จดหมายขาว กรกฎาคม 2554 62

ภมปญญา ทองถน กบการ สรางเสรม สขภาพ

(: เมอยา 1 เมด ตองแลกกบสมนไพร 1 ตน (: อะไร อยางไร “ธรรมานามย” (: ตามไปด โมเดลอาหารของชาวแมใจ

ปท 6 ฉบบท

สำนกสรางสรรคโอกาสและนวตกรรม (สำนก6)สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ทงๆ ทผานมา ชาวบานทกครวเรอน เกอบจะไมตองใชยาแผนปจจบนเลย เพราะรอบๆ ชมชน เตมไปดวยพช

สมนไพรหลายชนดทสามารถรกษาอาการปวยไขตางๆ ได แตตอมาชาวบานละเลยสงดๆ มคณคาเหลานนไป เพราะมองวา

เหนผลชาจงไดพยายามฟนฟภมปญญาดงเดมของทง2ชนเผาขน

การฟนฟใชหลกใหชมชนร“คณคา”ของยาสมนไพรทมอยในชมชนทสามารถทดแทนยาแผนปจจบนไดเปนอยางด

และสามารถพงตนเองไดเมอเจบปวยเลกๆ นอยๆ ทงยงเปนการรกษาภมปญญาทองถนเอาไว โดยคอยๆ ลดการใชยา

แผนปจจบน หรอใหยาสมนไพรคอยๆ เขาไปทดแทนยาแผนปจจบนอยางชาๆ โดยผานกตกาทตงไววา ชาวบานคนใดทจะมา

ขอยา ตองนำสมนไพร 1 ชนด มาแลกยา 1 เมด พรอมบอกสรรพคณ วธใชของสมนไพรนนๆ ดวย จนทำใหโรงเรยน

กลายเปนแหลงรวบรวมสมนไพรของชมชน

ผลการดำเนนงานพบวา • นอกจากชาวบานจะหนมาใหความสนใจสมนไพรรอบตวมากขนแลวยงทำใหแตละครวเรอนหนกลบมาใชสมนไพร

มากขนดวยเหนไดจากการทเกอบทกครอบครวมหมอตมยารกษาอาการเจบปวยเบองตน

• ลดการเจบปวยหนกและเสยชวตระหวางการเดนทางไปรกษาในโรงพยาบาลในเมอง เพราะพนทของตำบล

มอนจอง ตงอยบนภเขา หางไกลจากโรงพยาบาลประจำอำเภอถง 60 กโลเมตร ถาอาการหนกตองเดนทางไปรกษาใน

ตวเมองเชยงใหม กมระยะทางเกอบ 300 กโลเมตร อกทงชาวบานสวนใหญไมมพาหนะของตนเอง เมอมคนปวยหนก

ตองยมรถจกรยานยนตของเพอนบานไปโรงพยาบาล

• ขยายผลไปสการแกปญหาสขภาพทสำคญอกปญหาหนง คอ ทำใหเกษตรกร “ลดใชสารเคม” ในกระบวนการ

ผลตได ทงฮอรโมนเรงการเจรญเตบโตปยเคม และยากำจดศตรพช โดยโครงการฯ ไดนำเสนอขอมลจากการศกษาทพบวา

จดหมายขาวเพอนสรางสขฉบบน ขอนำเสนอ การสรางเสรมสขภาพดวยแนวทางธรรมชาตบำบด ศาสตรหมอเมอง และภมปญญาสรางเสรมสขภาพ ในทองถน ซงเปนเรองทสงคมกำลงตนตว หนกลบมาหาวถชวต ภมปญญาทองถน ทเคยสญหาย ฟนฟ ผสมผสานกบวถชวต ปจบนอยางพอเหมาะ

เรองเดนเดอนน

ยา 1 เมด แลกสมนไพร 1 ตน

สถานการณทวไทย

โครงการสรางเสรมสขภาพดวยแนวคดธรรมชาตบำบดและศาสตรหมอเมอง หรอภมปญญาสรางเสรมสขภาพ

ในทองถนยงมอกมากมายกระจายอยทวทกภาคอาท

ขอมลดงกลาว ทำใหชาวบานเกดความตระหนกวา

การใชสารพษทางการเกษตรจะมแนวโนมเพมมากขน

ประกอบกบชมชนมเซอหลงเมอง ไดทดลองทำเกษตรอนทรย

นำรอง ใชปยคอกจากขหม กบขคางคาวทมมากในทองถน

แทนปยเคมแลวพบวา คณภาพชวตและสงแวดลอมดขน

เรอยๆ ผลการตรวจหาสารเคมในเลอดลดตำลงอยางเหนไดชด

เปนตวอยางทกระตนใหชมชนอนหนมาเอาอยาง ชาวบาน

รจกวธเกบสารพษทางการเกษตรและภาชนะทเหลอจากการ

ใชไดอยางถกตอง ไมทงลงแมนำลำคลอง หรอทงเรยราด

บนดนเหมอนทผานมา

• ดงเยาวชนในชมชนจาก 8 หยอมบาน มารวม

แกปญหาสขภาพของชมชน โดยจดตงกลมยวเกษตร เพอ

สานตอ ฟนฟ และรณรงค ทงเรองของการใชยาสมนไพร

และการลดละเลกใชสารเคมในการเกษตรวธการอนรกษ

ธรรมชาต ตลอดจนภมปญญาทองถน และหาทางเลอก

ในการปลกพชทดแทน คอ กาแฟ เพราะเปนพชทเหมาะกบ

ภมประเทศและภมอากาศทตองการแสงแดดรำไรจงสามารถ

ปลกไตรมไมใหญภายในปาไดและราคาดกวากะหลำปลโดย

เพาะไวหลากหลายสายพนธเพอทดลองปลกตอไป

โครงการน เปนเพยงตวอยางหนงทแสดงใหเหนวา

ภมปญญาทองถนไมใชเรองลาสมย หรอตกยค เราสามารถ

นำมาปรบใชใหเหมาะสมกบวถชวตปจจบนไดอยางกลมกลน

และสอดคลองและสงผลดตอสขภาพได

โครงการแพทยแผนไทยรกษาสขภาพกาย-ใจ พนกงานโรงงาน อำเภอครมาศ จงหวดสโขทย ขอมลการใหบรการตรวจรกษาผปวยของโรงพยาบาลครมาศ พบวา

ประชาชนทมอาชพรบจางเยบผาในโรงงานมารบการรกษาเปนจำนวนมาก ดวยโรค

ไมรายแรงทมสาเหตมาจากการทำงานซงสามารถปองกนได

โรงพยาบาลจงคยกบกลมเปาหมาย คอ ผประกอบการและคนงาน ใหเหน

ความสำคญของการดแลสขภาพ อบรมความรการดแลสขภาพกายใจตามแนวแพทย

แผนไทยโดยใชหลก“ธรรมานามย”ซงประกอบดวย

กายานามย (การบรโภคอาหารใหพอด หลากหลายครบรส เหมาะสมกบ

ธาตเจาเรอน)

จตตานามย(การพฒนาสขภาพจตใหมคณธรรมมสตมองโลกแงบวก)

ชวตานามย(การดำเนนชวตและทำหนาทใหถกตอง)และ

เรองเดนของเดอนน จงขอนำเสนอเรองราว

ของ โครงการวจยเชงปฏบตการการปรบเปลยน

ระบบการผลตสการลด ละ เลก การใชสารเคมของ

ชมชนลาห และปกาเกอะญอ ตำบลมอนจอง อำเภอ

อมกอย จงหวดเชยงใหม (ยา 1 เมดแลกสมนไพร

1ตนกตกาฟนภมปญญาชนเผา)

ชมชนนำดนเหนอ ชมชนนำดนใต ชมชน

มเซอหลงเมองและชมชนมเซอปากทางตำบลมอนจอง

อำเภออมกอย จงหวดเชยงใหม เปนชมชนเกาแก

ของชาวปกาเกอะญอและลาห อยหางจากตวจงหวด

เชยงใหมราว 300 กโลเมตร มอาชพหลก คอ

ทำการเกษตร โดยปลกกะหลำปล และมะเขอเทศ

เปนหลก

แตกอนทกชมชนเหลานกอยกนมาอยาง

พอมพอกน แตปจจบนหลายสงหลายอยาง

เปลยนแปลงไปจากการสงเกตของคณทบทม

ทอง ศรครง ครอาสาและนกวจยโครงการฯ

พบวา ชาวบานเลกพงยาสมนไพรพนบาน

และหนมาพงยาแผนปจจบนจากภายนอก

มากขน เจบไขไดปวยนดหนอยกมก

จะเดนทางมาขอยาพาราเซตามอลจาก

โรงเรยน

กลมตวอยางรอยละ75.2ใชสารเคมทางการเกษตรเพราะ

ตองการกำจดวชพชและเพมผลผลต โดยสารเคมทใชมาก

ทสดคอฮอรโมนเรงการเจรญเตบโตรองลงมาไดแกปยเคม

ประเภทตางๆ และยากำจดศตรพช ตามลำดบ ซงกลม

ตวอยางรอยละ 66.8 เพงเรมใชสารเคมไมเกน 5 ป แต

ปรากฏวาสารเคมไดเขาไปทำลายระบบนเวศและสงแวดลอม

ทางธรรมชาตทงในดน นำ และอากาศ ทงยงสงผลตอการ

ทำเกษตรในระยะยาวไมวาจะเปนความตานทานโรคพชลดลง

เกดสภาพดนเปรยวเคมและแขงทำใหผลผลตลดตำลง

2 3

การฝกบรหารรางกายตามวธการแพทยแผนไทยดวยทาฤาษดดตน 15 ทา ในชวงเชาทกวนจนทรถงเสารเวลา 06.30 น. โดยเรมจากเจาหนาทโรงพยาบาล สาธตและฝกปฏบตใหพนกงานในโรงงานเปนเวลา 1 เดอน จากนนจงคดเลอกพนกงานททำทาไดถกตองมากทสด เปนแกนนำดำเนนกจกรรมไปจนจบโครงการ นอกจากน ย ง ไดนมนต พระครพ ทกษวราทร เจาอาวาสวดบานใหมเจรญผล ซงเปนทเคารพของชาวบานมาใหความรใหแกพนกงาน ใหเหนคณคาของการบรหารรางกายและนำฝกสมาธทกเชากอนเรมกจกรรม มคนงานเขารวมกจกรรมนเฉลย 87 คน (จาก120 คน) ตอวน มแกนนำ 20 คน ผลดกนนำการออกกำลงกายใหกบเพอนคนงาน คนงานสวนใหญออกกำลงกายสมำเสมอ จนทำใหปญหาสขภาพ อาท ปวดกลามเนอ ขอเสนเอน โรคหวด ภมแพ ปวดศรษะ วงเวยน ทมารบ การรกษาทโรงพยาบาลมสถตลดลงอยางชดเจน ตดตอสอบถามเพมเตมเกยวกบโครงการนไดท :นพ.ปยะศรลกษณ081-379-5935

โมเดลอาหารของชาวแมใจ เพอเสรมสรางความรความเขาใจแกผปวยเรอรงในโรงพยาบาลแมใจใหสามารถดแลสขภาพตวเองและเกดความตระหนกทจะปรบเปลยนพฤตกรรมใหเปนไปอยางเหมาะสม เพอชลอภาวะโรคแทรกซอน โดยเนนการใหความร ความเขาใจ เรองการดแลสขภาพของตวเองได คณะทำงานของโรงพยาบาลจงไดทำ โครงการประชาชนแมใจ รวมใจ ตานภยโรคเรอรง เสรมสรางพลงสขภาพตามแนววถไท อำเภอแมใจจงหวดพะเยา

เสยงจากพนท

เยาวชนกะพอ รวมหยด “สคณรอย” ปญหายาเสพตดในชมชนอำเภอกะพอจงหวดปตตานคอการระบาดของ“นำใบกระทอม”หรอ“สคณรอย”ยาเสพตดทเยาวชนในพนทตดกนหนกทางโรงเรยนจงปรกษากนวา ตองสรางความรเรองพษภยของยาเสพตดใหเดกจงเปนทมาของ โครงการเสรมสรางพลงเยาวชนรนใหมรทนภยยาเสพตดอำเภอกะพอจงหวดปตตาน จากแบบสอบถาม พบวา นกเรยนรอยละ 95 ตอบคำถามเรอง“รทนภยยาเสพตด” ไดคะแนนไมนอยกวารอยละ85และเมอใหนกเรยนเขยนเรยงความวา รสกอยางไรหลงจากไปดผตดยา ณ สถานบำบดผตดยาเสพตดคณะทำงานประเมนผลจากเรยงความของนกเรยน สงเกตพฤตกรรมการ แลกเปลยนเรยนรของนกเรยนกบกลมเยาวชนบานซอลฮาตและพฤตกรรมของนกเรยนหลงเขารวมกจกรรม โดยเฉพาะการรณรงคโดยใชเพลงรองอะนาเซะรซงเปนวฒนธรรมพนบานของมสลมทมมาชานาน และกอนทจะมกจกรรมอะไรจะตองมเพลงอะนาเซะรกอนเสมอ จงเอาเพลงนมาดดแปลงเนอหาใหบงบอกถงพษภยของยาเสพตด แลวไปเผยแพรในตำบล เพอตานภยยาเสพตด เขาไปแทรกซมความคดของชาวบานเพอใหชมชนหนมาใสใจเรองพษภยของยาเสพตดมากขน ตดตอสอบถามเพมเตมเกยวกบโครงการนไดท : นายรอซาร เจะอาล089-296-3293

เสยงจากพนทฉบบนมาจาก 2 โครงการ ใน 2 จงหวด ทใชภมปญญาทองถน มาสรางเสรมสขภาพใหชาวบาน

โครงการชมชนบานตรงบน รวมใจหวงใยสขภาพ อำเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช จากการตรวจสขภาพและรกษาพยาบาลผปวยของสถานอนามยบานตรงบน พบวา ประชาชนในพนทปวย เปนโรคไมตดตอเรอรง เชน ความดนโลหตสง เบาหวานโรคปวดเมอยและโรคอวนเปนจำนวนมาก ประชาชนสวนใหญอยในวยสงอายและวยทำงาน มปญหาดานสขภาพ โครงการฯ จงเนนปองกนโรคภยไขเจบลดการเจบปวยดวยโรคเรอรง โดยการอบรมใหความรเรองการดแลสขภาพของเดกนกเรยนและผสงอาย หาวธชกชวนให ผหญงกลมผสงอาย และนกเรยนหนมาสนใจการออกกำลงกายทเหมาะสม เชน แอโรบคโยคะ รำไมพลอง และรำมโนราห เพอวเคราะหวา วธการออกกำลงกายแบบไหนเหมาะกบกลมเปาหมายใด เชน พบวา การรำมโนราห เหมาะเปนการออกกำลงกายของผสงอายมากทสด เพราะเปนการเคลอนไหว

ทงแขนและขา การยนดวยขาขางเดยว การหมนตว ทำใหเกดการยดและเกรงของกลามเนอ อกทงมโนราหเปนวฒนธรรมของภาคใต ทผสงอายใหความสนใจทจะอนรกษไวและทำใหรางกายมความออนตวคลายความปวดเมอยไดทำใหรบประทานอาหารไดและนอนหลบ มสขภาพดขนหนาตาสดใส ลดยาเบาหวานได ทงยงเปนการรวมกลม ผสงอายเพออนรกษศลปวฒนธรรม และรวมแสดงในงานตางๆของชมชนดวยจตอาสาดวย โครงการสงเสรมและพฒนาสมนไพรสำหรบชมชน อำเภอภหลวง จงหวดเลย ปจจบนมการปลกและใชสมนไพรมากขนตงแต การนำมาทำเปนยารกษาโรค เครองใชในครวเรอนและการเกษตร แมแตเครองสำอางหรอผลตภณฑอาหารเสรมเชน นำยาลางจาน สารไลแมลง ยาบำรงเลอด เปนตน ซงนอกจากจะชวยลดลดคาใชจายในการรกษาพยาบาลแลวยงเปนการสรางรายไดใหกบคนในชมชนดวย โรงเรยนภหลวงวทยา โดยชมนมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมปาภหลวง ประกอบดวย นกเรยนผปกครองและผสนใจทวไปจงไดจดทำโครงการฯขน เพอเนนสงเสรม เผยแพรการผลต และการนำสมนไพรในชมชนมาใชอยางถกวธและปลอดภย โดยรวมกบศนยวทยาศาสตรการแพทยอดรธานใหความรในการผลตและใชสมนไพรการตรวจสอบคณภาพและความปลอดภย การศกษาดงานสำรวจปาเพอศกษาชนด พนธสมนไพร การสรางทมงานพฒนาคณภาพสมนไพรอยางเปนระบบในชมชนภหลวง และสรางแปลงสาธต ซงเปนจดเรมตนของการใหประชาชนทวไปและนกเรยนหนมาผลตและใชสมนไพรกนมากขน มแปลงสาธตวธการผลตสมนไพร มทมพฒนาคณภาพสมนไพร มเครอขายการเฝาระวงคณภาพสมนไพรภาคประชาชน มการแลกเปลยนเรยนรระหวางทมตางๆอยางสมำเสมอ ตดตอสอบถามเพมเตมเกยวกบโครงการนไดท :นายปณณวฒนเพชรจตร081-729-7135

ใหความรแกผปวย โดยใช “โมเดลอาหาร” และทดลองนำแนวคด นำผกพนบานมาใชลดนำตาลในเลอดของผปวยเบาหวานและลดความดนในผปวยโรคความดนสง โดยทำคมอการดแลสขภาพผปวยโรคเบาหวานและความดนโลหตสง และจดรายการวทยชมชนอาทตยละครง นอกจากน ยงไดรวบรวมผกพนบานภาคเหนอและสรรพคณทางยา รวมทงเมนจาก ผกพนบานทไดจากการสอบถามชาวบานและทดลองปรงอาหารเหลานนจนเกดเปน“99เมนผกพนบานอาหารพนเมอง” เผยแพรแกชมชนในความรบผดชอบของโรงพยาบาลและบคคลทวไป ผลการดำเนนงาน ทำใหการเจบปวยแทรกซอนของผปวยเรอรงนอยลง หรอไมมอาการแทรกซอนรนแรง ตอมาจงขยายผลไปยงคนปกตหรอคนทกำลงจะปวยโดยใชBodyScanตรวจวดอตราการเผาผลาญพลงงานของรางกายพลงงานขนตำทรางกายตองการ เปอรเซนตนำ/ของเหลวในรางกาย เปอรเซนตไขมนภายนอก เปอรเซนตอวยวะภายในมวลกระดกและมวลกลามเนอตอมวลไขมนเพอใหคำแนะนำเกยวกบการบรโภคใหเหมาะสมตอไป โรงพยาบาลแมใจไดสงผลงานนเขารวมประกวดในโครงการKM.DM.(การบรหารจดการองคความรเรองเบาหวาน)ของสถาบนพฒนารบรองคณภาพโรงพยาบาล (พรพ.) เมอวนท3-4สงหาคมพ.ศ.2552และไดรบรางวลTheBestofYearปพ.ศ.2552ดวยหวขอ“ผกพนบาน”ดวย ตดตอสอบถามเพมเตมเกยวกบโครงการนไดท:คณเบญจมาสสขใสบลย084-821-1662

4 5

ใสใจผสงอาย

เพอใหเพอนๆทงทเปนผสงอายและผอานทกเพศทกวยกาวสการเปน“คนเตมคน”หรอ“คนสมบรณแบบ”

ทจะสามารถนำสงคมไปสสนตสขไดโดยทวกน

โดยผทจะเปนคนเตมคนหรอคนสมบรณแบบซงมชวตทดงามจะตองมคณสมบตดงตอไปน

1) รหลกและรจกเหต (ธมมญญตา) คอ รหลกการและกฎเกณฑของสงตางๆ ทตวเขาไปเกยวของ

ในการดำเนนชวต

2) รความมงหมายและรจกเหตผล (อตถญญตา)คอรความหมายและความมงหมายหลกการทตนปฏบต เขาใจวตถประสงคของกจการทตนกระทำ รวาทตนทำอยอยางนน ดำเนนชวตอยอยางนน เพอ

ประโยชนอะไรๆ

3) รตน (อตตญญตา)คอรความเปนจรงวาตวเรานนวาโดยฐานะภาวะเพศกำลงความรความถนด ความสามารถและคณธรรมเปนตนบดน เทาไรอยางไรแลวประพฤตปฏบตใหเหมาะสมและทำการ

ตางๆใหสอดคลอง

4) รประมาณ (มตตญญตา) คอ รจกพอด รจกประมาณในการบรโภค การใชจายทรพย รจกความ

พอเหมาะพอดในการพดการปฏบตกจและทำการตางๆ

5) รกาล (กาลญญตา) รกาลเวลาอนเหมาะสม และระยะเวลาทพงใชในการประกอบกจทำหนาทการงาน

ปฏบตการตางๆ และเกยวของกบผอน เชน รวาเวลาไหนควรทำอะไร อยางไร และทำใหตรงเวลา

เปนเวลาทนเวลาพอเวลาเหมาะเวลาถกเวลา

6) รชมชน (ปรสญญตา) คอ รจกถน รจกทชมนมและชมชน รการอนควรประพฤตในถนทชมชนและ

ตอชมชนน

กาวสการเปน

รปแทนใจ

สสนจากธรรมชาต พชผกสเหลอง : ชวยตานอนมลอสระ และปกปองเซลลจากการถกทำลาย จากแสงแดด และสารเคม ทงยงชวยชะลอความแก พชผกสมวง : ชวยลางพษ ลดความเสยงของโรคหวใจ บำรงสมอง และทางเดนปสสาวะ ทงยงชะลอความแกไดเชนกน พชผกสแดง : ตานอนมลอสระ ปองกนการทำลายเนอเยอและการเกด มะเรง ชวยบำรงปอด บำรงระบบเลอด และบำรงผวพรรณ พชผกสเขยว : ชวยลางพษและบำรงสขภาพ บำรงสายตา บำรงกระดกและ ฟน บำรงประสาท ชวยขบพษ และกำจดรวรอยเหยวยน พชผกสขาว : ชวยปองกนเนองอก เพมภมตานทานแกรางกาย ชวยรกษา ความยดหยนใหผวหนง ชวยการทำงานของระบบหมนเวยน ตางๆ ในรางกาย สสนของธรรมชาต จงไมเพยงเปนความสวยงาม แตยงเปนประโยชนตอสขภาพดวย

7) รบคคล (ปคคลญญตา) คอ รจกและเขาใจความแตกตางแหงบคคลวา โดยอธยาศย ความ

สามารถและคณธรรมเปนตนใครๆยงหรอหยอนอยางไรและรจกทจะปฏบตตอบคคลอนๆ

ขอทกทานจงนอมนำไปปฏบตเพอความดงามแหงชวตโดยทวกนเทอญ

ปดทายคอลมนใสใจผสงอายฉบบนดวยสถตนารเกยวกบผสงอายดงน

เนองในชวงเขาพรรษา ขอนำขอมลดๆ “ธรรมนญชวต” จากหนงสอพทธจรยธรรมเพอชวตทดงาม ของทาน พระธรรมปฎก หรอ ทาน ป.อ.ปยตโต มาถายทอดสกนฟง

โดย : สภาผสงอายแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

ผสงอาย ทมชวตดงาม ตวเลขทนาสนใจเกยวกบผสงอาย

ประชากรทงหมดของประเทศไทยณวนท31ธนวาคม2553=62,579,932คน

ผสงอาย(อาย60ปขนไป)7,493,227คน=รอยละ12ของประชากรทงหมด

ผสงอายหญง4.16ลานคน=รอยละ55.6ของผสงอายทงหมด

ผสงอายชาย3.32ลานคน=รอยละ44.39ของผสงอายทงหมด

จงหวดทมจำนวนผสงอายมากทสด 3 จงหวดแรก (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ไดแก นครราชสมา ขอนแกน และ

เชยงใหม

จงหวดทมสดสวนรอยละผสงอายมากทสด 3 จงหวดแรก (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ไดแก สงหบร สมทรสงคราม

และชยนาท

(ขอมลคำนวณจาก สำนกทะเบยนราษฎร กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ณ วนท 31 ธนวาคม 2553)

6 7

ขาวดมมาเลา หนเมาท สาวพนป

สวสดทกทาน เนองในเทศกาลเขาพรรษาคา ... เขาพรรษาปน หนเมาทมเรองดๆ มากระจายตอมากมาย ลวนแลวแตนาปลมเปรมทงสน เวลานอย หนากระดาษนอย ดงนน ไมชกชา เขาเรองเลยนะคาพนอง

ขนาดโครงการ (งบประมาณทเสนอ) ระยะเวลาพจารณา

ไมเกน 200,000 บาท 30 วน ทงนไมเกน 60 วน นบจากวนท สสส.ไดรบโครงการ 200,001 - 500,000 บาท 45 วน ทงนไมเกน 90 วน นบจากวนท สสส.ไดรบโครงการ มากกวา 500,000 บาท 60 วน ทงนไมเกน 120 วน นบจากวนท สสส.ไดรบโครงการ

โครงการทจะไดรบการสนบสนนจากเรา ตองมความคดรเรมสรางสรรคอยบนหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

หวงผลระยะยาวได ผสนใจสอบถามและ Download แบบเสนอโครงการไดท http://www. thaihealth.or.th/partner/

application-processหรอโทร.0-2298-0500ตอ1111–1114คะ

จบการกระจายขาวดสำหรบฉบบนแลวเจอกนใหมเดอนหนานะคะทกทาน

จากพลงงาน มาสเรองละครกนบาง โครงการละครเพอ

การเปลยนแปลง ปท 3 จดกจกรรมฝกฝนและเรยนร

กระบวนการผลตละครชมชน ใน “คายเทคนคการผลตละคร

ชมชน” ขน ทนำซบรสอรท จงหวดอบลราชธาน โดยนำ

นกการละครเขตภาคอสานจากหลากหลายพนท เชน

สรนทร มหาสารคาม นครราชสมา และเยาวชนจากอบลฯ

มารวมฝกฝนเรยนรกระบวนการผลตละครชมชนในทก

ขนตอนตามแบบกลมละครมะขามปอม

เรมจากการลงเกบขอมลจรงในชมชนเพอไปพดคยแลกเปลยน

ถงประเดนปญหาของชมชน นำขอมลทไดจากการบอกเลาของชาวบาน

มาพดคยแลกเปลยน ถกกนถงประเดนปญหาทแทจรง และรวมกน

กลนกอนความคดออกจนมาเปนปญญา กอนจะนำไปสรางเปนบทละคร

ชมชนทสะทอนเรองราวของชมชนออกมา

ใครวาละครเปนเรองไรสาระ เจอกระบวนการละครของพๆ

มะขามปอมแลวจะรวาละครดมสาระนนเปนจะใด!!!

ตอดวย โครงการพฒนาทกษะดานการบรหารงานสรางเสรมสขภาพใหแกบคลากร/ทมงานดานสขภาพในองคการ

บรหารสวนตำบล ซงไดจดสมมนาเชงปฏบตการการปรบกระบวนทศนแนวทางการสรางเสรมสขภาพ และพธลงนาม

บนทกขอตกลง (MOU) เขารวมโครงการพฒนาทกษะดานการบรหารงานสรางเสรมสขภาพใหแกบคลากร/ทมงานดาน

สขภาพในองคการบรหารสวนตำบลในเขตพนทภาคกลางไปเมอ วนท 6 มถนายน 2554 ณ จงหวดราชบร โดยม

อบต.ทเขารวมสมมนาและลงนามบนทกขอตกลงเพอรวมดำเนนงานสรางเสรมสขภาวะในพนททรบผดชอบ จำนวน 12

อบต....ในโอกาสตอไปหนเมาทจะเอาผลการสมมนามาบอกกลาวกนคา

แลวกถง ขาว(เกอบ)สดทาย ^__^ คอขาว การพฒนาศกยภาพคณะทำงานระดบ

ปฏบตการตดตามประเมนผลโครงการรวมสรางชมชนและทองถนใหนาอยภาคใตและ

ภาคเหนอ ซงไดจดกระบวนพฒนาโครงการรวมสรางชมชนและทองถนใหนาอยโซนภาคใต

และภาคเหนอ ไปเมอวนท 16-18 มถนายน 2554 และ 24-26 มถนายน 2554

ตามลำดบ ซงเนนการทำความเขาใจรวมกบชมชนเพอพฒนาโครงการใหสอดคลองกบ

ความตองการและแนวทางการสนบสนนของสสส.

โดยขนตอนการพจารณาโครงการจะเรมจาก ผทรงคณวฒเสนอแนวคดหลกในการสนบสนนทนและแนวทางการ

ดำเนนงานใหประสบผลสำเรจแกผเสนอโครงการ จากนนจงแบงกลมยอยเพอพฒนาโครงการรวมกนระหวางผเสนอ

โครงการและทมพฒนาในพนท โดยปรบปรงแกไขตามประเดนทผทรงคณวฒใหขอเสนอแนะ โดยทง 2 กระบวนการ

มผเขารวมประมาณ 460 คน จาก 225 โครงการ ในพนท 27 จงหวด (2 โซนภาค) และมโครงการทผานการ

คดเลอกทงหมด191โครงการซงกเรยกไดวาพวกเขาคอ“เพอนใหม”ของเรานนเอง...ยนดตอนรบจา

ปดทายกนจรงๆตองขาวนจา การเปดรบโครงการ ในปงบประมาณ2555สำหรบผสนใจทวไประหวางนถอเปนชวง

เตรยมตวเพราะจะเรมวนท1ตลาคม2554ไปถงวนท30มถนายน2555โดยมเวลาพจารณาโครงการดงน

ขอกระจายขาวแรกจาก โครงการนวตกรรมเสอพยงหลง

ผาทอมอเพอชมชนพอเพยง ซงเปน โครงการท สสส.

ใหการสนบสนนการวจย เพอหวงใหเกดการผลตเสอพยง

หลงเพอลดอาการปวดหลง ปวดกลามเนอตางๆ และชวย

ลดคาใชจายใหกบเกษตรกร เพราะเกษตรกรจำนวนมาก

มกประสบปญหาปวดหลง แตรายไดของเกษตรกรทม

ไมเพยงพอทจะซอหาเสอพยงหลงทมขายอยในทองตลาด

ทกวนนมาใชได

โครงการน ขณะนกำลงอยในขนตอนใหชาวบาน

ทดลองใช ซงไดผลตอบรบจากชาวบานเปนอยางด และ

หากผลการดำเนนการเปนทนาพอใจ สสส. กจะสงเสรม

ใหโรงพยาบาลตางๆ นำไปใชใหแพรหลาย ตลอดจนการ

พฒนาไปสสนคาโอทอปและคาดวาอก6เดอนจะสามารถ

นำเสนอเปนรายงานวจยทางการแพทยและจดทะเบยน

ลขสทธตอไปได...ฟง(อาน)แลวปลมมมมมมคา

ขาวตอไป มาดท โครงการวจยพลงงานทางเลอก/

พลงงานทดแทนเพอสขภาวะในชมชนกนบางโครงการน

เปนความรวมมอระหวางมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

ลานนาเชยงรายกบสสส.จดกจกรรมมหกรรมพลงงาน

ชมชนคนเมองเหนอตอน : ซอยะหยง แปงพลงงานใจเอง

ดกวา ขน ณ อาคารวทยบรการ มหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลลานนา เชยงราย เพอสงเสรมใหประชาชนผลต

พลงงานใชเองรบมอความผนผวนของธรรมชาตทจะเกดขน

ในอนาคตภายในงานแบงเปน3กจกรรมใหญไดแก

กจกรรมท 1 : การจดนทรรศการแสดงผลงาน

5 โซน 5 แนวคด ไดแก โซนพอหลวง เชอมโยง

ปา เกษตร พลงงาน โซนพลงงานชมชน คนรกสขภาพ

นำเสนอชมชนหรอหนวยงานแบบอยางทพฒนาพลงงาน

ทางเลอกจากทรพยากรและเทคโนโลยทงาย ไมซบซอน

จนนำสการเปลยนแปลงของชมชน คอมสขภาวะดขน

โซนรบมอโลกรอน เปนนทรรศการขององคกรตางๆ ทเนน

สรางความตระหนกถงปญหาโลกรอน ทมตอตวเราและ

สงคม ชทางแกผานการใชชวตพอเพยง โซนสานพลงเ

ครอขาย ขยายสวงกวาง และ โซนแหลงสนบสนนทนวจย

แกชาวบาน/ผตองการลงทนในพลงงานทางเลอก

กจกรรมท 2 : กจกรรมเสวนา “ซอยะหยง แปง

พลงงานใจเองดกวา”โดยตวแทนผทรงคณวฒและการเสวนา

“จดการพลงงานเมองเหนออยางไร เมอภยพบตมาเยอน”

โดยนกวชาการจากหลายหนวยงาน และการแขงขนทกษะ

ของนกเรยนนกศกษา เชน การแขงขนผลตไฟฟาดวยกงหน

นำและการนำเสนองานอยางสรางสรรคไมจำกดรปแบบ

กจกรรมท 3 : ฝกอบรมทำจรงเอากลบบานจรง

ทง 3 กจกรรม ไดรบความสนใจจากนกเรยน

นกศกษา และประชาชนทวไป เปนจำนวนมาก ... หนเมาท

อยากเหนพๆ นองๆ ชาวสรางสขทกทาน มพลงงานใชเอง

กนถวนทวทกชมชนซะจรงเชยว...มนจะดขนาดไหนเนย!!!

8 9

เฮฮาประสาคนสรางสข

ฝกมารยาทจากผลสม !!! วนหนงหลวงพอกบเณรรบนมนต ไปฉนอาหารทบานของโยมคนหนง

เมอเสรจของคาวกถงคราวของหวานและผลไมในจานมสมอย2ผลผลนง

เลกผลนงใหญระหวางทหลวงพอกำลงนงเลงเณรกควาสมลกใหญไป

ระหวางเดนทางกลบหลวงพอจงอบรมเณรวา

ทราบคำตอบแลวสงมาทอเมล friend.sangsuk@gmail.com

หรอไปรษณยบตรหรอจดหมายมาทกองบรรณาธการจดหมายขาว

เพอนสรางสข ตามทอยทายเลม และไมวาจะสงมาทางใด ผสงตอง

ระบชอ-ทอยมาใหชดเจนมเชนนนจะถอวาสละสทธ(หากไดรางวล)คะ

ผตอบถก 10 ทาน จะไดรบถงผาสดเก สงคำตอบไดถง 31

สงหาคม 2554 และตดตามรายชอผโชคดไดใน จดหมายขาว

เพอนสรางสขฉบบเดอนกนยายน2554คะ

สำหรบผไดรบ “ของทระลกจาก สสส.” 10 รางวล จากการ

รวมตอบคำถามประจำฉบบท60มดงน

ไดเวลาตอบคำถามลนรางวลกนอกครง !!! ... คำถามประจำฉบบท 62 ถามวา

ตอบได ตอบด มรางวล

“ ยา 1 เมด แลกสมนไพร 1 ตน เปนกฎกตกาของ

โครงการใด”

ไมยากเลยนะเนยรบตอบกนเขามาไวๆนะจะ^__^

1. พ.อ.(พเศษ) มงคล ศลปาจารย จ.อดรธาน 6. คณชนกามาศ ชาญธระวฒนา จ.อดรธาน

2. คณเมองคำ วงคดวง จ.พะเยา 7. คณสวช สทธโสม จ.อบลราชธาน

3. ร.ต.ต.จรนทร พณราช จ.มกดาหาร 8. คณเทพทอง ใจคำปน จ.ลำปาง

4. คณปราณ ภขยน จ.กาฬสนธ 9. คณละเอยด มนพรม จ.นครสวรรค

5. คณวจตร มาดทง จ.ตรง 10. คณเครอง ลำมะยศ จ.เลย

หมายเหต1.ของรางวลอาจเปลยนแปลงไดตามดลยพนจของกองบรรณาธการ

2.กองบรรณาธการจะเรงสงของรางวลใหถงมอทกทานไมเกน2เดอนนบจากนรอหนอยนะคะ^_^

หลวงพอ :เมอกเณรทำไมถกนะไมวาจะเปนสงของหรอจะทำอะไรตองใหเกยรตผอาวโสกอนรไหม

เณร :เชนอะไรขอรบหลวงพอ

หลวงพอ :กอยางเชนเมอกสมในจานกควรตองใหหลวงพอหยบกอน

เณร :ออครบผมเขาใจแลวขอรบ

หลวงพอ :อกอยางถาจะหยบกอนเณรกควรหยบลกทเลกกวาถอเปนการใหเกยรตเปนมารยาทเขาใจไหม

เณร :ครบ...วาแตหลวงพอขอรบถาเมอกหลวงพอหยบกอนหลวงพอจะหยบลกไหนขอรบ

หลวงพอ :เรามมารยาทกตองหยบลกเลกสเณรถามได

เณร :งนลกใหญมนกตองเปนของผมอยแลว...ทผมหยบลกใหญมนกถกตองเเลวนขอรบ!!!

กลยทธสรางสข

อบต.คลองเมอง โดย ปลดปรชา กระจางโพธ และคณะทำงานจาก อบต.คลองเมอง ไดมโอกาสเขารวมพฒนาทกษะการทำงานกบ โครงการพฒนาทกษะดานการบรหารงานสรางเสรมสขภาพใหแกบคลากรในองคการบรหารสวนตำบลจงไดคดแกปญหาการจดการขยะดวยตนเองโดยอาศยองคความรของชาวบาน เรมจากการเลอกพนทหนองหญาปลองซงเปนชมชนใกลอบต.คลองเมองมาเปนพนทปฏบตการจากนนกจดเวทพดคยกบชาวบาน จนทำใหไดขอสรปรวมกนวา การจดหา ถงขยะใหชมชน เปนเพยงการแกปญหาปลายเหต การแกปญหาทถกตอง ตองแกทพฤตกรรมของคน ซงเปนผทำให เกดขยะและตองกลบมาจดการขยะของตนเอง ชาวหนองหญาปลองจงเสนอใหม“กองทนขยะทอง” รบซอขยะจากชาวบานในชมชน สวนถงขยะทมไมเพยงพอชาวบานบอกวา แคใชถงปยเกามาแขวนไวหนาบานกทดแทนถงขยะไดแลวไมจำเปนตองเสยงบประมาณซอ สำหรบ กองทนขยะทอง มหลกคดในการทำงาน คอ การประชาสมพนธ อบรมใหความรเรองการคดแยกขยะ เพอนำขยะทขายไดไปขาย ขยะทเปนขยะอนทรยนำไปทำปยหมกชวภาพและตงกองทนรบซอขยะรไซเคล เนองจากชาวบานไมเคยดำเนนงานในลกษณะน มากอน จงไดเสนอใหมกจกรรมศกษาดงาน จนทำใหเกดความร จากนนชาวคลองเมอง จงไดนำความรทได มาคดวเคราะหรวมกน จนเกดเปนโครงสรางการทำงานทชดเจนกลาวคอ ชาวบานไดรวมกนตงคณะกรรมการโครงการกองทนขยะทอง 13 คน มผใหญบานเปนประธาน มคณะกรรมการชวยสอสาร พดคยกบชาวบานในชมชน เพอใหเกดการขบเคลอนกจกรรม อาศยกลไกของ อสม. มาชวยประชาสมพนธใหชาวบานในชมชนรบทราบถงกจกรรมของ

โครงการ ให อบต. ดแลเรองการเงน บญช ระบบเอกสารการจดการ การขายขยะทคดแยกแลว และการสำรวจตลาดรบซอขยะ กจกรรมตอมาคอ อบรมใหความรเรองการจดการขยะ มวทยากรจากสำนกงานสงแวดลอมภาค 11 มาอบรมเรองการจดการขยะแตละประเภท การนำขยะอนทรยมาทำนำหมกชวภาพและการใชประโยชนจากนำหมกชวภาพ หลงกจกรรม ชาวชมชนเกดการตนตวกบการจดการขยะในครวเรอนของตนมาก และทำใหเกดความสะอาดในชมชนตามมา ทาง อบต.คลองเมอง จงมความตงใจจะสนบสนนใหขยายผลการทำงานไปยงชมชนอนๆ ตอไป โดยเรมมแนวคด“กองทนขยะในโรงเรยน” เกดขน เพราะมองวานกเรยนจะสามารถนำความรกลบไปถายทอดและขยายไปยง ผปกครองไดเปนอยางดคณะทำงานจงมองภาพวาตองการใหมการขยายผลไปยงทกโรงเรยนในตำบล ซงจะสงผลใหเกดการขยายตวของโครงการตอไปในอก 3 ชมชนเปนอยางนอยภายใน2-3ปขางหนา การรวมกนดำเนนงานในครงน ทำใหชาวคลองเมองคนพบวา การแกปญหาขยะแบบเกาทนยมทำกนมา เชนการนำงบประมาณไปจดซอถงขยะชมชน หรอรถขยะนอกจากจะสนเปลองงบประมาณแลว เมอขยะเตมถงกตองมภาระเรองการจดหาททงหรอการนำไปเผาทำลาย ซงนำสปญหา การใชงบประมาณสง การเกดความขดแยงในเรองการใชพนทปญหามลพษและสงแวดลอมไมรจบ แตเมอทกคนรวมมอรวมใจกนคด และพรอมจะเปลยนแปลงพฤตกรรมของตวเอง ผลประโยชนตอสวนรวม กเกดขน โดยนอกจากจะใชงบประมาณเพยงนอยนดแลว ยงทำใหเกดรายได และผลผลต (เชน นำหมกชวภาพ) ไวใชสอยไดอกดวย

ขอมลจากภาคประชาชนสรปไดวา ในป2550ปรมาณขยะในพนทตำบลคลองเมอง อำเภอจกราช จงหวดนครราชสมา มราว3 ตน เปนปรมาณทเพมขนกวา เทาตวจากปกอนหนา ทำใหมองเหนแนวโนนไดวา “ขยะ” กำลงกลายเปนปญหาใหญของชมชนทจะสงผลตอสขอนามยของชาวบานในชมชนโดยตรง

10 11

สะสมแตม ก.ค. 54

วสยทศน:“คนไทยมสขภาวะอยางยงยน”พนธกจ:“จดประกายกระตนสนบสนนพฒนาสระบบสขภาพทพงประสงค”ยทธศาสตร:ขบเคลอนดวย“ไตรพลง”(พลงปญญาพลงนโยบายพลงสงคม)ขยายพนททางปญญาและสงคมอยางกวางขวางสรางการมสวนรวมในกระบวนการนโยบายทด

กองบรรณาธการ จดหมายขาว ฉบบ 653/43-44ซ.41ถ.จรญสนทวงศแขวงอรณอมรนทรเขตบางกอกนอยกทม.10700e-mail:friend.sangsuk@gmail.comและkitipat@thaihealth.or.th

คมคดบคคล

สำนกสรางสรรคโอกาสและนวตกรรม(สำนก6)สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)979/116-120ชน34อาคารเอส.เอม.ทาวเวอรถนนพหลโยธนสามเสนในพญาไทกรงเทพฯ10400

คณทบทมทอง ศรครง โครงการวจยเชงปฏบตการการปรบเปลยนระบบการผลตสการลดละเลกใชสารเคมฯจงหวดเชยงใหม “เรมดวยการตงกตกาใหชาวบานทมาขอยาพาราเซตามอล ตองนำสมนไพร 1 ชนด มาแลกยา 1 เมด และตองบอกสรรพคณ วธใชดวย ทำใหบาน/โรงเรยนกลายเปนแหลงรวมสมนไพร ตอมาชาวบานสงเกตเหนวา เมอครปวยจะใชสมนไพรรกษาโรค ไมคอยใชยาแกปวด จงเรมสนใจสมนไพรรอบตวมากขน ทกวนนเกอบทกครอบครวมหมอตมยาในครวเรอนสามารถรกษาโรคตางๆ เบองตนได”

คณจรนนท ตาไคร เจาหนาทสถานอนามยตำบลบานเหลาโครงการประชาชนแมใจฯจงหวดพะเยา “เวลาท ใหความรกบชาวบานกบผปวย ตองเอาของจรงมาอธบาย เชน มะพราวหรอกะท ไมควรกนมากเพราะมไขมนมาก กใหเหนลกมะพราวของจรงพรอมคำอธบาย หรอโมเดลอาหาร มนทำใหเขาใจงาย จำงาย หากตองการบอกใหชาวบานรวา ในหนงมอไมควรทานเงาะเกน 3 ผล ในโมเดลหนงจานกจะมเงาะวางไว 3 ผล ชาวบานกจะจำไดและเขาใจทนทวา หนงมอทานไดเพยง 3 ผล”

ปาขนแกว วงราจา (ผปวยโรคเบาหวาน) โครงการประชาชนแมใจฯจงหวดพะเยา “เปนเบาหวานมาสบกวาป กนยาตงแต ป 41 หลงเขารวมโครงการ หลงอบรมแลวทำใหปฏบตตวไดดขน ความรทไดคอ การออกกำลงกายให ได 30 นาท บางทตอนเยนก ได ไป ปนจกรยาน การเปลยนอาหารดวย เขาจะบอกเราวาขาวนงกนปน กนกาแฟไมใสนำตาล หรอ “กนปลาเปนหลก กนผกเปนปน” ทจรงปากรจกผกพนบานมานานแลว พวกผกกาด ผกกระถน แตไมรคณคากเลยไมคอยไดกน พอมาอบรมเขาบอกวามนมประโยชนอยางไร ลดนำตาลได ปากเลยหนมากน”

นายเกษม รงโรจน (พนกงานโรงงานทรวมโครงการฯ) โครงการแพทยแผนไทยรกษาสขภาพกายใจฯจงหวดสโขทย “ผมเปนภมแพและปวดหลง นงนานๆ จะเสยวทหลง ไปโรงพยาบาลหมอบอกมปญหาเกยวกบหมอนรองกระดก กใหยามาทาน พอออกกำลงกายตอเนองมนกทเลาลง แมจะไมหายขาดแตกดขน เลยทำตอเนองทกเชาจนไมตองทานยาอก การรกษาตวเองดวยวธนตางจากการกนยาคอ การกนยามนชวยไดเฉพาะชวงทกน พอหมดฤทธยามนกปวดอก แตการใชทาฤาษดดตน มาชวย อาการปวดจะคอยๆ หายไปโดยไมรตว และยงทำใหคลายเครยด ถาทำทกวนจะรสกวารางกายโปรงเบา เหมอนไมมอะไรสะสมอยในรางกาย”

นางประภสสรา ทองอย (เจาหนาทโรงพยาบาลฯ) โครงการแพทยแผนไทยรกษาสขภาพกายใจฯจงหวดสโขทย “ความรทเราให เปนสงทเหมาะสมกบวถชนบท คอสงทเขาเคยมอยกอน เชน สมนไพร การใชชวตพอเพยง เราแคไปรอฟน ไปปรบความคดใหเขาหนกลบมาพงตนเองในการดแลสขภาพ โดยใหความรทเขาใจไดงาย เชน เรองอาหารแทนทจะบอกวา ตมยำมพลงงานกแคลอร กบอกวาตมยำมใบมะกรดเปนสวนประกอบจงชวยขบลม เขากจะรวาอาหารทกนนนมประโยชนอยางไร”

คมคดบคคล ขอพาผอานทกทาน ไปสมผสกบมมมองทหลากหลาย ของผทำโครงการ และผเคยรวมกจกรรมในโครงการทเกยวกบธรรมชาตบำบด หมอเมอง หรอการสรางเสรมสขภาพดวยภมปญญาทองถน

คดคมๆ กบเรองของภมปญญาทองถน

12