авсанаар тарилгатай

халдварт өвчний гаралтыг бууруулах, улмаар устгах, 0-15 насны хүүхдүүд, эрсдэлт бүлгийн хүн

амыг тарилгатай халдварт өвчнөөс хамгаалах үр нөлөөтэй юм. /дэлгэрэнгүй танилцуулгыг Тусгай

сангуудын хавсралтаар тайлбарлав/.

Өндөрт тунт А, Д аминдэмийн санхүүжилт

1998-2009 оны хооронд Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Хүн Амын Сангийн

санхүүжилтээр үндэсний хэмжээнд 0-5 насны хүүхдүүдийг Өндөр тунт А, Д аминдэмээр хангасан.

Хүн Амын Сангийн 5 жилийн стратегийн хүрээнд “А, Д аминдэмийн хангалтыг тухайн улс орны

засгийн газар хариуцах” гэж тодорхойлсоны дагуу Эрүүл мэндийн яам 2010 онд А, Д аминдэмийн

санхүүжилтэнд улсын төсвөөс 100,0 сая төгрөг батлуулан, худалдан авах үйл ажиллагаа явуулсан.

2011 оны Өндөр тунт А, Д аминдэмийн санхүүжилтэнд 109,9 сая төгрөг төсөвлөлөө.

Нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн эм хэрэгсэл

“Нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн эм, эмнэлгийн хэрэгслийн аюулгүй байдал, тогтвортой

хангамж, үндэсний стратегийн тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2009 оны 6 сарын 185 тоот

тушаалын 2-р хавсралтаар батлагдсан үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний 2.2, 3.1-дэх заалтуудыг

хэрэгжүүлэх үүднээс 2009 онд 85,0 сая, 2010 онд 100,0 сая төгрөгийг тус тус улсын төсөвт

тусгасан. 2011 оны төсвийн төсөлд Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Хүн Амын Сангийн 2010 оны

7 сарын 29-ний 175 тоотыг үндэслэн 109,9 сая төгрөг төсөвлөсөн.

Хор судлалын төв

Эрүүл мэндийн сайдын 2009 оны 11 сарын 10-ний 371 тоот тушаалаар Нийгмийн эрүүл

мэндийн хүрээлэнгийн бүтцэд байгууллагдсан “Хор судлалын төв” –ийг байгуулан ажиллах

зардал болох нийт 59.1 сая төгрөгийг тусгалаа.

Уламжлалт анагаах ухааны төвүүд

”Уламжлалт анагаах ухааныг хөгжүүлэх төрөөс баримтлах бодлого”-ын хүрээнд

Уламжлалт эмийн үйлдвэрийг Уламжлалт анагаахын шинжлэх ухаан технологи үйлдвэрлэлийн

корпорацийн дэргэд байгуулсан байна. Мөн орон нутагт шинээр ашиглалтад орж байгаа

уламжлалт анагаах ухааны төвүүдийн үйл ажиллгааны зардлыг нэмэгдүүлэн, нийт 1,633.1 сая

төгрөгийг төсөвт тусгалаа.

Түргэн тусламжийн газар

Түргэн тусламжийн газар нь Нийслэлийн хэмжээнд эмнэлгийн яаралтай тусламжийн

үйлчилгээг иргэдэд хүргэж байгаа байгууллага бөгөөд тус байгууллагын 2011 оны төсвийг нийт

2,871.7 сая төгрөг байхаар тооцлоо. Нийслэлийн хүн ам сүүлийн жилүүдэд өсч, хотын захын

дүүргүүд ялангуяа Сонгинохайрхан, Баянзүрх дүүргийн нутагт орон нутгаас иргэд олноороо ирж

суурьшсан, хотын автомашин, замын хөдөлгөөнтэй холбоотой түгжрэл саатал ихээр гарах болсон.

Иймээс Эрүүл мэндийн сайд, Нийслэлийн Засаг даргын хооронд байгуулсан гэрээний дагуу

Баянзүрх, Сонгинохайрхан дүүргүүдэд яаралтай тусламжийн төвийн салбар пункт байгуулахаар

болсон. Баянзүрх дүүргийн салбарын барилга 2010 оны 8 дугаар 1-нээс ашиглалтад орж үйл

ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн.

130

Үүнтэй холбоотой ЯТТ-ын төсвийг нэмэгдүүлэн тооцлоо. Монгол Улсын Шадар сайд,

Хууль зүй дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн сайд нарын нарын 2010 оны 7 дугаар сарын 7-ны

өдрийн 42/123/246 тоот хамтарсан тушаалаар “Мэдээлэл, шуурхай удирдлагын төвийг байгуулсан

ба үүнд 15 орон тоог, холбогдох зардлыг Хууль зүй дотоод хэргийн сайдын багцад шилжүүлсэн

болно.


Хүн амын дунд эрүүл зан үйл төлөвшин, аливаа өвчний эрсдэлт хүчин зүйлийн тархалтын

түвшин буурна.

Хүн амын эрүүл мэндийн боловсрол сайжирснаар өвчилсөн хойно нь бус, өвлөхөөс

урьдчилан сэргийлэх чадвартай болно.

Зонхилон тохиолдох халдварт өвчин тэдгээрийн эрсдэлт хүчин зүйлийг бууруулах, хянах,

тандах чадавхийг бэхжүүлэх

Халдварт өвчний эрсдэлт хүчин зүйлийн тархалтын түвшин буурна.

ХДХВ/ДОХ/БЗДХ, Сүрьеэ, Вируст гепатит зэрэг өвчний эмчилгээний үр дүнг нэмэгдүүлнэ.

Халдварт бус өвчний эрсдэлт хүчин зүйлийн тархалтын түвшин буурна.

Хорт хавдар, Осол гэмтэл, Хүчирхийлэл, НҮЭМ, Амны хөндий, Чих хамар хоолой,

Сэтгэцийн эрүүл мэнд зэрэг өвчний эмчилгээний үр дүнг нэмэгдүүлнэ.

Хүн амын дундах хоол тэжээл, хүнсний аюулгүй байдал алдагдсантай холбоотой үүсдэг

өвчлөл буурч, эрүүл мэндийн үзүүлэлтүүд сайжирна.

Химийн хорт бодис, хүнсний аюулгүй байдал, хоол тэжээлийн шимт бодисыг хянах

чадавхи бэхжиж, эрүүл мэндийн анхан шатны түвшинд илрүүлэн мэдээлж, бүртгэх, хянан

тандах тогтолцоо бүрдэнэ.

Хөтөлбөр 2. Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ

Эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээнд 2011 онд Эрүүл мэндийн сайдын урсгал төсвийн багцад нийт

170.2 тэрбум төгрөг зарцуулна.


Хүн амд эмнэлгийн үндсэн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ, өдрийн эмчилгээг аймаг, хот,

дүүргийн нэгдсэн эмнэлгүүдээр дамжуулан улсын хэмжээнд, ерөнхий болон төрөлжсөн

мэргэжлийн тусламж үйлчилгээг цогц байдлаар цаг алдалгүй, хүртээмжтэй үзүүлэх


Хүний өвчин эмгэг, гэмтлийг илрүүлэх, оношлох, магадлах, илааршуулах, сэргээн засах,

сэргийлэх, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанарыг сайжруулах, эмнэлгийн үйл

ажиллагаа болон сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил, эмнэлгийн мэргэжилтний дангаар

буюу хамтран гүйцэтгэх үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт багтана.

Хүснэгт 5.71 Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/


Өвчнийг хүндрүүлэлгүй цаг тухайд нь оношлох, эмчлэх, сэргийлэх үйл ажиллагааг сайжруулах

Эмнэлгүүдийн хэвтүүлэн эмчлэх арга хэмжээний зардлыг багасгах

Архаг өвчтэй хүмүүс, өндөр настан, нийгмийн эмзэг хэсгийнхэн, эх хүүхдийн эрүүл мэндэд

тавих хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох

Цочмог өвчнөөс шалтгаалсан эмнэлгийн нас баралтыг бууруулах

Эмнэлгээр үйлчлүүлж буй өвчтөнүүд стандартын дагуу тусламж үйлчилгээ авах нөхцлийг

бүрдүүлэх замаар иргэдийн сэтгэл ханамжийн түвшинг дээшлүүлэх

Оношилгоо, эмчилгээнд шинэ техник, технологи нэвтрүүлж, иргэдийн гадаадад оношлуулж

эмчлүүлэх асуудлыг багасгах

Хөтөлбөр 2. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ Нийт Хөтөлбөрт

эзлэх хувь

Үндсэн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ 119.8 70.4

Төрөлжсөн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээ 50.4 29.6

131


Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний дагуу зүрх, элэгний

төвийг байгуулах

Мэдээллийн технологийн зардал

Эрүүл мэндийн яам, харъяа 15 байгууллага, эмнэлгүүдийн хооронд VPN сүлжээг 2009 онд анх

нэвтрүүлсэн. Мэдээллийн технологийн сүлжээг өргөжүүлсэнээр: (i) Монгол улсын Засгийн

газраас хэрэгжүүлж буй “Монгол Улсын бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох үндэсний

хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх, (ii) Нэгдсэн сүлжээнд холбогдсон байгууллага хооронд албан

бичгийг цахим хэлбэрээр нууцлалын өндөр түвшинд солилцох, шуудан холбооны үргүй

зардлыг багасгаж, цаг хэмнэх өндөр үр ашигтай. (iii) IP технологид суурилсан суурин утасны

технологийг нэвтрүүлж, үнэ төлбөргүйгээр өөр хоорондоо холбогдон ярих боломжийг нээж

өгнө. (iv) Орон нутгаас ирүүлдэг алсын түргэн тусламжийн дуудлагын заримд нь зайнаас

телемедициний тусламжтайгаар эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх боломжийг бүрдүүлэх

/өвчтөний биеийн байдлаас хамаарч/, (v) Эрүүл мэндийн салбарын нийт 75 томоохон

байгууллагуудыг хамарсан өндөр хурдны интернетийн урсгал нь тус байгууллагуудад

ажилладаг 16000 гаруй эмч, мэргэжилтнүүдэд хүрч, тэдэнд мэдээ мэдээлэл олж авах, мэдлэг

боловсролоо дээшлүүлэхэд асар их дэмжлэг үзүүлнэ гэж үзэж байна. Үүнийг үе шаттайгаар

хэрэгжүүлэх зардалд 2011 онд нийт 239.7 сая төгрөгөөр тооцлоо.

2010 онд дээрх сүлжээг өргөтгөн 21 аймгийн нэгдсэн эмнэлэг, эрүүл мэндийн газруудыг

хамруулж, салбарын мэдээллийн нэгдсэн сүлжээ байгуулах ажлыг хийж гүйцэтгэсэн байна.

2011 онд Улаанбаатар хотын 9 дүүргийн эрүүл мэндийн нэгдэл, нэгдсэн эмнэлэгүүд зэрэг нийт

17 байгууллагыг сүлжээндээ нэгтгэхээр төлөвлөж байна.

Хог хаягдал, ариутгалын зардал

Эрүүл мэндийн байгууллагуудын хог хаягдлын менежментийг сайжруулах стратеги

төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийг тусгах, эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний

байгууллагуудын халдвар хамгааллыг сайжруулах зорилтыг чухалчлан авч үзэж, нийт 931.3 сая

төгрөгөөр тооцсон. Эрүүл мэндийн сайдын “Эрүүл мэндийн байгууллагын хог хаягдлын тухай”

2010 оны 2 сарын 26-ны 73 тоот тушаал болон “Эрүүл мэндийн байгууллагын халдвар

хяналтын тогтолцоог бэхжүүлэх, эмнэлгээс шалтгаалсан халдвараас сэргийлэх арга хэмжээг

эрчимжүүлэх” 2010 оны 5 сарын 4-ний 165 тоот тушаалын зохих заалтуудын хэрэгжилтийг

хангах үүднээс эмнэлгүүдийн хог хаягдал, ариутгалын зардлыг ахуйн хог хаягдал, эмнэлгийн

хог хаягдал, аюулгүй хайрцаг, уут, ариутгал, цэвэрлэгээний зардал гэж ангилан, тусад нь хянан

тусгалаа.

Тогтмол зардал

2011 оны төсвийн төсөл боловсруулахад мөрдөх тогтмол зардлын тариф болон Аймаг,

Нийслэлийн эрчим хүчний зохицуулах зөвлөлөөс 2011 онд мөрдөх тогтмол зардлын тариф

тогтоосон шийдвэрийн дагуу түлш халаалтын зардлыг 12.2 тэрбум төгрөгөөр, гэрэл цахилгааны

зардлыг 2.5 тэрбум төгрөгөөр, цэвэр бохир усны зардлыг 3.7 тэрбум төгрөгөөр тус тус тооцлоо.

Тогтмол зардал нэмэгдэгдэхэд шинээр баригдаж, ашиглалтад орж байгаа өргөтгөл, шинэ

барилгын ашиглалтын зардал зэрэг нь шууд байдлаар голлон нөлөөлж байна. Мөн аймгуудын

тарифын өөрчлөлтөөс шалтгаалан эмнэлгүүдийн зардал төлөвлөгөөнөөс хэтрэх, улмаар өр

үүсэх нөхцөл байдал бий болсоор байна.

Шинээр буюу өргөтгөлийн барилга баригдаж, 2010-2011 онд ашиглалтад орж байгаа

байгууллагуудыг дурьдвал:

БГХӨСҮТөвийн Вирус судлал, молекул биологийн лабораторийн барилгын өргөтгөл,

Клиникийн нэгдсэн III эмнэлэгийн өргөтгөл, Клиникийн нэгдсэн I эмнэлэгийн өргөтгөл,

Герентологийн төвд 60 ортой өндөр настны эмнэлэг, ГССҮТөвийн өргөтгөл;

Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг, Чандмань Өндөр, Завхан аймгийн Идэр, Ховд аймгийн

Жаргалант, Булган аймгийн Хишиг-Өндөр, Сэлэнгэ аймгийн Сант, Төв аймгийн Бүрэн,

132

Дундговь аймгийн Сайхан-Овоо, Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр суманд 10-15 ор бүхий

сумын эмнэлгүүд;

Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур, Говь-Алтай аймгийн Бигэр, Завхан аймгийн Шилүүстэй

сумдад 20 ор бүхий сум дундын эмнэлгүүд;

Говь-алтай аймгийн Уламжлалт анагаах ухааны төв;

Мөн Баян-Өлгий, Өвөрхангай, Төв аймгуудын Биеийн Тамир Спортын Цогцолборын

барилга, Сэлэнгэ аймгийн Мандал суманд Спорт цогцолбор, Хөтөл, Баянгол, Ерөө,

Цагааннуур сумдад спорт заал, Спорт цогцолбор, Орхон аймаг дахь Олимпийн бэлтгэл

спортын төв.

Эм, хоолны зардал

“Эмнэлгийн орны дээд хязгаарыг батлах тухай” Эрүүл мэндийн сайдын 2009 оны 210, 211 тоот

тушаалаар батлагдсан орны тоо, 2009 оны жилийн эцсийн гүйцэтгэлээрх эмнэлгийн орны фонд

ашиглалтын хувь болон “Эмнэлэг, сувилалын хоолны норматив батлах тухай” Эрүүл мэндийн

сайдын 2005 оны 286 тоот тушаалаар батлагдсан нэг хүний хоногт хэрэглэх хоолны шимт

бодис, орцны үлгэрчилсэн норматив, хүнсний бараа, бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийг харгалзан

үзсэнээс гадна эрүүл мэндийн эмчилгээ, үйлчилгээний чанарыг сайжруулах зорилгоор

эмнэлгийн байгууллагын нэг ор хоногт ногдох хоолны зардлын нормативыг нэмэгдүүлэн

тооцсоноор, хоолны зардлын нийт дүн 6.9 тэрбум төгрөг болж байна. Үүнд зарим эмнэлгийн

онцлогийг харгалзан халдвар хамгаалалтыг чанд сахиулаж, гаднаас хоол оруулахгүй байх, мөн

хоолны чанар, илчлэгийг нэмэгдүүлэх үүднээс нийт 6.9 тэрбум төгрөг тооцож, төсөвт тусгасан.

Эмийн үнийн өсөлт, оношилгоо, эмчилгээний практикт тавигдаж буй бодит шаардлагыг хангах,

шинээр лабораторийн болон эмчилгээний тоног төхөөрөмжүүд суурилагдсантай холбогдуулан,

шаардагдах өндөр үнэтэй оношлуур, реактив, урвалж бодисын зардлыг тусган эм, эмнэлгийн

хэрэгслийн нийт зардлыг 26.8 тэрбум төгрөгөөр тооцов.

Нормын хувцас, зөөлөн эдлэл

Эмнэлгүүдийн эмч ажилтнуудын ажлын халат, мэс заслын халат, хувцас, хэрэглэл, малгай,

өвчтөний орны гудас матрас, даавуу, цагаан хэрэглэл, хөнжил, нярайн даавуу, өлгий, дэр

дэрний уут зэрэг нормын хувцас зөөлөн эдлэлийг сүүлийн жилүүдэд дорвитой өөрчилж,

шинэчлээгүйгээс хэрэглэж байгаа эд зүйлс элэгдэж хуучирсан, олон дахин угааж ариутгаснаас

үжирч урагдсан байдаг тул энэ зардлыг зайлшгүй нэмэгдүүлэн тооцох шаардлагатай байна.

Тиймээс уг зардлыг 893.3 сая төгрөгөөр төлөвлөлөө.

Тэтгэвэр, тэтгэмжийн зардал

Эрүүл мэндийн тухай хуулийн 26.1.1 болон 26.1.3 заалтын дагуу тэтгэвэрт гарахад нь болон

хөдөө ажиллаж байгаа эмч нарын 5 жилийн тэтгэмжийн зардлыг Эрүүл мэндийн газруудын

төсвөөс санхүүжүүлж байна. 2011 онд Улаанбаатар хотын хэмжээнд 244 хүн, орон нутагт 298

хүн нийт 542 хүн тэтгэвэрт гарахад нь олгох нэг удаагийн тэтгэмжийн зардлыг нийт 2.9 тэрбум

төгрөгөөр төлөвлөлөө. Хөдөө орон нутагт тогтвор суурьшилтай ажилласан төрийн албан

хаагчдад олгох 5 жилийн тэтгэмжийг Улаанбаатарт 12 хүн, орон нутагт 486 хүн авахаар

тооцоолж, нийт 420.9 сая төгрөг төлөвлөсөн.

Эх барих, эмэгтэйчүүд, хүүхдэд үзүүлэх тусламж үйлчилгээг сайжруулах, төрөх эмнэлгүүдийн

эрүүл ахуй, халдвар хамгааллыг сайжруулахад төсөв хөрөнгийн дэмжлэг үзүүлэх зэрэг зорилтыг

чухалчилж авч үзлээ.

Манай улс Мянганы хөгжлийн зорилтуудын хүрээнд хүлээсэн үүрэг, тавьсан зорилгуудын

хүрээнд багагүй үр дүнд хүрээд байгаа билээ /Хүснэгт/.

Хүснэгт 5.72 Мянганы хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилт

133

Мянганы Хөгжлийн

Зорилгууд Хүрсэн үр дүн Тулгамдаж буй асуудал

ЗОРИЛГО 4:

Хүүхдийн эндэгдлийг

бууруулах

- Хүүхдийн эндэгдэл 2006 онд 1990 онтой

харьцуулахад 88.8-аас 23.2 болж, нялхасын

эндэгдэл 64.4-өөс 19.9 болж буурсан нь

2015 онд хүрэх зорилтоо 2006 онд

хангасан..

- 2008 онд 2007 оноос 1.5 пунктээр буюу 21-

7-оос 23.2 болж, нялхасын эндэгдэл 1.8

пунктээр буюу 17.6-аас 19.4 болж өссөн.

- Эмчилгээ, оношилгооны техник,

хэрэгсэл хангалтгүй

- Бүсийн хөгжлийн хэт ялгаатай байдал

- Хүний нөөцийн хангалтгүй байдал

ЗОРИЛГО 5:

Эхчүүдийн эрүүл мэндийг


- Эхийн эндэгдэл 1990-1995 онд дунджаар

187, 1996-2001 онд дунджаар 162, 2002-

2007 онд дунджаар 96 болж буурсан.

- 2008 онд Эхийн эндэгдлийн түвшин 48,6

болж 1990 оноос 2.5 дахин буурсан.

- Төрөх эмнэлэгийн хүрэлцээгүй байдал

- Нарийн мэргэжлийн эмч нар

хүрэлцээгүй

- Бүсийн хөгжлийн хэт ялгаатай байдал,

эмнэлэгийн хүрэлцээ муутай

үйлчилгээ

Эх сурвалж: Мянганы хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилт .Үндэсний 3 дахь илтгэл.2009 он.

Эх барих, эмэгтэйчүүд, хүүхдэд үзүүлэх тусламж үйлчилгээг сайжруулах, төрөх эмнэлгүүдийн

эрүүл ахуй, халдвар хамгааллыг сайжруулахад төсөв хөрөнгийн дэмжлэг үзүүлэх зэрэг зорилтыг

чухалчлан авч үзэж, орон тоо, ариутгал цэвэрлэгээ, эм, хоол, нормын хувцасны зардлыг үе

шаттайгаар нэмэгдүүллээ. Тухайлбал:

Хүснэгт 5.73 Эмнэлгүүдийн нэмэгдсэн орон тоо

№ Байгууллага

Нэмэгдсэн орон

тоо Тайлбар

1 Нэгдүгээр амаржих газар 16

МУ-ын ЭМС-ын 2002 оны 10 дугаар

тушаалаар батлагдсан Төрөлжсөн

нарийн мэргэжлийн эмнэлгийн

стандартад зааснаар

2 Хоѐрдугаар амаржих газар 10

3 Гуравдугаар амаржих газар 11

4 Эх нялхасын эрдэм шинжилгээний төв 32

Нийт 69

Мөн Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний дагуу

Зүрх, элэгний төвийг Клиникийн нэгдсэн 3 дугаар эмнэлэгийн дэргэд байгуулахаар

төлөвлөж, нийт 16 орон тоо,

Клиникийн нэгдсэн I эмнэлэгт ясны чөмөг, элэг, бөөр шилжүүлэх хагалгаа хийх төслийг

хэрэгжүүлэх хүрээнд нийт 15 орон тоо,

Ажлын ачаалал, осол гэмтлийн тоо нэмэгдсэнээс Гэмтэл согог судлалын үндэсний төвд

нийт 32 орон тоог тус тус нэмэгдүүлэн төсөвт тусгасан.


Эрүүл мэндийн үндсэн мэргэжлийн тусламж үйлчилгээг тогтвортой, тасралтгүй хүргэх

нөхцөл бүрдэнэ.

Төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн эмнэлгүүдээр дамжуулан эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ

хүн амд чанартай, хүртээмжтэй, чирэгдэлгүйгээр хүрсэн байна.

Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт

Нийтийн биеийн тамир, спортын уралдаан тэмцээн зохион байгуулах хөтөлбөрт нийт 10.0 тэрбум

төгрөгийг зарцуулахаар төлөвлөлөө.


Хүн амд бие бялдрын соѐл, боловсролыг төлөвшүүлэх, тамирчдын амжилтыг ахиулж,

биеийн тамир, спортыг нийгмийн тэргүүлэх салбар болгон хөгжүүлэх.

134


Биеийн тамирыг эрүүл аж төрөх арга барил болгон хэвшүүлэхэд чиглэсэн арга хэмжээ

болон их спорт, мэргэжлийн спортыг хөгжүүлэх, спортын уралдаан тэмцээнд бэлтгэх,

зохион байгуулах, оролцох үйл ажиллагаа хамрагдана.

Хүснэгт 5.74 Нийтийн биеийн тамир, спортын хөтөлбөрийн төсвийн хуваарилалт /тэрбум төгрөгөөр/

Олимп, дэлхийн болон тивийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож буй тамирчдын

амжилтын чанарыг дээшлүүлэхэд нэг удаагийн бэлтгэлжилтээр хангах бус, олон удаагийн

системтэй, иж бүрэн, үйл ажиллагааны бодлого хөтөлбөртэйтэйгөөр явуулах, мөн 2011 оны

төсвийн төслийг олимпийн эрх авах жил гэж тооцон энэ чиглэлээр Спорт цогцолбор, Орхон аймаг

дахь Олимпийн бэлтгэлийн төвийн үйл ажиллагааг 2011 оноос эхлүүлэхээр төсөвт нийт 1.3 тэрбум

төгрөгийг нэмж тусгалаа.

Спортын тэмцээн уралдаан явуулах олон улсын календарчилсан төлөвлөгөөний дагуу 2011

онд гадаад, дотоодын уралдаан тэмцээнүүдэд тамирчдыг бэлтгэн оролцуулах, тамирчдын бэлтгэл

сургуулилтыг чанарын өндөр төвшинд хийлгэж, тэдний спортын өрсөлдөх ур чадварыг олимп,

дэлхий, тивийн спортын амжилтын түвшинд хүргэхэд төсвийн хөрөнгийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх,

зарцуулалтад тавих хяналтыг сайжруулахад анхааран ажиллах шаардлагатай байна.

Биеийн тамир, спортын хуулийн 16.1 дэх заалтыг үндэслэн 2011 онд Монголын хүүхдийн

спортын IY их наадам, Улсын аварга шалгаруулах тэмцээнүүд, Монгол -2011 хийн буу, Монгол

туургатан хүүхдийн өвлийн спортын наадам, Монгол оюутны -2011 Универсиад, Таквеандо-ийн

Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг тус тус дотоодод зохион байгуулахаар Засгийн газрын

шийдвэр гарсаны дагуу төсвийн төслийг боловсрууллаа.

Хөтөлбөрийн зорилт

Нийтийн биеийн тамирын үйл ажиллагааг түгээн дэлгэрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх эрх

зүйн таатай орчинг бүрдүүлэх, мэргэжил арга зүйн удирдлагыг сайжруулах

Аймаг, орон нутгийн спортын төв, чийрэгжүүлэх нэгжүүдийн дэд бүтэц, хүний нөөцийг

чадавхижуулах

Хүүхэд, залуучуудын бие бялдрын соѐлыг хөгжүүлэх, биеийн тамирын секц, дугуйланд

тогтмол, тасралтгүй хамрагдан хичээллэх нөхцлийг бүрдүүлэх

Биеийн тамирыг хөгжүүлж буй төв, орон нутгийн бүх шатны байгууллага, иргэдийн

санаачлагыг дэмжих

Монгол улсын шигшээ багийн тамирчдын бэлтгэлийг хангуулах, олон улсын уралдаан,

тэмцээнд оролцох орчин, нөхцөлийг бүрдүүлэх

Монгол улсад олон улсын хэмжээний тэмцээнүүдийг зохион байгуулах,

Их спортын төрөл, спортоор хичээллэгсдийн тоог нэмэгдүүлэх


Нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэхэд байгууллага, иргэд, ялангуяа хүүхэд

залуучуудын оролцоо, биеийн тамир, спортоор хичээллэгсдийн тоо нэмэгдэж, иргэд

чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх, аливаа өвчин эмгэгээс сэргийлэх, дархлаа

сайжирч, эрүүл саруул бие бялдартай хүмүүсийн тоо өснө.

2011 онд тив, дэлхийн хэмжээнд зохион байгуулагдах спортын уралдаан, тэмцээнээс

авах медалийн тоо, чанарын хэмжээ нэмэгдэнэ.

Хөтөлбөр 4. Эрүүл мэндийн удирдлага хөтөлбөр


Хөтөлбөр 3. Нийтийн биеийн тамир, спорт Нийт Хөтөлбөрт

эзлэх хувь

Нийтийн биеийн тамирын үйл ажиллагаа 6.3 63.0

Спортын уралдаан тэмцээнд бэлтгэх, зохион байгуулах, оролцох 3.7 37.0

135

Эрүүл мэндийн салбарын бодлого, эрх зүйн орчин, нотолгоонд суурилсан удирдлага,

зохицуулалтыг сайжруулж, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тогтолцоо, уялдааг

бэхжүүлж, мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгох, эрүүл мэндийн салбарын хүний

нөөцийн хөгжлийг хангаж, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд чиглэгдэнэ.


Энэ хөтөлбөрт эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагын

бодлого, үйл ажилллагаа, салбарын хүний нөөцийн удирлага, зохицуулалт, сургалт, давтан

сургалт, салбарын удирдлага, мэдээллийн тогтолцоо, эрдэм шинжилгээ судалгааны ажлын

төслүүд хамаарна

Зорилт:

Эрүүл мэндийн салбарын бодлого, эрх зүйн орчин, нотолгоонд суурилсан удирдлага,

зохицуулалтыг сайжруулж, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээний тогтолцоо, уялдааг

бэхжүүлнэ.

Эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоо, хууль эрх зүйн орчинг

боловсронгуй болгоно.

Эмнэлгийн мэргэжилтний цалин, урамшууллын тогтолцоо, бодлогыг боловсронгуй

болгоно.

Эрүүл мэндийн мэдээллийн тогтолцоог боловсронгуй болгоно

Эрүүл мэндийн үйлчилгээний болон бодлогын тулгамдсан асуудлаар судалгааны ажлыг

оролцогч талуудтай хамтран зохион байгуулж, нотолгоогоор хангах ажлыг зохион

байгуулах

Хэрэгжүүлэх арга хэмжээ:

1. Эрүүл мэндийн багц хууль хэрэгжих нөхцлийг бүрдүүлж, удирдлага, мэдээлэл, хяналтыг


2. Эрүүл мэндийн салбарын хүний нөөцийн удирдлагын тогтолцоог боловсронгуй болгох

замаар хүн амын эрэлт хэрэгцээний дагуу эмнэлгийн мэргэжилтэн бэлтгэх механизм бий

болгох

3. Эрүүл мэндийн анхан шатны болон хүүхэд, нялхасын байгууллагад ажиллах хүний их

эмчийн хүрэлцээг сайжруулах, эмнэлгийн мэргэжилтэнд тогтвор суурьшилтай ажиллахад

дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий тэтгэмж, мөнгөн тусламжийг олгох замаар нийгмийн

баталгааг сайжруулах


Эрүүл мэндийн салбарын хууль, эрх зүйн орчин боловсронгуй болж, эрүүл мэндийн

салбарын удирдлага, зохион байгуулалт сайжирна.

Хүн амын эрэлт хэрэгцээг хангасан чадварлаг хүний нөөц бүрдэнэ.

Эмнэлгийн мэргэжилтний нийгмийн баталгаа сайжирна.

Эрүүл мэндийн мэдээллийн тогтолцоо сайжирна.

Эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлаарх судалгаа шинжилгээг өргөжүүлэн, нотолгоонд

суурилсан анагаах ухааныг хөгжүүлж, практикт хэрэгжүүлснээр эмнэлгийн тусламж

үйлчилгээний чанар, үр ашиг дээшилнэ.

5.2.31 БАТЛАН ХАМГААЛАХЫН САЙДЫН ТӨСВИЙН БАГЦ

Батлан хамгаалах сайдын төсвийн багцын урсгал зардал 2011 онд 79.1 тэрбум төгрөгөөр

төлөвлөгдлөө.

Хүснэгт 5.75 БХСайдын төсвийн багцын урсгал зардал /сая төгрөгөөр/

2009 2010 2011

2010/11

зөрүү хувь

136

А. Цалин хөлс 34,422.1 40,516.3 50,905.3 10,389.0 125.6


Хоол 3,065.3 3,250.8 3,085.5 -165.3 94.9

Хичээл үйлдвэрлэлийн

дадлага

634.5 625.0 648.2 23.2 103.7

Нормын хувцас 1,355.1 2,483.6 2,663.9 180.3 107.3

Тээвэр шатахуун 2,916.9 3,699.0 3,324.7 -374.3 89.9



үндсэн үйл ажиллагааны орлогоос 646.9 8,234.6 9,497.8 1,263.2 115.3

туслах үйл ажиллагааны орлогоос 1,521.2 706.7 706.1 -0.6 99.9

эрүүл мэндийн даатгалаас 1,284.2 1,752.0 1,816.1 64.1 103.7

төсвөөс 49,357.0 60,465.5 67,148.6 6,683.1 111.1

Хүснэгт 5.76 Хөтөлбөрийн бүтэц ба төсвийн хуваарилалт


Хөтөлбөр 1. Батлан хамгаалах бодлого, үйл ажиллагаа

Батлан хамгаалах бодлого, үйл ажиллагаа хөтөлбөрийн 2011 оны зардал нийт 14.3 тэрбум

төгрөгөөр төсөвлөлөө.


Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг батлан хамгаалах нэгдмэл тогтолцоог

бэхжүүлэн, бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангах, цэргийн итгэлцлийг бэхжүүлэхэд

идэвхитэй оролцож, Зэвсэгт хүчний шинэчлэлийн урт, дунд хугацааны хөтөлбөр,

төслүүдийг эрчимтэй хэрэгжүүлэх.


Батлан хамгаалах асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагын үйл ажиллагаа

болон орон нутгийн хамгаалалтад тулгууралсан батлан хамгаалах арга хэмжээ ,

дайчилгааны бэлтгэл нөөцийн сургалтын төвүүдийн үйл ажиллагаа энэ хөтөлбөрт

хамаарна.


Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 114 дүгээр тогтоолоор байгууллагдсан

“Сүхбаатар, Баянхонгор, Баян-Өлгий аймагт барилга инженерийн холимог бүтэцтэй

батальоны хүнс, хувцас, шататахууны зардал 971,1 сая төгрөг, Монгол Улсын Засгийн

газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт батлан хамгаалах чиглэлээр тусгагдсан

арга хэмжээ, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2006 оны 304 дүгээр зарлигаар батлагдсан

“Зэвсэгт хүчний байгуулалтыг 2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөрт тусгагдсан цэргийн

дайчилгааны нөөцийг сольж шинэчлэхэд 2,1 тэрбум төгрөг, Батлан хамгаалах яамны 100-н

жилийн ойн арга хэмжээний 200,0 сая төгрөг тус тус тусгагдсан.

Хөтөлбөр 2. Зэвсэгт хүчний үйл ажиллагаа

Зэвсэгт хүчний үйл ажиллагаа хөтөлбөрийн 2011 оны зардал нийт 56.5 тэрбум төгрөг байна.


2011 төсөв

ТЕЗ-ийн нийт төсөвт

эзлэх хувь

Батлан хамгаалахын сайд 79,168.6 100.0

Хөтөлбөр 1. Батлан хамгаалах бодлого, үйл ажиллагаа 14,301.8 18.1

Хөтөлбөр 2. Зэвсэгт хүчний үйл ажиллагаа 56,529.8 71.4

Хөтөлбөр 3. ТТАХ мэргэжлийн боловсрол олгох үйлчилгээ 3,908.4 4.9

Хөтөлбөр 4. Соѐл урлагын үйлчилгээ 1,289.1 1.6

Хөтөлбөр 5. Эрүүл мэндийн үйл ажиллагаа 2,943.7 3.7

Хөтөлбөр 6. Архивын үйл ажиллагаа 195.8 0.2

137

Зэвсэгт хүчний байгуулалтыг төгөлдөржүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, Зэвсэгт хүчний

байлдааны болон олон талт үүрэг гүйцэтгэх чадавхийг нэмэгдүүлэх, агаарын довтолгооноос

хамгаалах, энхийг дэмжих ажиллагааны чадавхийг нэмэгдүүлэх замаар Зэвсэгт хүчний

цаашдын тогтвортой хөгжлийг хангах.


Ерөнхий зориулалтын цэрэг, агаарын довтолгооноос эсэргүүцэн хамгаалах, энхийг

сахиулах ажиллагаа, зэвсэглэл техник, цэргийн цугралт дайчилгаатай холбоотой үйл


Батлан хамгаалах салбарын бусад арга хэмжээ

Зорилго:

Мэргэжилийн болон дээд боловсрол олгох, сургалтын чанарын баталгааг хангах,

суралцагдын нийгмийн хамгаалал, суралцах боломжийг өргөжүүлэх.

шинэ уран бүтээл, шинэлэг тоглолт үйлчилгээ, соѐлын арга хэмжээгээр цэргийн анги

нэгтгэл, ард иргэдэд үйлчлэх, соѐл урлагийн орчин үеийн бүтээлийн чанар, зах зээлд

өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх, олон улсын хэмжээнд таниулан сурталчлах.

Зэвсэгт хүчний байгуулалтыг төгөлдөржүүлэх ажлыг эрчимжүүлж, байлдааны болон

олон талт үүрэг гүйцэтгэх чадавхийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн эрүүл мэндийн

үйлчилгээ, эмгэг судлалын шинжилгээ, шүүх эмнэлгийн үзлэг, шинжилгээг Зэвсэгт

хүчний бие бүрэлдэхүүнд үзүүлэх, улсын хэмжээний галт зэвсгийн гэмтэл,

хордлогын яаралтай тусламж, Улаанбаатар хотын хэмжээнд хүйтэн зэвсгийн

гэмтлийн яаралтай тусламжийг иргэдэд үзүүлэх.

Сан хөмрөгийн баримтын хадгалалт, хамгаалалт, ашиглалтын найдвартай

нөхцлийг хангах, төрийн архивын мэдээллээр үйлчлэх.


Батлан хамгаалахын сайдын 2010 оны 79 дүгээр тушаал, Нийслэлийн засаг даргын 2010 оны

435 дугаар захирамж, Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын 2010 оны 11-29-158/1559 дугаар

дүгнэлтийг үндэслэн Батлан хамгаалах их сургуулийн харъяа “Өрлөг” мэргэжлийн сургалттай

цэрэгжсэн ерөнхий боловсролын сургуулийн үйл ажиллагааны зардлыг нэмэгдүүлэн тусгав.

Дуу дүрс бичлэгийн техник хэрэгсэл, эд хогшлийн зардал, албан томилолт, мөн цэргийн

албанхаагчдын нормын болон тоглолтын хувцас хэрэглэлээр хангах төсвийн хэмжээ

хязгаарлагдмал байдгаас сүүлийн жилүүдэд тоглолтын хувцсыг шинэчлээгүй, тоглолтын хувцас

хэрэгслийн цэвэрлэгээ, засвар үйлчилгээний зардал, уран бүтээл хийх зардлуудыг 2011 оны

төсвийг 1049.0 сая төгрөгөөр төсөвлөлөө.

Эрүүл мэндийн сайд, Батлан хамгаалахын сайд нарын 2007 оны 06 дугаар сарын 19-ний

өдрийн 167/204 тоот хамтарсан тушаалаар “ЗХКТГ-ийг улсын клиникийн III шатлалын эмнэлэг

болгон шатлал ахиулж, 2008 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс улсын хэмжээний галт зэвсгийн

гэмтлийн яаралтай тусламж, Улаанбаатар хотын хэмжээнд хүйтэн зэвсгийн гэмтлийн яаралтай

тусламжийг үзүүлэх”-ээр болсонтой холбогдуулан төсөвт зардлыг 2011 оны төсвийг 2798.1 сая

төгрөгөөр төсөвлөв.


Албан хэрэг хөтлөлтийн чанарт ахиц гаргах,

Төсвийг оновчтой хуваарилалт хийх замаар төсвийн үр ашгийг нэмэгдүүлж, зардлын

гүйцэтгэлд тавих хяналтыг боловсронгуй болгосноор төсөвт зардлыг хангах

ЗХ-ний үйл ажиллагааг төсвийн бодлогоор дэмжиж хөгжүүлэх, өр авлагыг бууруулан өмч

хөрөнгөнд бүртгэлээр тавих хяналтыг төгөлдөржүүлэх.

5.3 ОРОН НУТГИЙН ТӨСВИЙН УРСГАЛ ЗАРЛАГЫН ТАЛААР

138

Орон нутгийн төсвийн урсгал зарлагын хэмжээ 2011 онд 174.5 тэрбум төгрөгт хүрч, 2010

оны аймаг, нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн Хурлаар баталсан төлөвлөгөөнөөс 24.6 тэрбум

төгрөгөөр нэмэгдэхээр төсвийн төсөлд тусгагдсан.

Монгол Улсын 2010 оны төсвийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль

батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай Монгол Улсын Их Хурлын

Төсвийн байнгын хорооны 2010 оны 16 дугаар тогтоолд аймаг, сумын улсын баяр наадмын бай

шагналын хэмжээг шинэчлэн 2011 оны төсвийн төсөлд тусгах үүрэг өгөгдсөнтэй холбогдуулан

Үндэсний их баяр наадмын арга хэмжээнд зориулан төсвөөс гаргах санхүүжилтийн дээд жишиг

хэмжээг аймагт 10,0 сая төгрөгөөр, суманд 5,0 сая төгрөгөөр тус тус тогтоож, эрийн гурван

наадамд тэргүүн байр эзэлсэн бөх, морьд/уяачид/, сур харваачдад олгох бай шагналын жишиг

хэмжээг шинэчлэн батлуулахаар Засгийн газрын тогтоолын төсөл боловсруулан холбогдох

тооцооллыг төсвийн төсөлд тусгалаа. Ингэснээр орон нутгийн төсвийн төсөл 1.5 тэрбум төгрөгөөр

нэмэгдэж байна.

Үндэсний болон орон нутгийн хөтөлбөр, төслийг хэрэгжүүлэх эх үүсвэрт зориулан нийт

285.8 сая төгрөгийг орон нутгийн төсвийн нөөц сангийн эх үүсвэр дээр нэмж төлөвлөсөн. Сүүлийн

жилүүдэд ган зуд, үер ус, галын аюул зэрэг байгалийн гамшиг ихээр учирч орон нутгийн төсвийг

хүндрүүлж байгаагаас гадна Засгийн газрын нөөц сангаас ихээхэн хэмжээний хөрөнгө зарцуулж,

төлөвлөсөн эх үүсвэр дутагддаг болоод байна. Иймд цаашид орон нутагт гамшгаас хамгаалах

сантай болж, уг санг зөвхөн гамшиг болсон үед зарцуулж байх эрх зүйн зохицуулалтыг хийхээр

төлөвлөж, холбогдох хуулийн төслийг боловсруулан, 2011 оны төсвийн төсөлд аймгийн газар

нутаг, хүн амаас хамааруулан гамшгийн сан бүрдүүлэхэд зориулан 2.5 тэрбум төгрөгийг нэмж

тусгалаа.

“Хүнсний гол нэрийн бүтээгдэхүүний талаар авах зарим арга хэмжээний тухай” Засгийн

газрын 2010 оны 138 дугаар тогтоолоор махны үнийн хэт өсөлтийг сааруулах зорилгоор 2011

оноос эхлэн Улаанбаатар хотод 12.0 мянган тонн, Дархан, Эрдэнэт хотод тус бүр 1.0 мянган тонн,

бусад аймгийн төвүүдэд 100 тонноос доошгүй хэмжээний мах нөөцлөн жил бүрийн хаврын

улиралд борлуулах ажлыг зохион байгуулахыг аймаг, нийслэлийн засаг дарга нарт үүрэг болгосон.

Өнгөрсөн онд Улаанбаатар хотын Захирагчын ажлын албанаас махны үйлдвэрлэл эрхлэгч аж

ахуйн нэгжүүдтэй гэрээ байгуулж 2.7 тонн мах бэлтгэн нөөцөлж 2010 оны хаврын улиралд

тогтоосон үнээр борлуулсан 1кг мах тутамд 500 төгрөгийн урамшуулал олгон ажилласан байна.

Дээрх жишгийг харгалзан 2011 онд Засгийн газрын 2010 оны 138 дугаар тогтоолд заасан

хэмжээний нөөцийн махыг бэлтгэх, хадгалах, хаврын улиралд гэрээгээр тохирсон үнээр борлуулах

аж ахуйн нэгжид урамшуулал олгоход шаардагдах хөрөнгийг Дархан-Уул аймагт 458.4 сая төгрөг,

Орхон аймагт 450 сая төгрөг, бусад аймаг тус бүрт 50 сая төгрөг, Улаанбаатар хотод 6 тэрбум

төгрөг буюу нийт 7.8 тэрбум төгрөг байхаар тооцон орон нутгийн төсвийн төсөлд тусгав.

“Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай хууль” -ийн 9,1-д Ахмад настны олонхийн

нийтлэг эрх ашгийг төлөөлж чадах төв байгууллагыг улсын төсвөөс, орон нутгийн байгууллагыг

тухайн орон нутгийн төсвөөс тус тус санхүүжүүлэхээр заасны дагуу 2011 оноос эхлэн орон

нутгийн ахмадын хороодын төсвийг ахмад настны асуудлыг хариуцах, ахмадын байгууллагыг

дэмжин ажиллах үндсэн чиг үүргийн хүрээнд Аймаг нийслэлийн засаг дарга нарын төсвийн

багцад шилжүүлэхээр тооцсон.

Documents

5. урсгал-зарлага