หลกสตรการเรยนรสรภญญะ”เพอการอานและฟง”

ศนยตมโฮมลกหลาน บานเหลาลง

“แหลงเรยนรตามอธยาศยของคนหลายวย”

โครงการน ารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

1

หลกสตรการเรยนรสรภญญะ”เพอการอานและฟง”

ชอหลกสตร การเรยนรสรภญญะ”เพอการอานและฟง”

หลกการ ธรรมชาตของวรรณกรรมพนบานจะมคณธรรมแฝงอยหลายขอ ดงนนการสอดแทรก

สรภญญะเขาไปในการเรยนการสอนนน จงเปนการฝกใหเดกไดเรยนรและเขาใจวฒนธรรมทองถน

ของตนเองอยางลกซง และยงเปนการสบสานวฒนธรรมทองถนใหอยคลกหลายสบไป “สรภญญะ

เปนการสวดมนตในท านองสงโยค คอ การสวด เปนจงหวะหยดตามรปประโยคฉนทลกษณ บทสวด

จะมลกษณะเปนฉนทหรอกาพยกได แตทนยมกนมากคอ กาพยยาน 11 ส าหรบเนอหาจะเกยวของ

กบศาสนา บาปบญคณโทษ นทานชาดก วรรณกรรมทองถนของอสาน อาท เรองพระเวสสนดร

และเรองราวรวมสมยทผเชยวชาญไดแตงขนเพอถายทอดวถชวตกบการด ารงชวต”

จดมงหมาย เพอใหผเรยนสามารถ

1. เพอใหผเรยนไดฝกอานรองฟงบทสรภญญะ

2. เพอปลกฝงวรรณกรรมทองถนใหคนรนใหม

3. เพอปลกฝงคณธรรมผานสอทองถนอสาน

4. เพอสรางความรกสามคคแกกลมเดกเยาวชน

2

โครงสรางหลกสตร

เรองท เนอหา ชม.

ทฤษฎ ชม.

ปฏบต หมายเหต

1 บทบชาดอกไม บทตกบาตรเทโว

4

4

-ฝกฟงตนเสยง -ฝกอาน -ฝกรอง -รองเปนกลม

2 บทพระเวช

4 4 -ฝกฟงตนเสยง

-ฝกอาน -ฝกรอง -รองเปนกลม

3 บทมชทร

4 4 -ฝกฟงตนเสยง -ฝกอาน -ฝกรอง -รองเปนกลม

4 บทพมพา

4 4 -ฝกฟงตนเสยง -ฝกอาน -ฝกรอง -รองเปนกลม

5 บทแผนดนท าแผนดนทอง อน ๆ

4 4 -ฝกฟงตนเสยง -ฝกอาน -ฝกรอง -รองเปนกลม

รวม 20 20

สออปกรณ

1. สอบคคล ภมปญญา วทยากร หวหนากลม

2. สอเอกสารประกอบการเรยนร

3. วดบานเหลาลง

3

การวดผลประเมนผล

1. การสงเกต

2. การรองกลม

3. การตอบค าถาม และการซดถาม

4

บทสรภญญะพนบานทเดกและเยาวชนรวบรวมไว

1. บชาดอกไม

มาลาดวงดอกไม (ซ า) มาตงไวเพอบชา

ขอบชาคณพระพทธ (ซ า) ผไดตรสรมา

ขอบชาคณพระธรรม (ซ า) ผชกน าและพร าสอน

ขอบชาคณพระสงฆ (ซ า) ผด ารงพระวนย

มาลาดวงดอกไม (ซ า) มาตงไวเพอบชา

ขอบชาคณพระพทธ

ขอบชาคณพระธรรม

ขอบชาคณพระสงฆ

ดวยจตอนนอบนอม (ซ า) พรอมทงครผมคณ

ขอบญอนสวนด (ซ า) จงเกดมแกขาเทอญ

5

2. ตกบาตรเทโว

วนนวนเทโว องคพทธโธออกพรรษา ทรงโปรดพระมารดา ออกพรรษาดาวดง

วนนเปนวนตรง พทธองคเสดจมา ฝงหมเทวดา เสดจมาเปนบรวาร

พระอนทรทรงบนดาล ปาฏหารยเปนบนได ดแลวงามวไล เสดจลงจกรวาล

บนไดเปนเชงกราน อนทรบนดาลลงโลกา เสดจเหนไดชด ทสงกสสะนะคร

ฝงหมชาวนกร ประนมมอเปนสอนหลอน สงกสสะนะคร ประนมกรโมทนา

พวกเราชาวโลกา โมทนาพรอมทกคน จงถอเปนกศล ประชาชนจตรยนด วนนเปนวนเหมอน เปนวนเดอนพทธองค เดอนสบเอดเสดจลง ค าหนงตรงเสดจมา

แรมค าหนงศาสดา เสดจมาลงบนได พวกเราจงพรอมใจ บ าเพญไวเพอรกษา

ทานไดบ าเพญมา เพอรกษาประเพณ วนนเปนวนด วนดถอออกพรรษา

ขอเชญพรอมกนมา ออกพรรษาท าบญเทอญ

6

3. เวสสนดร

ปางเมอเวสสนดร ถกตดรอนพระบดา ใหหนจากพารา เพราะศรทธาไดท างาน วนนมาถงแลว ทานชางแกวจากชาวเมอง ขนเคองพระบดา ไลศรทธาจากนคร พระองคเวสสนดร ประนมกรลาบดา ลกนจะขอลาพรอมกณหา และชาล และองคนางมทรจ าตองหน จากนคร เพราะองคพระบดา บใหอยในบร พอชงนางมทร พรอมชาล ทงกณหา กบทงตวของขาทใหทาน องคชชทาน โทษขานมหนต พระโศกรรณแลวกมลา กมลงกราบบดา ลกขอลา พอขา เอย บดนองคกณหา พรอมชาลกกลาวขาน

สองหลานซขอตาม พอทกยามบหางเลย เปนตายรายและด มอบชวแดสถา สบน าพระคงคา สบภผาสขอตาม พอปยาบเลยง จะมาเสยงอยท าไม ขอไปตามพระบดา หลานขอลาปยา เอย ชาลชวนกณหา กมกราบลาปยาตน กรรมเอยวะตะวน หลานสองคนจ าใจลา บดนบสดฟงมทร น าตาไหล โอโอลกสายใจ อยาไดไปตามพระองค พอเจาเมามวหลง ค ายยงชาวพารา ใหไลเวสสนตา จากพาราบฮ าเพง พระเวสหนจากแลว ไผนอแกวจะสบสน เชาเยนและกลางวน แมซหนไปเพงใคร

7

หมากเฟองและหมากไฟ พรอมล าไยแมกม ชาลเคยวอนวา ทงกณหาเคยแอวกน บดนหนจากแลว มารดาแกวจะอมไผ คงอยากล าบากใจ เจาจากไปยาคงตาย

4. กลอนมทร บดนจะไดกลาว เปนเรองราวนางมทร เปนชกบพระเวช อยในเขตอารญวา พรอมดวยสองบตรา ไกลพาราเมองสพ ทกวนนางมทรเดนขร เปนประจ า ชวยหาเอาหวมน ผลไมมาใสเพล จ าเปนตองสงลา สองบตราผองอาลย ลกแกวสองกลอยใจ อยาหนไกลพระบดา พรอมทงสงลกแลว นางขอกจ าไกล รบดวนเขาในไพร หาผลไมทงพาลา นางเคยหาไดงายดาย วนนหายสญสน ทงพระอนทร ใหสงหรณ ขาม ปอม หมสมมอ ไมเหลอหลอในพงไพร มทรเพยรเอาได ผลผลา พอกระเชา หวลถงลกออนนอย เจาจะรอทาแมมา พอเมอสายณต พาย สรยา จะลบเหลยม สกณาบนแซวๆ รองแจวๆ ในกลางไพร มทรศรกนยา หามกระตา กลบอาสม เสอลายกลายมากล า เทวดาแลงรางมา มทร ขอออนวอน ชรกรลงกราบไหว ชางมลางเหตราย มาคาหนทางไป พอนางพญาทย กลบจากปาหาหวมน

8

มาถงอาศรมบท เกดรนทดในหวใจ แตกอนพระนางไท กลบจากไรลกวงตอน วนนมดออนซอน สองบงอรไมเหนมา ชาลกบกณหาสองบตรา แมมาแลว ทกวนเหนหนาลก สองมาลาหลาของแม วนนไปไหนแทลกแมเอย ไปใหนหนอ รองไหทงกหา สองบตราทงอาลย กญหาแมนเอย กบชาลแมนเอย

5. พระเวสสนดรรองไหตามนางมทร มทรหาหวมน ตลอดวนกลบคนมา ไมเหนสองบตรา ทงกณหาพรอมชาล เปนลมสลบตาย เพราะเสยดายลกบตร พระเวสเหนมทร เสยชวกสงสาร รองไหหลงน าตา อยกลางปาทกนดาร ทนทกขทรมาน ออกจากบานมาแสนไกล มทรไดตายจาก ไดพลดพรากจากพไป คดถงยอดดวงใจ แสนอาลยตลอดวน โอหนอมทรเอย เรานเคยอยรวมกน เจาตายกะทนหน การขบงนกบม ไปตายอยเมองป มหมคนงนเฮอดด พนองเรากม แตมอนบมเลย

9

6. กลอนพมพา ฟงเถดฟงเรองราว จะไดกลาวเปนเรองราว กาลนนนางพมพา สงไสยาแลวตนฟน ไมเหนพดสะดา พอราหลลกแมเอย ราหลเอยพอของเจา ไมเหนแลวลกแกวตา พมพาอกกระสน หวใจนนเกดหวนไหว หนไปไมรเหต ไมสมเพสแกลกเมย ราหลนนเหลอใจ ทงรองไหแลหนทาง ทงฉนไหเปนฮาง อยโดดเดยวเปรยวเอกา อกเอยสททตถะ ทงพมพามาหลายท ครงเปนนางมทร บวชเปนชอยในธรรม ทานลกและทานเมย ใหแกพราหมนาสงสาร โอนสตทตถะ จากพมพาไมหวงใย ปลอยฉนไวกบราหล บ าเพญบญไมหวงใย ก าเอยวดถะวน กรรมพะจนพมพาเอย

7. แผนดนธรรม ผใหญเปนผน า แผนดนธรรมจงวไล สราหรอเมรย ควรใหเลกทกทกคน สบฝนสบกญชา ใหเลกสาอยาไปสน ชวตจะมดมน อยากงวลการพนน เลนโบกหรอไฮโล เฮโรอนอยากนมน เปนโจรกเหมอนกน ยงส าคญกรรมสนอง ตายไปจะเปนทกข อบายมกทกขเปนกอง หวใจกปดปอง ยงเศราหมองทกเชาเยน ท าชวยอมไดชว พาน าตวมกรรมเวร

10

ท าดชอเสยงเดน ชอเสยงเปนสรมงคล ท าตนเปนคนด มศลธรรมน าพาตน จตใจไดฝกฝน เหมยนหนทางไดลาดยาง ทางดกเจรญ เมอเราเดนไปตามทาง จงมองไปจดกลาง หนทางดไมมภย คนเรากเหมอนกน ตวส าคญอยทใจ จะอยหรอจะไป ชาหรอไวใจนนเอา 8. แผนดนทอง แผนดนธรรมกเรองรอง แผนดนทองกงดงาม รวงขาวเหลองอราม ทงนางามตามทองนา ทรพยในดนกจะงาม สนในน าจะมปลา พชไรกงามตา ขาวในนาเขยวขจ ปปลามมากมาย พากนขายราคาด สมบรณพนทว บใหมอนาทร ชวตจะเรองรอง แผนดนทองตองแนนอน เจรญสถาพร นรนดรตลอดกาล ท างานตองขยน ทกทกวนไมเกยจงาน รายไดเหลอประมาณ ประสบการณใหมากมาย ท าไรและไถนา หาสนคามาคาขาย มเงนแสนกสบาย ไมอดตายดอกทานเอย ทกคนใหตนตว อยาเมามวหรอนงเฉย ทกคนอยาเฉย อยาละเลยใหรบท า เวลากผานไป อายนบมนมาตาม ความตายมนมาน า ใหท าความดเดอ

11

9. อสานเขยว 1 สมเดจภมพล หวงปวงชนถนอสาน อดอยากแสนกนดาร พระองคทานทรงเมตตา ทานคดอยในใจ ตงใจไวจะพฒนา บดนไดเวลา จะตงหนาท าเสยท ตอไปอสานม ใหอยดและกนด อสานจะสข เปนทวใหคนลอ สงใหรฐบาล พรอมทหารเรมลงมอ เอกชนคนนบถอ ไดลงชอรวมน าใจ อสานบหนาเหยว บ ซดเชยวดอกตอไป อสานทนสมย ศวไลไดเจรญ น าโขงและน ามล บรบรณบขาดเขน น าชหลายเหลอเกน ไหลจนเพลนน าใจนอง 10. อสานเขยว 2

อสานเขยวทสอง รฐบาลตองหามา ปลกไมยางพารา หรอเลยงปลาอยางถาวร อาชพใหแนนอน ไมตองจรไปเมองกรง อสานบานเราเดน ไมจ าเปนจากปาลง รฐบาลจะปรบปรง อสานรงทวดนแดน ขดบอเจาะบาดาล ทวอสานบขาดแคลน โครงการมแบบแปลน ท าตามแผนพระราชา ปลกหมอนเลยงไหม สายใจไทยประทานมา ผาซนผนแพรวา เปนราคาผาไหมไทย เผยแพรศลปะ วฒนาพาสขใจ ชอเสยงกเกรกไกล หมอนขดไทยชอเสยงดง สงออกนอกประเทศ ไปถงเขตเมองฝรง

12

มาเลและปนง ไดสงซอจากไทยเรา ญปนสงคโปร ซอไปโซวมไซเบา สนคาซอจากเรา เขาไดเหมาเอาหมดเลย

11. กราบลา ตงใจใหพรอมกน พวกดฉนจะขอลา เวลามาถงแลว ขอลาแกวสามประการ อาจารยทานทงหลาย นอมถวายคณพระพทธ พระธรรมทสอนไว ยกมอไวขออ าลา พระสงฆผเมตตา ไหววนทาขอลากอน อาจารยผสอนสง ประนมกรสวสด จ าใจไกลกนเหน จตขามคณานา ตอทายดวยวาจา เปนภาษาพระบาล อาจารยผเมตตา จงสขข ทกทานเทอญ

13

ภาคผนวก

14

รายชอผรวมกจกรรม

วนท...............เดอน.......................พ.ศ.......................

ล าดบท ชอ – สกล ลายมอชอ

1 นางสาววชดา ตอนสนเทยะ 2 นางสาวสพตรา มหามาตย 3 นายวนเฉลม ตอนสนเทยะ 4 เดกหญงกาญจนา ศรเวช 5 เดกหญงพลอยไพลน โพธพล 6 เดกหญงแกวตา มมานะ 7 เดกหญงปวณา ทองช านาญ 8 นางศศนา กลรกษา 9 เดกหญงพรนภา นนทฤทธ 10 เดกหญงลลนา สมบรณพนธ 11 นางจฑารตน บตรราช 12 นางบญสม นนทฤทธ 13 นายพชร กลสดา 14 นางสาวคณาภรณ ธรรมทชอบ 15 นายอรรณพ ปนค า 16 เดกชายประวทย ธรรมทชอบ 17 เดกหญงมนญชยา ซาชโย 18 เดกชายชยธร ซาชโย 19 เดกชายปฏภาณ ชาญสมร 20 เดกหญงกสมา ใจอารย

15

รายชอวทยากร

วนท...............เดอน.......................พ.ศ.......................

ล าดบท ชอ – สกล ลายมอชอ

1 นางทองจนทร แกวเสนหใน 2 นางกรม มหามาตย

ตารางอบรม

หลกสตรการเรยนรสรภญญะ”เพอการอานและฟง” โครงการน ารองการจดการศกษาแบบมสวนรวมขององคกรในชมชนเพอสขภาวะคนไทย

โดยศนยโฮมลกหลาน บานเหลาลง รวมกบมหาวทยาลยธรกจบณฑตย สสส.

วน/เดอน/ป เนอหา เวลา วทยากร 3 -4 ก.ย.54 บทบชาดอกไม

บทตกบาตรเทโว 09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นางทองจนทร แกวเสนหใน

10 -11 ก.ย.54 บทพระเวช

09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นางกรม มหามาตย

17 ก.ย.54 บทมชทร

09.00-12.00 น.

นางกรม มหามาตย

18 ก.ย.54 บทพมพา

13.00-15.00 น. นางกรม มหามาตย

24 -25 ก.ย.54

บทแผนดนท าแผนดนทอง อน ๆ

09.00-12.00 น. 13.00-15.00 น.

นางทองจนทร แกวเสนหใน

หมายเหต : มอาหารกลางวน และ อาหารวาง 1 มอ ตารางนอาจเปลยนแปลงไดตามความเหมาะสม

16

แมครสรภญญะ แมทองจนทรและคณะ แสดงเปนตวอยางทศนยตมโฮมฯ

เดก ๆ ลองฝกตามแม

ตวอยางภาพกจกรรมการเรยนร

17

พาลกหลานรวมงานบญผะเหวด 5 ต าบล รวมรองสรภญญะ

เขารวมกจกรรมทอดเทยนโฮม ต าบลบานด ประกวดสรภญญะหม

18

ชดการแสดง ศนยตมโฮมลกหลานบานเหลาลงงานบญประเพณ สรภญล าซง