ค ำน ำ

กรมทดนมภารกจหลกเกยวกบการคมครองสทธในทดนของบคคลและจดการทดนของรฐ โดยการออกหนงสอแสดงสทธในทดน การออกหนงสอส าคญส าหรบทหลวง และจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย ซงเปนการด าเนนการตามประมวลกฎหมายทดน และกฎหมายอนๆ ทเกยวของ ส านกกฎหมายเปนหนวยงานสนบสนนภารกจหลกของ กรมทดนในดานกฎหมายเกยวกบการพฒนาปรบปรง แกไขกฎหมายตางๆ ทอยในความรบผดชอบของกรมทดน การด าเนนคดแพง คดอาญา คดปกครอง การศกษา วเคราะห วจยกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ เพอก าหนดมาตรการหรอวธการในการด าเนนการปรบปรงแกไขกฎหมายใหเหมาะสมรดกม สะดวกแกการปฏบตงานของพนกงานเจาหนาท ดงนน ในโอกาสครบ ๑๑๒ ป ของกรมทดน ส านกกฎหมายจงไดรวบรวมค าพพากษาฎกาเกยวกบทดน เลม ๑ (ตงแต พ .ศ. ๒๕๔๐ – ๒๕๔๘ ) และเลม ๒ (ตงแต พ.ศ. ๒๕๔๘ – ๒๕๕๑) เพอใชประกอบการปฏบตงานของเจาหนาทและเผยแพรตอผทสนใจ

ส านกกฎหมายหวงเปนอยางยงวา หนงสอรวมค าพพากษาฎกาเกยวกบทดน นจะเปนประโยชนสมตามเจตนารมณทตงไวและสงผลดตอราชการกรมทดนสบไป ส านกกฎหมาย กรมทดน กระทรวงมหาดไทย

สารบญ

เรอง หนา

พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. 2497 1-4 ประมวลกฎหมายทดน 5-14 พระราชบญญตการจดสรรทดน พ.ศ. 2543 15 ประกาศคณะปฏวต ฉบบท 286 16 พระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 17-18 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 19-159 - การใชสทธโดยไมสจรต มาตรา 5 19 - ลายพมพนวมอ มาตรา 9 19 - ภมล าเนา มาตรา 37, 38 20 - ผจดการทรพยสนของผไมอย มาตรา 48 21-22 - ภมล าเนาของนตบคคล มาตรา 68 23 - ประโยชนไดเสยของนตบคคลขดกบผแทนนตบคคล มาตรา 74 23 - สวนควบของทรพย มาตรา 144, 145, 146 23-25 - การแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย มาตรา 151 26-27 - การแสดงเจตนาโดยส าคญผด มาตรา 156 28 - อายความตามมาตรา 193 29-30 - การช าระหน มาตรา 203, 204 31 - การช าระหนพนวสย มาตรา 219 32 - เพกถอนการฉอฉล มาตรา 237, 240 33-34 - สทธยดหนวง มาตรา 241 35 - บรมสทธ มาตรา 285, 286, 287 36 - แปลงหนใหม มาตรา 349, 350 37 - สญญาตางตอบแทน มาตรา 369 38-39 - สญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก มาตรา 374, 375 40-42 - มดจ าเบยปรบ มาตรา 378, 379 43-44 - การบอกเลกสญญา มาตรา 387, 388, 391 45-49

2

หนา

- อายความละเมด มาตรา 448 50 - ซอขาย มาตรา 453 – 482 51-54 - การขายทอดตลาด มาตรา 509-514 54-56 - ให มาตรา 525-535 57 - เชา มาตรา 537-570 58-66 - เชาซอ มาตรา 572 67 - กยมเงน มาตรา 653-656 68 - จ านอง มาตรา 702-744 69-80 - ตวแทน มาตรา 798 81 - นายหนา มาตรา 845 82 - ประนประนอมยอมความ มาตรา 850-852 83-84 - บรษท จ ากด มาตรา 1236-1257 85-86 - จดทะเบยนทรพยสทธ มาตรา 1299 87-89 - ผอยในฐานะจดทะเบยนสทธของตนไดกอนตาย มาตรา 1300 90-91 - สาธารณสมบตของแผนดน มาตรา 1304-1307 92 - สรางโรงเรอนรกล า มาตรา 1310-1314 93-96 - ซอทรพยจากการขายทอดตลาด มาตรา 1330 97-98 - เจาของกรรมสทธ มาตรา 1336 99 - ทางจ าเปน มาตรา 1349-1350 100-102 - กรรมสทธรวม มาตรา 1357-1364 103-106 - สทธครอบครอง มาตรา 1367-1369 107 - ขอสนนษฐานผมสทธครอบครอง มาตรา 1373 108-109 - การแบงการครอบครอง มาตรา 1374-1375 110-113 - สละการครอบครอง มาตรา 1376-1378 114-118 - เปลยนลกษณะการยดถอ มาตรา 1381 119 - ครอบครองปรปกษ มาตรา 1382 119-124

3

หนา

- ภาระจ ายอม มาตรา 1382-1401 125-130 - ครอบครว มาตรา 1462-1574 131-142 - มรดก มาตรา 1599-1639 143-145 - พนยกรรม มาตรา 1656-1706 146-149 - ผจดการมรดก มาตรา 1713-1737 150-155 - การแบงปนมรดก – อายความมรดก มาตรา 1749-1755 156-159 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง 160-198 ประมวลกฎหมายอาญา 199 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 200-203 พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอการเกษตร พ.ศ. 2518 204-205 พระราชบญญตการเชาทดนเพอเกษตรกรรม 206 พระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 207-209 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 210 พระราชบญญตวาดวยการใชกฎหมายอสลามในเขตจงหวด ปตตาน นราธวาส ยะลา และสตล พ.ศ. 2489 211 พระราชบญญตวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย 211-212 พระราชบญญตลมละลาย 213-218 ประมวลรษฎากร 219-230

ค าพพากษาฎกาทเกยวกบ พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ .ศ. ๒๔๙๗

มาตรา ๕ ใหผทไดครอบครองและท าประโยชนในทดนอยกอนวนทประมวลกฎหมายทดนใชบงคบ โดยไมมหนงสอส าคญแสดงกรรมสทธทดน แจงการครอบครองทดน ตอนายอ าเภอทองทภายในห นงรอยแปดสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา การแจงการครอบครองตามความในมาตราน ไมกอใหเกดสทธขนใหมแกผแจงแตประการใด ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๔๓๑ /๒๕๕๐ การทจะไดทดนเป นกรรมสทธหรอสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายนนไดมบญญตไวใน พ.ร.บ. ใหใช ป.ทดนฯ มาตรา ๕ วรรคหนง วา ใหผทไดครอบครองและท าประโยชนในทดนอยกอนวนท ป .ทดนฯ ใชบงคบโดยไมมหนงสอส าคญแสดงกรรมสทธทดน แจงการครอบครองทดนตอนาย อ าเภอทองทภายในหนงรอย แปดสบวน นบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบตามหลกเกณฑและวธการทรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา และวรรคสองบญญตวา การแจงการครอ บครองตามความ ในมาตรานไมกอใหเกดสทธขนใหมแกผแจงแตประการใด และตาม ป.ทดนฯ มาตรา ๓ บญญตวาบคคลยอมมกรรมสทธในทดน ในกรณตอไปน (๑) ไดมาซงกรรมสทธตามบทกฎหมายกอนวนทประมวลกฎหมายนใชบงคบ หรอไดมาซงโฉนดทดนตามพระราชบญญตแหงประมวล กฎหมายน (๒) ไดมาซงกรรมสทธตามกฎหมายวาดวยการจดทดนเ พอการครองชพหรอกฎหมายอน และมาตรา ๔ บญญตวา ภายใตบงคบมาตรา ๖ บคคลใดไดมาซงสทธครอบครองในทดนกอนวนทประมวลกฎหมายนใชบงคบใหมสทธครอบครองสบไปและใหคมครองตลอดถงผรบโอนดวยจากบทบญญต ๓ มาตราดงกลาวจะเหนไดวา การไดกรรมสทธ ในทดนหรอสทธครอบครองโดยชอบจะตองเปนการไดมา หรอครอบครองโดยชอบกอน พ .ร.บ.ใหใช ป .ทดนฯ หรอไดมาโดยการจดทดนเพอการครองชพหรอกฎหมายอนแตผครอบครองเดมไดครอบครองทดนพพาทในป ๒๔๙๘ อนเปนเวลาภายหลง พ .ร.บ. ฉบบดงกลาวประกาศใชแลวและไม ปรากฏขอเทจจรงวาไดครอบครองทดนโดยชอบตามบทกฎหมายใด ดงนน การครอบครองของผครอบครองเดม

๒

ดงกลาว จงเปนการครอบครองโดยไมชอบดวยกฎหมาย ทดนพพาทจงไมตกเปนกรรมสทธของผครอบครองเดมกอนขายใหแกจ าเลย และตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๒ บญญตวา ทดนทม ไดตกเปนกรรมสทธของบคคลใดบคคลหนง ใหถอวาเปนของรฐ ดงนน ทดนพพาทจงตองถอวาเปนทดนของรฐอย ตาม พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ มาตรา ๑๒ เปนกรณทเมอมบคคลใดอางวามสทธหรอไดท าประโยชนในเขตปาสงวนแหงชาตใดอยกอนวนทกฎกระทรวงก า หนดปาสงวนแหงชาตนนใชบงคบ บคคลนนกสามารถยนค ารองโดยอางในค ารองวา ตนเปนผมสทธหรอไดท าประโยชนในเขตปาสงวนแหงชาตใดอยกอนวนทกฎกระทรวงก าหนดเปนปาสงวนแหงชาตนนใชบงคบเทานน และเมอไดยนค ารองดงกลาวแลว ผลของการยนค ารองจะ เปนไปตามมาตรา ๑๓ แหง พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ คอ เมอคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาตไดรบค ารองตามมาตรา ๑๒ แลว ใหสอบสวนตามค ารองนน ถาปรากฏวาผรองไดเสยสทธหรอเสอมเสยประโยชนอยางใดๆ กใหคณะกรรมการพจารณาก าหนดคาทดแทนใหตามทเหนสมควร หา ท าใหผรองมสทธครอบครองหรอมกรรมสทธในทดนแตอยางใดไม เปนเพยงท าใหผรองมสทธไดคาทดแทนในกรณหากปรากฏวาผรองไดเสยสทธหรอเสอมเสยประโยชนในทดนดงกลาวนน ซงตามมาตรา ๑๒ มขอยกเวนอยในวรรคสามวา การยนค ารองดงกลาวมใหใช บงคบแกกรณสทธในทดนทบคคลมอยตาม ป .ทดนฯ ซงกหมายความวา หากผรองเปนผทมสทธครอบครองในทดนหรอมกรรมสทธในทดนโดยชอบดวยกฎหมายตาม ป .ทดนฯ อยกอนแลว กไมจ าเปนตองยนค ารองภายในก าหนด ๙๐ วน นบแตวนทกฎกระทรวงนนใชบง คบ ดงนน ตามฎกาของจ าเลยทอางวา ผครอบครองเดมในทดนพพาทไดยนค ารองตามมาตรา ๑๒ ดงกลาวแลวนน และคณะอนกรรมการปาสงวนแหงชาตไดมมตใหกนทดนพพาทออกจากพนทปาสงวนแหงชาตเปนผลใหกรมปาไมจะตองด าเนนการกนทดนพพาททมการคดคานด งกลาวออกจากพนทปาสงวนแหงชาตทไดประกาศขนภายหลง จงเปนความเขาใจทผดพลาดคลาดเคลอน การทคณะอนกรรมการปาสงวนแหงชาตไดมมตใหกนทดนพพาทออกจากพนทปาสงวนแหงชาตกเปนเพยงความเหนของคณะอนกรรมการเทานนหามผลตามกฎหมายในอนทกรมปาไมจะตองปฏบตตาม เนองจากความเหนของคณะอนกรรมการดงกลาวจะตองเสนอใหคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาตพจารณากอน เมอคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาตยงไมไดพจารณาวนจฉยชขาดในประเดนดงกลาว จงหามผลผกพนใหกรมปาไมตองปฏบตตามดงทจ าเลยได กลาวอางในฎกาแตอยางใดไม ดงนน เมอผครอบครองทดนพพาทเดมเปนผซงไมมสทธครอบครองหรอมกรรมสทธอยางใดๆ ตามกฎหมายในทดน

๓

พพาทแลวจ าเลยยอมไมมสทธดกวาผครอบครองเดมในทดนพพาทดงกลาว จ าเลยจงหามสทธครอบครองหรอกรรมสทธในทดนพพาทไม และความเหนของคณะอนกรรมการปาสงวนแหงชาตทใหกนทดนพพาทออกจากเขตปาสงวนแหงชาตกหามผลลบลางท าใหทดนพพาทไมใชทดนทอยในเขตปาสงวนแหงชาตแตอยางใด ทดนพพาท กยงคงเปนทดนทอยในเขตปาสงวนแหงชาต เมอจ าเลยเปนผทไมม สทธอยางใดๆ ในทดนพพาทและทดนพพาทเปนทดนทอยในเขตปาสงวนแหงชาตแลว จงถอไดวาเปนทดนของรฐประเภทปาสงวนแหงชาตทสามารถน ามาปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดตาม พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ และกรมปาไมไดสงมอบทดนพพาทซงอย ในเขตปาสงวนแหงชาตดงกลาวใหแกโจทกน าไปปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตาม พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๒๖ (๔), ๓๖ ทว แลว โจทกจงไมจ าเปนตองจดซอหรอเวนคนทดนพพาทกลบมาเปนของรฐเสยกอนตามทจ าเลยกลาวอางแตอยางใด ดงนน โจทกยอมมอ านาจน าทดนพพาทไปปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได มตคณะรฐมนตรไมใชกฎหมายเปนเพยงแนวทางปฏบตเทานน ซงจะท าไดหรอไมไดเพยงใด กตองเปนไปตามทกฎหมายในเรองนนบญญตไว ในกรณเกยวกบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตองเปนไปตาม พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ ดงนน บคคลใดจะมสทธทจะไดทดนเพอเกษตรกรรมตาม พ .ร.บ การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ กตองเปนผท มคณสมบตตามทกฎหมายดงกลาว ก าหนด หาใชจะถอตามมตดงกลาวแตเพยงอยางเดยวตามทจ าเลยอางในฎกาแตอยางใดไม ซงตามท พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๔ บญญตความหมายของค าวา “เกษตรกร ” หมายความวา ผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก และใหหมายความรวมถงบคคลผยากจนหรอผจบการศกษาทางเกษตรกรรม หรอผเปนบตรของเกษตรกร บรรดาซงไมมทดนเพอเกษตรกรรมเ ปนของตนเองและประสงคจะประ กอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกตามหลกเกณฑและเงอนไขทก าหนดใน พ .ร.ฎ. ดวย และตามระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมวาดวยหลกเกณฑวธการและเงอนไขในการคดเลอกเกษตรกร ซงจะมสทธไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกร รมฯ ขอ ๖ (๖) ระบวาตองเปนผไมมทดนเพอประกอบเกษตรกรรมเปนของตนเอง หรอของบคคลในครอบครวเดยวกน หรอมทดนเพยงเลกนอยแตไมเพยงพอแกการประกอบเกษตรกรรมเพอเลยงชพ แสดงใหเหนวาเจตนารมณของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกเพอชวยใหเกษตร กรมทดนท ากน และเกษตรกรผนนจะตองไมมทดนประกอบเกษตรกรรมเปนของตนเองหรอมทดนเพยงเลกนอยไมเพยงพอแกการครองชพหรอตองเชาทดนของผอนประกอบเกษตรกรรม เมอจ าเลยมทดนของตนเองจ านวน ๑๐๘ แปลง และจ าเลย

๔

ประกอบอาชพอนนอกจากดานการเกษตรโดยปร ะกอบอาชพคาขาย มหนอยในนตบคคลประเภทบรษทจ ากดและหางหนสวนจ ากดรวม ๑๖ แหง จงถอไดวาจ าเลยมทดนประกอบเกษตรกรรมเปนของตนเองและมรายไดเพยงพอแกการครองชพแลว และไมถอวาจ าเลยเปนผทประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกแตอยางใด จ าเลยยอมขาดคณส มบตในการยนค าขอเขาท าประโยชนในทดนในเขตปฏรปทดน การทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมค าสงใหเพกถอนหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดน การทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมค าสงใหเพกถอนหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชน ในเขตปฏรปทดน (ส.ป.ก.๔-๐๑ ก.) ในทดนพพาททออกใหแกจ าเลยจงชอบแลว ถงแมในตอนแรก โจทกไดมอบหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดน (ส.ป.ก. ๔-๐๑ ก.) ใหแกจ าเลยไปแลว แตเมอมาตรวจสอบพบในภายหลงวา จ าเลยเปนผขาดคณสมบตดงกลาวกสามารถ ท าการเพกถอนไดเนองจากจ าเลยเปนผทไมมสทธทจะไดหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดน (ส.ป.ก. ๔-๐๑ ก.) มาตงแตตน และเมอเพกถอนการอนญาตใหจ าเลยเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดนแลว จ าเลยไมยอมออกไปจากทดนพพาทซงเปนของโจทก โจทกย อมมอ านาจฟองขบไลจ าเลยได ค าพพากษาศาลฎกา ท ๖๘๑๑ /๒๕๔๙ ตามบทบญญตมาตรา ๕ แหง พ .ร.บ.ใหใช ป. ทดนฯ และมาตรา ๓ และมาตรา ๔ แหง ป . ทดนฯ การไดกรรมสทธในทดนหรอสทธครอบครองโดยชอบจะตองเปนการไดมาหรอครอบครองโดยชอบกอน พ .ร.บ. ใหใช ป .ทดนฯ หรอไดมาโดยการจดทดนเพอการครองชพหรอกฎหมายอน แต จ . ไดครอบครองทดนพพาท สบตอมาจากบดาของ จ . ซงครอบครองในป ๒๔๙๙ อนเปนเวลาภายหลง พ .ร.บ. ฉบบดงกลาวประกาศใชแลว และไมปรากฏขอเทจจรงวา จ . ไดครอบครองทดนโดยชอบตามบทกฎหมายใด ดงนน การครอบครองของ จ. จงเปนการครอบครองโดยไมชอบดวยกฎหมาย ทดนท จ. ครอบครองดงกลาวจงไมตกเปนกรรมสทธของ จ . และตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๒ บญญตวา ทดนซงมไดตกเปนกรรมสทธของบคคลหนงบคคลใด ใหถอวาเปนของรฐ ดงนน ทดนท จ . ครอบครองจงตองถอวาเปนทดนของรฐอย โจทกจงมสทธน าทดนดงกลาวมาปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรมได

๕

ประมวลกฎหมายทดน

มาตรา ๒ ทดนซงมไดตกเปนกรรมสทธของบคคลหนงบคคลใด ไดถอวาเปนของรฐ มาตรา ๔ ภายใตบงคบมาตรา ๖ บคคลใดไดมาซงส ทธครอบครองในทดนกอนวนทประมวลกฎหมายนใชบงคบ ใหมสทธครอบครองสบไปและใหคมครองตลอดถงผรบโอนดวย ค าพพากษาศาลฎกา ท ๖๔๙๒/๒๕๕๐ เจาของเดมครอบครองทดนพพาทมาตงแต ป ๒๔๙๘ ภายหลง ป .ทดน ใชบงคบแลว เจาของเดมและจ าเลยซงรบโอนกา รครอบครองมายอมไมไดรบความคมครองสทธครอบครองในทดนพพาทตาม ป .ทดน มาตรา ๔ และตองถอวาทดนเปนของรฐตาม ป .ทดน มาตรา ๒ ทบญญตวาทดนซงไมไดตกเปนกรรมสทธของบคคลหนงบคคลใดใหถอวาเปนของรฐ เมอทางราชการออกกฎกระทรวงก าหนดใหทด นพพาทเปนปาสงวนแหงชาต และคณะรฐมนตรมอบหมายใหส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมน าไปปฏรปทดนได และตอมาไดมการออกพระราชกฤษฎกาก าหนดใหทดนพพาทเปนเขตปฏรปทดนมผลเปนการเพกถอนปาสงวนแหงชาตในทดนแปลงนน และส านกงานการปฏรปทดนเพ อเกษตรกรรมมอ านาจน าทดนนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไดโดยไมตองด าเนนการเพกถอนตามกฎหมายปาสงวนแหงชาตตาม พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๒๖(๔) โจทกมอ านาจน าทดนพพาทมาใชในการปฏรปทดนได จ าเลยมทดนเปนของตนเองกวา ๑๐๐ ไร ดงนน จ าเลยจงมใชเกษตรกรตามความหมาย แหง พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๔ จงเปนผขาดคณสมบต ในการเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดน โจทกจงมสทธทจะเพกถอนหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดน (ส.ป.ก. ๔-๐๑ ก.) ของจ าเลยได การทจะตอง เวน คนทดนเพอน ามาปฏรปทดนนน ทดนพพาทตองเปนของประชาชนไมใชของรฐ คดนเมอฟงขอเทจจรงวาทดนเปนของรฐแลว โจทกกไมตองเวนคนทดน มาตรา ๔ ทว นบตงแตวนทประกา ศของคณะปฏวตฉบบนใชบงคบ การโ อนกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทดนซงมโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชน ตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

๖

ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๕๕๑/๒๕๕๐ โจทกเปนผครอบครองท าประโยชนในทดนพพาทตลอดมา จ าเลยไมเคยเขาครอบครองทดนพพาท โจทกจงเปนผมสทธครอบครองในทดนพพาทการทหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) ของจ าเลยบางสวนออกทบทดนพพาทสวนทโจทกครอบครองอย กมผลใหจ าเลยยงไดรบค ารบรองของทางราชกา รโดยพนกงานเจาหนาทวาจ าเลยเปนผท าประโยชนในทดนพพาทตาม ป .ทดน มาตรา ๔ ทว และไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายในฐานทมชอในทะเบยนวาเปนผมสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ ดงนน สทธของจ าเลยทไดรบตามกฎหมายจงไมถกตองตามความเปนจรง การทโจทกมค าขอใหจ าเลยไปยนค าขอรงวดแบงแยกทดน (น.ส.๓ ก.) ดงกลาวเฉพาะสวนทดนพพาททโจทกครอบครองใหแกโจทกมาดวยนน พอแลไดวาเปนค าขอใหเพกถอนชอของจ าเลยออกจากหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) เฉพาะสวนทดนททบทดนพพาทของโจทก ศาลจงมอ านาจพพากษาเพกถอนชอของจ าเลยในหนงสอรบรองการท าประโยช น (น.ส.๓ ก.) ในสวนททบทดนพพาทได มาตรา ๙ ภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการเหมองแรและการปาไม ทดนของรฐนนถามไดมสทธครอบครอง หรอมไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทแลว หามมใหบคคลใด (๑) เขาไปยดถอ ครอบครอง รวมตลอดถงการก นสรางหรอ เผาปา (๒) ท าดวยประการใด ใหเปนการท าลาย หรอท าใหเสอมสภาพทดน ทหน ทกรวด หรอททราย ในบรเวณทรฐมนตรประกาศหวงหามในราชกจจานเบกษา หรอ (๓) ท าสงหนงสงใดอนเปนอนตรายแกทรพยากรในทดน มาตรา ๑๐๘ ทว นบแตวนทประกาศของคณะปฏวต ฉบบนใชบงคบ ผใดฝาฝนมาตรา ๙ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจ าทงปรบ ถาความผดตามวรรคหนงไดกระท าแกทดนซงเปนสาธารณสมบตของแผนดนทประชาชนใชรวมกน หรอทใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ ตองระวางโ ทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ถาความผดตามวรรคสองไดกระท าเปนเนอทกวาหาสบไร ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ในกรณทมค า พพากษาวาผใดกระท าความผดตามมาตรานศาล มอ านาจสงใน ค าพพากษาใหผกระท าความผด คนงาน ผรบจาง ผแทน และบรวารของผกระท าความผดออกไป จากทดนนนดวย

๗

บรรดาเครองมอ เครองใช สตวพาหนะ หรอเครองจกรกลใดๆ ซงบคคลไดใชในการกระท าความผด หรอไดใชเปนอปกรณใหไดรบผลในการกระท าความ ผดดงกลาวใหรบเสยทงสน ไมวาจะมผถกลงโทษตามค าพพากษาหรอไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๑๖๕/๒๕๔๙ ความผดตาม ป.ทดนฯ มาตรา ๙ (๑), ๑๐๘ ทว เปนความผดทกระท าตอรฐ ไมใชความผดตอสวนตว พนกงานสอบสวนมอ านาจสอบสวนไดแมจะไมมค ารองทกขตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๒๑ ดงนน เมอพนกงานสอบสวนท าการสอบสวนคดนแลว พนกงานอยการยอมมอ านาจฟองคดตอศาลไดตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๘ (๑) ,๑๒๐ และ พ.ร.บ. พนกงานอยการฯ มาตรา ๑๑ (๑) โดยมตองค านงวาผรองทกขใหด าเนนคดจะเปนผใด หรอไดรบมอบอ านาจจากผเสยหายท แทจรงหรอไม โจทกจงมอ านาจฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๑/๒๕๕๐ จ าเลยกบพวกเขาไปขด ถาง ปรบสภาพพนดน และปลกสรางบานพกอาศย พรอมลอมรวลวดหนาม ในทดนราชพสด ซงอยในความปกครองดแลและใชประโยชนของกรมสวสดการทหารเรอ กองทพเรอ การกระท าของจ า เลยเปนกรรมเดยวผดตอกฎห มายหลายบท กลาวคอ นอกจากจ าเลยจะมความผดฐานรวมกนบกรกทดนราชพสดตาม ป.อ.มาตรา ๓๖๕(๒) แลว จ าเลยยงมความผดฐานเขาไปยดถอ ครอบครอง กนสรางและท าดวยประการใดใหเปนการท าลายหรอท าใหเสอมสภาพทดนของรฐอนเปนความผดตาม ป.ทดนฯ มาตรา ๙(๑) (๒) ,๑๐๘ ทว วรรคหนง ดวย ซงตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๑๐๘ ทว วรรคส บญญตใหศาลมอ านาจสงในค าพพากษาใหผ กระท าความผด คนงาน ผรบจาง และบรวารของผ กระท าความผดออกจากทดนนนได ซงบทบญญตดงกลาวมใชโทษตาม ป .อ. มาตรา ๑๘ แตเป นมาตรการทมงประสงคใหรฐอนเปนเจาของทดนสามารถเขาใชประโยชนในทดนไดโดยเรวโดย ไมจ าเปนตองฟองขบไลจ าเลยเปนคดแพงอกตางหาก ดงนน แมศาลจะลงโทษจ าเลยตาม ป .อ. มาตรา ๓๖๕ (๒) ซงเปนบทกฎหมายทมโทษหนกทสดเพยงบทเดยวตาม ป .อ. มาตรา ๙๐ แต เมอการกระท าของจ าเลยดงกลาวเปนความผดตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๑๐๘ ทว วรรคหนง ดวย ศาลกยอมมอ านาจสงใหจ าเลยและบรวารรอถอนสงปลกสรางและออกไปจากทดนของรฐได หมายเหต การเขาไปขด ถาง ปรบสภาพพนดน และปลกบานพกอาศยพรอมลอมรวลวดหนามในทดนของบคคลอนทไมใชของตนเอง ตามแนวค าพพากษาของศาลฎกาไดแยกวนจฉยไวชดเจนวาหากเปนทดนของเอกชนหรอทรฐครอบครองท าประโยชนอยเปนความผดฐานบกรกตาม ป .อ.

๘

แตถาเปนทสาธารณสมบตของแผนดนกจะมความผดตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๙, ๑๐๘ ทว วรรคสอง กลาวคอ จะผดกฎหมายฉบบใดฉบบหนงเทานน เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๖๑๖ /๒๕๓๙ ความผดฐานบกรกตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๓๖๒ ,๓๖๕ กฎหมายมงประสงคลงโทษผบกรกอสงหารมทรพยของผอนเทานนไมใชบทบญญตทจะลงโทษ ผบกรกทสาธารณสมบตของแผนดน ซงม บญญตไวโดยเฉพาะตามประมวลกฎหมายทดนมาตรา ๙, ๑๐๘ ทว วรรคสอง ในคดดงกลาวศาลชนตนวนจฉยวา การกระท าความผดตาม ป .อ.มาตรา ๓๖๒ , ๓๖๕ กบความผดตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๙, ๑๐๘ ทว วรรคสอง เปนกรรมเดยวผดกฎหมายหลายบท ลงโทษบทหนกตาม ป .อ.มาตรา ๓๖๕ ศาลอทธรณ มไดพพากษาแกในสวนน เมอคดขนมาสศาลฎกาโดยทไมมคความยกปญหาดงกลาวขนมาใหศาลฎกาวนจฉย แตศาลฎกาเหนวามอ านาจปรบบทกฎหมายใหถกตองไดตาม ป.ว.อ. มาตรา ๑๙๕ วรรคสอง ประกอบดวยมาตรา ๒๒๕ แตค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตนวนจฉยคดแตกตางจากแนวค าพพากษาดงกลาวขางตน กลาวคอ ความผดตาม ป .อ.มาตรา ๓๙๕ (๒) กบความผดตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๙ (๑) (๒), ๑๐๘ ทว วรรคหนง เปนความผดกรรมเดยวผดกฎหมายหลายบทจงตองพจารณาวาค าพพากษาศาลฎกาแนวใดชอบดวยหลกกฎหมาย ป.ทดนฯ มาตรา ๙ บญญตวา ภาย ใตบงคบกฎหมายวาดวยการเหมองแรและการปาไม ทดนของรฐนนถามไดมสทธครอบครองหรอมไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทแลว หามมใหบคคลใด (๑) เขาไปยดถอ ครอบครอง รวมตลอดถงการกนสรางหรอเผาปา (๒) ท าดวยประการใด ใหเปนการท าลาย หรอท าใหเสอมสภาพทดน ทหน ทกรวด หรอททราย ในบรเวณทรฐมนตรประกาศหวงหามในราชกจจานเบกษา หรอ (๓) ท าสงหนงสงใดอนเปนอนตรายแกทรพยากรในทดน จากบทบญญตดงกลาวหามประชาชนทวไปเขาไปยงในทดนของรฐ คงมปญหาวาทดนของรฐ หมายความวาอย างไร คงไมไดหมายความวาหากมใชเปนของเอกชนแลวจะตองเปนทดนของรฐไปหมด ซงเคยมค าพพากษาศาลฎกาวนจฉยไวเปนแนวแลววาหากเปนสถานทราชการซงมลกษณะการครอบครองเชนเดยวกบ ทดนของเอกชน ผกระท าความผดกมความผดฐานบกรกตาม ป .อ. เชน ค าพพากษาศา ลฎกาท ๓๐๖/๒๕๑๗ สวนทสาธารณสมบตของแผนดน

๙

ผกระท าความผดกมความผดตาม ป .ทดนฯ เชน ค าพพากษาทกลาวมาขางตน คงมขอพจารณาวาทราชพสดเปนทดนประเภทใด พ.ร.บ. ทราชพสดฯ มาตรา ๔ ทราชพสด หมายความวา อสงหารมทรพยอนเปนทรพยสนของแผ นดนทกชนด เวนแตสาธารณสมบตของแผนดนดงตอไปน (๑) ทดนรกรางวางเปลา และทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอนตามกฎหมายทดน (๒) อสงหารมทรพยส าหรบพลเมองใชหรอสงวนไวเพอประโยชนของพลเมองใชรวมกนเปนต นวา ทชายตลง ทางน า ทางหลวง ทะเลสาบ สวนอสงหารมทรพยของรฐวสาหกจทเปนนตบคคลและขององคการการปกครองสวนทองถนไมถอวาเปนทราชพสด จากบทบญญตดงกลาวจะเหนวาทราชพสดนนเปนทดนของรฐทงหมดทประชาชนมไดใชรวมกน ดวยเหตน ทราชพสดนาจะหมายถงทดนทหนวยงานของรฐครอบครองเชนเดยวกนกบทดนของเอกชน ไมเขาหลกเกณฑตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๙ ดงนน ผกระท าจงไมมความผดตาม ป .ทดนฯ เมอเทยบกบค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตแลว จ าเลยนาจะมความผดตาม ป .อ. มาตรา ๓๖๕ (๒) แตเพยงบทเดยว หากเปนความผดตาม ป .ทดนฯ แตอยางใด ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๒๔๓ /๒๕๕๐ เหตทพนกงานอยการมค าสงไมฟองในคดแรกเนองจากมการแจงใหจ าเลยออกจากทดนพพาทซงเปนทดนสาธารณประโยชนโคกสงไมครบตามระเบยบของคณะกรรมการจดทดนแหงชาต ในก ารทพนกงานอยการมค าสงเดดขาดไมฟองจ าเลยเพราะเหตมการแจงใหจ าเลยออกจากทดนพพาทไมครบถวนตามระเบยบของคณะกรรมการจดทดนแหงชาต อกทงการทจ าเลยยงคงยดถอครอบครอง อยในทดนพพาท จงเปนความผดใหมทตอเนองกนมา ทางอ าเภอจงไดแจงความรอง ทกขและม การสอบสวนด าเนนคดใหมและแจงใหจ าเลยออกจากทดนพพาทใหครบถวนตามระเบยบของคณะกรรมการจดทดนแหงชาต การฟองคดนจงไมขดตอมาตรา ๑๔๗ แหง ป .ว.อ. แตอยางใด หมายเหต (๑) คดนมขอสงเกตตรงท คดนเปนคดอาญา ศาลอทธรณภาค ๔ พพากษาย กฟองจ าเลยทกขอหา แตจ าเลยผชนะคดยงฎกาในปญหาขอเทจจรงได เนองจากศาลลางฟงขอเทจจรงเปนผลรายแกจ าเลยคอ ทดนพพาทเปนทสาธารณประโยชนทประชาชนใชประโยชนรวมกน

๑๐

และจ าเลยไมไดครอบครองทดนพพาทโดยการไดรบมรดก มากอนทประมวลกฎหมายทดน จะใชบงคบ ส าหรบคดแพงทฝายชนะคดยงอทธรณฎกา ขอใหดค าพพากษาศาลฎกาท ๕๒๔/๒๕๑๓ (ตอน ๒ หนา ๖๔๒), ท ๑๔๐๔/๒๕๒๐ (ตอน ๘ หนา ๑๐๓๔) และท ๔๖๘๐-๔๖๘๒/๒๕๓๓ (ส. ๑๐/๔๘๐) (๒) ส าหรบความผดฐานบกรกเขาไปครอบครองทสาธารณะ ทปาสงวนแหงชาต ฯลฯ เปนความผดชนดทท าตอเนองกนมาตลอด หรอเรยกวา de die in diem (continuously) หรอนบวนเตมวน (from day to day) คดโจทกไมขาดอายความ ดค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๑/๒๕๐๖ (ตอน ๓ หนา ๘๔๖) , ท ๓๐๑๗/๒๕๒๔ (ตอน ๑๐ หนา ๒๑๗๔), ท ๑๓๙๙/๒๕๔๘ (ส. ๓/๔๑) ความผดตอเนองอายความนบตงแตหยดการครอบครอง (ดค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๑-๔๖๕/๒๕๒๐ ตอน ๗ หนา ๘๐๐) มาตรา ๑๑ การจดหาผลประโยชนซงทดนของรฐตามนยดงกลาวมาในมาตรากอนน รฐมนตรจะมอบหมายใหทบวงการเมองอนเปนผจดหาผลประโยชน ส าหรบรฐ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๔๒/๒๕๔๘ ทดนพพาทเปนของโจทก การท ก. ขอออกโฉนดทดนเลขท ๕๒๘๓ โดยรวมทดนพพาทดวย โดยทโจทกมไดรเหนยนยอมดวยแตอยางใดการออกโฉนดทดนทบทดนพพาทของโจทกดงกลาว เปนการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายจ าเลยผรบโอนทดนพพาทโดย ไมสจรต ไมไดกรรมสทธในทดนพพาท แมจ าเลยผมชอในโฉนดทดนดงกลาวไมมหนาทไปจดทะเบยนโอนทดนพพาทแกโจทก เพราะจ าเลยไมใชคสญญากบโจทกกตาม แตเมอการออกโฉนดเฉพาะสวนททบทดนพพาทของโจทกเปนการออกโดยไมชอบ ท าใหทดนเฉพาะสวนท ดนพพาทของโจทกไมมผลบงคบตามกฎหมายในโฉนดทดนจ าเลยอกตอไป ศาลยอมมอ านาจเพกถอนเสยได ไมถอวาเปนการพพากษาเกนไปกวาค าฟอง มาตรา ๓๑ โฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชนทไดออกสบเนองมาจากใบจองตามมาตรา ๓๐ และมาตรา ๓๓ หามมใหผไดมาซ งสทธในทดนดงกลาวโอนทดนนนใหแกผอนในกรณดงตอไปน (๑) ถาเปนกรณทไดออกใบจองในหรอหลงวนท ๑๔ ธนวาคม พ .ศ. ๒๕๑๕ หามโอนภายในก าหนดสบปนบแตวนไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชน

๑๑

(๒) ถาเปนกรณทไดออกใบจองกอนวนท ๑๔ ธนวาคม พ .ศ.๒๕๑๕ เฉพาะทรฐใหการชวยเหลอในดานสาธารณปโภคและอนๆ เนองจากการจดทดน หามโอนภายในก าหนดหาป นบแตวนไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชน ความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกกรณททดนนนตกทอดทางมรดกหรอโอนใหแกทบวงการเ มอง องคการของรฐบาลตามกฎหมายวาดวยการจดตงองคการของรฐบาล รฐวสาหกจ ทจดตงขนโดยพระราชบญญต หรอโอนใหแกสหกรณเพอช าระหนโดยไดรบอนมตจากนายทะเบยนสหกรณ ภายในก าหนดเวลาหามโอนตามวรรคหนง ทดนนนไมอยในขายแหงการบงคบคด ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖/๒๕๔๙ ขณะทผรองและ ป . ผตายท าสญญาซอขายทดนกนนน ทดนแปลงดงกลาวเปนทดนทมขอก าหนดหาม ป . โอนทดนไปยงบคคลอนภายในสบปตาม ป .ทดนฯ มาตรา ๓๑ และยงอยภายในก าหนดเวลาหามโอนนน สญญาซอขายทดนแปลงดงกลาวจงเป นนตกรรมทมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายตกเปนโมฆะตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๐ ไมวาผรองจะครอบครองนานเพยงใด ผรองกไมไดสทธครอบครอง และถงแมวาผตายตกลงจะโอนทดนดงกลาวใหแกผรอง เมอพนก าหนดเวลาหามโอนแลวกไมอาจท าไดเชนกน ผ รองจงไมอยในฐานะเจาหนกองมรดกของผตายทจะบงคบใหโอนทดนแปลงดงกลาวแกผรอง และถอไมไดวาผรองเปนผมสวนไดเสยในอน ทจะรองขอใหตงผรองเปนผจดการมรดกของผตาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๘๔๐/๒๕๔๙ หลงจากบดาจ าเลยขายและมอบการครอบครองทดนพพาทจนพนก าหนดระยะเวลาหามโอนแลว บดาจ าเลยไมเคยเขาไปยงเกยวกบทดนพพาทอกเลย ขอเทจจรงจงรบฟงไดวา บดาจ าเลยสละเจตนาครอบครองไมยดถอทดนพพาทอกตอไปอกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๗ วรรคแรกแลว แมโจทกไดซอและยดถอท าประโยชนเพอ ตนในระยะเวลาหามโอน โจทกจะไมไดสทธครอบครองเนองจากถกจ ากดสทธโดยบทบญญต แหง ป .ทดนฯ มาตรา ๓๑ แตเมอโจทกไดครอบครองมาจนเลยเวลาหามโอนแลว โจทกยอมไดสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ นบแตวนพนก าหนดระยะเวลาหามโอน และกรณดงกลาวโจทกมไดคร อบครองแทนบดาจ าเลยหรอจ าเลยซงเปนทายาท จ าเลยจงไมอาจอางสทธตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ มาใชบงคบแกโจทกได มาตรา ๕๘ ทว เมอไดส ารวจรงวดท าแผนทหรอพสจนสอบสวนการท าประโยชนในทดนตามมาตรา ๕๘ แลว ใหพนกงานเจาหนาทออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรอ งการท า

๑๒

ประโยชน แลวแตกรณ ใหแกบคคลตามทระบไวในวรรคสอง เมอปรากฏวาทดนทบคคลนนครอบครองเปนทดนทอาจออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชนไดตามประมวลกฎหมายน บคคลซงพนกงานเจาหนาทอาจออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชนตามวรรคหนงใหได คอ (๑) ผซงมหลกฐานการแจงการครอบครองทดน มใบจอง ใบเหยยบย า หนงสอรบรองการท าประโยชน โฉนดตราจอง ตราจองทตราวา “ไดท าประโยชนแลว ” หรอเปนผมสทธตามกฎหมายวาดวยการจดทดนเพอการครองชพ (๒) ผซงไดปฏบตตามมาตรา ๒๗ ตร (๓) ผซงครอบครองทดนและท าประโยชนในทดน ภายหลงวนทประมวลกฎหมายนใชบงคบ และไมมใบจอง ใบเหยยบย า หรอไมมหลกฐานวาเปนผมสทธตามกฎหมายวาดวยการจดทดนเพอการครองชพ เพอประโยชนแหงมาตราน ผซงมหลกฐานการแจงการครอบ ครองทดนตามวรรคสอง (๑) ใหหมายความรวมถงผซงไดค รอบครองและท าประโยชนในทดน ตอเนองมาจากบคคลดงกลาว ดวยแลว ส าหรบบคคลตามวรรคสอง (๒) และ (๓) ใหออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชน แลวแตกรณ ไดไมเกนหาสบไร ถาเกนหาสบไร จะตองไ ดรบอนมตจาก ผวาราชการจงหวดเปนการเฉพาะราย ทงน ตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด ภายในสบปนบแตวนทไดรบโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชนตามวรรคหนง หามมใหบคคลตามวรรคสอง (๓) ผไดมาซงสทธในทดนดงกลาวโอนทดนนนใหแกผอ น เวนแตเปนการตกทอดทางมรดก หรอโอนใหแกทบวงการเมอง องคการของรฐบาลตามกฎหมายวาดวยการจดตงองคการของรฐบาล รฐวสาหกจทจดตงขนโดยพระราชบญญต หรอโอนใหแกสหกรณเพอช าระหนโดยไดรบอนมตจากนายทะเบยนสหกรณ ภายในก าหนดระยะเวลาหามโอนตาม วรรคหา ทดนนนไมอยในขายแหงการบงคบคด ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๘๐ /๒๕๕๐ ทดนพพาทมขอก าหนดหามโอนภายใน ๑๐ ป ตาม ป.ทดนฯ มาตรา ๕๘ ทว นบแตวนท ๒ กรกฎาคม ๒๕๒๑ ส. ขายทดนและบานพพาทโดยสงมอบการครอบครองให พ . ในเดอนพฤศจกายน ๒๕๒๖ ยงอยภายในก าหนดเวลาหามโอน

๑๓

ตามกฎหมาย แมในระหวางนน พ . จะยงไมไดสทธครอบครอง เนองจากถกจ ากดโดยบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาว มผลท าใหการโอนทดนพพาทตกเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๐ ถอวา พ. ครอบครองทดนและบานพพาทแทน ส . แตเมอ พ . ยงคงครอบครองทดนแล ะบานพพาทตลอดมาจนลวงเลยระยะเวลาหามโอนแลวเปนเวลานานประมาณ ๖ ปโดย พ . ถงแกความตายเมอกลางป ๒๕๓๗ และจ าเลยท ๒ เปนผเสยภาษบ ารงทองทส าหรบทดนพพาทตลอดมา และ ส. ถงแกความตายเมอวนท ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๓๐ กอนครบก าหนดเวลาหามโอน แตโจทกเพงย นค ารองขอเปนผจดการมรดกของ พ . จะถงแกความตายนน โจทกและทายาทของ ส . ไมเคย เขาไปยงเกยวอางสทธครอบครองทดนและบานพพาทไวแทนผ ใด อนจะตองบอกกลาวเปลยนลกษณะแหงการยดถอไปยงผนนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ พฤตการณแหงคดแสดง ใหเหนวาโจทกและทายาทของ ส. สละเจตนาครอบครองทดนและบานพพาทแลว การครอบครองทดนและบานพพาทของ พ . จงเปนการยดถอโดยเจตนาจะยดถอเพอตน พ . ยอมไดซงสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ มาตรา ๕๙ ทว ผซงครอบครองและท าประโยชนในทดนอยกอนวนทป ระมวลกฎหมายนใชบงคบโดยไมมหนงสอส าคญแสดงกรรมสทธทดน และมไดแจงการครอบครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ .ศ. ๒๔๙๗ แตไมรวมถงผซงมไดปฏบตตามมาตรา ๒๗ ตร ถามความจ าเปนจะขอออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชนเปนการเฉพาะราย เมอพนกงานเจาหนาทพจารณาเหนสมควรใหด าเนนการออกโฉนดทดนหรอหนงสอรบรองการท าประโยชน แลวแตกรณ ไดตามหลกเกณฑและวธการทประมวลกฎหมายนก าหนดแตตองไมเกนหาสบไร ถาเกนหาสบไรจะตองไดรบอนมตจากผวาราชการจงหวด ทงนตามระเบยบทคณะกรรมการก าหนด เพอประโยชนแหงมาตราน ผครอบครองและท าประโยชนในทดนตามวรรคหนงใหหมายความรวมถงผซงไดครอบครองและท าประโยชนในทดนตอเนองมาจากบคคลดงกลาวดวย ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๕๐๕ /๒๕๕๐ โจทกฟองจ าเลยท ๑ ในฐานะส วนตวและในฐานะเปนเจาพนกงานทดนจงหวดเปนจ าเลยท ๒ กบฟองจ าเลยท ๓ ในฐานะสวนตวและในฐานะผวาราชการจงหวดจ าเลยท ๔ และฟองจงหวดเปนจ าเลยท ๕ ใหรวมกนออกโฉนดทดนเนอท ๖๒ ไร ๓ งาน ๘๘ ตารางวา แตการออกโฉนดทดนนนหากทดนมเนอทไม เกน ๕๐ ไร อยในอ านาจหนาทของเจาพนกงานทดนจงหวด (จ าเลยท ๒) และผวาราชการจงหวด (จ าเลยท ๔) ตาม ป.ทดน มาตรา ๕๙ ทว โจทกจงไมมอ านาจฟองจ าเลยท ๑ และท ๓ ใหรบผดในฐานะสวนตว

๑๔

ส าหรบจ าเลยท ๕ ไมมสวนเกยวของหรอมหนาทในก ารออกโฉนดทดนซงเปนการกระท าในต าแหนงหนาทของจ าเลยท ๒ และท ๔ จ าเลยท ๕ ไมไดโตแยงสทธโจทกแตอยางใด โจทกจงไมมอ านาจฟองจ าเลยท ๑ ท ๓ และท ๕ มาตรา ๖๙ ทว ผมสทธในทดนประสงคจะขอสอบเขตโฉนดทดนเฉพาะรายของตน ใหยนค าขอพรอมด วยโฉนดทดนนนตอเจาพนกงานทดนและใหพนกงานเจาหนาทไปท าการรงวดให ในการรงวด ถาปรากฏวาการครอบครองไมตรงกบแผนทหรอเนอทในโฉนดทดน เมอผ มสทธในทดนขางเคยงไดรบรองแนวเขตแลว ใหเจาพนกงานทดนมอ านาจแกไขแผนทหรอเนอทใหต รงกบความเปนจรงได เวนแตจะเปนการสมยอมเพอหลกเลยงกฎหมาย ในกรณทไมอาจตดตอผมสทธในทดนขางเคยงใหมาระวงแนวเขตได หรอในกรณทผมสทธในทดนขางเคยงไดรบการตดตอจากพนกงานเจาหนาทใหมาระวงแนวเขตแลวแตไมม า หรอมาแตไมยอมลง ชอรบรองแนวเขตโดยไมไดคดคานการรงวด ใหพนกงานเจาหนาทแจงเปนหนงสอใหผนนมาลงชอรบรองแนวเขตหรอคดคานภายในสามสบวนนบแตวนทไดสงหนงสอ ถาผมสทธในทดนขางเคยงไมด าเนนการอยางหนงอยางใดภายในก าหนดดงกลาว และผขอไดใหค ารบ รองวามไดน าท าการรงวดรกล าทดนขางเคยงและยนยอมใหแกไขแผนทหรอเนอทใหตรงกบความเปนจรง ใหเจาพนกงานทดนด าเนนการตามวรรคสองไปไดโดยไมตองมการรบรองแนวเขต การตดตอหรอการแจงผมสทธในทดนขางเคยงตามวรรคสาม ใหเปนไปตามหลกเกณฑแ ละวธการทก าหนดในกฎกระทรวง หากปรากฏวามผคดคาน ใหเจาพนกงานทดนมอ านาจสอบสวนไกลเกลยโดยถอหลกฐานแผนทเปนหลกในการพจารณา ถาตกลงกนไดกใหด าเนนการไปตามทตกลง แตตองไมเปนการสมยอมกนเพอหลกเลยงกฎหมายหากตกลงกนไมไดใหแจงคกรณไป ฟองตอศาลภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจง ถาไมมการฟองภายในก าหนดดงกลาว ใหถอวาผขอไมประสงคจะสอบเขตโฉนดทดนนนตอไป . ในกรณผมสทธในทดนประสงคจะขอใหตรวจสอบเนอทตามหนงสอรบรองการท าประโยชนเฉพาะรายของตน ใหยนค าขอพรอมดวยหน งสอรบรองการท าประโยชนส าหรบทดนนนตอเจาพนกงานทดน และใหน าความในวรร คสอง วรรคสาม วรรคส และวรรคหามาใชบงคบโดยอนโลม

๑๕

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖๔๑ /๒๕๔๘ โจทกทงสองกบจ าเลยเปนเจาของรวมกรรมสทธในทดนโฉนดเลขท ๕๗๓๘ จ าเลยไดรองขอรงวดสอบเขตโ ฉนดทดนเลขท ๕๗๓๗ ของจ าเลยและพวกซงอยตดกนกบทดนโฉนดเลขท ๕๗๓๘ เมอขอเทจจรงฟงไมไดวาโจทกทงสองทราบหรอไดรบแจงหนงสอใหมาระวงแนวเขตทดนโฉนดเลขท ๕๗๓๘ ในการรงวดสอบเขตทดนโฉนดเลขท ๕๗๓๗ การทจ าเลยเปนผน าชและรบรองแนวเขตท ดนทงสองแปลงโดยล าพง โดยโจทกทงสองซงเปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนโฉนดเลขท ๕๗๓๘ ไมทราบเรอง จงไมใชกรณทโจทกทงสองผมสทธในทดนขาง เคยง ไดรบการตดตอ จาก พนกงานเจาหนาทใหมาระวงแนวเขตแลวแตไมมาตาม ป .ทดน มาตรา ๖๙ ทว วรรคสาม ดงนน การรงวดสอบเขตทดนของจ าเลยจงไมชอบ

พระราชบญญตการจดสรรทดน พ .ศ.๒๕๔๓

มาตรา ๔๓ สาธารณปโภคทผจดสรรทดนไดจดใหมขนเพอการจดสรรทดนตามแผนผงและโครงการทไดรบอนญาต เชน ถนน สวน สนามเดกเลน ใหตกอยในภาระจ า ยอมเพอประโยชนแกทดนจดสรร และใหเปนหนาทของผจดสรรทดนทจะบ ารงรกษาสาธารณปโภคดงกลาวใหคงสภาพดงเชนทไดจดท าขนนนตอไป และจะกระท าการใดอนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกมได ใหผจดสรรทดนจดหาธนาคารหรอสถาบนการเง นมาท าสญญาค าประกน การบ ารง รกษาสาธารณปโภคซงผจดสรรทดนไดจดใหมขน และยงอยในความรบผดชอบในการบ ารงรกษาของผจดสรรทดนตามวรรคหนงกบคณะกรรมการและใหน ามาตรา ๒๔ มาใชบงคบโดยอนโลม ค าพพากษาศาลฎกา ท ๓๘๙๒ /๒๕๔๙ แมทางจ าเปนทโจทกขอผ านทดนจดสร รของจ าเลยเปนถนนซงเปนสาธารณปโภคทผจดสรรไดจดใหมขนและตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรร ซงม พ .ร.บ. การจดสรรทดนฯ มาตรา ๔๓ วรรคหนง บญญตหามมใหผจดสรรทดนกระท าการใดอนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหร อเสอมความสะดวก แตเมอจ าเลยรบวาถนนดงกลาวตกอยภายใตสทธทโจทกจะขอเปดทางจ าเปนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ วรรคหนง ซงเปนไปโดยผลของกฎหมาย มใชเปนเรองทผจดสรรทดนท านตกรรม

๑๖

อนกอใหเกดภาระแกทดนทตกเปนสาธารณปโภค จงหาไดขดตอกฎห มายดงกลาวไม และหากการทจ าเลยเปดทางจ าเปนใหแกโจทกท าใหจ าเลยตองเสยหาย จ าเลยยอมมสทธเรยกคาทดแทนเพอความเสยหายจากโจทกได โจทกจงมสทธขอใหเปดทางพพาททจ าเลยสรางรวก าแพงปดกนเพอใหเปนทางเขาออกและจดวางทอระบายน า สายไฟฟา สายโทรศ พท สทางสาธารณะได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๕๖๕-๖๕๖๗/๒๕๕๐ การทสาธารณปโภคซงผจดสรรทดนคอโจทกไดจดสรรใหมขนเพอการจดสรรทดนตามแผนผงและโครงการทไดรบอนญาต ใหถอวาตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนทจดสรร และใหเปนหนาทของโจ ทกทจะตองบ ารงรกษากจการดงกลาวใหคงสภาพดงเชนทไดจดท าขนโดยตลอดตามประกาศของค ณะปฏวต ฉบบท ๒๘๖ ขอ ๓๐ วรรคหนง อนมผลบงคบในขณะทโจทกด าเนนการจดสรรทดนกตาม แตกฎหมายกมไดมบทบญญตหามมใหผจดสรรทดนเรยกเกบเงนคาใชจายในก ารบ ารงรกษาและการจดการสาธารณปโภคจากผซอทดนจดสรรในอตราทเหมาะสมและเปนธรรม เมอจ าเลยทงสามตกลงช าระคาใชจายในการดแลรกษาทรพยสนสวนกลางทใชรวมกบผซอรายอนๆ ในโครงการทเกยวกบสวนสาธารณะตามทระบไวในสญญาจะซอจะขายบานพรอมท ดน จ าเลยทงสามจงตองผกพนตามขอสญญานน ขอตกลงทใหจ าเลยทงสามเฉลยคาใชจายดงกลาวหาไดเปนการขดตอประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๘๖ ขอ ๓๐ แตอยางใดไม โจทกยอมมสทธเรยกใหจ าเลยทงสามช าระคาบ ารงรกษาสาธารณปโภคตามขอสญญาได

ประกาศของคณะปฏวตฉบบท ๒๘๖

ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๐๕๘ /๒๕๔๙ โมฆะกรรมนนไมอาจใหสตยาบนแกกนไดและผมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะยกความเสยเปลาแหงโมฆะกรรม ขนกลาวอางกไดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ปญหาวาสญญาจะซอจะขายทดนพพาทเปนโมฆะหรอไม จง เปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมจ าเลยจะไมไดยกปญหานขนกลาวในศาลชนตนและศาลชนอทธรณ จ าเลยกยงมสทธทจะยกปญหานขนกลาวในชนฎกาไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคสอง แมทดนพพาทเปนสวนหนงของถนนในหมบานทจ าเลยเปนผ ด าเนนการจดสรรทดนและตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรตามประกาศของคณะปฏวตฉบบท ๒๘๖ กตาม แตภาระจ ายอมนนเพยงแตท าใหเจาของภารยทรพยตองยอมรบกรรมบางอยาง

๑๗

ซงกระทบถงทรพยสนของตนหรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธ ทรพยสนนนเพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน และหามเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใดๆ อนจะเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๗ และ ๑๓๘๙ เทานน เจาของภารยทรพยยงคงเปนเจาของกรรมสทธ ทงไมมบทกฎหมายใดหามเจาของภารยทรพยขายหรอจ าหนายจายโอนกรรมสทธแตอยางใด จ าเลยในฐานะเจาของทดนพพาทจงมสทธขายทดนพพาทได สญญาจะซอจะขายทดนพพาทจงไมเปนโมฆะ จ าเลยจงตองโอนกรรมสทธทดนพพาทใหแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกา ท ๒๕๑๓ /๒๕๔๙ ถนนท ส . ผจดสรร ไดจดใหเปนทางเขาออก ตามโครงการสทางสาธารณะไดนนไมสามารถใชไดเนองจากมสภาพเปนหนองน า ส. จงจดใหใช ทดนพพาททง ๒ แปลง เปนทางเขาออกสทางสาธารณะถนนดาวดงสตดตอกนเปนเวลาเกนกวา ๑๐ ปแลว จนเทศบาลนครสวรรคไดเขามาปรบปรงเกลยดนในทด นพพาททง ๒ แปลง เปนถนนและเคยน ายางแอสฟลดมาราดถง ๒ ครง โดย ส . มไดโตแยงหรอคดคานถอไดวา ส . จดใหทดนพพาทโฉนดเลขท ๑๐๒๑๘ ของจ าเลยท ๒ เปนทางเขาออกสทางสาธารณะถนนดาวดงสอนเปน สาธารณปโภคเพอการจดสรรทดนตามโครงการทดนดงกลาวยอ มตกอยในภาระจ ายอมเพอ ประโยชนแกทดนจดสรรโดยผลแหงกฎหมายตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๘๖ฯ ขอ ๓๒ ประกอบขอ ๓๐ แมจ าเลยท ๒ ซอทดนพพาทโฉนดเลขท ๑๐๒๑๘ มาจาก ส . โดยสจรตและเสยคาตอบแทน กไมท าใหทางภาระจ ายอมนนระงบสนไป จ าเลยท ๒ จงตองร บภาระตามกฎหมายดงกลาวดวยโดยไมค านงวาโจทกทงหาไดทางภาระจ ายอมโดยอายความหรอไม

พระราชบญญตอาคารชด

ค าพพากษาศาลฎกา ท ๘๓๙๐ /๒๕๔๙ กอนทจ าเลยจะบอกเลกสญญา ผนงของหองชดพพาทมรอยแตกราวซงจ าเลยรบวาจะแกไขใหเรยบรอย และในวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๓๙ มการนดโอนกรรมสทธหองชดพพาทซงเปนวนหลงจากทจ าเลยอางวาไดบอกเลกสญญาแกโจทกแลว การนดโอนกรรมสทธหองชดพพาทดงกลาวแสดงใหเหนวาจ าเลยมไดมเจตนาเลกสญญากบโจทกในเดอนกนยายน ๒๕๓๙ ซงหลงจากนนจ าเลยยงไดยนยอมใหโจทก เขาไปตรวจ

๑๘

รบหองชดพพาทวายงมรอยแตกราวตองซอมแซมแกไขและจ าเลยไดนดโอนกรรมสทธ หองชดพพาทในวนท ๒๖ ธนวาคม ๒๕๓๙ แตในวนดงกลาวไมมการโอนกรรมสทธกนเนองจากจ าเลยเรยกเงนจากโจทกอก ๕๐,๐๐๐ บาท อางวาโจทกรบโอนหองชดพพาทลาชา หลงจากนนจ าเลย กไมไดแจงใหโจทกมารบโอนหองชดพพาทอก เมอสญญายงไมเลกกนและจ าเลยไมโอนหองชดพพาทใหแกโจทก โจทกยอมมสทธบอกเลกสญญาได ค าพพากษาศาลฎกา ท ๑๐๙๔ /๒๕๔๙ การประพฤตผดสญญาของคสญญาอนจะเปนเหตใหคสญญาอกฝายหนงใชสทธบอกเลกสญญาได นน การประพฤตผดสญญาดงกลาวจะตองเปนขอส าคญถงขนาด ส าหรบการกอสรางก าแพงดานหนาอาคาร ทโจทกและจ าเลยท ๑ โตเถยงกนวาเปนทรพยสวนกลางหรอไม แมการกอสรางอาคารชดใหแลวเสรจจะหมายถงการสรางทรพยสวนกลางดวย แตโดยสภาพของทรพยสวนกลางกรณ นเปนเพยงทรพยสวนทจะเอออ านวยในการใชหองชดและในหนงสอเลกสญญาโจทกระบแตเพยงวา จนบดนจ าเลยท ๑ ยงกอสรางไมแลวเสรจและไมสามารถด าเนนการโอนกรรมสทธหองชดใหแกโจทก โดยมไดระบเฉพาะเจาะจงถงก าแพงดานหนาอาคาร แสดงวาโจทกมไดถอ เอาการกอสรางก าแพงดานหนาอาคารนเปนเรองส าคญถงขนาดหากทราบวาจ าเลยท ๑ ผดสญญาขอนจะไมเขาท าสญญากบจ าเลยท ๑ ดงนน แมหากก าแพงดานหนาอาคารชดจะเปนทรพยสวนกลางจรง การทจ าเลยท ๑ ไมกอสรางก าแพงดงกลาวใหแลวเสรจตามสญญา ไมกอใหเกดสทธทจะบอกเลกสญญาแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกา ท ๑๒๑๔ /๒๕๔๙ การทจ าเลยซงเปนผจดการของนตบคคลอาคารชดมอ านาจจดการและดแลรกษาหองน าชายและหญงซงเปนทรพยสวนกลางตงอยบนชนท ๖ ไดปดกนประตหองน าไมใหโจทกและเจาของหองชดคนอนซง เปนเจาของรวมใชประโยชน หากเปนการจดการทรพยสวนกลางทไมชอบดวยพระราชบญญตอาคารชด พ .ศ.๒๕๒๒ หรอขอบงคบประการใด โจทกและเจาของหองชดดงกลาวตองด าเนนการแกจ าเลยทางมตทประชมของเจาของหองชดหรอทางคณะกรรมการควบคมการจดการนตบคคลอาคารชด ก ารกระท าของจ าเลยตามฟองไมเปนความผดฐานบกรก ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๗๑ /๒๕๔๙ เจาหนมประกนตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๖ ตองเปนเจาหนผมสทธเหนอทรพยสนของลกหนในทางจ านอง จ าน า หรอสทธยดหนวง หรอเจาหนผมบรมสทธทบงคบไดท านองเดยว กบผรบจ าน า ค าวา สทธยดหนวง หมายถง สทธยดหนวงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๔๑ ซงบญญตวา “ผใดเปนผครองทรพยสนของผอนและมหนอนเปนคณประโยชนแกตนเกยวดวยทรพยสนซงครองนนไซร ทานวา ผนนจะยดหนวงทรพยสน

๑๙

นนไวจนกวาจะไดรบช าระหน กได ...” การทลกหนน าหองชดมาวางและท าหนงสอประกนไวตอศาลจงหวดสมทรปราการอนเปนศาลยตธรรมเปนองคกรแหงรฐซงมอ านาจหนาทพจารณาพพากษาคดตามบทบญญตแหงกฎหมายไมมหนาทหรอวตถประสงคในการครอบครองทรพยสนไวใหเจาหน เจตนาของลกหน ในการท าหนงสอประกนกเพอ ทเลาการบงคบตามค าพพากษาตามกระบวนการทกฎหมายบญญตไว ไมมขอความใดในหนงสอประกนทแสดง ใหเหนวาลกหน ท าหนงสอประกนดงกลาวเพอใหเกดนตสมพนธขนระหวาง เจาหนกบลกหน หนตามค าพพากษาศาลจงหวดสมทรปราการท เจาหนน ามายนค าขอรบช าระหนมมลหนมาจากสญญาจางท าของทลกหนจางเจาหนผลตงานโฆษณาโดยท าเปนวดโอเพอเผย แพรภาพและเสยงทางสถานโทรทศนซงเจาหนมสทธไดรบคาจางตอบแทนเทานน หาใชเปนคณแกเจาหนเกยวดวยหองชดทลกหนน ามาวางเปนป ระกนแตอยางใด เจาหนจงไมมสทธยดหนวงหองชดดงกลาว จงถอไมไดวาเจาหนเปนเจาหนมประกนตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๖

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

การใชสทธโดยไมสจรต มาตรา ๕ มาตรา ๕ ในการใชสทธแหงตนกด ในการช าระหนกด บคคลท กคนตองกระท าโดยสจรต ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๐๕/๒๕๕๑ ผรองรเหนและยนยอมในการทจ าเลยน าทดนพพาทไปเปนหลกประกนตวผตองหา เมอจ าเลยผดสญญาประกนและศาลพพากษาใหจ าเลยช าระหนตามสญญาประกนแตจ าเลยไมช าระ โจทกมอ านาจยดทดนพพาทบงคบช าระหนไดไมวาทรพยพพาทเปนสนสมรสหรอสนสวนตว ผรองจะอางวาทดนพพาทเปนสนสวนตวและจะใชสทธรองขอใหปลอยทดนพพาทหาไดไม ผรองจงไมมอ านาจฟอง เพราะเปนการใชสทธโดยไมสจรตเปนการไมชอบดวยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๕ ลายพมพนวม อมาตรา ๙ มาตรา ๙ เมอมกจการอนใดซงกฎหมายบงคบใหท าเปนหนงสอ บคคลผจะตองท าหนงสอไมจ าเปนตองเขยนเอง แตหนงสอนนตองลงลายมอชอของบคคลนน

๒๐

ลายพมพนวมอ แกงได ตราประทบ หรอเครองหมายอนท านองเชนวานน ทท าลงในเอกสารแทนการลงลายม อชอ หากมพยานลงลายมอชอรบรองไวดวยสองคนแลวใหถอเสมอกบลงลายมอชอ ความในวรรคสองไมใชบงคบแกการลงลายพมพนวมอ แกงได ตราประทบ หรอเครองหมายอนท านองเชนวานน ซงท าลงในเอกสารทท าตอหนาพนกงานเจาหนาท ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๔๕ /๒๕๔๘ แมลายพมพนวมอในหนงสอมอบอ านาจของโจทกจะไมเหนลายของนวมอ แตใตลายพมพกมค าอธบายในวงเลบวาเปนลายพมพนวมอของบคคล ท าใหสามารถเขาใจไดวารอยดงกลาวเปนรอยของลายพมพนวมอ มใชรอยเปอนหมก กอปรกบ ป.พ.พ. มาตรา ๙ วรรคสอง บญญตวา ลา ยพมพนวมอทท าลงในเอกสาร หากมพยานลงลายมอชอรบรองสองคนแลวใหถอเสมอกบการลงลายมอ ชอ เมอโจทกมพยานลงลาย มอชอรบรองสองคน และโจทกมพยานมาเบกความประกอบเอกสารวาลาย พมพดงกลาวเปนลายพมพนวหวแมมอขางขวาของโจทกซงน าสบไดเพราะเปนรายละเ อยด การลงลายมอชอในหนงสอมอบอ านาจของโจทกจงชอบดวยกฎหมาย ภมล าเนามาตรา ๓๗, ๓๘ มาตรา ๓๗ ภมล าเนาของบคคลธรรมดา ไดแกถนอนบคคลนนมสถานทอยเปนแหลงส าคญ มาตรา ๓๘ ถาบคคลธรรมดามถนทอยหลายแหงซงอยสบเ ปลยนกนไป หรอมหลกแหลงท ท าการงานเปนปกตหลายแหง ใหถอเอาแหงใดแหงหนงเปนภมล าเนาของบคคลนน ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖/๒๕๔๙ แมจ าเลยท ๑ จะออกจากบานตามภมล าเนาไปโดยไมมผใดทราบขาวคราว แตขณะทเจาพนกงานศาลน าหมายเรยกและส าเนาค าฟองไปสงใหแกจ าเลยท ๑ โดยการปดหม าย ณ ภมล าเนาของจ าเลยท ๑ ตามค าฟองนน ศาลชนตนยงมไดมค าสงวาจ าเลยท ๑ เปนผไมอยและตงผจดการทรพยสนของผไมอย หรอมค าสงวาจ าเลยท ๑ เปนคนสาบสญแตอยางใด ทงจ าเลยท ๑ ไดอาศยอยกบจ าเลยท ๒ และยงมชอปรากฏอยในทะเบยนบ านตามทอยในค าฟอง จงถอไมไดวาจ าเลยท ๑ เปนผไมมทอยปกตเปนหลกแหลง ทอยตามค าฟองจงเปนภมล าเนาของจ าเลยท ๑ ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๗ การสงหมายเรยกและส าเนาค าฟองใหแกจ าเลยท ๑ จงชอบดวยกฎหมาย

๒๑

ค าพพา กษาศาลฎกาท ๒๗๓๔ /๒๕๔๙ ผรองเบ กความเปนพยานในส านวนรองขดทรพยส านวนแรกวามภมล าเนาอยบานเลขท ๑๘ หมท ๕ ต าบลไสหรา ส านวนทสองวา มภมล าเนาอยบานเลขท ๑๐๐ หมท ๕ ต าบลไสหรา และจากแบบรบรองรายการทะเบยนราษฎร วาผรองมภมล าเนาอยทบานเลขท ๑๐๐ หมท ๕ ต าบลไสหร า จงฟงไดวาผรองมภมล าเนาอยทบานเลขทดงกลาวทงสองแหง เมอเจาพนกงานบงคบคดปดประกาศขายทอดตลาดให ผรองทราบแลว ค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ของ ธ . และมค าสงไมรบค ารองดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๖๐๘ /๒๕๕๐ โจทกฟองจ าเ ลยโดยระบทอยจ าเลยใน ค าฟองเปนบานเลขททะเบยนบานกลาง ๓๑๗ ทะเบยนบานกลางของเขตดสต โดยไมปรากฏวากอนหนานนจ าเลยมภมล าเนาอยทใด และปรากฏตามรายงานการเดนหมายวาพนกงานเดนหมายไดปดหมายเรยกและส าเนาค าฟองไวตามภมล าเนาทระบไวในหมา ย ซงมลกษณะเปนส านกงานเขตดสต สอบถามบคคลทอยทนนแลวไดรบแจงวาไมรจกจ าเลย ตาม พ .ร.บ. การทะเบยนราษฎรฯ มาตรา ๔, ๓๓ บญญตใหเจาบานแจงการยายออกของผมชออยในทะเบยนซงไปอยทอนเกน ๑๘๐ วน และเจาบานไมทราบวาผนนไปอยท ใดตอนายทะเบยนโดยระบไมทราบทอย และใหนายทะเบยนผรบแจงเพมชอและรายการผนนในทะเบยนบานกลางซงนายทะเบยนบานกลางก าหนดใหจดท าขนส าหรบลงรายการบคคลทไมอาจมชอในทะเบยนบาน ดงนน บานเลขททะเบยนบานกลาง ๓๑๗ ซงเปนส านกงานเขตดสตไม ใชถนทอยอนเปนภมล าเนาของจ าเลยตาม ป.พ.พ. มาตรา ๓๗ การทพนกงานเดนหมายปดหมายเรยกและส าเนาค าฟองตามทอยทระบในค าฟองจงไมใชการปดค าคความ ณ ภมล าเนาหรอส านกท าการงานของจ าเลย เปนการสงทไมชอบดวย ป.ว.พ. มาตรา ๗๙ วรรคหนง ท าใหกระบวนพจารณาของศาลแรงงานกลางนบแตการสงหมายและส าเนาค าฟองไมชอบดวยกฎหมายปญหาเรองการสงหมายเรยกและส าเนาค าฟองใหจ าเลยโดยไมชอบเปนกรณมไดปฏบตตามบทบญญตแหง ป .ว.พ. ในขอทมงหมายจะยงใหการเปนไปดวยความยตธรรมชอบท จะเพกถอนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๗ ประกอบ พ .ร.บ. จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงานฯ มาตรา ๓๑ ผจดการทรพยสนของผไมอยมาตรา ๔๘ มาตรา ๔๘ ถาบคคลใดไปเสยจากภมล าเนาหรอถนทอยโดยมไดตงตวแทนผรบมอบอ านาจทวไปไว และไมมใครรแนวาบคคลนนยงมชวตอยหรอไม เม อผมสวนไดเสย

๒๒

หรอพนกงานอยการรองขอ ศาลจะสงใหท าการอยางหนงอยางใดไปพลางกอนตามทจ าเปนเพอจดการทรพยสนของบคคลผไมอยนนกได เมอเวลาไดลวงเลยไปหนงปนบแตวนทผไมอยนนไปเสยจาก ภมล าเนาหรอถน ทอย และไมมผใดไดรบขาวเกยวกบบคคลนนประการใดเลยกดหรอหนงปนบแตวนมผไดพบเหนหรอไดทราบขาวมาเปนครงหลงสดกดเมอบคคลตามวรรคหนงรองขอ ศาลจะตงผจดการทรพยสนของผไมอยขนกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖/๒๕๔๙ ธ. เพงไดรบแตงตงใหเปนผ จดการทรพยสนของจ าเลยท ๑ ผไมอยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๘ วรรคสอง เมอวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๔ ดงนน ขณะท ธ. ยนค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ในวนท ๔ สงหาคม ๒๕๔๓ ธ. ยงไมมอ านาจกระท าการแทนจ าเลยท ๑ การยนค ารองดงกลาวจงไมชอบ ปญห านเปนขอกฎหมาย ทเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลฎกายกขนวนจฉยเองไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และ ๒๔๗ โดยเหนควรเพกถอนค าสงรบค ารองตลอดจนกระบวนพจารณาและค าสงของศาลชนตนเกยวกบค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ า เลยท ๑ ของ ธ . และมค าสงไมรบค ารองดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๕๓/๒๕๕๐ ผรองยนค ารองวา จ าเลยซงเปนสามโดยชอบดวยกฎหมายไดออกไปจากภมล าเนาและไมไดกลบมาอกเปนเวลา ๑ ปเศษ โดยไมทราบวาจ าเลยเปนตายรายดประการใด จ าเลยไมอาจยนค าใหการตอส คดได ขอใหศาลมค าสงใหผรองสอดเขา เปนจ าเลยรวมโดยผรองไดยนค าใหการตอสคดมาพรอมค ารอง เปนกรณทผรองอางวาจ าเลยไปเสยจากภมล าเนาหรอถนทอย โดยมไดตง ตวแทนผรบมอบอ านาจทวไปไว และไมมใครรแนวาจ าเลยยงมชวตอยหรอไม หากขอเทจจรงฟงไดตามค ารองกชอบทศาลจะมค าสงใหผรองท า การอยางหนงอยางใดพลางกอนตามทจ าเปนเพอจดการทรพยสนของจ าเลยตามทบญญตไวใน ป.พ.พ. มาตรา ๔๘ วรรคหนง ศาลชนตนชอบทจะไตสวนค ารองของผรองโดยมไดไตสวน ค ารองเสยกอนเช นนเปนกรณทศาลชนตนมไดปฏบตตามบทบญญต แหง ป .ว.พ. วาดวยการพจารณา ชอบทศาลอทธรณจะพพากษายกค าสงศาลชนตนแลวใหศาลชนตนพจารณาค ารอง ของผรองและมค าสง ใหม การทศาลอทธรณพพากษาย นตามศาลชนตนจงเปนกรณทศาลอทธรณมไดปฏบตตามบทบญญต แหง ป .ว.พ. วาดวยค าพพากษาและค าสงตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๓ (๑) ประกอบมาตรา ๒๔๗ ปญหานเปนปญหาเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมไมมคความฝายใดฎกา ศาลฎกากยกขนวนจฉยเองได

๒๓

ภมล าเนาของนตบคคล มาตรา ๖๘ มาตรา ๖๘ ภมล าเนาข องนตบคคลไดแกถนอนเปนทตงส านกงานใหญหรอ ถนอนเปนทตงทท าการ หรอถนทไดเลอกเอา เปนภมล าเนาเฉพาะการตามขอบงคบหรอตราสารจดตง ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๕๓๘ /๒๕๔๙ บรษท ม . จดทะเบยนเปนนตบคคล แยกตางหากจากบรษทโจทกแม ธ. กรรมการบรษทโจทกจะมต าแหนงเปนกรรมการบรษท ม . ดวย แตกเปนคนละนตบคคลกน การทบรษททงสองเปนบรษทในเครอเดยวกนกไมอาจถอไดวาบรษทหนงเปนส านกงานสาขาของบรษทหนง จงไมอาจถอไดวาภมล าเนาของบรษท ม . เปนภมล าเนาของบรษทโจทก ดงน น การทโจทกสงสญญาเชาชอไปให ธ . ลงชอในสญญาทบรษท ม. ซงมไดเปนคสญญาในคดน จงถอไมไดวามลคดเกดขนในเขตอ านาจศาลชนตนทเปนทตงของบรษท ม . มาตรา ๗๔ ถาประโยชนไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนของนตบคคลใน การอนใด ผแทนของนตบคคลนนจะเปนผแทนในการอนนนไมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๙๒๔ /๒๕๔๙ โจทกไดรบทดนมาจากการแบงปนทรพยของบรษทฯ ซงด าเนนธรกจจดสรรทดน แตเนองจากโจทกเปนกรรมการผมอ านาจลงลายมอชอแทนบรษทฯ โจทกจงให ข . ลกจางโ จทกเปนผถอกรรมสทธแทน และโจทกให ข . จดทะเบยนจ านองทดนเพอเปนประกนหนของโจทกทธนาคาร การกระท าของโจทกดงกลาวเปนกรณทโจทกสมคบกบ ข . และผอนกระท าการหลกเลยงกฎหมายเกยวกบการจดสรรทดนและหลกเลยงเงอนไขของ ป .พ.พ. มาตรา ๘๐ ซงใช บงคบในขณะนน (ปจจบนคอ มาตรา ๗๔) เพอใหไดมาซงกรรมสทธในทดน เมอตอมาจ าเลยท ๒ ยดทดนดงกลาวเพอช าระคาภาษอากรคางของ ข. การ ทโจทกฟองเพอขอคนทดนทงแปดแปลง จงเปนการใชสทธโดยไมสจรต โจทกจงไมมอ านาจฟองขอใหบงคบจ าเล ยทงสองเพกถอนค าสงตามค าขอทายฟองได สวนควบของทรพยมาตรา ๑๔๔, ๑๔๕, ๑๔๖ มาตรา ๑๔๔ สวนควบของทรพย หมายความวา สวนซงโดยสภาพแหงทรพยหรอโดยจารตประเพณแหงทองถนเปนสาระส าคญ ในความเปนอยของทรพยนน และไมอาจแยกจากกนไดนอกจากจะท าลาย ท าให บบสลาย หรอท าใหทรพยนนเปลยนแปลงรปทรงหรอสภาพไป

๒๔

เจาของทรพยยอมมกรรมสทธในสวนควบของทรพยนน มาตรา ๑๔๕ ไมยนตนเปนสวนควบกบทดนทไมนนขนอย ไมลมลกหรอธญชาตอนจะเกบเกยวรวงผลไดคราวหนงหรอหลายคราวตอปไมเปนสวนควบก บทดน มาตรา ๑๔๖ ทรพยซงตดกบทดนหรอตดกบโรง เรอน เพยงชวคราว ไมถอวาเปนสวนควบกบทดนหรอโรงเรอนนน ความขอนใหใชบงคบแกโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน ซงผมสทธในทดนของผอนใชสทธนนปลกสรางไวในทดนนนดวย ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๒๕๑/๒๕๔๙ ปายพพาทเปนปายทจ าเลยไดรบสทธตดตงโฆษณาในศาลาทพกผโดยสารรถประจ าทางตามสญญา เพอประโยชนในทางการคาของจ าเลย จงเปนทรพยสนของจ าเลยโดยตรง ซงจ าเลยยนแบบแสดงรายการภาษปายพพาทตอโจทกตลอดมา แมมขอตกลงตามสญญาข อ ๓ วา ใหศาลาทพกผโดยสารรถประจ าทางตลอดจนสวนควบตกเปนกรรมสทธแกโจทกทนททกอสรางเสรจ แตปายพพาททจ าเลยตดตงไวนนไมมสภาพเปนสวนควบ และแมจะมขอสญญาระบวา ถาโจทกบอกเลกสญญาแลวใหบรรดาวสดกอสรางและสงกอสรางทด าเนนการแลว ตกเปนกรรมสทธของโจทก ทนทนน สงกอสรางคอ ศาลาทพกผโดยสาร รถประจ าทางสวนวสดกอสรางคอ วสดทใชกอสรางศาลาทพกผโดยสารรถประจ าทาง แตปายโฆษณาเปนสงทจ าเลยน ามาตดตงเพอโฆษณา หาใชวสดกอสรางไม จ าเลยจงยงคงเปนเจาของปายดงกล าว หาไดตกเปนของโจทกไม เมอโจทกบอกเลกสญญาแลวจ าเลยในฐานะเจาของปายพพาทยอมมหนาทตองรอถอนปายพพาทออกไป แตจ าเลยละเวนเสยยงคงตดตงปายโฆษณาของตนจนลวงเขาไป ๒๕๔๔ จ าเลยจงมหนาทตองเสยภาษยงคงตดตงปายโฆษณาของตนจนลวงเขาป ๒๕๔๔ จ าเลยจงมหนาทตองเสยภาษปายประจ าป ๒๕๔๔ ตาม พ.ร.บ.ภาษปายฯ มาตรา ๗ เมอโจทกแจงการประเมนภาษปายใหจ าเลยทราบแลว จ าเลยไมอทธรณการประเมนตอผวาราชการกรงเทพมหานครตามทบญญตไวใน พ .ร.บ. ภาษปายฯ มาตรา ๓๐ วรรคหนง การประเมนของพนกงานเจาหนา ทจงเปนอนยต จ าเลยจงตองเสยภาษปายตามทโจทกประเมนพรอมเงนเพมตามมาตรา ๒๕ (๓) ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๘๔ /๒๕๕๐ บานทโจทกปลกสรางขนในทดนพพาทของ พ . กบ ศ . ซงเปนบดามารดาโดยไดรบความยนยอมจาก พ . กบ ศ . จงเปนเรองบตรไดสทธปลกท าโรงเรอนในทดนของบดามารดา จงเปนการปลกสรางโรงเรอนหรอการปลกสรางอยางอนซงผมสทธในทดนของผอนใชสทธนนปลกสรางไวในทดนนนดวย ยอมไมตกเปนสวนควบ ของ

๒๕

ทดนพพาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๖ บานทรงบงกะโลซงโจทกตอเตมขนภายหลง ยอมไม ตกเปนสวนควบของทดนพพาทของจ าเลยซงไดรบโอนมาโดยพนยกรรมของ ศ . เชนกน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๙/๒๕๕๑ การอยอาศยท ป. ไดใหไวแก ฮ . และจ าเลยท ๑ เปนบคคลสทธใชยนโจทกทงสองซงเปนผจดการมรดก ป . ได เมอจ าเลยทงสองรอบานซงเปนโรงเรอนไปแลว สทธอาศยยอมสนลง จงไมมโรงเรอนอนจะมสทธอาศยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๔๐๒ และมาตรา ๑๔๐๘ การทจ าเลยทงสองปลกบานขนแทนภายหลงจากท ป . ถงแกความตายโดยไมไดรบความยนยอมจากโจทกทงสองกหากอใหเกดสทธอาศยขนมาใหมไมและเปนสวนควบของทดนพพาทตกเปนเจาของทดนพพาทตามมาตรา ๑๔๔ ทงเปนการปลกโรงเรอนในทดนของผอนโดยไมสจรตตามมาตรา ๑๓๑๑ การทโจทกทงสองฟองขบไลจ าเลยทงสองออกจากทดนพพาทและบานพอถอไดวาโจทกทงสองในฐานะผจดการมรดกของ ป. ประสงคจะ ใหบานคงอยตามมาตรา ๑๓๑๑ ดงนน เมอจ าเลยทงสองไมมสทธใดๆ ในทดนพพาทและบาน โจทกทงสองในฐานะผจดการมรดกชอบทจดการตามทจ าเปนไดตามมาตรา ๑๗๑๙ และมาตรา ๑๗๓๖ วรรคสอง จงมอ านาจฟองจ าเลยทงสองไดโดยไมตองบอกกลาวกอน ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๗๗ /๒๕๕๑ จ าเลยปลกสรางบานคอนกรต ๒ ชน บนทดนทโจทกเปนเจาของกรรมสทธรวมโดยไมรบอนญาตจากโจทก บานหรอโรงเรอนทจ าเลยปลกสรางขน แมใชบนไดเพอขนชนท ๒ ของอาคารดวยบนไดเดยวกน ยอมไมใชสวนควบของทดนทโจทกมกรรมสทธรวมตามประม วลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๔๔ โจทกจงไมมกรรมสทธ ในบานทจ าเลยสรางขนใหม บานดงกลาวยงคงเปนกรรมสทธ ของจ าเลย จ าเลยปลกสรางบานหรอโรงเรอนบนทดนทโจทกมกรรมสทธรวมยอมเปนการกอใหเกดสทธเหนอพนดนเปนคณแกจ าเลย แตสทธเหนอพ นดนดงกลาวไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท จงเปนเพยงบคคลสทธระหวางโจทกเจาของกรรมสทธรวมกบจ าเลย และสทธเหนอพนดนดงกลาวไมมก าหนดเวลา โจทกบอกเลกไดเมอบอกกลาวลวงหนาแกจ าเลยตามสมควรตามประมวลกฎหมายแพงและพ าณชย มาตรา ๑๔๑๓ โจทกไดบอกกลาวลวงหนาโดยน าค าสงไปปดไวหนาโรงเรอนทจ าเลยสรางขนใหมแลว มขอความระบใหผทอาศยอยในบานเลขท ๕๑ ออกไป บานเลขท ๕๑ นน เปนบานเกาปลกสรางมาประมาณ ๔๐ ป ท าดวยไมชนเดยวแตใตถนสง สวนบานของจ าเลยเปนอาคารคอนกรต ๒ ชน และสรางขนใหม บานดงกลาวของจ าเลยแมไมมเลขทบานใชบนไดรวมกนเปนโรงเรอนคนละหลงกน ไมใชโรงเรอนทเปนบานเลขท ๕๑ ซงเปนสวนควบของทดนทโจทกมชอถอ

๒๖

กรรมสทธรวมจงถอไมไดวาเปนการบอกเลกเพอใหจ าเลยออกจาก บานคอนกรต ๒ ชน ทงการบอกเลกนนกใชวธปดทประตบาน ไมไดสงใหแกจ าเลย โดยไมปรากฏวามเหตขดของอยางไรจงตองปดค าสงเชนนน กรณจงถอไมไดวาโจทกไดบอกเลกเพอมใหจ าเลยมสทธเหนอพนดนอนเปนคณแกบานทจ าเลยปลกสรางขน การบอกเ ลกของโจทกจงไมชอบ โจทกยอมไมมอ านาจฟองขบไลใหจ าเลยขนยายบรวารออกไปจากบานหรอโรงเรอนทโจทกอนญาตใหจ าเลยปลกสรางบนทดนทโจทกมชอถอกรรมสทธรวมและสงมอบบานหรอโรงเรอนคนใหแกโจทก การแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย มาตรา ๑๕๑ มาตรา ๑๕๑ การใดเปนการแตกตางกบบทบญญตของกฎหมาย ถามใชกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนการนนไมเปนโมฆะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๑๘ /๒๕๕๐ สญญามขอความโดยสรปวา จ าเลยแตงตงใหโจทกเปนตวแทนในการตดตอและจดหาผซอทดนพรอม สงปลกสรางของจ าเลย และใหมการตอรองราคากนได โดยจ าเลยตกลงใหโจทกไดรบคาบ าเหนจในอตรารอยละ ๓ ของราคาทรพยสนทขายได จ าเลยยนยอมใหโจทกโฆษณาเผยแพรขาวสารดานการตลาดเพอจดหาผซอทรพยสนและจ าเลยตกลงใหโจทกมสทธรบเงนประกนการปฏบตตาม สญญาจากผเสนอซอและถอไวแทนจ าเลย เมอจ าเลยตกลงค าเสนอซอแลว เงนดงกลาวใหโจทกช าระใหจ าเลยและถอเปนเงนคามดจ าสวนหนง หากตอมาผเสนอซอไมปฏบตตามขอตกลงในค าเสนอซอ จ าเลยมสทธรบเงนประกนการปฏบตตามสญญาจ าเลยจะแบงใหโจทกกงหนง แล ะตามสญญาขอ ๑๐ ยงระบวาในระหวางขอตกลงยงมผลใชบงคบ หากมบคคลอนตดตอขอซอทรพยสนตามสญญา จ าเลยตกลงมอบหมายใหโจทกเปนผด าเนนการใหการซอขายเสรจสนและตกลงช าระคาบ าเหนจตามขอ ๒ เหนไดวา ตามสญญาดงกลาวนอกจากจ าเลยจะตกลงใหโจทกเปนนายหน าจดหาผซอทรพยสนของจ าเลยแลวยงมขอตกลงแตงตงใหโจทกเปนตวแทนของจ าเลยในการจดการตดตอซอขาย และด าเนนการเกยวกบการซอขายทรพยของจ าเลย กบบคคลภายนอกโดยใหบ าเหนจดวย ดงนน แมตอนทายของสญญาขอ ๑๐ ทระบวา สวนในกรณจ าเลยไดขายทรพยส นดงกลาวใหแกบคคลอนไมวาจะเปนการขายดวยตวเอง หรอใหบคคลอนเปนตวแทนตดตอขายใหกตาม จ าเลยยงมหนาทจะตองช าระคาบ าเหนจใหแกโจทกตามทระบในขอ ๒ ซงขอตกลงนคสญญาสามารถตกลงกนไดไมขดตอกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชนแต อยางใดยอมบงคบระหวางคสญญาได และหลงจากท าสญญา โจทกไดด าเนนการประกาศขายทรพยสนของจ าเลย

๒๗

ตามสอตางๆ อนเปนหนาทของตวแทนตามขอตกลงแลว เมอจ าเลยขายทรพยสนใหแกบคคล ภายนอกในระหวางอายสญญายงมผลใชบงคบอยจ าเลยจงมหนาทตองจายบ าเห นจใหแกโจทกตามขอตกลง หาใชเปนสญญาท ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๐๕๘ /๒๕๔๙ โจทกจ าเลยท าสญญาจะซอจะขายทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๕๘ และตกลงซอทดนพพาทซงเปนถนนทอยตดกบทดนดงกลาวเมอวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๑๙ ตอมาวนท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๒๑ จ าเลยไดจดทะเบ ยนโอนกรรมสทธทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๕๘ ใหโจทกตามสญญาจะซอจะขายทดนอนเปนการช าระหนใหแกโจทกบางสวน ถอเปนการรบสภาพหนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๑๔ (๑) อายความยอมสะดดหยดลง ระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความและเรมนบอายความใหมตงแต เหตทท าใหอายความสะดดหยดลงสนสดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๑๕ สญญาจะซอจะขายไมมกฎหมายก าหนดอายความไวโดยเฉพาะ จงมอายความ ๑๐ ป ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๓๐ และเรมนบอายความใหมตงแตวนท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๒๑ ในวนท ๒๗ ตลาคม ๒๕๓๐ จ าเลยท าหนงสอวาได รบเงนจ านวน ๕๐,๐๐๐ บาท จากโจทกเปนคาทดนสวนทเปนถนนตามสญญาจะซอจะขายลงวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๑๙ สวนทเหลอจะช าระใหในวนทไปท าสญญาโอนกรรมสทธขอความในหนงสอดงกลาวบงชวาจ าเลยรบวายงมหนตองโอนกรรมสทธในทดนสวนทเปนถนนใหแกโจทกอยอก จงเปนหนงสอรบสภาพหนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๑๔ (๑) ท าใหอายความสะดดหยดลงอกครงหนง ระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความ และเรมนบอายความใหมตงแตวนท ๒๘ ตลาคม ๒๕๓๐ เปนตนไป ซงนบถงวนท ๒๒ ตลาคม ๒๕๔๐ ทโจทกฟองคดน ยงไมเกน ๑๐ ป คดโจทกจงยงไมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๐๕๘ /๒๕๔๙ โจทกจ าเลยท าสญญาจะซอจะขายทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๕๘ และตกลงซอทดนพพาทซงเปนถนนทอยตดกบทดนดงกลาวเมอวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๑๙ ตอมาวนท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๒๑ จ าเลยไดจ ดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๕๘ ใหโจทกตามสญญาจะซอจะขายทดนอนเปนการช าระหนใหแกโจทกบางสวน ถอเปนการรบสภาพหนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๑๔ (๑) อายความยอมสะดดหยดลง ระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความและเรมนบอายความใหมต งแตเหตทท าใหอายความสะดดหยดลงสนสดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๑๕ สญญาจะซอจะขายไมมกฎหมายก าหนดอายความไวโดยเฉพาะ จงมอายความ ๑๐ ป ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๓๐ และเรมนบอายความใหมตงแตวนท ๒๐ ธนวาคม ๒๕๒๑ ในวนท ๒๗ ตลาคม ๒๕๓๐ จ าเลยท าหนงสอว าไดรบเงน

๒๘

จ านวน ๕๐,๐๐๐ บาท จากโจทกเปนคาทดนสวนทเปนถนนตามสญญาจะซอจะขายลงวนท ๒๐ พฤษภาคม ๒๕๑๙ สวนทเหลอจะช าระใหในวนทไปท าสญญาโอนกรรมสทธขอความในหนงสอดงกลาวบงชวาจ าเลยรบวายงมหนตองโอนกรรมสทธในทดนสวนทเปนถนนใหแก โจทกอยอก จงเปนหนงสอรบสภาพหนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๑๔ (๑) ท าใหอายความสะดดหยดลงอกครงหนง ระยะเวลาทลวงไปกอนนนไมนบเขาในอายความ และเรมนบอายความใหมตงแตวนท ๒๘ ตลาคม ๒๕๓๐ เปนตนไป ซงนบถงวนท ๒๒ ตลาคม ๒๕๔๐ ทโจทกฟอ งคดนยงไมเกน ๑๐ ป คดโจทกจงยงไมขาดอายความ เอารดเอาเปรยบไมเปนธรรม หรอโจทกไมประสงคจะปฏบตตามกฎหมายไม สญญาจงมผลบงคบไดตามกฎหมาย การแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมมาตรา ๑๕๖ มาตรา ๑๕๖ การแสดงเจตนาโดยส าคญ ผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมเปนโมฆะ ความส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมตามวรรคหนง ไดแก ความส าคญผดในลกษณะของนตกรรม ความส าคญผดในตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรมและความส าคญผดในทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม เปนตน ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๗๓/๒๕๕๐ การน าสบพยานบคคลวาจ าเลยท าสญญากเงนและสญญาจ านองไปโดยส าคญผดวาเปนการท าสญญาซอขายทดนนนมใชการน าสบเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสาร แตเปนการน าสบหกลางวานตกรรมสญญากเงนและสญญาจ านองไมถกตองสมบรณทง หมด จ าเลยจงน าสบได ไมตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๙๔ รปคดนาเชอวาจ าเลยมเจตนาจะขายทดนและลงนามในสญญากและสญญาจ านองโดยเขาใจวาเปนการขายทดน จงเปนการท านตกรรมโดยส าคญผดในสาระส าคญแหงนตกรรมท าใหสญญาเปนโมฆะตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๖ ค าพพาก ษาศาลฎกาท ๗๓๙๔ /๒๕๕๐ โจทกจดทะเบยนโอนขายทดนใหแกจ าเลยท ๑ เพราะหลงเชอตามทจ าเลยท ๑ หลอกลวงวาไดโอนเงนคาทดนเขาบญชเงนฝากของ บตรโจทกแลว เปนเรองทโจทกแสดงเจตนาท านตกรรมเพราะถกจ าเลยท ๑ ใชกลฉอฉล หากโจทกทราบความจรงวา ยงไมม การโอนเงนเขาบญช การจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแกจ าเลยท ๑ กคงจะมไดกระท าขน สญญาซอขายทดนระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ จงตกเปน

๒๙

โมฆยะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๙ โจทกมสทธบอกลางเสยไดตามมาตรา ๑๗๕ (๓) เทานน สญญาจงไมตกเปนโมฆะ หาใชโจทกแสด งเจตนาโดยส าคญผดในลกษณะของนตกรรมหรอตวบคคลซงเปนคกรณแหงนตกรรม หรอทรพยสนซงเปนวตถแหงนตกรรม อนจะถอวาเปนการแสดงเจตนาโดยส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงนตกรรมซงจะมผลใหนตกรรมเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖ โจทกฟองวาจ าเลยท ๑ หลอกลวงโจทกใหขายทดนแกจ าเลยท ๑ แลวจ าเลยทงสองคบคดกนฉอฉลโจทกโดยจ าเลยท ๑ ขายฝากทดนแกจ าเ ลยท ๒ ขอใหเพกถอนนตกรรมขายฝากระหวางจ าเลยทงสองและใหจ าเลยท ๑ โอนทดนคนโจทก ศาลชนตนฟงขอเทจจรงวาโจทกบอกลางโมฆยะกรรมแลวโดยก ารฟองจ าเลยท ๑ แตไมอาจยกเปนขอตอสจ าเลยท ๒ ซงรบฝากโดยสจรต และพพากษาใหเพกถอนการซอขายทดนระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ กบใหยกฟองจ าเลยท ๒ แมโจทกจะอทธรณฝายเดยวกตาม แตการทโจทกบอกลางโมฆยกรรมระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ แลว จ าเลยท ๑ ตองโอนทดนคนโจทก อนเปนการกลบคนสฐานะเดมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๖ วรรคหนง เมอจ าเลยท ๑ ไมอาจโอนทดนคนโจทกเพราะจ าเลยท ๒ รบซอฝากจากจ าเลยท ๑ โดยสจรตแลว ศาลชนตนชอบทจะพพากษายกฟองโจทกส าหรบจ าเลยท ๑ เสยเทานน การทศาลช นตนพพากษาใหเพกถอนการซอขายระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ จงไมถกตอง เพราะมผลกระทบใหการโอนกรรมสทธทดนซงจ าเลยท ๒ ไดรบโอนตอเนองมาทางทะเบยนตองขาดสาย ศาลอทธรณมอ านาจยกขนวนจฉยและแกไขใหถกตองตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒(๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ โดยพพากษาใหยกฟองจ าเลยท ๑ ดวย แมจ าเลยทงสองจะมไดอทธรณเพราะเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน หลงจากโจทกฟองคดแรกแลว โจทกไดฟองจ าเลยท ๑ คดหลงโดยมสภาพแหงขอหาและค าขอบงคบจ าเลยท ๑ เชนเดยวกบคดแรก ขออางทอาศ ยเปนหลกแหงขอหากเป นอยางเดยวกน เพยงแตมค าขอใหเพกถอนนตกรรมซอขายทดนระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ เพมเตมจากคดแรกเทานน ค าขอบงคบในคดหลงโจทกอาจขอไดในคดแรกอยแลว จงเปนการฟองในเรองเดยวกน เมอโจทกฟองคดหลงขณะคดแรกอยระหว างการพจารณา ฟองโจทกในคดหลงจงเปนฟองซอนตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง (๑) อายความตามมาตรา ๑๙๓ มาตรา ๑๙๓/๑๔ อายความยอมสะดดหยดลงในกรณดงตอไปน

๓๐

(๑) ลกหนรบสภาพหนตอเจาหนตามสทธเรยกรองโดยท าเปนหนงสอรบสภาพหนให ช าระห นใหบางสวน ช าระดอกเบยใหประกน หรอกระท าการใดๆ อนปราศจากขอสงสยแสดงใหเหนเปนปรยายวายอมรบสภาพหนตามสทธเรยกรอง (๒) เจาหนไดฟองคดเพอตงหลกฐานสทธเรยกรองหรอเพอใหช าระหน (๓) เจาหนไดยนค าขอรบช าระหนในคดลมละลาย (๔) เจาหนไดมอบขอพพาทใหอนญา โตตลาการพจารณา (๕) เจาหนไดกระท าการอนใดอนมผลเปนอยางเดยวกนกบการฟองคด มาตรา ๑๙๓ /๑๕ เมออายความสะดดหยดลงแลว ระยะเวลาทลวงไปกอนนน ไมนบเขาในอายความ เมอเหตทท าใหอายความสะดดหยดลงสนสดเวล าใด ใหเรมนบอายความใหมตงแตเวลานน มาตรา ๑๙๓ /๒๗ ผรบจ านอง ผรบจ าน า ผทรงสทธยดหนวงหรอผทรงบรมสทธเหนอทรพยสนของลกหนอนตนไดยดถอไว ยงคงมสทธบงคบช าระหนจากทรพยสนทจ านอง จ าน า หรอทไดยดถอไวแมวาสทธเรยกรองสว นทเปนประธานจะขาดอายความแลวกตามแตจะใชสทธนนบงคบใหช าระดอกเบยทคางยอนหลงเกนหาปขนไปไมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๐ /๒๕๕๐ โจทกฟองคดนเกนกวาหนงปนบแตวนทโจทกไดรหรอควรไดรถงความตายของ ช . เจามรดกท าใหหนตามสญญากเง นอนเปนหนประธานขาดอายความ เนองจากสญญากเงนรายนมการจดทะเบยนจ านองทดนเปนประกนไวดวย ดงน แมหนตามสญญากเงนอนเปนหนประธานจะขาดอายความ โจทกกมสทธบงคบช าระหนจากทรพยสนทจ านองไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคสาม ประกอบมาตรา ๑๙๓ /๒๗ แตคงบงคบไดเฉพาะทรพยสนทจ านองเทานน หาอาจบงคบถงทรพยสนอนของ ช . เจามรดกไดดวยไม แมหนงสอสญญาจ านองทดนเปนประกนและขอตกลงตอทายสญญาจ านองเปนประกนจะมขอความระบวา เมอถงเวลาบงคบจ านองเอาทรพยจ านองขายทอดตลาดไดเงนจ านวนสท ธนอยกวาจ านวนเงนทคางช าระกบคาอ ปกรณตางๆ เงนยงขาดอยเทาใดผจ านองและลกหนยอมรบผดชอบรบใชเงนทขาดจ านวนนนใหแกผรบจ านองจนครบจ านวนกตาม

๓๑

การช าระหนมาตรา ๒๐๓, ๒๐๔ มาตรา ๒๐๓ ถาเวลาอนจะพงช าระหนนนมไดก าหนดลงไว หรอจะอนมาน จากพฤตการณทงปวงกไมไดไซร ทานวาเจาหนยอมจะเรยกใหช าระหนไดโดยพลน และฝายลกหนกยอมจะช าระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถาไดก าหนดเวลาไว แตหากกรณเปนทสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวา เจาหนจะเรยกใหช าระหนกอนถงเวลานนหาไดไม แตฝ ายลกหนจะช าระหนกอนก าหนดนนกได มาตรา ๒๐๔ ถาหนถงก าหนดช าระแลว และภายหลงแตนนเจาหนไดใหค าเตอนลกหนแลว ลกหนยงไมช าระหนไซร ลกหนไดชอวาผดนดเพราะเขาเตอนแลว ถาไดก าหนด เวลาช าระหนไวตามวนแหงปฏทน และลกหนมไดช าร ะหนตามก าหนดไซร ทานวาลกหนตกเปนผผดนดโดยมพกตองเตอนเลยวธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการช าระหนซงไดก าหนดเวลาลงไวอาจค านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๘๗๕ /๒๕๔๙ การซอขายสน คาระหวางโจทกกบจ าเลย ท ๑ ไมไดก าหนดเวลาอนพงช าระหนไว โจทกผเปนเจาหนยอมจะเรยกใหช าระหนไดโดยพลนและฝายจ าเลยท ๑ ลกหนกยอมจะช าระหนของตนไดโดยพลนดจกนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๐๓ ดงนนเมอโจทกสงมอบสนคาใหแกจ าเลยท ๑ แลว สทธใน การเรยกรองเอาเงนคาสนคาจากจ าเลยท ๑ ตองเรมนบตงแตวนทจ าเลยท ๑ ไดรบมอบสนคาจากโจทกแตละคราว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖/๒๕๔๙ โจทกจ าเลยตกลงโอนกรรมสทธทดนพพาทในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๔๑ เมอจ าเลยไมโอนกรรมสทธทดนพพาทใหโจทกตามก าหน ด ถอวาจ าเลยผดนดและตองรบผดช าระดอกเบยผดนดตงแตวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๔๑ เปนตนไปทศาลอทธรณภาค ๔ พพากษาใหจ าเลยรบผดดอกเบยนบแตวนท ๑ เมษายน ๒๕๔๑ จงยงไมถกตอง ปญหานเปนปญหาเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน แมไมมคความฝายใดฎ กา ศาลฎกาเหนสมควรแกไขใหถกตอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๓/๒๕๔๙ จ าเลยช าระราคาใหแกโจทกลาชาไมตรงตามก าหนดระยะเวลาในสญญาจะซอจะขายแตโจทกกรบช าระ แสดงวาคสญญาไมไดถอเอาก าหนดระยะเวลาช าระหนตามสญญาเปนขอสาระส าคญ ถอไดวาสญญาจะซอจะขายเป นสญญาทไมไดก าหนดระยะเวลาช าระราคาไว การทจ าเลย ไมช าระราคาในงวดถดไปภายในก าหนดระยะเวลาตามสญญาจงไมเปนเหตใหสญญาเลกกนตามขอตกลงในสญญา โจทกตองบอกกลาว

๓๒

ก าหนดระยะเวลาพอสมควรใหจ าเลยช าระหนเสยกอน ถาจ าเลยไมช าระหนจงมสทธเลกสญญาไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๒๗ /๒๕๔๙ โจทกมไดช าระเงนคางวดตรงตามเวลาและครบถวนในก าหนดตามสญญาจะซอจะขายทดนพรอมสงปลกสรางสวนจ าเลยกมไดกอสรางบานใหแลวเสรจภายในก าหนดวนทโจทกตองช าระเงนคางวดงวดสดทาย และจ าเลย ตกลงจดทะเบยนโอนก รรมสทธในทดนพรอมสงปลกสรางใหแกโจทกจงถอวาตางฝายตางมไดถอก าหนดระยะเวลาทก าหนดไวในสญญาเปนสาระส าคญตอไป หนทตางตองช าระตอกนจงไมมก าหนดเวลาแนนอนตางฝายยอมเรยกอกฝายหนงช าระหนไดโดยพลน โดยก าหนดระยะเวลาพอสมควรแลวบอกกลาว ใหอกฝายช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดนนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๐๔ วรรคแรก การช าระหนพ นวสยมาตรา ๒๑๙ มาตรา ๒๑๙ ถาการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงเกดขนภายหลงทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดชอบนนไซร ท านวาลกหนเปนอนหลดพนจากการช าระหนนน ถาภายหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลายเปนคนไมสามารถจะช าระหนไดไซร ทานใหถอเสมอนวาเปนพฤตการณทท าใหการช าระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๗/๒๕๔๙ การขายทอดตลาดทรพยสน ตามค าสงศาลนนบทบญญตตาม ป .ว.พ. เปดโอกาสใหผมสวนไดเสยรองคดคานการขายทอดตลาดได ผรองยอมตองทราบวาผซอทรพยสนจากการขายทอดตลาดอาจยงไมไดรบโอนกรรมสทธในทรพยสนนนทนท เพราะอาจมการรองคดคานการขายทอดตลาด กรณจงไมตองดวย ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๘ ทจะถอวาการซอขายจะเปนผลส าเรจกแตดวยมการช าระหนภายในระยะเวลาทด าเนนการขายทอดตลาดและคดในชนท อ . รองการคดคานการขายทอดตลาดศาลมค าสงยกค ารอง หาไดมค าสงใหเพกถอนการขายทอดตลาดอนจะท าใหการโอนกรรมสทธในทดนใหแกผ รองกลายเปนพนวสยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๑๙ ไม

๓๓

เพกถอนการฉอฉล มาตรา ๒๓๗, ๒๔๐ มาตรา ๒๓๗ เจาหนชอบทจะรองขอใหศาลเพกถอนเสยไดซงนตกรรมใดๆ อนลกหนไดกระท าลงทงรอยวาจะเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบ แตความขอนทานมใหใชบงคบ ถาปรากฏวาในขณะทท านตกรรมนน บคคลซงเปนผไดลาภงอกแตการนนมไดรเทาถงขอเทจจรง อนเปนการใหเจาหนตองเสยเปรยบนนดวย แตหากกรณเปนการท าใหโดยเสนหา ทานวาเพยงแตลกหนเปนผ รฝายเดยวเทานนกพอแลวทจะขอเพกถอนได บทบญญตดงกล าวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบแกนตกรรมโดยอนมไดมวตถประสงคเปนสทธในทรพยสน มาตรา ๒๔๐ การเรยกรองขอเพกถอนนน ทานหามมใหฟองรองเมอพนปหนงนบแตเวลาทเจาหนไดรตนเหตอนเปนมลใหเพกถอน หรอพนสบปนบแตไดท านตกรรมน น ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๘ /๒๕๔๙ ปญหาวานตกรรมการยกใหระหวาง ธ . กบ ผคดคนมผลสมบรณแลว แมจะกระท าขนภายหลงเปนทางใหโจทกซงเปนเจาหนเสยเปรยบ กตาม โจทก จะตองใชสทธฟองขอใหเพกถอนนตกรรมดงกลาวตาม ป.พ.พ. มาตรา ๒๓๗ ใหคกรณกลบคนสฐานะเดมเสยกอน จงจะยดทรพยบงคบคดตอไปได นน จะมใชเปนขอทไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตน แตเปนปญหาในเรองอ านาจยนค ารองซงเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ทงขอเทจจรงทน ามาสปญหาขอกฎหมาย ดงกล าว กเปนขอเทจจรงทโจทกกลาวอางเพอขอใหศาลมค าสงยดทรพย มใชขอเทจจรงทไดมาโดยไมชอบดวยกระบวนพจารณา ผคดคานจงมสทธยกขนอางในอทธรณไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๒๕ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๙๒/๒๕๔๙ ผรองและ ส. มภมล าเนาอยหมท ๑ เชนเดยวกน จ าเลยกบ ส . แตงงานกนมาเกอบ ๓๐ ป และผรองทราบจาก ก . บ. และ ป . กอนผรองจะท าสญญาซอทดนจาก ส. วาบคคลทงสามกบพวกก าลงด าเนนคดแกจ าเลยกบ ส . เปนคดอาญาและด าเนนคดทางแพงแกจ าเลยอกดวย จงรบฟงไดวาผรองซอทดน จาก ส . โดยคบคดกนฉอฉลท าใหโจทกซงเปนเจาหนเสยเปรยบตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๓๗ ผรองจงไมมสทธรองขอใหปลอยการยด ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๗๗๐ /๒๕๔๙ โจทกทงสองไดมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ ขายทดนพพาทแทนโจทกทงสอง และทราบดวาเมอจ าเลยท ๑ โอนขายท ดนพพาทใหแกจ าเลย ท ๒ แลว จ าเลยท ๒ จะตองจ านองทดนพพาทเปนประกนหนเงนทจ าเลยท ๓ กยมสหกรณออมทรพย เพอน าเงนมาช าระคาทดนดงกลาวใหแกโจทกทงสอง การกระท าของจ าเลยท ๑ จงเปน

๓๔

การกระท าในขอบอ านาจทโจทกทงสองมอบอ านาจใหไว หาใชร วมกนสมคบกบจ าเลยท ๒ และท ๓ ฉอฉลโจทกทงสองไม โจทกทงสองจงไมอาจฟองขอเพกถอนนตกรรมดงกลาวได ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๒๔๙/๒๕๕๐ การทจ าเลยท ๒ ท าสญญาซอขายกรรมสทธหองชดกบจ าเลยท ๑ โดยกอนจะมการท าสญญาซอขายหองชดดงกลาว จ าเลยท ๑ ไดน าเชคมาแลกเงนสดไปจากจ าเลยท ๒ รวม ๑๐ ฉบบ เปนเงน ๕๙๗ ,๐๐๐ บาท ภายหลงจากเชคถงก าหนดช าระ จ าเลยท ๒ น าเชคทงสบฉบบไปเรยกเกบเงน ธนาคารตามเชคปฏเสธการจายเงนตามเชค จ าเลยท ๑ จงโอนกรรมสทธหองชดดงกลาวจะช าระหนใหแกจ าเลยท ๒ โดยทจ าเ ลยท ๑ ไมเคยรจกจ าเลยท ๒ มากอน ซงจ าเลยท ๒ รบเชคไวถง ๑๐ ฉบบ ทงๆ ทจ าเลยท ๒ ไมเคยมอาชพปลอยเงนก อกทงไมเคยรบแลกเชค เพงท าครงนเปนครงแรก การทจ าเลยท ๒ รบแลกเชคจากจ าเลยท ๑ จงผดปกตวสยหลายประการ ประการแรก คอ พฤ ตการณทลงของจ าเลยท ๒ ซงไมกลาใหจ าเลยท ๑ แลกเชค แตแนะน าใหจ าเลยท ๑ น าเชคมาแลกเงนสดจากจ าเลยท ๒ ซงเปนหลานของตนเอง ประการตอมาเชคทจ าเลยท ๑ น ามาแลกเงนสดทงสบฉบบลวนเปนเชคของคนอน ไมใชเชคของจ าเลยท ๑ และเมอเชคแตละฉบบถ งก าหนดแทนทจ าเลยท ๒ จะรบน าเชคแตละฉบบไปเรยกเกบเงนทนท กลบปลอยเวลาลวงเลยไป จงเพงน าไปเรยกเกบเงนพรอมกน และตอมาจ าเลยท ๑ และจ าเลยท ๒ ไดจดทะเบยนโอนกรรมสทธหองชดเพอช าระหนตามเชค และจ าเลยท ๒ ไดจดทะเบยนจ านองตอจ าเลยท ๓ ในวนเดยวกน อกทงจ าเลยท ๒ ยงไดท าบนทกวาจ าเลยท ๒ ยอมรบโอนหองชดดงกลาวช าระหนตามเชคทงสบฉบบ รวมเปนเงน ๕๙๗ ,๐๐๐ บาท และหนทเหลอไมตดใจเรยกรองอกตอไป ซงการกระท าดงกลาวขดตอเหตผล เพราะกรรมสทธหองชดทจ าเลยท ๒ รบโอนมราคาประ มาณ ๔๐๐,๐๐๐ บาท อกทงยงจ านองแกจ าเลยท ๓ เปนประกนหนอยประมาณ ๒๗๐ ,๐๐๐ บาท เมอจ าเลยท ๒ รบโอนกรรมสทธแลวจงยงตองรบภาระช าระหนจ านองดงกลาวดวย แตจ าเลยท ๒ กลบท าบนทกวา หนทเหลอไมตดใจเรยกรองอกตอไป ทงชวงระยะเวลาทจ าเลยท ๒ รบแลกเชคจากจ าเลยท ๑ และท าสญญารบโอนกรรมสทธหองชด อยในระหวางเวลาทโจทกยนฟองจ าเลยท ๑ ใหช าระหนและจ าเลยท ๒ กทราบดวาจ าเลยท ๑ ไมมทรพยสนอนนอกจากกรรมสทธในหองชดดงกลาว จงเปนขอบงชชดวาจ าเลยท ๑ และจ าเลยท ๒ ไดท าสญญาซอขายกรรมสทธหองชดโดยรวาจะเปนการใหโจทกซงเปนเจาหนเสยเปรยบเปนการฉอฉลโจทก โจทกไดไปตรวจสอบเอกสารกรรมสทธหองชดทส านกงานทดน เขตลาดพราว วนท ๒ มนาคม ๒๕๔๒ จงทราบวาจ าเลยท ๑ โอนกรรมสทธหองชดใหจ าเลยท ๒ ตงแตว นท

๓๕

๖ กรกฎาคม ๒๕๔๑ โจทกยนฟองคดนวนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๔๓ เมอนบแตวนทโจทกไดรตนเหตอนเปนมลใหเพกถอนคอวนท ๒ มนาคม ๒๕๔๒ ถงวนฟอง จง เปนระยะเวลาไมพนหนงป คดโจทกไมขาดอายความ ค าพพากษา ศาลฎกาท ๑๙๗๑ /๒๕๕๑ จ าเลยท ๑ มชอในหนงสอรบรองการท าประโยชนในฐานะผจดการมรดกของ ช . จงเปนผถอสทธครอบครองในทดนพพาทแทนทายาททกคนและมหนาทตองแบงปนทรพยมรดกทดนพพาทใหแกทายาททกคนเทานน จ าเลยท ๑ ไมมสทธและอ านาจทจะน าทดนพพาทสวนทตกไดแกโจทกตามทต กลงกนไวไปขายใหแกผใดโดยไมไดรบความยนยอมจากโจทก ฉะนนแมจ าเลยท ๒ จะรบซอทดนดงกลาวจากจ าเลยท ๑ โดยสจรต เสยคาตอบแทนและจดทะเบยนแลวกไมไดสทธเปนเจาของทดนพพาทในสวนของโจทก การทโจทกมาฟองเรยกเอาทดนพพาทสวนของโจทกคน จ งเปนการใชสทธตดตามเอาคนซงทรพยสนจากผไมมสทธยดถอไวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๓๓๖ ซงไมมอายความเรยกคน ไมใชเรองการเพกถอนการฉอฉลตามมาตรา ๒๓๗ จงน าอายความ ๑ ป ตามมาตรา ๒๔๐ มาใชบงคบไมได จ าเลยท ๒ รบซอทดนพพา ทมาจากจ าเลยท ๑ ซงไมมสทธขายทดนพพาทใหแกจ าเลยท ๒ แมจ าเลยท ๒ จะรบโอนมาโดยสจรตเสยคาตอบแทนและจดทะเบยนแลว จ าเลยท ๒ กไมมสทธในทดนพพาท ตามหลกทวาผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน การทจ าเลยท ๑ จดทะเบยนโอนขายทดนพพาทสวนขอ งโจทกใหแกจ าเลยท ๒ จงไมมผลทางกฎหมายทจะใชยนแกโจทกได สทธยดหนวงมาตรา ๒๔๑ มาตรา ๒๔๑ ผใดเปนผครองทรพยสนของผอน และมหนอนเปนคณประโยชนแกตนเกยวดวยทรพยสนซงครองนนไซร ทานวาผนนจะยดหนวงทรพยสนนนไวจนกวาจะไดช าระหนกได แตความทกลาวนทานม ใหใชบงคบ เมอหนนนยงไม ถงก าหนด อนง บทบญญตในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบ ถาการทเขาครอบครองนนเรมมาแตท าการอนใดอนหนงซงไมชอบดวยกฎหมาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๖๕/๒๕๔๘ จ าเลยใหโจทกกยมเงนโดยไมไดท าหลกฐานเปนหนงสอตาม ป .พ.พ. มาตรา ๖๕๓ วรรคแรก จ าเลยจะฟองรองบงคบใหโจทกช าระหนเงนกหาไดไม เมอจ าเลยฟองรองบงคบคดแกโจทกไมไดแลว จ าเลยกไมมสทธยดถอเอกสารหนงสอรบรองการท าประโยชนของโจทกทอยในความครอบครองของตน จ าเลยตอ งคนใหโจทกและ

๓๖

การทจ าเลยยดถอเอกสารหนงสอรบรองการท าประโยชนของโจทกเปนการกระท าตอเนองมาจากขออางของจ าเลยทวาโจทกกเงนจ าเลยแลวโจทกมอบเอกสารหนงสอรบรองการท าประโยชนใหจ าเลยยดถอ และการยดถอหนงสอรบรองการท าประโยชนดงกลาวกไมตองดวยล กษณะจ าน า จ าเลยยอมอางไมไดวาการยดถอเอกสารหนงสอรบรองการท าประโยชนของโจทกเปนการรบจ าน าเพอค าประกนการช าระหนเงนกเชนกน บรมสทธมาตรา ๒๘๕, ๒๘๖, ๒๘๗ มาตรา ๒๘๕ บรมสทธในมลรกษาอสงหารมทรพยนน ถาหากวาเมอท าการเพอบ ารงรกษานน ส าเรจแลว ไปบอกลง ทะเบยนไวโดยพลนไซรบรมสทธ กคงใหผลตอไป มาตรา ๒๘๖ บรมสทธในมลจางท าของเปนการงานท าขนบนอสงหารมทรพยนน หากท ารายการประมาณราคาชวคราวไปบอกลงทะเบยนไวกอนเรมลงมอท าการไซร บรมสทธ กคงใหผลตอไป แตถาราคาทท าจรงน นล าราคาทไดประมาณไวชวคราว ทานวาบรมสทธในสวนจ านวนทล าอยนนหามไม สวนการทจะวนจฉยวาอสงหารมทรพยนนมราคาเพมขนเพราะการอนไดท าขนบนอสงหารมทรพยมากนอยเพยงใดนน ทานใหศาลตงแตงผเชยวชาญขนเปนผกะประมาณในเวลาทม แยงขดในการแบงเฉลย มาตรา ๒๘๗ บรมสทธใดไดไปจดทะเบยน แลวตามบทบญญตแหงมาตราทงสองขางบนน บรมสทธนนทานวาอาจจะใชไดกอนสทธจ านอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๓๓๔ /๒๕๕๐ ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ บญญตวา “ภายใต บงคบแหงบทบญญตมาตรา ๒๘๘ และ ๒๘๙ บทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยการบงคบคดแกทรพยสนของลกหนตามค าพพากษานน ยอมไมกระทบกระทงถงบรมสทธหรอสทธอนๆ ซงบคคลภายนอกอาจรองขอใหบงคบเหนอทรพยสนนนไดตามกฎหมาย ” กคงมความหมายถงการทเจาหนสามญจะบงคบคดใหกระ ทบกระทงถงสทธของเจาหนผมบรมสทธหรอสทธอนทมอยเหนอทรพยสนนนไมไดเทานน แตคดนโจทกเปนเจาหนจ านองซงเปนเจาหนมหลกประกนพเศษ และตามมาตรา ๒๘๗ ดงกลาว บรมสทธทจะใชไดกอนสทธจ านองจะตองเปนบรมสทธทไดจดทะเบ ยนแลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๘๕ มาตรา ๒๘๖ และมาตรา ๒๘๗ เทานน ผรองเปนเพยงผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอน ซงเปนสทธอนๆ

๓๗

และเปนสทธทยงมไดจดทะเบยน จงไมมสทธทจะไดรบช าระหนกอนโจทก เมอโจทกบงคบคดโดยชอบและไมกระท บถงสทธอนๆ จงไมมเหตทจะเพกถอนการบงคบคด แปลงหนใหม มาตรา ๓๔๙, ๓๕๐ มาตรา ๓๔๙ เมอคกรณทเกยวของไดท าสญญาเปลยนสงซงเปนสาระส าคญแหงหนไซร ทานวาหนนนเปนอนระงบสนไปดวยแปลงหนใหม ถาท าหนมเงอนไขใหกลายเปนหนป ราศจากเงอนไขกด เพมเตมเงอนไขเขาในหนอนปราศจากเงอนไขกด เปลยนเงอนไขกด ทานถอวาเปนอนเปลยนสงซงเปนสาระส าคญแหงหนนน ถาแปลงหนใหมดวยเปลยนตวเจาหน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนวาดวยโอนสทธเ รยกรอง มาตรา ๓๕๐ แปลงหนใหมดวยเปลยนตวลกหนนน จะท าเปนสญญาระหวางเจาหนกบลกหนคนใหมกได แตจะท าโดยขนใจลกหนเดมหาไดไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๖๘ /๒๕๔๙ หนงสอแจงการโอนสทธเรยกรองพรอมบนทกขอตกลงช าระหนและการโอนสทธเรยกรอง ทจ าเลยท ๑ มไปถงโจทก ระบชดเจนวาจ าเลยท ๑ โอนสทธและหนาทภาระผกพนตางๆ ทมกบโจทกตามสญญาจะซอจะขายไปใหจ าเลยท ๒ เรยบรอยแลว นอกจากนตามบนทกขอตกลง ช าระหนและการโอนสทธเรยกรองทสงมาพรอมหนงสอแจงการโอนสทธเรยกรอง ซงเปน ขอตกลงระหวางจ าเลยท ๑ และท ๒ ในขอ ๖ ยงระบวา “ในการโอนกรรมสทธทดนโครงการเพอช าระหนตามบนทกขอตกลงฉบบนใหรวมถงการโอนใบอนญาต ตลอดจนสทธตามขอตกลงของสญญาจะซอจะขายทลกหน (จ าเลยท ๑) ไดท าสญญาไวกบลกคาตามรายละเอยดรายชอลกค ารวม ๑๗๖ ราย ฯลฯ” ซงรวมถงโจทกดวย และจ าเลยท ๒ ยงมหนงสอถงลกคาของโครงการรวมทงโจทกยอมรบวาจ าเลยท ๒ จะรบภาระในการด าเนนการกอสรางโครงการตอจากจ าเลยท ๑ โดยตกลงทจะพฒนาโครงการใหแลวเสรจเพอโอนบานใหแกลกคาตอไป การทจ าเลยท ๑ โอนโครงการทงโครงการเพอช าระหนทงหมดของจ าเลยท ๑ พรอมทงโอนสทธและหนาทภาระผกพนตางๆ ทมกบลกคาตามสญญาจะซอจะขายไปใหจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๒ ตกลงรบโอนมาทงโครงการรวมทงสทธเรยกรองและภาระหนตามสญญาจะซอจะขายทจ าเลยท ๑ มตอโจทกดวยเชนนขอตกลงระหวางจ าเลยท ๑ กบจ าเลยท ๒ ดงกลาวจงเขาลกษณะเปนสญญาเพอประโยชนบคคลภายนอกรวมอยดวย การทโจทกซงเปน

๓๘

เจาหนของจ าเลยท ๑ ไมคดคานการโอนระหวางจ าเลยท ๑ กบท ๒ ดงกลาว และมพฤตการณวาเขาถอเอาประโยชนดวยการทวงถา มใหจ าเลยท ๒ ช าระหนแลว กรณจงตองดวยบทบญญต ป.พ.พ. มาตรา ๓๗๔ เมอจ าเลยท ๒ ในฐานะผรบโอนโครงการมาทงหมดไมสามารถปฏบตตามสญญาจะซอจะขายโดยไมปรากฏวาโจทกเปนฝายผดสญญา จนกระทงโจทกมหนงสอบอกกลาวขอใหช าระเงนราคาทดนคน จ าเลยท ๒ จงตองรบผดช าระเงนคนแกโจทก มาตรา ๓๖๙ ในสญญาตางตอบแทนนน คสญญาฝายหนงจะไมยอมช าระหนจนกวาอกฝายหนงจะช าระหน หรอขอปฏบตการช าระหนกได แตความขอนทานมใหใชบงคบถาหนของคสญญาอกฝายหนงยงไมถงก าหนด ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖ /๒๕๔๙ ป.พ.พ. มาตรา ๓๖๙ บญญตวา ในสญญาตางตอบแทนนนคสญญาฝายหนงจะไมยอมช าระหนจนกวาอกฝายจะช าระหนหรอขอปฏบต การช าระหนกได ...ฯลฯ ... หมายความวา การช าระหนในสญญาตางตอบแทน คสญญาจะตอง มความพรอมในการช าระหนทงสองฝาย หากฝายใดฝายหนงไมพรอมทจะช าระหนตอบแทน อกฝายจะไมยอมช าระหนกได ทดนพพาทถกเจาหนตามค าพพากษาของจ าเลยน าเจาพนกงานบงคบคดยดเพอบงคบคดช าระหน ตงแตวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๔๑ และเจาพนกงานบงคบคด มหนงสอลงวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๑ แจงใหโจทกไปรบโฉนดทดนพพาทคนเนองจากมการถอนการยด แสดงวาในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๔๑ ทโจทกจ าเลยนดจดทะเบยนโอนกรรมสทธ นน ทดนพพาทยงถกยดโดยเจาพนกงานบงคบคดมไดอยในสภาพพรอมทจะโอนใหโจทก เพราะการโอนทรพยทถกยดภายหลงทได ท าการยดไวแลวไมอาจใชยนแกเจาหนตามค าพพากษาหรอเจาพนกงานบงคบคดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๓๐๕ (๑) เปนหนาทของจ าเลยทจะตองท าใหทดนพพาทพนสภาพจากการถกยดกอนน ามาโอน และรบช าระราคาจากโจทก หากทดนพพาทยงไมพนจากสภาพดงกลาว จ าเลยกมอาจเรยกรอ งใหโจทกช าระราคาได เพราะจ าเลยไมอยในสภาพทจะช าระหนตอบแทนไดทนท จ าเลยจงไมมสทธเรยกใหโจทกช าระราคาทดนพพาทเพอน าเงนทโจทกช าระไปช าระหนใหเจาหนตามค าพพากษาและถอนการยดทดนพพาทแลวน ามาโอนใหโจทกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๙๔๖ /๒๕๔๙ โจทกและจ าเลยท ๑ ตกลงท าสญญาจะซอ จะขายทดนพรอมสงปลกสราง ซงในสญญาขอ ๑๒ ระบวา “โครงการฯ ตามสญญาจะจดใหมสโมสรโครงการโรงเรยนอนบาล และสระวายน า เพอเปนสถานทสวนกลางในการใหบรการ ” ขอก าหนดดงกลาวก าหนดใหจ าเลยท ๑ มหนาทตองปฏ บตนอกเหนอไปจากการกอสรางสง

๓๙

ปลกสรางตามแบบอาคารทก าหนดไวในขอ ๑ อนเปนเงอนไขและสาระส าคญแหงสญญาโดยชดแจง เมอสญญาระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ เปนสญญาตางตอบแทน ซงแตละฝายมหนาทตองปฏบตการช าระหนตอกนตามขอก าหนดแหงสญญา การทโจทก มไดโตแยงการสงมอบ ทดนพรอมสงปลกสราง กเปนเพยงการแสดงเจตนาของโจทกทพรอมจะปฏบตการช าระหนตามหนาทของตนเทานน จ าเลยท ๑ จะหยบยกขนเปนขออางวาโจทกมไดถอสญญาขอ ๑๒ เปนสาระส าคญหาไดไม การทโจทกมหนงสอแจงใหจ าเลยท ๑ ท าการ สรางสงปลกสรางตามสญญาขอ ๑๒ จงเปนการปฏบตตาม ป.พ.พ. มาตรา ๓๖๙ แลว เมอจ าเลยท ๑ มไดด าเนนการช าระหนตางตอบแทนภายในเวลาอนสมควร จงเปนฝายผดสญญา ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๐๑ /๒๕๔๙ จ าเลยเปนฝายผดสญญา โจทกชอบทจะบอกเลกสญญาได เมอโจทกบ อกเลกสญญาแลว คสญญาตองกลบคนสฐานะเดม จ าเลยจงตองคนเงนจองและเงนทโจทกผอนช าระแกจ าเลยไวพรอมดอกเบยใหแกโจทกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๖๙, ๓๘๗ และ ๓๙๑ วรรคหนงและวรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๒๗/๒๕๔๙ สญญาจะซอจะขายทดนพรอมสงปลกสรางระหวางโจทกกบจ าเลยเปนสญญาตางตอบแทนและลวงเลยก าหนดเวลาช าระหนมาแลวประมาณ ๑๐ เดอน ดงนนหนงสอบอกกลาวของจ าเลยททวงถามใหโจทกช าระเงนคางวดทคางเพอใชสทธบอกเลกสญญานน จ าเลยจะตองขอปฏบตการช าระหนตอโจทกดวยวาจ าเลยพรอมทจะโอนกรรมสทธ ทดนและบานใหแกโจทกแลว เมอจ าเลยมไดขอปฏบตการช าระหนดวย โจทกจงมสทธไมช าระหนตามสญญาตางตอบแทนนนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๖๙ ขอเทจจรงปรากฏวาจ าเลยยงกอสรางบานไมแลวเสรจในขณะทมหนงสอบอกกลาวใหช าระหนคางวดทคาง จ าเลยจงไมอย ในฐานะทพรอมทจะขอปฏบตการช าระหนตอบแทนใหแกโจทกได การทโจทกไมช าระเงนคางวดทคางใหแกจ าเลยจงไมถอวาโจทกผดสญญา จ าเลยยงไมมสทธบอกเลกสญญาและรบเงนทโจทกช าระแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๑/๒๕๕๑ ส. กบ ม . ซงเปนทายาทของ ก . เอาเงนจ าเลยไปคนละ ๗,๐๐๐ บาท แลวบคคลทงสองตกลงยกทรพยมรดกของ ก . สวนของตนตใชหนแกจ าเลยซงเปนทายาทของ ก . เชนกน ถอไดวาเปนสญญาตางตอบแทนอยางหนง สามารถใชบงคบกนไดโดยไมจ าตองมหลกฐานเปนหนงสอ

๔๐

สญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก มาตรา ๓๗๔, ๓๗๕ มาตรา ๓๗๔ ถาคสญญาฝายหนงท าสญญาตกลงวาจะช าระหนแกบคคลภายนอกไซร ทานวาบคคลภายนอกมสทธจะเรยกช าระหนจากลกหนโดยตรงได ในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน สทธของบคคลภายนอกยอมเกดมขนตงแตเวลาทแสดงเจตนาแกลกหนวาจะถอเอาประโยชนจ ากสญญานน มาตรา ๓๗๕ เมอสทธของบคคลภายนอกไดเกดมขนตามบทบญญตแหงมาตรากอนแลว คสญญาหาอาจจะเปลยนแปลงหรอระงบสทธนนในภายหลงไดไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๘๗/๒๕๔๙ สญญาระหวางจ าเลยทงสองทจ าเลยท ๑ ตกลงใหจ าเลยท ๒ ปลกสรางอาคารพลาซ า ตลาดและตกแถวในทดนของจ าเลยท ๑ เมอกอสรางเสรจแลวใหกรรมสทธตกเปนของจ าเลยท ๑ โดยจ าเลยท ๑ ตกลงจดทะเบยนการเชาใหแกผวา จาง หรอผออกเงนชวยคากอสรางมก าหนดระยะเวลา ๓๐ ป สวนจ าเลยท ๒ มสทธเรยกเกบเงนชวยคากอสรางจากผเชา สญญาระหวางจ าเลยทงสองถอเปนสญญาเพอประโยชนบคคลภายนอก และยงถอวาเปนการรวมกนทางการคาเพอหาผลประโยชนรวมกน เมอโจทกเขาท าสญญาวาจางจ าเลยท ๒ สรางตกแถว ถอวาโจทกไดแสดงเจตนาแกจ าเลยท ๑ วาจะถอเอาประโยชนจากสญญานนแลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๗๔ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๖๘ /๒๕๔๙ หนงสอแจงการโอนสทธเรยกรองพรอมบนทกขอตกลงช าระหนและการโอนสทธเรยกรองทจ าเลยท ๑ มไปถงโจทก ระบชดเจนวาจ าเลยท ๑ โอนสทธและหนาทภาระผกพนตางๆ ทมกบโจทกตามสญญาจะซอจะขายไปใหจ าเลยท ๒ เรยบรอยแลว นอกจากนตามบนทกขอตกลงช าระหนและการโอนสทธเรยกรองทสงมาพรอมหนงสอแจงการโอนสทธ เรยกรอง ซงเปนขอตกลงระหวางจ าเลยท ๑ และท ๒ ในขอ ๖ ยงระบวา “ในการโอนกรรมสทธทดนโครงการเพอช าระหนตามบนทกขอตกลงฉบบนใหรวม ถงการโอนใบอนญาต ตลอดจนสทธตามขอตกลงของสญญาจะซอจะขายทลกหน (จ าเลยท ๑) ไดท าสญญาไวกบลกคาตามรายละเอยดรายชอลกคารวม ๑๗๖ ราย ฯลฯ ” ซงรวมถงโจทกดวย และจ าเลยท ๒ ยงมหนงสอถงลกคาของโครงการรวมทงโจทกยอมรบวาจ าเลยท ๒ จะรบภาระในการด าเนนการกอสรางโครงการตอจากจ าเลยท ๑ โดยตกลงทจะพฒนาโครงการใหแลวเสรจเพอโอนบานใหแกลกคาตอไป การทจ าเลยท ๑ โอนโครงการทงโครงการเพอช าระหนทงหมดของจ าเลยท ๑ พรอมทงโอนสทธและหนาทภาระผกพนตางๆ ทมกบลกคาตามสญญาจะ ซอจะขายไปใหจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๒ ตกลงกนโอนมาทงโครงการรวมทงสทธเรยกรองและภาระหน

๔๑

ตามสญญาจะซอจะขายทจ าเลยท ๑ มตอโจทกดวยเชนนขอตกลงระหวางจ าเลยท ๑ กบจ าเลย ท ๒ ดงกลาวจงเขาลกษณะเปนสญญาเพอประโยชนบคคลภายนอกรวมอยด วย การทโจทก ซงเปนเจาหนของจ าเลยท ๑ ไมคดคานการโอนระหวางจ าเลยท ๑ กบท ๒ ดงกลาว จะมพฤตการณวาเขาถอเอาประโยชนดวยการทวงถามใหจ าเลยท ๒ ช าระหนแลว กรณจงตองดวยบทบญญต ป.พ.พ. มาตรา ๓๗๔ เมอจ าเลยท ๒ ในฐานะผรบโอนโครง การมาทงหมดไมสามารถปฏบตตามสญญาจะซอจะขายโดยไมปรากฏวาโจทกเปนฝายผดสญญา จนกระทงโจทกมหนงสอบอกกลาวขอใหช าระเงนราคาทดนคน จ าเลยท ๒ จงตองรบผดช าระเงนคนแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๙๖ /๒๕๕๐ การทจ าเลยท ๓ และท ๔ ตกลงซอทด นพรอมสงปลกสรางทจ าเลยท ๑ และท ๒ จ านองไวแกโจทกและไดขอกยมเงนโจทกจ านวน ๓๙๘,๐๐๐ บาท ซงเทากบจ านวนทจ าเลยท ๑ และท ๒ เปนหนโจทกนน นาเชอวาเปนการกยมเพอน าไปช าระหนใหแกโจทกแทนจ าเลยท ๑ และท ๒ โดยจ าเลยท ๓ และท ๔ ไดตกลงกบจ าเลยท ๑ และท ๒ วา จ าเลยท ๓ และท ๔ จะช าระหนใหโจทก ซงเปนบคคลภายนอก และตามพฤตการณทโจทกอนมตใหจ าเลยท ๓ และท ๔ กยมเงนจ านวน ๓๙๘,๐๐๐ บาท ซงเทากบจ านวนทจ าเลยท ๑ และท ๒ เปนหนโจทก ทงยงยอมใหผรบมอบอ านาจของโจ ทกไปด าเนนการไถถอนจ านองใหแกจ าเลยท ๑ และท ๒ รวมทงรบจ านองทดนพรอมสงปลกสรางดงกลาวจากจ าเลยท ๓ และท ๔ เปนการแสดงวาโจทกมเจตนาทจะถอเอาประโยชนจากสญญาระหวางจ าเลยท ๑ และท ๒ กบจ าเลยท ๓ และท ๔ ไดท าสญญากยมเงนและจดทะเบยน จ านองทดนพรอมสงปลกสรางไวแกโจทก ทงไมปรากฏวาจ าเลยท ๑ และท ๒ มสวนรวมรเหนในการทจ าเลยท ๔ น าเงนทโจทกมอบใหเปนประโยชนสวนตน จ าเลยท ๑ และท ๒ จงไมมหนาททจะตองช าระหนใหแกโจทกอก หมายเหต ตามบทบญญตเรองสญญาเพ อประโยชนของบคคลภายนอกประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๓๗๔ บญญตใหบคคลภายนอกผซงคสญญาตกลงกนใหเปนผรบช าระหนมสทธจะเรยกช าระหนจากลกหนไดโดยตรงซงยอมมความหมายวามลหนเดมของคสญญายอมลดทอนหรอระงบสนไปตามจ านวนทตกลงกนใหบ คคลภายนอกไดรบช าระหน การทจ าเลยท ๓ และท ๔ ขอกยมเงนจากโจทกในจ านวนเทากบทจ าเลยท ๑ และท ๒ คางช าระ โดยจ าเลยท ๓ และท ๔ ตกลงกบจ าเลยท ๑ และท ๒ วาจ าเลยท ๓ และท ๔ จะช าระหนใหโจทก

๔๒

ซงเปนบคคลภายนอกยอมพอเขาใจไดวาจ า เลยท ๓ และท ๔ จะเขามาช าระหนแทนจ าเลยท ๑ และท ๒ เพอใหหนของจ าเลยท ๑ และท ๒ ทมตอโจทกระงบสนไป แลวจ าเลยท ๓ และท ๔ ยอมผกพนเปนลกหนตามสญญากยมเงนและเปนผจ านองทดนพรอมสงปลกสรางกบโจทกโดย จ าเลยท ๑ และท ๒ ขายทด นพรอมสงปลกสรางทเคยจดทะเบยนจ านองไวกบโจทกใหจ าเลยท ๓ และท ๔ ซงจะเหนไดวาความสมพนธระหวางโจทก จ าเลยท ๑ และท ๒ จ าเลยท ๓ และท ๔ มนตสมพนธอย ๓ ค ดวยกน คแรกเปนหนกยมเงนและจดทะเบยนจ านองทดนทจ าเลย ท ๑ และท ๒ เจาของทดนเดมกยมเงนและจดทะเบยน จ านองทดนกบโจทก นตสมพนธรายท ๒ เปนการซอขายทดนทจ าเลยท ๑ และท ๒ จะขายทดนจ านองใหจ าเลยท ๓ และท ๔ สวนนตสมพนธรายท ๓ เปนการทจ าเลยท ๓ และท ๔ ขอกยมเงนจากโจทกและจะจดทะเบ ยนจ านองทดนแปลงดงกลาวเปนประกนหนโจทก ดงนน ในวนนดโอนกรรมสทธทดน เจาหนาทธนาคารโจทกจะน าโฉนดทดน สญญากยมเงนและสญญาจ านองทดนระหวางจ าเลยท ๑ และ ท ๒ กบโจทกกบแคชเชยรเชคสงจายเงนตามสญญากยมเงนระหวางจ าเลยท ๓ และท ๔ ไปทส านกงานทดน แจงขอไถถอนจ านองทดน แลวจ าเลยท ๑ และท ๒ จดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหจ าเลยท ๓ และท ๔ หลงจากนนจ าเลยท ๓ และท ๔ ท าสญญากยมเงนไวกบโจทกแลวจ าเลยท ๓ และท ๔ ตองน าแคชเชยรเชคสงมอบช าระราคาทดนให จ าเลยท ๑ และท ๒ จากนนจ าเลยท ๑ และท ๒ กจะตองสงมอบแคชเชยรเชคฉบบดงกลาวใหโจทกเพอช าระหนกยมเงนทโจทกเพงไถถอนจ านองทดนให สวนโจทกกจะตองเวนคนสญญากยมเงน หรอบนทกช าระหน หรอขดฆาเอกสารสญญากยมเงนดงกลาวอนเปน การแสดงวาหนกยมเงนระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ และท ๒ ระงบลงแลว โดยจ าเลยท ๓ และท ๔ ไดกรรมสทธทดนไปพรอมทงจดทะเบยนจ านองเปนประกนหนกบโจทก ดงนน ในทางปฏบตเมอแคชเชยรเชคใหจ าเลยท ๓ และท ๔ ตงแตแรก แตเหตทมการจดท าแคชเชยรเชคเตรยมไปทส านกงานทดนและมการสงมอบแคชเชยรเชคใหจ าเลยท ๓ และท ๔ กนาจะเปนเพราะเจาหนาทของโจทกคดค านวณยอดหนกยมเงนคางช าระของจ าเลยท ๑ และท ๒ ไมถกตองวามหนคางช าระเพยงเลกนอย เจาหนาทของโจทกจงสงมอบแคชเชยรเชคเงนกตามสญญากยมเงนใหจ าเลยท ๓ และท ๔ การทจ าเลยท ๓ และท ๔ ไมสงมอบแคชเชยรเชค ดงกลาวใหจ าเลยท ๑ และท ๒ ขณะเดยวกนเมอจ าเลยท ๑ และท ๒ ไมมแคชเชยรเชคทจะสงมอบช าระหนเงนกใหโจทกกตองถอวาหนกยมเงนของจ าเลยท ๑ และท ๒ ยงไมมการช าระหน แมโจทกจะไถถอนจ านองทดนใหจ าเลยท ๑ และท ๒ กคงมผลเปนเพยงการทโจทก

๔๓

ยอมปลดหลกประกนแหงหนใหจ าเลยท ๑ และท ๒ ไปเทานน คงจะถอวาหนกยมเงนของจ าเลยท ๑ และท ๒ ทมตอโจทกระงบไปแลวคงไมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๓๘๔/๒๕๕๐ จ าเลยท ๑ ท าสญญาใหจ าเลยท ๒ ปลกสรางอาคารพาณชยตางๆ บนทดนของจ าเลยท ๑ โดยจ าเลยท ๒ เปนคนเกบเงนคากอสรางจากผจองอาคารพาณชย โดยจ าเลยท ๑ จะจดทะเบยนการเชาใหแกผจองมก าหนดคนละ ๓๐ ป จ าเลยท ๑ เปนผก าหนดทดน ทจะปลกสราง จ าเลยท ๑ เทานนมสทธยนค าขอกอสรางตอทางราชการ จ าเลยท ๒ ยงไดโฆษณาชกชวนบคคลภายนอกเขามาจองอาคารพาณชยเพอการท าธรกจคาขายอนเปนโครงการทจ าเลยท ๑ กบท ๒ วางแผนรวมกนแบงปนผลประโยชนและผลก าไรกน โดยเมอสรางเสรจกรรมส ทธในตกแถวใหตกเปนกรรมสทธของจ าเลยท ๑ โดยจ าเลยท ๑ ไมไดออกเงนคาวสดกอสรางแตอยางใด จ าเลยท ๒ กไดรบประโยชนคาตอบแทนจากการปลกสรางดวยตามลกษณะสญญาพฤตการณของจ าเลยท ๑ ท ๒ และวตถประสงคในการท าสญญาจงเปนสญญาตางตอบแทนระหวางจ าเ ลยท ๑ ท ๒ ทท าขนเพอประโยชนแกบคคลภายนอก และสญญามดจ าปลกสราง สญญาปลกสรางอาคารระหวางจ าเลยทงสองยงเปนหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนทจ าเลยทงสองรวมลงทนแบงผลก าไรกน จ าเลยท ๒ ในฐานะหนสวนไดโฆษณาชชวนใหบคคลทวไปและโจทกใหเขา ท าสญญากบจ าเลยท ๒ โดยมเหตจงใจวาจ าเลยทงสองจะรวมกนท าศนยกลางการคาขาย แมจ าเลยท ๑ จะไมไดรวมกนด าเนนการในขนตอนตางๆ ดวยกนกยอมผกพนจ าเลยท ๑ ดวย และจ าเลย ท ๑ จะท าสญญาแกไขเพมเตมสญญาดงกลาวในภายหลงวาจ าเลยท ๒ ไมตองสรางอา คารมาตอสโจทกไมได เพราะเปนขอตกลงระหวางจ าเลยดวยกนเอง โจทกไมไดยนยอมรเหนดวย การทจ าเลยทงสองไมสรางอาคารตามสญญาทท ากบโจทก ทงทโจทกช าระคากอสรางครบถวนแลว จ าเลยทงสองจงเปนฝายผดสญญา โจทกมสทธบอกเลกสญญาและจ าเลยทงสองต องคนเงนคากอสรางพรอมดอกเบยแกโจทก มดจ าเบยปรบมาตรา ๓๗๘, ๓๗๙ มาตรา ๓๗๘ มดจ านน ถามไดตกลงกนไวเปนอยางอน ทานใหเปนไปดงจะกลาวตอไปน คอ (๑) ใหสงคน หรอจดเอาเปนการใชเงนบางสวนในเมอช าระหน (๒) ใหรบ ถาฝายทวางมด จ าละเลยไมช าระหน หรอการช าระหนตกเปนพนวสย

๔๔

เพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงฝายนนตองรบผดชอบ หรอถามการเลกสญญาเพราะความผด ของฝายนน (๓) ใหสงคน ถาฝายทรบมดจ าละเลยไมช าระหน หรอการช าระหนตกเปนพนวสยเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซ งฝายนตองรบผดชอบ มาตรา ๓๗๙ ถาลกหนสญญาแกเจาหนวาจะใชเงนจ านวนหนงเปนเบยปรบเมอตนไมช าระหนกด หรอไมช าระหนใหถกตองสมควรกด เมอลกหนผดนดก ใหรบเบยปรบ ถาการช าระหนอนจะพงท านนไดแกงดเวนการอนใดอนหนง หากท าการ อนนนฝาฝนมลหนเมอใด กใหรบเบยปรบเมอนน ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๑๒๒ /๒๕๔๙ ค าวา “มดจ า ” ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๗๗ คอทรพยสนซงไดใหไวในวนท าสญญา ไมใชทรพยสนทใหไวในวนอน สญญาจะซอจะขายทดน ขอ ๓ ระบวาในวนท าสญญาโจทกผ จะซอไดวางเงนมดจ าไวสวนหนงเปนเงน ๑๐ ,๐๐๐ บาท สวนทเหลอจ านวน ๙๑๔,๐๐๐ บาท จะช าระเปนงวดรายเดอน จ านวน ๑๐ เดอน ดงนน เงนทวางมดจ าไวในวนท าสญญาดงกลาวจงมเพยง ๑๐,๐๐๐ บาท เทานน สวนเงนคางวดทโจทกช าระใหแกจ าเลยทงสามอก ๑๐ งวด เป นเงน ๑๗๐ ,๐๐๐ บาท นน แมตามสญญาจะระบวาเปนสวนหนงของเงนมดจ า กไมใชเงนมดจ าตามความหมายดงกลาว แตเปนเพยงการช าระราคาทดนบางสวน เมอโจทกเปนฝายผดสญญาและจ าเลยทงสามบอกเลกสญญาแกโจทกแลว สญญาจะซอจะขายทดนดงกลาวจงเปนอนเลกก น ๓๗๘ (๒) สวนเงนทโจทกช าระคาทดนบางสวนดงกลาว จ าเลยทงสามตองใหโจทกกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๙๑ แตการทโจทกและจ าเลยทงสามตกลงกนใหรบเงนดงกลาวไดตามสญญาขอ ๑๓ ขอตกลงดงกลาวจงมลกษณะเปนเบยปรบทก าหนดเปนจ านวนเงนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๗๙ ถาสงเกนสวนศาลจะลดลงเปนจ านวนพอสมควรกไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๓ วรรคหนง ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๖๖/๒๕๕๑ จ าเลยท ๑ ไมสามารถจดทะเบยนโอนกรรมสทธในทดนพรอมสงปลกสรางตามสญญาจะซอจะขายใหโจทกภายในก าหนดเพราะเกดวกฤตเศรษฐกจดานอสงหารมทรพย โครงการของจ าเลยท ๑ หยดชะงกไมมเงนหมนเวยนทจะน าไปไถถอนจ านองจากธนาคารไดถอไดวาจ าเลยท ๑ ซงเปนฝายทรบมดจ าละเลยไมช าระหน จ าเลยท ๑ จงตองคนเงนมดจ าใหแกโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๓๗๘ (๓) พรอมดอกเบยระหวางผดนด

๔๕

โจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงโอนกรรมสทธในทดนพรอมสงปลกสราง ตามสญญาจะซอจะขายภายในวนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๐ เมอจ าเลยท ๑ ไมโอนกรรมสทธในทดนพรอมสงปลกสรางใหโจทกตามนด จงตองถอวาจ าเลยท ๑ ผดนด และตองรบผดช าระด อกเบยตงแตวนท ๑ มกราคม ๒๕๔๑ เปนตนไป ทศาลลางทงสองพพากษาใหจ าเลยท ๑ ช าระดอกเบยนบแตวนท ๒๐ มนาคม ๒๕๔๐ เปนตนไปเปนการใหจ าเลยท ๑ ช าระดอกเบยมากกวาทจ าเลยท ๑ ตองรบผดตามกฎหมาย ปญหานเปนปญหาขอกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบ รอยของประชาชน ศาลฎกายกขนปรบแกคดไดเองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และ ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๘๘๘/๒๕๕๑ สญญากเงนก าหนดอตราดอกเบยไวแนนอนแลวจ านวนหนงมระยะเวลาทแนนอนชวระยะเวลาหนง แตยงใหสทธผ ใหกปรบเปลยนอตราดอกเบยเพมขนไดใหมเมอใดกไดเมอผกผดนดมลกษณะเปนคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนความเสยหายซงคสญญาก าหนดกนไวลวงหนาเมอลกหนผดนดไมช าระหนหรอไมช าระหนใหถกตองสมควร จงเปนเบยปรบตามประมวลกฎหมายแพงและพ าณชย มาตรา ๓๗๙ เมอศาลเหนวาสงเกนสวนยอมมอ านาจลดลงได ตามสญญากเงน ขอ ๕ ก าหนดใหผกตองจดการเอาประกนภยทรพยทจ านองโดยผใหกเปนผรบประโยชน และในกรณผกมไดจดท าประกนภย แตผใหกเปนผรบประโยชน และในกรณผกมไดจด ท าประกนภย แตผใหกเปนผจดท าประกนภยแทนผก ผกยนยอมช าระเงนคาธรรมเนยมและเบยประกนภยคนใหแกผใหกกอนการช าระหนตามสญญากนน กรณดงกลาวจะตองเปนหนคาเบยประกนภยทผใหกไดช าระแทนไปแลว แตทโจทกขอมาตามฟองเปนหน คาเบยประกนภยภายหลงจากวนฟอง ซงยงไมถงก าหนดช าระอนเปนหนในอนาคตและจะถอวาจ าเลยละเลยไมช าระหนยงไมได จงยงไมมขอโตแยงเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายทจะฟองใหจ าเลยรบผดช าระหนดงกลาว การบอกเลกสญญามาตรา ๓๘๗, ๓๘๘, ๓๙๑ มาตรา ๓๘๗ ถาคสญญาฝายหนงไมช าระหน อกฝายหนงจะก าหนดระยะเวลาพอสมควร แลวบอกกลาวใหฝายนนช าระหนภายในระยะเวลานนกได ถาและฝายนนไมช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดใหไซร อกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได

๔๖

มาตรา ๓๘๘ ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพหรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลส าเรจไดกแตดวยการช าระหน ณ เวลามก าหนดกด หรอภายในระยะเวลาอนใดอนหนงซงก าหนดไวกด และก าหนดเวลาหรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดช าระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญาน นเสยกได มพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรากอนนนเลย มาตรา ๓๙๑ เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม แตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทานใหบวกดอกเบยเขาดวย คดตงแตเวลาทไดรบไว สวนทเปนการงานอนไดกระท าใหและเปนการยอมใหใชทรพยนน การทจะชดใชคน ทานใหท าไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการนน ๆ หรอถาในสญญามก าหนดว าใหใชเงนตอบแทน กใหใชตามนน การใชสทธเลกสญญานนหากระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๑๙๖ /๒๕๔๘ โจทกท าสญญาจะซอจะขายและพฒนาทดนกบจ าเลย โจทกผอนช าระเงนดาวนแกจ าเลยครบถวนตามสญญาและตอมาจ าเลยมหนงสอแจงให โจทกไปรบโอนกรรมสทธทดนพรอมทงใหน าเงนทเหลอไปช าระ แสดงวาจ าเลยไดยนยนตอโจทกวาจ าเลยไดพฒนาทดนเสรจเรยบรอยแลว จ าเลยจงมหนาทตองไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธในทดนใหแกโจทกตามก าหนดนด สวนทหนงสอของจ าเลยระบวากอนถงวนนดใหโจ ทกมหนงสอแจงแกจ าเลยกอนวนทก าหนดในหนงสอเพอเปนการยนยนวาจะไปรบโอนกรรมสทธนนเปนเรองทจ าเลยก าหนดขนเองฝายเดยว โดยไมมเงอนไขดงกลาวระบในสญญา อยางไรกตามการทโจทกมหนงสอแจงไปยงจ าเลยวาจ าเลยยงพฒนาทดน ไมเรยบรอย แตโจทกกพรอมทจะไปรบโอนกรรมสทธตามวนเวลาทจ าเลยก าหนดนด เพยงพอ ทจะถอไดวาโจทกมหนงสอตอบรบยนยนไปยงจ าเลยแลว เมอจ าเลยมไดไปตามก าหนดนดจงถอวาจ าเลยเปนฝายผดสญญา โจทกมสทธบอกเลกสญญาและเรยกรองคาเสยหายได

๔๗

การบอกเลกสญญาจะซอจะขายทดนในกรณเชนนไมมบทกฎหมายใดบงคบวาตองท าเปนหนงสอ การมอบอ านาจใหบอกเลกสญญาจงไมตองท าเปนหนงสอเชนกน การทโจทก ไดเบกความยนยนในชนพจารณาวาไดมอบหมายใหทนายโจทกมหนงสอบอกกลาวและบอกเลกสญญาไปยงจ าเลย แสดงใหเหน ถงเจตนาของโจทกวาไดยอมรบการกระท าของทนายความทกระท าแทนโจทกในกรณดงกลาว ยอมถอไดวาโจทกไดใหสตยาบนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๘๒๓ การบอกเลกสญญาจงชอบแลว โจทกมหนงสอบอกเลกสญญาและการบอกเลกสญญาของโจทกมผลสมบรณแลว แมตอมาจ าเลยจะมหนงสอนดโอ นกรรมสทธทดนอกครงหนงและโจทกไปทส านกงาน ทดนตามก าหนดนดดงกลาว กเปนเพยงการใหโอกาสแกจ าเลยในการโอนกรรมสทธทดนใหแกโจทกเพอจะไดไมมปญหาขอพพาทกนอกตอไป แตปรากฏวาฝายจ าเลยกยงผดนดอก พฤตการณดงกลาวถอไมไดวาโจทกไมต ดใจทจะเลกสญญากบจ าเลยอกตอไป เมอเลกสญญาตอกนแลวคสญญาแตละฝายจงตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๙๑ วรรคหนง ซงจ าเลยมหนาทตองคนเงนทไดรบใหแกโจทกและตองรบผดช าระดอกเบยใหแกโจทกนบแตวน ทรบไวดวย ซงการคดดอกเบยในกรณเชนนไมใชเปนการคดดอกเบยระหวางผดนด แตเปนเรองทจ าเลยประพฤตผดสญญา และโจทกไดบอกเลกสญญาแลว โจทกจงมสทธคดดอกเบยได แมตามสญญาจะซอจะขายจะไมไดก าหนดเรองดอกเบยทโจทกจะคดจากจ าเลยในกรณท จ าเลยผดสญญาไวกตาม แตโจทกยอมมสทธคดดอกเบยไดตามมาตรา ๓๙๑ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๓๒ /๒๕๔๘ หลงจากโจทกช าระเงนงวดท ๑๑ ใหแกจ าเลยท ๑ แลวโจทกไมไดช าระเงนสวนทเหลอใหแกจ าเลยท ๑ กอสรางอาคารพพาทไมแลวเสรจจนปจจบนนเพราะ มปญหาเรองการเงน กรณจงเปนทเหนไดอยางชดแจงวาโดยพฤตการณแหงคดหรอโดยสภาพหรอโดยเจตนาของจ าเลยท ๑ นน จ าเลยท ๑ ไมประสงคจะปฏบตตามสญญาแลว จงไมมเหตผลอยางใดทโจทกจะตองบอกกลาวก าหนดเวลาใหจ าเลยท ๑ กอสรางอาคารพพาทตอไปอก เพ ราะถงอยางไรจ าเลยท ๑ กไมท าการกอสรางอาคารพพาทตอไปอนเปนการไมช าระหนอยดและหากยงคงใหโจทกตองช าระเงนสวนทเหลอใหแกจ าเลยท ๑ อก ยอมเปนการยงความเสยหายแกโจทกเพมมากขน ดงนน โจทกจงชอบทจะบอกเลกสญญาเสยไดโดยไมจ า ตองบอกกลาวก าหนดระยะเวลาพอสมควรใหจ าเลยท ๑ กอสรางอาคารพพาทใหแลวเสรจอก การบอกเลกสญญาของโจทกจงชอบแลวและถอไดวาจ าเลยท ๑ ผดสญญาจะซอจะขายตอโจทก

๔๘

ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๕๒/๒๕๔๙ ตามขอก าหนดแหงสญญาก าหนดใหจ าเลย มหนาทตองช าระคางวดตามก าหนดเวลาท ระบไว หากจ าเลยไมปฏบตใหถอวาจ าเลยผดสญญาและสญญายกเลกทนทโดยมตองบอกกลาว แตจ าเลยช าระคางวดรวม ๒๔ งวด เกนก าหนดระยะเวลาและเสยดอกเบยใหแกโจทกตามขอก าหนดในสญญาเกอบทกงวดโจทกกรบไวทกงวด ไมเคยปฏเสธการช าระคางวดทกงวดทเกนก าหนด แมโจท กมหนงสอบอกเลกสญญาไปยงจ าเลยภายหลงทจ าเลยช าระคางวดไป ๒๒ งวด แลวกตามแตเมอจ าเลยน าเงนคางวดงวดท ๒๓ และ ๒๔ ไปช าระใหแกโจทก หลงจากโจทกมหนงสอบอกเลกสญญาไปยงจ าเลยเพยง ๑ สปดาห โจทกกรบไวโดยไมอดเออนยอมแสดงวา ในทางปฏบตตอกนค สญญาทงสองฝาย มไดถอเอาก าหนดเวลาช าระคางวดเปนสาระส าคญ โจทกจงจะน าเหตแหงขอก าหนดในสญญามาเปนขออางสญญาเลกตอกนทนทเพราะจ าเลยเปนฝายผดสญญามได กรณตองบงคบตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๗ โดยหากโจทกประสงคจะเลกสญญา โจทกจะตองก าหนดระยะเวลาพอสม ควรและบอกกลาวใหจ าเลยช าระคางวดสดทายภายในระยะเวลานน หากจ าเลยไมปฏบตโดยไมมเหตทจะยกขนปฏเสธ โจทกจงจะมสญญาบอกเลกสญญาได ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๓ /๒๕๔๙ จ าเลยช าระราคาใหแกโจทกลาชาไมตรงตามก าหนดระยะเวลาในสญญาจะซอจะขายแตโจทกกรบช าร ะ แสดงวาคสญญาไมไดถอเอาก าหนดระยะเวลาช าระหนตามสญญาเปนขอสาระส าคญ ถอไดวาสญญาจะซอจะขายเปนสญญาทไมไดก าหนดระยะเวลาช าระราคาไว การทจ าเลยไมช าระราคาในงวดถดไปภายในก าหนดระยะเวลาตามสญญาจงไมเปนเหตใหสญญาเลกกนตามขอตกลงในสญญา โจทกตอ งบอกกลาวก าหนดระยะเวลาพอสมควรใหจ าเลยช าระหนเสยกอน ถาจ าเลยไมช าระหนจงมสทธเลกสญญาไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๗๘๘ /๒๕๔๙ ตามพฤตการณทโจทกและจ าเลยปฏบตตอกนเกยวกบสญญาเชาซอ จ าเลยผดนดช าระคาเชาซอเปนเวลา ๒ งวดตดตอกนหลายครง ซงตามสญญาเชาซอระบวา ถาผเชาซอผดสญญาไมช าระเงนตดตอกน ๒ งวด (สองเดอน ) คสญญาถอวาผเชาซอขาดสทธการเชาซอทดนแปลงตามสญญาน ผเชาซอจะเรยกรองเงนมดจ าเงนทสงคางวดหรอคาเสยหายใดๆ จากผขายมไดและผเ ชาซอจะตองรอถอนสงปลกสรางออกจากทดนภายใน ๓๐ วน นบตงแตวนทขาดสทธ แสดงวา จ าเลยหมดสทธทจะเรยกรองใหโจทกปฏบตตามสญญาเชาซอตอไปทนท แตในทางปฏบตระหวางโจทกและจ าเลยปรากฏวาจ าเลยยงคงช าระคาเชาซอตอมา และโจทกกยนยอมรบช าร ะคาเชาซอแมตามสญญาเชาซอจะถอวาจ าเลย

๔๙

ขาดสทธแลวกตาม แสดงวาโจทกมไดยดถอเอาสญญาเชาซอขอนเปนสาระส าคญโดยโจทกยงถอวาสญญาเชาซอยงมผลตอไป จงรบเงนคาเชาซอไว ถอวาโจทกยอมสละสทธทมอยตามสญญา สญญาเชาซอระหวางโจทกและ จ าเลยยงไมเลกกน ดงนน หากจ าเลยผดนดผดสญญาเกยวกบการช าระคาเชาซออกและโจทกมความประสงคจะบอกเลกสญญาเชาซอ โจทกตองบอกเลกสญญาเชาซอกบจ าเลยทนทโดยไมใหระยะเวลาแกจ าเลยช าระหนกอนตามสมควร จงไมชอบดวยกฎหมาย ถอวาสญญาเชาซอยงไม เลกกน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๗/๒๕๔๙ การขายทอดตลาดทรพยสนตามค าสงศาลนนบทบญญตตาม ป .ว.พ. เปดโอกาสใหผมสวนไดเสยรองคดคานการขายทอดตลาดได ผรองยอมตองทราบวาผซอทรพยสนจากการขายทอดตลาดอาจยงไมไดรบโอนกรรมสทธในทรพยสนนนทนท เพราะอาจมการรองคดคานการขายทอดตลาด กรณจงไมตองดวย ป .พ.พ. มาตรา ๓๘๘ ทจะถอวาการซอขายจะเปนผลส าเรจกแตดวยมการช าระหนภายในระยะเวลาทด าเนนการขายทอดตลาดและคดในชนท อ . รองคดคานการขายทอดตลาด ศาลมค าสงยกค ารอง หากไดมค าสงใหเพกถอนก ารขายทอดตลาดอนจะท าใหการโอนกรรมสทธในทดนใหแกผรองกลายเปนพนวสยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๑๙ ไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖/๒๕๔๙ จ าเลยไมพรอมทจะโอนทดนพพาทเพราะทดนถกยด โจทกยอมมสทธไมยอมช าระราคาดงกลาว และถอวาจ าเลยเปนฝายผดสญญาเพราะท ดนพพาทถกยดไมพรอมจะโอนใหโจทกอนเปนเหตทเกดจากฝายจ าเลย จ าเลยจงไมมสทธรบเงนมดจ าทโจทกวางไว และเมอโจทกไดบอกเลกสญญาแลวคสญญาตองกลบคนสฐานะเดมตาม ป.พ.พ. มาตรา ๓๙๑ วรรคหนง จ าเลยจงตองคนเงนมดจ าแกโจทก ค าพพากษาศาลฎ กาท ๙๘๗ /๒๕๔๙ โจทกกบจ าเลยท ๑ มขอตกลงวาจ าเลยท ๑ จะกอสรางอาคารพลาซาใหแลวเสรจภายใน ๑ ป และปรบปรงตกแตงตกแถวใหเรยบรอยภายใน ๓ เดอน เมอครบก าหนดแลวจ าเลยท ๑ ไมสรางอาคารพลาซา ไมตกแตงตกแถวใหเรยบรอย จ าเลยท ๑ จงผดสญญา โจทกม สทธบอกเลกสญญาได เมอโจทกบอกเลกสญญาแลวเปนผลใหคกรณตองกลบสฐานะเดม จ าเลยท ๑ ตองคนเงนคาชวยกอสรางทงหมดพรอมดอกเบยในอตรารอยละ ๗.๕ ตอป นบแตเวลาทไดรบเงนไวแกโจทก และตองชดใชคาเสยหายแกโจทกดวยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๙๑ คาทจ าเลยท ๑ ไดใชทรพยทเชาซอโดยไมช าระคาเชาซอเทานนซงไมกอใหเกดความรบผดในการเสยภาษมลคาเพมแตอยางใด เมอไมมคาเชาซอทจ าเลยท ๑ ตองช าระ จ าเลยท ๑ ยอมไมตองรบผดช าระภาษมลคาเพม

๕๐

ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๐๑ /๒๕๔๙ จ าเลยเปนฝายผดสญญา โจทกชอบทจะบอกเลกสญญาไดเมอโจทกบอกเลกสญญาแลว คสญญาตองกลบคนสฐานะเดม จ าเลยจงตองคนเงนจองและเงนทโจทกยอมช าระแกจ าเลยไวพรอมดอกเบยใหแกโจทกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๖๙, ๓๘๗ และ ๓๙๑ วรรคหนงและวรรคสอง ค าพพากษาศาลฎ กาท ๖๓๒๗/๒๕๔๙ หลงจากทจ าเลยมหนงสอทวงถามใหโจทกช าระคางวดทคางแลว โจทกไมช าระแตไดมหนงสอบอกเลกสญญาแกจ าเลย และตอมาจ าเลยกไดมหนงสอบอกเลกสญญาแกโจทกอก ดงนเทากบคสญญามเจตนาเลกสญญาตอกนสญญาจะซอจะขายทดนพรอมสงปลกสร างระหวางโจทกจ าเลยจงเปนอนเลกกนคสญญาแตละฝายจ าตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม จ าเลยตองคนเงนคางวดทโจทกช าระแลวทงหมดใหแกโจทกพรอมดอกเบยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๙๑ วรรคหนง และวรรคสอง อายความละเมดมาตรา ๔๔๘ มาตรา ๔๔๘ สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบปนบแตวนท าละเมด แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมายล กษณะอาญา และมก าหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๔๗/๒๕๔๙ แมจ าเลยทงสองปลกสรางเพงและวางสงของจ าพวกยางรถยนตและเศษไมจ านวนมากบนถนนพพาทตงแตป ๒๕๓๓ คดถงวนท ๓๐ ตลาคม ๒๕๔๐ อนเปนวนฟองเกน ๑ ปแลว แตเมอเพงและสงของตางๆ ทจ าเลยทงสองกระท าขนยงมอยบนถนนพพาทตลอดมาจนถงวนทโจทกฟองคดน สทธในการฟองขอใหรอถอนเพงและขนยายสงของตางๆ ออกไปจากถนนพพาทซงเปนทางภาระจ ายอมจงยงคงมอยตลอดไป คดของโจทกไมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๒๔ /๒๕๕๐ ป.พ.พ. มาตรา ๔๔๘ ไดก าหนดอายความสทธเรยกรองอนเกดแตมลละเมดไว ๒ กรณ คอ กรณแรกมอายความหนงปนบแตวนทรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน กรณทสองมอายความสบปนบแตวนท าละเมด ซงหากเปนกรณใดกรณหนงดงกลาวกถอวาสทธเรยกรองคาเสยหายดงกลาวขาดอายความ

๕๑

บทบญญตดงกลาวทใหนบอายความสบปนบจากวนท าละเมดนน วนท าละเมดยอมเกดขนตงแตวนทไดกระท าหรองดเวนการกระท าอนเปนมลเหตใหเกดความเสยหายขน สวนผลข องการท าละเมดจะเกดขนเมอใด ยอมเปนอกเรองหนงวนท าละเมดกบวนทผลของการท าละเมดเกดขน จงตางกน คดนโจทกบรรยายฟองวาเมอระหวางเดอนมถนายน ๒๕๒๒ ถงเดอนสงหาคม ๒๕๒๓ จ าเลยทงสองโดยจ าเลยท ๒ จงใจหรอประมาทเลนเลอ รงวดทดนออก น .ส.๓ ก. ของโจทก โดยมชอบดวยกฎหมายและระเบยบแบบแผนของทางราชการ เปนการท าละเมดตอโจทกเปน เหตใหโจทกไดรบความเสยหาย ดงน มลละเมดยอมเกดอยางชาทสดในวนท ๓๑ สงหาคม ๒๕๒๓ โจทกฟองเมอวนท ๗ กรกฎาคม ๒๕๔๒ ซงลวงพนสบปนบแตวนท าละเมดแล ว คดโจทกยอมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๘ /๒๕๕๐ ในชนอทธรณจ าเลยอทธรณวา ว . หวหนาหนวยงานคด กองนตการ สงกดกรม โจทก ทราบเหตละเมดและรตวผกระท า ละเมดตงแตเดอนธนวาคม ๒๕๓๕ จงตองถอวาโจทกทราบเหตละเมดและรตวผกระท าละเมดนบต งแตนนดวย เพราะ ว . และอธบดกรมโจทกตางกปฏบตราชการในหนาทของโจทกเชนเดยวกน เพยงแตปฏบตงานตามระเบยบการบงคบบญชาทแตกตางกนตามหนาทเทานน เมอโจทกฟองคดนวนท ๒๑ ธนวาคม ๒๕๔๔ คดโจทกจงขาดอายความ แตในชนฎกา จ าเลยกลบฎก าวา คณะกรรมการสอบสวนหาตวผรบผดชอบทางแพงทโจทกแตงตงไดสอบสวนหาตวผกระท าละเมดแลวมความเหนวา จ าเลยเปนผตองรบผดชอบทางแพงเมอวนท ๓๐ ตลาคม ๒๕๓๕ จงถอวาโจทกทราบวาจ าเลยเปนผตองรบผดชอบทางแพงแลวตงแตวนดงกลาว โจทกฟองคดน วนท ๒๑ ธนวาคม ๒๕๔๔ คดโจทกจงขาดอายความ แมจ าเลยจะอทธรณและฎกาในปญหาเดยวกนคอปญหาวา ฟองโจทกขาดอายความหรอไม แตขอทจ าเลยยกขนอางในฎกาแตกตางไปจากขอทเคยยกขนอางในอทธรณ ถอวาเปนฎกาในขอทมไดยกขนวากนมาแลว โดยชอบในศาลอ ทธรณภาค ๑ ตองหามมใหฎกาตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหนง ซอขาย มาตรา ๔๕๓ อนวาซอขายนน คอสญญาซงบคคลฝายหนงเรยกวาผขาย โอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหแกบคคลอกฝายหนงเรยกวาผซอ และผซอตกลงวาจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย

๕๒

มาตรา ๔๕๔ การทคกรณฝายหนงใหค ามนไวกอนวาจะซอหรอขายนน จะมผลเปนการซอขายตอเมออกฝายหนงไดบอกกลาวความจ านงวาจะท าการซอขายนนใหส าเรจตลอดไปและค าบอกกลาวเชนนนไดไปถงบคคลผใหค ามนแลว ถาในค ามนมไดก าหนดเวลาไวเพอกา รบอกกลาวเชนนนไซร ทานวาบคคลผใหค ามนจะก าหนดเวลาพอสมควร และบอกกลาวไปยงคกรณอกฝายหนงใหตอบมาเปนแนนอนภายในเวลาก าหนดนน มาตรา ๔๕๖ การซอขายอสงหารมทรพย ถามไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเปนโมฆะ วธนใหใชถงซ อขายเรอมระวางตงแตหาตนขนไป ทงซอขายแพและสตวพาหนะดวย สญญาจะขายหรอจะซอ หรอค ามนในการซอขายทรพยสนตามทระบไวในวรรคหนง ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายผตองรบผดเปนส าคญ หรอได วางประจ าไว หรอได ช าระหนบางสวนแลว ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนน ใหใชบงคบถงสญญาซอขายสงหารมทรพย ซงตกลงกนเปนราคาสองหมนบาท หรอกวานนขนไปดวย มาตรา ๔๕๗ คาฤชาธรรมเนยมท าสญญาซอขายนน ผซอผขายพงออก ใชเทากนทงสองฝาย มาตรา ๔๕๘ กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดท าสญญาซอขายกน มาตรา ๔๕๙ ถาสญญาซอขายมเงอนไข หรอเงอนเวลาบงคบไว ทานวากรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไขหร อถงก าหนดเงอนเวลานน มาตรา ๔๖๖ ในการซอขายอสงหารมทรพยนน หากวาไดระบจ านวนเนอททงหมดไว และผขายสงมอบทรพยสนนอยหรอมากไปกวาทไดสญญาไซร ทานวาผซอจะปดเสย หรอจะรบเอาไวและใชราคาตามสวนกไดตามแตจะเลอก อนงถาขาดตกบกพรองหรอล าจ านวนไมเกนกวารอยละหาแหงเนอททงหมดอนไดระบไวนนไซร ทานวาผซอจ าตองรบเอาและใชราคาตามสวนแตวาผซออาจจะเลกสญญาเสยไดในเมอขาดตกบกพรองหรอล าจ านวนถงขนาดซงหากผซอไดทราบกอนแลวคงจะมไดเขาท าสญญานน

๕๓

มาตรา ๔๖๗ ในขอรบผดเพอการททรพยขาดตกบกพรองหรอล าจ านวนนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนก าหนดปหนงนบแตเวลาสงมอบ มาตรา ๔๗๒ ในกรณททรพยสนซงขายนนช ารดบกพรองอยางหนงอยางใดอนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเป นปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด ทานวาผขายตองรบผด ความทกลาวมาในมาตรานยอมใชได ทงทผขายรอยแลวหรอไมรวาความช ารดบกพรองมอย มาตรา ๔๗๕ หากวามบคคลผใดมากอการรบกวนขดสทธของผซอในอนจะครองทรพยสนโดยปกตสข เพราะบคคลผนนมสทธเหนอทรพยสนทไดซอขายกนนนอยในเวลาซอขายกด เพราะความผดของผขายกด ทานวาผขายจะตองรบผดในผลอนนน มาตรา ๔๘๒ ผขายไมตองรบผดในการรอนสทธเมอกรณเปนดงกลาวตอไปน คอ (๑) ถาไมมการฟองคด และผขาย พสจนไดวาสทธของผซอไดสญไปโดยความผดของผซอเอง หรอ (๒) ถาผซอไมไดเรยกผขายเขามาในคด และผขายพสจนไดวา ถาไดเรยกเขามาคดฝายผซอจะชนะ หรอ (๓) ถาผขายไดเขามาในคด แตศาลไดยกค าเรยกรองของผซอเสยเพราะความผดของผซอเอง แตถงกรณจะเปนอยางไรกด ถาผขายถกศาลหมายเรยกใหเขามาในคดและไมยอมเขาวาคดรวมเปนจ าเลยหรอรวมเปนโจทกกบผซอไซร ทานวาผขายคงตองรบผด ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๐ /๒๕๔๙ โจทกซอทดนจาก ท . โดยไดช าระราคาครบถวนและเขาครอบ ครองทดนอยางเปนเจาของตลอดมา แต ท . มไดจดทะเบยนโอนทดน ใหโจทกตามขอตกลง ทดนดงกลาวเปนสวนหนงของทดนตามหนงสอรบรองการท าประโยชนซง ท . และทายาทอนรวม ๔ คน รวมกนรบมรดกมาจาก อ . ตอมา ม . ทายาทคนหนงของ อ . จดทะเบยนใหจ าเลยเขารวมเปนเจาของในสวนของตน หลงจากนนทดนดงกลาวไดออกเปนโฉนดทดนและจดทะเบยนแบงแยกกรรมสทธรวมออกเปนแปลงยอยระหวางผมชอถอกรรมสทธรวมดวยกน โดยทดนสวนทจ าเลยไดรบมานนรวมสวนทดนทโจทกซอมาจาก ท . ดวย ตอมา ท . ถงแกความตาย เชนน หากโจทกไดรบความเสยหายจากการกระท าของ ท . โจทกกชอบทจะวากลาว

๕๔

เอากบ ท. หรอ ทายาทของ ท . ซงตองรบไปทงสทธ หนาท และความรบผดตามสญญาท ท . ท าไวกบโจทก หรอหากโจทกเหนวาสทธของโจทกถกกระทบกระเทอนหรอตองเสยหายอนเนองมาจากการแบงแยกทดนทโจทกครอบครอง กชอบจะฟองผเกยวของเพอขอใหเพกถอนการกระท าดงกลาว โจทกจะฟองจ าเลยเพอขอใหบงคบจ าเลยจดทะเบยนแบงแยกและโอนกรรมสทธในสวนทเปนของโจทกใหแกโจทกหาไดไม เพราะจ าเลยไมมหนาททางนตกรรมหรอสญญาใดๆ ทตองจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๔๔ /๒๕๔๙ โจทกจ าเลยท าสญญาจะซอจะขายทดนกนมากอน โดยก าหนดวนจดทะเบยนโอนทดนกนไว ตอมาเมอโจทกช าระราคาใหจ าเลยครบถวนแลวจงไดท าสญญาขนอกฉบบหนง ซงแมจะระบวาเปนสญญาซอขาย แตกมขอตกลง ก าหนดไวในสญญาวา หากถงก าหนดจ าเลยไมโอนทดนใหโจทก จ าเลยยอมใหโจทกปรบอกหนงเทาของเงนทขาย แสดงวาโจทกและจ าเลยมเจตนาทจะไปจดทะเบยนโอนทดนทซอขายกนในภายหลงเชนเดยวกบทตกลงกนไวในสญญาจะซอจะขายทท าตอเนองกนมา แมจ าเลยจะสงมอบท ดนทซอขายใหโจทกแลวกตาม แตเมอโจทกและจ าเลยมเจตนาทจะไปจดทะเบยนโอนทดนทซอขายกนใหเสรจเดดขาดตอไป สญญาซอขายดงกลาวจงเขาลกษณะเปนสญญาจะซอจะขาย หาใชสญญาซอขายเสรจเดดขาดซงจะตกเปนโมฆะ เพราะไมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยน ตอพนกงานเจาหนาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๕๖ วรรคสอง แตอยางใดไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๐๔ /๒๕๔๙ แมหนงสอสญญาซอขายดงกลาวจะระบชอสญญาวาเปนหนงสอสญญาซอขาย อนอาจจะแปลไดวาเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด กตาม แตเมอพจารณาเนอหาขอตกลงในสญญาข อ ๒ ซงคสญญาตกลงกนวาในระหวางทผขายยงไมไดสงมอบทรพยสนทขายใหแกผซอ ใหถอวายงไมมการซอขาย แสดงวากอนสงมอบทรพยสนยงไมมการซอขาย และทดนทโจทกกบจ าเลยตกลงท าสญญาซอขายกนในคดนกมหลกฐานเปนโฉนดทดน การสงมอบทรพย สน คอทดนในโฉนดเพยงบางสวนจ านวน ๑ หอง เนอทกวาง ๕ เมตร ยาวประมาณ ๒๐ เมตร ยงตองมการรงวดแบงแยกทดนแลวจดทะเบยนโอนกรรมสทธใหโจทกในวนทโจทกผอนช าระราคาคาทดนครบถวนตามขอตกลงในสญญา จงเปนขอบงชวาคสญญามเจตนาจะไปโอนทรพยส นทซอขายกนในภายหลง หามเจตนาจะใหกรรมสทธในทดนโอนจากผขายไปยงผซอทนทในวนท าสญญาไม หนงสอสญญาซอขายดงกลาวจงเปนสญญาจะซอจะขาย ไมใชสญญาซอขายเสรจเดดขาด

๕๕

ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๒๗/๒๕๔๙ สญญาจะซอจะขายทดนพรอมสงปลกสรางระหวางโจทกกบจ าเลยเปนสญญาตางตอบแทนและลวงเลยก าหนดเวลาช าระหนมาแลวประมาณ ๑๐ เดอน ดงนน หนงสอบอกกลาวของจ าเลยททวงถามใหโจทกช าระเงนคางวดทคางเพอใชสทธบอกเลกสญญานน จ าเลยจะตองขอปฏบตการช าระหนตอโจทกดวยวาจ าเลยพรอมทจะโอนกรรมส ทธทดนและบานใหแกโจทกแลว เมอจ าเลยมไดขอปฏบตการช าระหนดวย โจทกจงมสทธไมช าระหนตามสญญาตางตอบแทนนนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๖๙ ขอเทจจรงปรากฏวาจ าเลยยงกอสรางบานไมแลวเสรจในขณะทมหนงสอบอกกลาวใหช าระหนคางวดทคาง จ าเลยจงไม อยในฐานะทพรอมทจะขอปฏบตการช าระหนตอบแทนใหแกโจทกได การทโจทกไมช าระเงนคางวดทคางใหแกจ าเลยจงไมถอวาโจทกผดสญญา จ าเลยยงไมมสทธบอกเลกสญญาและรบเงนทโจทกช าระแลว การขายทอดตลาด มาตรา ๕๐๙ การขายทอดตลาดยอมบรบรณ เมอผท อดตลาดแสดงความตกลงดวยเคาะไม หรอดวยกรยาอนอยางใดอยางหนงตามจารตประเพณในการขายทอดตลาด ถายงมไดแสดงเชนนนอยตราบใด ทานวาผสราคาจะถอนค าสราคาของตนเสยกยงถอนได มาตรา ๕๑๓ เมอใดผทอดตลาดเหนวาราคาซงมผสสงสดนนยงไมเพยงพอ ผทอดตลาดอาจถอนทรพยสนจากการทอดตลาดได มาตรา ๕๑๔ ผสราคายอมพนความผกพนในราคาซงตนสแตขณะเมอมผอนสราคาสงขนไป ไมวาการทผอนสนนจะสมบรณหรอมสมบรณประการใด อกประการหนงเมอใดถอนทรพยสนรายนนจากการทอดตลาด ผสราคา กพนความผกพนแตขณะทถอนนนดจกน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๑/๒๕๕๐ การขายทอดตลาดทมผเขาสราคาเพยงรายเดยว มใชประเดนทรองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอาศยเหตตาม ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง แตเปนประเดนทรองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอ าศยเหตอนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง ซงไมอยในบงคบของมาตรา ๓๐๙ ทว และไมมกฎหมายบญญตใหค าสงศาลชนตนตามวรรคสองของมาตรานเปนทสด กรณมไดมกฎหมายบญญตใหตองมผเขาแขงขนกนในการประมลราคา ดงนน แมการขายทอดตลาดทรพยสนคดนจ ะมผซอทรพยเขาสราคาเพยงรายเดยว เจาพนกงานบงคบคดกด าเนนการขายทอดตลาดตอไปไดโดยชอบ

๕๖

ป.ว.พ. มาตรา ๓๐๖ บญญตใหเจาพนกงานบงคบคดแจงวนขายทอดตลาดแกบรรดาผมสวนไดเสยในการบงคบคดแกทรพยสนทจะขายทอดตลาดซงทราบไดตามทะเบยนหรอโด ยประการอน คดนเจาพนกงานบงคบคดขายทอดตลาดทรพยสนของจ าเลยท ๒ มใชทรพยสนของจ าเลยท ๑ จ าเลยท ๑ จงมใชผมสวนไดเสยในการบงคบคดแกทรพยสนทจะขายทอดตลาด เจาพนกงานบงคบคดไมตองแจงวนขายทอดตลาดใหจ าเลยท ๑ ทราบกได จ าเลยท ๒ จงไมมสทธรองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอาศยเหตดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๘/๒๕๕๐ ศาลฎกาพพากษาใหจ าเลยทงสองพรอมบรวารออกจากอาคารพพาทของโจทก ใหจ าเลยทงสองรวมกนสงมอบอาคารดงกลาวแกโจทกในสภาพซอมแซมดแลวและใชคาเสยหายจนกวาจะสงมอบ เสรจแกโจทก ชนบงคบคดปรากฏวา ต . เชาอาคารพพาทบางสวนจากจ าเลยทงสอง ต . จงเปนบรวารของจ าเลยทงสองและถอไดวา ต . ไดครอบครองอาคารพพาทแทนจ าเลยทงสองตลอดมาถอไมไดวาจ าเลยทงสองไดสงมอบอาคารพพาทใหแกโจทกเสรจสน ตอมา ต . ไดน ากญแจหองในอาคารพพาทมอบใหแกโจทกตอหนาศาล จงถอไดวาจ าเลยทงสองไดสงมอบอาคาร พพาทใหแกโจทกเสรจสนในวนดงกลาว โจทกจงมสทธเรยกคาเสยหายไดจนถงวนดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๐๙/๒๕๕๐ การด าเนนการขายทอดตลาดของเจาพนกงานบงคบคดตองประกาศขายอยางเ ปดเผย โดยเปดโอกาสใหประชาชนทสนใจเขาสราคา เพอรกษาผลประโยชนของคความใหไดราคาสงสดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๕๑๓ ไมใชขายใหบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะการทเจาพนกงานบงคบคดด าเนนการขายทอดตลาดทรพยของจ าเลยท ๒ โดยไมปดประกาศแจงการขายไวทหนาส าน กงานบงคบคดจงหวดจนทบรตางไปจากการขายทอดตลาดในคดอน ยอมท าใหขอเทจจรงเกยวกบ การขายทอดตลาดทรพยของจ าเลยท ๒ ไมเปนทเปดเผยตามวถทางทควรจะเปน สงผลกระทบถงการตดสนใจเขาสราคาและจ านวนผเขาสราคาซงอาจตองถกจ ากดใหนอยลงขดตอเจต นารมณของการขายทอดตลาดทตองเปดโอกาสใหมการเขาสราคากนโดยเปดเผยเพอใหไดราคาสงสด จงถอไมไดวาเจาพนกงานบงคบคดด าเนนการขายทอดตลาดตามบทบญญตแหง ป .พ.พ. เปนการฝาฝนตอบทบญญตแหง ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๘ แมการขายทอดตลาดนดนจะเปนการขายคร งท ๔ ซงตามค าสงกรมบงคบคดก าหนดให เจาพนกงานบงคบคดถอเอาราคาทผเขาสราคาเสนอสงสดซงไมต ากวารอยละ ๕๐ ของราคาประเมนหรอราคาของคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการก าหนดราคาทรพยแลวแตกรณ เปนราคา ทสมควรขาย แตเมอเจาพน กงานบงคบคดด าเนนการบงคบคดฝาฝนตอบทบญญตแหง ป .ว.พ.

๕๗

ภาค ๔ ลกษณะ ๒ วาดวยการบงคบคดตามค าสงหรอค าพพากษา ศาลยอมมอ านาจทจะส งเพกถอนการขายทอดตลาดทไมชอบนนเสยไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๗/๒๕๔๙ การขายทอดตลาดทรพยตามค าสงศาล ผสราคาจะพนความผกพนในราคาทตนสแตขณะเมอมผอนสราคาสงขน หรอมการถอนทรพยสนรายนนจากการขายทอดตลาด แตกรณของผรองเปนเรองทผรองเสนอราคาสสงสดและเปนผซอทรพยสนไดจากการขายทอดตลาดแลว ผรองจงไมอาจยกบทบญญตดงกลาวตาม ป .พ.พ. ๕๑๔ ขนกลาวอางเพอใหหลดพนจากความผกพนหรอบอกเลกสญญาได ให มาตรา ๕๒๕ การใหทรพยสนซงถาจะซอขายกนจะตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทนน ทานวายอมสมบรณตอเมอไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในกรณเชนนการใหยอมเปนอนสมบรณโดยมพกตองสงมอบ มาตรา ๕๓๑ อนผใหจะเรยกถอนคนการใหเพราะเหตผรบประพฤตเนรคณนน ทานวาอาจจะเรยกไดแตเพยงในกรณดงจะกลาวตอไปน (๑) ถาผรบไดประทษรายตอผใหเปนความผดฐานอ าญาอยางรายแรงตามประมวลกฎหมายลกษณะอาญา หรอ (๒) ถาผรบไดท าใหผใหเสยชอเสยง หรอหมนประมาทผใหอยางรายแรง หรอ (๓) ถาผรบไดบอกปดไมยอมใหสงของจ าเปนเลยงชวตแกผใหในเวลาทผใหยากไรและผรบยงสามารถจะใหได มาตรา ๕๓๓ เมอผใหไดใหอภยแกผรบในเหตประพฤตเนรคณนนแลวกด หรอเมอเวลาไดลวงไปแลวหกเดอนนบแตเหตเชนนนไดทราบถงบคคลผชอบทจะเรยกถอนคนการใหไดนนกด ทานวาหาอาจจะถอนคนการใหไดไม อนง ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาสบปภายหลงเหตก ารณเชนวานน มาตรา ๕๓๕ การใหอนจะกลาวตอไปน ทานวาจะถอนคนเพราะเหตเนรคณไมได คอ (๑) ใหเปนบ าเหนจสนจางโดยแท (๒) ใหสงทมคาภาระตดพน (๓) ใหโดยหนาทธรรมจรรยา

๕๘

(๔) ใหในการสมรส ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๓๐๖ /๒๕๔๘ โจทกทงหาไดย กทดน ใหแกจ าเลยโดยเสนหา ตอมาโจทกทงหาไดไปตอวาจ าเลยในเรองทโจทกท ๒ ถกจ าเลยกลาวหาวายายหลกหมดทดนรกล าเขาไปในทดนของจ าเลย ท าใหจ าเลยมโทสะ ดาโจทกท ๑ และท ๒ วา “อพวกดอกทอง ไมตองมายงเรองของก มงออกไป ออกไปจากบานก ” นน เปนถอยค าซงโดยวสยชาวบานทใชดา แมถอยค าเชนนนจะไมสภาพและไมสมควรทจะกลาวตอโจทก ท ๑ และท ๒ แตกไมอาจรบฟงไดถงขนวาจ าเลยมเจตนาหมนประมาทโจทกทงหาอยางรายแรง อนจะเปนเหตประพฤตเนรคณตอโจทกทงหา โจทกทงหาจงยงไม มเหตเพยงพอทจะเรยกถอนคนการใหตาม ป.พ.พ. มาตรา ๕๓๑ (๒) ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๙๖๒/๒๕๕๐ แมค าใหการของจ าเลยจะไมระบระยะเวลาทเปนอายความตามขอ ตอสไวแตโจทกฟองจ าเลยเรองเรยกถอนคนการใหเพราะเหตประพฤตเนรคณเพยงเรองเดยว ซงตาม ป .พ.พ. บญญตเรองอายความการถอนคนการใหไวในลกษณะให มาตรา ๕๓๓ เพยงมาตราเดยว ทงเมออานค าใหการของจ าเลยโดยตลอดแลวเปนทเขาใจไดวาจ าเลยใหการตอสคดวา จ าเลยไมไดประพฤตเนรคณตอโจทกดวยการดาวาและหมนประมาทโจทกตามทโจทกกลาวในฟองเพราะมเชนน นโจทกคงไมโอนทดนแปลงท ๕ ใหแกจ าเลยในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๓๙ อยางแนนอน และหากศาลฟงวาจ าเลยประพฤตเนรคณดงทโจทกฟองอนเปนมลเหตใหโจทกมสทธถอนคนการใหได ฟองโจทกกขาดอายความแลว ดงน นอกจากจ าเลยไดแสดงโดยชดแจงในค าใหการวาจ าเลยปฏเสธ ขออางในค าฟองโจทกแลว จ าเลยยงไดแสดงเหตแหงการปฏเสธและการขาดอายความใหปรากฏวาเหตใดฟองโจทกจงขาดอายความค าใหการของจ าเลยชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคสอง คดจงมประเดนเรองอายความ ค าฟองของโจทกอางวาจ าเลยประพฤตเนรคณดาวาและหมนประมาทโ จทกเมอประมาณปลายป ๒๕๓๘ ถงตนป ๒๕๓๙ แตโจทกฟองคดนเมอวนท ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๔๔ ซงเหตประพฤตเนรคณทโจทกกลาวอางในค าฟองดงกลาวเกดขนเมอนบถงวนฟองเกนกวา ๖ เดอน นบแตวนทโจทกไดทราบถงเหตเหลานนฟองโจทกจงขาดอายความตาม ป .พ.พ. มาตรา ๕๓๓ วรรคหนง เชา มาตรา ๕๓๗ อนวาเชาทรพยสนนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหเชา

๕๙

ตกลงใหบคคลอกคนหนงเรยกวาผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจ ากด และผเชาตกลงจะใหคาเชาเพอการนน มาตรา ๕๓๘ เชาอสงหารมทรพยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ถาเชามก าหนดกวาสามปขนไป หรอก าหนดตลอดอายของผเชาหรอผใหเชาไซร หากมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ทานวาการเชานนจะฟองรองใหบงคบคดไดแตเพยงสามป มาตรา ๕๓๙ คาฤชาธรรมเนยมท าสญญาเชานน คสญญาพงออกใชเสมอกนทงสองฝาย มาตรา ๕๔๐ อนอสงหารมทรพย ทานหามมใหเชากนเปนก าหนดเวลาเกนกวาสามสบป ถาได ท าสญญากนไวเปนก าหนดเวลานานกวานนทานกใหลดลงมาเปนสามสบป อนง ก าหนดเวลาเชาดงกลาวมาน เมอสนลงแลวจะตอสญญาอกกได แตตองอยาใหเกนสามสบปนบแตวนตอสญญา มาตรา ๕๔๔ ทรพยสนซงเชานน ผเชาจะใหเชาชวงหรอโอนสทธของตนอนม ในทรพยสนนนไมวาทงหมดหรอแตบางสวนใหแกบคคลภายนอกทานวาหาอาจท าไดไม เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาเชา ถาผเชาประพฤตฝาฝนบทบญญตอนน ผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา ๕๔๕ ถาผเชาเอาทรพยสนซงตนเชาไปใหผอนเชาชวงอกทอดหนงโดยชอบ ทานวาผเชาชวงยอมตองรบผดตอผใหเชาเดมโดยตรงในกรณเชนวานหากผเชาชวงจะไดใชคาเชาใหแกผเชาไปกอน ทานวาผเชาชวงหาอาจจะยกขนเปนขอตอ ผสใหเชาไดไม อนง บทบญญตอนนไมหามการทผใหเชาจ ะใชสทธของตนตอผเชา มาตรา ๕๖๔ อนสญญาเชานน ทานวายอมระงบไปเมอสนก าหนดเวลาทไดตกลงกนไว มพกตองบอกกลาวกอน มาตรา ๕๖๕ การเชาถอสวนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนปหนง การเชานากใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนตลอดฤดท านาปห นง มาตรา ๕๖๖ ถาก าหนดเวลาเชาไมปรากฏในความทตกลงกนหรอไมพงสนนษฐานไดไซร ทานวาคสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาเชาในขณะเมอสดระยะเวลาอนเปนก าหนดช าระคาเชากไดทกระยะ แตตองบอกกลาวแกอกฝายหนงใหรตวกอนชวก าหนดเวลาช าระคาเชาระยะหนงเปนอยางนอย แตไมจ าตองบอกกลาวลางหนากวาสองเดอน

๖๐

มาตรา ๕๖๗ ถาทรพยสนซงใหเชาสญหายไปทงหมดไซร ทานวาสญญาเชากยอมระงบไปดวย มาตรา ๕๖๙ อนสญญาเชาอสงหารมทรพยนนยอมไมระงบไปเพราะเหตโอนกรรมสทธทรพยสนซงใหเชา ผรบโอนยอมรบไปทงสทธและหนาทของผโอนซงมตอผเชานนดวย มาตรา ๕๗๐ ในเมอสนก าหนดเวลาเชาซงไดตกลงกนไวนน ถาผเชายงคงครองทรพยสนอย และผใหเชารความนนแลวไมทกทวงไซร ทานใหถอวาคสญญาเปนอนไดท าสญญาใหม ตอไปไมมก าหนดเวลา ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๐๙ /๒๕๔๘ สญญาพพาทมขอก าหนดและเงอนไขในขอสาระส าคญทเขาลกษณะเปนสญญาเชาทรพยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๕๓๗ ถง ๕๗๑ และตามขอก าหนดในสญญาดงกลาวไมมขอความตอนใดทแสดงวาคสญญาไดตกลงซอหรอเชาซอทรพยสนทเชา และใหถอเอาค าเชาทช าระเปนสวนหนงของราคาทรพยทเชา รวมทงไมปรากฏวาคสญญามเจตนาทจะโอนกรรมสทธในทรพยสนทเชาใหแกกนมาตงแตเรมแรกดงสญญาเชาซอ สญญาพพาทจงเปนสญญาเชาทรพยแบบหนงหาใชเปนสญญาเชาซอดงทจ าเลยทงสามฎกาไม สญญาเชาพพาทเปนสญญาตางตอบแทนทโจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงกนดวยความสมครใจใหขอก าหนดของสญญาบางขอแตกตางไปจากบทบญญตของกฎหมาย อนเปนการรกษาสทธและประโยชนของตนทชอบในเชงธรกจ แมอาจมขอทไดเปรยบหรอเสยเปรยบกนบางและแตกตางไปจากบทบญญตของกฎห มาย แตบทบญญตดงกลาวกมใชกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน สญญาดงกลาวใชบงคบได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๗๒/๒๕๔๘ สญญาเชาพนทในอาคารศนยการคา ระหวางจ าเลยกบ ส. ผเชามก าหนดเวลา ๒๐ ป โดยจ าเลยคดคาเชาในอตราเด อนละ ๑,๒๓๕ บาท เมอการเชาพนทในศนยการคาเปนเวลานานถง ๒๐ ป อตราคาเชาดงกลาวนบวาเปนจ านวนนอยมากและไมนาจะเปนคาเชาตามปกตธรรมดาทวไป ดงนนเงนคาสทธการเชาจ านวน ๒,๗๙๐,๕๕๐ บาท จงมลกษณะเปนสวนหนงของคาเชาทจ าเลยเรยกลวงหนาจาก ส. ทงตามสญญาเชา ขอ ๑๐ ระบเพยงวา ผเชาไมมสทธรบเงนคาสทธการเชาคน จากผใหเชา เฉพาะกรณ ทผเชากระท าผดสญญา โดยผเชาผดนดไมช าระคาเชาหรอกระท าผด หรอไมกระท าตามสญญาน หรอสญญาบรการขอหนงขอใด หรอผเชามหนสนลนพนตวถก ฟองในคดลมละลายหรอถกยดหรออายดทรพยตามค าสงศาลเทานน หาไดรวมถงกรณ ทสญญาเชาระงบเพราะเหตการตายของผเชาแตอยางใด

๖๑

ไม ดงนน เมอสญญาเชาระงบเพราะเหตการตายของ ส. ผเชา จ าเลยผใหเชาจงตองคนเงนคาสทธการเชาอนเปนสวนหนงของค าเชาทช าระลวงหนาตามสวนทมไดใชประโยชนแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๘๖/๒๕๔๘ ค ามนทโจทกจะใหจ าเลยเชาตกแถวพพาทภายหลงสญญาเชาครบก าหนดเวลาแลวเปนเพยงค ามนดวยวาจาและอยนอกเหนอจากขอตกลงตามสญญาเชาเดม ซงโจทกรบโอนกรรมสทธในตกแถว พพาทอนเปนทรพยสนทเชามาจากมารดาโจทกซงเปนผใหเชา แมจ าเลยจะสนองรบค ามนนนกอนครบก าหนดสญญาเชาเดมและเกดเปนสญญาเชาใหมกตาม แตตราบใดทโจทกยงมไดท าหลกฐานการเชาตกแถวพพาทใหมเปนหนงสอลงลายมอชอโจทกผตองรบผดเปนส าคญ จ าเลย ยอมไมอาจขอใหบงคบโจทกตองยอมใหจ าเลยเชาตกแถวพพาทตอไปไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๕๓๘ โจทกจงมสทธฟองขบไลจ าเลยออกจากตกแถวพพาทเมอสญญาเชาครบก าหนดเวลาเชา ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๑๓๔ /๒๕๔๙ การทโจทกท าสญญาเชาทดนจากกรมการ ศาสนาโดยมขอตกลงใหโจท ก สรางอาคารหางสรรพสนคาบนทดนทเชาดวยทนทรพยและสมภาระของโจทกและใหตกเปนกรรมสทธของกรมการศาสนาทนททลงมอปลกสราง แลวโจทกมสทธเชาอาคารดงกลาวมก าหนดเวลา ๓๐ ป นบแตวนทกรมการศาสนาไดรบมอบอาคารนน ถอไดวาโจทกเปนผมสทธในท ดนตามสญญาเชาใชสทธปลกสรางโรงเรอนในทดนทเชา อาคารทสรางขนจงไมเปนสวนควบของทดนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๔๖ ประกอบมาตรา ๑๔๔ วรรคสอง กรมการศาสนาจงไมมกรรมสทธในอาคารดงกลาวแตอยางใด การทโจทกตกลงใหอาคารดงกลาวตกเปนกรรมสทธของกรมกา รศาสนานนถอไดวากรมการศาสนาไดกรรมสทธในอาคารนนมาโดยนตกรรมดวยการจ าหนายจายโอนของโจทก อนตองตามบทนยามค าวา "ขาย" ตาม ป. รษฎากร มาตรา ๙๑ /๑ (๔) แลว กรณจงถอไดวาโจทกไดขายอาคารหางสรรพสนคาดงกลาวใหแกกรมการศาสนา

ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖/๒๕๔๙ จ าเลยท ๑ ท าสญญาเชาทดนพพาทจากโจทก จงเปนการครอบครองแทนโจทกตลอดมา แมจะครอบครองนานเทาใดกไมไดกรรมสทธ เมอสญญาเชาครบก าหนด โจทกบอกกลาวใหจ าเลยทงสองออกไปจากทดนพพาท แตจ าเลยทงสองไมยอมออก จงเปนการละเมดตอโจทก

๖๒

หมายเหต ค ามนวาจะใหเชานน แมไมมบญญตไวเปนการเฉพาะในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ ๔ เรอง เชาทรพยดงเชนค ามนในเรองซอขายบญญตไวในมาตรา ๔๕๖ วรรคสอง หรอค ามนในเรองใหซงบญญตไวในมาตรา ๕๒๖ กตาม ศาลฎกากน าหลกเรองนตกรรมและสญญามาบงคบใชกบค ามนวาจะใหเชาดวย กลาวคอ เมอค าเสนอคอค ามนวาจะใหเชา ไดรบสนองถกตองตรงกนกเกดเปนสญญาเชามผลผกพนคสญญาโดยผเชาตองสนองรบกอนสญญาเชาเดมสนสดดวยและหากผใหค ามนไมปฏบตตามค ามนอกฝายฟองบงคบได (ตามค าพ พากษาศาลฎกาท ๔๘๒๗ /๒๕๓๙ , ๑๐๖๒ /๒๕๓๙ , ๕๙๙๕-๕๙๙๖ /๒๕๓๘ , ๘๗๖ /๒๕๓๗ , ๓๗๖๑-๓๗๖๕ /๒๕๓๓ , ๗๔๘ /๒๕๓๓ , ๑๙๒๕ /๒๕๑๗ , ๑๒๑๓ /๒๕๑๗ (ญ), ๑๑๗๐ /๒๕๐๖ และ ๖๒๖/๒๔๙๐) ส าหรบกรณการเชาอสงหารมทรพยยงมมาตรา ๕๓๘ บญญตไววา ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายม อชอฝายทตองรบผดเปนส าคญ จะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ฉะนน หากค ามนวาจะใหเชาอสงหารมทรพยมไดมหลกฐานเปนหนงสอ เชน มไดระบไวในสญญาเชาฉบบเดม แมผเชาจะแสดงเจตนาสนองรบค ามนดงกลาวกอนสญญาเชาเดมสนสด ผเชากจะอางสทธ ตามสญญาเชาทเกดขนใหมจากค ามนวาจะใหเชาเพอฟองรองบงคบตามสญญาเชาใหมนไมได แตถาค ามนวาจะใหเชามระบไวในสญญาเชาฉบบเดม เมอมค าสนองของผเชาทจะเชาตอ หากมไดก าหนดใหตองท าค าสนองเปนหนงสอ แมค าสนองนนท าดวยวาจากเกดสญญา เชาขนใหมอกผเชาสามารถน าสญญาเชาฉบบเดมมาใชฟองรองบงคบคดได แตในกรณการเชาอสงหารมทรพยตามสญญาเชาทเกดขนใหมนน มก าหนดเวลากวา ๓ ป หรอก าหนดตลอดอายของผเชาหรอผใหเชา ตองมการน าไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงจะฟองรองบงคบคดตามสญญาเชานนได หากมไดน าไปจดทะเบยนกฟองรองบงคบคดไดเพยง ๓ ปตามมาตรา ๕๓๘ อยางไรกตาม ผเชาสามารถฟองขอใหบงคบผใหเชาไปจดทะเบยนการเชาตามสญญาเชาใหมทเกดขนได (ตามค าพพากษาศาลฎกาท ๗๔๘ /๒๕๓๓ ) ในกรณผเชาไดแจงใหผให เชาไปจดทะเบยน การเชาแลว ผใหเชาบายเบยงแลวกลบมาฟองขบไลผเชา ถอไดวาเปนการใชสทธโดยไมสจรต (ตามค าพพากษาศาลฎกา ท ๓๗๖๑-๓๗๖๕/๒๕๓๓) อนง ค ามนวาจะใหเชานแมจะระบไวในสญญาเชาเดมแตกเปนเพยงขอตกลงตางหากนอกเหนอจากสญญาเชา ถอเปนบคคลสทธมผลผกพนเฉพาะคสญญาเทานนไมมผลผกพนผรบโอนกรรมสทธ ในอสงหารมทรพยทใหเชาซงมไดตกลงดวย จะน ามาตรา ๕๖๙ วรรคสอง

๖๓

มาบงคบใหผรบโอนตองผกพนใหเชาตอตามค ามนทผใหเชาเดมใหไวไมได (ตามค าพพากษาฎกาท ๖๔๙๑/๒๕๓๙, ๖๙๗๕/๒๕๓๗) กรณตามค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๘๖/๒๕๔๘ น จ าเลยฎกาวา โจทกเคยใหค ามนแกจ าเลยวาจะใหจ าเลยเชาตกแถวพพาทตอไปอก ๑๐ ป และจ าเลยกไดแจง ความประสงคจะเชาตอไปกบโจทกกอนครบก าหนดสญญาเชาเดมแลว ถอวาสญญาเชาใหมไดเกดขนแลว ซงศ าลฎกากไดวนจฉยฎกาของจ าเลยโดยใชหลกกฎหมายทกลาวมาขางตนวาเมอค ามนทโจทกจะให จ าเลยเชาตกแถวพพาทตอเปนเพยงค ามนดวยวาจาโดยอยนอกเหนอจากขอตกลงในสญญาเชาเดม แมจ าเลยสนองรบค ามนนนกอนครบก าหนดสญญาเชาเดมและถอวาไดเกดสญญาเชาใหม กตาม แตตราบใดทโจทกยงมไดท าหลกฐานการเชาตกแถวพพาทใหมเปนหนงสอลงลายมอชอโจทก ผตองรบผดเปนส าคญจ าเลยยอมไมอาจขอใหบงคบโจทกตองยอมใหจ าเลยเชาตกแถวพพาทตอไปไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๕๓๘ โจทกจงมสทธฟองขบไลจ าเลยออกจากตกแถวพพาทเมอสญญาเชาครบก าหนดได โดยศาลฎกาใหถอยค าและเหตผลเชนเดยวกบค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๖๒/๒๕๓๙ แมค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๖๒/๒๕๓๙ จะมขอเทจจรงทเหมอนกนกบค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๘๖/๒๕๔๘ น แตคดทงสองมความแตกตางกนในประเดนการตอส คดของจ าเลย กลาวคอ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๖๒ /๒๕๓๙ โจทกผใหเชาฟองขบไลจ าเลยผเชาทดน จ าเลยยกขอตอสวาโจทกตกลงใหจ าเลยเชาทดนตออก ๖ ป ตามค ามนของโจทกแลว แมการเชายงมไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนแตจ าเลยยงคง ครอบครองทรพยทเชาอย และโจทกกทราบ จงถอวาโจทกจ าเลยไดท าสญญาเชากนใหมตอไปโดยไมมก าหนดเวลา เมอโจทกไมไดบอกเลกสญญาเชาแกจ าเลยกอน โจทกจงไมมอ านาจฟอง ซงศาลฎกาวนจฉยวา ค ามนของโจทกทจ าเลยกลาวอางดงกลาวเปนเพยงค ามนดวยวาจา ซงอยนอกเหนอจากขอตก ลงตามสญญาเชาเดม แมจ าเลยจะสนองรบค ามนนนกอนครบก าหนดสญญาเชาเดมและเกดสญญาเชาขนใหมกตาม แตตราบใด ทโจทกยงมไดท าหลกฐานการเชาทดนพพาทใหมเปนหนงสอลงลายมอชอโจทกผรบผดเปนส าคญ จ าเลยยอมไมอาจขอบงคบใหโจทกตองยอมใหจ าเลยเชาทดนพพาทตอไปไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๕๓๘ ดงนน เมอครบก าหนดตามสญญาเชาเดมแลว จ าเลยไมยอมออกไปจากทดนพพาท โจทกยอมมอ านาจฟองขบไลจ าเลยได ซงการตอสของจ าเลยในลกษณะนเปนการอางสทธตามสญญาเชาใหมเมอไมมหลกฐานเปนหนง สอลงลายมอชอผตองรบผด กฟองรองบงคบคดไมได

๖๔

แตกรณตามค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๘๖ /๒๕๔๘ น การยกประเดนขนตอสคดของจ าเลยแตกตางออกไป โดยจ าเลยใหการกบฟองแยงดวยวา โจทกไดใหค ามนแกจ าเลยวาเมอครบก าหนดสญญาเชาแลวจะใหจ าเลยเชาตกแถวต อไปอก ๑๐ ป กอนครบก าหนดสญญาเชาจ าเลยไดแจงความประสงคขอท าสญญาเช าตอ แตโจทกเพกเฉยและขอขนคาเชาจงจะตอสญญาเชา จงเปนกรณทโจทกผดสญญา ขอใหยกฟองและบงคบโจทกจดทะเบยนการเชาตกแถวพพาทใหจ าเลยเปนเวลา ๑๐ ป ซงแมคดนค ามนวาจะใหเช าของโจทกจะท าดวยวาจา และการสนองรบค ามนของจ าเลยจะท าดวยวาจาเชนเดยวกน แตคดนในค าใหการของจ าเลยจะเหนวาจ าเลยมไดอางสทธตามสญญาเชาทเกดขนใหมเพออยในตกแถวพพาท ดงเชนค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๖๒/๒๕๓๙ แตจ าเลยอางค ามนของโจทกซงมผลผกพน ตามกฎหมายและจ าเลยสนองรบแลว อนถอวาโจทกผดสญญาเกยวกบค ามนวาจะใหเชา มาฟองแยงขอใหบงคบโจทกไปจดทะเบยนการเชาตามสญญาเชาทเกดขนใหมดวย นอกจากทขอใหยกฟอง รปการคดนขอกฎหมายนาจะเปนวาเมอจ าเลยไดสนองรบค ามนวาจะใหเชาของโจทกโดยชอบ จงเกดเปนสญญาเชาขนใหม แมสญญาเชาใหมจ ะไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอโจทกผตองรบผดเปนส าคญ อนจะน ามาฟองรองบงคบคดไมไดกตาม กเพยงแตจ าเลยจะอางสทธตามสญญาเชาใหมไมไดเทานน แตไมหามทจ าเลยจะฟองขอใหบงคบโจทกไปจดทะเบยนการเชาตามสญญาเชาทเกดขนใหม (เทยบค าพพากษาศาลฎกาท ๗๔๘ /๒๕๓๓ ) และการทโจทกไมปฏบตตามค ามน แตกลบมาฟองขบไลจ าเลย ยอมเปนการใชสทธโดย ไมสจรตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๕ โจทกไมมอ านาจฟองขบไลจ าเลย (เทยบค าพพากษาศาลฎกาท ๓๗๖๑-๓๗๖๕/๒๕๓๓) ผลคดนาจะพพากษายกฟองและใหโจทกไปจดทะเบยนการเชาตามฟองแยง สาเหตทผลคดนกลบเปนวาใหขบไลจ าเลยและยกฟองแยง อาจเปนเพราะขอฎกาของจ าเลยขางตนท าใหศาลฎกาเหนวาเปนเรองจ าเลยอางสทธในสญญาเชาใหม เพอ อยในตกแถวพพาทตอไป โดยไมไดยกเรองการผดสญญาเกยวกบค ามนวาจะใหเชาดงเชนทยกตอสไวในค าใหการตงแตแรก ศาลฎกาจงวนจฉยเฉพาะประเดนขอกฎหมายน แตหากจ าเลยฎกาใหชดเจนตามทใหการไว ผลคดนาจะเปลยนไป ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๙๑/๒๕๕๐ ขอความทจ าเลยขอแกไขค าใหการของจ าเลยทงสขอ ไดแก ๑) ขอทเกยวกบการมอบอ านาจใหฟองคดจากเดมเปนวา ลายมอชอโจทกผมอบอ านาจเปนลายมอชอปลอม และตราประทบไมใชตราส าคญของโจทกทไดจดทะเบยนไว ๒)

๖๕

ขอทเกยวกบอาคารพพาททอางวาเปนสญญาต างตอบแทนและจ าเลยมสทธอยไดตลอดชวตเปนวา โจทกไมมกรรมสทธในทดนและอาคารทจ าเลยเชา ๓) ขอทเกยวกบการบอกเลกสญญาและการบอกกลาวของโจทกทอางวาไมชอบดวยกฎหมายเปนวา ภายหลงสญญาเชาสนสดลงแลว จ าเลยยงคงครอบครองอาคารทเชาโดยโจทกไม เคยทกทวงจงเปนการเชาทไมมก าหนดเวลา การเลกสญญาเชาจะตองอยภายใตบงคบบทบญญตของ ป .พ.พ. มาตรา ๕๖๖ กอนฟองโจทกไม เคยบอกเลกสญญาและหนงสอบอกกลาวของโจทกมใชหนงสอบอกเลกสญญา โจทกไมมอ านาจฟอง และ ๔) ขอทเกยวกบเหตทท าใหฟองโจทกเ คลอบคลมทงหมดเปนวา การทโจทกบรรยายฟองโดยมไดบรรยายวาจ าเลยเขามาอยบนทดนแปลงใดบานพพาทตงอยบนถนนตรอกซอยอะไร ฟองโจทกจงเปนฟองเคลอบคลม ลวนเปนการยกขอเทจจรงและเหตแหงการปฏเสธขนใหมเปลยนแปลงขอตอสเดมทจ าเลยไดใหการไวตง แตแรก รวมทงทศาลชนตนเคยมค าสงอนญาตใหแกไขตามค ารองขอแกไขค าใหการของจ าเลย ทงจ าเลยอาจยนค ารองขอแกไขไดกอนวนสบพยาน มใชเปนการแกไขขอผดพลาดเลกนอยหรอเปนการขอแกไขในเรองทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน กรณไมตองดวยเหตยกเว นทจ าเลยอาจยนค ารองไดภายหลงวนสบพยานตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๘๐ การทจ าเลยยนค ารองขอแกไขค าใหการภายหลงวนสบพยานแลว จงเปนการฝาฝนตอบทบญญตดงกลาว นอกจากน การทจ าเลยฎกาในขอ ๓) และขอ ๔) ยงเปนการยกขอตอสตามค ารองขอแกไขค าใหการทศาลช นตนมค าสงไมอนญาตใหจ าเลยแกไขขนกลาวอางในฎกา จงเปนฎกาในขอทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตน แมศาลอทธรณ วนจฉยใหและจ าเลยฎกา ตอมา กถอวาเปนฎกาในขอทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตน และศาลอทธรณไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๕๑ /๒๕๕๑ จ าเลยเชาทดนพพาทจากโจทกเนอท ๗ ไร ๒ งาน เพอท าสวนโดยเสยคาเชาปละ ๗,๕๐๐ บาท มการท าสญญาเชากนครงละ ๑ ป โดยโจทกใหจ าเลยเชาตลอดมาเปนเวลาประมาณ ๑๕ ปแลว แตจ าเลยมหนาทตองพฒนาทดนพพาทใหเปนไปทตกลงกนไว ซงเปนการเพมภาระแกจ าเลยมากขนจากสญญาเชาตามธรรมดา และหามระยะเวลาการเชาเพยง ๑ ป ตามปกต จกท าใหจ าเลยไดรบผลประโยชนไมคมกบทจ าเลยไดลงทนไปในการพฒนาทดนและท าสวนมะนาว ทงเมอครบก าหนดระยะเวลาการเชา ฝายจ าเลยกยนยอมใหสวนและสงปลกสรางทจ าเลยปลกสรางขนในทดนพพาทเปนของโจทก เปนประโยชนแกโจทกดวย โจทกเองกไดแสดงเจตนาโดยชดแจงตกลงยนยอมใหจ าเลยเชาทดนพพาทเปนระยะเวลา ๓๐ ป เปนการตอบแทน สญญาเชาดงกลาวจงเปนสญญาตางตอบแทนยงกวาสญญาเชาธรรมดา

๖๖

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๖๙๕ /๒๕๕๐ คดเดมโจทกฟองขบไลจ าเลยและเรยกคาเสยหายอางวาสญญาเชาทดนระหวางโจทกกบจ าเลยเปนโมฆะ เนองจากจ าเลย ใชอบายหลอกลวงเปนเหตใหโจทกส าคญผดในสาระส าคญแหงนตกรรม สภาพแหงขอหาและขออางซงอาศยเปนหลกแหงขอหาในคดเด มคอ จ าเลยไดกระท ากลฉอฉลโจทกเปนเหตใหโจทกส าคญผดในสาระส าคญแหงนตกรรมหรอไม แตคดนโจทกฟองขบไลจ าเลยและเรยกคาเสยหายโดยอางวาบดนสญญาเชาระหวางโจทกกบจ าเลยครบก าหนดระยะเวลาจงสนผลผกพนแลว สภาพแหงขอหาและขออางอนเปนหลกแหงขอหา เปนเรองทสญญาเชาทพพาทมผลบงคบเพยงใด และสนผกพนแลวหรอไม ขออางหรอประเดนพพาททศาลตองวนจฉยในคดกอนกบคดนไมใชอยางเดยวกน ฟองโจทกคดนจงไมเปนการด าเนนกระบวนพจารณาซ า ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๑๗ /๒๕๕๐ การทจ าเลยไดลงทนก อสรางโครงเหลกบนชนดาดฟา อาคารพพาทเปนเงน ๑,๕๐๐ ,๐๐๐ บาท นน เปนเรองทจ าเลยกระท าเพอใหตดตงปายโฆษณาสนคาอนเปนประโยชนของจ าเลยเอง โจทกมไดเรยกรองใหจ าเลยกระท าแตอยางใด ตามสญญาเชาพนทและหนงสอสญญาใหความยนยอมตอสญญาเชากไมมข อความบงบอกวามขอตกลงพเศษทโจทกจะใหจ าเลยเชาถง ๒๐ ป แตกลบปรากฏวาเมอสญญาสนสดลง ผเชามสทธรอถอนสงปลกสรางกลบคนไปไดทงหมด ตามพฤตการณเหนไดวาโจทกไมไดรบผลประโยชนอนใดจากจ าเลยนอกเหนอไปจากคาเชาเทานน สญญาเชาระหวางโ จทกกบจ าเลยจงไมมลกษณะเปนสญญาตางตอบแทนเปนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๒๐/๒๕๕๐ โจทกฟองวา จ าเลยท าหนงสอสญญาเชากบโจทกตามส าเนาหนงสอสญญาเชาทายฟองแลวผดสญญา ขอใหขบไลจ าเลยและเรยกคาเสยหาย จ าเลยใหการวาหนงสอส ญญาเชาเอกสารทายฟองเปนสญญาทโจทกเจาของทดนรวมและจ าเลยมเจตนาใหเปนสญญาซอขาย โจทกจงไมมสทธบอกเลกสญญาเชาตามค าใหการของจ าเลยดงกลาวถอไดวาจ าเลยใหการยอมรบวา จ าเลยท าหนงสอสญญาเชาดงกลาวกบโจทกจรง เพยงแตอางวาหนงสอสญญาเชาดงกลาวคสญญามเจตนาใหเปนสญญาซอขาย กรณเชนนจงไมจ าตองใชหนงสอสญญาเชาดงกลาวเปนเพยงพยานหลกฐาน แมหนงสอสญญาเชาฉบบดงกลาวจะไมไดปดอากรแสตมปกรบฟงไดตามค ารบของจ าเลยวามหนงสอสญญาเชากนจรงไมตองหามตาม ป .รษฎากร มาตรา ๑๑๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๒๖๔/๒๕๕๐ หนงสอสญญาโอนสทธการเชาทดนพพาทมขอความระบไวชดเจนวา นดโอนสทธการเชาภายใน ๓ เดอน เมอปรากฏวาสญญาดงกลาว

๖๗

ท าขนในวนท ๓๑ สงหาคม ๒๕๓๔ ก าหนดโอนสทธการเชาซงตองกระท าภายใน ๓ เดอนนนกจะครบก าหนดภายในวน ท ๓๐ พฤศจกายน ๒๕๓๔ การทคสญญาก าหนดเวลาช าระหนไวเปนการแนนอนตามวนแหงปฏทนเชนนถอไดวาสทธเรยกรองของโจทกมก าหนดเวลาช าระหนไวแนนอน เมอไดความวาจ าเลยทงสามมไดโอนสทธการเชาทดนพพาทใหแกโจทก อนเปนกรณทไมช าระหนภายในก าหนด ดงกลาว โจทกยอมสามารถบงคบสทธเรยกรองของโจทกไดตงแตเมอพนก าหนดเวลาดงกลาวแลวคอตงแตวนท ๑ ธนวาคม ๒๕๓๔ อนเปนวนทจ าเลยทงสามผดนดและโจทกอาจบงคบตามสทธเรยกรองไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๑๒ แมการโอนสทธการเชาในกรณนจะตองได รบความยนยอมจากผใหเชากอนกตาม แตก าหนดเวลาของการช าระหนโดยการโอนสทธการเชานนเกดจากความตกลงระหวางบคคลเพยง ๒ ฝาย คอ ผโอนกบผรบโอนซงเปนคสญญาเทานน ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยซงเปนบคคลภายนอกสญญาโอนสทธการเชามไดมส วนในการก าหนดเวลาในการช าระหนดวยแตประการใด ดงนน ขอตกลงระหวางคสญญาตามส าเนาหนงสอสญญาโอนสทธการเชาทดนพพาททระบใหโอนสทธการเชาภายใน ๓ เดอน จงมผลบงคบได เชาซอ มาตรา ๕๗๒ อนวาเชาซอนน คอสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกให เชา และใหค ามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจ านวนเทานน เทานคราว สญญาเชาซอนนถาไมท าเปนหนงสอ ทานวาเปนโมฆะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๖๒ /๒๕๕๐ ป.พ.พ. มาตรา ๕๗๒ เชาซ อคอสญญาซง “เจาของ” เอาทรพยสนออกใหเชาและใหค ามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชาโดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจ านวนเทานนเทานคราว ซงผมอ านาจท าสญญาจงตองเปน “เจาของ ” แตโดยสภาพของสญญาเชาซอกร รมสทธในทรพยสนยอมจะโอนไปยงผเชาซอในอนาคต หาไดโอนกรรมสทธในทนทขณะท าสญญาเชาซอกรรมสทธไม “เจาของ” จงหมายถง ผมกรรมสทธในทรพยสนขณะท าสญญาเชาซอและหมายรวมถงผทจะมกรรมสทธในทรพยสนในอนาคตโดยชอบดวย เมอ ค . ไดซอรถแทรกเตอรคนพพาทมาจาก ห . โดย ห. ไดท าหนงสอมอบอ านาจโอนลอยทางทะเบยนให ค . ไวแลวเพยงแตจะน าไปเปลยนแปลงทางทะเบยน

๖๘

ตอพนกงานเจาหนาทเทานน โดย ค . เปนกรรมการผมอ านาจของบรษทโจทกดวยเทากบวาจะโอนเปนชอของบรษทโจทกเมอใดกได ตอมาโจทกไดใ ห ห . เชาซอรถแทรกเตอรคนพพาท และ ห. น ารถแทรกเตอรคนพพาทไปขายใหแกจ าเลย ดงนน กรณจงถอไดวาโจทกเปน “เจาของ ” รถแทรกเตอรคนพพาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๕๗๒ มอ านาจท าสญญาเชาซอได สญญาเชาซอจงสมบรณไมเปนโมฆะ เมอขอเทจจรงฟงไดวา ห . ผดสญญาเชาซอกบโจทกโดยไมน าคาเชาซอทคางไปช าระใหแกโจทกแตกลบน ารถแทรกเตอรคนพพาทไปขายใหแกจ าเลย จ าเลยจงไมมสทธทจะยดรถแทรกเตอรคนพพาทไวจ าตองคนใหแกโจทกซงเปนเจาของทรพยสนทไดใชสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนจากบคคลอนต าม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ กยมเงน มาตรา ๖๕๓ การกยมเงนกวาสองพนบาทขนไปนน ถามไดมหลกฐานแหงการกยมเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผยมเปนส าคญ จะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ในการกยมเงนมหลกฐานเปนหนงสอนน ทานวาจะน าสบก ารใชเงนไดตอเมอมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอผใหยมมาแสดงหรอเอกสารอนเปนหลกฐานแหงการกยมนนไดเวนคนแลว หรอไดแทงเพกถอนลงในเอกสารนนแลว มาตรา ๖๕๔ ทานหามมใหคดดอกเบยเกนรอยละสบหาตอป ถาในสญญาก าหนดดอกเบย เกนกวานน กใหล ดลงมาเปนรอยละสบหาตอป มาตรา ๖๕๖ ถาท าสญญากยมเงนกน และผกยมยอมรบเอาสงของหรอทรพยสนอยางอนแทนจ านวนเงนนนไซร ทานใหคดเปนหนเงนคางช าระโดยจ านวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของหรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานท สงมอบ ถาท าสญญากยมเงนกน และผใหกยมยอมรบเอาสงของหรอทรพยสนอยางอนเปนการช าระหนแทนเงนทกยมไซร หนอนระงบไปเพราะการช าระเชนนน ทานใหคดเปนจ านวนเทากบราคาทองตลาดแหงสงของหรอทรพยสนนนในเวลาและ ณ สถานทสงมอบ ความตกลงกนอยางใดๆ ขดกบขอความดงกลาวมานทานวาเปนโมฆะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๔๒/๒๕๕๐ ขอตกลงทก าหนดวา หากโจทกผกไมช าระหนเงนกใหแก ส . ผใหก เมอครบก าหนดตามสญญา กใหสทธ ส . โอนทดนพพาทเพอช าระหนเงนกไดทนทตามหนงสอมอบอ านา จทโจทกลงลายมอชอไวโดยไมกรอกขอความให ส . ยดถอไวเปนประกนโดยไมค านงถงราคาทดนพพาทวาจะเทากบราคาทองตลาดในเวลาและ ณ สถานท

๖๙

สงมอบคอเวลาจดทะเบยนโอนกรรมสทธหรอไม ขอตกลงดงกลาวจงขดตอ ป .พ.พ. มาตรา ๖๕๖ วรรคสอง ยอมตกเปนโมฆะตาม มาตรา ๖๕๖ วรรคสาม ส . หามสทธบงคบใหโจทกด าเนนการโอนทดนพพาทไม การทจ าเลยบตรของ ส . จดทะเบยนโอนทดนพพาทเปนของจ าเลยโดยขดตอ มาตรา ๖๕๖ วรรคสอง และวรรคสาม ซงเปนบทบญญตเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน เพราะเปนเรองทกฎหมายบญญตเกยวกบคว ามสงบเรยบรอยของประชาชน เพราะเปนเรองทกฎหมายบญญตหามไวโดยชดแจงเพอปองกน มใหผกยมถกเอารดเอาเปรยบจากผใหกยม ปญหานจงเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมไมมคความฝายใดยกขนอาง ศาลฎกามอ านาจยกขนวนจฉ ยไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบดวย มาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๙๖ /๒๕๕๐ สญญา กเงนก าหนดใหผกตองจดการเอาประกนภยทรพยทจ านองโดยผใหกเปนผรบประโยชน และในกรณทผกมไดจดท าประกนภย แตผใหกเปนผจดท าประก นภยแทนผก ผกยนยอมช าระเงนคาธรรมเนยมและเบยประกนภยคนใหแกผใหกกอนการช าระหนตามสญญากนน ขอสญญาดงกลาวจะตองเปนหนคาเบยประกนภยทผใหกไดช าระแทนไปแลว แตหนคาเบยประกนภยภายหลงจากวนฟองนนเปนหนซงยงไมถงก าหนดช าระอนเปนหนในอนาคตและจะถอวาจ าเลยละ เลยไมช าระหนของตนยงไมได กรณจงยงไมมขอโตแยงเกยวกบสทธหรอหนาทระหวางโจทกกบจ าเลย โจทกไมมอ านาจฟองใหจ าเลยรบผด จ านอง มาตรา ๗๐๒ อนวาจ านองนน คอสญญาซงบคคลคนหนง เรยกวาผจ านองเอ าทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจ านอง เปนประกนการช าระหน โดยไมสงมอบทรพยสนนนใหแกผรบจ านอง ผรบจ านองชอบทจะไดรบช าระหนจากทรพยสนทจ านองกอนเจาหนสามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายน อกแลวหรอหาไม มาตรา ๗๐๕ การจ านองทรพยสนนน นอกจากผเปนเจาของในขณะนนแลว ทานวาใครอนจะจ านองหาไดไม มาตรา ๗๐๘ สญญาจ านองนนตองมจ านวนเงนระบไวเปนเรอนเงนไทยเปนจ านวนแนตรงตว หรอจ านวนขนสงสดทไดเอาทรพยสนจ านองนนตราไวเปนปร ะกน

๗๐

มาตรา ๗๑๒ แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซงจ านองไวแกบคคลคนหนงนน ทานวาจะเอาไปจ านองแกบคคลอกคนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได มาตรา ๗๑๔ อนสญญาจ านองนน ทานวาตองท าเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจ าหนาท มาตรา ๗๑๙ จ านองทดนไมครอบไปถงเรอนโรงอนผจ านองปลกสรางลงในทดนภายหลงวนจ านอง เวนแตจะมขอความกลาวไวโดยเฉพาะในสญญาวาใหครอบไปถง แตกระนนกด ผรบจ านองจะใหขายเรอนโรงนนรวมไปกบทดนดวยกได แตผรบจ านองอาจใชบรมสทธ ของตนไดเพยงแกราคาทดนเทานน มาตรา ๗๒๐ จ านองเรอนโรงหรอสงปลกสรางอยางอนซงไดท าขนไวบนดนหรอใตดน ในทดนอนเปนของคนอนเขานนยอมไมครอบไปถงทดนนนดวย ฉนใดกลบกนกฉนนน มาตรา ๗๒๒ ถาทรพยสนไดจ านองแลว และภายหลงทจดท ะเบยนจ านองม จดทะเบยนภาระจ ายอมหรอทรพย สทธอยางอน โดยผรบจ านองมไดยนยอมดวยไซร ทานวาสทธจ านองยอ มเปนใหญกวาภาระจ ายอมหรอทรพย สทธอยางอนนน หากวาเปนทเสอมเสยแกสทธของผรบจ านองในเวลาบงคบจ านองกใหลบสทธทกลาวหลงนนเสยจา กทะเบยน มาตรา ๗๒๕ เมอบคคลสองคนหรอกวานนตางไดจ านองทรพยสนแหงตนเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวอนบคคลอนจะตองช าระและมไดระบล าดบไวไซร ทานวาผจ านองซงไดเปนผช าระหน หรอเปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจ านองนนหามสทธจะไลเ บยเอาแกผจ านองอนๆ ตอไปไดไม มาตรา ๗๒๘ เมอจะบงคบจ านองนน ผรบจ านองตองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอนวาใหช าระหนภายในเวลาอนสมควรซงก าหนดในค าบอกกลาวนน ถาและลกหนละเลยเสยไมปฏบตตามค าบอกกลาว ผรบจ านองจะฟองคดตอศาลเพอใหพ พากษาสงใหยดทรพยสนซงจ านองและใหขายทอดตลาดกได มาตรา ๗๓๓ ถาเอาทรพยจ านองหลด และราคาทรพยสนนนมประมาณต ากวาจ านวนเงนทคางช าระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสนซงจ านองออกขายทอดตลาดใชหนไดเงนจ านวนสทธนอยกวาจ านวนเงนทคางช าระกนอย นนกด เงนยงขาดจ านวนอยเทาใด ลกหนไมตองรบผดในเงนนน

๗๑

มาตรา ๗๓๔ ถาจ านองทรพยสนหลายสงเพอประกนหนแตรายหนงรายเดยวและมไดระบล าดบไวไซร ทานวาผรบจ านองจะใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนนนๆ ทงหมดหรอแตเพยงบางสงกได แตท านหามมใหท าเชนนนแกทรพยสนมากกวาทจ าเปนเพอใชหนตามสทธแหงตน ถาผรบจ านองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนทงหมดพรอมกน ทานใหแบงภาระแหงหนนนกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนนนๆ เวนแตในกรณทไดระบจ านวนเงนจ านอง ไวเฉพาะทรพย สนแตละสงๆ เปนจ านวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตามจ านวนเงนจ านองทระบไวเฉพาะทรพยสนนนๆ แตถาผรบจ านองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนอนใดอนหนงแตเพยงสงเดยวไซร ผรบจ านองจะใหช าระหนอนเปนสวนของตนทงหมดจากทรพยสนนนกได ในกรณ เชนนน ทานใหถอวาผรบจ านองคนถดไปโดยล าดบยอมเขารบชวงสทธของผรบจ านองคนกอนและจะเขาบงคบจ านองแทนทคนกอนกไดแตเพยงเทาจ านวนซงผรบจ านองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอนๆ ตามบทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนนน มาตรา ๗๓๕ เมอผรบจ านองคนใดจ านงจะบงคบจ านองเอาแกผรบโอนทรพยสนซงจ านอง ทานวาตองมจดหมายบอกกลาวแกผรบโอนลวงหนาเดอนหนงกอนแลวจงจะบงคบจ านองได มาตรา ๗๓๗ ผรบโอนจะไถถอนจ านองเมอใดกได แตถาผรบจ านองไดบอกกลาววามจ านงจะบงคบจ านองไซร ผรบโอนตองไถถอนจ านองภายในเดอนหนงนบแตวนรบค าบอกกลาว มาตรา ๗๓๘ ผรบโอนซงประสงคจะไถถอนจ านองตองบอกกลาวความประสงคนนแกผเปนลกหนชนตน และตองสงค าเสนอไปยงบรรดาเจาหนทไดจดทะเบยน ไมวาในทางจ านองหรอประการอนวาจะรบใชเงนใหเปนจ านวนอ นสมควรกบราคาทรพยสนนน ค าเสนอนนใหแจงขอความทงหลายตอไปน คอ (๑) ต าแหนงแหลงทและลกษณะแหงทรพยสนซงจ านอง (๒) วนซงโอนกรรมสทธ (๓) ชอเจาของเดม (๔) ชอและภมล าเนาของผรบโอน (๕) จ านวนเงนทเสนอวาจะใช

๗๒

(๖) ค านวณย อดจ านวนเงนทคางช าระแกเจาหนคนหนงๆ รวมทงอปกรณและจ านวนเงนทจะจดเปนสวนใชแกบรรดาเจาหนตามล าดบกน อนงใหคดส าเนารายงานจดทะเบยนของเจาพนกงานในเรองทรพยสนซงจ านองนน อนเจาพนกงานรบรองวาเปนส าเนาถกถวนสอดสงไปดวย มาตรา ๗๔๔ อนจ านองยอมระงบสนไป (๑) เมอหนทประกนระงบสนไปดวยเหตประการอนใดมใชเหตอายความ (๒) เมอปลดจ านองใหแกผจ านองดวยหนงสอเปนส าคญ (๓) เมอผจ านองหลดพน (๔) เมอถอนจ านอง

(๕) เมอขายทอดตลาดทรพยสนซงจ านองตามค าสงศาลอนเน องมาแตการบงคบ จ านองหรอถอนจ านอง (๖) เมอเอาทรพยสนซงจ านองนนหลด ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๐๕ /๒๕๔๘ การขายทอดตลาดทรพยสนทจ านองมทงการขายโดยปลอดจ านอง และการขายโดยจ านองตดไป หากเปนการขายทอดตลาดโดยปลอดจ านอง เจาหนจ านองยอมมสทธไดรบช าระหน จากเงนทขายทอดตลาดทรพยสนทจ านองกอนเจาหนรายอน สวนการขายทอดตลาดโดยจ านองตดไป ผรบจ านองยงมสทธไดรบช าระหนจากทรพยสนทจ านอง โดยบงคบจ านองเอาแกผรบโอนทรพยสนทจ านองตามมาตรา ๗๓๕ เมอจ าเลยเปนเพยงผรบโอนทรพยสนทจ านองโดยการ ซอทรพยสนทจ านองจากการขายทอดตลาด มใชคสญญาตามสญญาจ านอง จ าเลยจงเปนบคคลภายนอก ยอมไมตองรบผดตามสญญาจ านองและสญญาตอทายสญญาจ านองทยอมใหบงคบช าระหนจากทรพยสนอนทมใชทรพยสนทจ านอง แมโจทกผรบจ านองชอบทจะไดรบช าระหนจากทร พยสนทจ านองโดยมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอไม ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๗๐๒ วรรคสอง แตจ าเลยผรบโอนทรพยสนทจ านองกมหนาทเพยงปลดเปลองภาระจ านองดวยการไถถอน จ านอง ตามบทบญญตในบรรพ ๓ ลกษณะ ๑๒ หมวด ๕ แหง ป.พ.พ. เทานน ดงนน จ าเลยจงไมตองช าระหนตามสญญาจ านองแกโจทก และหากการขายทอดตลาดทรพยสนทจ านองไดเงนสทธไมพอ จ าเลยกไมตองรบผดแกโจทกอก ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๒๘๐ /๒๕๔๘ สาเหตทจ าเลยท ๒ มชอเปนเจาของทดนพพาทสบเนองมาจากความประม าทเลนเลอของโจทกทลงลายมอชอในใบมอบอ านาจโดยไม

๗๓

กรอกขอความให ท. นองสาวของโจทกน าไปใชเปนหลกประกนเงนก แต ท . มไดน าไปใชใหตรงตามวตถประสงคของโจทกเปนเหตใหจ าเลยท ๑ กรอกขอความในใบมอบอ านาจของโจทกวาโจทกมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ ขายทดนให จ าเลยท ๒ ตอมาจ าเลยท ๒ น าทดนแปลงดงกลาวไปจ านองไวแกจ าเลยท ๓ เมอจ าเลยท ๓ รบจ านองไวโดยสจรตและเสยคาตอบแทน โจทกเปนฝายประมาท เลนเลอลงลายมอชอในใบมอบอ านาจโดยไมกรอกขอความ จงตองยอมรบความเสยหายทเกดจากการกระท าของตนเอง จะใหจ าเลยท ๓ ซงเปนบคคลภายนอกตองรบความเสยหายจากการกระท าดวยความประมาทเลนเลอของโจทกเองยอมไมเปนธรรมแกจ าเลยท ๓ ผสจรต โจทกจงไมอาจฟองเพกถอนการจ านองดงกลาว และแมทดนจะตองถกโอนกลบไปเปนของโจทก นตกรรมจ านองท จ าเลยท ๒ กอไวยอมตกตดมาดว ย ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๑๕ /๒๕๔๙ การท จ าเลยซอทดนซงตดจ านองมาจากการขายทอดตลาดในคดอนของศาลชนตน โจทกผทรงสทธจ านองยอมมสทธทจะบงคบเอาแกตวทรพยนนได แตหาไดท าใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกในฐานะเปนผจ านองแตอยางใดไม ฐานะของจ าเลยเป นเพยงผรบโอนทรพยสนซงจ านองอนมสทธและหนาทตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย คอ จ าเลยมสทธไถถอนจ านองโดยเสนอรบใชเงนเปนจ านวนอนสมควรกบราคาทรพยสนนน ซงหากโจทกไมยอมรบ โจทกตองฟองคดตอศาลภายในหนงเดอนนบแตวนมค าเสน อ เพอใหศาลพพากษาสงขายทอดตลาดทรพยสนซงจ านอง ตามหลกเกณฑทบญญตในมาตรา ๗๓๘ และ ๗๓๙ และถาจ าเลยมไดใชสทธเสนอ ไถถอนจ านองดงกลาว หากโจทกจะบงคบจ านอง กตองมจดหมายบอกลาวแกจ าเลยลวงหนา หนงเดอนกอนแลวจงจะบงคบจ านองได ตามมาตรา ๗๓๕ มใชวาเมอจ าเลยซอทรพยสนซงตดจ านองมาแลวโจทกจะอาศยสทธความเปนเจาหนตามค าพพากษาในคดหมายเลขแดงท ๒๐๗๖๘ /๒๕๓๕ ทโจทกฟองลกหน ตดตามบงคบคดแกทรพยสนนนไดทนท จ าเลยมไดเปนคความในคดดงกลาวประเดนแหงคดกเปนคนละอยางกน กรณหาใช เรองสบสทธทจะถอวาเปนเรองทคความเดยวกนรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวกนไม ฟองโจทกคดนจงไมเปนฟองซ ากบคดหมายเลขแดงท ๒๐๗๖๘ /๒๕๓๕ ของศาลชนตน ไมเปนการตองหามตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาต รา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๘๖๙/๒๕๔๙ คดกอนโจทกฟอง พ . และนาวาอากาศตร พ . ใหช าระหนและบงคบจ านองตอศาลชนตนเปนคดหมายเลขแดงท ๑๖๒๕๕ /๒๕๓๖ คดถงทสดแลว จ าเลยเปนผซอทรพยสนจากการขายทอดตลาดในคดหมายเลขแดงท ๕๙๔๗ /๒๕๓๗ ทเจาหนตามค าพพาก ษาของ พ . น ายดออกขายทอดตลาด ดงน โจทกผทรงสทธจ านองยอมมสทธ

๗๔

ทจะบงคบเอาแกตวทรพยนนได แตหาท าใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกในฐานะผจ านองแตอยางใดไม ฐานะของจ าเลยเปนเพยงผรบโอนทรพ ยสนซงจ านองอนมสทธและหนาทตามทบญญตไวใน ป.พ.พ. ลกษณะ ๑๒ หมวด ๔ มใชวาโจทกจะอาศยความเปนเจาหนตามค าพพากษาในคดหมายเลขแดงท ๑๖๒๕๕ /๒๕๓๖ ของศาลชนตน ตดตามบงคบแกทรพยสนไดทนท จ าเลยมไดเปนคความในคดดงกลาวทงประเดนแหงคดเปนคนละอยางกน กรณหาใชเรองการสบสทธจะถอวาเปนเรองทคความเดยวกนรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวกนไมฟองโจทกคดนจงไมเปนฟองซ ากบคดหมายเลขแดงท ๑๖๒๕๕ /๒๕๓๖ ของศาลชนตน ไมเปนการตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๒๙ /๒๕๔๙ อ. ขายทดนพพาทซง เปนทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชนแกโจทก โดยท าเปนหนงสอแตไมไดจดทะเบยนโอนสทธกนตอพนกงานเจาหนาท แต อ . ไดสละเจตนาครอบครองทดนพพาทและโอนการครอบครองโดยสงมอบทดนพพาทแกโจทก และโจทกเขาครอบครองโดยเจตนายดถอเพอตนในวนทซอขาย แลว ดงนน การครอบครองทดนพพาทของ อ . จงสนสดลง และโจทกยอมไดสทธครอบครองไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ , ๑๓๗๗ และ ๑๓๗๘ อ. ไมใชเจาของทดนพพาทแลวจงไมมสทธน าทดนพพาทไปขอออกโฉนดเปนของ อ . และไมมสทธน าทดนพพาทไปจ านองแกจ าเลยท ๒ เพราะตองหามตาม ป.พ.พ. มาตรา ๗๐๕ การจ านอง จงไมมผล โดยไมตองค านงวาจ าเลยท ๒ ซงเปนผรบจ านองสจรตหรอไม เพราะสทธของผไดมาซงอสงหารมทรพยทหามมใหยกเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทน โดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรต แลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง นน ตองเปนการไดสทธในทดนทไดจดทะเบยนแลว และสทธทไดนนตองเกดจากเอกสารสทธของทดนทออกโดยชอบ เมอการออกโฉนดทดนในสวนทดนพพาทไมชอบ จ าเลยท ๒ จะตองอางสทธทเกดจากทดนสวนทออกโดยไมชอบด งกลาวหาไดไม กรณไมอยในบงคบของมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง โจทกจงมอ านาจฟองขอใหเพกถอนนตกรรมการจ านองทดนพพาทระหวาง อ . กบจ าเลยท ๒ ได ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๒/๒๕๕๐ ป.พ.พ. มาตรา ๗๒๘ บญญตไวเพยงวา เมอจะบงคบจ านอง ผรบจ านองตองมจดหมายบอกก ลาวไปยงลกหนกอนวา ใหช าระหนภายในเวลาอนสมควรเทานน โจทกจงไมตองระบทรพยสนซงจ านองไปในค าบอกกลาวดวย เมอจ าเลยเปนทงลกหนและผจ านองยอมทราบดอยแลววาทรพยสนซงจดทะเบยนจ านองเปนประกนการช าระหนเงนกไวแกโจทกคอ หองชดเลขท ๕๔/๒๒๕ หาใชหองชดเลขท ๐๒๒๕ การทหนงสอ

๗๕

บอกกลาวระบทรพยสนซงจ านองเปนหองชดเลขท ๐๒๒๕ เหนไดชดวาเปนเรองการพมพตวเลขหองชดผดพลาดอนเปนเรองเลกนอย เมอโจทกมหนงสอบอกกลาวใหจ าเลยท าการไถถอน จ านองใหเสรจภายใน ๓๐ วน นบแตวนท ไดรบหนงสอบอกกลาว ยอมถอไดวาผรบจ านองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนวาใหช าระหนภายในเวลาอนสมควรตามบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวแลว การบอกกลาวบงคบจ านองของโจทกจงชอบดวยกฎหมาย ขอตกลงตอทายสญญาจ านองขอ ๕. ระบไววา ...ถาผจ านองไมจดการเอ าประกนอคคภยและผรบจ านองไดจดการเอาประกนอคคภยเอง ผจ านองยนยอมน าเงนคาเบยประกนภยทผรบจ านองไดจายไปมาช าระจนครบถวนภายใน ๑ เดอน นบแตวนทผรบจ านองไดแจงใหทราบ... ตามขอสญญาดงกลาวแสดงใหเหนไดวาโจทกจะมสทธเรยกใหจ าเลยช าระ เบยประกนภยไดกตอเมอไดทดรองจายคาเบยประกนภยไปกอนแลวเทานน ไมมสทธเรยกใหจ าเลยช าระคาเบยประกนภยในอนาคตทยงไมถงก าหนดช าระ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๕๗/๒๕๕๐ ป.พ.พ. มาตรา ๗๒๘ ป.พ.พ. มาตรา ๗๒๘ บญญตวา “เมอจะบงคบจ านองนน ผรบจ านองตองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหนกอน ...” มไดบญญตวา การบอกลาวบงคบจ านองตองท าเปนหนงสอ ฉะนนการทโจทกมอบอ านาจให ว . มหนงสอบอกกลาวบงคบจ านองแกจ าเลยจงไมตกอยในบงคบมาตรา ๗๙๘ วรรคหนง ทก าหนดใหการตงตวแทนตองท าเปนหนงสอ เมอ ว. ไดบอกกลาวบงคบจ านองในนามของโจทกและจ าเลยไดรบหนงสอบอกกลาวแลวไมช าระเงนแกโจทก โจทกจงมาฟองคด แสดงวาโจทกยอมรบเอาการบอกกลาวบงคบจ านองของ ว . เปนการบอกกลาวของโจทก ถอไดวาโจทกซงเปนตวการไดใหสตยาบนแลวตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๒๓ วรรคหนง ถอวาโจทกบอกกลาวบงคบจ านองโดยชอบแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๕/๒๕๕๐ (ประชมใหญ) ป.พ.พ. มาตรา ๗๓๓ บญญตวา “...ถาเอาทรพยสนซงจ านองออกขายทอดตลาดใชหนไดเงนจ านวนสทธนอยกวาจ านวนเงนทคางช าระกนอยนนกด เงนยงขาดจ านวนอยเทาใด ล กหนไมตองรบผดในเงนนน ” ปรากฏวาสญญาจ านองทดนทง ๓๐ แปลง ระหวาโจทกกบจ าเลยท ๒ เพอเปนประกนการผอนช าระหนคาภาษอากรคางของจ าเลยท ๑ โจทกกบจ าเลยท ๑ ไมมขอตกลงวา ถาเอาทรพยสนซงจ านอง ออกขายทอดตลาดใชหนไดเงนจ านวนสทธนอยกวา จ านวนเงนทคางช าระกนเงนยงขาดจ านวนอยเทาใดจ าเลยท ๑ ตองรบผดในเงนนน อนเปนการยกเวนบทบญญตของมาตรา ๗๓๓ ดงกลาวขางตน กรณจงตองอยในบงคบแหงบทบญญตของมาตราดงกลาว คอหากบงคบจ านองไดเงนไมพอช าระหนจ าเลยท ๑ ไมตองรบผดในสวนท ขาด ทโจทกอางวา จ าเลยท ๑ จะหลดพน

๗๖

ความรบผดกตอเมอไดช าระคาภาษอากรคางเสรจสนแลว และคดนมใชเปนเรองทจ าเลยท ๑ น าทรพยสนของตนเองมาจ านอง จงไมอยในบงคบบทบญญตมาตรา ๗๓๓ นน บทบญญตแหงมาตรา ๗๓๓ หาไดมขอจ ากดการใชบงคบเฉพาะกรณทลกหนจ านองทรพยสนของตนเองเทานน หมายเหต ป.พ.พ. มาตรา ๗๓๓ แมทรพยจ านองจะเปนของคนอนทไมใชลกหนเอามาประกนไว เมอขายไดเงนไมพอใชหน ลกหนกยงไมตองรบผดอย กลาวคอ เมอเอาทรพยจ านองหลดและราคาทรพยสนนนมประมาณต า กวาจ านวนเงนทคางช าระกนอยหรอถาเอาทรพยสนซงจ านองออกขายทอดตลาดใชหนไดเงนจ านวนสทธนอยกวาจ านวนเงนทคางช าระกนอย เงนยงขาดจ านวนอยเทาใดลกหนไมตองรบผดในเงนนน ขอเทจจรงตามฎกานเปนเรองจ าเลยท ๒ ซงไมใชลกหนคาภา ษอากรคางน าทรพยมาจ านองโดยไมมการท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ซงไมใชลกหนคาภาษอากรคางน าทรพยมาจ านองโดยไมมการท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ไว มปญหาในทางปฏบตทนาค านงถงวา หากใหจ าเลยท ๒ ท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ไว จ าเลยท ๒ จะยอมน าทรพยส นมาจ านองหรอไม ซงไมแตกตางอะไรกบการท าสญญาค าประกน กลาวคอเทากบจ าเลยท ๒ ตองน าทรพยสนของตนทงหมดมาเปนประกนการช าระหนจ าเลยท ๑ ซงจ าเลยท ๒ อาจมเจตนาเพยงน าทรพยสนทน ามาจ านองเทานนเปนประกนการช าระหนคาภาษอากรของจ าเลยท ๑ ในทา งกลบกนหากจ าเลยท ๒ น าทรพยสนมาจ านองโดยไมท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ กรมสรรพากรอาจจะไมยอมรบหลกประกนอนนไว เพราะหากบงคบจ านองไดเงนไมพอช าระหน จ าเลยทงสอง กหลดพนจากหนทขาดจ านวนอยตามหลกการทไดกลาวไวขางตนและตามแนวค าพพาก ษาศาลฎกา ทหมายเหตน แตตามฎกาประชมใหญทวนจฉยวา “สญญาจ านองระหวางโจทกกบจ าเลยท ๒ เพอเปนประกนการผอนช าระหนคาภาษอากรคางของจ าเลยท ๑ โจทกกบจ าเลยท ๑ ไมมขอตกลงยกเวนบทบญญตของมาตรา ๗๓๓ กรณจงตองอยในบงคบแหงบทบญญตของม าตราดงกลาว หากบงคบจ านองไดเงนไมพอช าระหนจ าเลยท ๑ ไมตองรบผดในสวนทขาด ” มปญหาทนาพจารณาวา การท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ นจะตองเปนการกระท าระหวางเจาหนกบลกหนทเปนหนประธานเทานนหรอไม ซงหากพจารณาค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหต นเสมอนวาจะตองเปนขอตกลงระหวางเจาหนกบจ าเลยท ๑ ทเปนลกหนในหนประธานเทานน ทงๆ ททรพย

๗๗

ทน ามาจ านองเปนหลกประกนเปนของจ าเลยท ๒ จากค าวนจฉยนจงท าใหตความไดหลายรปแบบในกรณทรพยทน ามาจ านองเปนของคนอนเอามาประกนไว รปแบบ ท ๑ หากลกหนทเปนหนประธานหรอจ าเลยท ๑ ไมท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ลกหนดงกลาวไมตองรบผดในหนทยงขาดจ านวน ซงรวมถงบคคลอนหรอจ าเลยท ๒ ทน าทรพยมาจ านองเปนประกนไวดวย ตามแนวค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตน รปแบบท ๒ หากลกหน ทเปนหนประธานหรอจ าเลยท ๑ ท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ลกหนดงกลาวจะตองรบผดในหนทยงขาดจ านวน ซงมปญหาทนาพจารณาวาจ าเลยท ๑ จะเขาไปท าสญญายกเวนมาตรา ๗๓๓ ในทรพยทน ามาจ านองของบคคลอนไดหรอไม ซงหากท าไดแลวบคคลอน ทน าทรพยมาจ า นองเปนประกนไวหรอจ าเลยท ๒ ไมไดท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ ดวย จ าเลยท ๒ ยงจะตองรบผดในหนทยงขาดจ านวนอยหรอไม คงตองรอค าวนจฉยในอนาคตตอไป รปแบบท ๓ หากลกหนทเปนหนอปกรณหรอจ าเลยท ๒ ท าขอตกลงยกเวนมาตรา ๗๓๓ โดยลกหนทเปนหนประธานหรอจ าเลยท ๑ ไมไดท าขอตกลงดงกลาวดวย ลกหนทเปนหนประธานหรอจ าเลยท ๑ ตองรบผดในหนทยงขาดจ านวนหรอไมคงตองรอค าวนจฉยในอนาคตตอไปอกเชนกน ผเขยนเหนวา กร ณทไมมขอตกลงตามสญญาจ านองยก เวน ป .พ.พ. มาตรา ๗๓๓ ทจะท าใหจ า เลยท ๑ ลกหนไมตองรบผดเกนกวาทรพยจ านองทจ าเลยท ๒ น ามาจ านองนน ควรจะตองเปนกรณทไมมขอตกลงยกเวน ป .พ.พ. มาตรา ๗๓๓ ระหวางโจทกกบจ าเลยท ๒ ซงเปนคสญญาจ านอง ดงนน ไมนาจะเปนกรณทไมมขอตกลงตามสญญาจ านองยกเวน ป .พ.พ. มาตรา ๗๓๓ ระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ ตามเหตผลในค าพพากษาศาลฎกา เนองจากจ าเลยท ๑ ไมใชคสญญาจ านอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๗๔/๒๕๕๐ ตามหนงสอรบรองการจดทะเบยนนตบคคลของโจทกระบวา กรรมการคนใดคนหนงของบรษทโจทกมอ านาจลงลายมอชอแทนบรษทโจทกและผกพนบร ษทโจทกได อ . เปนกรรมการคนหนงของบรษทโจทก จงมอ านาจลงลายมอชอเปนผมอบอ านาจแทนบรษทโจทกได ไมจ าตองประทบตราของบรษทโจทก สวนการระบฐานะของผมอบอ านาจนนไมมกฎหมายขอใดบงคบวาการลงลายมอชอผมอบอ านาจตองระบฐานะของผมอบอ านาจดวย ดงน น หนงสอมอบอ านาจจงชอบดวยกฎหมายแลว

๗๘

กอนฟองคดโจทกไดมหนงสอบอกกลาวบงคบจ านองสงถงจ าเลยท ๑ และท ๒ ทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบจาหนาซองตามภมล าเนาทปรากฏในฟอง ปรากฏวาสงไมได พนกงานไปรษณยไดระบขอขดของไวทหนาซองจดหมายวาไมมผ รบตามจาหนา และไดออกใบแจงความใหจ าเลยท ๑ และท ๒ ไปรบจดหมาย ณ ทท าการไปรษณย แสดงวาพนกงานไปรษณยพบบานอนเปนภมล าเนาของจ าเลยท ๑ และท ๒ แตสงจดหมายไมไดเพราะไมมบคคลใดลงชอรบจดหมายโจทกจงไดประกาศบอกกลาวบงคบจ านองทางหนงสอพมพ ถอไดวาโจทกไดสงค าบอกกลาวบงคบจ านองโดยชอบดวยกฎหมายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๗๒๘ แลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๑๖- ๖๑๑๗ /๒๕๕๐ ผรองเปนผรบจ านองทรพยพพาทยอมมบรมสทธทจะบงคบเหนอทรพยพพาทเพอใหไดรบช าระหนจากทรพยพพาทกอนเจาหนรายอนรวม ทงโจทกดวยและการบงคบคดแกทรพยสนของลกหนตามค าพพากษานน ยอมไมกระทบกระเทอนถงบรมสทธของผรบจ านองซงอาจรองขอใหบงคบเหนอทรพยพพาทได ดงนน เมอเอาทรพยพพาทขายทอดตลาดโดยปลอดจ านอง ผรองในฐานะผรบจ านองทรพยพพาทจงมสทธไดร บช าระหนกอนเจาหนรายอนรวมทงโจทกดวย โจทกจะอางวาจ าเลยจ านองทดนเปนประกนหนผรองหลายแปลงโดยมไดระบล าดบไวภาระแหงหนจงตองกระจายไปตามสวนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๗๓๔ วรรคสอง นน หาไดไม เนองจากมาตราดงกลาวเปนการจ านองทรพยหลายสงเพอปร ะกนหนรายหนงรายเดยวโดยมไดระบล าดบไว เมอผรบจ านองใชสทธบงคบแกทรพยสนทงหมดพรอมกนจงใหแบงกระจาย ภาระแหงหนไปตามจ านวนเงนจ านองทระบไวเฉพาะทรพยสงนนๆ แตคดนผรองมใชผรบจ านองทใชสทธดงกลาวแตอยางใด เมอโจทกเปนเพยงเจาหนสามญซงจะมสทธไดรบช าระหนตอเมอช าระหนจ านองใหแกผรบจ านองแลวยงคงมเงนเหลอจากการขายทอดตลาดเทานน โจทกจงไมมสทธยกเหตตามมาตราดงกลาวขนอางได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๒๑ /๒๕๕๐ สญญาจ านองขอ ๑ ระบวา ผจ านองตกลงจ านองทดนเปนประกนหนและภาระผกพนใดๆ ของ อ. ทมตอธนาคาร ก. ผรบจ านอง ทงทมอยแลวและทจะมขนในภายหนาทกลกษณะ ทกประเภทหน เปนจ านวนเงน ๕๐๐ ,๐๐๐ บาท และตามขอตกลงตอทายสญญาจ านอง ขอ ๒ ระบวา หนสนและภาระผกพนใดๆ ทจ านองเปนประกน ไดแก หนสนและภาระผกพนทกประเภท ทกอยาง ทมตอผรบจ านองแลวในเวลานและทจะมตอไปในภายหนา เมอหนสนและภาระผกพนประเภทใดประเภทหนง หรออยางใดอยางหนงระงบสนไป แตหนสนและภาระผกพนประเภทอนยงมอยหรอจะมตอไปในภายหนา สญญาจ านองไมระง บสนไปคงผกพนเปนประกนตอไป เหนไดวา สญญาจ านองทดนดงกลาวนอกจาก

๗๙

จะเพอเปนประกนเงนทโจทกกจากจ าเลยตามสญญากยมเงนแลว ยงเปนประกนหนทกประเภททโจทกจะตองรบผดตอจ าเลยอกดวย ดงนน เมอปรากฏวาโจทกยงมหนคางช าระแกจ าเลยทสาขาร งสต จงหวดปทมธาน แมจะเปนหนทเกดขนจากการท านตกรรมกบจ าเลยตางสาขากน แตเปนหน ทโจทกคางช าระแกจ าเลยเชนกนถอไดวา โจทกยงมหนทจะตองรบผดตอจ าเลยตามสญญาจ านองรายนอย แมโจทกจะไดช าระหนทโจทกกจากจ าเลย สาขาสามพราน ครบถวนแ ลว สญญาจ านองกไมระงบสนไป จ าเลยมสทธทจะไมจดทะเบยนไถถอนทดนใหแกโจทกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๒๖๐ /๒๕๕๐ แผนผบโฆษณาใหบคคลทวไปทราบวา โจทกมโครงการโอนทรพยจ านองช าระหน เพอชวยเหลอลกหนทมภาระหนคางช าระสงและไมสามารถช าระหนตอไปได ใหสามารถปลดภาระหนทมอยดวยวธการโอนกรรมสทธทรพยทจ านองใหโจทกแทนการช าระหน โดยโจทกก าหนดหลกเกณฑและเงอน ไขซงจะตองผานการพจารณาของโจทกกอน แผนผบโฆษณาดงกลาวยงไมชดเจนแนนอน จงมใชค าเสนอ แตเปนเพยงค าเชอเชญใหผสนใจ ท าค าเสนอเขามาเทานนค ารองของจ าเลยทแสดงความประสงคจะเขารวมโครงการ จงจดวาเปนค าเสนอเมอโจทกมไดสนองรบยอมไมกอใหเกดสญญา จ าเลยคางช าระหนเงนแกโจทก จ าเลยจงตองช าระเงนใหแกโจทกโดยปราศจากเงอนไขใดๆ เพราะการช าระหนจะใหส าเรจผลเปนปร ะการใด ลกหนจะตองขอปฏบตการช าระหนตอเจาหนเปนอยางนนโดยตรง ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๐๘ วรรคหนง เมอจ าเลยเสนอขอช าระหนแกโจทก โดยใหโจทกรบโอนทรพยจ านองแทนการช าระหนดวยเงน จงมใชเปนการขอปฏบต การช าระหนแกโจทกโดยชอบโจทกยอมมเหตผลท จะปฏเสธการรบช าระหนได การทโจทกปฏเสธไม ยอมรบช าระหนจากจ าเลย โจทกจงไมตกเปนผผดนดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๐๗ จ าเลยตองช าระหนใหโจทกตามฟอง แมขอตกลงตอทายสญญาจ านองจะเปนเรองทโจทกผรบจ านองและจ าเลยผจ านองตกลงกนเปนประการพเศษนอกเหนอจ ากท ป .พ.พ. มาตรา ๗๓๓ บญญตไว ซงบทบญญตตามมาตรา ๗๓๓ ดงกลาว เปนบทบญญตสนนษฐานถงเจตนาของคกรณเทานน มใชบทกฎหมายซง เกยวดวยผลประโยชนของมหาชนโดยทวไปแตเกยวแกคกรณโดยเฉพาะ และมไดเกยวกบศลธรรมตามทนยมกนในหมชนทวไปหรอธ รรมเนยมประเพณของสงคมแตอยางใด จงไมใชบทบญญตแหงกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนโจทกอาจตกลงกบจ าเลยเปนประการอนพเศษนอกเหนอจากทมาตรา ๗๓๓ บญญตไวกยอมกระท าได

๘๐

ดงนน ในกรณทโจทกยดทรพยจ านองออกขายทอดตลาดแล วไดเงนไมพอใชเงน โจทกกยงมสทธทจะยดทรพยอนของจ าเลยในฐานะผจ านองเปนประกนมาใชหนจนครบ ค าพพากษาศาล ฎกาท ๑๕๘๐ /๒๕๕๑ โจทกบรรยายฟองวา จ าเลยกยมเงนโจทกจ านวน ๔,๒๐๐,๐๐๐ บาท โดยน าทดนพรอมสงปลกสรางมาจ านองไวกบโจทกเพอเปนประกนการกเงน ตอมาจ าเลยกเงนโจทกอกโดยไดท าบนทกขอตกลงขนเงนจ านองครงท ๑ เปนเงน ๓,๕๐๐ ,๐๐๐ บาท ขอใหบงคบจ าเลยช าระหนเงนกพรอมดอกเบยตามสญญาจ านองและบงคบจ านองโดยค าขอทายฟองระบวา ถาจ าเลยไมช าระหนใหน าทดนพรอมสงปลกสรางทจ านองออกขายทอดตลาดน าเงนมาช าระหนใหโจทกแสดงวาโจทกฟองบงคบจ านองโดยประสงคจะบงคบคดเอาจากทรพยทจ านองเทานน มไดใชสทธเรยกรองอยางหนสามญ สญญาจ านองทดนดงกลาวไมมขอความวา หากโจทกบงคบช าระหนเอาทรพยจ านองออกขายทอดตลาดไดเงนไมพอช าระหน โจทกกใหบงคบเอาจากทรพยสนอนของจ าเลยไดดวย เมอศาลชนตนพพากษาใหจ าเลยช าระหนและบงคบจ านอง โจทกบงคบช าระหนเอาจากทรพยจ านองไดเงนไมเพยงพอช าระหนตามค าพพากษา โจทกจงไมมสทธทจะบงคบคดเอาจากทรพยสนอนของจ าเลยไดอก ตามประมวลก ฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๗๓๓ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๙๑๗/๒๕๕๑ ทดนพพาทเปนของโจทกทงสอง การทจ าเลยท ๑ น าทดนพพาทไปจดทะเบยนจ านองไวแกจ าเลยท ๒ ยอมเปนการตองหามตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๗๐๕ ไมมผลผกพนโจทกทงสอง โดยไมตองค านง วาจ าเลยท ๒ จะรบจ านองไวโดยสจรตหรอไม เมอการจ านองไมมผลตามกฎหมายเสยแลว โจทกทงสองยอมมสทธฟองขอใหศาลพพากษาเพกถอนนตกรรมจ านองนนได การทโจทกทงสองขอใหศาลพพากษาหามจ าเลยทงสองเกยวของ จงมความหมายรวมอยในตววาโจทกทงสองขอให ศาลเพกถอนนตกรรม จ านองทดนพพาทระหวางจ าเลยทงสอง เพอใหจ าเลยทงสองสนสทธในทดน พพาทจะเขามาเกยวของอกตอไปไมได การทศาลพพากษาใหเพกถอนนตกรรมจ านองทดนพพาทระหวางจ าเลยทงสอง จงเปนการปรบกฎหมายใหถกตองตามวตถประสงคทเขาใจได จากรายละเอยดของค าฟอง ไมเปนการพพากษาเกนค าขอตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๑๔๒ โจทกทงสองฎกาขอใหเพกถอนการจดทะเบยนจ านองทดนพพาทโดยขอเทจจรงยตตามค าพพากษาศาลอทธรณภาค ๗ แลววาทดนพพาทเปนของโจทกทงสอง คดในชนฎกาไมมประเดนโตเถยงเรองความเปนเจาของทดนพพาท จงไมมทนทรพย ตองเสยคาขนศาล ๒๐๐ บาท ตามตาราง ๑ (๒) (ก) ทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

๘๑

ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๑๒๑ /๒๕๕๑ โจทกเปนเจาหนผรบจ านองมสทธขอใหน าเงนทไดจากการขายทอดตลาดทรพยท จ านองมาช าระหนตนกอนเจาหนสามญ แตเงนทไดจากการขายทอดตลาดทโจทกมสทธขอใหน าไปช าระหนนหมายถงเงนรายไดสทธทเหลอจากการหกคาใชจายตางๆ ทเกยวกบการขายทรพยสนดงกลาวแลว ซงรวมถงคาภาษทเกด จากการ ขายทอดตลาดทดนทจ าน องตามประมวลรษฎากรดวย ภาษเงนไดของจ าเลยทเกดจากการขายทอดตลาดทดนทจ านองเปนภาษทจะตองน าสงตอพนกงานเจาหนาทผรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมในขณะทมการจดทะเบยนโอน กรรมสทธทดน มใชเปนหนภาษอากรทจ าเลยคางช าระ แมผซอทรพยจะเป นผช าระแตมค าสงกรมบงคบคดใหสทธผซอทรพยน าใบเสรจรบเงนทมรายการช าระภาษเงนไดหก ณ ทจายมาขอคนภาษและใหเจาพนกงานบงคบคดลงรายการดงกลาวใหบญชแสดงรายการรบ – จายเงน คาภาษเงนไดถงประเมนของจ าเลยจงถอเปนคาใชจายทเกยวก บการขายทดน การทเจาพนกงานบงคบคดน าเงนทไดจากการขายทอดตลาดทดนไปหกช าระภาษดงกลาวโดยคนเงนใหแกผซอทรพยซงไดช าระคาภาษแทนจ าเลยไปแลวน าเงนทเหลอซงเปนรายไดสทธจากการขายทดนไปช าระหนจ านองแกโจทกจงชอบแลว มาตรา ๗๙๘ กจการอนใดทานบงคบไวโดยกฎหมายวาตองท าเปนหนงสอ การตงตวแทนเพอกจการอนนนกตองท าเปนหนงสอดวย กจการอนใดทานบงคบไววาตองมหลกฐานเปนหนงสอ การตงตวแทนเพอกจการอนนนกตองมหลกฐานเปนหนงสอดวย ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๗๖๑ /๒๕๔๙ โจทก ท ๑ เปนกรรมการผมอ านาจกระท านตกรรมแทนโจทก ท ๒ รบจ านองทดนจากจ าเลยเพอเปนประกนหนเงนกทจ าเลยกยมไปจากโจทกท ๒ เปนการกระท าแทนโจทกท ๒ แมตามหนงสอสญญาจ านองระบชอโจทกท ๑ เปนผรบจ านองเทานน โดยไมไดระบวากระท าการแทนโจทก ท ๒ กเปนกรณทโจทกท ๒ ตวการซงยงไมเปดเผยชอแสดงตนใหปรากฏและเขารบเอาสญญาจ านองซงโจทกท ๑ ไดท าไวแทนตน ซงโจทกท ๒ มสทธกระท าไดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๐๖ และเปนกรณทไมอยในบงคบของมาตรา ๗๙๘ วรรคหนง ทการตงตวแทนเพอท าสญญาจ า นองตองท าเปนหนงสอ ดงนนแมการตงตวแทนของโจทกท ๒ เพอท าสญญาจ านองกบจ าเลยจะมไดท าเปนหนงสอ แตเมอสทธของโจทกท ๒ ตามสญญาจ านองเปนสทธทมอยในฐานะตวการทไมเปดเผยชอตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๐๖ โจทกท ๒ จงมอ านาจฟองบงคบจ านอ งได

๘๒

มาตรา ๘๒๑ บคคลผใดเชดบคคลอกคนหนงออกแสดงเปนตวแทนของตนกด รแลวยอมให บคคลอกคนหนงเชดตวเขาเองออกแสดงเปนตวแทนของตนกด ทานวาบคคล ผนนจะตองรบผดตอบคคลภายนอกผสจรตเสมอนวาบคคลอกคนหนงนนเปนตวแทนของตน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๐๑/๒๕๔๙ เมอสญญาจะซอจะขายทดนและสญญาจาง เหมาปลกสรางอาคารใชชอโครงการของจ าเลย และท าในวนเดยวกนทส านกงานขายของจ าเลยบคคลผลงชอในชองผจะขายไดลงลายมอชอเปนพยานในสญญาจางเหมา เชอวาการท าสญญาทงสองฉบบอยในความรเหนของจ าเลยและบรษ ท ภ. และเปนแบบฟอรมทใชทงโครงการทงใบเสรจรบเงนกระบวาเปนคาทดนและคากอสรางรวมกน พฤตการณดงกลาวถอไดวา บรษท ภ . เปนตวแทนเชดของจ าเลย มาตรา ๘๔๕ บคคลผใดตกลงจะใหคาบ าเหนจแกนายหนาเพอทชชองใหไดเขาท าสญญากด จดการใหไ ดท าสญญากนกด ทานวาบคคลผนนจะตองรบผดใชคาบ าเหนจกตอเมอสญญานนไดท ากนส าเรจเนองแตผลแหงการทนายหนาไดชชองหรอจดการนน ถาสญญาทไดท ากนไวนนมเงอนไขเปนเงอน ไขบงคบกอนไซร ทานวาจะเรยกรองบ าเหนจคานายหนายงหาไดไมจนกวาเงอนไขนนส าเรจแลว นายหนามสทธจะไดรบชดใชคาใชจายทไดเสยไปกตอเมอไดตกลงกนไวเชนนนความขอนทานใหใชบงคบแมถงวาสญญาจะมไดท ากนส าเรจ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๓๓๕ /๒๕๕๐ สญญาจองเปนเพยงหนงสอแจงความประสงคจะจองทดนเทา นน สวนสญญาจะซอจะขายระหวางโจทกกบผซอยงไมไดท ากน ผล จากการชชองหรอจดการของโจทกทท าการเปนนายหนาจงยงไมเกดขน โจทกจงไมมสทธเรยกเอาคาบ าเหนจในการเปนนายหนาจากจ าเลยทงสองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๘๔๕ โจทกฟองเรยกคาท าปายโครงการกบคาพมพสญญาจะซอจะขายทดน จ าเลยทงสองใหการวาตกลงใหโจทกด าเนนการแบงทดนของจ าเลยท ๑ เปนแปลงยอยเพอน าออกขาย โจทกจงขอปลกสรางบานขายพรอมทดนโดยท าเปนโครงการ ถอวาจ าเลยทงสองใหการปฏเสธคาใชจายทโจทกฟองมา โจทกจงมหนาทน าสบให เหนวาไดเสยคาท าปายและคาแบบพมพสญญาไปจรง ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๕๕๐ /๒๕๕๐ จ าเลยทงหาตกลงมอบหมายใหโจทกไปตดตอขายทดนทงหาแปลง โจทกจงไดไปตดตอขายทดนใหแก ส . แตทโจทกน าสบวา ส . ไปตรวจดทดนแลวพอใจ ส . และจ าเลยทงหาจงตกลงท าส ญญาซอขายกนทบานของ ส . โดยโจทกลงลายมอชอเปนพยานในสญญาซอขายดวยนนไมนาเชอ เพราะโจทกไมมหลกฐานสญญา

๘๓

ซอขายทกลาวอางมาแสดง คงมแตค าเบกความลอยๆ เทานน จงยง ถอไมไดวาโจทกท างานเสรจเรยบรอย หลงจากนนโจทกยอมรบวาโจทกไมไดตดต อกบ ส . และจ าเลยทงหาเกยวกบเรองซอขายทดนนอก ขอเทจจรงจงเชอตามทจ าเลยทงหาน าสบตอมาโดยมหลกฐานเปนพยานเอกสารสนบสนนวา อ . บตรเขยจ าเลยท ๑ เปนผด าเนนการตดตอกบ ส . ตอมา โดย ส . อางวาไมมเงนมาซอทดนทงหาแปลงของจ าเลยท งหาแตถาจะน าทดนมารวมลงทนกนและหาก าไรมาแบงกนกสามารถท าได ขอตกลงทวาใหน าทดนมารวมลงทนและหาก าไรมาแบงกน จงเปนขอตกลงและวตถประสงคใหม ซงจ าเลยทงหาตองน าไปปรกษาหารอกนและตดสนใจกนใหมวาจะรบขอเสนอใหมนหรอไม แสดงวาการชช องของโจทกทตองการใหจ าเลยทงหาขายทดนใหแก ส. นน ไมเปนผลส าเรจเนองจาก ส . ไมมเงนซอ การตกลงน าทดนเขารวมลงทนกบ ส . แลวน าก าไรมาแบงกนภายหลง จงเปนวตถประสงคใหมของจ าเลยทงหาไมเกยวของกบโจทกและไมอยในกรอบวตถประสงคเดม เ พราะการเขารวมลงทนนนเปนการน าเอาทดนของจ าเลยทงหามาเขารวมกบ ส . และให ส . เปนผบรหารจดการโดยจ าเลยทงหาไดเขารวมเปนเจาของโดยรบหนของบรษท บ . ของ ส . ซงเปนขอตกลงใหมการเขารวมลงทนกบ ส . ตามขอตกลงใหมดงกลาวไมอาจถอไดวาจ าเลยท งหาขายทดนไดส าเรจแลวดวยการชชองของโจทก แตเปนเพยงการเปลยนแปลงวธการขายทดนในรปแบบใหม ซงในทสดขอเทจจรงกลบปรากฏวาจ าเลยทงหาทราบวาถก ส . หลอกลวง จ าเลยทงหาจงไดฟองเรยกทดนทงหาแปลงคนจากบรษท บ . และ ส . กบพวก และศาลพ พากษาตามยอมใหคนทดนทงหาแปลงดงกลาวแกจ าเลยทงหาแลว ขอเทจจรงจงไมไดวาโจทกสามารถชชองใหจ าเลยทงหาขายทดนตามฟองจนส าเรจตามวตถประสงค โจทกจงไมมสทธไดรบคานายหนาจากจ าเลยทงหาตามทตกลงกน ประนประนอมยอมความ มาตรา ๘๕๐ อนวาประนประนอมยอมความนน คอสญญาซงผเปนคสญญาทงสองฝายระงบขอพพาทอนใดอนหนงซงมอยหรอจะมขนนนใหเสรจไปดวยตางยอมผอนผนใหแกกน มาตรา ๘๕๑ อนสญญาประนประนอมยอมความนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอฝ ายทตองรบผดหรอลายมอชอตวแทนของฝายนนเปนส าคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม

๘๔

มาตรา ๘๕๒ ผลของสญญาประนประนอมยอมความนน ยอมท าใหการเรยกรองซงแตละฝายไดยอมสละนนระงบสนไปและท าใหแตละฝายไดสทธตามทแสดงในสญญานนวาเปนของตน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๘๖ /๒๕๔๙ คดน โจทกฟองจ าเลยซงเปนบตรวาประพฤตเนรคณขอถอนคนการใหทดน ตอมาโจทกจ าเลยไดท าสญญาประนประนอมยอมความ ซงศาลไดพพากษาตามยอมใหจ าเลยและบตรคนอนปลกบานใหโจทก และเลยงดโจทกดวยสงเสยเงนใหโจทกตามฐานานร ปของแตละคนรวมกนไมต ากวาเดอนละ ๔,๐๐๐ บาท ผลของสญญาประนประนอมยอมความดงกลาวยอมท าใหสทธเรยกรองถอนคนการใหของโจทกทฟองจะระงบสนไป โจทกคงไดสทธตามสญญาประนประนอมยอมความ หากจ าเลยไมปฏบตตาม ศาลจะตองบงคบคดไปตามขอตกลงในสญญาประนประนอ มยอมความเทานน สวนขอตกลงทจ าเลยตกลงรอถอนสงปลกสรางและตนไมบนทดนและจดทะเบยนโอนทดนคนใหแกโจทกตามรายงานกระบวนพจารณานน เปนขอตกลงทท าขนใหมภายหลงทศาลไดพพากษาตามยอมแลว ไมอาจบงคบในคดนได หากจ าเลยไมปฏบตโจทกตองใชสทธ เรยกรองเอากบจ าเลยแยกไปจากคดน ค ำพพำกษำศำลฎกำท ๓๔๙๖ /๒๕๔๙ ในขณะท โจทกจ าเลย ท าสญญาประนประนอมยอมความ ก าหนดใหจ าเลยโอนทดนพพาทใหโจทกนน จ าเลยไดโอนทดนพพาทใหแกบคคลภายนอกไปแลว จ าเลยจงไมอาจโอนทดนพพาทใหแกโจทกได อนเปนการผดสญญาประนประนอมยอมความทจ าเลยท าไวกบโจทก แต ตามสญญาประนประนอมยอมความ ไมไดใหจ าเลยตองใชราคาทดน หากจ าเลยไมอาจโอนทดนใหแกโจทก แมตามสญญาประนประนอมยอมความจะระบวา หากจ าเลยผดนดไมวาขอใดขอหนง จ าเลยยอมใหโจทกบงคบคดทนทกไมไดหมายควา มวาหากจ าเลยไมสามารถโอนทดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๙๔๘/๒๕๔๙ การทโจทกและ ก . หยากนโดยท าขอตกลงแบงทรพยสนตามใบยอมความและไดกระท าตอหนาเจาพนกงานมขอความระบไวชดเจนวาทงสองฝายยนยอมทจะขอจดทะเบยนหยาขาดจากการเปนสามภรยาโดยความสมครใจและต กลงแบงทรพยสนกน รวมทงสวนยางพาราทดน ส .ค.๑ ตามฟอง เหนไดวาโจทกและ ก . ประสงคจะระงบขอพพาทเกยวกบทรพยสนทมอยหรอทจะมขนตอไปภายหนาใหเสรจไปดวยตางฝายตางยอมผอนผนใหแกกนอนเปนสญญาประนประนอมยอมความตาม ป .พ.พ. มาตรา ๘๕๐ เมอใบยอมความเปนขอตกกนในเรองเกยวกบสนสมรส จงเปนผลใหสทธเรยกรองของโจทก

๘๕

เกยวกบสนสมรสระงบไป โจทกคงไดสทธใหมตามทแสดงไวในใบยอมความดงกลาวตาม ป.พ.พ. มาตรา ๘๕๒ เทานน โจทกไมมสทธเรยกรองใหแบงทรพยสนตามฟองอก บรษท จ ากด มาตรา ๑๒๓๖ อนบรษทจ ากดยอมเลกกนดวยเหตดงกลาวตอไปน คอ (๑) ถาในขอบงคบของบรษทมก าหนดกรณอนใดเปนเหตทจะเลกกน เมอมกรณนน (๒) ถาบรษทไดตงขนไวเฉพาะก าหนดกาลใด เมอสนก าหนดกาลนน (๓) ถาบรษทไดตงขนเฉพาะเพอท ากจการ อยางหนงอยางใดแตอยางเดยว เมอเสรจการนน (๔) เมอมมตพเศษใหเลก (๕) เมอบรษทลมละลาย มาตรา ๑๒๔๙ หางหนสวนกด บรษทกด แมจะไดเลกกนแลวกใหฟงถอวายงคงตงอยตราบเทาเวลาทจ าเปน เพอการช าระบญช มาตรา ๑๒๕๐ หนาทของผ ช าระบญช คอช าระสะสางการงานของหางหนสวนหรอบรษทนนใหเสรจไป กบจดการใชหนเงนและแจกจ าหนายสนทรพยของหางหนสวนหรอบรษทนน มาตรา ๑๒๕๑ หางหนสวนกด บรษทกด ในเมอเลกกนเพราะเหตอนนอกจากลมละลาย หนสวนผจดการหาง หรอกรรมกา รของบรษทยอมเขาเปนผช าระบญช เวนไวแตขอสญญาของหาง หรอขอบงคบของบรษทจะมก าหนดไวเปนสถานอน ถาไมมผช าระบญชดงวามาน และเมอพนกงานอยการ หรอบคคลอนผมสวนไดเสยในการนรองขอ ทานใหศาลตงผช าระบญช มาตรา ๑๒๕๒ หนสวนผจดการ หรอกรรมการบรษทมอ านาจโดย ต าแหนงเดมฉนใด เมอเปนผช าระบญชกยงคงมอ านาจอยฉนนน มาตรา ๑๒๕๔ การเลกหนสวนหรอบรษทนน ผช าระบญชตองน าบอกใหจดทะเบยนภายในสบสวนนบแตวนทเลกกน และในการนตองระบชอผช าระบญชทกๆ คนให จดลงทะเบยนไวดวย มาตรา ๑๒๕๗ ผช าระบญชซงมใชเปนขนเพราะศาล ตงนนทานวาจะถอนเสยจากต าแหนงและตงผอนแทนทกไดในเมอผเปนหนสวนทงหลายออกเสย งเปนน าหนงใจเดยวกน หรอ

๘๖

ทประชมใหญของผถอหนไดลงมตดงนน แตศาลยอมสงถอนผ ช าระบญชจากต าแหนงและตงผอนแทนได ไมเลอกวาจะเปนผช าระบญชซงศาลตงหรอมใชศาลตง ในเมอมค ารองขอของผเปนหนสวนในหางคนใดคนหนงหรอของผถอหนในบรษทมหนรวมกนนบไดถงหนงในยสบแหงทนของบรษทโดยจ านวนทสงใชเงนเขาทนแล วนน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๒/๒๕๔๙ การทโจทกซงเปนนตบคคลประเภทบรษทจ ากดถกพพากษาใหลมละลาย บรษทโจทกยอมเลกกนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๒๓๖ (๕) แตตามมาตรา ๑๒๔๙ กใหพงถอวาบรษทโจทกยงคงตงอยตราบเทาเวลาทจ าเปนเพอการช าระบญช และการช าร ะบญชของโจทกอนเปนบรษทจ ากดซงลมละลายใหจดท าไปตามบทกฎหมายลกษณะลมละลายทคงใชอยตามแตจะท าไดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๒๔๗ วรรคแรก ซง พ.ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๒๒ ,๒๔ และมาตรา ๒๕ เปนบทบญญตทจ ากดอ านาจในการจดการเกยวกบทรพยสนหรอกจการของลกหน ซงเปนโจทกคดนแตเฉพาะในทางแพงเทานน หาไดรวมถงการฟองรองหรอตอสคดอาญาดวยไม โดยการฟองรองหรอตอสคดแพงทกระทบตอกองทรพยสนของลกหนโดยตรงนนเปนอ านาจของเจาพนกงานพทกษทรพยแตผเดยวในการด าเนนการตามมาตรา ๒๒ (๓) ส าหรบคดนโ จทกฟองจ าเลยเปนคดอาญาในขอหาหรอฐานความผดบกรก ขอใหลงโทษจ าเลยในทางอาญาแตเพยงอยางเดยวมไดมค าขอบงคบในสวนแพงใหจ าเลยชดใชคาเสยหายหรอขบไลจ าเลยออกจากทดนของโจทก กรณจงไมตองดวยมาตรา ๒๒ (๓) ดงกลาวทโจทกจะตองด าเนนการฟองรองโดยเจ าพนกงานพทกษทรพย แตเปนกรณทโจทกซงเปนผเสยหายโดยกรรมการผมอ านาจสามารถฟองรองคดอาญาไดเองตาม ป.ว.อ. มาตรา ๓ (๒) และมาตรา ๕ (๓) ประกอบมาตรา ๒๘ (๒) ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๓๘/๒๕๕๐ บรษทซงเปนลกหนถกนายทะเบยนหนสวนบรษทกรงเทพมหานค รขดชอออกจากทะเบยนเปนบรษทราง ท าใหผรองซงไดรบโอนสทธเรยกรองมาจากเจาหนไมสามารถฟองรองด าเนนคดแกบรษทดงกลาวได จงเปนกรณทผรองซงเปนเจาหนรสกวาตองเสยหายมเปนธรรมเพราะการทบรษทลกหนถกขดชอจากนายทะเบยน แมผรองจะมสทธยนฟองกรรมการของบรษทดงกลาวในฐานะผช าระบญชใหช าระหนของบรษทได เพราะผช าระบญชมหนาทช าระสะสางการงานของบรษทใหเสรจไป กบจดการใชหนเงนและแจกจ าหนายสนทรพยของบรษทนนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๕๐ กตาม กหาเปนการตดสทธของเจ าหนของบรษททรสกวาตองเสยหายมเปนธรรมเพราะการทบรษทลกหนถกขดชอจาก

๘๗

ทะเบยน จะยนค ารองขอตอศาลเพอใหบรษทดงกลาวกลบจดชอคนเขาสทะเบยนเพอด าเนนการเรยกรองหนสนจากบรษทโดยตรงไม จดทะเบยนทรพยสทธ มาตรา ๑๒๙๙ มาตรา ๑๒๙๙ ภายในบงคบแหงบทบญญตในประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนทานวาการไดมาโดยนตกรรมซงอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนนไมบรบรณ เวนแตนตกรรมจะไดท าเปนหนงสอและไดจดทะเบยนการไดมากบพนกงานเจาหนาท ถามผไดมาซงอส งหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรม สทธของผไดมานน ถายงมไดจดทะเบยนไซร ทานวาจะมการเปลยนแปลงทางทะเบยนไมได และสทธอนยงมไดจดทะเบยนนน มใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยค าตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๙ /๒๕๔๙ โจทก เปนผซอ ทดนและบานพพาทจากการขายทอดตลาด ตามค าสงศาล โจทกไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตาม ป.พ.พ. มาตรา ๖ วากระท าการโดยสจรต คดจงตองดวยบทบญญตแหง ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๓๐ ซงบญญตวา “สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามค าสงศาลหรอค าสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนน ทานวามเสยไปถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยนนมใชของจ าเลย หรอลกหนโดยค าพพากษา หรอผลมละลาย” ดงนน การทผรองจะอางการไดมาซงกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษขนเปนขอตอสโจทกเพอแสดงอ านาจพเศษตอศาลวาผรองไมใชบรวารของจ าเลยตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๙๖ จตวา (๓) ผรองจงตองแสดงใหเหนอ านาจพเศษทดกวาอ านาจหรอสทธของโจ ทก ทงการครอบครองปรปกษดงกลาวซงเปนการไดสทธมาโดยทางอนนอกจากนตกรรมและยงมไดจดทะเบยนนนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง กมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนโดยสจรตแลว เมอค ารองของ ผรองคงกลาวบรรยายเพยงวาผรองครอบครองทดนและบาน มาตงแตป ๒๕๒๒ และไดกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษ โดยมไดกลาวบรรยายมาในค ารองวาโจทกซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยไมสจรต คดจงไมมประเดนทผรองจะน าสบ วาโจทกซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยสจรตหรอไม ตองฟงวาโจทกกระท าการโดยสจรตตามขอสนนษฐานของบทบญญตมาตรา ๖ ดงนน แมศาลจะท าการไตสวนและฟงวาผรองไดกรรมสทธในทดนและบาน

๘๘

โดยการครอบครองปรปกษตามค ารองของผรอง กไมท า ใหผรองชนะคดได การทศาลชนตนมค าสงยกค ารองของผรองโดยไมท าการไตสวนจงชอบแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๓๓ /๒๕๔๙ สาเหตทโจทกท ๓ ชกชวนโจทกอนกบชาวบานในหมท ๓ ท าทางพพาทตงแตแมน านครชยศรถงทางสาธารณะสายวดไรขง – ทรงคะนอง กเนองจากหมบานหมท ๓ ไมมทางรถยนตเขาออกสทางสาธารณะ ท าใหโจทกทงยสบเอดและชาวบานมความเดอดรอนในการสญจรไปมาตดตอกบทองถนอนและขนสงพชผลทางเกษตรกรรมออกไปจ าหนายในทองตลาด จงไดมการเจรจากบจ าเลยขอใชทดนของจ าเลยเปนทางผานออกสทางสาธารณะสายวดไรขง – ทรงคะนอง เมอจ าเลยตกลงแลว จงเปนการใหสทธแกทดนของโจทกทงยสบเอดเหนอทดนของจ าเลย อนเปนเหตใหจ าเลยตองยอมรบกรรมบางอยาง เพอประโยชนแกทดนของโจทกทงยสบเอดทางพพาทจงตกเปนภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนของโจทกทงยสบเอด ขอตกลงดงกลาวเปนการกอตงภาระจ ายอม แมมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกเปนเพยงท าใหการไดมาซงภาระจ ายอมนนไมบรบรณตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคหนง แตไมไดท าใหขอตกลงดงกลาวเปนโมฆะหรอเสยเปลาแตอยางใด ยงคงใชบงคบกนได ระหวางคกรณ โจทกทงยสบเอดยอมบงคบใหจ าเลยจดทะเบยนภาระจ ายอมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๒๙/๒๕๔๙ อ. ขายทดนพพาทซงเปนทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชนใหแกโจทก โดยท าเปนหนงสอแตไมไดจดทะเบยนโอนสทธกนตอพนกงานเจาหนาท แต อ. ไดสละเจตนาครอบครองทดนพพาทและโอนการครอบครองโดยสงมอบทดนพพาทแกโจทกและโจทกเขาครอบครองโดยเจตนายดถอเพอตนในวนทซอขายแลว ดงนน การครอบครองทดนพพาทของ อ . จงสนสดลง และโจทกยอมไดสทธครอบครองไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ , ๑๓๗๗ และ ๑๓๗๘ อ. ไมใชเจาของทดนพพาทแลวจงไมมสทธน าทดนพพาทไปขอออกโฉนดเปนของ อ . และไมมสทธน าทดนพพาทไปจ านองแกจ าเลยท ๒ เพราะตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๗๐๕ การจ านองจงไมมผล โดยไมตองค านงวาจ าเลยท ๒ ซงเปนผรบจ านองสจรตหรอไม เพราะสทธของผ ไดมาซงอสงหารมทรพยทหามมใหยกเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง นน ตองเปนการไดสทธในทดนทไดจดทะเบยนแลว และสทธทไดนนตองเกดจากเอกสารสทธ ของทดนทออกโดยชอบ เมอการออกโฉนดทดนในสวนทดนพพาทไมชอบ จ าเลยท ๒ จะอางสทธทเกดจากทดนสวนทออกโดยไมชอบดงกลาวหาไดไม

๘๙

กรณไมอยในบงคบของมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง โจทกจงมอ านาจฟองขอใหเพกถอนนตกรรม การจ านองทดนพพาทระหวาง อ . กบจ าเลยท ๒ ได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๓๕/๒๕๔๙ การทมผยนค ารองขออางวาไดทดนดงกลาวมาโดยการครอบคอรงป รปกษ อนเปนการไดมาซงทรพย สทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยโดยทางอนนอกจากนตกรรม แตสทธอนยงมไดจดทะเบยนดงกลาวนหามมใหยกขนเป นขอตอสเจาหนาทผรบจ านองทดนซงเปนบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลวตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง แมจะมผไดกรรมสทธในทดนทผรองประมลซอไดจากการขายทอดตลาดโดยการครอบครองปรปกษกต าม สทธดงกลาวกไมอาจยกขนตอสเจาหนผรบจ านองซงยอมไดรบความคมครองตามบทบญญตของกฎหมายดงกลาวในอนทจะไดรบช าระหนจากกองทรพยสนของลกหน ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๓๖๗/๒๕๕๐ ตามค ารองของผรองมความประสงคขอใหศาลยกเลกการขายทอดตลาดทได ขายไปแลว โดยอางวาผรองไดกรรมสทธในทรพยทถกยดโดยการครอบครองปรปกษ ผรองประสงคจะขอใหศาลสงเพกถอนการขายทอดตลาดดงกลาวโดยอาง ป.ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง ซงกรณจะเปนเรองของ ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคสองนน ตองเปนกรณทเจาพนกงานบงคบ คดไดด าเนนการบงคบคดฝาฝนตอบทบญญตแหงลกษณะการบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงตาม ป.ว.พ. และเกดความเสยหายแกเจาหนตามค าพพากษา ลกหนตามค าพพากษาหรอบคคลอนทมสวนไดเสยในการบงคบคด บคคลดงกลาวจงมสทธยนค าขอโดยท าเปนค ารองตอศาลก อนการบงคบคดไดเสรจลง ขอใหงดการบงคบคดไวกอนแตตามค ารองของผรองมไดกลาวอางเลยวา เจาพนกงานบงคบคดด าเนนการบงคบคดฝาฝนตอบทบญญตแหงการบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงตาม ป .ว.พ. แตประการใด เพยงแตกลาวอางวา ผรองไดกรรมสทธใน ทรพยทถกยดโดยการครอบครองปรปกษและธนาคารทรบจ านองทรพยดงกลาว ไดรบจ านองไวโดยไมสจรตจงไมไดรบการคมครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสองนน หากเปนความจรงกมใชเปนการกระท าของเจาพนกงานบงคบคด จงไมอาจยกเหตทผรองอางมาเพกถอนการขายท อดตลาดได การทจะใหเจาพนกงานบงคบคดปลอยทรพยทยดคนแกผรองไดนน ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๘ วรรคหนง ก าหนดใหยนค ารองขอตอศาลกอนเอาทรพยออกขายทอดตลาด เมอ เจาพนกงานบงคบคดไดท าการขายทอดตลาดทรพยทยดไปกอนแลว ผรองจงไมมสทธยนค ารองขอใหปลอยทรพยได

๙๐

ผอยในฐานะจดทะเบยนสทธของตนไดกอนมาตรา ๑๓๐๐ มาตรา ๑๓๐๐ ถาไดจดทะเบยนการโอนอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยเปนทางเสยเปรยบแกบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอนไซร ทานวาบคคลนนอาจเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนนนได แตการโอนอนมคาตอบแทน ซงผรบโอนกระท าการโดยสจรตนน ไมวากรณจะเปนประการใด ทานวาจะเรยกใหเพกถอนทะเบยนไมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๙๔ /๒๕๔๙ เมอศาลชนตนพพากษาตามสญญาประนประนอม ยอมความแลว สท ธของผรองตามค าพพากษาทจะเรยกรองใหจ าเลยท ๕ ปฏบตตามค าพพากษาโดยไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธ หองชดดงกลาวใหแกตนไดเกดขนแลวทนท ผรองยอมอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนเหนอหองชดทโจทกน ายดไดอยกอนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๐๐ โจทกจงหามสทธขอใหบงคบคดยดหองชดดงกลาวอนเปนการกระทบถงสทธของผรองตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๖๙๘ /๒๕๔๙ เมอขอเทจจรงรบฟงไดวา ผรองท าสญญาจะซอทดนพพาทจากจ าเลยท ๒ และ ไดช าระราคาครบถวน รวมทงมการ เขาครอบครองท าประโยชนในทดนพพาท ทซอแลว คงเหลอแตการจดทะเบยน สทธเพอ โอนกรรมสทธในทดนใหแกผรองเทานน กรณเชนน ถอไดวา ผรองเปนบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๐๐ และโดยเหตทการบงคบคดแกทรพยสนข องลกหนตามค าพพากษา ยอมไมกระทบกระทงถงบรมสทธหรอสทธอนๆ ซงบคคลภายนอกอาจรองขอใหบงคบเหนอทรพยสนนนได ตามกฎหมาย ดงนน โจทกจงไมมสทธน ายดทดนพพาทเพอบงคบคดอนเปนการกระทบกระทงถงสทธของผรองตามบทกฎหมายดงกลาว ผรองจงมสทธรองขอใหปลอยทดนพพาททโจทกน ายดได ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๘๗๖ /๒๕๕๐ ศาลพพากษาตามสญญาประนประนอมยอมความใหจ าเลยท ๑ โอนทดนพพาทแกผรอง หากจ าเลยท ๑ ไมไปใหถอเอาค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของจ าเลยท ๑ คดถงทสดแลว แมกรรมสทธ ในทดนยงไมไดเปลยนมอและยงไมไดจดทะเบยนเปนกรรมสทธของผรองกตาม แตเมอผรองไดสทธทจะจดทะเบยนกรรมสทธทดนแปลงนโดยผลแหงค าพพากษาคดทผรองฟองจ าเลยใหโอนทดนใหซงถงทสดแลวเชนน ผรองจงมสทธทจะจดทะเบ ยนการไดมาซงกรรมสทธในทดนนกอนโจทก ซงเพยงแตยดทดนแปลงนไวเพอบงคบคดเทานน ผรองยอมจะขอใหเพกถอนการยดของโจทกไดตาม ป .พ.พ.

๙๑

มาตรา ๑๓๐๐ เชนกน กรณตางกบมาตรา ๑๒๙๙ ซงเปนเรองของการไดมาซงทรพยสทธซงยงไมบรบรณจนกวา จะไดจดทะเบยนทรพยสทธนนๆ แลว สทธของผรองดงกลาวเปนทรพยสทธทสามารถใชยนโจทกได และปรากฏวาหลงจากศาลชนตนแผนกคดเยาวชนและครอบครวม ค าพพากษาบงคบใหจ าเลยท ๑ ไปโอนทดนใหผรอง ผรองไดใหทนายความมหนงสอบอกกลาวทวงถามและยน ฟองจ าเลยท ๑ เพอฟองบงคบใหโอนทดนตามหนงสอทายสญญาหยา ถอไมไดวาผรองปลอยปละละเลยมไดด าเนนการเพอใหมการจดทะเบยนการไดมา อกทงกฎหมายกมไดบงคบไววาตองจดทะเบยนโอนกนภายในระยะเวลาใด โจทกจะบงคบยดทดนดงกลาวอนเปนการกระทบก ระทงสทธของผรองซงมอยกอนแลวไมไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ผรองมสทธขอใหเพกถอนการยดทดนพพาทดงกลาวได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๘๗๐/๒๕๕๐ แมขอเทจจรงทเกดขนเปนเรองเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยพพาท ยงไมมการจดทะเบยนสทธโอนทรพ ยพพาท แตเมอไดยดทรพยพพาทมาแลวกตองน าทรพยพพาทออกขายทอดตลาด หากมผซอไดกตองมการโอนทางทะเบยนใหแกผซอ จงมใชเพยงแตยดทรพยไวเทานน การทศาลในคดอนไดพพากษายงคบใหจ าเลยโอนทดนพพาทแกผรองแลว เหนไดวาทดนพพาทจะ ตองตกเปนของผรองเทานน ไมมเหตทจะใหทดนพพาทหลดมอจากผรองตกไปเปนของผอน กรณจงถอไดวาผรองอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดกอนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๐๐ กลาวคอ ผรองมสทธทจะไดรบโอนทดนพพาทเปนคนแรกกอนใครอนอนเป นทรพยสทธทสามารถใชยนบคคลภายนอกไดทวไป ดวยเหตน แมโจทกจะไดน ายดทดนพพาทไวกอนทศาลจะพพากษาบงคบใหจ าเลยโอนทดนพพาทแกผรองกตาม แตศาลกไมอาจปลอยใหมการขายทอดตลาดทดนพพาทได เพราะผทซอไดไมมสทธทจะไดรบโอนเนองจ ากผรองเทานนทมสทธจะไดรบโอนทงตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ กมบทบญญตไมใหการยดทรพยมผลกระทบถงสทธของผรอง ผรองจงเปนบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอน ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๐๐ ป.ว.พ. มาตรา ๒๙๐ วรรคหนง ทบญญตใ หเจาหนตามค าพพากษาคนหนงมสทธขอเฉลยทรพยของลกหนตามค าพพากษากบเจาหนตามค าพพากษาอกคนหนง หมายถง เจาหนผทจะมาขอเฉลยเปนผไมมอ านาจเหนอทรพยสนของลกหน สวนกรณของผรองน ผรองไดสทธโดยค าพพากษาของศาลชนตนทใหจ าเลยโ อนทดนพพาทแกผรอง ผรองมสทธตามค าพพากษาทจะบงคบใหจดทะเบยนสทธไดอยแลว จงไมมกรณทจะตองมาขอเฉลยทรพย โจทกแมจะเปน

๙๒

เจาหนตามค าพพากษาของจ าเลยกไมมสทธยดทดนนนเพอบงคบคดใหกระทบกระทงสทธของผรอง สาธารณสมบตของ แผนดน มาตรา ๑๓๐๔ สาธารณสมบตของแผนดนนน รวมทรพยสนทกชนดของแผนดน ซงใชเพอสาธารณประโยชนหรอสงวนไวเพอประโยชนรวมกน เชน (๑) ทดนรกรางวางเปลา และทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอน ตามกฎหมายทด น (๒) ทรพยสนส าหรบพลเมองใชรวมกน เปนตนวาทชายตลง ทางน า ทางหลวงทะเลสาบ (๓) ทรพยสนใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ เปนตนวาปอม และโรงทหาร ส านกราชการบานเมอง เรอรบ อาวธยทธภณฑ มาตรา ๑๓๐๕ ทรพยสนซงเปนสาธารณสมบตของแผนดน นนจะโอนแกกนมไดเวนแตอาศยอ านาจแหงบทกฎหมายเฉพาะหรอพระราชกฤษฎกา มาตรา ๑๓๐๖ ทานหามมใหยกอายความขนเปนขอตอสกบแผนดนในเรองทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน มาตรา ๑๓๐๗ ทานหามมใหยดทรพยสนของแผนดนไมวาทรพยสนนนจะเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๔๒ /๒๕๔๘ แมตามหนงสอส าคญส าหรบทหลวงระบวาทดนพพาทเปนสาธารณสมบตของแผนดนประเภทใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะกตาม แตเมอทดนพพาทเปนทราชพสด กระทรวงการคลงเปนผถอกรรมสทธตาม พ.ร.บ. ทราชพสดฯ มาตรา ๔ และ ๕ ทดนพพาทจงเปนเพยงทรพยสนของแผนดน มใชเปนสาธารณสมบตของแผนดนตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๐๔ (๒) (๓) ทประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชประโยชนได ดงนน เมอเทศบาลต าบลน าพองซงไดรบอนญาตจากกรมธนารกษ กระทรวงการคลง ใหใช ประโยชนในทดนพพาท มหนงสอแจงใหจ าเลยออกจากทดนพพาท จ าเลยไดรบหนงสอดงกลาวแลวไมยอมออกจากทดนพพาทการกระท าของจ าเลยจงเปนการรบกวนการครอบครองอสงหารมทรพยซงอยในความดแลของเทศบาลต าบลน าพองโดยปกตสข เปนความผดตาม ป.อ. มาตรา ๓๖๕ (๓) ประกอบมาตรา ๓๖๒

๙๓

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๓๒๕ /๒๕๕๐ แมเดมทดนพพาทเปนทสาธารณสมบตของแผนดนส าหรบพลเมองใชรวมกน แตตอมามค าสงจงหวดสรนทรท ๓๐๐๗ /๒๕๔๔ ใหเพก ถอนหนงสอส าคญส าหรบทหลวงเลขท ๓๖๔๙๐ บางสวนซงรวมทงทดนพพาทดงกลาว ดงนน ทดนพพาทยอมไมเปนทสาธารณสมบตของแผนดนส าหรบพลเมองใชรวมกนอกตอไป นบแตวน ทค าสงจงหวดสรนทรมผลใชบงคบ แตทดนพพาทยงคงมสภาพเปนทดนอนเปนทรพยสนของแผนดนอยตอไป หาไดเปลยนแปลงตกไปเปนกรรมสทธของบคคลหนงบคคลใ ดไม และค าสงจงหวดสรนทรดงกลาวมใชบทบญญตของกฎหมาย กรณจงหาใชมกฎหมายออกใชภายหลงยกเลกความผดตาม ป .อ. มาตรา ๒ วรรคสอง แลวดงทจ าเลยฎกาไม การกระท าของจ าเลยจงเปนความผดตาม ป .ทดน มาตรา ๙, ๑๐๘ ทว ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๓๗๘ /๒๕๕๐ โจทกและ จ าเลยซอขายทดนและบานพพาทโดยสงมอบการครอบครองแกกน ซงทดนดงกลาวอยบนเกาะลานอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๐๔ ทดนและบานพพาทจ าเลยยดถอใชสอยอยในสถานะเชนเดยวกบเจาของ เมอจ าเลยขายโอนสทธในทดนและบานพพาทใหโจทกโ ดยท าหนงสอโอนสทธและยงไดท าหนงสอสญญาเชาบานพพาทกบโจทก ซงหลงจากนนจ าเลยไดอยในทดนและบานพพาทโดยอาศยสทธของโจทกตามสญญาเชา จ าเลยจงจะอางวาโจทกไมใชเจาของทดนและบานพพาทของโจทก ซงหลงจากนนจ าเลยไดอยในทดนและบานพพาทโด ยอาศยสทธของโจทกตามสญญาเชา จ าเลยจงจะอางวาโจทกไมใชเจาของทดนและบานพพาทและไมมอ านาจฟองหาไดไม ดงนน เมอครบก าหนดระยะเวลาเชาตามขอตกลงในสญญา และโจทกบอกกลาวใหจ าเลยออกไปแลวจ าเลยเพกเฉย โจทกจงมอ านาจฟองและเรยกคาเสยหายจากจ าเลยได สรางโรงเรอนรกล า มาตรา ๑๓๑๐, ๑๓๑๑, ๑๓๑๒, ๑๓๑๓, ๑๓๑๔ มาตรา ๑๓๑๐ บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดย สจรตไซร ทานวาเจาของทดนเปนเจาของโรงเรอนนน ๆ แตตองใชคาแหงทดนเพยงทเพมขนเพราะสรางโรงเรอนนนใหแกผสราง แตถาเจ าของทดนสามารถแสดงไดวา มไดมความประมาทเลนเลอจะบอกปดไมยอมรบโรงเรอนนนและเรยกใหผสรางรอถอนไป และท าทดนใหเปนตามเดมกได เวนไวแตถาการนจะท าไมไดโดยใชเงนพอควรไซร ทานวาเจาของทดนจะเรยกใหผสรางซอทดนทงหมดหรอแตบางส วนตามราคาตลาดกได

๙๔

มาตรา ๑๓๑๑ บคคลใดสรางโรงเรอนในทดนของผอนโดยไมสจรตไซร ทานวาบคคลนนตองท าทดนใหเปนตามเดมแลวสงคนเจาของ เวนแตเจาของจะเลอกใหสงคนตามทเปนอย ในกรณเชนนเจาของทดนตองใชราคาโรงเรอนหรอใชคาแหงทด นเพยงทเพมขน เพราะสรางโรงเรอนนนแลวแตละเลอก มาตรา ๑๓๑๒ บคคลใดสรางโรงเรอนรกล าเขาไปในทดนของผอนโดยสจรตไซร ทานวาบคคลนนเปนเจาของโรงเรอนทสรางขน แตตองเสยเงนใหแกเจาของทดนเปนคาใชทดนนน และจดทะเบยนสทธเป นภาระจ ายอม ตอภายหลงถาโรงเรอนนนสลายไปทงหมด เจาของทดนจะเรยกใหเพกถอนการจดทะเบยนเสยกได ถาบคคลผสรางโรงเรอนนนกระท าการโดยไมสจรต ทานวาเจาของทดนจะเรยกใหผสรางรอถอนไป และท าทดนใหเปนตามเดมโดยผสรางเปนผออกคาใชจ ายกได มาตรา ๑๓๑๓ ถาผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขสรางโรงเรอนในทดนนน และภายหลงทดนตกเปนของบคคลอนตามเงอนไขไซร ทานใหน าบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบ มาตรา ๑๓๑๔ ทานใหใชบทบญญตมาตรา ๑๓๑๐, ๑๓๑๑ และ ๑๓๑๓ บงคบตลอดถงการกอสรางใด ๆ ซงตดทดนและการเพาะปลกตนไมหรอธญชาตดวยโดยอนโลม แตขาวหรอธญชาตอยางอนอนจะเกบเกยวรวงผลไดคราวหนงหรอหลายคราวตอป เจาของทดนตองยอมใหบคคลผกระท าการโดยสจรต หรอผเปนเจาของทดนโดยมเงอนไขซ งไดเพาะปลกลงไวนนคงครองทดนจนกวาจะเสรจการเกบเกยวโดยใชเงนค านวณตามเกณฑคาเชาทดนนน หรอเจาของทดนจะเขาครอ บครองในทนทโดยใชคาทดแทนใหแกอกฝายหนงกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๒๑/๑๕๕๐ การทจะถอวาบคคลหนงปลกสรางโรงเรอนรกล าเขาไปในทดนของบคคลอนโดยสจรตหรอไมสจรตนน จะตองดในขณะทกอสรางวาผกอสรางรหรอไมวาทดนตรงนนเปนของคนอน ถารกถอวากอสรางโดยไมสจรต แตถาในขณะทกอสรางไมรวาทดนตรงนนเปนของ บคคลอนเขาใจวาเปนทดนของตนเองจง สรางโรงเรอนลงไปครนมาภายหลงจงรความจรงกถอวา เปนการกอสรางรกล าโดยสจรต จ าเลยทงสองรแลววาจ าเลยทงสองปลกสรางอาคารและรวรกล าเขาไปในทดนของโจทกในขณะทเรมกอสรางแตเพยงบางสวน แตจ าเลยทงสองยงจงใจกอสรางตอไปจนแลวเสรจ ทงๆ ทโจทกไดแจงใหทราบกอนแลว การกระท าของจ าเลยทงสองจงเปนการกระท าโดยไมสจรต เปนการละเมดตอโจทก

๙๕

ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๕๙๓ /๒๕๕๐ จ าเลยปลกสรางบานในทดนของ ล . เจาของทดนโดยสจรต บานดงกลาวเปนกรรมสทธของจ าเลย หลงจาก ล . ถงแกความตายม การแบงแยกทดนดงกลาวปรากฏวาบานของจ าเลยอยในทดนทตกเปนกรรมสทธของจ าเลย แตโครงหลงคาบาน ซงตดอยกบบานเปนสวนหนงของบานล าเขาไปในทดนสวนทตกเปนกรรมสทธของโจทก อนเปนกรณทเทยบเคยงไดกบการปลกโรงเรอนรกล าทดนของผอน โดยสจรตตามบทกฎหมายดงกลาว ถอไดวา ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๑๒ วรรคแรก เปนบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง เมอกรณดงกลาวไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบแกคดและไมปรากฏวามจารตประเพณแหงทองถน จงตองอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยงดงกลาวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔ วรรคสอง เมอใชมาตรา ๑๓๑๒ วรรคแรก ประกอบมาตรา ๔ วรรคสอง มาปรบแกคดแลว ทดนของโจทกสวนทโครงหลงคาบานของจ าเลยรกล าเขาไปจงเปนภาระจ ายอมทตองไปจดทะเบยนสทธดงกลาวตามบทบงคบของมาตรา ๑๓๑๒ วรรคแรก แมค าใหการแกฟองแยงของโจทกมไดใหก ารปฏเสธฟองแยงของจ าเลยทกลาวอางวา ถนนคอนกรตกวาง ๖.๕๐ เมตร ยาว ๗๖ เมตร ในทดนของโจทกซงเปนถนนดงกลาวขางตนเปนทางจ าเปน แตศาลมอ านาจก าหนดทและวธท าทางผานของทางจ าเปนใหพอควรแกความจ าเปนของผมสทธจะผาน โดยค านงถงทดนทลอมอยให เสยหายแตนอยทสดทจะเปนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ วรรคสาม ขอเทจจรงเกยวกบความกวางของทางจ าเปนในคดนจงยงไมยตไปตามค าคความดงกลาว ทางจ าเปนเกดขนโดยอ านาจของกฎหมายและเปนทรพยสทธอนมอยเหนออสงหารมทรพยทสามารถใชยนบคคลทวไป ไดอยแลว จงไมจ าตองจดทะเบยนการไดมาตอพนกงานเจาหนาท ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ และมาตรา ๑๓๕๐ บญญตเกยวกบสทธและหนาทของผมสทธใชทางจ าเปนและเจาของทดนทลอมไวแลวเมอมค าพพากษาวาทางพพาทเปนทางจ าเปนแลว สทธและหนาทเกยวกบทางจ าเ ปนของบคคลดงกลาวยอมเปนไปตามกฎหมาย ไมมเหตทศาลจะตองชขาดตดสนก าหนดหามการใชทางจ าเปนเพอการใดไวลวงหนาในค าพพากษา ทงตามฟองโจทกค าใหการและฟองแยงของจ าเลย และค าใหการแกฟองแยงในคดน คความมไดโตแยงกนวา จ าเลยมสทธใชทางจ าเปนเพ อการคาหรอไม และฟองกบฟองแยงดงกลาวกมไดมค าขอทายฟองหามจ าเลยใชทางจ าเปนเพอการคา ทศาลลางทงสองพพากษาใหจ าเลยใชทางพพาทตามปกตมใชเพอการคา จงไมจ าเปนแกคดและเกนค าขอของคความ อนเปนการไมชอบดวย ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒

๙๖

หมายเหต ในคดฟองขอใหเปดทางซงโจทกบรรยายฟองวาทางพพาทเปนทางจ าเปนหรอทางภาระจ ายอม ประเภทใดประเภทหนงเพยงอยางเดยว ศาลจะพพากษาวาเปนทางประเภททไมไดกลาวมาในฟองไมได เปนการพพากษาเกนค าขอ (ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๙๔ /๒๔๙๗ , ๓๘๖๗ /๒๕๒๔ , ๒๒๐๖ /๒๕๔๐ , ๙๒๔๘ /๒๕๔๔ ) หากบรรยายฟองวาทางพพาทเปนทางภาระจ ายอมและทางจ าเปนโดยไมขดกนเปนค าฟองทใหศาลเลอกวนจฉยเอาจากพยานหลกฐานทคความนาสบวาทางพพาทเปนทางประเภทใดแลวพพากษาไปตามนน (ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๔๖๑/๒๕๓๗ , ๒๕๑/๒๕๔๒) เมอทางพจารณาไดความวาทางพพาท เปนทางประเภทใดแลว กไม จ าตองวนจฉยตอไปวาทางพพาทเปนทางอกประเภทหนงหรอไม (ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๗๕๘ /๒๕๔๓ ) ในกรณทศาลชนตนพพากษาใหจ าเลยเปดทางพพาทโดยวนจฉยวาเปนทางประเภทหนง เชน ฟงวาเปนทางภาระจ ายอม หากโจทกยงตดใจในประเดนเรองท างจ าเปนอย แมโจทกจะไมจ าเปนตองอทธรณเพราะโจทกชนะคดแตกตองยกขนเปนประเดนในค าแกอทธรณเพอใหศาลอทธรณวนจฉย มฉะนนประเดนวาทางพพาทเปนทางจ าเปนหรอไมยอมยตไปตามค าพพากษาศาลชนตนหากศาลอทธรณพพากษากลบใหยกฟอง โจทกไมมสทธท จะหยบยกประเดนเรองทางจ าเปนใหศาลฎกาวนจฉยอก เพราะเปนขอทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลอทธรณ (ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๖๐/๒๕๔๖) ทางจ าเปนเปนทรพยสทธหรอไม มค าอธบายของศาสตราจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช วาทางจ าเปนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ เปนขอจ ากดสทธของเจาของทดนทลอมทดนของคนอน ไวในอนทจะตองยอมใหเขาผานออกไปได ไมใชเปนการใหสทธแกผถกลอมทจะผานทดนของเจาของทดนทลอม เมอผถกลอมผานทดนของผอนได เนองจากกฎหมายจ ากดสทธของผอนใหตนใชทดนได เชนน การทไดใชทางผานทดนของเขาไป จะวาเปนการใชสทธไมได แมจะไดใชมานานสกกสบป กไมควรไดสทธเปนภาระจ ายอมโดยอายความตามมาตรา ๑๔๐๑ , ๑๓๘๒ ตางกบการใชสทธผานทดนเปนปรปกษอนจะกอใหเกดภาระจ ายอมโดยอายความ ซงเปนคนละเรอง ดวยเ หตน ทางจ าเปนจงไมอยในบงคบของมาตรา ๑๒๙๙ วรรคหนงและวรรคสอง ซงเปนบทบญญตเกยวกบการไดมาซงทรพยสนอนเกยวกบอสงหารมทรพย (ม.ร.ว.เสนย ปราโมช , อธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กฎหมายลกษณะทรพย , จดพมพโดยเนตบณฑตยสภา ป ๒๕๕๑ หนา ๓๑๑ , ๓๑๓ , ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๙๔ /๒๔๙๗ และ ๖๔๐๖ /๒๕๕๐ ) ตามความเหนนทางจ าเปนจงไมใชทรพยสทธ คงเปนแตเพยงขอจ ากด

๙๗

อ านาจกรรมสทธของเจาของทดนเทานน แมเจาของทดนทถกลอมจะใชทางจ าเปนผานทดนของผอนได กไมไดหมายความวาเมอเจาของ ทดนทถกลอมโอนทดนของตนใหผอนแลวจะท าใหผรบโอนทดนไดสทธในทางจ าเปนไปดวยเพราะทางจ าเปนไมใชสทธทตดกบทดนทจะโอนไปพรอมกบทดนอยางภาระจ ายอม (ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๑๑-๘๑๒/๒๕๔๐ และ ๕๖๗๒/๒๕๔๖ ประชมใหญ) อยางไรกตาม มค าพพากษาศา ลฎกาทกลาววาทางจ าเปนเปนทรพยสทธ เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๔๑๖ /๒๕๔๑ และค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตน หากถอตามค าอธบายของศาลตราจารย ม .ร.ว. เสนย ปราโมช การใชทางในฐานะทเปนทางจ าเปน ไมวาจะใชนานเพยงใดกไมไดสทธเปนภาระจ ายอม โดยอายความแตถาเปนการใชทางนนโดยปรปกษ กอาจไดภาระจ ายอมโดยอายความได ดงเชน คดนศาลชนตนและศาลอทธรณพพากษาวาทางถนนคอนกรตตามแนวเสนสน าเงนในแผนทพพาทเปนทางจ าเปนซงจ าเลยมสทธใช จ าเลยฎกาวาจ าเลยไดสทธภาระจ ายอมในทางดงกลาวโดยอายความดวย ศาลฎ กาเหนวาจ าเลยไมไดภาระจ ายอมโดยอายความ เพราะจ าเลยใชทางโดยวสาสะและไมมประเดนใหวนจฉยวาจ าเลยไดบอกกลาวเปลยนลกษณะแหงการยดถอทดนดงกลาวไปยงโจทกแลว เมอทางจ าเปนถกใชโดยปรปกษจนกลายเปนทางภาระจ ายอมโดยอายความแลว นาจะถอวาทดนท ถกลอมมทางภาระจ ายอมเปนทางออกทชอบดวยกฎหมายแลว ไมใชทดนทถกลอมจนไมมทางออกถงทางสาธารณะอนเปนเงอนไขทจะไดทางจ าเปนผานทดนของผอนอกตอไป ทางจ าเปนจงนาจะสนสดลง โดยสามารถใชทางนนในฐานะเปนภาระจ ายอม ซงไมตองใชคาทดแทน ใหแกเจาของทดนทลอมอยตามมาตรา ๑๓๔๙ วรรคส อก ซ อทรพยสนจากการขายทอดตลาด มาตรา ๑๓๓๐ มาตรา ๑๓๓๐ สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามค าสงศาล หรอค าสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนน ทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจ าเ ลย หรอลกหนโดยค าพพากษา หรอผลมละลาย

๙๘

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๙ /๒๕๔๙ โจทกเปนผซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาล โจทกไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๖ วาการกระท าโดยสจรต คดจงตองดว ยบทบญญต แหง ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๐ ซงบญญตวา “สทธของ บคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามค าสงศาลหรอค าสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนนทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจ าเลย หรอลกหนโดยค าพพาก ษา หรอผลมละลาย ” ดงนน การทผรองจะอางการไดมาซงกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษขนเปนขอตอสโจทกเพอแสดงอ านาจพเศษตอศาลวาผรองไมใชบรวารของจ าเลย ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ จตวา (๓) ผรองจงตองแสดงใหเหนอ านาจพเศษทดก วาอ านาจหรอสทธของโจทก ทงการครอบครองปรปกษดงกลาวซงเปนการไดสทธมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม และยงมไดจดทะเบยนนนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง กมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรต และไดจดทะเบยนโดยสจ รตแลว เมอค ารองของผรองคงกลาวบรรยายเพยงวาผรองครอบครองทดนและบานมาตงแตป ๒๕๒๒ และไดกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษ โดยมไดกลาวบรรยาย มาในค ารองวาโจทกซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยไมสจรต คดจงไมมปร ะเดนทผรองจะน าสบวาโจทกซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยสจรตหรอไม ตองฟงวาโจทกกระท าการโดยสจรตตามขอสนนษฐานของบทบญญตมาตรา ๖ ดงนน แมศาลจะท าการไตสวนและฟงวาผรองไดกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษตามค า รองของผรอง กไมท าใหผรองชนะคดได การทศาลชนตนมค าสงยกค ารองของผรองโดยไมไดท าการไตสวนจงชอบแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๓๕/๒๕๔๙ ผรองเปนผซอทรพยจากการขายทอดตลาดตามค าสงเจาพนกงานพทกษทรพยในคดลมละลายโดยสจรต สทธของผรองจงมเสยไปแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยนนมใชของผลมละลายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๐ แมผรองจะยงมไดมการช าระราคาทรพยครบถวนหรอยงมไดมการจดทะเบยนโอนกรรมสทธ ผรองกยงไดรบความคมครองตามบทบญญตมาตราดงกลาว ผอนจะอางเหตวาเปนผ ครอบครองปรปกษทดนดงกลาวขนตอสสทธของผรองมได การทมผยนค ารองขอครอบครองปรปกษทดนทผรองประมลซอไดจากการขายทอดตลาดจงมไดมผลกระทบกระเทอนตอสทธของผรองแตอยางใด แมมผยนค ารองขอเพกถอนการขายทอดตลาดแตศาลลมละลายก ลางไดมค าสงยกค ารองดงกลาวไปแลว ดงนน เมอศาลลมละลายกลางยกค ารองดงกลาวไปแลวและศาลอทธรณ

๙๙

ยงมไดมค าพพากษาหรอค าสงเพกถอนการขายทอดตลาดผรองจงยงคงไดรบความคมครองตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๓๐ เจาของกรรมสทธ มาตรา ๑๓๓๖ มาตรา ๑๓๓๖ ภายในบงค บแหงกฎหมาย เจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจ าหนายทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และมสทธขดขวางมใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎห มาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๕ /๒๕๔๙ การทโจทกฟองวาโจทกอนญาตใหจ าเลยปลกบานอยในทดนพพาทของโจทกเพราะจ าเลยเปนบตรเขยของโจทก ตอมาจ าเลยหยาขาดกบบตรของโจทก โจทกจงไมประสงคใหจ าเลยอยในทดนพพาทอกตอไป เปนการฟองเพอใชสทธตดตามเอาค นซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ ซงไมมบทกฎหมายใดบงคบใหเจาของกรรมสทธตองบอกกลาวผไมมสทธดงกลาวกอนฟองคดแตอยางใด โจทกจงมอ านาจฟองขบไลจ าเลยไดโดยไมตองบอกกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖๕๑/๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเปนเจาของทดนพพาท โจทกมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ ซงเปนมารดาไปไถถอนจ านองทดนพพาท แตจ าเลยท ๑ ท าเกนขอบอ านาจ โดยจ าเลยท ๑ ท านตกรรมใหทดนแกจ าเลยท ๑ ตอมาจ าเลยท ๑ ขายใหจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๒ จ านองตอจ าเลยท ๓ ขอใหเ พกถอนนตกรรมการใหระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ นตกรรมซอขายระหวางจ าเลยท ๑ กบท ๒ และนตกรรมจ านองระหวางจ าเลยท ๒ กบท ๓ จงเปนการใชสทธตดตามเอาคนซงทรพยจากผไมมสทธยดถอไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ และการกระท าของจ าเลยทงสามเปนการโตแย งสทธของโจทกตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ แลว แมโจทกไมมอ านาจฟองจ าเลยท ๑ เพราะเปนการฟองบพการตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๒ กตาม กเปนเหตเฉพาะตวระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ เทานน หามผลไปถงจ าเลยท ๒ และท ๓ ซงเปนบคคลภายนอกดวยไม โจทกจงมอ า นาจฟองและด าเนนกระบวนพจารณาในสวนของจ าเลยท ๒ และท ๓ ตอไปได

๑๐๐

ทางจ าเปน มาตรา ๑๓๔๙, ๑๓๕๐ มาตรา ๑๓๔๙ ทดนแปลงใดมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะไดไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนจะผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะได ทดนแปลงใดมทางออกไดแตเมอตองขามสระ บง หรอทะเล หรอมทชนอนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมากไซร ทานวาใหใชความในวรรคตนบงคบ ทและวธท าทางผานนนตองเลอกใหพอควรแกความจ าเปนของผมสทธจะผาน กบทงใหค านงถงทดนทลอมอยให เสยหายแตนอยทสดทจะเปนได ถาจ าเปนผมสทธจะผานจะสรางถนนเปนทางผานกได ผมสทธจะผานตองใชคาทดแทนใหแกเจาของทดนทลอมอย เพอความเสยหายอนเกดแตเหตทมทางผานนน คาทดแทนนนนอกจากคาเสยหายเพราะสรางถนน ทานวาจะก าหนดเปนเงนรายปกได มาตรา ๑๓๕๐ ถาทดนแบงแยกหรอแบงโอนกนเปนเหตใหแปลงหนงไมมทางออกไปสทางสาธารณะไซร ทานวาเจาของทดนแปลงนนมสทธเรยกรองเอาทางเดนตามมาตรากอนไดเฉพาะบนทดนแปลงทไดแบงแยกหรอแบงโอนกนและไมตองเสยคาทดแทน ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๘๘๑ /๒๕๔๘ แมจะฟงไมไดวาทางพพาทเปนทางภาระจ ายอม แตเมอปรากฏวาโจทกฟองในลกษณะขอใหเปดทางภาระจ ายอม และอางวาทางพพาทเปนทางจ าเปน เนองจากทดนของโจทกถกทดนแปลงอนปดลอมไมมทางออกสสาธารณะ เปนค าฟองใหศาลเลอกวนจฉยเอาจากพย านหลกฐานวา เมอทางพจารณาไดความวาทางพพาทเปนทางจ าเปนกสามารถพพากษาบงคบใหเปดทางในฐานะทางจ าเปนไดดวย ทงโจทกไดกลาวแกไวในค าแกอทธรณและกลาวไวในฎกาเกยวกบทางจ าเปน ดงนน เมอขอเทจจรงฟงไดวาทดนโจทกถกทดนแปลงอนลอมอยจ นไมมทางออกถงทางสาธารณะได โจทกยอมผานทดนซงลอมอยไปสทางสาธารณะได ทางพพาทจงเปนทางจ าเปน ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๘๖๑ /๒๕๔๙ แมแตเดมโจทกใชล าหวยหนองแสงทอยทางดานทศตะวนตกของทดนโจทกจ าเลยเขาออกสถนนสาธารณะซงอยทางดานทศใต แตเ มอในภายหลงไดมการราดยางและยกระดบถนนสาธารณะสงขนจนสงระดบศรษะ ท าใหโจทกใชล าหวยหนองแสงเปนทางเขาออกไดล าบาก เนองจากตามปกตล าหวยหนองแสงซงลกประมาณ ๑ เมตร มสภาพแหงไมมน า เวลาฝน ตกจงจะมน าขง แตเปนเวลาไมน านกจะแหงอกไมอาจใชสญจรไปมา ตามปกตได ล าหวยหนองแสงจงไมมสภาพเปนทางสาธารณะ เมอพจารณาสภาพ

๑๐๑

ของล าหวยหนองแสงในปจจบน ซงอยต าและลกไมสะดวกทโจทกจะใชเปนทางเขาออกไดสถนนสาธารณะทมระดบสงกวามากเชนน จงเปนกรณทดนโจทกมทางออกได แตมทชนอนระดบทดนกบทางสาธารณะสงกวากนมากขวางอย ตามบทบญญต แหง ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ วรรคสอง และตองบงคบตามความในมาตรา ๑๓๔๙ วรรคหนง โดยถอวาทดนโจทกมทดนแปลงอนลอมอยจนไมมทางออกถงทางสาธารณะ โจทกยอมมสทธผานทางพพาทในทดนจ าเลยซงเปนทางทจ าเลยจะเสยหายน อยทสดเขาออกสทางสาธารณะได ทางพพาทจงเปนทางจ าเปน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๘๙๒ /๒๕๔๙ แมทางจ าเปนทโจทกขอผานทดนจดสรรของจ าเลยเปนถนนซงเปนสาธารณปโภคทผจดสรรไดจดใหมขนและตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรร ซงม พ .ร.บ. การจดสรรทดนฯ มาตรา ๔๓ วรรคหนง บทบญญตหามมใหผจดสรรทดนกระท าการใดอนเปนเหตใหประโยชนแกภาระจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวก แตเมอจ าเลยรบวาถนนดงกลาวตกอยภายใตสทธทโจทกจะขอเปดทางจ าเปนไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ วรรคหนง ซงเปนไปโดยผลข องกฎหมาย มใชเปนเรองทผจดสรรทดนท านตกรรมอนกอใหเกดภาระแกทดนทตกเปนสาธารณปโภคจงหาไดขดตอกฎหมายดงกลาวไม และหากการทจ าเลยเปดทางจ าเปนใหแกโจทกท าใหจ าเลยตองเสยหาย จ าเลยยอมมสทธเรยกคาทดแทน เพอความเสยหายจากโจทกได โจทก จงมสทธขอใหเปดทางพพาททจ าเลยสรางรวก าแพงปดกนเพอใหเปนทางเขาออกและจดวางท อระบายน า สายไฟฟา สายโทรศพท สทางสาธารณะได เมอทางพพาทเปนทางจ าเปนแลว โจทกมสทธใชทางดงกลาวไดโดยอ านาจของกฎหมายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ จงไมจ าตองใหจ าเ ลยไปจดทะเบยนทางจ าเปนตามค าขอของโจทกอก ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๓๙๑ /๒๕๔๙ ทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๗๓ ของโจทกไมไดถกปดลอมโดยทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๗๑ ของจ าเลย แตถกปดลอมโดยทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๗๒ ของ ว. เพราะทดนตามโฉนดเลขท ๑๕๖๗๓ ของโจทกจะผานไปสถนนคลองชลประทานระยะทางทใกลทสดกคอผานทดนโฉนดเลขท ๑๕๖๗๑ จงไมเปนทางจ าเปนส าหรบทดนของโจทก ตามโฉนดเลขท ๑๕๖๗๓ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๖๙ /๒๕๕๐ ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ มไดบญญตวาการผานทดนทลอมอยไปสทางสาธารณะจะตองเปนทดนทอยใกล ทางสาธารณะทสด และในวรรคสามทมใจความวาใหค านงถงทดนทลอมอยใหเสยหายแตนอยทสดทจะเปนไดนน กหมายถง

๑๐๒

วธท าทางจ าเปนจะตองใหเสยหายแกทดนทผานนนนอยทสด เมอพจารณาจากขอเทจจรงวา เสนทางอนนอกจากทางพพาทจะตองผานทดนขอ งบคคลอนซงไดความวามสภาพเปนนาขาวและบอเลยงกงและยงไมมสภาพเปนถนน สวนทพพาทนนโจทกทงสองใชมาตงแตป ๒๕๓๕ โดยสรางถนนมความกวางเพยง ๓ เมตร ผานไปบนทวางเปลาชดขอบเขตทดนของจ าเลยทงสามและจ าเลยทงสามกใชประโยชนจากทางพพาทนนดวย ทางพพาทจงสะดวกและเหมาะสมไมท าใหจ าเลยทงสามเสยหายมากนก ศาลพพากษาศาลฎกาท ๖๓๗๒/๒๕๕๐ เดมทดนโฉนดเลขท ๔๕๘๑๐ ของโจทกและทดนโฉนดเลขท ๔๕๘๒๑ ของจ าเลยท ๒ เปนทดนแปลงเดยวกนตอมามการแบงแยกทดนออกเปน ๒ แปลง ดงกลาว แตเมอทางดาน ทศเหนอและทศตะวนออกของทดนโจทกมทางออกสทางสาธารณะได โดยเปนทางเดนเทาซงตามแผนทพพาทระบวาทางดานทศตะวนออกของทดนโจทกกวางประมาณ ๑.๑๐ เมตร ไมสามารถใชรถยนตเปนยานพาหนะเพอผานเขาออกไดนน กเปนเรองความสะดวกของโจทกเทานนหาใชว าโจทกไมมทางออกสทางสาธารณะไม โจทกจงไมมสทธขอเปดทางพพาทเปนทางจ าเปนในทดนโฉนดเลขท ๔๕๘๒๑ ของจ าเลยท ๒ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ และ ๑๓๕๐ เพราะทดนโจทกไมถกทดนแปลงอนปดลอมจนไมสามารถออกไปสทางสาธารณะได ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๒๒ /๒๕๕๐ แมทดนโฉนดเลขท ๑๑๓๐๑ ของโจทกทางดานทศตะวนออกจะตดแมน าบางปะกง แตกไดความวา ปจจบนแมน าบางปะกงไมไดใชเปนทางสญจร คงมแตเรอหาปลา ไมมเรอโดยสาร โดยกจการเรอโดยสารไดเลกมาหลายสบปแลว เมอโจทกซอทดนแปลงดงกลาวแลวกไดใชเสนทางพพาทออกสทางสาธารณะ ซงเสนทางพพาท มความกวางประมาณ ๓ เมตร ดงน กรณทดนโจทกจงตองตามบทบญญต ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๔๙ วรรคสอง คอ ทดนโจทกมทางออกสทางสาธารณะไดแตตองขามสระ บง ทะเล หรอสภาพยากล าบากในท านองเดยวกน โจทกจงมสทธฟองเพอขอเป ดทางจ าเปนผานทดนจ าเลยทงสามออกสทางสาธารณะได เมอทดนโฉนดเลขท ๑๑๓๐๑ ทโจทกถอกรรมสทธอยแบงแยกออกมาจากโฉนดทดนเลขท ๑๖๓๘ ของจ าเลยท ๑ และท ๒ เปนเหตใหทดนโฉนดเลขท ๑๑๓๐๑ ไมมทางบนบกออกสทางสาธารณะไดโจทกกยอมมสทธใชทาง พพาทออกสทางสาธารณะไดเชนกนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๕๐

๑๐๓

สทธในทางจ าเปนยอมเกดขนโดยอ านาจของกฎหมายตามสภาพความเปนจรงของทดนในปจจบน ขออางของฝายจ าเลยทงสามทวาโจทกสมครใจซอทดนซงไมมทางออกสถนนสาธารณะท าใหซอในราคาถกกวาปกต สอเจตนา วาจะไมใชทางพพาทเปนทางออกสทางสาธารณะนน มไดท าใหสทธในทางจ าเปนของโจทกระงบสนไปแตอยางใด กรรมสทธรวม , เจาของรวม มาตรา ๑๓๕๗, ๑๓๕๘, ๑๓๕๙, ๑๓๖๐, ๑๓๖๑, ๑๓๖๒, ๑๓๖๓, ๑๓๖๔ มาตรา ๑๓๕๗ ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผเปนเจาของรวมกนมสวนเทากน มาตรา ๑๓๕๘ ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของรวมมสทธจดการทรพยสนรวมกน ในเรองจดการตามธรรมดา ทานวาพงตกลงโดยคะแนนขางมากแหงเจาของรวม แตเจาของรวมคนหนง ๆ อาจท าสงใดสงหนงในทางจดการตามธรรมดาได เวนแตฝายขางมากไดตกลงไวเปนอยางอน แตเจาของรวมคนหนง ๆ อาจท าการเพอรกษาทรพยสนไดเสมอ ในเรองจดการอนเปนสาระส าคญ ทานวาตกลงกนโดยคะแนนขางมากแหงเจาของรวม และคะแนนขางมากนนตองมสวนไมต ากวาครงหนงแหงคาทรพยสน การเปลยนแปลงวตถทประสงคนน ทานวาจะตกลงกนได กแตเมอเจาของรวมเหนชอบทกคน มาตรา ๑๓๕๙ เจาของรวมคนหนง ๆ อาจใชสทธอนเกดแตกรรมสทธครอบไปถงทรพยสนทงหมดเพอตอสบคคลภายนอก แตในการเรยกรองเอาทรพยสนคนนน ทานวาตองอยในบงคบแหงเงอนไขทระบไวในมาตรา ๓๐๒ แหงประมวลกฎหมาย น มาตรา ๑๓๖๐ เจาของรวมคนหนง ๆ มสทธใชทรพยสนได แตการใชนนตองไมขดตอสทธแหงเจาของรวมคนอน ๆ ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาของรวมคนหนง ๆ มสทธไดดอกผลตามสวนของตนทมในทรพยสนนน มาตรา ๑๓๖๑ เจาของรวมคนหนง ๆ จะจ าหนายสว นของตนหรอจ านอง หรอกอใหเกดภาระตดพนกได แตตวทรพยสนนนจะจ าหนาย จ าน า จ านอง หรอกอใหเกดภาระตดพนได กแตดวยความยนยอมแหงเจาของรวมทกคน

๑๐๔

ถาเจาของรวมคนใดจ าหนาย จ าน า จ านอง หรอกอใหเกดภาระตดพนทรพยสนโดยมไดรบความยนยอมแหงเจาข องรวมทกคน แตภายหลงเจาของรวมคนนนไดเปนเจาของทรพยสนแตเพยงผเดยวไซร ทานวานตกรรมนนเปนอนสมบรณ มาตรา ๑๓๖๒ เจาของรวมคนหนง ๆ จ าตองชวยเจาของรวมคนอน ๆ ตามสวนของตนในการออกคาจดการ คาภาษอากร และคารกษา กบทงคาใชทรพยสนรวม กนดวย มาตรา ๑๓๖๓ เจาของรวมคนหนง ๆ มสทธเรยกใหแบงทรพยสนได เวนแตจะมนตกรรมขดอย หรอถาวตถประสงคทเปนเจาของรวมกนนนมลกษณะเปนการถาวร กเรยกใหแบงไมได สทธเรยกใหแบงทรพยสนนน ทานวาจะตดโดยนตกรรมเกนคราวละสบปไ มได ทานวาเจาของรวมจะเรยกใหแบงทรพยสนในเวลาทไมเปนโอกาสอนควรไมได มาตรา ๑๓๖๔ การแบงทรพยสนพงกระท าโดยแบงทรพยสนนนเองระหวางเจาของรวม หรอโดยขายทรพยสนแลวเอาเงนทขายไดแบงกน ถาเจาของรวมไมตกลงกนวาจะแบงทรพยสนอยางไ รไซร เมอเจาของรวมคนหนงคนใดขอ ศาลอาจสงใหเอาทรพยสนนนออกแบง ถาสวนทแบงใหไมเทากนไซร จะสงใหทดแทนกนเปนเงนกได ถาการแบงเชนวานไมอาจท าไดหรอจะเสยหายมากนกกด ศาลจะสงใหขายโดยประมลราคากนระหวางเจาของรวมหรอขายทอดตลาดกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๙๕๙ /๒๕๔๘ ทดนพพาทเปนทรพยมรดกของ ล . ซงตกทอดแกทายาททกคน คอ โจทกทงสองและจ าเลยทงสอง โจทกทงสองและจ าเลยทงสองจงเปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนพพาทโดยผลของกฎหมายและตามสวนทจะไดรบตามกฎหมาย เมอศาลฎกาพพากษาใหจ า เลยทงสองแบงทดนพพาทแกโจทกทงสองแลว การแบงทรพยสนระหวางเจาของรวมตองด าเนนการตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๔ ขอเทจจรงไดความวาทงสองฝายไมอาจตกลงกนไดวาจะแบงทดนพพาทตามค าพพากษาศาลฎกากนอยางไร ศาลชนตนไดสอบถามทงสองฝายอกครงหนงเ พอทจะเอาทดนพพาทออกแบง หากแบงไมเทากนกใหทดแทนกนเปนเงน แตทงสองฝายไมยนยอมและไมสามารถตกลงกนได รวมทงไมสามารถขายโดยประมลราคาระหวางกนเอง ดงนน การทศาลชนตนมค าสงใหน าทดนพพาทออกขายทอดตลาด จงเปนการด าเนนการจดแบงทดน พพาทระหวางโจทกทงสองและจ าเลยทงสองซงเปนเจาของรวมตามวธการและล าดบขนตอนชอบดวยบทบญญตมาตรา ๑๓๖๔ แลว

๑๐๕

ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๙๒/๒๕๔๘ ทดนมโฉนดซง ด. มชอถอกรรมสทธรวมกบ ล. บดาจ าเลยทงสอง เมอทดนดงกลาวมไดมการแบงแยกการครอบ ครองเปนสวนสดวาสวนของใครอยตอนไหนและมเนอทเทาใด ด . และ ล . ผมชอในโฉนดซงถอกรรมสทธรวมกน จงยงเปนเจาของรวมอยตามสวนทตนถอกรรมสทธ การทโจทกท าสญญาจะซอขายทดนกบ ด . โดยระบเนอท ๖ ไร ๑ งาน ๕๒ ตารางวา ซงอยทางดานทศเ หนอของทดนดงกลาว จงเปนการซอขายตวทรพยซงมใชเปนการขายกรรมสทธเฉพาะสวนของ ด . จะกระท าไดกแตความยนยอมแหงเจาของรวมทกคน การท ด . เอาตวทรพยมาท าสญญาจะขายแกโจทก โดย ล . เจาของรวมมไดยนยอมดวย จงไมมผลผกพน ล . เมอจ าเลยทงสองเป นผรบโอนมรดกจาก ล . จงถอวาโจทกและจ าเลยทงสองเปนผครอบครองทดนพพาทรวมกนทกสวน และมสวนในทดนพพาททงแปลงเทากน โจทกจงฟองขอใหแบงแยกทดนโดยใหโจทกไดทดนทางดานทศเหนอและจ าเลยทงสองไดทดนดานทศใตหาไดไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๓ /๒๕๔๙ แมขอตกลงแบงปนทรพยมรดกของโจทกทงสองตองหามฟองรองบงคบคด เนองจากไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๐ วรรคสอง แตการทโจทกทงสองยนฟองเรยกรองทรพยมรดกในทดนทงสองแปลงจากจ าเลยเ ปนการใชสทธทโจทกทงสองมสทธรบมรดกแทนท ส. ซงมสทธไดรบมรดกจากจ าเลยในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ ม . โจทกทงสองจงมฐานะเปนทายาทโดยธรรมของเจามรดกทมสทธไดรบสวนแบงทรพยมรดกรวมกบทายาทอนในทดนทงสองแปลงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ , ๑๗๒๕ ประกอบมาตรา ๑๓๕๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๐ /๒๕๔๙ โจทกซอทดนจาก ท . โดยไดช าระราคาครบถวนและเขาครอบครองทดนอยางเปนเจาของตลอดมา แต ท . มไดจดทะเบยนโอนทดนใหโจทกตามขอตกลงทดนดงกลาวเปนสวนหนงของทดนตามหนงสอรบรองการท าประโยชนซง ท . และทายาทอนรวม ๔ คน รวมกนรบมรดกมาจาก อ . ตอมา ม . ทายาทคนหนงของ อ . จดทะเบยนใหจ าเลยเขารวมเปนเจาของในสวนของตน หลงจากนนทดนดงกลาวออกเปนโฉนดทดนและจดทะเบยนแบงแยกกรรมสทธรวมออกเปนแปลงยอยระหวางผมชอถอกรรมสทธ รวมดวยกน โดยทดนสวนทจ าเลยไดรบมานนรวมสวนทดนทโจทกซอมาจาก ท . ดวย ตอมา ท . ถงแกความตาย เชนน หากโจทกไดรบความเสยหายจากการกระท าของ ท. โจทกกชอบทจะวากลาวเอากบ ท. หรอ ทายาทของ ท. ซงตองรบไปทงสทธ หนาท และความรบผดตามสญญาท ท. ท าไวกบโจทก หรอหากโจทกเหนวาสทธของโจทกถกกระทบกระเทอนหรอตองเสยหายอนเนอง มาจาก

๑๐๖

การแบงแยกทดนทโจทกครอบครอง กชอบจะฟองผเกยวของเพอขอใหเพกถอนการกระท าดงกลาว โจทกจะฟองจ าเลยเพอขอใหบงคบจ าเลยจดทะเบยนแบงแยกและโอนกรรมสทธในสว นทเปนของโจทกใหแกโจทกหาไดไม เพราะจ าเลยไมมหนาททางนตกรรมหรอสญญาใด ๆ ทตองจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๕๓/๒๕๔๙ โจทกท ๒ ไมเคยเขาท าประโยชนในทรพยพพาท ทโจทกท ๒ น าสบวา หากไดรบสวนแบงมรดกทรพย พพาท ๑ ใน ๓ สวนแลว โจทกท ๒ จะไดผลผลตเปนขาวเปลอกและคาเชานน โจทกท ๒ คงมค าเบกความของตนเองเปนพยานตามล าพงไมมพยานหลกฐานอนมาสนบสนนคาเสยหายแตละจ านวนดงกลาวเปนการคาดคะเนของโจทกท ๒ เอง ซงไมแนนอนวาหากโจทกท ๒ ไดรบสวนแบ งทรพยพพาทแลว จะไดรบผลประโยชนตามทอางหรอไม พยานหลกฐานโจทกทงสองจงไมมน าหนกเพยงพอทจะรบฟงวา โจทกท ๒ ไดรบความเสยหายจรง ทรพยพพาทเปนของโจทกท ๒ กบจ าเลยท ๒ และท ๓ รวมกน เมอยงไมไดแบงแยกกนเปนสดสวน จ าเลยท ๒ กบจ าเลยท ๓ ยอมมสทธใชสอยทรพยพพาททกสวนไดจนกวาจะมการแบงกนดงกลาว โจทกทงสองจงขอใหขบไลจ าเลยทงสามและบรวารออกไปจากทรพยพพาทไมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๖๖๒/๒๕๕๐ โจทกทงสองฟองขบไลจ าเลยทงสองออกจากทดนทโจทกทงสองเปนผมสทธครอบครองรวมกบโจทกรวมทงส การด าเนนการของโจทกทงสองจงเปนการกระท าในฐานะเจาของรวมคนหนง ๆ ใชสทธอนเกดแตกรรมสทธครอบไปถงทรพยสนทงหมดเพอตอสบคคลภายนอกคอจ าเลยทงสองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๕๙ และการทในวนชสองสถานคความตกลงทากน วา ใหเจาพนกงานทดนรงวดทดนพพาทจากแนวทศเหนอเขามาทางแนวทดนของจ าเลยท ๑ หากรงวดไดเปนจ านวน ๕ ไร ๓ งาน ๘๖ ตารางวา จ าเลยทงสองยอมแพและคาฤชาธรรมเนยมและคาทนายความใหเปนพบ หากรงวดไดเกนเนอทดงกลาว สวน ทเกนหรอล าจ านวนใหตกเป นของจ าเลยทงสอง หากการรงวดไมอาจท าไดเพราะมการคดคานของเจาของทดนขางเคยงใหพจารณาคดตอไปโดยใหถอวาค าทาไมเปนผล การทากนดงกลาวไมถอวาเปนเรองทเจาของรวมคนหนง ๆ ใชสทธขดตอสทธแหงเจาของรวมคนอน ๆ ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๐ เพราะไมวาผลการรงวดทดนพพาทจะเปนเชนใด ทดนแปลงทโจทกทงสองครอบครองรวมกบโจทกรวมทงสกยงคงมเนอทตามเดม

๑๐๗

ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๒๕๙/๒๕๕๐ เมอไดความวาโจทกจ าเลยรวมกนซอทดนเพอขายเอาก าไรมาแบงกน มไดมการครอบครองท าประโยชนในทด นพพาทเปนสวนสด วธการแบงกรรมสทธรวมจงตองเปนไปตามท ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๔ ก าหนดไว ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๓๗ /๒๕๕๐ การฟองขอแบงทรพยทมกรรมสทธรวม อยดวยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๓ ไมมอายความ ตามมาตรา ๑๓๖๓ วรรคสอง เปนเรองผมกรรมสทธรวมจะท า นตกรรมหามแบงกรรมสทธรวมไดคราวละไมเกนสบป มใชเปนอายความ โจทก ฮ . และจ าเลยท ๑ ไดตกลงรงวดทดนมอเปลายงไมหลกฐานหนงสอส าคญเพอแบงกรรมสทธรวมไว โจทกไดทดนเปนทพพาท โจทกไดเขาครอบครองท าประโยชนในทดนเปนสดสวนตลอดมา การแบงแยกเจาของรวมจงไมอาจจดทะเบยนแบงแยกตอเจาพนกงานทดนได ถอวาโจทกยดถอทดนสวนทเขาครองครองเพอตนโจทกยอมไดสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ แมตอมาทางราชการจะออกหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) และโฉนดทดนมชอโจทก จ าเลยท ๑ และ ฮ . ถอกรรมสทธรวม โดยไมไดระบวามสวนคนละเทาใดและตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๕๗ ใหสนนษฐานวาผเปนเจาของรวมกนมสวนเทากนกเปนเพยงขอสนนษฐานของกฎหมายในกรณทไมปรากฏชดวาเจาของรวมแตละคนมสวนเทาใด โจทกยอมมกรรมสทธตามสดสวนทครอ บครอง จ าเลยท ๑ จะอางวาเจาของรวมยงคงมสวนเทากนหาไดไม สทธครอบครอง มาตรา ๑๓๖๗, ๑๓๖๘, ๑๓๖๙ มาตรา ๑๓๖๗ บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน ทานวาบคคลนนไดซงสทธครอบครอง มาตรา ๑๓๖๘ บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยผอนยดถอ ไวให มาตรา ๑๓๖๙ บคคลใดยดถอทรพยสนไว ทานใหสนนษฐานไวกอนวา บคคลนนยดถอเพอตน ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๐/๒๕๔๙ โจทกรเหนและลงชอเปนพยานในสญญาซอขายพพาทระหวางจ าเลยกบ ร . และยอมรบวา บ . เปนคนเฝาดแลทดนใหจ าเลย ดงนน โจทกยอม ทราบดวา ทดนพพาทมจ าเลยเปนผมสทธครองครองโดยการซอมาอยางถกตอง การทจ าเลยซอทดนพพาทมาแลวให บ . ครอบครองแทน ถอไดวาจ าเลยไดใชสทธครอบครองทดนพพาทตลอดมา จ าเลยยอมมสทธท าประโยชนในทดนพพาทได การทจ าเลยเขาไปปกปายแสดงความเปน เจาของ

๑๐๘

และสรางรวในทดนพพาท จงไมเปนละเมดตอโจทกซงอางวาซอทดนพพาทมาจากบคคลอนในภายหลง ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๐ /๒๕๔๙ โจทกรเหนและลงชอเปนพยานในสญญาซอขายพพาทระหวางจ าเลยกบ ร . และยอมรบวา บ . เปนคนเฝาดแลทดนใหจ าเลย ดงน น โจทกยอมทราบดวา ทดนพพาทมจ าเลยเปนผมสทธครองครองโดยการซอมาอยางถกตอง การทจ าเลยซอทดนพพาทมาแลวให บ . ครอบครองแทน ถอไดวาจ าเลยไดใชสทธครอบครองทดนพพาทตลอดมา จ าเลยยอมมสทธท าประโยชนในทดนพพาทได การทจ าเลยเขาไปปกปายแ สดงความเปนเจาของและสรางรวในทดนพพาท จงไมเปนละเมดตอโจทกซงอางวาซอทดนพพาทมาจากบคคลอนในภายหลง ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๓๘๙ /๒๕๕๐ ทดนพพาทเปนทดนอยในเขตปาไมถาวรจงเปนทสาธารณสมบตของแผนดน การเขายดถอครอบครองยอมไมไดส ทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายทงไมอาจอางสทธใด ๆ ใชยนรฐได แตในระหวางราษฎรดวยกน ยอมยกการยดถอครอบครองกอนขนยนผอนทเขามารบกวนไดในขณะเวลาทตนยงยดถอครอบครองอยเทานน ดงนน การทโจทกใหจ าเลยเชาทดนพพาทจงเปนการกระท าทไมม สทธเพราะเทากบน าทดนของรฐไปใหบคคลอนเชาโดยรฐไมยนยอมและมผลเปนการมอบการยดถอครอบครองใหแกจ าเลย โจทกจงไมใชผ ยดถอครอบครองทดนพพาทอกตอไป จงไมมอ านาจฟองขบไลจ าเลย ผครอบครองทดนพพาทได ขอสนนษฐานผมสทธครอบครองมาตรา ๑๓๗๓ มาตรา ๑๓๗๓ ถาทรพยสนเปนอสงหารมทรพยทไดจดไวในทะเบยนทดน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลผมชอในทะเบยนเปนผมสทธครอบครอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖/๒๕๔๙ โจทกมส าเนาหนงสอรบรองการท าประโยชนและโฉนดทดนทมชอโจทกเปนผมสทธ ครอบครองและเปนเจาของกรรมสทธมาน าสบประกอบโจทกจงไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายวาเปนผมสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ จ าเลยทงสองมภาระการพสจนเพอหกลางขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๒๒ /๒๕๕๐ ทดนพพาทเปนส วนหนงของทดนตามแบบแจงการครอบครองทดน (ส.ค.๑) แตแบบแจงการครอบครองทดน (ส.ค.๑) เปนหลกฐาน ทรบฟงไดแตเพยงวาขณะแจงการครอบครองผแจงอางวาทดนเปนของผแจง ทดนตามแบบแจงการครอบครองทดน (ส.ค.๑) หาใชอสงหารมทรพยทไดจดทะเบยนไ วในทะเบยนทดนตามนย ท

๑๐๙

บญญตไวใน ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ อนจะท าใหโจทกไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานวาเปนผมสทธครอบครองแตอยางใดไม จ าเลยเปนฝายยดถอครอบครองทดนพพาท จ าเลยยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๙ วาจ าเลยยดถอท ดนพพาทเพอตน จงตกเปนหนาทของโจทกทตองน าสบหกลางขอสนนษฐานดงกลาว การทจ าเลยน าสบวาไดซอทดนพพาทมาจากโจทกและ ถ . มใชเปนการน าสบวาจ าเลยแยงการครอบครอง และแมวาค าใหการของจ าเลยจะไมมประเดนน าสบวาจ าเลยซอทดนพพาทมาจากโจทกแล ะ ถ . เนองจากจ าเลยมไดแสดงโดยชดแจงในค าใหการวาจ าเลยเขาครอบครองทดนพพาทไดอยางไรกตาม แตการทจ าเลยใหการวาจ าเลยเขาครอบครองทดนพพาท และไดสทธครอบครองโดยชอบดวยกฎหมายแลวนน เทากบเปนการใหการปฏเสธวาโจทกมใชเจาของทดนพพาทตามฟอง โ จทกจงตองน าสบใหไดความตามฟอง เมอโจทกน าสบหกลางขอสนนษฐานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๙ ใหรบฟงไมไดวาจ าเลนมไดยดถอทดนพพาทเพอตน จงตองฟงวาจ าเลยยดถอทดนพพาทเพอตน และไดไปซงสทธครอบครองในทดนพพาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ ฟองแยง นอกจากจะตองเปนค าฟองทมสภาพแหงขอหาวาโจทกโตแยงสทธของจ าเลยในสวนทเกยวกบฟองเดมอยางไร รวมทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาเชนวานนแลว ยงตองมค าขอบงคบ คอจะใหศาลบงคบโจทกใหกระท าหรองดเวนการกระท าอยางไรในเรองทถกโตแยงสท ธนนดวยตามนย แหง ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคสอง และมาตรา ๑๗๗ วรรคสาม คดนจ าเลยฟองแยงโดยเพยงแตขอใหศาลพพากษาวาจ าเลยไดสทธครอบครองทดนพพาท มใชค าขอใหบงคบโจทกทงเปนเรองทศาลวนจฉยไดตามฟองเดมอยแลว จงเปนฟองแยงทไมชอบดวยกฎหมาย ปญหานเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชนแมคความมไดฎกา ศาลฎกามอ านาจยกขนวนจฉนเองไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๘๗/๒๕๕๐ ในคดแพงหมายเลขแด งท ๔๒๓ /๒๕๓๗ ของศาลชนตน มโจทก ๓ คน คอ โจทกในคดน ห . และ ส. ฟองจ าเลยในฐานะเปนทายาทผมสทธรบมรดกของ พ . โดยขอใหศาลพพากษาเพกถอนการจดทะเบยนกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษในโฉนดทดนพพาททจ าเลยไดยนค ารองขอแสดงกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษในทดนพพาท สวนคดนโจทกฟ องในฐานะผจดการเรยกเอาทรพยมรดกจากจ าเลยเพอมาแบงปนแกทายาท แตมการบรรยายความเปนมาวาจ าเลยกระท าการโดยไมสจรตอยางไรเพอตดสทธ

๑๑๐

จ าเลยมใหรบมรดกดวย สถานะของโจทกในคดทงสองจงแตกตางกน และประเดนแหงคดทงสองกแตกตางกนดวยฟองโจทกคดนไ มเปนฟองซอนกบฟองโจทกในคดแพงหมายเลขแดงท ๔๒๓/๒๕๓๗ ของศาลชนตน แมรายการในสารบญจดทะเบยนตามโฉนดทดนพพาทจะเปนเอกสารมหาชนกตาม แตกมใชขอสนนษฐานโดยเดดขาดทจะใหรบฟงตามนน โจทกสามารถน าพยานเขาสบหกลางไดวาความจรงเปนเชนใด ซงเ ปนการน าสบถงความเปนมาอนแทจรงวาทดนพพาทเปนทรพยมรดก ทศาลอทธรณภาค ๑ ฟงขอเทจจรงแลววนจฉยวาทดนพพาทเปนทรพยมรดกของ พ . นนจงหาฝาฝนตอบทบญญตมาตรา ๙๔ แหง ป .ว.พ. ไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๑๓ /๒๕๕๐ ทดนพพาทเปนทดนมหนงส อรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) ซงระบชอจ าเลยแตผเดยวเปนเจาของ กรณจงตองดวยหลกเกณฑตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ ทบญญตวา “ถาทรพยสนเปนอสงหารมทรพยทไดจดไวในทะเบยนทดน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลผมชอในทะเบยนเปนผมสทธค รอบครอง ” เมอผรองอางวาผรองมสทธครอบครองรวมดวยครงหนง ทงทปรากฏวาทดนพพาทระบวาจ าเลยเปนผมสทธครอบครอ งแตผเดยว โจทกยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของกฎหมายดงกลาว ภาระการพสจนหรอหนาทน าสบในคดยอมตกแกผรองทจะตองน าสบใหไดความตามทผรองกลาวอาง ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๙๑๓ – ๖๙๑๖ /๒๕๕๐ จ าเลยท ๓ มสทธครอบครองในทดนพพาท สวนการทโจทกทงสามไดจดการออก น .ส.๓ ในทดนพพาทเปนชอของโจทกทงสามกเปนเพยงขอสนนษฐานเบองตนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ เทาน น เมอขอเทจจรงฟงไดวาจ าเลยท ๓ ไดครอบครองทดนพพาท จ าเลยท ๓ กไดสทธครอบครองแลว คดนศาลอทธรณภาค ๔ วนจฉยวา โจทกทงสามมสทธครอบครองในทดนพพาท จ าเลยท ๓ ไดฟองแยงและฎกาขนมา แตเนองจากฟองเดมตองหามฎกาในขอเทจจรงตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๘ วรรคหนง ขอเทจจรงจงไมยตไปตามคดทตองหามและไมใหฎกาขนมา จงท าใหค าวนจฉยในสวนนของศาลอทธรณภาค ๔ และศาลฎกาขดกนตองบงคบตามมาตรา ๑๔๖ วรรคหนง โดยถอตามค าวนจฉยของศาลฎกาวา จ าเลยท ๓ มสทธครอบครองในทดนพพาท การแยงการครอบครอง มาตรา ๑๓๗๔, ๑๓๗๕ มาตรา ๑๓๗๔ ถาผครอบครองถกรบกวนในการครอบครองทรพยสน เพราะมผสอดเขาเกยวของโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะใหปลดเปลอง

๑๑๑

การรบกวนนนได ถาเปนทนาวตกวาจะยงมการรบกวนอก ผครอบครองจะขอต อศาลใหสงหามกได การฟองคดเพอปลดเปลองการรบกวนนน ทานวาตองฟองภายในปหนง นบแตเวลาถกรบกวน มาตรา ๑๓๗๕ ถาผครอบครองถกแยงการครอบครองโดยมชอบดวยกฎหมายไซร ทานวาผครอบครองมสทธจะไดคนซงการครอบครองเวนแตอกฝายหนงมสทธเหนอ ทรพยสนดกวาซงจะเปนเหตใหเรยกคนจากผครอบครองได การฟองคดเพอเอาคนซงการครอบครองนน ทานวาตองฟองภายในปหนง นบแตเวลาถกแยงการครอบครอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๘๒/๒๕๔๙ การแยงการครอบครองจะเกดขนไดแตเฉพาะทดนเปนของผอน เมอจ า เลยอางวาทดนและบานพพาทเปนของจ าเลยและจ าเลยครอบครองเอง จงไมเปนการแยงการครอบครองทดนและบานพพาทจากโจทก คดไมมประเดนขอพพาทวาโจทกฟองเอาคนซงกา รครอบครองภายในหนงป นบแตเวลาทถกแยงการครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ หรอไม ดงทศาลช นตนก าหนดประเดนนไว เพราะจะขดแยงกบประเดนทจ าเลยใหการไววาทดนและบานพพาทเปนของจ าเลยโดยไดรบการยกใหจากนาย ช . บดาจ าเลยซงเปนเจาของทดนและบานพพาทเดม การทศาลชนตนก าหนดประเดนขอนไวจงเปนการมชอบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๙๓ /๒๕๕๐ ทดนพพาทเปนสวนหนงของทดนตามหนงสอรบรองการท าประโยชนของโจทก และ พ . เปนผครอบครองทดนพพาทแทนโจทก พ . ยอมไมมสทธน าทดนพพาทไปขายใหแกจ าเลย แมจ าเลยจะรบโอนมาโดยเสยคาตอบแทนและเปนผครอบครองทดนพพาทกตาม จ าเลยกไมมสทธครอบครอง ในทดนพพาท เนองจากจ าเลยซงเปนผรบโอนยอมไมมสทธดกวา พ . ผโอนทดนพพาทใหแกจ าเลย คดนโจทกฟองวาโจทกเปนเจาของผมสทธครอบครองทดนตามหนงสอรบรองการท าประโยชนเลขท ๙๖ จ าเลยใหการวาจ าเลยเปนผครอบครองทดนพพาทโดยซอมาจาก พ . จ าเลยครอบครองท าประโยชนมาตงแตป ๒๕๓๗ จนถงปจจบน โดยไมมผใดโตแยงคดคาน และทดนพพาทไมใชทดนของโจทก ดงนจงไมมปญหาในเรองการครอบครอง เพราะการแยงการครอบครองจะเกดขนได กแตเฉพาะในกรณทดนเปนของบคคลอน เมอจ าเลยอางวาทด นพพาทเปนของจ าเลยและจ าเลยครอบครองเอง จงไมเปนการแยงการครอบครองทดนพพาทจากโจทกคดจงไมมประเดนขอพพาทวาโจทกฟองเอาคนซงการครอบครองภายใน ๑ ป นบแต

๑๑๒

เวลาถกรบกวนหรอนบแตเวลาถกแยงการครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๔ วรรคสอง และมาตรา ๑๓๗๕ วรรคสอง หมายเหต ค าพพากษาศาลฎกาฉบบนวนจฉยเดนตามแนวค าพพากษาศาลฎกาฉบบกอน เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๓๖/๒๕๔๔ เปนตน มขอพจารณาวา จ าเลยจะบรรยายค าใหการอยางไรเพอใหชอบดวยกฎหมาย หากขอเทจจรงไดความวา ๑. จ าเลยซอหรอเขาครอบครองทดนโดยสจ รตท าประโยชนตลอดมา ตอมาโจทกอางวาทดนดงกลาวเปนทดนของตน ๒. จ าเลยเขาครอบครองท าประโยชนในทดนสวนทตนรบโอนมาโดยชอบ และยงเขาครอบครองทดนพพาทซงอยตดกนโดยเขาใจวาเปนสวนหนงของทดนของตนดวย ทงสองกรณดงกลาวจะเหนไดวาจ าเลย ครอบครองทดนดวยเจตนาเปนของตนเอง หากทดนทครอบครองเปนของโจทก กถอไดวาจ าเลยเขาแยงการครอบครองของโจทกแลว โจทกจะฟองเรยกคนกจะตองฟองภายใน ๑ ป นบแตวนทถกแยงการครอบครอง โดยไมตองค านงวาโจทกจะรวาถกแยงการครอบครองหรอไมและรเม อใด แตเมอจ าเลยใหการโดยบรรยายขอเทจจรงใหศาลทราบกลบกลายเปนค าใหการทไมมประเดนในเรองโจทกฟองเรยกคนภายในก าหนด ๑ ป หรอไม คดแพงเมอศาลมค าพพากษากมผลกระทบกระเทอนเกยวกบทรพยสนของคความตางจากคดอาญาทกระทบกระเทอนตอทรพยในกรณทศาลมค าสงใหรบทรพย แตสวนใหญจะกระทบกระเทอนตอเสรภาพ บางครงเปนสวนนอยทกระทบกระเทอนตอชวต แตการบรรยายค าฟองศาลยงไมเขมงวด เชน การบรรยายค าฟองความผดฐานลกทรพยหรอรบของโจร โดยบรรยายขอเทจจรงทเกดขนในชนแรกวามการกระท าความผ ดฐานลกทรพย จากนนจงบรรยายความผดฐานรบของโจร เพอใหศาลเลอกลงโทษฐานใดฐานหนงตามพยานหลกฐานทโจทกน าสบ ดงนน การทจ าเลยใหการโดยบรรยายขอเทจจรงวา จ าเลยเขาครอบครองทดนโดยชอบ (ไมวาจะเปนการซอ รบให หรอเขาครองครองโดยสจรตเพราะเหนว าเปนทรกรางวางเปลาไมรวาเปนทดนของโจทก ) และครอบครอบมานานกวา ๑ ป อยางไรกตามหากทดนจะเปนของโจทกจรง โจทกกฟองเรยกคนซงการครอบครองเกนกวา ๑ ป จงไมมอ านาจฟอง ขอใหยกฟอง เชนน นาจะถอไดวาเปนการบรรยายค าใหการทชอบดวยกฎหมายแ ลว

๑๑๓

อาจมมมมองวาควรจะค านงถงความสญเสยของเจาของทดน จงตองพยายามเขมงวดกบจ าเลย แตกมแงคดทางกฎหมายวาการทเจาของทดนปลอยปละละเลยไมเขาท าประโยชนในทดน ซงเปนผลเสยแกประเทศโดยรวม ผรางกฎหมายจงรางกฎหมาย ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ ไว ประกอบกบขอเทจจรงททราบกนอยวาทดนสวนใหญตกอยกบนายทนเปนสวนมาก ดงจะเหนวามทดนทปลอยวางทงไว โดยมไดท าประโยชนเปนจ านวนมาก เมอมคนเขาท าประโยชนนาน ถง ๑ ป แลวกมไดโตแยง นบวาเปนเวลานานพอสมควรทนาจะเปลยนผเปนเจาของในกรณทเปนทดนมอเปลา ทศาลฎกาวนจฉยวา ทดนเปนของโจทก พ . ไมมสทธน าทดนของโจทกไปขายใหแกจ าเลย แมจ าเลยจะรบโอนมาโดยเสยคาตอบแทนและครอบครองทดนกไมมสทธครอบครองในทดน เนองจากจ าเลยผรบโอนไมมสทธดกวา พ . ผโอนกสบเนองมาจ ากศาลไมวนจฉยวาโจทกฟองเรยกคนการครอบครองภายใน ๑ ป หรอไม หากวนจฉยใหกตองดวาจ าเลยเขาครอบครองท าประโยชนมาเกน ๑ ป หรอไม ถาเกนกตองยกฟองโจทก ส าหรบระยะเวลาฟองเรยกคนการครอบครองภายใน ๑ ป น เปนการก าหนดเวลาใหฟองคด จงเปนระยะเ วลาใหสทธฟองเรยกคนการครอบครองทดนมอเปลาไมใชเรองอายความ เพราะอายความเปนเรองขณะฟองสทธเรยกรองยงมอยแตไมไดใชสทธภายในเวลาทกฎหมายก าหนดจงขาดอายความ หามมใหฟอง สวนสทธในการฟองรองวาโจทกจะมสทธหรอไม เปนขอกฎหมายเกย วกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลยกขนวนจฉนไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) (ค าพพากษาศาลฎกา ท ๒๓๐๐/๒๕๒๗) การทจ าเลยกลาวอางวาเปนเจาของทดนและเขาครอบครองนน ถอเปนการแยงการครอบครองแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๓ /๒๔๙๓ น. เอาทดนของโจทกไป จดทะเบยนโอนขายใหแก พ . โดยโจทกไมร พ . ซอไวโดยไมสจรตและเหนวาโจทกไมรถงการซอขายดงกลาว ตอมา ป . เขาไปปลกบาน โจทกยนฟองในเดอนเดยวกน จงฟองภายใน ๑ ป (การท ป . เขาไปปลกบานถอไดวาแย งการครอบครอง ) การทมผบกรกเขาไปยดถ อครอบครองทดนของผอนไมวาดวยเหตใดกตามยอมถอไดวาเจาของทดนถกแยงการครอบครองแลว แมผบกรกซงตอมาถกฟองเปนจ าเลยจะใหการวาเปนของทดนกตาม ค าใหการดงกลาวกมความหมายในลกษณะทเปนตนเหตแหงการใชสทธเขาแยงการครอบครองนนเอง มไดหมายความวาเปนตนเหตแหงการใชสทธเขาแยงการครอบครอง

๑๑๔

นนเอง มไดหมายความวาเปนเจาของทดนทไมสามารถแยงการครอบครองทดนของตนได แตถาหากจ าเลยใหการวาจ าเลยเปนเจาของทดนโดยบกเบกถางปาแลวไดครอบครองทดนตลอดมา เชนนยอมถอเปนการท จ าเลยยนยนมาแตแรกวาตนเปนเจาของทดนมาแตดงเดม มไดแยงการครอบครองมาจากบคคลใด ซงหากเปนค าใหการในลกษณะน แมจ าเลยจะใหการอกวา จ าเลยไดแยงการครอบครองจากโจทกเกนกวา ๑ ป โจทกจงไมมอ านาจฟอง กถอไดวาเปนค าใหการทไมชอบ ผลจงตางกน เวนแตจ าเลยจะใหการดวยวา จ าเลยครอบครองทดนสวนทโจทกอางวาเปนของโจทกดวย เชนนหากจ าเลยตอสวาโจทกฟองเรยกคนการครอ บครองเกน ๑ ป กเปนค าใหการทชอบเมอในคดน จ าเลยใหการวา จ าเลยซอทดนมาแลวเขาครอบครอง แมจะระบดวยวาเปนเจาของท ดน แตกมหมายความเพยงวาเปนเจาของจากการซอมา ซงเปนจดเรมตนของการใชสทธเขาแยงการครอบครอง มไดหมายความวาครอบครองทดนมาแตเดมแตอยางใด สละการครอบครอง มาตรา ๑๓๗๖, ๑๓๗๗, ๑๓๗๘ มาตรา ๑๓๗๖ ถาจะตองสงทรพยสนคนแกบคคลผมสทธเอาคน ไซร ทานใหน าบทบญญตมาตรา ๔๑๒ ถง ๔๑๘ แหงประมวลกฎหมายนวาดวยลาภมควรไดมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๑๓๗๗ ถาผครอบครองสละเจตนาครอบครอง หรอไมยดถอทรพยสนตอไปไซร การครอบครองยอมสดสนลง ถาเหตอนมสภาพเปนเหตชวคราวมมาขดขวางมใหผครอ บครองยดถอทรพยสนไซร ทานวาการครอบครองไมสดสนลง มาตรา ๑๓๗๘ การโอนไปซงการครอบครองนนยอมท าไดโดยสงมอบทรพยสนทครอบครอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๘๔๐/๒๕๔๙ หลงจากบดาจ าเลยขายและมอบการครอบครองทดนพพาทจนพนก าหนดระยะเวลาหามโอนแลว บดาจ าเลยไม เคยเขาไปยงเกยวกบทดนพพาทอกเลย ขอเทจจรงจงรบฟงไดวา บดาจ าเลยสละเจตนาครอบครองไมยดถอทดนพพาทอกตอไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๗ วรรคแรกแลว แมโจทกไดซอและยดถอท าประโยชนเพอตนในระยะเวลาหามโอน โจทกจะไมไดสทธครอบครองเนองจากถกจ ากด สทธโดยบทบญญต แหง ป. ทดนฯ มาตรา ๓๑ แตเมอโจทกไดครอบครองมาจนเลยเวลาหามโอนแลว โจทกยอมไดสทธครอบครองตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ นบแตวนพนก าหนดระยะเวลาหามโอน และกรณดงกลาว

๑๑๕

โจทกมไดครอบครองแทนบดาจ าเลยหรอจ าเลยซงเปนทายาท จ าเลยจงไมอาจอาง สทธตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ มาใชบงคบแกโจทกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๒๙ /๒๕๔๙ อ. ขายทดนพพาทซงเปนทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชนใหแกโจทก โดยท าเปนหนงสอแตไมไดจดทะเบยนโอนสทธกนตอพนกงานเจาหนาท แต อ. ไดสละเจตนาครอบครองทดนพพาทและโอนการครอบครองโดยสงมอบทดนพพาทแกโจทก และโจทกเขาครอบครองโดยเจตนายดถอเพอตนในวนทซอขายแลว ดงนน การครอบครองทดนพพาทของ อ . จงสนสดลง และโจทกยอมไดสทธครอบครองไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๖๗ , ๑๓๗๗ และ ๑๓๗๘ อ. ไมใชเจาของทดนพพาทแ ลวจงไม มสทธน าทดนพพาทไปขอออกโฉนดเปนของ อ . และไมมสทธน าทดนพพาทไปจ านองแกจ าเลยท ๒ เพราะตองหามตาม ป.พ.พ. มาตรา ๗๐๕ การจ านองจงไมมผล โดยไมตองค านงวาจ าเลยท ๒ ซงเปนผรบจ านองสจรตหรอไม เพราะสทธของผไดมาซงอสงหารมทรพยท หามมใหยกเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทน โดยสจรต และไดจดทะเบยนสทธโดยสจรตแลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง นน ตองเปนการไดสทธในทดนทไดจดทะเบยนแลว และสทธทไดนนตองเกดจากเอกสารสทธของทดนทออกโดยชอบ เม อการออกโฉนดทดนในสวนทดนพพาทไมชอบ จ าเลยท ๒ จะอางสทธทเกดจากทดนสวนทออกโดยไมชอบดงกลาวหาไดไม กรณไมอยในบงคบของมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง โจทกจงมอ านาจฟองขอใหเพกถอนนตกรรมการจ านองทดนพพาทระหวาง อ . กบจ าเลยท ๒ ได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๗๕/๒๕๕๐ แมการซอขายทดนพพาทระหวางโจทกกบ ม . จะไมชอบเพราะมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ยอมตกเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๕๖ วรรคหนง กตาม แตขณะทซอขายกนทดนพพาทยงเปนทดนมอเปลา ม . จงมเพยงสทธครอบครองเทานน เมอ ม . สงมอบทดนพพาทและโจทกเขาครอบครองแลว โจทกยอมไดสทธครองครองในทดนพพาทตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๗ และ ๑๓๗๘ อนเปนการไดสทธครอบครองทดนพพาทมาดวยการครอบครองตามกฎหมาย มใชเปนการไดมาตามสญญาซอขาย ม . ยอมไมมหนาทในทางนตกรรมทจะตองไปจดทะเบยนโอนทดนพพาทใหแกโจทก โจทกจงไมมอ านาจฟองขอใหบงคบจ าเลยทงสองซงเปนทายาทของ ม . ใหด าเนนการเพกถอนชอ ม . ออกจากโฉนดทดนพพาทปญหาเรองอ านาจฟองเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลฎกา มอ านาจยกขนวนจฉ ยไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และ ๒๔๗

๑๑๖

ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๓๖ /๒๕๕๐ จ าเลยท ๑ ขายทดนพพาทแกโจทกและสงมอบการครอบครองใหแลว โดยไมมเจตนาทจะท าสญญาเปนหนงสอจงตกเปนโมฆะ แตทดนพพาทเปนทดนมอเปลา การทจ าเลยท ๑ สงมอบการครอบครองเป นการโอนการครอบครอง ทดนพพาทแกโจทกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๘ ทดนพพาทจงเปนของโจทก จ าเลยท ๑ ไมมสทธน าไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธแกจ าเลยท ๒ เพราะผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน หมายเหต ค าพพากษาศาลฎกาหลายเรองอาศยหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผ โอนในการวนจฉยคด โดยกลาวถง “ผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน” หรอ “หลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน” เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๕ /๒๔๗๒ , ๔๓๘ /๒๔๙๕ , ๑๓๔๖ /๒๕๐๖ , ๖๘๓ /๒๕๐๗ , ๑๙๑๘ – ๑๙๒๖ /๒๕๑๑ , ๔๗๒ /๒๕๑๓ , ๒๓๒๔ /๒๕๑๖ , ๒๙๐ /๒๕๒๐ , ๑๖๗๓ /๒๕๒๓ , ๑๖๒๓ /๒๕๒๕ , ๔๗๓๑ /๒๕๓๓, ๒๓๘๐/๒๕๓๕ , ๖๕๔๔/๒๕๓๗ , ๕๑๖๑ /๒๕๒๙ , ๗๐๐๗ /๒๕๔๐ , ๖๕๖๗ /๒๕๔๑ , ๘๖๖๑ /๒๕๔๔ , ๑๘๒๐ /๒๕๔๕ , ๗๓๙๓ /๒๕๕๐ การน าหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนมาใชในกฎหมายไทยเปนการใชกฎหมายประเภทใด เนองจากการใชกฎหมายนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๔ ใหใชบทบญญตแหงกฎหมา ยตามตวอกษรหรอกฎหมายลายลกษณอกษรกอน เมอไมมกฎหมายลายลกษณอกษรทจะยกมาปรบคดใหวนจฉยคดตามจารตประเพณแหงทองถน ถาไมมจารตประเพณเชนวานนใหวนจฉยคดอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง ถาไมมบทกฎหมายทจะเทยบเคยงได กใหว นจฉยตามหลกกฎหมายทวไป ขอเทจจรงในคดทมการอางหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนสวนมากจะเปนกรณทผโอนไมใชเจาของทรพยสนทโอน เปนเหตใหผรบโอนไมไดกรรมสทธในทรพยสนนน แตศาลฎกาไมไดอางองวาน าหลกดงกลาวมาจากบทบญญตของก ฎหมายมาตราใดโดยเฉพาะ ในขณะทค าพพากษาศาลฎกาบางเรองกลาวไวชดเจนวาหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนเปน “หลกกฎหมายทวไป” เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๓๔๖/๒๕๐๖, ๔๗๒/๒๕๑๓, ๗๐๐๗/๒๕๕๐, ๕๖๔๐ /๒๕๔๑ ท าใหเขาใจวาหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนไมมบทบญญตเปนกฎหมายลายลกษณอกษรในระบบกฎหมายไทย และ จะน ามาใชวนจฉยคดไดในฐานะทเปนหลกกฎหมายทวไป (General principles of law) มความเหน ๒ ประการเกยวกบความหมายของ “หลกกฎหมายทวไป” ความเหนแรกถอวาสภาษตกฎหมายทเขยนเปนภาษาละตนเปนหลกกฎหมายทวไป เชน สภาษตทวา ผซอตอง

๑๑๗

ระวง (Caveat emptor), ผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน (Nemo dat quod non haber) ความเหนทสองถอวาหลกกฎหมายทวไปไดแก หลกกฎหมายทรางประมวลกฎหมายแพงและพาณ ชยน ามาใชในการรางประมวลกฎหมาย เมอน าบทมาตราตาง ๆ หลาย ๆ มาตราทบญญตส าหรบขอเทจจรงทคลายคลงกนมาพจารณา กจะพบหลกกฎหมายทวไปทผรางน ามาใช เชน หลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน (หยด แสงอทย , ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป , กรงเทพมหานคร : หจก .ยกพลเทรดดง , ๒๕๔๕ , หนา ๑๓๕ ) ล าพงสภาษตกฎหมายละต นไมใชหลกกฎหมายทวไปทจะยกขนมาปรบแกคดในฐานะนน เวนแตศาลจะคนพบ “หลกกฎหมายทวไป ” ของไทยวามขอความตรงกบสภาษตกฎหมายละตนจากกฎหมายไทยทงหลาย โดยทประมวลกฎหมายแพงและพาณช ยไดรางขนจากประมวลกฎหมายตางประเทศ ซงตดตอนมาจากกฎหมายโรมน สภาษตกฎหมายละตนจงเปนเครองมอทางออมทจะชวยใหศาลพบ “หลกกฎหมายทวไป ” ของไทยไดเรวขน (หยด แสงอทย , ชองวางแหงกฎหมาย , บทบณฑตย เลม ๑๐ ตอน ๘ พฤษภาคม ๒๔๘๑) เมอพจารณาความหม ายของหลกกฎหมายทวไปตามความเหนทสองแลว จะเหนไดวาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบางมาตรารางขนตามหลกกฎหมายทวไป โดยในสวนของหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนมบญญตไว เชน ในเรองการโอนหนอนจะพงตองช าระแกเจาหนโดยเฉพาะเจาะจง ถ าลกหนเพยงแตไดรบค าบอกกลาวการโอนลกหนสามารถยกขอตอสทมตอผโอนกอนเวลาทไดรบค าบอกกลาวขนตอสผรบโอนตามมาตรา ๓๐๘ วรรคสอง หรอในกฎหมายลกษณะทรพย การทเจาของมสทธจ าหนายจายโอนตามมาตรา ๑๓๓๖ ผรบโอนทรพยสนจากเจาของยอมไดกรรม สทธในทรพยสนทโอน ในทางกลบกนถาผโอนทรพยสนไมมสทธจ าหนายจายโอน ผทมารบโอนทรพยสนจากบคคลนนยอมไมไดกรรมสทธ หลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนในกรณนจงเปนหลกเดยวกบสทธจ าหนาย จาย โอนตามมาตรา ๑๓๓๖ นนเอง (วรยะ นามศรพง ศพนธ , ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ ๔ วาดวยทรพยสน, กรงเทพมหานคร : โรงพมพเดอนตลา, ๒๕๔๕, หนา ๒๔๑) การน าหลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนมาปรบแกขอเทจจรงทวาเมอผโอนไมมสทธจ าหนายจายโอน ผรบโอนยอมไมไดสทธอะไรไป จงเปนการใชมาตรา ๑๓๓๖ ซงเปนกฎหมายลายลกษณอกษร อนเปนบอ เกดของกฎหมายในล าดบแรกตามมาตรา ๔ มใชใชในฐานะทเปน “หลกกฎหมายทวไป ” หลกผรบโอนไมมสทธดกวาผโอนตามมาตรา ๑๓๓๖ มขอยกเวนตามมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง ซงเปนหลกคมครองบคคลภายนอกทได อสงหารมทรพยไปทางทะเบยนโดยสจรตและเสยคาตอบแทน ส าหรบปญหาวามาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง ซงเปนหลกคมครอง

๑๑๘

บคคลภายนอกทไดอสงหารมทรพยไปทางทะเบยนโดยสจรตและเสยคาตอบแทน ส าหรบปญหาวามาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง ใชกบทดนมอเปลาดวยหรอไม เดมเคยมค าพพา กษาศาลฎกาท ๓๒๖ /๒๔๙๕ วนจฉยวา การซอขายทดนมอเปลาโดยท าหนงสอและจดทะเบยน ถาผซอซอโดยสจรตยอมไดทรพย สทธในทดน ผมทรพยสทธในทดนนนมากอนแตมไดจดทะเบยน จะยกขนเปนขอตอสผซอโดยสจรตไมได ตอมามค าพพากษาศาลฎกาท ๑๗๕๘/๒๕๑๓, ๓๒๗๖/๒๕๓๓ และ ๓๑๙๔/๒๕๓๗ ตดสนท านองเดยวกนวา ทดนทมเพยง น.ส.๓ หรอ น.ส.๓ ก. ไมอาจน ามาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง มาปรบใชได เพราะไมใชหนงสอส าคญแสดงกรรมสทธ แตภายหลงไดมค าพพากษาศาลฎกาท ๔๒๗ /๒๕๓๘ และ ๒๕๑๒ /๒๕๔๙ น ามาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง มาใชกบทดน น .ส.๓ และ น .ส.๓ ก. ดวย ทงนบคคลภายนอกจะตองกลาวอางไวในค าฟองหรอยกขนตอสในค าใหการโดยชดแจงดวยวาตนรบโอนโดยสจรตและเสยคาตอบแทน มฉะนนไมมประเดนทจะน าสบใหศาลวนจฉย และปญหาดงกลาวไมใชขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบ รอยของประชาชนทศาลจะยกขนอางเองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา ๑๔๒ (๕) (ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๒๐ /๒๔๘๕ , ๓๗๐๕๑๒๕๓๕ ) คดนโจทกฟองวา โจทกเปนเจาของทดนพพาทโดยซอมาจากจ าเลยท ๑ กอนทจ าเลยท ๑ จะจดทะเบยนโอนขายใหจ าเลยท ๒ จ าเลยทงสอง ใหการวา จ าเลยท ๑ ไมเคยขายและมอบการครอบครองทดนพพาทแกโจทก แตขายใหแกจ าเลยท ๒ คดจงมประเดนพพาทวาทดนพพาทเปนของโจทกหรอไม ซงศาลฎกาไดวนจฉยในประเดนดงกลาวโดยฟงวาจ าเลยท ๑ ขายทดนพพาทใหโจทกและสงมอบการครอบครองแลวทดนพพาทจงเปนของโจทก เมอไมมประเดนใหศาลวนจฉยตามมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง ซงเปนขอยกเวน กตองเปนไปตามหลกทวไปทวาผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน โจทกจงเปนฝายชนะคด ค าพพากษาศาลฎกาเรองนจงไมขดกบฎกาท ๔๒๗ /๒๕๓๘ และ ๒๕๑๒ /๒๕๔๙ ดงกลาวมาข างตน ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๙๙๙/๒๕๕๐ จ าเลยท ๑ ตกลงขายทดนพพาทให ค . บดาของจ าเลยท ๒ และไดสงมอบการครอบครองทดนใหแก ค . ตงแตวนท าสญญาซอขาย เมอทดนพพาทเปนทดนทมหลกฐานเปนหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) ซงเจาของมเพยงสทธครอบครอง และตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๘ บญญตวา การโอนไปซงการครอบครองนนยอมท าไดโดยสงมอบทรพยสนทครอบครอง การทจ าเลยท ๑ โอนการครอบครองทดนพพาทใหแก ค . ตงแตวนท าสญญาตงแตป ๒๕๒๓ และเมอป ๒๕๓๘ ไดวาจางให ส . เขาไปถมทดนพพาท แสดงวาจ าเลยท ๒ ไดสทธครอบครองในทดนพพาทกอนทหางหนสวนจ ากด น . ซงจ าเลย

๑๑๙

ท ๑ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดและหนสวนผจดการจะไดรบแจงการประเมนภาษเงนไดนตบคคลจากโจทกเมอวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๔๒ จงเปนการกระท าโดยสจรตสวนการทจ าเลยท ๑ เพงมาจดทะเบยนโอนทดนพพาทใหแกจ าเลยท ๒ ในภายหลงกเพยงเพอใหการโอนทดนพพาทมชอผเปนเจาของถกตองทางทะเบยน นตกรรม ทจ าเลยท ๑ โอนขายทดนพพาทใหแกจ าเลยท ๒ จงไมไดเกดจากการฉอฉลอนเปนการท าใหโจทกผเปนเจาหนเสย เปรยบ โจทกไมมสทธฟองขอใหเพกถอนนตกรรมการซอขายทดนพพาทระหวางจ าเลยทงสองได เปลยนลกษณะการยดถอ มาตรา ๑๓๘๑ มาตรา ๑๓๘๑ บคคลใดยดถอทรพยสนอยในฐานะเปนผแทนผครอบครอง บคคลนนจะเปลยนลกษณะแหงการยดถอได กแตโดยบอกกลาวไปยงผ ครอบครองวาไมเจตนาจะยดถอทรพยสนแทนผครอบครองตอไป หรอตนเองเปนผครอบครองโดยสจรต อาศยอ านาจใหมอนไดจากบคคลภายนอก ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๓๔ /๒๕๔๙ แมจ าเลยจะเปนผครอบครองทดนพพาทเพยงผเดยว แตเมอจ าเลยกบ ศ . เปนเจาของกรรมสทธรวมในท ดนพพาท ศ . ยงคงมกรรมสทธในทดนพพาทกงหนง และเมอจ าเลยไมไดกระท าการใด ๆ อนเปนการบงชวาจ าเลยไดเปลยนลกษณะแหงการยดทดนพพาท การทจ าเลยครอบครองและท าประโยชนในทดนพพาทจงเปนการครอบครองไวแทน ศ . เจาของกรรมสทธรวมดวย ค าพพากษาศ าลฎกาท ๔๕๔๗ /๒๕๔๙ บดามารดาของจ าเลยครอบครองทดนพพาทแทนโจทกซงเปนเจาของกรรมสทธ แมจะไดความวาบดามารดาของจ าเลยและจ าเลยครอบครองทดนพพาทรวมกนเปนเวลากวา ๑๐ ปแลว แตเมอปรากฏวาการครอบครองดงกลาว เปนการครอบครองแทนเจาของกรรมสทธ จ าเลยย อมไมอาจอางไดวาเปนการยดถอครอบครองทดนพพาทเพอตนจนกวาจะมการบอกกลาวเปลยนลกษณะแหงการยดถอไปยงผเปนเจาของกรรมสทธวาไมเจตนาจะยดถอทดนพพาทแทนเจาของกรรมสทธตอไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ การครอบครองทดนพพาทแทนโจทกโดยบดามารดาของ จ าเลยและจ าเลยรวมกนเปนเวลาเกนกวา ๑๐ ป เชนนจงไมมผลท าใหจ าเลยไดกรรมสทธในทดนพพาทโดยการครอบครองปรปกษ ครอบครองปรปกษ มาตรา ๑๓๘๒ มาตรา ๑๓๘๒ บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทร พยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป

๑๒๐

ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๗๓/๒๕๔๘ ค าฟองของโจทกบรรยายวา เมอป ๒๕๓๘ จ าเลย ไดบกรกทดนของโจทกดานทตดกบทดนของจ าเลย และเมอโจทกน าเจาพนกงานทดนไปรงวดทดนของโจทกจ าเลยไดขดขวางการรงวด โดยอางวาทดนบางสวนเนอทประมาณ ๙ ไรทโจทกน าชอยในเขตทดนของจ าเลย ท าใหเจาพนกงานทดนไมอาจรงวดทดนใหโจท กได อนเปนการละเมดตอโจทกท าใหโจทกไดรบความเสยหาย ขอใหขบไลจ าเลยและบรวารออกจากทดนดงกลาวและเรยกคาเสยหาย ค าบรรยายฟองของโจทกจงแสดงแจงชดซงสภาพแหงขอหาของโจทกและค าขอบงคบ ทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาเชนวานน จ าเลยใหการ และฟองแยงตอนแรกวาจ าเลยไมเคยบกรกเขาไปในทดนของโจทก จ าเลยไดท าประโยชนในชวงทดนของจ าเลย ซงมคนนาและตนไมแสดงอาณาเขตทดนของจ าเลยไวชดเจน จ าเลยไมเคยท าละเมดตอโจทก และโจทกไมมอ านาจฟองจ าเลยเปนคดนเทากบจ าเลยอางวาทดนพพาทเปนของ จ าเลย แตจ าเลยกลบใหการและฟองแยงในตอนหลงวา จ าเลยไดท านาและท ากนในทดนพพาทซงมแนวคนนาและตนไมแสดงอาณาเขตดวยความสงบเปดเผยและเจตนาเปนเจาของเปนเวลาเกนกวา ๑๐ ปแลว จ าเลยยอมไดกรรมสทธในสวนทดนดงกลาวโดยการครอบครองปรปกษ ค าใหการและฟ องแยงตอนหลงของจ าเลยจงขดแยงกบค าใหการและฟองแยงตอนแรกซงอางวาทดนพพาทเปนของจ าเลย จงไมมประเดนเรองการครอบครองปรปกษตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ เพราะการครอบครองปรปกษจะมไดกแตในทดนของผอ นเทานน ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๓๘๒ /๒๕๔๘ จ าเลยเป นเจาของกรรมสทธรวมในทดนซงอยตดกบทดนของ ก . จ าเลยไดครอบครองทดนพพาทซงเปนสวนหนงของทดน ก . อยางเปนเจาของมากกวา ๑๐ ป ตอมาจ าเลยและเจาของกรรมสทธรวมรงวดเพอแบงแยกกรรมสทธ จงทราบวาทดนพพาททจ าเลยครอบครองอยเปนของ ก . หลงจากนนจ าเลยจงน าเจาหนาททดนไปรงวดใหม ซง ก . ไประวงแนวเขตดวย ตางฝายตางชตามแนวโฉนดทแทจรงของตน และลงลายมอชอรบรองแนวเขตในบนทกการรงวดไว โดยจ าเลยไมไดโตแยงวาทดนพพาทเปนข องตนเองโดยการครอบครองปรปกษอก ทงยงยอมรบวาท ดนพพาทไมไดอยในเขตทดนตามโฉนดของตนแตอยในโฉนดทดนของ ก . ซงตอมา ก . ยกใหแกโจทกและโจทกรวมทงส จงถอไดวาจ าเลยไดสละเจตนาครอบครองทดนพพาทแลว และแมจ าเลยจะเคยครอบครองทดนพพาทมา

๑๒๑

กอนเปนเวลาเกน ๑๐ ป ทจ าเลยอาจไดกรรมสทธตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ แลวกตามกถอวาจ าเลยไดสละกรรมสทธทไดมาใหแก ก . และการครอบครองทมมากอนยอมสนสดลงตาม ป.พ. มาตรา ๑๓๗๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๕๔๗/๒๕๔๙ บดามารดาของจ าเลยและจ าเลยครอบครองทดนพพาทแทนโจทกซงเปนเจาของกรรมสทธ แมจะไดความวา บดามารดาของจ าเลยและจ าเลยครอบครองทดนพพาทรวมกนเปนเวลากวา ๑๐ ปแลว แตเมอปรากฏวาการครอบครองดงกลาว เปนการครอบครองแทนเจาของกรรมสทธ จ าเลยยอมไมอาจอางไดวาเปนการยดถอครอบครองทดนพพาทเพอตนจนกวาจะมการบอกกลาวเปลยนลกษณะแหงการยดถอ ไปยงผเปนเจาของกรรมสทธวาไมเจตนาจะยดถอทดนพพาทแทนเจาของกรรมสทธตอไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ การครอบครองทดนพพาทแทนโจทกโดยบดามารดาของจ าเลยและจ าเลยรวมกนเปนเวลาเกนกวา ๑๐ ป เชนนจงไมมผลท าใหจ าเลยไดกรรมสทธในทดนพพาทโดยการครอบ ครองปรปกษ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๓๘๙/๒๕๔๙ บคคลใดจะตองใชสทธทางศาลตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ ไดตองเปนกรณจ าเปนจะตองมารองขอตอศาล เพอใหไดรบความรบรองหรอคมครองสทธของตนทมอย โดยจะตองมกฎหมายระบไวแจงชดวาใหกระท าได แตกรณตามค ารองขอของผรองมใชเปนการขอใหศาลมค าสงแสดงวาผรองเปนผทมกรรมสทธในทดนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ เนองจากเปนทดนทยงไมมโฉนด คงมแตหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓) เทานน ซงหามกฎหมายสนบสนนใหผรองใชสทธทางศาลโดยยนค ารองขอใหศาลม ค าสงแตฝายเดยวไม หากผรองเหนวาผรองมสทธครอบครองในทดนและถกโตแยงสทธประการใด กชอบทจะเสนอคดของตนตอศาลโดยท าเปนค าฟองอนเปนคดมขอพพาท หาใชเสนอคดโดยท าเปนค ารองขออนเปนคดไมมขอพพาทไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๖๒ /๒๕๔๙ ผรอง ครอบครองทดนพพาทนบแตวนททดนพพาทไดออกโฉนดทดนจนถงวนฟองยงไมถง ๑๐ ป แมผรองจะครอบครองทดนพพาทโดยสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ผรองกยงไมไดกรรมสทธในทดนพพาทตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ เนองจากการครอบครองปรปกษตองเรม นบแตวนททดนพพาทไดออกโฉนดทดนเปนตนไป ทงผรองจะนบระยะเวลาการครอบครองทดนพพาทกอนจะมการออกโฉนดทดนรวมเขาดวยกนกมได เพราะการทจะไดกรรมสทธในทดนของผอนโดยการครอบครองปรปกษนน ใชไดแตเฉพาะทดนมกรรมสทธเทานน

๑๒๒

ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๖๑๓ /๒๕๔๙ แมขอเทจจรงจะปรากฏวา กอนไตสวนค ารองขอครอบครองปรปกษทดนของผรอง ศาลชนตนไดสงใหผรองน าสงส าเนาค ารองแก ผคดคาน เพอใหมโอกาสคดคานแลวกตาม แตเมอผคดคานมไดรองคดคานเขามาในคดกอนทศาลชน ตนจะมค าสงแสดงกรรมสทธ กตองถอวาผคดคานเปนบคคลภายนอกคดมสทธพสจน ในชนนไดวาผคดคานมสทธในทดนพพาทดกวาผรอง และค าสงศาลชนตนทแสดงกรรมสทธไมผกพนผคดคานตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๕ (๒) เพราะผคดคานเปนผมชอถอกร รมสทธ ผคดคานจงเปนผมสวนไดเสยในการบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงและถกโตงแยงสทธ และชอบทจะรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ศาลชนตนจงชอบทจะไตสวนค ารองและค าคดคานของผคดคานเพอว นจฉยถงขอโตแยงสทธของผคดคานใหตามรปคด ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๗๗/๒๕๕๐ การครอบครองปรปกษทดนของผอนจนไดกรรมสทธตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ นน อสงหารมทรพยทจะถกครอบครองปรปกษจนไดกรรมสทธ จะตองเปนของบคคลอน ซงกคอบคคลนนจะต องมกรรมสทธในอสงหารมทรพยนนเอง หลกฐานทแสดงวาผใดเปนเจาของหรอมกรรมสทธในทดนซงเปนอสงหารมทรพยนนคอโฉนดทดนเพราะเปนหลกฐานทางทะเบยนของทางราชการ ดงนน การครอบครองทดนของผอน อนจะเปนเหตใหผครอบครองไดกรรมสทธนนจ ะตองเปนการครอบครองทดนของผอน ทไดออกโฉนดแลวเทานน ทงจะตองครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบปดวย เมอทางราชการเพงออกโฉนดทดนพพาทใหแกโจทกทงหาเปนครงแรกเมอวนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๓๙ เชนน การนบระยะเวลาการครอบครองปรปกษทดนพ พาทจงตองเรมนบตงแตวนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๓๙ เปนตนไปเทานนระยะเวลาทครอบครองกอนทดนพพาทออกโฉนดไมอาจน ามานบรวมกนได เมอคดถงวนท ๖ พฤศจกายน ๒๕๔๐ ซงเปนวนทจ าเลยทงสองฟองแยงขอใหศาลพพากษาวา จ าเลยทงสองไดกรรมสทธในทดนพพาทโ ดยการครอบครองจงยงไมถงสบป จ าเลยทงสองจงไมอาจไดกรรมสทธในทดนพพาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๒๕๒/๒๕๕๐ โจทกมชอถอกรรมสทธในทดนพพาททไดจดทะเบยนแลว ยอมสนนษฐานไวกอนวาโจทกเปนผมสทธครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๓ จ าเลยกลาวอางวาโจทกไมใชเจาของกรรมสทธทดน จ าเลยจงมหนาทน าสบหกลางขอสนนษฐานดงกลาว

๑๒๓

โจทกฟองวา โจทกเปนเจาของทดนพพาทและใหจ าเลยเขาไปปลกบานอยอาศย โจทกไมประสงคจะใหจ าเลยและบรวารอยอาศยอกตอไป ขอใหบงคบจ าเลยและบ รวารรอถอนสงปลกสรางและขนยายทรพยสนออกไป จ าเลยใหการและฟองแยงในตอนแรกวา ทดนพพาทเปนของบดามารดาจ าเลย ตอมาบดามารดายกทดนพพาทใหจ าเลย เทากบจ าเลยอางวาทดนพพาทเปนกรรมสทธของจ าเลย แตจ าเลยกลบใหการและฟองแยงในตอนหลงวา จ าเลยครอบ ครองท าประโยชนในทดนพพาทโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของมาเกน ๑๐ ปแลว กรรมสทธในทดนพพาทจงเปนของจ าเลยเชนกน จงขดแยงกบค าใหการและฟองแยงในตอนแรก รปคดตามทโจทกฟองและจ าเลยใหการและฟองแยงดงกลาวจงไมมประเดนเรองการครอบ ครองปรปกษตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ เพราะการครอบครองปรปกษจะมไดกแตในทดนของผอนเทานน แมศาลชนตนและศาลอทธรณภาค ๗ จะรบวนจฉยให กถอไมไดวาเปนขอทไดยกเวนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตนและศาลอทธรณภาค ๗ ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหน ง ศาลฎกาไมรบวนจฉย ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๒๑/๒๕๕๐ พ. ปลกบานอยในทดนพพาทโดยขออาศยสทธของ ส . จ าเลยอยในทดนพพาทสบตอจาก พ . จงตกอยในฐานะเปนผอาศยเชนเดยวกบ พ . แมโจทกจะมไดหามปรามขณะจ าเลยปลกบานหลงใหมแทนบานหลงเดมของ พ . กหาท าใหฐานะของจ าเลยทเปนเพยงผอาศยเปลยนแปลงไปไม เมอไมปรากฏวาจ าเลยไดเปลยนลกษณะแหงการยดถอตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๑ จ าเลยจงไมอาจอางวาจ าเลยครอบครองทดนอยางเปนเจาของ และไมอาจอางการครอบครองปรปกษขนยนโจทกได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๐ ๐/๒๕๕๐ จ าเลยทงสองครอบครองทดนพพาทตงแต ทดนพพาทเปนกรรมสทธของ ช . เมอ ช . ขายทดนพพาทและจดทะเบยนโอนกรรมสทธใหแกบดาโจทกทงหากอนจ าเลยทงสองครอบครองครบก าหนดสบป จ าเลยทงสองไมอาจยกการครอบครองดงกลาวขนยนบดาโจทกทงหาได การค รอบครองทดนพพาทของจ าเลยทงสองจงขาดตอนตงแตบดาโจทกทงหาไดรบโอนกรรมสทธทางทะเบยนแลว จ าเลยทงสอง จะตองเรมนบระยะเวลาครอบครองทดนพพาทใหม จะน าระยะเวลาทจ าเลยทงสองครอบครองทดนของ ช . มานบรวมดวยไมได เมอจ าเลยทงสองครอบครองทดนพ พาทหลงจากบดาโจทกทงหาไดกรรมสทธมายงไมครบสบป จ าเลยทงสองจงไมไดกรรมสทธทดนพพาทโดยการครอบครองปรปกษ

๑๒๔

แมโจทกท ๑ ถงท ๔ จะเปนผมอบอ านาจหลายคน แตตางเปนเจาของรวมกนในทดนและบานพพาท จงเปนผมอ านาจรวมกนมอบอ านาจใหโจทก ท ๕ ซงเปนบคคลคนเดยวกระท าการมากกวาครงเดยวโดยเสยอากรแสตมปตามบญชอตราอากรแสตมป ขอ ๗ (ข) ซงก าหนดไว ๓๐ บาท ปรากฏวาใบมอบอ านาจของโจทกท ๑ ถงท ๔ ตดอากรแสตมป ๓๐ บาท โจทกท ๕ จงมอ านาจฟองแทนโจทกท ๑ ถงท ๔ ได หมายเหต การนบระยะเวลาครอบครองปรปกษตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ ถอเอาระยะเวลาครอบครองของฝายผครอบครองทตองครอบครองตดตอกน ไมตองพจารณาถงตวเจาของอสงหารมทรพยทถกครอบครองวาจะไดโอนกรรมสทธใหผอนหรอไม และไมจ าตองถอเอาทางฝายเจาของอสงหารมทรพยแตละ คนทรบโอนกรรมสทธมาเปนเกณฑในการเรมนบระยะเวลาครอบครองใหมทกครงทมการเปลยนตวเจาของ (ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๓๒ /๒๕๓๖ , ๑๐๘๘/๒๕๑๙ , ๕๐๘๖/๒๕๓๒) การทเจาของโอนอสงหารมทรพยของตนทมผอนครอบครองปรปกษอยใหบคคลภายนอกกอนครบระยะเวลาครอบครอ งปรปกษตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ หากบคคลภายนอกรบโอนโดยสจรต เสยคาตอบแทนและจดทะเบยนสทธโดยสจรต ยอมไดรบความคมครองตามมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง มผลท าใหการครอบครองปรปกษกอนหนานนสนไป (ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๘๐๑/๒๕๔๔) แตหากบคคลภายนอกรบโอนโดยไมสจร ตหรอมไดเสยคาตอบแทนยอมไมไดรบประโยชนจากมาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง ท าใหผครอบครองปรปกษสามารถนบระยะเวลาครอบครองปรปกษตดตอกนได ขอเทจจรงตามค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตนเปนการท ช . เจาของเดมขายทดนพพาทใหบดาของโจทกทงหาในขณะทจ าเลยท งสองครอบครองทดนดงกลาวยงไมครบสบป จากนนบดาโจทกทงหากยกทดนดงกลาวใหโจทกทงหา จ าเลยทงสองใหการตอสวาโจทกทงหารบโอนกรรมสทธทดนโดยไมสจรตและไมมคาตอบแทน แตมไดใหการวาบดาของโจทกทงหารบโอนโดยไมสจรต จงไมมประ เดนวาบดาของโจทกทงหาซอทดนพพาทมาจาก ช. เจาของเดมโดยไมสจรตและตองถอวาบดาโจ ทกทงหาซอทดนพพาทมาโดยสจรตตาม ป .พ.พ. มาตรา ๖ การครอบครองปรปกษของจ าเลยทงสองจงขาดตอนตงแตบดาโจทกทงหารบโอนมาแลวแมโจทกทงหาจะรบโอนทดนพพ าทมาจากบด าโดยไมเสยคาตอบแทนหรอไมสจรตแต

๑๒๕

จ าเลยทงสองกครอบครองทดนดงกลาวยงไมครบสบปนบแตวนทบดาโจทกรบโอนมาจาก ช . จ าเลยทงสองจงไมไดกรรมสทธโดยการครอบครองปรปกษ ภาระจ ายอม มาตรา ๑๓๘๗ อสงหารมทรพยอาจตองตกอยในภารจ ายอมอนเปนเห ตใหเจาของตองยอมรบกรรมบางอยางซงกระทบถงทรพยสนของตนหรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธทรพยสนนน เพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน มาตรา ๑๓๘๘ เจาของสามยทรพยไมมสทธท าการเปลยนแปลงในภารยทรพยหรอในสามยทรพยซงท าให เกดภาระเพมขนแกภารยทรพย มาตรา ๑๓๘๙ ถาความตองการแหงเจาของสามยทรพยเปลยนแปลงไป ทานวาความเปลยนแปลงนนไมใหสทธแกเจาของสามยทรพยทจะท าใหเกดภาระเพมขนแกภารยทรพยได มาตรา ๑๓๙๐ ทานมใหเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใด ๆ อนจะเป นเหตใหประโยชนแหงภารจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวก มาตรา ๑๓๙๙ ภารจ ายอมนน ถามไดใชสบป ทานวายอมสนไป มาตรา ๑๔๐๑ ภารจ ายอมอาจไดมาโดยอายความ ทานใหน าบทบญญตวาดวยอายความไดสทธอนกลาวไวในลกษณะ ๓ แหงบรรพน มาใชบงคบโดอยอนโลม ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๔๗ /๒๕๔๙ จ าเลยท ๑ เปนผปลกเพงบนถนนพพาท และจ าเลยท ๒ เปนผน าสงของตาง ๆ จ าพวกยางรถยนตและเศษไมมาวางบนถนนพพาทซงเปนทางภาระจ ายอมแกทดนของโจทก การกระท าของจ าเลยทงสองจงเปนการขดขวางมใหโจทกและบรวารของโจทกไดรบความสะ ดวกในการใชถนนพพาท ถอไดวาจ าเลยทงสองเปนผท าใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอขาดความสะดวกแกโจทกแลวโจทกจงเปนผเสยหาย โจทกยอมมอ านาจฟองจ าเลยทงสองได แมโจทกหรอบรวารของโจทกสรางราวตากผาในถนนพพาทดวย กหาท าใหการกระท าของจ าเลยทงสองดงก ลาวไมท าใหโจทกไดรบความเสยหายแตอยางใดไม ทงการทโจทกฟองคดนกเพราะจ าเลยทงสองท าใหประโยชนแหงถนนพพาทซงเปนทางภาระจ ายอมลดไป หรอขาดความสะดวกแกโจทก จงเปนการใชสทธโดยสจรต ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๐๕๘/๒๕๔๙ โมฆะกรรมนนไมอาจใหสตยาบน แกกนไดและผมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะยกความเสยเปลาแหงโมฆะกรรมขนกลาวอางกไดตาม

๑๒๖

ป.พ.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ปญหาวาสญญาจะซอจะขายทดนพพาทเปนโมฆะหรอไม จงเปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมจ าเลยจะไมไดยกปญหานขนกลาวในศาลชนตนและศาลอทธรณ จ าเลยกยงมสทธทจะยกปญหานขนกลาวในชนฎกาไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคสอง แมทดนพพาทเปนสวนหนงของถนนในหมบานทจ าเลยเปนผด าเนนการจดสรรทดนและตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรตามประกาศของคณะ ปฏวตฉบบท ๒๘๖ กตาม แตภาระจ ายอมนนเพยงแตท าใหเจาของภารยทรพยตองยอมรบกรรมบางอยางซงกระทบถงทรพยสนของตนหรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธทรพยสนนนเพอประโยชนแกอสงหารมทรพย และหามเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใด ๆ อนจะเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๗ และ ๑๓๘๙ เทานน เจาของภารยทรพยยงคงเปนเจาของกรรมสทธ ทงไมมบทกฎหมายใดหามเจาของภารยทรพยขายหรอจ าหนายจายโอนกรรมสทธแตอยางใด จ าเลยในฐานะเจาของทดนพพาท จงมสทธขายทดนพพาทได สญญาจะซอจะขายทดนพพาทจงเปนโมฆะ จ าเลยจงตองโอนกรรมสทธทดนพพาทใหแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๓/๒๕๔๙ ถนนท ส. ผจดสรรไดจดใหเปนทางเขาออกตามโครงการสทางสาธารณะไดนนไมสามารถใชไดเนองจากมสภาพเปนหนอ งน า ส . จงจดใหใชทดนพพาททง ๒ แปลง เปนทางเขาออกสทางสาธารณะถนนดาวดงสตดตอกนเปนเวลาเกนกวา ๑๐ ปแลว จนเทศบาลนครสวรรคไดเขามาปรบปรงเกลยดนในทดนพพาททง ๒ แปลง เปนถนนและเคยน ายางแอสฟลตมาราดถง ๒ ครง โดย ส . มไดโตแยงหรอคดค าน ถอไดวา ส . จดใหทดนพพาทโฉนดเลขท ๑๐๒๑๘ ของจ าเลยท ๒ เปนทางเขาออกสทางสาธารณะถนนดาวดงสอนเปนสาธารณปโภค เพอการจดสรรทดนตามโครงการทดนดงกลาวยอมตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรโดยผลแหงกฎหมายตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๘๖ฯ ขอ ๓๒ ประกอบขอ ๓๐ แมจ าเลยท ๒ ซอทดนพพาทโฉนดเลขท ๑๐๒๑๘ มาจาก ส. โดยสจรตและเสยคาตอบแทน กไมท าใหทางภาระจ ายอมนนระงบสนไป จ าเลยท ๒ จงตองรบภาระตามกฎหมายดงกลาวโดยไมค านงวาโจทกทงหาไดทางภาระจ ายอมโดยอายความหรอไม โจทก ทงหาบรรยายฟองวา ทดนของโจทกทงหาอยในโครงการจดสรรทดนเพอขายของ ส . ซงจดแบงทดนเปนแปลง ๆ พรอมทางเขาออกของทดนตามโครงการจดสรร แต เนองจากสภาพทดนตามท ส . ไดจดแบงใหเปนทางเขาออกตามโครงการจดสรรไมสามารถ

๑๒๗

ใชเปนทางเขาออกได เนองจากทดนสวนอน ๆ เปนหนองน าเกอบหมดทงโครงการ ส . จงไดยกทดนพพาททง ๒ แปลง ใหเปนทางเขาออกผานออกสทางสาธารณะ โจทกทงหาใชทางดงกลาวออกสทางสาธารณะโดยสงบและเปดเผยตดตอกนเกนกวา ๑๐ ป จนไดเปนทางภาระจ ายอมตามกฎหมาย เปนการบรรยาย ถงสทธของโจทกทงหาทจะใชทางพพาทไดโดยไมใหจ าเลยทงสองปดกน เมอศาลเหนวาทดนพพาทของจ าเลยท ๒ ตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรโดยผลแหงกฎหมาย ศาลกยกขนวนจฉยได ไมเปนการนอกฟองนอกประเดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๓ /๒๕๔๙ สาเหตทโจทกท ๓ ชกชวนโจทกอนกบชาวบานในหมท ๓ ท าทางพพาทตงแตแมน านครชยศรถงทางสาธารณะสายวดไรขง – ทรงคะนอง กเนองจากหมบานหมท ๓ ไมมทางรถยนตเขาออกสทางสาธารณะ ท าใหโจทกทงยสบเอดและชาวบานมความเดอดรอนในการสญจรไปมาตดตอกบทองถนอนและขนสงพชผลทางเกษตรกรรมออกไปจ าหนายในทองตลาด จงไดมการเจรจากบจ าเลยขอใชทดนของจ าเลยเปนทางผานออกสทางสาธารณะสายวดไรขง – ทรงคะนอง เมอจ าเลยตกลงแลวจงเปนการใหสทธแกทดนของโจทกทงยสบเอดเหนอทดนของจ าเลย อนเปนเหต ใหจ าเลยตองยอมรบกรรมบางอยาง เพอประโยชนแกทดนของโจทกทงยสบเอดทางพพาทจงตกเปนภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนของโจทกทงยสบเอด ขอตกลงดงกลาวเปนการกอตงภาระจ ายอม แมมไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกเปนเพยงท าใหการไดมาซงภาระจ า ยอมนนไมบรบรณตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคหนง แตไมไดท าใหขอตกลงดงกลาวเปนโมฆะหรอเสยเปลาแตอยางใด ยงคงใชบงคบกนไดระหวางคกรณ โจทกทงยสบเอดยอมบงคบใหจ าเลยจดทะเบยนภาระจ ายอมได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๓๙๑ /๒๕๔๙ โจทกยอมรบวามข อตกลงกบจ าเลยวาตาง ฝายตางยอมใหอาศยใชทางพพาทออกสถนนคลองชลประทานได เปนการเออประโยชนของทงสองฝาย ทางพพาทจงไมเปนทางภาระจ ายอมระหวางโจทกจ าเลยเพราะตางคนตางยอมใหผานในลกษณะถอยทถอยอาศยเปนการยอมใหผานทางพพาทโดยถอวสาสะซงกนและกนนนเอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๖๓ /๒๕๕๐ การไดภาระจ ายอมโดยอายความตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๔๐๑ ใหน าบทบญญตวาดวยอายความไดสทธดงกลาวไวในลกษณะ ๓ แหงบรรพ ๔ มาใชบงคบอนโลมกลาวคอจะตองเปนกรณทเจาของสามยทรพยไดใชประโยชนในทดนภารยทรพยน นโดยสงบและโดยเปดเผยและดวยเจตนาจะไดสทธภาระจ ายอมในทดนดงกลาวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๐๑ ประกอบดวยมาตรา ๑๓๘๒ แตการอยรวมกนของคน

๑๒๘

ในชนบทตามปกตแลวจะใชทดนขางเคยงเปนทางผานไดโดยถอวสาสะ อนเปนการเออเฟออาทรตอกนของคนในสงคม การใชทางพพาทข องโจทกกเขาอยในลกษณะเชนวาน กรณจงถอไมไดวาโจทกใชทางพพาทในลกษณะปรปกษตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ แมโจทกจะใชทางพพาทผานทดนของจ าเลยนานกวา ๑๐ ป ทางพพาทกไมตกเปนภาระจ ายอมแกทดนโจทกโดยอายความตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๐๑ หมายเหต ค าพพากษา ศาลฎกาทหมายเหตน ตดสนแตกตางไปจากค าพพากษาศาลฎกาเดม เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๕ /๒๔๘๕ คนนาซงผอนเดนผานมานานกวา ๑๐ ป ยอมเกดภาระจ ายอม เมอค าพพากษาศาลฎกาวนจฉยไวแตกตางกน ยอมมค าพพากษาศาลฎกาฉบบหนงถกตองดวยหลกกฎหมายและค วามเปนธรรม อกฉบบหนงยอมคลาดเคลอนไป จงตองคนหาเหตผลวาค าพพากษาศาลฎกาฉบบใดถกตอง ทดนในประเทศสวนใหญจะไมตดทางสาธารณะ ในการเดนทางเขาออกสทางสาธารณะจงจ าเปนตองอาศยทดนของบคคลอนเชนเดยวกบชาวนา ในการเดนเขาออกทนาจะเดนไปตามค นนาซงอยในทดนของบคคลอนเปนการด าเนนวถชวตของบคคลในทองถนและของชาวนาไทย ถอเปนจารตประเพณทดงามอยางหนงของคนไทย การทศาลฎกาวนจฉยวา โจทกซงเปนชาวนาใชคนนาเปนทางเดนแมจะไมมคนหวงหามและใชนานเพยงใดกไมไดภาระจ ายอมโดยอายค วาม ยอมท าใหเกดปญหาในการด ารงชวตตามวถชาวนาและประเพณทองถน การทจ าเลยซงเปนเจาของทดนขดคนนาออกไปครงหนงซงเปนสวนทอยในโฉนดทดนของตนถาเปนเรองทสามารถท าได หากเจาของคนนาอกฝายหนงกมการขดเชนกน โจทกจะเดนไปท านาอยางไร เชน ทดนทโจทกเดนผานท านามาตลอดชวตถกขายใหสรางโรงงานหรอบานจดสรรท าใหโจทกไมสามารถเขาออกท านาได ผลทตามมากคอโจทกตองยอมขายทนาในราคาถกๆ ใหแกนายทน หรอไมกเลกท านาไปประกอบอาชพอนปลอยทนาใหเปนรกรางไป ดงนน หากวนจฉยตามแนวค า พพากษาศาลฎกาฉบบทหมายเหต จะท าใหวถชวตของชาวนาเปลยนไป จะถกกระทบกระเทอนในการประกอบอาชพ จงไมนาจะชอบ

๑๒๙

นอกจากจะมค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๕ /๒๔๘๕ แลวยงมค าพพากษาศาลฎกาฉบบอนทนาสนใจอก เชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๕๕/๒๔๗๙ เจาของหวคนนาปลอยใหผท านาใชหวคนนาเปนประโยชนในการท านามาเปนเวลากวา ๑๐ ปแลว หวคนนายอมตกอยในภาระจ ายอมตาม มาตรา ๑๓๘๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๔๘/๒๕๐๕ ผทไดทางภาระจ ายอมโดยอายความแลวนน ยอมมสทธข ดโคนหวคนนาซงอยในเสนทางอนเปนภาระจ ายอมนนไดเท าทจ าเปนเพอรกษาและใชภาระจ ายอมนน โดยไมจ าเปนตองใหมค าพพากษาวาทดนนนตกเปนภาระจ ายอมเสยกอน ผหมายเหต จงเหนดวยความเคาระวา ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๕/๒๔๘๕ นาจะวนจฉยถกหลกกฎหมายและเปนธรรม อนสอดคลองกบขนบธรรมเนยมประเพณและวถชว ตของชาวนาไทย ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๔๕ /๒๕๕๐ ศาลชนตนชสองสถานก าหนดประเดนขอพพาทวา บนทกขอตกลงเรองภาระจ ายอมระหวางโจทกกบจ าเลยเปนโมฆะหรอไม และวนจฉยวาบนทกขอตกลงเรองภาระจ ายอมดงกลาวเปนโมฆะ จ าเลยอทธรณ ค าวนจฉยศาลอทธรณภาค ๒ ทวา ทดนของโจทกเปนทดนทแบงแยกออกมาจากทดนของจ าเลย เมอทดนของโจทกไมมทางออกสสาธารณะ โจทกกมสทธเรยกรองใหเปดทางจ าเปนในทดนของจ าเลย แมจะมการจดทะเบยนใหโจทกไดสทธภาระจ ายอมในทดนของจ าเลย กไมท าใหสทธของโจทกในการใชทดนบา งสวนของจ าเลยระงบหรอสนสดไป จ าเลยไมมสทธปดทางภาระจ ายอมรายพพาท เปนการวนจฉยวาโจทกมสทธใชทดนของจ าเลยฐานเปนทางจ าเปนซงไมใชประเดนขอพพาทในคด ศาลอทธรณภาค ๒ หาไดวนจฉยวาการจดทะเบยนทางภาระจ ายอมรายพพาทเปนโมฆะหรอไม อนเปนประเดนขอพพาททศาลชนตนก าหนดไวในการชสองสถานไม ค าวนจฉยของศาลอทธรณภาค ๒ ขอนจงไมชอบดวยกฎหมาย ภาระจ ายอมรายพพาทไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ตามส าเนาโฉนดทดน และส าเนาบนทกขอตกลงเรองภาระจ ายอม จงมผลบรบรณตามกฎหมาย จ าเลยอางวาไมม เจตนาผกพนตามส าเนาบนทกขอตกลงดงกลาว แตจ าเลยจดทะเบยนภาระจ ายอมรายพพาทตามค าขอของโจทกทแจงแกจ าเลยวาเพอใหบรษทเงนทนผรบจ านองยอมรบจ านองทดนของโจทกเปนประกนการขอกยมเงนของโจทกนนวตถประสงคดงกลาวไมเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมา ย ไมเปนการพนวสยหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทงจ าเลยยง

๑๓๐

ยนยนวาบรษทเงนทนผรบจ านองจะรบจ านองตอเมอทดนของโจทกไดสทธภาระจ ายอมเรองทางเดนแลวเทานน และหลงจากจดทะเบยนภาระจ ายอมรายพพาทโจทกได โจทกฟองวาจ าเล ยจดทะเบยนทางภาระจ ายอมรายพพาทใหแกโจทก จ าเลยปดทางภาระจ ายอมรายพพาท จงขอบงคบจ าเลยใหเปดทางภาระจ ายอมรายพพาทจ าเลยใหการตอนแรกวา จ าเลยจดทะเบยนทางภาระจ ายอมรายพพาทใหแกโจทกจรง แตปฏเสธวาโจทกอางสทธทางภาระจ ายอมรายพพาทไมไดเพราะการจดทะเบยนทา งภาระจ ายอมรายพพาทเปนโมฆะ ค าใหการของจ าเลยตอนหลงทวาโจทกไมไดใชทางภาระจ ายอมรายพพาทตดตอกนเปนเวลาสบป ภาระจ ายอมรายพพาทจงสนไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๙๙ หาไดขดกบค าใหการกอนหนานนไม เพราะขอเทจจรงอาจเปนไปไดทงสองอยางในเวลาเดยวกน คอนอ กจากการจดทะเบยนทางภาระจ ายอมจะ ตกเปนโมฆะแลว ภายหลงตอมาโจทกไมไดใชทางภาระจ ายอมเปนเวลาสบป ภาระจ ายอมดงกลายอมสนไป ผลแหงค าใหการของจ าเลยดงกลาวคงมแตเพยงวา หากศาลฟงวาการจดทะเบยนทางภาระจ ายอมเปนโมฆะตามทจ าเลยใหการตอสคดในตอนแรกแลว โจท กไมมสทธอางภาระจ ายอมมาบงคบจ าเลย ปญหาวาภาระจ ายอมสนไปเพราะโจทกไมไดใชเปนเวลาสบปหรอไมกไมจ าตองวนจฉยเทานน ทศาลลางทงสองไมก าหนดขอตอสของจ าเลยขอนเปนประเดนขอพพาทไมตองดวยความเหนของศาลฎกา จ านองทดนไวแกบรษทเงนทน ผรบจ านอง แสดงวาจ าเลยทราบดถงวตถประสงคและผลของการจดทะเบยนทางภาระจ ายอมวาเปนการใหสทธแกทดนของโจทกทจะใชทดนของจ าเลยเปนทางภาระจ ายอม การจดทะเบยนภาระจ ายอมรายพพาทของจ าเลยเปนการกระท าดวยใจสมครและไมไดส าคญผดในสงซงเปนสาระส าคญแหงน ตกรรม จงไมเปนโมฆะ แมตอมาภายหลงโจทกไดไถถอนจ านองจากบรษทเงนทนดงกลาว กหาท าใหภาระจ ายอมทมผลบรบรณตามกฎหมายมาแตตนกลบกลายเปนโมฆะไม เมอบนทกขอตกลงเรองภาระจ ายอมระบวาเปน “ภาระจ ายอมเรองทางเดน ” ยอมไมจ าเปนตองมความกวางถง ๓ เมตร ทศาลลางทงสองพพากษาใหทางภาระจ ายอมรายพพาทกวาง ๓ เมตร โดยวนจฉยวาโจทกตองใชรถยนตผานทางภาระจ ายอมรายพพาท เปนการท าใหเกดภาระจ ายอมเพมขนแกทดนของจ าเลยซงเปนภารยทรพยจากทจดทะเบยนระบวาเปนทางเดน ตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๘ และ ๑๓๘๙ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๐๖/๒๕๕๐ ตามส าเนาโฉนดทดนระบวา ทดนของโจทกและจ าเลยทงสอง ทกดานตดตอกบทดน แปลง อนไมปรากฏวามล ารางสาธารณะตดทดนของ

๑๓๑

โจทกหรอจ าเลยทงสองแตอยางใด จงฟงไมไดวาล ารางรองเหมองหรอรองน าพพาทเปนล ารางสาธารณะ แตเปนรองน าในทดนของจ าเลยทงสอง ขอเทจจรงฟงไดวา ทดนของโจทกเปนทดนสง สวนทดนของจ าเลยทงสองเปนทดนต าตามทโจทกฟอง การทโจทกระบายน าฝนตามธรรมชาตจากทดนของโจทกผานทดนของจ าเลยทงสองไดสล าน าเสยวจงเปนกรณทจ าเลย ทงสองมหนาทตองยอมรบตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๙ วรรคหนง และ ๑๓๔๐ วรรคหนง ดงน ไมวาโจทกและประชาชนจะใชรองน าในทดนของจ าเลยทงสองเปนเวลานานเพยงใดกหาท าใหรองน าในทดนของจ าเลยทงสองกลายเปนล ารางสาธารณะหรอตกเปนภาระจ ายอมไม แตการทจ าเลยท งสองไถดนกลบล ารางรองน าพพาท เปนเหตใหน าทวมขงทดนของโจทก ท าใหโจทกไดรบความเสยหาย โจทกยอมมสทธฟองขอใหบงคบจ าเลยทงสองท าทพพาทใหเปนล ารางระบายน าตามเดมได แมโจทกจะอางวาล ารางรองน าพพาทเปนล ารางสาธารณะหรอเปนทางภาระจ ายอม แตฟองโจทกกบรรยายถงขอเทจจรงโดยไดแสดงแจงชดซงสภาพแหงขอหาและขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาเชนวานนไวชดเจนแลววา โจทกเปนเจาของทดนไดรบความเสยหายเพราะจ าเลยทงสองใชดนกลบล ารางรองน า ซงเปนทางระบายน าทไหลจากบรเวณทดนของโจทกผานล ารางดงกลาวไปสล าน าเสยว อนเปนการบรรยายถงสทธของโจทกทจะใชล ารางรองน าพพาทไดกบมค าขอไมใหจ าเลยทงสองปดกน ซงในคดแพงโจทกไมจ าเปนตองยกบทกฎหมายขนกลาวอาง เพยงแตบรรยายขอเทจจรงและมค าขอบงคบกเปนการเพยงพอแลว สวนบทกฎหมายใดจะใชบงคบแกคดยอมเปนหนาทของศาลทจะยกมาปรบแกคดเองเมอขอเทจจรงไดความตามทางพจารณาวา กรณเปนเรองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๙ วรรคหนง และมาตรา ๑๓๔๐ วรรคหนง ศาลฎกากมอ านาจวนจฉยไดวากรณเปนเรองดงกลาว ครอบครว มาตรา ๑๔๖๒ ชายหรอหญง จะท าการสมรสในขณะทตนมคสมรสอยไมได มาตรา ๑๔๖๓ สามภรยาตองอยกนดวยกนฉนสามภรยา สามภรยาตองชวยเหลออปการะเลยงดกนตามความสามารถและฐานะของตน มาตรา ๑๔๗๑ สนสวนตวไดแกทรพยสน (๑) ทฝายใดฝายหนงมอยกอนสมรส

๑๓๒

(๒) ทเปนเคร องใชสอยสวนตว เครองแตงกาย หรอเครองประดบกายตามควรแกฐานะ หรอเครองมอเครองใชทจ าเปนในการประกอบอาชพหรอวชาชพของคสมรสฝายใดฝายหนง (๓) ทฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรสโดยการรบมรดกหรอโดยการใหโดยเสนหา (๔) ทเปนของหมน มาตรา ๑๔๗๒ สนสวนตวนน ถาไดแลกเปลยนเปนทรพยสนอนกด ซอทรพยสนอนมากด หรอขายไดเปนเงนมากด ทรพยสนอนหรอเงนทไดมานนเปนสนสวนตว สนสวนตวทถกท าลายไปทงหมดหรอแตบางสวน แตไดทรพยสนอนหรอเงนมาทดแทน ทรพยสนอนหร อเงนทไดมานนเปนสนสวนตว มาตรา ๑๔๗๓ สนสวนตวของคสมรสฝายใดใหฝายนนเปนผจดการ มาตรา ๑๔๗๔ สนสมรสไดแกทรพยสน (๑) ทคสมรสไดมาระหวางสมรส (๒) ทฝายใดฝายหนงไดมาระหวางสมรสโดยพนยกรรมหรอโดยการใหเปนหนงสอเมอพนยกรรมห รอหนงสอยกใหระบวาเปนสนสมรส (๓) ทเปนดอกผลของสนสวนตว ถากรณเปนทสงสยวาทรพยสนอยางหนงเปนสนสมรสหรอมใชใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสนสมรส มาตรา ๑๔๗๕ ถาสนสมรสใดเปนจ าพวกทระบไวในมาตรา ๔๕๖ แหงประมวลกฎหมายน หรอทมเอกสารเป นส าคญ สามหรอภรยาจะรองขอใหลงชอตนเปนเจาของรวมกนในเอกสารนนกได มาตรา ๑๔๗๖* สามหรอภรยาตองจดการสนสมรสรวมกนหรอไดรบความยนยอมจากอกฝายหนงในกรณดงตอไปน (๑) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จ านอง ปลด จ านอง หรอโอนสทธจ านอง ซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจ านองได (๒) กอตงหรอกระท าใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงภาระจ ายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน หรอภาระตดพนในอสงหารมทรพย (๓) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

๑๓๓

(๔) ใหกยมเงน (๕) ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอควรแกฐานานรปของครอบครวเพอการกศล เพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา (๖) ประนประนอมยอมความ (๗) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย (๘) น าทรพยสนไปเปนประกนหรอหลกประกนตอเจาพนกงานหรอศาล การจดการสนสมรส นอกจากกรณทบญญตไวในวรรคหนง สามหรอภรยาจดการไดโดยมตองไดรบความยนยอมจากอกฝายหนง มาตรา ๑๔๘๐ การจดการสนสมรสซงตองจดการรวมกนหรอตองไดรบความยนยอมจากอกฝายหนงตามมาตรา ๑๔๗๖ ถาคสมรสฝายหนงไดท านตกรรมไปแตเพยงฝายเดยว หรอโดยปราศจากความยนยอมของคสมรสอกฝายหนง คสมรสอกฝายหนงอาจฟองใหศาลเพกถอน นตกรรมนนได เวนแตคสมรสอกฝายหนงไดใหสตยาบนแกนตกรรมนนแลว หรอในขณะทท านตกรรมนนบคคลภายนอกไดกระท าโดยสจรตและเสยคาตอบแทน การฟองใหศาลเพกถอนนต กรรมตามวรรคหนงหามมใหฟองเมอพนหนงป นบแตวนทไดรเหตอนเปนมลใหเพกถอนหรอเมอพนสบปนบแตวนทไดท านตกรรมนน มาตรา ๑๔๙๐ หนทสามภรยาเปนลกหนรวมกนนนใหรวมถงหนทสามหรอภรยากอใหเกดขนในระหวางสมรสดงตอไปน (๑) หนเกยวแกการจดการบานเรอนและจดหาสงจ าเปนส าหรบครอบครว การอปการะเลยงดตลอดถงการรกษาพยาบาลบคคลในครอบครวและการศกษาของบตรตามสมควรแกอตภาพ (๒) หนทเกยวของกบสนสมรส (๓) หนทเกดขนเนองจากการงานซงสามภรยาท าดวยกน (๔) หนทสามหรอภรยากอขนเพอประโยชนตนฝายเดยว แตอกฝายหนงไดใหสตยาบน มาตรา ๑๔๙๕* การสมรสทฝาฝนมาตรา ๑๔๔๙ มาตรา ๑๔๕๐ มาตรา ๑๔๕๒ และมาตรา ๑๔๕๘ เปนโมฆะ มาตรา ๑๔๙๖* ค าพพากษาของศาลเทานนทจะแสดงวาการสมรสทฝาฝนมาตรา ๑๔๔๙ มาตรา ๑๔๕๐ และมาตรา ๑๔๕๘ เปนโมฆะ

๑๓๔

คสมรส บดามารดา หรอผสบทอดสนดานของคสมรสอาจรองขอใหศาลพพากษาวาการสมรสเปนโมฆะได ถาไมมบคคลดงกลาว ผมสวนไดเสยจะรองขอใหอยการเปนผรองขอตอศาลกได มาตรา ๑๔๙๘ การสมรสทเปนโมฆะ ไมกอใหเกดความสมพนธทาง ทรพยสนระหวางสามภรยา ในกรณทการสมรสเปนโมฆะ ทรพยสนทฝายใดมหรอไดมาไมวากอนหรอหลงการสมรสรวมทงดอกผลคงเปนของฝายนน สวนบรรดาทรพยสนทท ามาหาไดรวมกนใหแบงคนละครง เวนแตศาลจะเหนสมควรสงเปนประการอน เมอไดพเคราะหถงภาระใ นครอบครว ภาระในการหาเลยงชพ และฐานะของคกรณทงสองฝาย ตลอดจนพฤตการณอนทงปวงแลว มาตรา ๑๔๙๙* การสมรสทเปนโมฆะ เพราะฝาฝนมาตรา ๑๔๔๙ มาตรา ๑๔๕๐ หรอมาตรา ๑๔๕๘ ไมท าใหชายหรอหญงผสมรสโดยสจรตเสอมสทธทไดมาเพราะการสมรสกอนมค าพพากษาถง ทสดใหเปนโมฆะ การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา ๑๔๕๒ ไมท าใหชายหรอหญงผสมรสโดยสจรตเสอมสทธทไดมา เพราะการสมรสกอนทชายหรอหญงนนรถงเหตทท าใหการสมรสเปนโมฆะ แตการสมรสทเปนโมฆะดงกลาว ไมท าใหคสมรสเกดสทธรบมรดกในฐานะทายาทโดยธรรมของคสมรสอกฝายหนง การสมรสทเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา ๑๔๔๙ มาตรา ๑๔๕๐ หรอมาตรา ๑๔๕๘ หรอฝาฝนมาตรา ๑๔๕๒ ถาคสมรสฝายใดไดสมรสโดยสจรต ฝายนนมสทธเรยกคาทดแทนได และถาการสมรสทเปนโมฆะนนท าใหฝายทไดสมรสโดยสจรตตองยากจนลงเพราะไ มมรายไดพอจากทรพยสน หรอจากการงานทเคยท าอยกอนมค าพพากษาถงทสด หรอกอนทจะไดรวาการสมรสของตนเปนโมฆะแลวแตกรณ ฝายนนมสทธเรยกคาเลยงชพไดดวย สทธเรยกคาเลยงชพในกรณนใหน ามาตรา ๑๕๒๖ วรรคหนง และมาตรา ๑๕๒๘ มาใชบงคบโดยอน โลม สทธเรยกรองคาทดแทน หรอคาเลยงชพตามวรรคสาม มก าหนดอายความสองปนบแตวนทมค าพพากษาถงทสด ส าหรบกรณการสมรสเปนโมฆะเพราะฝาฝนมาตรา ๑๔๔๙ มาตรา ๑๔๕๐ หรอมาตรา ๑๔๕๘ หรอนบแตวนทรถงเหตทท าใหการสมรสเปนโมฆะ ส าหรบกรณการสมรสเปนโม ฆะเพราะฝาฝนมาตรา ๑๔๕๒

๑๓๕

มาตรา ๑๕๑๖ เหตฟองหยามดงตอไปน (๑) สามหรอภรยาอปการะเลยงดหรอยกยองผอนฉนภรยาหรอสาม เปนชหรอมช หรอรวมประเวณกบผอนเปนอาจณ อกฝายหนงฟองหยาได (๒) สามหรอภรยาประพฤตชว ไมวาความประพฤต ชวนนจะเปนความผดอาญาหรอไม ถาเปนเหตใหอกฝายหนง (ก) ไดรบความอบอายขายหนาอยางรางแรง (ข) ไดรบความดถกเกลยดชงเพราะเหตทคงเปนสามหรอภรยาของฝายทประพฤตชวอยตอไป หรอ (ค) ไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนควร ในเมอเอ าสภาพ ฐานะ และความเปนอยรวมกนฉนสามภรยามาค านงประกอบ อกฝายหนงนนฟองหยาได (๓) สามหรอภรยาท าราย หรอทรมานรางกายหรอจตใจ หรอหมนประมาทหรอเหยยดหยามอกฝายหนงหรอบพการของอกฝายหนง ทงน ถาเปนการรายแรง อกฝายหนงนนฟองหยาได (๔) สามหรอภรยาจงใจละทงรางอกฝายหนงไมเกนหนงป อกฝายหนงนนฟองหยาได (๔/๑) สามหรอภรยาตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก และไดถกจ าคกเกนหนงปในความผดทอกฝายหนงมไดมสวนกอใหเกดการกระท าความผดหรอยนยอมหรอรเหนเปนใจในการกระท าความผดนนดวย และการเปนสามภรยากนตอไปจะเปนเหตใหอกฝายหนงไดรบความเสยหายหรอเดอดรอนเกนควร อกฝายหนงนนฟองหยาได (๔/๒) สามและภรยาสมครใดแยกกนอยเพราะเหตทไมอาจอยรวมกนฉนสามภรยาไดโดยปกตสขตลอดมาเกนสามป หร อแยกกนอยตามค าสงของศาลเปนเวลาเกนสามป ฝายใดฝายหนงฟองหยาได (๕) สามหรอภรยาถกศาลสงใหเปนคนสาบสญ หรอไปจากภมล าเนาหรอถนทอยเปนเวลาเกนสามปโดยไมมโครทราบแนวาเปนตายรายดอยางไร อกฝายหนงฟองหยาได (๖) สามหรอภรยาไมใหความชวยเหลออปการะเลยงดอกฝายหนงตามสมควรหรอท าการเปนปฏปกษตอการทเปนสามหรอภรยากนอยางรายแรง ทงน ถาการกระท านนถงขนาดทอกฝายหนงเดอดรอนเกนควรในเมอเอาสภาพ ฐานะและความเปนอยรวมกนฉนสามภรยามาค านงประกอบ อกฝายหนงฟอ งหยาได

๑๓๖

(๗) สามหรอภรยาวกลจรตตลอดมาเกนสามป และความวกลจรตนนมลกษณะยากจะหายได กบทงความวกลจรตถงขนาดทจะทนอยรวมกนฉนสามภรยาตอไปไมได อกฝายหนงฟองหยาได (๘) สามหรอภรยาเปนโรคตดตออยางรายแรงอนอาจเปนภยแกอกฝายหนงแ ละโรคมลกษณะเรอรงไมมทางทจะหายได อกฝายหนงฟองหยาได (๙) สามหรอภรยาเปนโรคตดตออยางรายแรงอนอาจเปนภยแกอกฝายหนงและโรคมลกษณะเรอรงไมมทางทจะหายได อกฝายหนงนนฟองหยาได (๑๐) สามหรอภรยามสภาพแหงกาย ท าใหสามหรอภร ยานนไมอาจรวมประเวณไดตลอดกาล อกฝายหนงฟองหยาได มาตรา ๑๕๒๒ ถาสามภรยาหยาโดยความยนยอม ใหท าความตกลงกนไวในสญญาหยาวาสามภรยาทงสองฝาย หรอสามหรอภรยาฝายใดฝายหนงจะออกเงนคาอปการะเลยงดบตรเปนจ านวนเงนเทาใด ถาหยาโดยค าพพากษาของศาลหรอในกรณทสญญาหยามไดก าหนดเรองคาอปการะเลยงดบตรไว ใหศาลเปนผก าหนด มาตรา ๑๕๒๖ ในคดหยา ถาเหตแหงการหยาเปนความผดของคสมรสฝายใดฝายหนงแตฝายเดยว และการหยานนจะท าใหอกฝายหนงยากจนลง เพราะไมมรายไดพอจากทรพยสนหรอจากการงานตามทเคยท าอยระหวางสมรส อกฝายหนงนนจะขอใหฝายทตองรบผดจายคาเลยงชพใหได คาเลยงชพนศาลอาจใหเพยงใดหรอไมใหกได โดยค านงถงความสามารถของผใหและฐานะของผรบและใหน าบทบญญตมาตรา ๑๕๙๘ /๓๙ มาตรา ๑๕๙๘ /๔๐ และมาตรา ๑๕๙๘/๔๑ มาใชบงคบโดยอนโลม สทธเรยกรองคาเลยงชพเปนอนสนสด ถามไดฟองแยงในคดหยานน มาตรา ๑๕๓๓ เมอหยากนใหแบงสนสมรสใหชายและหญงไดสวนเทากน มาตรา ๑๕๓๔ สนสมรสทคสมรสฝายใดฝายหนงจ าหนายไปเพอประโยชนตนฝายเดยวกด จ าหนายไปโดย เจตนาท าใหคสมรสอกฝายหนงเสยหายกด จ าหนายไปโดยมไดรบความยนยอมของคสมรส อกฝายหนงในกรณทกฎหมายบงคบวาการจ าหนายนนจะตองไดรบความยนยอมของอกฝายหนงดวยกด จงใจท าลายใหสญหายไปกด ใหถอเสมอนวาทรพยสนนนยงคงมอยเพอจดแบงส นสมรสตามมาตรา ๑๕๓๓ และถาคสมรสอกฝายหนงไดรบสวนแบง

๑๓๗

สนสมรสไมครบตามจ านวนทควรจะได ใหคสมรสฝายทไดจ าหนายหรอจงใจท าลายสนสมรสนนชดใชจากสนสมรสสวนของตนหรอสนสวนตว มาตรา ๑๕๖๒ ผใดจะฟองบพการของตนเปนคดแพงหรอคดอาญามได แตเมอผนนหรอญาตสนทของผนนรองขอ อยการจะยกคดขนวากลาวกได มาตรา ๑๕๖๔ บดามารดา จ าตองอปการะเลยงด และใหการศกษาตามสมควรแกบตรในระหวางทเปนผเยาว บดามารดาจ าตองอปการะเลยงดบตรซงบรรลนตภาวะแลวแตเฉพาะผทพพลภาพและหาเลยงตนเองม ได มาตรา ๑๕๖๖* บตรซงยงไมบรรลนตภาวะตองอยใตอ านาจปกครองของบดามารดา อ านาจปกครองอยกบบดาหรอมารดาในกรณดงตอไปน (๑) มารดาหรอบดาตาย (๒) ไมแนนอนวามารดาหรอบดามชวตอยหรอตาย (๓) มารดาหรอบดาถกศาลสงใหเปนคนไรความสามารถ หรอเสมอนไรความสามารถ (๔) มารดาหรอบดาตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลเพราะจตฟนเฟอน (๕) ศาลสงใหอ านาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา (๖) บดาและมารดาตกลงกนตามทมกฎหมายบญญตไวใหตกลงกนได มาตรา ๑๕๗๔* นตกรรมใดอนเกยวกบทรพยสนของผเยาว ดงตอไปนผใชอ านาจปกครองจะกระท ามได เวนแตศาลจะอนญาต (๑) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จ านอง ปลด จ านอง หรอโอนสทธจ านอง ซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยทอาจจ านองได (๒) กระท าใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงทรพยสทธของผเยาวอนเ กยวกบอสงหารมทรพย (๓) กอตงภาระจ ายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน ภาระตดพนในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนใดในอสงหารมทรพย (๔) จ าหนายไปทงหมดหรอบางสวนซงสทธเรยกรองทจะใหไดมาซงทรพยสทธในอสงหารมทรพย หรอส งหารมทรพยทอาจจ านองได หรอสทธเรยกรองทจะใหทรพยสนเชนวานนของผเยาวปลอดจากทรพยสทธทมอยเหนอทรพยสนนน (๕) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

๑๓๘

(๖) กอขอผกพนใด ๆ ทมงใหเกดผลตาม (๑) (๒) หรอ (๓) (๗) ใหกยมเงน (๘) ให โดยเสนหา เวนแตจะเอาเงนไดของผเยาวใหแทนผเยาวเพอการกศลสาธารณะ เพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา ทงน พอสมควรแกฐานานรปของผเยาว (๙) รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน หรอไมรบการใหโดยเสนหา (๑๐) ประกนโดยประการใ ด ๆ อนอาจมผลใหผเยาวตองถกบงคบช าระหนหรอท านตกรรมอนทมผลใหผเยาวตองรบเปนผรบช าระหนของบคคลอนหรอแทนบคคลอน (๑๑) น าทรพยสนไปแสวงหาผลประโยชนนอกจากในกรณทบญญตไวในมาตรา ๑๕๙๘/๔ (๑) (๒) หรอ (๓) (๑๒) ประนประนอมยอมความ (๑๓) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๒๗/๒๕๔๘ เมอศาลพพากษาวาการสมรสระหวางจ าเลยกบ ช . ตกเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๙๖ การสมรสดงกลาวจงไมกอใหเกดความสมพนธทางทรพยสนระหวางสามภรยาตามมาตรา ๑๔๙๘ วรรคหนง จ าเลยจงไม มสทธรบเงนบ าเหนจตกทอดของ ช . และสทธของจ าเลยดงกลาวกไมไดรบความคมครองตามมาตรา ๑๔๙๙ เพราะจ าเลยมไดสมรสโดยสจรต จ าเลยจงตองคนเงนบ าเหนจตกทอดใหแกโจทกฐานลาภมควรไดตามมาตรา ๑๗๒ วรรคสอง ประกอบมาตรา ๔๐๖ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๖๐/๒๕๔๘ (ประชม ใหญ) โจทกและจ าเลยทงสบสองซงเปนเจาของกรรมสทธรวมในทดนพพาท ๒ แปลง ไดท าขอตกลงเกยวกบการแบงแยกกรรมสทธรวมในทดนพพาททงสองแปลง โดยใหโจทกไดทดนแปลง ๑ ไร และระบวาต าแหนงทดนสวนของโจทกไวดวย อนมลกษณะเปนสญญาประนประนอมยอมค วามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๗๔ (๑๒) ในขณะทจ าเลยท ๑๒ เปนผเยาวโดยไมปรากฏวาไดรบอนญาตจากศาล ขอตกลงในเรองการแบงกรรมสทธรวมในทดนดงกลาวจงไมมผลผกพนจ าเลยท ๑๒ เทากบวากรรมสทธรวมของจ าเลยท ๑๒ ยงคงครอบไปเหนอทดนพพาททงหมดตามสวนของ ตนจนกวาจะมการแบงแยก ซงมผลไมเพยงแตเฉพาะในเรองการก าหนดต าแหนงของทดนเทานน แตยงมผลรวมตลอดไปถงจ านวนเนอทดนดวย เพราะหากแบงทดนพพาทใหแกโจทกแปลงละ ๑ ไร ตามขอตกลงแลว ทดนพพาทในสวนทเหลอยอมจะมจ านวนลดนอยลง และไมอาจน ามาแบ งใหแกจ าเลยทงสบสอง

๑๓๙

ไดในจ านวนเทา ๆ กน โดยไมกระทบถงสทธในจ านวนเนอทดนทจ าเลยท ๑๒ จะพงไดรบ เมอขอตกลงเรองแบงกรรมสทธรวมในทดนไมมผลผกพนจ าเลยท ๑๒ และมผลกระทบถงจ านวนเนอทดนตลอดจนต าแหนงของทดนทจะแบงแยกเชนนแลวยอมเป นสงทเกยวพนไมอาจแบงแยกออกไดจากนตกรรม ซงจ าเลยท ๑ ถงท ๑๑ ไดรวมกระท า ขอตกลงเรองแบงกรรมสทธรวมในทดนจงไมมผลผกพนจ าเลยท ๑ ถงท ๑๑ ดวย โจทกไมอาจบงคบใหจ าเลยทงสบสองแบงทดนพพาทใหแกตนตามขอตกลงเรองแบงกรรมสทธร วมในทดนตามฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๔/๒๕๔๙ ค าฟองของโจทกเปนการฟองจ าเลยในฐานะผจดการมรดกของ น . เพอใหแบงทรพยมรดกและขอใหถอดถอนจ าเลยจากการเปนผจดการมรดกของ น . อนเปนการพพาทในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ น . ซงตองแบงปนทรพยมรดกของ น . ใหแกโจทก หาไดพพาทกนในฐานะสวนตวไม ดงนนการทผรองเขาสวมสทธของโจทกจงไมอยในฐานะเปนผฟองมารดาซงเปนบพการของตน กรณจงไมตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๒ ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๙๒ /๒๕๔๙ ปรากฏตามส าเนาทะเบยนสมรสวาจ าเลยจดทะเบยนสมรสกบ ส. เมอวนท ๖ มกราคม ๒๕๒๔ และทางราชการไดออกโฉนดทดนเลขท ๒๖๕๒๖ ใหแก ส . เมอวนท ๑๖ สงหาคม ๒๕๔๒ โดยไมปรากฏวา ส . ไดทดนมาดวยเหตใด กรณจงตองสนนษฐานไวกอนวาทดนแปลงนเปนสนสมรสระหวางจ าเลยกบ ส . ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๗๔ (๑) และวรรคสอง โจทกซงเปนเจาหนจ าเลยยอมมสทธตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๗๘ ประกอบมาตรา ๒๘๒ ทจะบงคบคดเอาช าระหนจากทดนแปลงนได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๒๐ /๒๕๔๙ แมในป ๒๕๑๗ โจทกเปนฝายละทงรางจ าเลยโดยออกจากบานทโจทกจ าเลยเคยอยกนดวยกนไปอยกนฉนสามภ รยากบนาง ม . กตาม แตในป ๒๕๑๙ จ าเลยกมความสมพนธฉนชสาวกบนาย ส . จนมบตรดวยกน ๑ คน แสดงวาจ าเลยไมประสงคจะอยกนฉนสามภรยากบโจทกอกตอไปเชนเดยวกน และระหวางทแยกกนอยไมปรากฏวาโจทกกลบไปอยกนฉนสามภรยากบจ าเลยอก ฝายจ าเลยซงท ราบดวาโจทกพกอาศยอยทใดกมไดสนใจหรอหาทางทจะอยรวมกบโจทกฉนสามภรยาตอไป พฤตการณของโจทกจ าเลยทตางคนตางอยเปนเวลานานถง ๒๕ ป นน ถอไดวาโจทกและจ าเลยสมครใจแยกกนอยเพราะเหตทไมอาจอยรวมกนฉนสามหรอภรยาไดโดยปกตสขตลอดม าเกนสามป อนเปนเหตหยาตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๑๖ (๔/๒) โจทกจงฟองหยาจ าเลยได

๑๔๐

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖๕๑/๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเปนเจาของทดนพพาท โจทกมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ ซงเปนมารดาไปไถถอนจ านองทดนพพาท แตจ าเลยท ๑ ท าเกนขอบอ านาจ โดยจ าเลยท ๑ ท านตกรรมใหทดนแกจ าเลยท ๑ ตอมาจ าเลยท ๑ ขายใหจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๒ จ านองตอจ าเลยท ๓ ขอใหเพกถอนนตกรรมการใหระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ นตกรรมการซอขายระหวางจ าเลยท ๑ กบจ าเลยท ๒ และนตกรรมจ านองระหวางจ าเลยท ๒ กบท ๓ จงเปนการใชสทธตดตามเอาคนซงทรพยจากผไมมสทธยดถอไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ และการกระท าของจ าเลยทงสามเปนการโตแยงสทธของโจทกตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ แลว แมโจทกไมมอ านาจฟองจ าเลยท ๑ เพราะเปนการฟองบพการตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๒ กตาม กเปน เหตเฉพาะตวระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ เทานน หามผลไปถงจ าเลยท ๒ และท ๓ ซงเปนบคคลภายนอกดวยไม โจทกจงมอ านาจฟองและด าเนนกระบวนพจารณาในสวนของจ าเลยท ๒ และท ๓ ตอไปได ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๑๙๒ /๒๕๔๙ ป.พ.พ. มาตรา ๑๔๖๑ เปนบทบญญตในหมวด ๓ เรอง ความสมพนธระหวางสามภรยา ซงเปนเรองภายหลงการสมรสตามหมวด ๒ เรอง เงอนไขแหงการสมรส กลาวคอ เมอสมรสกนแลวหากฝายใดปฏบตฝาฝนมาตรา ๑๔๖๑ ดงกลาวกจะเปนเหตฟองหยาตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๑๖ (๔) หรอ (๖) ทคสมรสอกฝายหนงอาจน ามาฟองร องไดเทานน เมอไมปรากฏวามการฟองหยาระหวางโจทกกบพลต ารวจตร ว . และไมมค าพพากษาของศาลใหหยากน การสมรสระหวางโจทกกบพลต ารวจตร ว . จงยงสมบรณตามกฎหมาย แมหากโจทกกบพลต ารวจตร ว . จะมไดอยดวยกนและมไดชวยเหลออปการะเลยงดกนในระยะหล ง กมไดมผลตอความสมบรณของการสมรสระหวางโจทกกบพลต ารวจตร ว . โจทกจงยงเปนภรยาทชอบดวยกฎหมายของพลต ารวจตร ว . มโจทกเปนคสมรสอย จงเปนการสมรสทฝาฝนเงอนไขแหงการสมรสในมาตรา ๑๔๕๒ และเปนโมฆะตามมาตรา ๑๔๙๕ แมตอมาพลต ารวจตร ว . ถงแกความตา ย โจทกกเปนผมสวนไดเสยทมอ านาจฟองขอใหการสมรสระหวางจ าเลยกบพลต ารวจตร ว . เปนโมฆะได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๒๐/๒๕๔๙ ผเสยหายเปนบตรของ จ . และไมปรากฏวา จ. ถกถอนอ านาจปกครองหรอมการแตงตงใหจ าเลยเปนผปกครองผเสยหาย ดงนน จ . ซงเปนมารดาผเสยหายจงเปนผใชอ านาจปกครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๖ แม จ . มารดาผเสยหายสงผเสยหายมาอยกบจ าเลยและภรยาซงเปนพสาวของ จ . ตงแตยงเลก แตอ านาจปกครองผเสยหายกยงคงอยกบ จ. มารดาผเสยหาย ไมใชจ าเลย การกระท าของจ าเลยตอผเสยหายจง ไมใชการกระท า

๑๔๑

ตอผอยในความปกครองไมตองรบโทษหนกขนตาม ป .อ. มาตรา ๒๘๕ ปญหาดงกลาว เปนขอกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยแมไมมคความฝายใดฎกา ศาลฎกามอ านาจหยบยกขนวนจฉยไดตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๙๕ ประกอบมาตรา ๒๒๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๐๖/๒๕๕๐ แมค าฟองแยงจะมขอความระบวา หากศาลพพากษาใหโจทกจ าเลยหยาขาดจากกน ขอใหบงคบโจทกจายคาเลยงชพแกจ าเลยและคาอปการะเลยงดบตรผเยาวกตาม แตจ าเลยใหการตอสคดและบรรยายค าฟองแยงมาแตแรกวา เหตหยามใชเกดจากการกระท าของจ าเลย โจทกเปนฝา ยออกจากบานละทงไมดแลไมใหความชวยเหลออปการะเลยงดจ าเลยและบตรผเยาวทงสองซงอยในระหวางศกษาเลาเรยนขอใหบงคบโจทกจายคาเลยงชพแกจ าเลย คาอปการะเลยงดบตรผเยาวและใหจ าเลยเปนผใชอ านาจปกครองบตรผเยาวทงสองเพยงผเดยว แสดง ใหเหนถงเจตนาแทจรงตามค าฟองแยงของจ าเลยวาไมประสงคจะหยากบโจทก แตขณะเดยวกนกยนยนวาโจทกไมปฏบตตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๔ วรรคหนง ทบญญตวาบดามารดาจ าตองอปการะเลยงดและใหการศกษาตามสมควรแกบตรในระหวางทผเยาว ไมวาโจทกจ าเลยยงค งเปนสามภรยาหรอหยาขาดกนแลวหรอไม ทงยอมเปนเหตผลอนสมควรใหศาลมค าสงใหอ านาจปกครองบตรผเยาวอยแกจ าเลยผเปนมารดาฝายเดยวไดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๕๖๖ (๕) ไมวาโจทกจ าเลยจะหยาขาดกนหรอไมเชนเดยวกน เมอโจทกไมอปการะเลยงดใหการศกษาต ามสมควรแกบตรผเยาว การทศาลอทธรณภาค ๖ แผนกคดเยาวชนและครอบครว พพากษาใหโจทกช าระคาอปการะเลยงดบตรผเยาวทงสองและใหจ าเลยเปนผใชอ านาจปกครองบตรผเยาวทงสองเพยงฝายเดยว จงไมเปนการพพากษาเกนค าขอ แมจ าเลยใหการและบรรยายค าฟองแยง ตอนแรกวา โจทกไมใหความชวยเหลออปการะเลยงดจ าเลยเปนท านองวา โจทกในฐานะสามไมชวยเหลออปการะเลยงดจ าเลยซงเปนภรยาเปนการไมปฏบตหนาทของสามตามท ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๖๑ วรรคสองก าหนดกตาม แตเมออานค าฟองแยงของจ าเลยแตแรกจนถงค าขอทายฟองแย งโดยตลอดทงหมดแลว ไดใจความตามทบรรยายวา เหตแหงการหยาเปนความผดของโจทกซงเปนสามฝายเดยว การฟองหยาของโจทกท าใหจ าเลยยากจนลง หากศาลพพากษาใหโจทกจ าเลยหยาขาดจากกน ขอใหบงคบโจทกจายคาเลยงชพใหแกจ าเลยเปนรายเดอน ซงตรงตามหลกเกณฑเร องคาเลยงชพท ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๒๖ บญญตไวเปนการเฉพาะในกรณทมการหยาแลว จะท าใหคสมรสอกฝายหนงยากจนลง ถอไมไดวาจ าเลยฟองแยงเรยกใหโจทกช าระคาอปการะเลยงดจ าเลย เมอศาลลางทงสองมได

๑๔๒

พพากษาใหโจทกจ าเลยหยาขาดกน จงไมอาจบงคบให โจทกรบผดช าระคาเลยงชพใหแกจ าเลยตามค าขอทายฟองแยงได ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๔๔ /๒๕๕๐ บทบญญตตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๒๒ ก าหนดใหศาลมอ านาจก าหนดคาอปการะเลยงดบตรไดเปนกรณเฉพาะเมอศาลพพากษาใหหยาหรอในกรณทสญญาหยามไดก าหนดเรองคาอปการะเ ลยงดได ดงนน แมจ าเลยมไดฟองแยงขอคาอปการะเลยงดบตรทงสอง ศาลชนตนกก าหนดใหโจทกช าระคาอปการะเลยงดบตรทงสองเปนรายเดอนจนกวาบตรทงสองจะบรรลนตภาวะได ปญหาการก าหนดคาอปการะเลยงดบตรดงกลาว แมไมมคความฝายใดยกขนฎกา แต เปนปญหาเกยวดวยความสงบเรยบรอย ศาลฎกาเหนสมควรหยบยกขนพพากษาเปนประโยชนแกบตรผเยาวทงสองของโจทกจ าเลย แมการกเงนของจ าเลยทงสองครงจะเปนการกหลงจากจ าเลยแยกมาอยกบบดามารดาจ าเลยแลว แตจ าเลยไดน าบตรไปเลยงดดวย จงตองมภาระคา ใชจายในสวนน โจทกเปนบดาตองมสวนอปการะเลยงดบตรเชนกน จ าเลยน าสบวาจ า เลยกเงนในการกป ๒๕๔๓ จ าเลย ไดระบในวตถประสงคของกวา ซงเครองคอมพวเตอร และมหลกฐานใบสงซอสนคา สวนการกในป ๒๕๔๖ เปนการกเงนเพอเหตฉกเฉน ฟงไดว า จ าเลยกเงนสองครงดงกลาว เพอเปนคาใชจายของบตรอนเปนคาใชจายจ าเปนในครอบครวและเปนหนทจ าเลยกอขนในระหวางสมรส จงเปนหนทโจทกจ าเลยตองรบผดอยางลกหนรวมกนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๙๐ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๓๘/๒๕๕๐ โจทกฟองขอใหเพกถ อนนตกรรมทจ าเลยท ๑ ซงเปนสามน าทดนซงเปนสนสมร สไปโอนใหบคคลอนโดยปราศจากความยนยอมของคสมรสตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๘๐ วรรคหนง และมาตรา ๑๔๘๐ วรรคสอง ไดก าหนดระยะเวลาใหฟองคดซงเปนก าหนดระยะเวลาใหใชสทธเรยกรอง ถามไดใชบงคบภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนดสทธเรยกรองนนเปนอนขาดอายความ จงเปนเรองอายความฟองรองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๙ ปญหาเรองอายความไมใชปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน เมอจ าเลยท ๑ ถงท ๓ มไดยกปญหานขนเปนขอตอสไวในค าใหการ สวนจ าเลยท ๔ ขาดนดยนค าใหการ คดจงไมมประเดนเรองอายความมาตงแตศาลชนตน ศาลจะอางเอาอายความมาเปนเหตยกฟองไมไดตองหามตามมาตรา ๐๙๓/๒๙ ค าพพากษาฎกาท ๑๘๔๙ /๒๕๕๑ จ าเลยไมทราบวาโจทกจดทะเบยนสมรสกบนาง พ . จ าเลยซอทดนพพาทพรอมสงปลกสรางซง เปนสนสมรสของโจทกและนาง พ . จาก นาง พ. โดยเขาใจวานาง พ . เปนมายเนองจากโจทกไปมภรยาใหมและไดทงรางนาง พ . จ าเลย

๑๔๓

ท านตกรรมกบนาง พ . โดยสจรต โจทกจงไมมอ านาจฟองขอใหเพกถอนนตกรรมระหวางจ าเลยกบนาง พ . ซงถงแกความตายในเวลาตอมา มรดก มาตรา ๑๕๙๙ เมอบคคลใดตาย มรดกของบคคลนนตกทอดแกทายาท ทายาทอาจเสยไปซงสทธในมรดกไดแตโดยบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนกฎหมายอน มาตรา ๑๖๐๐ ภายใตบงคบของบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนกองมรดกของผตายไดแกทรพยสนทกชนดของผตาย ตลอดท งสทธหนาทและความรบผดตาง ๆ เวนแตตามกฎหมายหรอวาโดยสภาพแลวเปนการเฉพาะตวของผตายโดยแท มาตรา ๑๖๒๗ บตรนอกกฎหมายทบดาไดรบรองแลวและบตรบญธรรมนน ใหถอวาเปนผสบสนดาน เหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมายตามความหมายแหงประมวลกฎหมายน มาตรา ๑๖๒๙ ทายาทโดยธรรมมหกล าดบเทานน และภายใตบงคบแหงมาตรา ๑๖๓๐ วรรค ๒ แตละล าดบมสทธไดรบมรดกกอนหลงดงตอไปน คอ (๑) ผสบสนดาน (๒) บดามารดา (๓) พนองรวมบดามารดาเดยวกน (๔) พนองรวมบดาหรอรวมมารดาเดยวกน (๕) ป ยา ตา ยาย (๖) ลง ปา นา อา คสมรสทยงมชวตอยนนกเปนทายาทโดยธรรม ภายใตบงคบของบทบญญตพเศษแหงมาตรา ๑๖๓๕ มาตรา ๑๖๓๐ ตราบใดทมทา ยาทซงยงมชวตอย หรอมผรบมรดกแทนทยง ไมขาดสายแลวแตกรณในล าดบหนง ๆ ทระบไวในมาตรา ๑๖๒๙ ทายาทผทอยในล าดบถดลง ไปไมมสทธในทรพยมรดกของผตายเลย แตความในวรรคกอนนมใหใชบงคบในกรณเฉพาะทมผสบสนดานคนใดยงมชวตอยหรอมผรบมรดกแทนทกนแลวแตกรณ และมบดามารดายงมชวตอย ในกรณเชนนนใหบดามารดาไดสวนแบงเส มอนหนงวาเปนทายาทชนบตร

๑๔๔

มาตรา ๑๖๓๙ ถาบคคลใดซงจะเปนทายาทตามมาตรา ๑๖๒๙ (๑) (๓) (๔) หรอ (๖) ถงแกความตาย หรอถกจ ากดมใหรบมรดกกอนเจามรดกตาย ถาบคคลนนมผสบสนดานกใหผสบสนดานรบมรดกแทนท ถาผสบสนดานคนใดของบคคลนนถงแกความต ายหรอถกจ ากดมใหรบมรดกเชนเดยวกน กใหผสบสนดานของผสบสนดานนนรบมรดกแทนท และใหมการรบมรดกแทนทกนเฉพาะสวนแบงของบคคลเปนราย ๆ สบตอกนเชนนไปจนหมดสาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๓ /๒๕๔๙ แมขอตกลงแบงปนทรพยมรดกของโจทกทงสองตองหามฟองรองบงคบคด เนองจากไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๐ วรรคสอง แตการทโจทกทงสองยนฟองเรยกรองทรพยมรดกในทดนทงสองแปลงจากจ าเลยเปนการใชสทธทโจทกทงสองมสทธรบมรดกแทนท ส . ซงมสทธ ไดรบมรดกจากจ าเลยในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ ม . โจทกทงสองจงมฐานะเปนทายาทโดยธรรมของเจามรดกทมสทธไดรบสวนแบงทรพยมรดกรวมกบทายาทอนในทดนทงสองแปลงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ , ๑๗๒๕ ประกอบมาตรา ๑๓๕๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๔ /๒๕๔๙ แมผรอ งจะไมเขาเปนคความแทนทโจทกได เพราะคดถงทสดในศาลชนตนกอนแลวกตาม แตการทผรองยนค ารองขอเขามาเปนคความแทนทโจทกกเพอมสทธทจะไดรบช าระหนตามค าพพากษาแทนโจทก ซงโจทกมสทธไดรบจากจ าเลยในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ น . และโจทกมสทธดงกลาวกอนทจะถงแกกรรม เมอโจทกถงแกกรรมจงตกทอดแกผรอง ผรองอยในฐานะเปนผรบมรดกของโจทกและเปนผรบพนยกรรมยอมมสทธและหนาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๙๙ และมาตรา ๑๖๐๐ จงมสทธทจะเขาเปนเจาหนตามค าพพากษาแทนโจทกและด าเน นการบงคบคดตอไปได ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๙๗ /๒๕๔๙ ในระหวางทผตายมชวต ผตายไดกลาวกบบคคลในหมบานวาผคดคานท ๔ เปนบตรของผตาย คนในหมบานกรวาผคดคานท ๔ เปนบตรของผตาย ผตายไดแสดงความเปนบดาโดยไดอปการะเลยงดผคดค านท ๔ โดยพาไปเทยวกบผตายและสงเสยคาเลยงดตลอดมาเวนแตขณะทผตายถกคมขง นบไดวาผตายไดแสดงตนโดยเปดเผยวาเปนบดาผคดคานท ๔ และใหการอปการะเลยงดผคดคานท ๔ ตลอดมา พฤตการณของผตายดงกลาวเปนการแสดงตอผคดคานท ๔ ใหเปนทรกนทวไปวาผคดคานท ๔ เปนบตรนอกกฎหมายของผตายทผตายรบรองแลว ผคดคานท ๔ จงเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมาย ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๗ เปนทายาทโดยธรรมของผตายคนหนง จงมสทธยนค ารองขอใหตงมารดาของผคดคานท ๔ เปนผจดการมรดกของผตายได

๑๔๕

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๒๐๒/๒๕๔๙ สทธในการเรยกคาสนไหมทดแทนเกยวกบคาปลงศพตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๔๓ วรรคแรก เปนสทธของผทเปนทายาทจะเรยกรองเอาแกผทกระท าละเมดท าใหเจามรดกถงแกความตายภายใตบงคบมาตรา ๑๖๔๙ และเมอโจทกท ๒ ถงท ๔ เปนบตรนอกกฎหมายทเจามรดกซงเปนบดารบรองแลว จงเปนผสบสนดานเหมอนบตรชอบดวยกฎหมายของเจามรดกตามมาตรา ๑๖๒๗ มสทธฟองเรยกคาปลงศพของเจามรดก และเมอโจทกทงสรวมกนฟองเรยกคาสนไหมทดแทนในการปลงศพดงกลาว จงไมจ าเปนตองระบ วาโจทกคนใดเปนผทออกคาใชจายสวนนจงจะมอ านาจฟองไดโจทกท ๒ ถงท ๔ จงมอ านาจฟองเรยกคาสนไหมทดแทนในการปลงศพได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๓๔/๒๕๔๙ โจทกเปนบตรของ ศ . ผตาย จงอยในฐานะทายาทโดยธรรม ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ (๑) มสทธรบมรดกของ ศ. สวนจ าเลยเปนเพยงพนองทรพยมรดกของ ศ . ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๓๐ วรรคหนง เมอจ าเลยมใชทายาทผมสทธในทรพยมรดกรายน และโจทกฟองคดนเพอเรยกทรพยมรดกจากจ าเลยผครอบครองแทน กรณมใชเรองเรยกรองสวนแบงในทรพยมรดก จ าเลยจงไมอาจยกอายควา มมรดกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคหนง มาตดฟองโจทกได ฟองโจทกจงไมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๙๖ /๒๕๔๙ แมผรองจะมใชทายาทของผตาย แตผตายมบตรทเกดจากภรยาโดยไมไดจดทะเบยนสมรส ๒ คน คอ ล . และผคดคาน ส าหรบ ล . นนตามส าเนาทะเบยนระ บไดชดวา ล . เปนบตรผตายโดยใชชอสกลเดยวกนและมชอทพกอาศยอยบานเดยวกนกบผตายมาโดยตลอดจนกระทงผตายถงแกความตายถอไดวาผตายไดรบรองวา ล. เปนบตรผตาย ล . จงเปนบตรนอกกฎหมายทผตายไดรบรองแลว และเปนผสบสนดานเหมอนบตรท ชอบดวยกฎหมายของผตายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๗ ทงเปนทายาทมสทธไดรบมรดกเชนเดยวกบผคดคานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ (๑) เมอผตายถงแกความตายทรพยมรดกของผตายยอม ตกทอดแก ล . ดวย เมอ ล . ถงแกความตาย ทรพยมรดกของผตายสวนดงกลาวจงตกทอดไปยง ป. ผเปนมารดา ตอมา ป . ถงแกความตายอก ทรพยมรดกสวนนยอมตกทอดแกทายาทโดยธรรมของ ป . ผรองเปนทายาทโดยเปนบตรทชอบดวยกฎหมายของ ป . ยอมเปนผมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตายดวย ผรองจงมสทธรองตอศาลขอใหตงผจดการมรดกไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ ค าสงค ารองศาลฎกาท ท .๓๗๙ /๒๕๕๐ โจทกฟอง น . ในฐานะผจดการมรดกของ ป. เปนจ าเลย เมอจ าเลยถงแกความตาย สทธและหนาทของจ าเลยในฐานะผจดการมรดก

๑๔๖

ยอมสนสดลง เพราะเปนเรองเฉพาะตวของผจดการมรดก หาไดตกทอดไปยงทายาทของจ าเลยไม และขอเทจจ รงไดความแตเพยงวาผรองเปนทายาทของจ าเลยเทานน ไมปรากฏวา ผรองเปนผมอ านาจในการจดการทรพยมรดกหรอเปนผปกครองทรพยมรดกของ ป . แตอยางใด ผรองจงไมสามารถปฏบตตามค าพพากษาไดหากในทดนจ าเลยเปนฝายแพ คด ผรองยอมไมอาจเขาเปนคความแทนจ าเลยได เมอจ าเลยถงแกความตายและไมมค าขอของผจดการทรพยมรดกหรอผปกครองทรพยมรดกของ ป . เขามาเปนคความแทนทจ าเลยภายในก าหนดหนงป นบแตวนทจ าเลยถงแกความตาย จงใหจ าหนายคดเสยจากสารบบความศาลฎกา ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๔๒ ประกอบมาตรา ๑๓๒ (๓) ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๙๑ – ๖๓๙๒/๒๕๕๐ ในระหวางการพจารณาของศาลฎกา ผคดคานท ๑ และท ๓ ไดยนค าแถลงวาผรอง และผคดคานท ๑ ถงท ๓ ตกลงกนได โดยใหผคดคาน ท ๑ เปนผจดการมรดกของผตายแตเพยงผเดยว แตขอตกลงดงกลาวมผลเปนการต กลงกนในประเดนเพยงบางขอ เพราะมประเดนทศาลจ าตองพจารณาถงขอเทจจรงในส านวนแลววนจฉยถงสทธและคณสมบตของผทจะเปนผจดการมรดกตามกฎหมายเสยกอน ดงนน ศาลฎกาจงไมอาจพพากษาตามยอมใหเปนไปตามสญญาประนประนอมยอมความดงกลาวได ขอเทจจรงฟงไดวาผคดคานท ๑ เปนบตรนอกกฎหมายทบดารบรองแลวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๗ ใหถอวาเปนผสบสนดาน เหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมาย ผคดคานท ๑ จงเปนทายาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ (๑) มสทธทจะยนค ารองขอเปนผจดการมรดกของผตายไดตามมาตรา ๑๗๑๓ วรรคหนง พนยกรรม มาตรา ๑๖๕๖ พนยกรรมนน จะท าตามแบบดงนกได กลาวคอตองท าเปนหนงสอลงวน เดอน ป ในขณะทท าขน และผท าพนยกรรมตองลงลายมอชอไวตอหนาพยานอยางนอยสองคนพรอมกน ซงพยานสองคนนนตองลงลายมอชอรบรองลายมอชอของผท าพน ยกรรมไวในขณะนน การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตจะไดปฏบตตามแบบอยางเดยวกบการท าพนยกรรมตามมาตราน

๑๔๗

มาตรา ๑๖๕๗ พนยกรรมนน จะท าเปนเอกสารเขยนเองทงฉบบกได กลาวคอผท าพนยกรรมตองเ ขยนดวยมอตนเองซงขอความทงหมด วน เดอน ป และลายมอชอของตน การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตผท าพนยกรรมจะไดท าดวยมอ มาตรา ๑๖๕๘ พนยกรรมนน จะท าเปนเอกสารฝายเมองกไดกลาวคอ (๑) ผท าพนยกรรมตองแจงขอความทตนประสงคจะใหใสไวในพนยกรรมของตนแกกรมการอ าเภอตอหนาพยานอกอยางนอยสองคนพรอมกน (๒) กรมการอ าเภอตองจดขอความทผท าพนยกรรมแจงใหทราบนนลงไว และอานขอความนนใหผท าพนยกรรมและพยานฟง (๓) เมอผท าพน ยกรรมและพยานทราบแนชดวา ขอความทกรมการอ าเภอจดนนเปนการถกตองตรงกนกบทผท าพนยกรรมแจงไวแลว ใหผท าพนยกรรมและพยานลงลายมอชอไวเปนส าคญ (๔) ขอความทกรมการอ าเภอจดไวนน ใหกรมการอ าเภอลงลายมอชอและลงวน เดอน ป ทงจดลงไวดวยตนเอง เปนส าคญวา พนยกรรมนนไดท าขนถกตองตามบทบญญตอนมาตรา ๑ ถง ๓ ขางตน แลวประทบตราต าแหนงไวเปนส าคญ การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอน ซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตผท าพนยกรรม พยาน และกรมการอ าเภอจะไดลงลายมอชอก า กบไว มาตรา ๑๖๖๐ พนยกรรมนน จะท าเปนเอกสารลบกได กลาวคอ (๑) ผท าพนยกรรมตองลงลายมอชอในพนยกรรม (๒) ผท าพนยกรรมตองผนกพนยกรรมนน แลงลงลายมอชอคาบรอยผนกนน (๓) ผท าพนยกรรมตองท าพนยกรรมทผนกนนไปแสดงตอกรมการอ าเภอ และพยานอกอยางนอยสองคน และใหถอยค าตอบคคลทงหมดเหลานนวาเปนพนยกรรมของตน ถาพนยกรรมนนผท าพนยกรรมมไดเปนผเขยนเองโดยตลอดผท าพนยกรรมจะตองแจงนามและภมล าเนาของผเขยนใหทราบดวย (๔) เมอกรมการอ าเภอจดถอยค าของผท าพนยกรรม และวน เดอน ป ทน าพนยกรรมมาแสดงไวบนซองนนและประทบตราต าแหนงแลว ใหกรมการอ าเภอ ผท าพนยกรรมและพยานลงลายมอชอบนซองนน

๑๔๘

การขดลบ ตก เตม หรอการแกไขเปลยนแปลงอยางอนซงพนยกรรมนนยอมไมสมบรณ เวนแตผท าพนยกรรมจะไดลงลายมอชอก ากบไว มาตรา ๑๗๐๒ ขอก าหนดหามโอนอนเกยวกบสงหารมทรพยซงไมอาจจดทะเบยนกรรมสทธไดนน ใหถอวาเปนอนไมมเลย ขอก าหนดหามโอนอนเกยวกบอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธอนเกยวกบอสงหารมทรพยนน ไมบรบรณ เวนแตจะไดท าเปนหนงสอและจดทะเบยนก ารหามโอนตอพนกงานเจาหนาท บทบญญตในวรรคกอนน ใหใชบงคบแกเรอมระวางตงแตหาตนขนไป ทงแพแล ะสตวพาหนะดวย * มาตรา ๑๗๐๓ พนยกรรมซงบคคลทมอายยงไมครบสบหาปบรบรณท าขนนน เปนโมฆะ มาตรา ๑๗๐๔ พนยกรรมซงบคคลผถกศาลสง ใหเปนคนไรความสามารถท าขนนน เปนโมฆะ พนยกรรมซงบคคลผถกอางวาเปนคนวกลจรต แตศาลยงไมไดสงใหเปนคนไรความสามารถท าขนนน จะเปนอนเสยเปลากแตเมอพสจนไดวาในเวลาทท าพนยกรรมนนผท าจรตวกลอย มาตรา ๑๗๐๕ พนยกรรมหรอขอก าหนดพนยกรรมนน ถาไดท าขนขดตอบทบญญตแหงมาตรา ๑๖๕๒ , ๑๖๕๓ , ๑๖๕๖ , ๑๖๕๗ , ๑๖๕๘ , ๑๖๖๐ , ๑๖๖๑ หรอ ๑๖๖๓ ยอมเปนโมฆะ มาตรา ๑๗๐๖ ขอก าหนดพนยกรรมเปนโมฆะ (๑) ถาตงผรบพนยกรรมไวโดยมเงอนไขวา ใหผรบพนยกรรมจ าหนายทรพยสนของเขาเองโดยพน ยกรรมใหแกผท าพนยกรรม หรอแกบคคลภายนอก (๒) ถาก าหนดบคคลซงไมอาจทจะทราบตวแนนอนไดเปนผรบพนยกรรม แตผรบพนยกรรมลกษณะเฉพาะนนอาจก าหนดโดยใหบคคลใดคนหนงเปนผระบเลอกเอาจากบคคลอนหลายคน หรอจากบคคลอนหมใดหมหนง ซงผท า พนยการระบไวกได (๓) ถาทรพยสนทยกใหโดยพนยกรรมระบไวไมชดแจงจนไมอาจทจะทราบแนนอนได หรอถาใหบคคลใดคนหนงก าหนดใหมากนอยเทาใดตามแตใจ ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๙๗/๒๕๔๙ ว. ไดเบกความเกยวกบการท าพนยกรรมของผตายสอดคลองกบค าใหการใน ชนสอบสวนโดย ว . ยนยนวา ขณะท ว . ลงลายมอชอเปนพยาน

๑๔๙

ในพนยกรรมนนไดมการจดพมพขอความและมบคคลอนลงลายมอชอในชองผท าพนยกรรมและชองพยานมากอนแลว อ . จงไดท าพนยกรรมมาให ว . ลงลายมอชอเปนพยานแสดงวาผตายท าพนยกรรมมไดลงลายมอชอตอ หนา อ . และ ว . ซงเปนพยานพรอมกน และ อ . และ ว . กมไดลงลายมอชอรบรองลายมอชอของผตาย ผท าพนยกรรมไวในขณะนน จงเปนการไมปฏบตใหถกตองตามลกษณะการท าพนยกรรมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๕๖ วรรคหนง พนยกรรมยอมตกเปนโมฆะตามมาตรา ๑๗๐๕ ผรองจงไม เปนทายาทผรบพนยกรรมอนจะมสวนไดเสยทจะรองขอจดการทรพยมรดกของผตาย ในระหวางทผตายมชวต ผตายไดกลาวกบบคคลในหมบานวาผคดคานท ๔ เปนบตรของผตาย คนในหมบานกรวาผคดคานท ๔ เปนบตรของผตาย ผตายไดแสดงความเปนบดาโดยไดอปการะเลยงดผคดคานท ๔ โดยพอไปเทยวกบผตายและสงเสยคาเลยงดตลอดมาเวนแตขณะทผตายถกคมขง นบไดวาผตายไดแสดงตนโดยเปดเผยวาเปนบดาผคดคานท ๔ และใหการอปการะเลยงดผคดคานท ๔ ตลอดมา พฤตการณของผตายดงกลาวเปนการ แสดงตอผคดคานท ๔ ใหเปนทรกนทวไปวาผคดคานท ๔ เปนบตรนอกกฎหมายของผตายรบรองแลว ผคดคานท ๔ จงเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๗ เปนทายาทโดยธรรมของผตายคนหนง จงมสทธยนค ารองขอใหตงมารดาขอ งผคดคานท ๔ เปนผจดการมรดกของผตายได ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๘๑ /๒๕๔๙ ขอก าหนดตามพนยกรรมขอ ๒ ไดก าหนดยกกรรมสทธในทดนทงสองแปลงใหแกผรบพนยกรรมแลว เพยงแตใหผรบพนยกรรมน าผลประโยชนทไดจากทดนดงกลาวไปกอตงมลนธซงเปนก รณทผรบมรดกตามพนยกรรมจะด าเนนการตอไปหลงจากทรพยมรดกตกเปนของผรบพนยกรรม และมรดกไดกอเกดผลประโยชนแลว ขอก าหนดตามพนยกรรมขอนจงไมตกเปนโมฆะตาม ป.พ. มาตรา ๑๗๐๖ (๓) ขอความตามขอก าหนดในขอ ๓ นนระบวาเงนสดยกให ส . และผรองเปนผด แลจากขอความดงกลาวก าหนดใหผรองและ ส . เปนเพยงผดแลเทานน หากไดยกกรรมสทธเงนสดดงกลาวใหแกผรองและ ส . ไม และไมไดก าหนดโดยชดแจงวายกเงนสดดงกลาวใหบคคลหนงบคคลใดจ านวนมากนอยเพยงใด ขอก าหนดในพนยกรรมขอ ๓ จงตกเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๐๖ (๒) (๓) ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๙๔/๒๕๔๘ การทเจามรดกไดขดฆาขอความในพนยกรรมโดยเจามรดกมไดลงลายมอชอก ากบการขดฆาเปนเรองหยมหยมเลกนอยไมใชขอส าคญ มไดท าให

๑๕๐

เสยถอยกระทงความตรงไหนอยางไร หาท าใหพนยกรรมทงฉบบเสยไปไม คงตองถอวาพนยกรรมมผลสมบรณอย ทงกรณเชนนมใชเปนการเพกถอนขอก าหนดในพนยกรรม แมจะถอวาไดมการขดฆาออกไป พนยกรรมกยงมสาระส าคญครบถวนเปนพนยกรรมแบบเอกสารเขยนเองทงฉบบทสมบรณตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๖๕๗ สวนการทขอความในพนยกรรมในสวนทแ กไขตกเตม มไดมการลงวนเดอน ปทแกไข ทงผท าพนยกรรมและพยานในพนยกรรมมไดลงลายมอชอก ากบ พนยกรรมนนยอมไมสมบรณเฉพาะสวนทมการแกไขตกเตมตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๖๕๗ วรรคสอง แตคงมขอความตามทไมมการแกไขเพมเตม การแกไขเพมเตมพนยกรรมท ท าไมถกตองตามแบบดงกลาว จงหามผลท าใหพนยกรรมในสวนทสมบรณตกเปนโมฆะไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๔๙/๒๕๕๐ สถานทท าพนยกรรมไมใชขอสาระส าคญของแบบแหงพนยกรรมซงจ าตองระบไวแตอยางใด ดงนน การทระบสถานทท าพนยกรรมผดจากความเปนจรงไมท า ใหพนยกรรมตองเสยไปแตอยางใด ผจดการมรดก มาตรา ๑๗๑๓ ทายาทหรอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการจะ รองตอศาลขอใหตงผจดการมรดกกได ในกรณดงตอไปน (๑) เมอเจามรดกตาย ทายาทโดยธรรมหรอผรบพนยกรรมไดสญหายไป หรออยนอกราชอาณาเขต หรอเ ปนผเยาว (๒) เมอผจดการมรดกหรอทายาทไมสามารถ หรอไมเตมใจทจะจดการ หรอมเหตขดของในการจดการ หรอในการแบงปนมรดก (๓) เมอขอก าหนดพนยกรรมซงตงผจดการมรดกไวไมมผลบงคบไดดวยประการใดๆ การตงผจดการมรดกนน ถามขอก าหนดพ นยกรรมกใหศาลตงตามขอก าหนดพนยกรรม และถาไมมขอก าหนดพนยกรรม กใหศาลตงเพอประโยชนแกกองมรดกตามพฤตการณ และโดยค านงถงเจตนาของเจามรดก แลวแตศาลจะเหนสมควร มาตรา ๑๗๑๘ บคคลตอไปนจะเปนผจดการมรดกไมได (๑) ผซงยงไมบรรลนตภาวะ (๒) บคคลวกลจรต หรอบคคลซงศาลสงใหเปนผเสมอนไรความสามารถ (๓) บคคลซงศาลสงใหเปนคนลมละลาย

๑๕๑

มาตรา ๑๗๑๙ ผจดการมรดกมสทธและหนาททจะท าการอนจ าเปนเพอใหการเปนไปตามค าสงแจงชดหรอโดยปรยายแหงพนยกรรมและเพอจดการมรดกโดยท วไป หรอเพอแบงปนทรพยมรดก มาตรา ๑๗๒๐ ผจดการมรดกตองรบผดตอทายาทตามทบญญตไวในมาตรา ๘๐๙ ถง ๘๑๒, ๘๑๙, ๘๒๓ แหงประมวลกฎหมายนโดยอนโลม และเมอเกยวกบบคคลภายนอก ใหใชมาตรา ๘๓๑ บงคบโดยอนโลม มาตรา ๑๗๒๒ ผจดการมรดกจะท านตกรรมใด ๆ ซ งตนมสวนไดเสยเปนปฏปกษตอกองมรดกหาไดไม เวนแตพนยกรรมจะไดอนญาตไว หรอไดรบอนญาตจากศาล มาตรา ๑๗๒๕ ผจดการมรดกตองสบหาโดยสมควรซงตวผมสวนไดเสยและแจงไปใหทราบถงขอก าหนดพนยกรรมทเกยวกบผมสวนไดเสยนนภายในเวลาอนสมควร มาตรา ๑๗๓๓ การใหอนมต การปลดเปลองความรบผด หรอขอตกลงอน ๆ อนเกยวกบรายงานแสดงบญชการจดการมรดกดงทบญญตไวในมาตรา ๑๗๓๒ นน จะสมบรณตอเมอรายงานแสดงบญชนนไดสงมอบลวงหนาแกทายาทพรอมดวยเอกสารอนเกยวกบการนนไมนอยกวาสบวนก อนแลว คดเกยวกบการจดการมรดกนน มใหทายาทฟองเกนกวาหาปนบแตการจดการมรดกสนสดลง มาตรา ๑๗๓๗ เจาหนาทกองมรดกจะบงคบสทธเรยกรองตอทายาทคนใดกได แตถามผจดการมรดก ใหเจาหนเรยกเขามาในคดดวย ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๗๘๒ /๒๕๔๘ ผมสวนไดเสยทจะรองขอเปนผจดการมรดกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ นน ไมจ าตองเปนผมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตายโดย เปนทายาทโดยตรง หากมสวนไดเสยในกองมรดกของผตายกมสทธรองขอเปนผจดการมรดกได ผรองเปนบตรของ ช . สวน ช . เปนบตรของผตาย ช . จงเปนทายาทมสทธไดรบมรดกของผตาย เมอผตายถงแกความตายทรพยมรดกของผตายยอมตกทอดไดแกทายาทของผตายรวมทง ช . เมอ ช . กถงแกความตาย สทธในทรพยมรดกของผตายในสวนทตกไดแก ช . จงเปนมรดกของ ช . ทตกไดแกผรองซงเปนทายาทของ ช . ผรองจงมสวนรวมเปนเจาของกรรมสทธในทรพยทเปนมรดกของผตายดวยถอไดวาผรองมสวนไดเสยทจะรองขอใหตงผรองเปนผจดการมรดกของผตายได

๑๕๒

ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๐๖/๒๕๔๘ ม. เจาของมรดกเปนผมชอในหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) จงมเพยงสทธครอบครอง การทเจามรดกยกทดนพพาทใหแกโจทกและจ าเลยท ๑ คนละกงหนงและตางฝายตางเขาครอบครองเปนสวนสดตามทไดรบการยกใหเปนการทเจามรดกโอนไปซงการครอบครองในทดนพพาทใหแกโจทกและจ าเลยท ๑ แลว โจทกและจ าเลยท ๑ ไดสทธครอบค รองในทดนพพาทตามทไดรบโอนการครอบครองมาจากเจามรดก เจามรดกไมมสทธครอบครองในทดนพพาทอกตอไป เมอ ม . ถงแกความตาย ทดนพพาทจงมใชทรพยมรดกของ ม . ทจะตกทอดแกทายาท การทจ าเลยท ๑ ขายทดนพพาทใหแกจ าเลยท ๒ จงมใชเปนการขายทรพยมร ดกของ ม . โจทกไมอาจฟองขอใหเพกถอนนตกรรม การซอขายทดนพพาทระหวางจ าเลยท ๑ กบจ าเลยท ๒ ได พฤตการณของจ าเลยท ๑ ยงไมมเหตสมควรทจะถอนจ าเลยท ๑ ออกจากการเปนผจดการมรดกของ ม . ทงไมอาจก าจดมใหจ าเลยท ๑ ไดรบมรดกของ ม . ฐานยกยายหรอ ปดบงทรพยมรดกได เมอโจทกตงประเดนมาในฟองขอใหเพกถอนจ าเลยท ๑ จากการเปนผจดการมรดก ก าจดจ าเลยท ๑ มใหรบมรดกและเพกถอนนตกรรม การซอขายระหวางจ าเลยทงสอง โดยมไดฟองเรยกคนทดนพพาทในฐานะโจทกเปนเจาของเชนน ศาลจะพพากษาใหเพกถอน การโอนในฐานะโจทกเปนเจาของไมได เพราะเปนเรองนอกฟองนอกประเดน ตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ แตไมตดสทธโจทกทจะน าค าฟองมายนใหม ภายใตบงคบแหงบทบญญตของกฎหมายวาดวยอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐/๒๕๔๙ ผรองเปนภรยาของผตาย เปนผม สวนไดเสยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ วรรคแรก มสทธทจะยนค ารองขอเปนผจดการมรดกของผตายได และผรองมคณสมบตในการเปนผจดการมรดกตามกฎหมาย กบมเหตขดของในการจดการมรดกของผตาย ประกอบกบผรองกบผคดคานตกลงกนไดใหผรองเปนผจดการมรดกข องผตายเพยงผเดยว จงเหนควรตงผรองเปนผจดการมรดกของผตายฝายเดยว ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๓ /๒๕๔๙ แมขอตกลงแบงปนทรพยมรดกของโจทกทงสองตองหามฟองรองบงคบคด เนองจากไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๐ วรรคสอง แตการทโจทกทงสองยนฟองรองเรยกทรพยมรดกในทดนทงสองแปลงจากจ าเลยเปนการใชสทธทโจทกทงสองมสทธรบมรดกแทนท ส. ซงมสทธไดรบมรดกจากจ าเลยในฐานจ าเลยเปนผจดการมรดกของ ม . โจทกทงสองจงมฐานะเปนทายาทโดยธรรมของเจ าของมรดกทมสทธไดรบสวนแบงทรพยมรดกรวมกบทายาทอนในทดนทงสองแปลงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ , ๑๗๒๕ ประกอบมาตรา ๑๓๕๗

๑๕๓

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๒๓/๒๕๔๙ กฎหมายบญญตเรองการตงผจดการมรดกไวใน ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ วรรคสอง วา การตงผจดการมรดกนนถ ามขอก าหนดพนยกรรมกใหศาลตงตามขอก าหนดพนยกรรม และถาไมมขอก าหนดพนยกรรมกใหศาลตงเพอประโยชนแกกองมรดกตามพฤตการณและโดยค านงถงเจตนาของเจามรดกแลวแตศาลจะเหนสมควร เมอไดความวาผรองซงเปนบตรคนโตของผ ตายไมคอยไดตดตอกบผตายร วมทงไมไดไปรวมในงานบ าเพญกศลของผตาย โดยผรองพกอาศยอยกบยายตงแตเลกและแตงงานแยกครอบครวไปตงแตป ๒๕๐๙ แสดงวา ผรองคอนขางมความสมพนธทหางเหนกบผตาย การทจะใหผรองเปนผจดการมรดกนาจะไมเปนไปตามเจตนาของเจามรดกผตาย กอปรก บผรองกรบวาทายาทผตายมความเหนแตกตางเปนสองฝาย อกทงผรองมพฤตกรรมทกาวราวและไมนาไววางใจ ท าใหมเหตเชอวาหากตงผรองใหรวมเปนผจดการมรดกของผตายแลว การจดการมรดกนาจะไมราบรนและไมเปนไปตามเจตนาของเจามรดก การตงผคดคา นแตฝายเดยวใหเปนผจดการมรดกของผตายจงนาจะเหมาะสมกวา ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๓๘๑ /๒๕๔๙ เมอขอก าหนดในพนยกรรมขอ ๓ ตกเปนโมฆะ ทรพยมรดกสวนนนยอมตกทอดแกทายาทโดยธรรมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๙๙ ผรองมไดเปนทายาทโดยธรรมของเจามรดก ผคดคานทงสาม เปนทาบาทโดยธรรมของเจาของมรดก จงสมควรตงผคดคานทงสามเปนผจดการมรดกทรพยมรดกซงเปนเงนฝากไวทธนาคารกบทรพยมรดกอนฝายเดยว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔ /๒๕๔๙ โจทกฟองจ าเลยซงเปนผจดการมรดกใหแบงทรพยมรดกใหแกโจทกตามสวน จ าเลยใหการต อสคดในเรองอายความแตเพยงวา โจทกน าคดมาฟองจ าเลยเกยวกบการจดการมรดกเกนกวา ๕ ป นบแตการจดการมรดกสนสดลง จงไมอาจฟองบงคบเอาแกจ าเลยไดเทานน โดยจ าเลยมไดแสดงใหชดแจงในค าใหการวาการจดการมรดกสนสดลงเมอใด หรอตองเรมนบอายคว ามตงแตเมอใด ค าใหการของจ าเลยจงไมไดกลาวแสดงเหตแหงการขาดอายความ เปนค าใหการทไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคสอง จงไมกอใหเกดประเดนขอพพาทในเรองอายความตามบทกฎหมายดงกลาว ดงนน แมศาลลางทงสองจะไดวนจฉยให กเปนการวนจฉยนอกป ระเดน และไมกอใหเกดสทธแกจ าเลยทจะฎกาตอมาได เพราะถอวาเปนขอทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลลางทงสอง ตองหามมใหฎกาตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหนง

๑๕๔

ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๒๗/๒๕๔๙ นอกจากผคดคานกบผตายจะอยกนกนฉนสามภรยาอยาง เปดเผยตามปกตธรรมดาของสามภรยาทวไปแลวผคดคานยงไดเขาค าจนชวยเหลอธรกจเกยวกบอสงหารมทรพยของผตายโดยยอมเปนผค าประกนในฐานะลกหนรวมกบผตายในการผอนช าระหนภาษอากรทคางช าระอยอกดวย ซงการเปนผค าประกนในฐานะลกหนรวมดงกลาว ท าใหผคดคานยอมมสทธทจะไลเบยจากกองมรดกของผตาย เพอตนเงนกบดอกเบยและเพอการทตองสญหายหรอเสยหายไปอยางใด ๆ เพราะการค าประกนนน ทงยงเขารบชวงสทธของเจาหนบรรดาทมเหนอผตายไดอกดวย ดงนน ผคดคานจงเปนบคคลทต องถกกระทบกระเทอนสทธและหนาทอนเนองจากการจดแบงทรพยมรดกของผตาย จงถอไดวาเปนผมสวนไดเสยทจะรองตอศาลขอใหตงเปนผจดการมรดกของผตายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ วรรคหนง ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๙๖ /๒๕๔๙ แมผรองจะมใชทายาทของผตาย แต ผตายมบตรทเกดจากภรยาโดยไมไดจดทะเบยนสมรส ๒ คน คอ ล . และผคดคาน ส าหรบ ล . นนตามส าเนาทะเบยนบานระบไวชดเจนวา ล . เปนบตรผตายโดยใชชอสกลเดยวกนและมชอพกอาศยอยบานเดยวกนกบผตายมาโดยตลอดจนกระทงผตายถงแกความตายถอไดวาผ ตายไดรบรองวา ล. เปนบตรผตาย ล . จงเปนบตรนอกกฎหมายทผตายไดรบรองแลว และเปนผสบสนดานเหมอนบตรทชอบดวยกฎหมายของผตายตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๗ ทงเปนทายาทมสทธไดรบมรดกเชนเดยวกบผคดคานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ (๑) เมอผตายถงแกความ ตายทรพยมรดกของผตายยอมตกทอดแก ล . ดวย เมอ ล . ถงแกความตาย ทรพยมรดกของผตายสวนดงกลาวจงตกทอดไปยง ป . ผเปนมารดา ตอมา ป . ถงแกความตายอก ทรพยมรดกสวนนยอมตกทอดแกทายาทโดยธรรมของ ป. ผรองเปนทายาทโดยเปนบตรทชอบดวยกฎหมายของ ป . ยอมเปนผมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตายดวย ผรองจงมสทธรองตอศาลขอใหตงผจดการมรดกไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ ค าพพากษาทศาลฎกาท ๕๗๕/๒๕๕๐ โจทกฟองจ าเลยท ๖ ในฐานทายาทโดยธรรมของ ส . ซงถงแกความตายไปแลวใหรบผดตามสญญาค าประกนท ส . ท าไวกบโจทกเพอประกนการช าระหนของจ าเลยท ๑ ทมตอโจทก อนเปนกรณทโจทกซงเปนเจาหนกองมรดกของ ส . ฟองกองมรดกเพอบงคบสทธเรยกรองตามสญญาค าประกนดงกลาว ซงโจทกจะบงคบสทธเรยกรองตอจ าเลยท ๖ หรอทายาทคนใดของ ส . กได ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๓๗ โจทกมไดฟองจ าเลยท ๖ ใหรบผดในฐานะสวนตว ดงนน แมจ าเลยท ๖ จะถกศาลลมละลายกลางสงพทกษทรพยเดดขาดกตาม แตเมอไมมเจาหนรายใดฟองขอใหจดการทรพยมรดกของ ส . ตาม พ .ร.บ.

๑๕๕

ลมละลายฯ มาตรา ๘๒ และศาลมไดพพากษาใหจดการทรพยมรดกของ ส. ตามมาตรา ๘๔ แหง พ .ร.บ. ดงกลาวแลว เจาพนกงานพทกษทรพยยอมไมมอ านาจเขามาจดการทรพยสนในกองมรดกของ ส . หรอเขามาตอสคดเกยวกบทรพยสนในกองมรดกของ ส . แทนจ าเลยท ๖ ตาม พ.ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๒๒ (๑) (๓) ได จ าเลยท ๖ จงยงคงมอ านาจตอส คดในฐานะทายาทโดยธรรมของ ส . ทศาลชนตนมค าสงใหจ าหนายคดส าหรบจ าเลยท ๖ จงเปนการไมชอบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๑/๑๕๕๐ พระภกษ พ . มถนทอย ๒ แหง คอทวด ห . และวดผคดคาน ซงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘ ใหถอเอาแหงใดแหงหนงเปนภมล าเนาของบ คคลนน จงตองถอวาวด ห . เปนภมล าเนาของพระภกษ พ . อกแหงหนงดวย เมอพระภกษ พ . มทรพยมรดกและมเหตขดของในการจดการมรดก ผรองในฐานะเปนพนกงานอยการยอมมสทธรองขอตอศาลชนตน ซงเปนศาลทเจามรดกมภมล าเนาอยในเขตศาลในขณะถงแกความ ตายตาม ป .ว.พ. มาตรา ๔ จตวา วรรคหนงใหแตงตงผจดการมรดกไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๑๓ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๒๗๖ – ๔๒๗๗ /๒๕๕๐ ผรองเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมายของผตายจงเปนทายาทผมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตาย การทศาลชนตนมค าสงตงใหผรองเป นผจดการมรดกของผตายจงเหมาะสมแลว สวนผคดคานไมไดจดทะเบยนสมรสกบผตายจงมใชสามโดยชอบดวยกฎหมายของผตายอนจะท าใหเปนทายาทผมสทธ รบมรดกของผตาย จงไมมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตาย อกทงในค าแกฎกาของผคดคานกยนยนวาทดนพพ าทและสงปลกสรางบนทดนพพาทเปนของผคดคานคนเดยว มใชทรพยมรดกของผตาย ดงนน เมอผคดคานมใชผมสวนไดสวนเสยในทรพยมรดกของผตายผคดคานจงไมมสทธรองขอใหศาลสงถอนผรองจากการเปนผจดการมรดกของผตาย ส าหรบทดนพพาทและสงปลก สรางบนทดน พพาท ทงไมมสทธขอใหตงตนเปนผจดการมรดกของผตาย สวนทดนพพาทพรอมสงปลกสรางจะเปนทรพยของผคดคานหรอไม ผคดคานตองไปด าเนนคดเปนอกสวนหนงตางหากจากคดน ค าพพากษาฎกาท ๘๕๐/๒๕๕๑ ผมสวนไดเสยทจะรองขอเป นผจดการมรดกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๗๑๓ ไมจ าตองเปนผมสวนไดเสยในทรพยมรดกของผตายโดยเปนทายาทโดยตรง หากทายาททมสทธรบมรดกถงแกความตายเสยกอนไดรบสวนแบงมรดก ผสบสทธของทายาทกเปนผมสวนไดเสยในกองมรดกของผตายมสทธ รองขอเปนผจดการมรดกได

๑๕๖

ส. เปนบดาของ ศ . เมอ ศ . ถงแกความตาย ทรพยมรดกของ ศ . ยอมตกทอดไดแกทายาทของ ศ . ซงรวมทง ส . ดวย แต ส . ถงแกความตายเสยกอนทจะมการแบงปนทรพยมรดกดงกลาว สทธในทรพยมรดกของ ศ . สวนทตกไดแก ส . จงเปนมรดกตกทอ ดแกทายาทโดยธรรมของ ส . ซงรวมทง ภ . บดาผรอง ตอมา ภ . ถงแกความตายอกทรพยมรดกสวนนยอมตกทอดแกทายาทโดยธรรมของ ภ . ผรองเปนผสบสทธของทายาทโดยเปนบตรชอบดวยกฎหมายของ ภ . ยอมมสวนรวมเปนเจาของกรรมสทธทดนซงเปนทรพยมรดกของ ศ . ดวยตามสวนถอไดวาผรองมสวนไดเสยทจะรองขอใหตงผรองเปนผจดการมรดกของ ศ . ได ผรองยนค ารองขอใหตงผรองเปนผจดการมรดกของ ส . และ ภ . อางวาเนองจากมเหตขดของในการจดการหรอแบงปนทรพยมรดกเกยวกบทดน ซงมชอ ศ . เปนผถอกร รมสทธเทานน และ ภ . ซงเปนผจดการมรดกของ ศ . ตามค าสงศาลถงแกความตายไป อนเปนผลท าใหไมมผจดการทรพยมรดกของ ศ . และการจดการทรพยมรดกของ ศ . ยงไมเสรจสน เมอผรองมสทธรองขอจดการทรพยมรดกคอทดนของ ศ . แลว จงไมมความจ าเปนทจะม ารองขอจดการทรพยมรดกของ ส . และ ภ . ในทดนแปลงเดยวกนนนอก การแบงปนทรพยมรดก , อายความมรดก มาตรา ๑๗๔๙ ถามคดฟองเรยกทรพยมรดก ผซงอางวาตนเปนทายาทมสทธในทรพยมรดกนน จะรองสอดเขามาในคดกได แตศาลจะเรยกทายาทอน นอกจากคความ หรอผรองสอดใหเขามารบสวนแบง หรอกนสวนแบงทรพยมรดกไวเพอทายาทอนนนไมได มาตรา ๑๗๕๐ การแบงปนทรพยมรดกนน อาจท าไดโดยทายาทตางเขาครอบครองทรพยสนเปนสวนสด หรอโดยการขายทรพยมรดกแลวเอาเงนทขายไดมาแบงปนกนระหวางทายาท ถาการแบงปนมไดเปนไปตามวรรคกอน แตไดท าโดยสญญาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม เวนแตจะมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใด ลงลายมอชอฝายทตองรบผดหรอตวแทนของฝายนนเปนส าคญ ในกรณเชนนใหน ามาตรา ๘๕๐ , ๘๕๒ แหงประมวลกฎหมายนวาดวยประนประนอมยอม ความมาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๑๗๕๔ หามมใหฟองคดมรดกเมอพนก าหนดหนงป นบแตเมอเจามรดกตาย หรอนบแตเมอทายาทโดยธรรมไดร หรอควรไดรถงความตายของเจามรดก

๑๕๗

คดฟองเรยกตามขอก าหนดพนยกรรม มใหฟองเมอพนก าหนดหนงปนบแตเมอผรบพนยกรรมไดรหรอควรไดรถงสทธซงตนมอยตามพนยกรรม ภายใตบงคบแหงมาตรา ๑๙๒ /๒๗* แหงประมวลกฎหมายน ถาสทธเรยกรองของเจาหนอนมตอเจามรดกมก าหนดอายความยาวกวาหนงป มใหเจาหนนนฟองรองเมอพนก าหนดหนงปนบแตเมอเจาหนไดร หร อควรไดรถงความตายของเจามรดก ถงอยางไรกด สทธเรยกรองตามทวามาในวรรคกอน ๆ นน มใหฟองรองเมอพนก าหนดสบปนบแตเมอเจามรดกตาย มาตรา ๑๗๕๕ อายความหนงปนน จะยกขนตอสไดกแตโดยบคคลซงเปนทายาท หรอบคคลซงชอบทจะใชสทธของ ทายาท หรอโดยผจดการมรดก ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๖๗๐/๒๕๔๘ โจทกฟองขอบงคบใหจ าเลยท ๑ ในฐานะทายาท ส . เจามรดกใหปฏบตตามสญญาจะซอจะขายท ส . ท าไวกบโจทก จงเปนการทโจทกซงเปนเจาหนาทใชสทธเรยกรองอนมตอเจามรดกตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคสาม มอายความ ๑ ป เมอโจทกฟองคดหลงจากไดรถงความตายของ ส . เกนกวา ๑ ป แมจ าเลยท ๑ ซงเปนทายาทขาดนดยนค าใหการ แตจ าเลยท ๒ เปนผรบโอนทดนพพาทจากจ าเลยท ๑ ยอมถอไดวาเปนบคคลซงชอบทจะใชสทธของทายาท จงมสทธยกอายความ ๑ ปขนตอสไดตามมาตรา ๑๗๕๕ ฟองโจทกจงขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๓ /๒๕๔๙ แมขอตกลงแบงปนทรพยมรดกของโจทกทงสองตองหามฟองรองบงคบคด เนองจากไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนส าคญตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๐ วรรคสอง แตก ารทโจทกทงสองยนฟองเรยกรองทรพยมรดกในทดนทงสองแปลงจากจ าเลยเปนการใชสทธทโจทกทงสองมสทธรบมรดกแทนท ส. ซงมสทธไดรบมรดกจากจ าเลยในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ ม . โจทกทงสองจงมฐานะเปนทายาทโดยธรรมของเจามรดกทมสทธไดรบสว นแบงทรพยมรดกรวมกบทายาทอนในทดนทงสองแปลงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ , ๑๗๒๕ ประกอบมาตรา ๑๓๕๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๓๔/๒๕๔๙ โจทกเปนบตรของ ศ . ผตาย จงอยในฐานะทายาทโดยธรรมตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๒๙ (๑) มสทธรบมรดกของ ศ . สวนจ าเลยเปนเพยง พนองรวม บดามารดาเดยวกนกบ ศ . เปนทายาทโดยธรรมในล าดบถดลงไปไมมสทธในทรพยมรดกของ ศ . ตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๖๓๐ วรรคหนง เมอจ าเลยมใชทายาทผมสทธในทรพยมรดกรายน และโจทกฟองคดนเพอเรยกทรพยมรดกจากจ าเลยผครอบครองแทน กรณมใชเรอง

๑๕๘

เรยกรอง สวนแบงในทรพยมรดก จ าเลยจงไมอาจยกอายความมรดกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคหนง มาตดฟองโจทกได ฟองโจทกจงไมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๐๙๕ /๒๕๔๙ ป.พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคหนง บญญตวา “หามมใหฟองคดมรดกเมอพนก าหนดหนงป นบแตเมอเจามรดกตาย …” ค าวา คดมรดก ตามบทบญญตดงกลาวหมายความวา คดทพพาทกนระหวางทายาททมสทธในทรพยมรดกดวยกน ดวยเรองสทธเรยกรองสวนแบงทรพยมรดก ฉะนน จ าเลยท ๒ ซงเปนภรยาของทายาทคอจ าเลยท ๑ จงมใชทายาทผมสทธในทรพยมรดกของ บ . และโจทกในฐานะผ จดการมรดกของ บ. ฟองคดนเพอเรยกหนงสอรบรองการท าประโยชนทดนจากจ าเลยทงสองเพอน ามาแบงปนแกทายาทของ บ . กรณมใชเรองเรยกรองสวนแบงในทรพยมรดก จ าเลยท ๒ ไมอาจยกอายความตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคหนง ขนกลาวอางได ค าพพากษาศาลฎกา ท ๔๖๕๓ /๒๕๔๙ เมอ จ . ถงแกความตายแลว ทรพยพพาทอนเปนมรดกของ จ . ยอมตกทอดแกโจทกท ๒ จ าเลยท ๒ และท ๓ ผเปนทายาทของ จ . ทกคน แมจ าเลยท ๒ และท ๓ เปนผครอบครองทรพยพพาทอย แตตามพฤตการณของจ าเลยทงสองทไมเคยด าเนนการขอรบมรดกเพอให พนกงานเจาหนาทจดทะเบยนเปลยนแปลงชอของ จ . มาเปนชอของตนเองตามทครองครองอยกด การทจ าเลยท ๒ ยนค าคดคานในคดแพงหมายเลขแดงท ๙๘๙/๒๕๓๘ ของศาลชนตนวา หากโจทกท ๒ ไดเปนผจดการมรดกของ จ . อาจเบยดบงเอาทรพยมรดกเปนของตนฝายเดยวไมยอมแบงปนใหทายาทโดยไมไดอางเหตวาทรพยมรดกดงกลาวตกเปนของจ าเลยท ๒ และท ๓ โจทกท ๒ ไมมสทธไดรบมรดก ทงจ าเลยท ๒ ยงขอใหศาลชนตนตงจ าเลยท ๒ เปนผจดการมรดกรวมกบโจทกท ๒ อกดวยกด แสดงใหเหนวา จ าเลยท ๒ และท ๓ มไดครอบครองทรพยมรดกเพอตนเอง แตเปนการครอบครองทรพยมรดกทยงไมไดแบงปนกน ถอไดวาเปนการครอบครองแทนทายาทอนดวย จ าเลยท ๒ และท ๓ จงยกอายความ ๑ ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๗๕๔ วรรคหนง มาใชบงคบไมได โจทกทงสองยอมฟองขอแบงทรพยพพาทจากจ าเลยทงส ามได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๑๗๑/๒๕๔๙ การรองขอกนสวนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ จะตองเปนกรณทมการบงคบคดหรอบงคบช าระหนเอาจากทรพยสนของผเปนลกหนตามค าพพากษา แตคดเรองนเปนเรองทโจทกทงหาฟองคดมรดกและศาลพพากษาใหจ าเลยแบงทรพยมรดกของ ต . แกโจทกทงหาตามสวน เมอจ าเลยไมปฏบตตาม โจทกทงหาจงน าเจาพนกงานบงคบคดยดทดนอนเปนทรพยมรดกออกขายทอดตลาดน าเงนมาแบงกนตามค าพพากษา อนเปน

๑๕๙

การด าเนนการเพอแบงทรพยสนในฐานะเจาของรวมทไดรบมรดกรวมกนเทานน โจทกทงหาและจ า เลยหาใชเจาหนหรอลกหนตามค าพพากษาตอกนไม และมใชเปนการยดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษาเพอบงคบเอาช าระหนแกเจาหนตามค าพพากษาแตอยางใด ดงนน หากผรองเปนทายาทคนหนงของ ต . จรง กชอบทจะรองสอดเขามาในคดเพอขอรบสวนแบงทรพยมรด กเสยตงแตคดอยระหวางการพจารณาของศาลชนตนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๔๙ กรณไมตองดวยหลกเกณฑตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ทผรองจะยนค ารองขอกนสวนในชนบงคบคดได สวนเงนทไดจากการขายทอดตลาดทรพยมรดกของ ต . สวนทตกไดแกจ าเลย ซงผรองฎกาวาผ รองมสทธไดรบ ๑ ใน ๙ สวน เนองจากจ าเลยถงแกความตายนน กเปนเรองทเจาพนกงานบงคบคดจะตองจดท าบญชสวนเฉลยและจายเงนใหแกโจทกทงหาและกองมรดกของจ าเลยตอไปตามนยทบญญตไวใน ป .ว.พ. มาตรา ๓๑๙ ผรองจะยนค ารองขอรบสวนแบงเงนดงกล าวในชนนโดยอาศย ป.ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ไมไดเชนเดยวกน ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๕๕๒ /๒๕๕๐ ก าหนดอายความตามกฎหมายตองเรมนบแตขณะทอาจบงคบสทธเรยกรองเปนตนไป คดนโจทกฟองวา ท . ซงเปนลกจางของโจทกกระท าละเมดในทางการทจางเปนเหตใหทรพยส นของบคคลอนไดรบความเสยหาย และโจทกไดชดใชคาสนไหมทดแทนตามค าพพากษาใหแกบรษท ว . และ ธ. ไปแลวตงแตวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๔๐ จงเปนกรณทนายจางตองรวมรบผดกบลกจางในผลแหงละเมดซงลกจางไดกระท าไปในทางการทจางนนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๒๕ ซงเปนบทบญญตถงหนาทและความรบผดของนายจางทตองรวมกบลกจางรบผดตอความเสยหายทบคคลภายนอกไดรบจากการกระท าละเมดของลกจางเทานน แตในระหวางนายจางกบลกจาง สทธของนายจางและหนาทของลกจางจะพงมตอกนเพยงใดตองเปนไปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๒๖ ทบญญตวา นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอละเมดอนลกจางไดท านน ชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน ดงนน เมอศาลฎกามค าพพากษา โจทกจงทราบจ านวนคาสนไหมทดแทนทตองช าระแกบรษท ว. และ ธ . และไดช าระคาสนไหมทดแทนไปเมอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๔๐ อนเปนเวลาภายหลงจากท ท . ถงแกความตาย เมอ ท . ตาย หนอนเกดจากมลละเมดท ท . ท าไวกอนตายจงเปนมรดกตกแกจ าเลยทงสามผเปนทายาทโดยธรรม สทธทโจทกจะไดชดใชคาสนไหมทดแทนคอจากจ าเลยทงสามเพงจะเกดขนเมอโจทกช าระคาสนไหมท ดแทน คอวนท ๓๑ มนาคม ๒๕๔๐ และสทธเรยกรองใหลกจางชดใชคนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๒๖ ไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนอยางอน จงมอายความสบปตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๓๐ แม ท . ตายและหนอนเกดแต

๑๖๐

มลละเมดท ท . กระท าไวกอนตายจะเปนมรดกตกแกจ าเลยทงสามผ เปนทายาทโดยธรรมกน าอายความตาม ป .พ. มาตรา ๑๗๕๕ วรรคส ซงเปนเรองอายความสทธเรยกรองทเจาหนมตอเจามรดกมาใชแกกรณนไมได ดงนน เมอโจทกน าคดมาฟองจ าเลยทงสามในวนท ๒๙ กนยายน ๒๕๔๗ ยงไมพนสบปนบแตโจทกมสทธเรยกรองเอาแก ท . ฟองโจทกจงไมขาดอายความ

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

การเขาแทนทคตามมรณะ มาตรา ๔๒ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๑๔/๒๕๔๙ (ค) การขอตงผจดการมรดก ตลอดจนการคดคานการขอตงผจดการมรดกไมเปนคดททายาทจะรบมรดกความของคความทถงแกความ ตายได เพราะการขอเปนผจดการมรดกกด การคดคานการขอตงผจดการมรดกกด ถอไดวาเปนสทธเฉพาะตวของทายาทหรอผมสวนไดเสยแตละคน จงไมมเหตทจะอนญาตให ก . เขามาเปนคความแทนผคดคานซงถงแกความตายได อ านาจฟอง มาตรา ๕๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๔๗ /๒๕๔๙ จ าเลยท ๑ เปนผปลกเพงบนถนนพพาทและจ าเลยท ๒ เปนผน าสงของตาง ๆ จ าพวกยางรถยนตและเศษไมมาวางบนถนนพพาทซงเปนทางภาระจ ายอมแกทดนของโจทก การกระท าของจ าเลยทงสองจงเปนการขดขวางมใหโจทก และบรวารของโจทกไดรบความสะดวกในการใชถนน พพาท ถอไดวาจ าเลยทงสองเปนผท าใหประโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอขาดความสะดวกแกโจทกแลว โจทกจงเปนผเสยหาย โจทก ยอมมอ านาจฟองจ าเลยทงสองได แมโจทกหรอบรวารของโจทกสรางราวตากผาในถนนพพาทดวย กหาท าใหการกระท าของจ าเลยทงสองดงกลาวไมท าใหโ จทกไดรบความเสยหาย แตอยางใดไม ทงการทโจทก ฟองคดนกเพราะจ าเลยทงสองท าใหประโยชนแหงถนนพพาทซงเปนทางภาระจ ายอมลดไปหรอขาดความสะดวกแกโจทก จงเปนการใชสทธโดยสจรต ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๘๑ /๒๕๔๙ มลหนตามค าฟองของโจทกทง ๗ ขอหา เปนมลหนทโจทกไดซอและรบโอนสทธเรยกรองรวมทงหนสนทจ าเลยทงสมอยกบเจาหนเดมจ านวน ๗ ราย แตเจาหนเดมของจ าเลยทงสเปนนตบคคลแยกตางหากจากกน มลหนทจ าเลย

๑๖๑

ทงสจะตองรบผดตอเจาหนเดมแตละรายไมมความเกยวของกน และมจ านวนเงนทแยกออกจากกนได จงมสภาพแหงขอหา ขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาและค าขอบงคบแตกตางกน ไมเกยวของกนและสามารถแยกจากกนได การทโจทกรวมขอหาทง ๗ ขอหาเปนคดเดยว และเสยคาขนศาลในอตราสงสดเพยงจ านวนเดยว จงไมถ กตองศาลลางชอบทจะจ าหนายคดโดยใหโจทกยนฟองเปนคดใหมในมลหนแตละรายได และการทศาลสงจ าหนายคดดงกลาวเปนอ านาจทวไปของศาล เมอเหนวาฟองของโจทกไมชอบทจะฟองรวมกน ศาลกมอ านาจทจะสงใหจ าหนายคดเสยได เพอใหโจทกน าคดไปฟองใหมให ถกตองภายในอายความ มใชตองยกฟองโจทก และการทศาลมค าสงใหจ าหนายคดโจทกมผลเทากบศาลชนตนมค าสงไมรบค าฟองของโจทกไวพจารณามใชเปนการวนจฉยชขาดปญหาขอกฎหมายเบองตนถงอ านาจฟองของโจทกหรอเปนการวนจฉยในเนอหาของคด โจทกยอมสามารถน าคดมาฟองใหมไดโดยเสยคาธรรมเนยมศาลใหถกตอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๓๔/๒๕๔๙ โจทกเปนบตรของ ศ . จงเปนทายาทผมสทธรบมรดกในทดนพพาทสวนของ ศ . เมอโจทกไปขอใหจ าเลยด าเนนการแบงแยกทดนพพาทแกโจทก แตจ าเลยเพกเฉย ถอวาจ าเลยโตแยงสทธของโจทกแลว โจทกจงมอ านาจฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๕ /๒๕๔๙ การทโจทกฟองวาโจทกอนญาตใหจ าเลยปลกบานอยในทดนพพาทของโจทกเพราะจ าเลยเปนบตรเขยของโจทกตอมาจ าเลยหยาขาด กบบตรของโจทก โจทกจงไมประสงคใหจ าเลยอยในทดนพพาทอกตอไป เปนการ ฟองเพอใช สทธตดตามเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไวตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ ซงไมมบทกฎหมายใดบงคบใหเจาของกรรมสทธตองบอกกลาวผไมมสทธดงกลาวกอนฟองคดแตอยางใด โจทกจงมอ านาจฟองขบไลจ าเลยไดโดยไมตองบอกกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖๕๑ /๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเปนเจาของทดนพพาท โจทกมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ ซงเปนมารดาไปไถถอนจ านองทดนพพาท แตจ าเลยท ๑ ท าเกนขอบอ านาจ โดยจ าเลยท ๑ ท านตกรรมใหทดนแกจ าเลยท ๑ ตอมาจ าเลยท ๑ ขายใหจ าเลยท ๒ และจ าเลยท ๒ จ านองตอจ าเลยท ๓ ขอใหเพกถอนนตกรรมการใหระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ นตกรรมการซอขายระหวางจ าเลยท ๑ กบท ๒ และนตกรรมจ านองระหวางจ าเลยท ๒ กบท ๓ จงเปนการใชสทธตดตามเอาคนซงทรพยจากผไมมสทธยดถอไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๓๖ และการก ระท าของจ าเลยทงสามเปนการโตแยงสทธของโจทกตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ แลว แมโจทกไมมอ านาจฟองจ าเลยท ๑ เพราะเปนการฟองบพการตองหามตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๖๒ กตาม กเปนเหตเฉพาะตวระหวางโจทกกบจ าเลยท ๑ เทานน หามผลไปถงจ าเลยท ๒ และท ๓

๑๖๒

ซงเปน บคคลภายนอกดวยไม โจทกจงมอ านาจฟองและด าเนนกระบวนพจารณาในสวนของจ าเลยท ๒ และท ๓ ตอไปได ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๓๘๙/๒๕๔๙ บคคลใดจะตองใชสทธทางศาลตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ ไดตองเปนกรณจ าเปนจะตองมารองขอตอศาล เพอใหไดรบความรบรองหรอคมครองสทธของตนทมอย โดยจะตองมกฎหมายระบไวแจงชดวาใหกระท าได แตกรณตามค ารองขอของผรองมใชเปนการขอใหศาลมค าสงแสดงวาผรองเปนผทมกรรมสทธในทดนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๒ เนองจากเปนทดนทยงไมมโฉนด คงมแตหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓) เทานน ซงหามกฎหมายสนบสนนใหผรองใชสทธทางศาลโดยยนค ารองขอใหศาลมค าสงแตฝายเดยวไม หากผรองเหนวาผรองมสทธครอบครองในทดนและถกโตแยงสทธประการใด กชอบทจะเสนอคดของตนตอศาลโดยท าเปนค าฟองอนเปนคดมขอพพาท หาใชเสนอคด โดยท าเปนค า รองขออนเปนคดไมมขอพพาทไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๓๕/๒๕๕๑ ภายหลงจากโจทกซอทดนพรอมสงปลกสรางอนเปนทรพยพพาทมาจากการขายทอดตลาดของเจาพนกงานบงคบคด โจทกไดยนฟองขบไลจ าเลยเปนคดน สวนจ าเลยไดยนค า รองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาด ตอมาระหวางคดนอยในการพจารณาของศาลอทธรณ ศาลชนตนมค าสงใหเพกถอนการขายทอดตลาดแลวด าเนนการขายทอดตลาดใหม คดถงทสด ผลของค าสงเทากบวาไมไดมการขายทอดตลาดทรพยพพาทใหแกโจทก โจทกไมไดกรรมสทธในทรพยพพาท การโตแยงสทธของโจทกจงสนสดลง โจทกไมมอ านาจฟองขบไลและเรยกคาเสยหายจากจ าเลย รองสอด มาตรา ๕๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๗๙๒/๒๕๔๘ บทบญญต ป .ว.พ. มาตรา ๑ (๓) ก าหนดใหค ารองสอดทมลกษณะในการเสนอขอหาตอศาลเปนค าฟอง มไดก าหนดใหค ารองสอดทก ฉบบเปนค าฟอง เนองจากการรองสอดเขามาในคดบางกรณเปนการเขามาตอสคดในฐานะจ าเลย ค ารองสอดกรณเชนนยอมไมอาจมสภาพเปนค าฟองตามบทกฎหมายดงกลาว การทค ารองสอด จะเปนค าฟองหรอไมจงตองพจารณาจากเนอหาของค ารองสอดฉบบนนเปนส าคญ ตามค ารองสอดและ ค ารองขอแกไขค ารองสอดคดนอางวา จ าเลยไมใชผเชาทดนพพาท แตผรองสอดเคยเปนผเชา ทดนพพาทจากโจทก ตอมาผรองสอดเปลยนเจตนาจากผเชา แสดงเจตนาครอบครองทดนพพาทเปนของตนเองโดยแยงการครอบครองกอนป ๒๕๓๙ โจทกไมไดฟองเอาคนการครอบครอง

๑๖๓

ภายใ น ๑ ป ผรองสอดจงเปนเจาของผครอบครองทดนพพาท หากศาลพพากษาขบไลจ าเลยพรอมบรวารออกจากทดนพพาทตามฟอง ผรองสอดซงเปนเจาของผครอบครองท าประโยชนและปลกบานเรอนอยอาศยในทดนจะตองไดรบความเสยหายจากการถกบงคบคดขบไลออกจากทดนพพา ทโดยผลของค าพพากษา ขอใหผรองสอดเขามาเปนคความฝายทสามในฐานะจ าเลยตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ค ารองสอดดงกลาวเปนการขอเขามาในคดเพอเปนคความ ฝายทสามในฐานะจ าเลยขออางสทธตามค ารองสอด จงถอไดวาเปนการตอสคดเพอใหศาลยก ฟอง ไมใชการเสนอข อหาตอศาลเพอบงคบโจทก ค ารองสอดคดนจงไมเปนค าฟองไมจ าตองมค าขอบงคบตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคสอง ประกอบมาตรา ๑ (๓) และเมอการยนค ารองสอดดงกลาว ศาลยงมไดมค าพพากษาขบไลจ าเลยและบรวารผรองสอดจงยงไมไดรบความเสยหายจากการถกบงคบคด ใหออกจากทดนพพาทตามค ารองสอด ทงกรณเชนนผรองสอดอาจยนค ารองเชนนไดอยแลวในชนบงคบคดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ จตวา การทผรองสอดยนค ารองสอดเขามาในโอกาสดงกลาวจงถอไมไดวาเปนการจ าเปนเพอยงใหไดรบความคมครองหรอบงคบตามสทธทมอยแตอยางใด ผรองสอดไมมสทธรองเขามาเปนคความในคดนตาม ป.ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๖๑๓ /๒๕๔๙ แมขอเทจจรงจะปรากฏวา กอนไตสวนค ารองขอครอบครองปรปกษทดนของผรอง ศาลชนตนไดสงใหผรองน าสงส าเนาค ารองแก ผคดคานเพอใหมโอกาสคดคานแลวกตามแตเมอผคดคานมไดรองคดคานเขามาในคดกอนท ศาลชนตนจะมค าสงแสดงกรรมสทธ กตองถอวาผคดคานเปนบคคลภายนอกคดมสทธพสจน ในชนนไดวาผคดคานมสทธในทดนพพาทดกวาผรอง และค า สงศาลชนตนทแสดงกรรมสทธไมผกพนผคดคานตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๕ (๒) เพราะผคดคานเปนผมชอถอกรรมสทธ ผคดคานจงเปนผมสวนไดเสยในการบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงและถกโตแยงสทธ และชอบทจะรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบตามค าพ พากษาหรอค าสงไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ศาลชนตนจงชอบทจะไตสวนค ารองและค าคดคานของผคดคานเพอวนจฉยถงขอโตแยงสทธของผคดคานใหตามรปคด ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๓๘๓ /๒๕๕๐ โจทกฟองขบไลจ าเลยและท าสญญาประน ประนอมยอมความกนวา จ าเลยรบว าเปนผเชาทดนของโจทกและยอมรบช าระคาเสยหายแกโจทก ศาลพพากษาตามยอม ผรองยนค ารองวาจ าเลยเปนตวแทนของผรองกบพวกในการท าสญญาเชาเปนสญญาตางตอบแทนยงกวาสญญาเชาธรรมดากบโจทก เพอประกอบกจการรานอาหาร แตโจทกและจ าเลยสมรรวมคดกนฟอง คดนและท าสญญาประนประนอมยอมความเพอใหศาลออกหมาย

๑๖๔

บงคบคดท าการรอถอนสงปลกสราง ซงจะเปนผลเสยหายแกผรองทมไดเปนบรวารของจ าเลย ผรองจงมสทธเรยกรองเกยวเนองดวยการบงคบตามค าพพากษาทจะยนค ารองสอดเขามาในชนบงคบคดหรอค าสง ไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) แมผรองมสทธทรองสอดเขามาในชนบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสงตาม ป.ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) แตกอนยนค ารองสอดผรองไดฟองโจทกและจ าเลยใหบงคบโจทกและจ าเลยเปลยนแปลงชอผเชาทดนจากจ าเลยเปนผรองกบพวก ใหโจทก จดทะเบยนการเชาทดนใหผรองกบพวกมก าหนด ๕ ป คดอยระหวางพจารณา โดยยกขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาอยางเดยว กบทอางในค ารองสอดวา จ าเลยเปนตวแทนของผรองกบพวกในการท าสญญาเชาทดนกบโจทกเพอปลกสรางอาคารประกอบกจการรานอาหารมก าหนด ๕ ป เมอครบก าหนดสญญาแลวให สงปลกสรางตกเปนของโจทก จงมประเดนทตองวนจฉยอยางเดยวกนวา จ าเลยเปนตวแทนผรอ งกบพวกท าสญญาตางตอบแทนยงกวาสญญาเชาธรรมดาหรอไม ค ารองสอดของผรองจงเปนฟองซอนตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง (๑) สงค าคความ มาตรา ๗๙ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๒๑๕ /๒๕๔๙ การสงค าคความหรอเอกสารอนใหแกคความโดยวธอนแทนการสงโดยวธธรรมดาตาม ป .ว.พ. มาตรา ๗๕ วรรคหนง นน ตองเปนกรณทไมสามารถสงหมายโดยวธธรรมดาดงทบญญตไวในมาตรา ๗๔ ถงมาตรา ๗๘ ได จ าเลยทงสามและทนายความของจ าเลยทงสามตางมภมล าเนาหรอส านกท าการงานทแนนอน ดงนน การทศาลชนตนแจงวดนดฟงค าพพากษาใหจ าเลยทงสามทราบโดยปดประกาศไวทหนาศาลโดยมไดสงหมายนดดงกลาวใหจ าเลยทงสามทราบโดยวธธรรมดากอนจงเปนการกระท าท ผดขนตอนของกฎหมายขดตอ ป .ว.พ. มาตรา ๗๙ ท าใหการประกาศแจงวนนดดงกลาวไมชอบ อนมผลท าใหกระบวนพจารณาตาง ๆ ทกระท าภายหลงจากนนไมชอบไปดวย กรณถอไมได วาจ าเลยทงสามไดทราบวนนดฟงค าพพากษาแลว ศาลอทธรณชอบทจะมค าพพากษายกค าสงและค าพพากษาศาลชนตน ใหศาลชนตนอานค าพพากษาใหจ าเลยทงสามฟงใหมตอไปตามท ป .ว.พ. มาตรา ๒๗ บญญตใหอ านาจไวและระยะเวลาอทธรณจะเรมนบตอเมอศาลชนตนไดอาน ค าพพากษาใหคความฟงโดยชอบเทานน เมอการอานค าพพากษาของศาลชนตนเปนไปโดยไมชอบ ทศาลอทธรณอนญาตใหจ าเลยทงสามยนอทธรณภายในก าหนด ๑๕ วน นบแตวนอานค าพพากษาศาลอทธรณใหจ าเลยทงสามยนอทธรณใหจ าเลยทงสามฟงโดยยงไมไดมการอานค าพพากษา

๑๖๕

ของศาลชนตนใหมโดยชอบ ค าสงของศาลอทธรณจงเปนการขยายระยะเวลาอทธรณใหแกจ าเลยทงสามในขณะทระยะเวลาอทธรณยงไมเรมนบซงไมถกตองเชนเดยวกน ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๔ /๒๕๕๐ การสงค าคความหรอเอกสารโดยวธปดค าคความหรอเอกสารตามทบญญตไวในมาตรา ๗๙ วรรคหนง จะตองปรากฏวาการสงค าคความหรอเอกสารนนไมสามารถจะกระท าไดด งทบญญตไวในมาตรา ๗๔ ถง ๗๘ และศาลจะตองมค าสงอยางเปนกจจะลกษณะวาใหสงโดยวธปดค าคความหรอเอกสารได แตคดนไมปรากฏชดวาการสงหมายนดโดยวธธรรมดาดงทบญญตไวในมาตรา ๗๔ ถง ๗๘ ไมสามารถจะกระท าไดและศาลชนตนมค าสงใหปดหมายนดเปนกจจะลกษณะแตประการใด การทในหมายนดมขอความเปนตรายางประทบวาไมมผรบใหปดหมายนน ขอความดงกลาวอาจประทบในภายหลงจากท ผพพากษาไดลงลายมอในหมายแลวกเปนได เมอเจาหนาทของศาลชนตนน าหมายนดฟงค าพพากษาศาลอทธรณภาค ๑ ไปสงใหจ า เลยและทนายจ าเลยโดยวธปดหมายดงกลาว จงเปนการไมชอบ ถอไมไดวาจ าเลยและทนายจ าเลยทราบนดโดยชอบแลว และถอไมไดวาศาลชนตนไดอาน ค าพพากษาศาลอทธรณภาค ๑ ใหจ าเลยฟงโดยชอบ ศาลฎกาชอบทเพกถอนการอานค าพพากษาศาลอทธรณภาค ๑ เฉพาะในสวนท อานใหจ าเลยฟง และใหศาลชนตนนดจ าเลยมาฟงค าพพากษาศาลอทธรณภาค ๑ ใหมไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๗ วรรคหนง ประกอบดวยมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๒๗ /๒๕๕๐ แมขอเทจจรงจะไดความวาเจาหนาทศาล ไดน าหมายเรยกและส าเนาค าฟองไปสง ทบานเลขท ๑๕/๓ ซงเปนส านกงานแหงใหญของบรษท อ. มไดสง ณ บานเลขท ๑๕/๔ ซงเปนภมล าเนาของจ าเลยท ๒ ดงทปรากฏในค าฟองกตาม แตก ไดความตามหนงสอรบรองวา บรษทดงกลาวมจ าเลยท ๒ เปนกรรมการผมอ านาจกระท าการแทน จงตองถอวาบานเลขท ๑๕/๓ ซงเปนส านกท าการงานของจ าเลยท ๒ เปนภมล าเนาอกแหงหนงของจ าเลยท ๒ การทเจาหนาทศาลน าหมายเรยกและส าเนาค าฟองไปสงใหแกจ าเลยท ๒ ณ บานเลขท ๑๕/๓ โดยวธปดหมายเนองจากไมพบตวจ าเลยท ๒ และไมมผรบหมายไวแทนจงเปนการสงหมายทชอบแลว จ าเลยท ๒ อางวาเดนทางมาท าธระทกรงเทพมหานครตงแตวนท ๑๕ กนยายน ถงวนท ๑๘ ตลาคม ๒๕๔๔ และกลบไปเมอพนก าหนดระยะเวลายนค าใหการแลว แตบรษท อ . มจ าเลยท ๒ เปนกรรมการผมอ านาจกระท าการแทนแตเพยงผเดยว จงไมน าเชอวาจ าเลยท ๒

๑๖๖

จะเดนทาง ไปท าธระทอนนานนบเดอนโดยไมเดนทางกลบไปดแลกจการบรษทเลย ขออางของจ าเลยท ๒ ไมมน าหนกใหรบฟง เชอไดวาจ าเลยท ๒ จงใจขาดนดยนค าใหการ หนาทน าสบ มาตรา ๘๔ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๙๒/๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเ ปนผมสทธครอบครองทดนพพาทโดยไดรบมรดกจากมารดาโจทก จ าเลยใหการรบวา ทดนตกเปนสทธแกมารดาโจทกตามสญญาขายฝากจรง แตหลงจากนนจ าเลยไดครอบครองทดนพพาทโดยความสงบเปดเผยยดถอเพอตนตลอดมา และไดโตแยงมารดาโจทกและแลววาสทธครอบครองทดน พพาทเปนของจ าเลย อนเปนการแยงการครอบครอง โจทกฟองเอาคนการครอบครองเกนกวา ๑ ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ จ าเลยจงไดสทธครอบครองทดนพพาทดงน คดจงมประเดนขอพพาทตามค าฟองและค าใหการของจ าเลยวา จ าเลยไดสทธครอบครองทดนพพาทหรอไม การทโจทกน า สบวาจ าเลยท าสญญาเชาทดนพพาทกบโจทกเพอแสดงใหเหนวาจ าเลยมไดยดถอครอบครองทดนพพาทเพอตนตามค าใหการแตเปนการครอบครองแทนโจทกในฐานะผเชา จงเปนการน าสบหกลางขอเถยง ของจ าเลยอนเกยวกบประเดนขอพพาทในคด มใชการน าสบนอกประเดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๙๒/๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเปนผมสทธครอบครองทดนพพาทโดยไดรบมรดกจากมารดาโจทก จ าเลยใหการรบวา ทดนตกเปนสทธแกมารดาโจทกตามสญญาขายฝากจรง แตหลงจากนนจ าเลยไดครอบครองทดนพพาทโดยความสงบเปดเผยยดถอเพอตนตลอดมา และไดโต แยงมารดาโจทกและโจทกแลววาสทธครองครองทดนพพาทเปนของจ าเลย อนเปนการแยงการครอบครอง โจทกฟองเอาคนการครอบครองเกนกวา ๑ ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ จ าเลยจงไดสทธครอบครองทดนพพาท ดงน คดจงมประเดนขอพพาทตามค าฟองและค าใหการของจ าเลยวา จ าเล ยไดสทธครอบครองทดนพพาทหรอไม การทโจทกน าสบวาจ าเลยท าสญญาเชาทดนพพาทกบโจทกเพอแสดงใหเหนวาจ าเลยมไดยดถอครอบครองทดนพพาทเพอตนตามค าใหการ แตเปนการครอบครองแทนโจทกในฐานะผเชา จงเปนการน าสบหกลางขอเถยงของจ าเลยอนเกยวกบประ เดนขอพพาทในคด มใชการน าสบนอกประเดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๐๐๐ /๒๕๕๐ จ าเลยท ๒ ยนค ารองขออางพยานเอกสารเพมเตม บญชระบพยานเพมเตมครงท ๓ ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๘๘ วรรคสาม ซงศาลชนตนพจารณาแลวอนญาตและสงใหจ าเลยท ๒ ส าเนาใหแกโจทกดวยแ ลว เมอตนฉบบเอกสารเปน เอกสาร

๑๖๗

ซงอยในครอบครองของส านกงานทดนจงหวดเชยงใหม สาขาจอมทอง จงไมจ าตองสงส าเนาเอกสารใหโจทกตาม ป .ว.พ. มาตรา ๙๐ (๒) การทจ าเลยท ๒ ไมถามคานพยานโจทกเกยวกบเอกสารไวกอนนน เมอปรากฏวาเอกสารทงสามฉบบนเปน เอกสารทตวโจทกไดยนตอเจาพนกงานทดนจงหวดเชยงใหม สาขา จอมทอง ซงจ าเลยท ๒ ไดไปขอคดส าเนาเอกสารดงกลาวมายนแสดงตอศาลเพอพสจนลายมอชอของโจทกเทานน ทงเรองการจ านองทดนพพาทแลวมการไถถอนโอนขายใหแกจ าเลยท ๑ กมหลกฐานปรากฏอย ในสารบญจดทะเบยนหลงหนงสอรบรองการท าประโยชน (น.ส.๓ ก.) แลว ดงนน การทจ าเลยท ๒ ไมถามคานพยานโจทกไวกอนถงเอกสารดงกลาว กสามารถรบฟงเอกสารทงสามฉบบดงกลาวไดวามอยจรงทส านกงานทดนจงหวดเชยงใหม สาขาจอมทองได ค าพพากษาตามยอม ม าตรา ๑๓๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๗๐ /๒๕๔๙ การทศาลฎกาจะพพากษาตามยอมไดนน ศาลฎกาจะตองพจารณาสญญาประนประนอมยอมความของคความวาเปนการฝาฝนตอกฎหมายหรอไม หากสญญาประนประนอมยอมความดงกลาวฝาฝนตอกฎหมาย ศาลฎกากยอมไมอาจพพากษาใหคดเปนอนเสรจ เดดขาดไปตามสญญาประนประนอมยอมความนนได เพราะเปนการขดตอ ป .ว.พ. มาตรา ๑๓๘ เมอปรากฏตามสญญาประนประนอมยอมความทโจทกเสนอตอศาลใน ขอ ๑ ระบวา จ าเลยท ๑ ถงท ๔ ตกลงรวมกนช าระเงนจ านวน ๑,๑๕๐,๒๕๓.๓๒ บาท แกโจทก และจ าเลยท ๑ กบท ๕ ตกลงรวมกน ช าระเงนจ านวน ๕๕๘ ,๕๔๓ .๓๒ บาท แกโจทก เมอรวมจ านวนเงนทงสองจ านวนแลวเปนเงนทงสน ๑,๗๐๘,๗๙๖.๘๗ บาท ซงเงนจ านวนดงกลาวนมจ านวนเงนซงค านวณจากดอกเบยเกนอตราอนเปนการตองหามตาม พ .ร.บ. หามเรยกดอกเบยเกนอตราฯ มาตรา ๓ (ก) รวมอยดวย สญญาป ระนประนอมยอมความทโจทกเสนอตอศาลจงเปนการฝาฝนตอกฎหมาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๗๗/๒๕๔๙ ปญหาวาคาภาษธรกจเฉพาะเปนคาภาษอากรหรอคาใชจายในการจดทะเบยนโอนกรรมสทธซงเปนหนาทของโจทกทจะตองเปนผช าระตามขอความในสญญาประนประนอมยอมความหรอ ไม โจทกและจ าเลยทงสเคยโตเถยงกนมาแลวและศาลอทธรณภาค ๗ ไดมค าพพากษาวาปญหาดงกลาวคความมไดโตเถยงกนแลว เนองจากโจทกแถลงยอมรบวาจะเปนผช าระเอง การทศาลชนตนมค าสงในเรองดงกลาวอกเปนการไมชอบและศาลอทธรณภาค ๗ ไดมค าพพากษายก ค าสงของศาลชนตนใหศาลชนตนพจารณาและม

๑๖๘

ค าสงใหมวาคความฝายใดผดสญญาประนประนอมยอมความคดถงทสดโดยไมมคความฝายใดฎกา ดงนน ปญหาดงกลาวยอมเปนอนยต และเมอศาลชนตนไดพจารณาและมค าสงใหมวาจ าเลยทงสเปนฝายผดสญญาประนประนอม ยอมความ จ าเลยทงสอทธรณ ศาลอทธรณภาค ๗ วนจฉยวา สญญาประนประนอมยอมความเปนสญญาตางตอบแทนและคความยกเลกวนนดช าระหนเดมเปนการชวคราวเนองจากมขอโตแยงเกยวกบการช าระภาษธรกจเฉพาะและภาษทองถน ตอมาศาลชนตนไดไกลเกลยคความและแก ไขเหตโตแยงดงกลาว คความจะตองก าหนดวนนดใหจ าเลยทงสจดทะเบยนโอนกรรมสทธในทดนพรอมบานพพาทใหแกโจทกและก าหนดวนใหโจทกช าระเงนใหแกจ าเลยทงสตามสญญาประนประนอมยอมความ แตไมปรากฏคความหรอศาลชนตนไดก าหนดวนช าระหนขนใหมเพอใหค ความปฏบตแทนวนนดเดมตามสญญาประนประนอมยอมความนน เมอหนาทในการช าระหนตามสญญาประนประนอมยอมความยงไมถงก าหนดช าระ จงยงไมมคความฝายใดตกเปนฝายผดสญญา เมอเนอหาในฎกาของจ าเลยทงสยกขนกลาวอางหาไดมขอความสวนใดทโตแยงค าพพากษ าของศาลอทธรณภาค ๗ วาไมถกตองหรอไมชอบดวยกฎหมายแตอยางใดไม แตกลบฎกากลาวอางวาโจทกมหนาทตองช าระคาใชจายในการโอนทดน และภาษธรกจเฉพาะกเปนคาใชจายอยางหนง เมอโจทกไมยอมช าระ โจทกจงเปนฝายผดสญญาประนประนอมยอมความ ทง ๆ ท ปญหาเชนวานนไดถงทสดไปแลวตามค าพพากษาของศาลอทธรณภาค ๗ ฎกาของจ าเลยทงสเปนฎกาทมไดโตแยงค าพพากษาของศาลอทธรณภาค ๗ ถอวาเปนฎกาทไมชดแจง ไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหนง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๘๖/๒๕๔๙ คดนโจทกฟองจ าเลยซ งเปนบตรวาประพฤตเนรคณ ขอถอนคนการใหทดน ตอมาโจทกจ าเลยไดท าสญญาประนประนอมยอมความ ซงศาลไดพพากษาตามยอมใหจ าเลยและบตรคนอนปลกบานใหโจทก และเลยงดโจทกโดยสงเสยเงนใหโจทกตามฐานานรปของแตละคนรวมกนไมต ากวาเดอนละ ๔,๐๐๐ บาท ผลของสญญ าประนประนอมยอมความดงกลาวยอมท าใหสทธเรยกรองถอนคนการใหของโจทกทฟองระงบสนไป โจทกคงไดสทธตามสญญาประนประนอมยอมความ หากจ าเลยไมปฏบตตามศาลจะตองบงคบคดไปตามขอตกลงในสญญาประนประนอมยอมความเทานน สวนขอตกลงทจ าเลยตกลงรอถอนสงปลกสร างและตนไมบนทดน และจดทะเบยนโอนทดนคนใหแกโจทกตามรายงานกระบวนพจารณานน เปนขอตกลงท ท าขนใหมหลงจากทศาลไดพพากษาตามยอมแลวไมอาจบงคบในคดนได หากจ าเลยไมปฏบตโจทกตองใชสทธเรยกรองเอากบจ าเลยแยกไปจากคดน

๑๖๙

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๑๙๖/๒๕๔๙ (ป) โจทกฟองจ าเลยเปนคดแพงและคดอาญาคดนเกยวดวยมรดกของ ม . ศาลชนตนไกลเกลยคความทงในคดแพงและคดอาญาไปในคราวเดยวกน เจตนาในการไกลเกลยกเพอยตขอพพาททงในคดแพงและคดอาญาโดยการท าสญญาประนประนอมยอมความกนในคดแพงและโจทก ถอนฟองคดอาญาใหเสรจไปทงสองคดในคราวเดยวกน ดงนน แมคความจะตกลงกนในคดแพงไดและโจทกยอมจะถอนฟองคดอาญาศาลชนตนกตองท าสญญาประนประนอมยอมความและพพากษาประนประนอมยอมความในคดแพงไปพรอมกบอนญาตใหโจทกถอนฟองและจ าหนายคดอาญาไปในคราวเดยวก นเพอใหคดทงสองยตไปตามเจตนาในการไกลเกลยและเจรจาตกลงกน การทศาลชนตนดวนบนทกรายงานกระบวนพจารณาในคดอาญาวา โจทกขอถอนฟองจ าเลยไมคาน ศาลอนญาตใหถอนฟองและมค าสงจ าหนายคดอาญาจากสารบบความไปกอน โดยไมรอใหคความท าสญญาประนประนอมยอมความใ นคดแพงใหเสรจไป เพอใหคดทงสองยตไปพรอมกนในคราวเดยวกน จงเปนการด าเนนกระบวนพจารณาโดยผดหลง และผดระเบยบวาดวยการพจารณาคดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๗ ประกอบ ป.ว.อ. มาตรา ๑๕ โจทกจงชอบทจะขอใหเพกถอนเสยได ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๘๗๓/๒๕๕๐ เมอโจทกและจ าเลยท าสญญาประนประนอมยอมความและศาลพพากษาตามยอมแลว ขนตอนตอไปหากคความฝายใดไมปฏบตตามสญญาประนประนอมยอมความกจะตองมการบงคบคดใหเปนไปตามสญญาประนประนอมยอมความ ซงปรากฏตอมาวาจ าเลยเปนฝายผดสญญา และโจทกกไดน าเจาพนกงานบงคบค ดยดทรพยจ านองออกขายทอดตลาดแลวแตยงขายไมได เมอยงขายทอดตลาดทรพยจ านองไมได การบงคบคดตามสญญาประนประนอมยอมความจงยงไมเสรจสนและจะตองด าเนนการตอไปตามสญญาประนประนอมยอมความและค าพพากษาตามยอม โจทกจะบงคบช าระหนจากทรพยสนอนของจ าเลยได กตอเมอมการขายทอดตลาดทรพยจ านองไดเงนไมพอช าระหน การขายทอดตลาดทรพยจ านองยงไมได มใชกรณขายแลวไดเงนไมพอช าระหนตามทก าหนดไวในสญญาประน ประนอมยอมความ โจทกจงยงไมมสทธไดรบช าระหนจากทรพยสนอนของจ าเลย การทโจทกจะน ายดทรพยสน อนของจ าเลย จงเปนการปฏบตนอกเหนอและผดไปจากทก าหนดไวในสญญาประนประนอมยอมความ ซงโจทกไมอาจท าได

๑๗๐

พพากษาไมเกนค าฟอง มาตรา ๑๔๒ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๓ /๒๕๔๙ โจทกทงหาบรรยายฟองวา ทดนของโจทกทงหาอยในโครงการจดสรรทดนเพอขายของ ส. ซงจดแบงทดนเปนแปลง ๆ พรอมทางเขาออกของทดนตามโครงการจดสรร แตเนองจากสภาพทดนตามท ส . ไดจดแบงใหเปนทางเขาออกตามโคร งการจดสรรไมสามารถใชเปนทางเขาออกได เนองจากทดนสวนอน ๆ เปนหนองน าเกอบหมดทงโครงการ ส . จงไดยกทดนพพา ททง ๒ แปลง ใหเปนทางเขาออกผานออกสทางสาธารณะ โจทกทงหาใชทางดงกลาวออกสทางสาธารณะ โดยสงบและเปดเผยตดตอกนเกนกวา ๑๐ ป จนไดเปนทางภาระจ ายอมตามกฎหมาย เปนการบรรยายถงสทธของโจทกทงหาทจะใชทางพพาทไดโดยไมใหจ าเลยทงสองปดกน เมอศา ลเหนวา ทดนพพาทของจ าเลยท ๒ ตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรโดยผลแหงกฎหมาย ศาลกยกขนวนจฉยได ไมเปนการนอกฟองนอกประเดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔/๒๕๔๙ โจทกฟองวาจ าเลยน าสทธการเชาบานและทดนซงเปนทรพยมรดกอนดบท ๗ ไปโอนขายแกบคคลภายนอก จงขอแบงเงนจากการขายสทธและคาเชาบานดงกลาวดวยไมไดขอแบงทรพยมรดกอนดบท ๗ สทธการเชาบานและทดนกบอาวธปน และสทธการเชาโทรศพท ทรพยมรดกอนดบท ๕ และท ๖ แตจ าเลยไมไดขายสทธการเชาบานและทดนดงกลาว และไมไ ดน าออกใหบคคลอนเชา ทศาลลางทงสองพพากษาใหแบงทรพยมรดกดงกลาว จงเปนการพพากษาใหสงใด ๆ เกนไปกวา หรอนอกจากทปรากฏในค าฟอง ไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ วรรคหนง ปญหานเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมคความมได ฎกาศาลฎกายกขนวนจฉยและแกไขใหถกตองไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๐ /๒๕๔๙ ศาลชนตนมค าสงงดสบพยานโจทกและจ าเลยแลวพพากษายกฟอง โดยวนจฉยวา โจทกไมมอ านาจฟองบงคบใหจ าเลยไปจดทะเบยนแบงแย กและโอนทดนใหแกโจทก เมอโจทกอทธรณคดคานค าวนจฉยของศาลชนตนและศาลอทธรณภาค ๖ ไมเหนดวยกบค าวนจฉยของศาลชนตน ศาลอทธรณภาค ๖ ยอมมอ านาจพพากษา ยกค าพพากษาของศาลชนตนและใหศาลชนตนสบพยานโจทกและจ าเลยแลวพพากษาใหมตามรปคดไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๓ (๒) ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๖๒/๒๕๔๙ โจทกฟองขอใหขบไลจ าเลยและบรวารออกจากตกแถวเนองจากครบก าหนดเวลาตามสญญาเชาแลว จ าเลยยงคงอยในตกแถวท าให

๑๗๑

โจทกเสยหายจ าเลยใหการวา จ าเลยไมใชคสญญาตามฟอง โจทกไมมอ านาจฟอง แมค าใหการจ าเลยด งกลาวไมชดแจงวา จ าเลยอยในตกแถวหรอไดออกไปแลว เปนเหตใหคดไมมประเดนขอพพาทวา จ าเลยออกจากตกแถวไปเมอใดตามทโจทกกลาวอาง แตค าใหการจ าเลยดงกลาวเปนการปฏเสธฟองโดยสนเชง มไดเปนการรบวาจ าเลยอยในตกแถว จงตองพจารณาใหไดความตามขอกลาวอางในฟองโจทกวา จ าเลยอยตกแถวหลงจากสญญาเชาระงบลงแลวหรอไม ซงหากพจารณาไดความตามขอกลาวอางดงกลาว ศาลยอมพพากษาขบไลจ าเลยและบรวารออกจากตกแถวและใหจ าเลยชดใชคาเสยหายแกโจทกตามค าขอทายฟองได ขอกลาวอางตามฟองจงเปนประเดนแหงคดในเรองอ านาจฟองทศาลชนตนพพากษาคดโดยรบฟงขอเทจจรงจากพยานหลกฐานของคความวา จ าเลยยายออกจากตกแถวไปกอนแลว อนเปนขอเทจจรงทอยในประเดนขอกลาวอางของโจทกดงกลาว จงเปนการชขาดตดสนคดตามขอหาในค าฟองแลว ไมเปนการพพากษานอกค าฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖/๒๕๔๙ โจทกจ าเลยตกลงโอนกรรมสทธทดนพพาทในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๔๑ เมอจ าเลยไมโอนกรรมสทธทดนพพาทใหโจทกตามก าหนด ถอวาจ าเลยผดนดและตองรบผดช าระดอกเบยผดนดตงแตวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๔๑ เปนตนไป ทศาลอทธรณภาค ๔ พพากษาใหจ าเลยรบผดดอกเบยนบแตวนท ๑ เมษายน ๒๕๔๑ จงยงไมถกตอง ปญหานเปนปญหาเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน แมไมมคความฝายใดฎกา ศาลฎกาเหนสมควรแกไขใหถกตอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖/๒๕๔๙ ธ. เพงไดรบแตงตงใหเปนผจดการ ทรพยสนของจ าเลยท ๑ ผไมอยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๘ วรรคสอง เมอวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๔ ดงนน ขณะท ธ. ยนค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ในวนท ๔ สงหาคม ๒๕๔๓ ธ. ยงไมมอ านาจกระท าการแทนจ าเลยท ๑ การยนค ารองดงกลาวจงไมชอบ ปญหานเปน ขอกฎหมายทเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลฎกายกขนวนจฉยเองไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และ ๒๔๗ โดยเหนควรเพกถอนค าสงรบค ารองตลอดจนกระบวนพจารณาและค าสงของศาลชนตนเกยวกบค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ของ ธ. และมค าสงไมรบค ารองดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๓ /๒๕๔๙ โจทกฟองขบไลจ าเลยออกจากทดนและอาคารของโจทก ซงตามค าฟองและค าใหการไดความวา จ าเลยครอบครองทดนและอาคารโดยอาศยสทธตามสญญาจะซอจะขายระหวางโจทกและจ าเลย ทงโจทกและจ าเลยยงโตแยงก น

๑๗๒

ดวยวาสญญาดงกลาวเลกกนแลวหรอไม หากสญญาดงกลาวเลกกนโดยชอบยอมเปนเหตใหโจทกมอ านาจฟองขบไลจ าเลยได ดงนน ปญหาวาสญญาดงกลาวเลกกนแลวโดยชอบหรอไม จงเปนประเดนแหงคดซงปญหาเรองอ านาจฟองเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอย ของประชาชน ศาลจงมอ านาจหยบยกขนวนจฉยไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔ /๒๕๔๙ โจทกฟองวาจ าเลยน าสทธการเชาบานและทดนซงเปนทรพยมรดกอนดบท ๗ ไปโอนขายแกบคคลภายนอก จงขอแบงเงนจากการขายสทธและคาเชาบานดงกลาวดวยไม ไดขอแบงทรพยมรดกอนดบท ๗ สทธการเชาบานและทดนกบอาวธปน และสทธการเชาโทรศพท ทรพยมรดกอนดบท ๕ และท ๖ แตจ าเลยไมไดขายสทธการเชาบานและทดนดงกลาว และไมไดน าออกใหบคคลอนเชา ทศาลลางทงสองพพากษาใหแบงทรพยมรดกดงกลาวจ งเปนการพพากษาใหสงใด ๆ เกนไปกวาหรอนอกจากทปรากฏในค าฟอง ไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ วรรคหนง ปญหานเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมคความมไดฎกาศาลฎกายกขนวนจฉยและแกไขใหถกตองไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ แกไขขอผดพลาดเลกนอย มาตรา ๑๔๓ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๙๘๑ /๒๕๔๙ ศาลชนตนพพากษาใหจ าเลยจดทะเบยนเพกถอนภาระจ ายอมแกทดนโฉนดเลขท ๑๐๖๓๘๐ หากจ าเลยไมปฏบตตามใหถอเอาค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของจ าเลย คดถงทสดแลว ทดนด งกลาวไดแบงแยกเปนทดนโฉนดเลขท ๙๔๑๑ ทดนทงสองแปลงจงเปนทดนแปลงเดยวกน ไมวาทดนจะไดแบงแยกกนเมอใดกไมท าให ผลของคดเปลยนแปลงไป การทศาลอทธรณพพากษากลบใหศาลชนตนกไมท าใหผลของคดเปลยนแปลงไป การทศาลอทธรณพพากษากลบใหศ าลชนตนมค าสงแจงใหเจาพนกงานทดนด าเนนการจดทะเบยนเพกถอนภาระจ ายอมแกทดนโฉนดเลขท ๙๔๑๑ จงไมเปนการพพากษาและบงคบคดนอกไปจากค าฟองและไมเปนการแกไขค าพพากษากบไมตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๓ ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๖๙๙/๒๕๔๙ โจทกฟองและมค า ขอทายฟองขอบงคบใหจ าเลยทงหาช าระหนและฟองบงคบจ านองส าหรบจ าเลยท ๓ ถงท ๕ ดวย โดยมค าขอในสวนบงคบจ านองวา ใหยดทรพยจ านองของจ าเลยท ๓ ถงท ๕ ออกขายทอดตลาดน าเงนมาช าระหนโจทก หากไมพอใหยดทรพยสนอนของจ าเลยท ๕ ออกขายทอดตลาดน าเงน มาช าระหนใหแก

๑๗๓

โจทกจนครบถวน ซงศาลชนตนไดมค าพพากษาตามค าขอดงกลาวแลว ดงนน การทโจทกขอแกไขขอความเปนวา หากไมพอใหยดทรพยสนอนของจ าเลยทงหาออกขายทอดตลาดน าเงน มาช าระหนโจทกจนครบถวน ยอมเปนการเพมความรบผดในการบงคบจ า นองใหแกจ าเลยอนนอกจากจ าเลยท ๕ มากกวาค าพพากษาเดมของศาลชนตนจงมใชขอผดพลาดเลกนอยหรอขอผดหลงเลกนอยอน ๆ แตเปนการแกไขค าวนจฉยในค าพพากษาเดม ตองหามตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๓ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๐๖๑ /๒๕๕๐ โจทกขอแกไขค าพพากษาใ นสวนทเกยวกบเลขโฉนดทดน เมอตามส าเนาหนงสอมอบอ านาจ ส าเนาหนงสอสญญาจ านองทดน ส าเนาโฉนดทดนและส าเนาหนงสอของส านกงานทดนจงหวดสรนทร ซงเปนเอกสารทายฟองระบชดเจนวา ทดนของโจทกคอทดนโฉนดเลขท ๘๒๔๘๙ หาใชทดนโฉนดเลขท ๘๒๔๙๘ ดงทโจทกกลาวในฟองและในค าขอทายฟอง การทโจทกขอแกไขค าพพากษาในสวนเลขโฉนดจากเลขท ๘๒๔๙๘ เปนเลขท ๘๒๔๘๙ จงเปนการขอแกไขในรายละเอยดใหชดเจนถกตองตรงกบความเปนจรง แมจะอย ในชนบงคบคดกมไดเปนการเปลยนแปลงผลของค าพพากษาหรอเปนการบงค บคดนอกเหนอไปจากค าพพากษาแตอยางใด ศาลฎกามอ านาจแกไขเสยใหถกตองไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๓ ด าเนนกระบวนพจารณาซ า มาตรา ๑๔๔ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๖๒/๒๕๔๘ เมอ ว . มารดาของผคดคานถงแกความตาย ค ารองของ ว . ทขอใหตง ว . เปนผจดการมรดกของ ช . ผตายจงไมเปนประโยชนทจะพจารณาตอไป เพราะเปนสทธเฉพาะตวของผรองขอ ไมใช คดททายาทหรอผอนจะรองขอเขาเปนคความแทนทผมรณะได ทงเมอศาลชนตนไดยกค ารองขอ ง พ. ทรองขอเขาเปนคความแทนท ว . และจ าหนายคดของ พ . ออกจากสารบบความแลว พ . จงเปนบคคลภายนอกคดไมอยในฐานะคความ และศาลชนตนยงมไดมค าพพากษาชขาดคดในประเดนตามค ารองของ พ . ดงน ค าคดคานของ พ . ทยนคดคานผรองท ๑ วาไมเหมาะสมทจะเปนผจดการมรดกและขอใหตง พ . เปนผจดการมรดกของ ช. ผตาย เนองจาก พ. เปนบตรของ ว. ภรยาของผตาย ทง ว. ถงแกความตายแลว พ. เปนผจดการมรดกของ ว . จงเปนผมสวนไดเสยในกองมรดกของผตาย ทงมคณสมบตเหมาะสมในการเปนผจดการมรดกมากกวาผรองท ๑ ค าคดคานของผคดคานทยนมาภายหลงเปนการยนตามสทธของตนเอง ซงมสทธท าได จงมใชการด าเนนกระบวนพจารณาซ าตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๔

๑๗๔

ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๑๗ /๒๕๕๐ แมโจทกและจ าเลยท ๑ ตางกฟองขอใหบงคบอกฝายหนงรบผดช าระหนโดยอางสญญากยมเงน และบนทกขอตกลงปลอดจ านองทดนหลงประกนกตามแตกในคดแพงห มายเลขด าท ๒๖๑๙๗ /๒๕๔๑ นน โจทก (จ าเลยท ๑ ในคดน ) ยกขออาง ทอาศยเปนหลกแหงขอหาวา จ าเลย (โจทกในคดน ) ผดขอตกลงทระบไวในบนทกขอตกลงปลอดจ านองทดนหลกประกนท าใหโจทก (จ าเลยท ๑ ในคดน) ไมสามารถน าโฉนดทดนไปใหเจาพนกงานทดนตรวจ สอบประทบตราอนญาตใหจดสรรทดนและโอนใหแกผซอได สวนในคดน โจทกฟองขอใหจ าเลยท ๑ กบพวกรบผดช าระเงนทกยมคนโจทกโดยยกขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาวาจ าเลยท ๑ กบพวกไมช าระเงนทกยมคนภายในก าหนดระยะเวลาทระบไวในสญญากยมเงน ขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาในคดนจงแตกตางกบในคดแพงหมายเลขด าท ๒๖๑๙๗ /๒๕๔๑ กรณจงมใชเปนการด าเนนกระบวนพจารณาเกยวกบคดหรอประเดนทวนจฉยชขาดมาแลว การทโจทกฟองจ าเลยท ๑ กบพวกในคดนจงไมเปนการด าเนนกระบวนพจารณาซ ากบคดดงก ลาว ค าพพากษาผกพนคความ มาตรา ๑๔๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๖๑๓ /๒๕๔๙ แมขอเทจจรงจะปรากฏวา กอนไตสวนค ารองขอครอบครองปรปกษทดนของผรอง ศาลชนตนไดสงใหผรองน าสงส าเนาค ารองแก ผคดคานเพอใหมโอกาสคดคานแลวกตามแตเมอผค ดคานมไดรองคดคานเขามาในคดกอนทศาลชนตนจะมค าสงแสดงกรรมสทธ กตองถอวาผคดคานเปนบคคลภายนอกคดมสทธพสจน ในชนนไดวาผคดคานมสทธในทดนพพาทดกวาผรอง และค าสงศาลชนตนทแสดงกรรมสทธไมผกพนผคดคานตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๕ (๒) เพราะผคดคานเปนผมชอกรรมสทธ ผคดคานจงเปนผมสวนไดเสยในการบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงและถกโตแยงสทธ และชอบทจะรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ศาลชนตนจงชอบทจะไต สวนค ารองและค าคดคานของผคดคานเพอวนจฉยถงขอโตแยงสทธของผคดคานใหตามรปคด ฟองซ า มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๐๗ /๒๕๔๘ คดกอนศาลพพากษาคดถงทสดใหจ าเลย ในฐานผค าประกนและจ านองทดนแปลงหนงประกนหนรวมรบผดกบบรษท ร . และจ าเลยอน

๑๗๕

ช าระหนแกโจทก หากไมช าระใหยดทรพยจ านองทดนดงกลาวและทดนจ านองของจ าเลยอนขายทอดตลาดช าระหนใหแกโจทก หากไดเงนไมพอช าระหนใหยดทรพยสนอนของบรษท ร . และจ าเลยอนในคดกอนช าระหนจนครบถวน สวนคดนโจทกฟองขอบงคบจ านองทด นอกหนงแปลงพรอมสงปลกสรางทจ าเลยจ านองเปนประกนเพมหลกทรพยใหแกโจทก โดยมค าขอบงคบวาหากจ าเลยไมช าระหนไถถอนจ านองตามค าพพากษาในคดกอน ขอใหบงคบจ านองทดนในคดนช าระหนใหแกโจทกตามค าพพากษาในคดกอน หากขายทอดตลาดไดเงนไมพอ ขอใหมค าสงยดทรพยสนอนของจ าเลยออกขายทอดตลาดน าเงนมาช าระหนใหแกโจทกจนครบ แตเมอทดนทโจทกฟองขอใหบงคบจ านองแกจ าเลยในคดนกบคดกอนเปนคนละแปลงกน แมจ าเลยจะจดทะเบยนจ านองเพอเปนประกนหนทบรษท ร . จะตองช าระแกโจทกรายเดยวกน กตาม แตเมอขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาของโจทกทฟองขอใหบงคบจ าเลยรบผดคดน กบคดกอนมประเดนทจะตองวนจฉยแตกตางกน คอ คดนมประเดนขอพพาทวา จ าเลยจ านองทดนโฉนดเลขท ๑๒๙๘๑ พรอมสงปลกสรางประกนหนทบรษท ร . จะตองรบผดตามค าพพากษาในคดกอนและโจทกยงมไดรบช าระหรอไม สวนคดกอนมประเดนวา จ าเลยค าประกนและจ านองทดนโฉนดเลขท ๖๐๗๗๕ พรอมสงปลกสราง ประกนหนทบรษท ร . จะตองช าระแกโจทกและจ าเลยจะตองรวมกบจ าเลยอนในคดกอนรบผดช าระหนแกโจทกดวยหรอ ไม กรณจงมใชเรอง ทคความเดยวกนรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยมาแลวโดยอาศยเหตอยางเดยวกน อนจะตองดวยลกษณะฟองซ าตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๑๑๕/๒๕๔๙ การทจ าเลยซอทรพยสนซงตดจ านองมาจากการขายทอดตลาด ในคดอนของศาลชนตน โจทกผทรงสทธจ านองยอมมสทธทจะบงคบเอาแกตวทรพยนนได แตหาไดท าใหจ าเลยตองรบผดตอโจทกในฐานะเปนผจ านองแตอยางใด ไมฐานะ ของจ าเลยเปนเพยงผรบโอนทรพยสนซงจ านอง อนมสทธและหนาทตามทบญญตไวใน ป .พ.พ. คอ จ าเลยมสทธไถถอนจ านองโดยเสนอรบใชเงนเปนจ านวนอนสมควรกบราคาทรพยสนนน ซงหากโจทกไมยอมรบ โจทกตองฟองคดตอศาลภายในหนงเดอนนบแตวนมค าเสนอเพอใหศาลพพากษาสงขายทอดตลาดทรพยสนซงจ านอง ตามหลกเกณฑทบญญตไวในมาตรา ๗๓๘ และ ๗๓๙ และถา จ าเลยมไดใชสทธเสนอไถถอนจ านองดงกลาว หากโจทกจะบงคบจ านองกตองมจดหมายบอกกลาวแกจ าเลยลวงหนาหนงเดอนกอนแลวจงจะบงคบจ านองไดตาม ๗๓๕ มใชวาเมอจ าเลยซอทรพยสนซงตดจ านองมาแลว โจทกจะอาศยสทธความเปนเจาหนตามค าพพากษาในคดหมายเลขแดง ท ๒๐๗๖๘ /๒๕๓๕ ทโจทกฟองลกหนตดตามบงคบ

๑๗๖

คดแกทรพยสนไดทนท จ าเลยมไดเปนคความในคดดงกลาว ประเดนแหงคดกเปนคนละอยางกน กรณหาใชเรองสบสทธทจะถอวาเปนเรองทคความเดยวกนรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอย างเดยวกนไม ฟองโจทกคดนจงไมเปนฟองซ ากบคดหมายเลขแดงท ๒๐๗๖๘ /๒๕๓๕ ของศาลชนตน ไมเปนการตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๘๖๙/๒๕๔๙ คดกอนโจทกฟอง พ . และนาวาอากาศตร พ . ใหช าระหนและบงคบจ านองตอศาลชนตนเปนคดหมายเลขแดท ๑๖๒๕๕/๒๕๓๖ คดถงทสดแลว จ าเลยเปนผซอทรพยสนจากการขายทอดตลาดในคดหมายเลขแดงท ๕๙๕๗ /๒๕๓๗ ทเจาหนตามค าพพากษาของ พ. น ายดออกขายทอดตลาด ดงนโจทกผทรงสทธจ านองยอมมสทธทจะบงคบเอาแกตวทรพยนนได แตหาท าใหจ าเลยตองรบผดตอโจทก ในฐานะผจ านองแตอยางใดไมฐานะของจ าเลยเปนเพยงผรบโอนทรพยสน ซงจ านองอนมสทธและหนาทตามทบญญตไวใน ป .พ.พ. ลกษณะ ๑๒ หมวด ๔ มใชวาโจทกจะอาศยความเปนเจาหนตามค าพพากษาในคดหมายเลขแดงท ๑๖๒๕๕ /๒๕๓๖ ของศาลชนตนตดตามบงคบแกทรพยสนน นไดทนท จ าเลยมไดเปนคความในคดดงกลาวทงประเดนแหงคดเปนคนละอยางกนกรณหาใชเรองการสบสทธทจะถอวาเปนเรองทคความเดยวกนรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวกนไมฟองโจทกคดนจงไมเปนฟองซ ากบคดหมายเ ลขแดงท ๑๖๒๕๕ /๒๕๓๖ ของศาลชนตนไมเปนการตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๓๘/๒๕๔๙ โจทกฟองคดโดยอาศยประเดนส าคญเพยงประเดนเดยววา โจทกหรอจ าเลยท ๓ มสทธครอบครองในทดนพพาทดกวากน การทโจทกฟองจ าเลยท ๑ และท ๒ ดวยกโดยอาศยขออางทตองวนจฉยในประเดนวาโจทกหรอจ าเลยท ๓ มสทธครอบครองในทดนพพาทดกวากนและเปนเรองทโจทกชอบจะยกขนวากลาวในคดเดมได เมอศาลในคดเดมไดมค าพพากษาถงทสดแลววาจ าเลยท ๓ คดนเปนผมสทธครอบครองในทดนพพาทดกว าโจทก โจทกจงไมอาจน าประเดนเรองวาโจทกหรอจ าเลยท ๓ ผใดเปนผมสทธครอบครองในทดนพพาทดกวากน มารอรองฟองกนอก แมวาโจทกจะไดฟองจ าเลยท ๑ และท ๒ พวงเขามา ในคดนอกแตกเปนประเดนทจะตองวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวก น ถอได วาเปนคความเดยวกนฟองโจทกจงตองหามเพราะเปนฟองซ าตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๗๖/๒๕๔๙ โจทกเปนภรยาของ พ . ซงเปนจ าเลยในคดหมายเลขแดงท ๔๓๒/๒๕๓๐ ของศาลชนตน ตามทางน าสบโจทกกน าสบวา โจทกครอบครองทดนรวมกนมากบ พ . สามโจทก และสามโจทกถงแกความตายไปเมอประมาณป ๒๕๓๗ ตอมา

๑๗๗

ป ๒๕๓๙ จ าเลยน าเจาพนกงานรงวดทดน แตโจทกคดคานวาทดนพพาททโจทกครอบครองอยเปนทดนท พ . ครอบครองมาเกนกวา ๑๐ ปแลว อนเปนการโตแยงกรรมสทธตอโจทกและการทโจทกฟองคดนเมอป ๒๕๔๐ โดยกลาวอางวาไดครอบครองทดนพพาทตงแตป ๒๕๐๐ เปนการกลาวอางถงสทธทไดครอบครองรวมกนมากบ พ . สามโจทกและครอบครอบสบมา ถอไดวาเปนการใชสทธของ พ . สามโจทกนนเอง จงถอไดวาโจทกเปนคความเดยวกบ พ . สามโจทกในคดหมายเลขแดงท ๔๓๒/๒๕๓๐ ของศาลชนตนดงกลาว โดยประเดนทวนจฉยเปนเหตอยางเดยวกนและคดกอนศาลพพากษาไปตามสญญาประนประนอมยอมความ ซง พ . สามโจทกตกลงยอมรบวาทดนพพาทเปนของจ าเลยคดนแลว ฟองโจทกคดนจงเปนฟองซ ากบคดกอน ตองหามตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๘ ค าใหการไมชดแจง มาตรา ๑๗๗ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔/๒๕๔๙ โจทกฟองจ าเลยซงเปนผจดการมรดกใหแบงทรพยมรดกใหแกโจทกตามสวน จ าเลยใหการตอสคดในเรองอายความแตเพยงวา โจทกน าคดมาฟองจ าเลยเกยวกบการจดการมรดกเกนกวา ๕ ป นบแตการจด การมรดกสนสดลง จงไมอาจฟองบงคบเอาแกจ าเลยไดเทานน โดยจ าเลยมไดแสดงใหชดแจงในค าใหการวาการจดการมรดกสนสดลงเมอใด หรอตองเรมนบอายความตงแตเมอใด ค าใหการของจ าเลย จงไมไดกลาวแสดงเหตแหงการขาดอายความ เปนค าใหการทไมชอบ ดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคสอง จงไมกอใหเกดประเดนพพาทในเรองอายความตามบทกฎหมายดงกลาว ดงนน แมศาล ลางทงสองจะไดวนจฉยให กเปนการวนจฉยนอกประเดน และไมกอใหเกดสทธ แกจ าเลยทจะฎกาตอมาไดเพราะถอวาเปนขอทมได ยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลลา ง ทงสอง ตองหามมใหฎกาตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหนง ฟองแยง มาตรา ๑๗๗ วรรคสาม ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๗๘ /๒๕๔๙ ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑ (๓) ฟองแยงเปนค าฟองอยางหนง ดงนน การบรรยายฟองแยงจะตองปฏบตตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคสอง กลาวคอ ตองแสดงโดยแจงชดซงสภาพแหงขอหาและค าขอบงคบ ทงขออางทอาศยเปนหลกแหงขอหาเชนวานน และจะตองบรรยายใหเหนวาโจทกไดโตงแยงสทธและหนาทตามกฎหมายของจ าเลยอยางไรตามมาตรา ๕๕ ทงตองเปนเรองทเกยวของกบค าฟองเดมพอทจะรวมการพจารณา

๑๗๘

และชขาดตดสนเขาดวยกนไดตามมาตรา ๑๗๗ วรรคสาม และมาตรา ๑๗๙ วรรคทาย ฟองแยงของจ าเลยอางวา จ าเลยไดขอใหเจาพนกงานทดนด าเนนการรงวดสอบเขตเพอแกไขรปแผนท ในโฉนดทดนของจ าเลยใหถกตองตามความจรง แตโจทกไปคดคานม ใหเจาพนกงานทดนแกไขรปแผนทโฉนด จงขอใหบงคบโจทกยนยอมรบการสอบเขตทดนของจ าเลย เปนการกลาวอางวาโจทกกระท าละเมดตอจ าเลย มลคดทจ าเลยฟองแยงจงเปนเรองอนไมเกยวของกบขอพพาทตามประเดนในค าฟองเดมของโจทกซงเปนเรองขบไล จ าเลยช อบทจะฟองรองเปนคดใหมตางหาก ไมอาจขอรวมมาในค าใหการไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๗๗ วรรคสาม สวนทจ าเลยฟองแยงขอใหบงคบเจาพนกงานทดนแกไขรปแผนทและเนอทดนของโจทกและจ าเลยใหตรงกบความจรง เปนฟองแยงทกระทบกระเทอนถงสทธของเจาพนกงานทดน ซงเปนบคคลภายนอกมใชฟองแยง โจทกซงเปนคความในคด จงเปนเรองอนไมเกยวกบค าฟองเดม ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๔๔ /๒๕๔๙ คดนจ าเลยทงสฟองแยงในสวนทเกยวกบทดน น .ส.๓ เลขท ๓๐๒ วาทดนดงกลาวเปนมรดกของ ท . ซงตกทอดแกจ าเลยท ๑ และ ส. ผวายชนม ปจจบนโจทกและจ าเลยทงสครอบครองทดนดงกลาวรวมกนขอใหโจทกซงเปนทายาทและผจดการมรดกของ ส . แบงปนทดนดงกลาวใหแกจ าเลยท ๑ จ านวน ๑ ใน ๒ สวน หากไมด าเนนการใหถอเอาค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของโจทก ดงน จ าเลยท ๒ ถงจ า เลยท ๔ มไดมสทธทางแพงโตแยงกบโจทกแตอยางใด จ าเลยท ๒ ถงท ๔ จงไมมสทธฟองแยงในสวนน การทจ าเลยทงสอทธรณวาฟองแยงในสวนนเกยวของกบค าฟองเดมตองรบไวพจารณาพพากษา และศาลอทธรณภาค ๔ รบวนจฉยอทธรณของจ าเลยท ๒ ถงท ๔ ในปญหาดงกลาวจงเปนการ ไมชอบ และถอวาเปนฎกาในขอทไมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลลางทงสอง ตองหามมใหฎกาตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคหนง แมโจทกซงเปนทายาทและผจดการมรดกของ ส . ผวายชนมจะฟองเรยกทดน ทโจทกอางวาเปนมรดกของ ส . คนจากจ าเลยทงสเพอน ามาแบงปนกนในระหวางทายาทของ ส . จ านวน ๒ แปลง โดยมไดฟองเรยกทดน น .ส.๓ เลขท ๓๐๒ มาดวยกตาม แตฟองแยงของจ าเลยท ๑ ทเรยกทดน น .ส.๓ เลขท ๓๐๒ จากโจทกจ านวน ๑ ใน ๒ สวน กเปนเรองทเกยวเนองกบการแบงปนทรพยมรดกของ ส. เชนเดยวกนกบทโจทกฟองนนเอง ฟองแยงของจ าเลยท ๑ ในสวนนจงเกยวกบฟองเดมและเกยวของกนพอทจะรวมพจารณาและชขาดตดสนเขาดวยกนได ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๕๙/๒๕๔๙ จ าเลยใหการและฟองแยงวาจ าเลยซอทดนพพาทจากโจทกโดย โจทกสงมอบการครอบครองทดนพพาทใหจ าเลยแลว จ าเลยเขาครอบครอง

๑๗๙

ท าประโยชนทดนพพาทตลอดมา ดงน ตามค าใหการและฟองแยงของจ าเลยไมมปญหาเรองการแยงการครอบครองทดนพพาทของโจทก จงไมมการอางสทธตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ วรรคสอง เพราะการแยงการครอบครองจ ะเกดขนไดกแตเฉพาะในทดนของผอนเทานนหาไดหมายถงทดนทตนเปนผมสทธครอบครองเองไม การทจ าเลยยกเหตเปนขอตอสวาทดนพพาทเปนของจ าเลยโดยการซอมาจากโจทก จงไมเกดประเดนขอพพาทวาโจทกฟองคดเพอเอาคน ซงการครอบครองเกน ๑ ป นบแตเวลาถกแยงการครอบครองหรอไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๙๒/๒๕๔๙ โจทกฟองวา โจทกเปนผมสทธครอบครองทดนพพาทโดยไดรบมรดกจากมารดาโจทก จ าเลยใหการรบวา ทดนตกเปนสทธแกมารดาโจทกตามสญญาขายฝากจรง แตหลงจากนนจ าเลยไดครอบครองทดนพ พาทโดยความสงบเปดเผยยดถอเพอตนตลอดมา และไดโตแยงมารดาโจทกและโจทกแลววาสทธครอบครองทดนพพาทเปนของจ าเลย อนเปนการแยงการครอบครองโจทกฟองเอาคนการครอบครองเกนกวา ๑ ป ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ จ าเลยจงไดสทธครอบครองทดนพพาท ดงน คดจงมปร ะเดนขอพพาทตามค าฟองและค าใหการของจ าเลยวา จ าเลยไดสทธครอบครองทดนพพาทหรอไม การทโจทกน าสบวาจ าเลยท าสญญาเชาทดนพพาทกบโจทกเพอแสดงใหเหนวาจ าเลยมไดยดถอครอบครองทดนพพาทเพอตนตามค าใหการแตเปนการครอบครองแทนโจทกในฐานะผเชา จงเป นการน าสบหกลางขอเถยงของจ าเลยอนเกยวกบประเดนขอพพาทในคด มใชการน าสบนอกประเดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๖๒ /๒๕๔๙ โจทกฟองขอใหขบไลจ าเลยและบรวารออกจากตกแถวเนองจากครบก าหนดเวลาตามสญญาเชาแลว จ าเลยยงคงอยในตกแถวท าใหโจทกเสยหายจ าเลยใหการ วา จ าเลยไมใชคสญญาตามฟอง โจทกไมมอ านาจฟอง แมค าใหการจ าเลยดงกลาวไมชดแจงวา จ าเลยอยในตกแถวหรอไดออกไปแลว เปนเหตใหคดไมมประเดนขอพพาทวาจ าเลยออกจากตกแถวไปเมอใดตามทโจทกกลาวอาง แตค าใหการจ าเลยดงกลาวเปนการปฏเสธฟองโดยสนเ ชง มไดเปนการรบวาจ าเลยอยในตกแถว จงตองพจารณาใหไดความตามขอกลาวอางในฟองโจทกวา จ าเลยอยตกแถวหลงจากสญญาเชาระงบลงแลวหรอไม ซงหากพจารณาไดความตามขอกลาวอางดงกลาว ศาลยอมพพากษาขบไลจ าเลยและบรวารออกจากตกแถวและใหจ าเลยชดใชคาเสยหายแกโจทกตามค าขอทายฟองได ขอกลาวอางตามฟองจงเปนประเดนแหงคดในเรองอ านาจฟองทศาลชนตนพพากษาคดโดยรบฟงขอเทจจรงจากพยานหลกฐานของคความวา จ าเลยยายออกจากตกแถวไปกอนแลว อนเปนขอเทจจรงทอยในประเดนขอกลาวอางของโจทกดงกลาว จงเปนการชขาดตดสนคดตามขอหาในค าฟองแลว ไมเปนการพพากษานอกค าฟอง

๑๘๐

อทธรณ มาตรา ๒๒๓ – ๒๔๖ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๘๕ /๒๕๔๙ เมอศาลชนตนวนจฉยโดยฟงขอเทจจรงตามพยานหลกฐานของโจทกวา อ. เปนกรรมการผมอ านาจลงลายมอชอผกพนแทนโจทก โจทกจงมอ านาจฟอง และรบฟงวาส านกงานทดนกรงเทพมหานครรบจดทะเบยนจ านองทดนระหวางโจทกกบจ าเลยท ๒ ไว โดยมการมอบอ านาจไมขาดสาย อทธรณของจ าเลยท ๑ จงเปนอทธรณโตแยงดลพนจในการรบฟงพยานหลกฐานของศาลชนตน ซงเปนปญหาขอเทจจรง ทศาลชนตน เหนวาเปนปญหาขอกฎหมาย และอนญาตใหจ าเลยท ๑ อทธรณโดยตรงตอศาลฎกา จงไมชอบดวย ป.ว.พ. มาตรา ๒๒๓ ทว ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๒๑/๒๕๔๙ โจทกฟองคดโดยมค าขอใหศาลมค าพพากษาแสดงวาโจทกมสทธครอบครองในทดนพพาท เพราะเหตทจ าเลยท ๑ อนมตใหออกหนงส อส าคญส าหรบทหลวงในทดนพพาทโดยอางวาเปนทดนสาธารณประโยชนซงจ าเลยมอ านาจหนาทดแลรกษาตามกฎหมาย แมจ าเลยจะมไดเขาแยงการครอบครอง กเปนเรองทโจทกและจ าเลยพพาทกนเกยวกบสทธในทดน ซงหากศาลพพากษาใหโจทกชนะคด ยอมเปนผลใหโจทกไดสทธครอบครองในทดนพพาท ค าขอทใหแสดงสทธครอบครองดงกลาว จงเปนค าขอใหปลดเปลองทกขอนอาจค านวณเปนราคาเงนได แมโจทกจะมค าขอใหหามจ าเลยเขาเกยวของกบทดนพพาทซงเปนค าขอ ใหปลดเปลองทกขอนไมอาจค านวณเปนราคาเงนไดรวมอยดวย แตการท ศาลจะพพากษาตาม ค าขอในสวนนไดกตองไดความกอนวาทดนพพาทเปนทดนทโจทกมสทธครอบครองและมใชทดนสาธารณประโยชนค าขอในสวนนจงเปนเพยงค าขอทตอเนองกบค าขอใหปลดเปลองทกขอนอาจค านวณเปนราคาเงนไดซงถอวาเปนค าขอประธาน คดนจงเปนคดมทนทรพย สทธของโจทกในการอทธรณค าพพากษาศาลชนตนจงตองพจารณาจากราคาทรพยสนหรอจ านวนทนทรพยทพพาทกนในชนอทธรณตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๒๔ วรรคหนง โจทกตางอางการครอบครองทดนพพาทในสวนของตนแตละแปลงโดยมไดเกยวของกน แมโจทกจะฟองรว มกนมา การอทธรณกตองถอทนทรพยของโจทกแตละคนแยกกน เพราะเปนเรองทโจทกแตละคนใชสทธเฉพาะของตนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๕ แยกตางหากจากกน เมอราคาทรพยสนหรอจ านวนทนทรพยทพพาทกนในชนอทธรณของโจทก แตละคนไมเกนหาหมนบาทและอทธรณของ โจทกเปนอทธรณในปญหาขอเทจจรง อทธรณของโจทกจงตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๒๔ วรรคหนง

๑๘๑

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๐/๒๕๔๙ ศาลชนตนมค าสงงดสบพยานโจทกและจ าเลยแลวพพากษายกฟองโดยวนจฉยวา โจทกไมมอ านาจฟองบงคบใหจ าเลยไปจดทะเบยนแบงแยกและโอนทดนใหแกโจทก เมอโจทกอทธรณคดคานค าวนจฉยของศาลชนตน และศาลอทธรณภาค ๖ ไมเหนดวยกบค าวนจฉยของศาลชนตน ศาลอทธรณภาค ๖ ยอมมอ านาจพพากษายกค าพพากษาของศาลชนตนและใหศาลชนตนสบพยานโจทก และจ าเลยแลวพพากษาใหมตามรปคดไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๓ (๒) ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖/๒๕๔๙ โจทกจ าเลยตกลงโอนกรรมสทธทดนพพาทในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๔๑ เมอจ าเลยไมโอนกรรมสทธทดนพพาทใหโจทกตามก าหนด ถอวาจ าเลยผดนดและตองรบผดช าระดอกเบยผดนดตงแตวนท ๑๑ เมษายน ๒๕๔๑ เปนตนไป ทศาลอทธรณภาค ๔ พพากษาใหจ าเลยรบผดดอกเบยนบแตวนท ๑ เมษายน ๒๕๔๑ จงยงไมถกตอง ปญหานเปนปญหาเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน แมไมมคความฝายใดฎกา ศาลฎกาเหนสมควรแกไขใหถกตอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔/๒๕๔๙ โจทกฟองวาจ าเลยน าสทธการเช าบานและทดนซงเปนทรพยมรดกอนดบท ๗ ไปโอนขายแกบคคลภายนอก จงขอแบงเงนจากการขายสทธและคาเชาบานดงกลาวดวยไมไดขอแบงทรพยมรดกอนดบท ๗ สทธการเชาบานและทดนกบอาวธปน และสทธการเชาโทรศพท ทรพยมรดกอนดบท ๕ และท ๖ แตจ าเลยไม ไดขายสทธการเชาบานและทดนดงกลาว และไมไดน าออกใหบคคลอนเชา ทศาลลางทงสองพพากษาใหแบงทรพยมรดกดงกลาวจงเปนการพพากษาใหสงใด ๆ เกนไปกวาหรอนอกจากทปรากฏในค าฟอง ไมชอบดวย ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ วรรคหนง ปญหานเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมคความมไดฎกาศาลฎกายกขนวนจฉยและแกไขใหถกตองไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๓๔/๒๕๔๙ จ าเลยยนค ารองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอางวาเจาพนกงานบงคบคดขายทอดต ลาดทรพยไปในราคาทต าเกนสมควร และการขายทอดตลาดทรพยสนไดราคาต าเกนสมควรนนเกดจากความไมสจรตหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงของเจาพนกงานบงคบคดในการปฏบตหนาทตามบทบญญตแหง ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง ทใชบงคบอยในขณะนน ซงใน วรรคสของมาตราดงกลาวบญญตวา ค าสงของศาลตามวรรคสองใหอทธรณไปยงศาลอทธรณไดและค าพพากษาหรอค าสงของศาลอทธรณใหเปนทสด ค าวา “ค าสงของศาลตามวรรคสอง ” ของบทบญญตดงกลาว หมายถงหากมกรณ

๑๘๒

ยนค ารองตามมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสองแลว ค าสงใด ของศ าลทเกยวกบค ารองดงกลาวยอมอยในความหมายของค าวา “ค าสงของศาลตามวรรคสอง ” ในบทบญญตวรรคสทงสน การทจ าเลยอทธรณค าสงศาลชนตนทงดสบพยานและยกค ารองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดของจ าเลย และศาลอทธรณภาค ๑ มค าพพากษาในเรองดงกลาวแลว ค าพพาก ษาของศาลอทธรณภาค ๑ จงเปนค าสงของศาลชนตนใหจ าเลยทราบ จงถอไมไดวาจ าเลยไดทราบค าสงของศาลชนตนดงกลาวแลว เมอจ าเลยไมทราบค าสงของศาลชนตนทใหยกค ารองขอขยายระยะเวลายนอทธรณของจ าเลยโดยมไดเปนความผดของจ าเลย ท าใหจ าเลยทราบค า สงของศาลชนตนเมอพนก าหนดระยะเวลายนอทธรณแลว จงเสยสทธทจะยนอทธรณภายในก าหนดเวลาทยงเหลออย ปญหานเปนปญหาเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมจ าเลยจะไมไดฎกา แตเมอศาลฎกาเหนสมควรยอมจะยกขนไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๗ ประกอบมา ตรา ๒๔๖ และ ๑๔๒ (๕) กรณมสาเหตสมควรทจะขยายระยะเวลายนอทธรณใหแกจ าเลย ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๑๖ /๒๕๔๙ ธ. เพงไดรบแตงตงใหผจดการทรพยสนของจ าเลยท ๑ ผไมอยตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๘ วรรคสอง เมอวนท ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๔ ดงนน ขณะท ธ . ยนค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ในวนท ๔ สงหาคม ๒๕๔๓ ธ. ยงไมมอ านาจกระท าการแทนจ าเลยท ๑ การยนค ารองดงกลาวจงไมชอบ ปญหานเปนขอกฎหมายทเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลฎกายกขนวนจฉยเองไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และ ๒๔๗ โดยเหนควรเพกถอนค าสงรบค ารองตลอดจนกระบวนพจารณาและค าสงของศาลชนตนเกยวกบค ารองขออนญาตยนค าใหการแทนจ าเลยท ๑ ของ ธ . และมค าสงไมรบค ารองดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๓๔/๒๕๔๙ โจทกฟองวาจ าเลยน าสทธการเชาบานและทดนซงเปนทรพยมรดกอนดบท ๗ ไปโอนขายแกบคคลภายนอก จงขอแบงเงนจากการขายสทธและคาเชาบานดงกลาวดวยไมไดขอแบงทรพยมรดกอนดบท ๗ สทธการเชาบานและทดนกบอาวธปน และสทธการเชาโทรศพท ทรพยมรดกอนดบท ๕ และท ๖ แตจ าเลยไมไดขายสทธ การเชาบานและทดนดงกลาวและไมไดน าออกใหบคคลอนเชา ทศาลลางทงสองพพากษาใหแบงทรพยมรดกดงกลาวจงเปนการพพากษาใหสงใด ๆ เกนไปกวาหรอนอกจากทปรากฏในค าฟอง ไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ วรรคหนง ปญหานเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความส งบเรยบรอยของประชาชน แมคความมไดฎกาศาลฎกายกขนวนจฉยและแกไขใหถกตองไดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗

๑๘๓

ฎกา มาตรา ๒๔๗ – ๒๕๒ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๘๖๔ /๒๕๔๙ คดเดมโจทกฟองขบไลจ าเลยและบรวารออกจากทดน ซงขณะยนฟอง อาจใหเชาไดไมเกนเดอนละ ๑๐,๐๐๐ บาท คความในคดฟองขบไลเดมจงตองหามฎกาในปญหาขอเทจจรงตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๘ วรรคสอง เมอปรากฏวาชนนเปนคดทเกยวของกบการบงคบผรองทงสามซงเปนบรวารของจ าเลยถกฟองขบไล และศาลอทธรณภาค ๒ พพากษาย นตามค าสงของศาลชนตนวาผรองทงสามไมสามารถแสดงอ านาจพเศษไดท ผรองทงสามฎกาวา ผรองทงสามมใชบรวารของจ าเลย เนองจากผรองท ๓ ไดรบโอนทดนมาจากเจาของเดมและครอบครองโดยสจรต เปนฎกาในปญหาขอเทจจรง จงตองหามมใหฎกาตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๖๖๒/๒๕๔๙ ศาลอทธรณรบฟงขอเทจจรงวา บ . เขามาอยในตกแถวโดยการเชาจากโจทกมไดอาศยสทธการเชาของจ าเลย และจ าเลยมไดเปนผครอบครองตกแถวในฐานะผเชาหลงจาก บ . เขามาอยในตกแถว ดงนน โจทกฎก าวา จ าเลยยงไมไดสงมอบการครอบครองตกแถวใหแกโจทก และ บ . เขามาอยอาศยในตกแถวในฐานะบรวารของจ าเลย จงเปนการฎกาโตเถยงขอเทจจรงตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๘ วรรคสอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๐๕๘/๒๕๔๙ โมฆะกรรมนนไมอาจใหสตยาบนแกกนไดและผมสวนไดเสยคนหนงคนใดจะยกความเสยเปลาแหงโมฆะกรรมขนกลาวอางกไดตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๒ วรรคหนง ปญหาวาสญญาจะซอจะขายทดนพพาทเปนโมฆะหรอไม จงเปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน แมจ าเลยจะไมไดยกปญหานขนกลาวในศาลชนตนและศาลอทธรณ จ าเลยกยงมสทธทจะยกปญหานขนกลาวในชนฎกาไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคสอง แมทดนพพาทเปนสวนหนงของถนนในหมบานทจ าเลยเปนผด าเนนการจดสรรทดนและตกอยในภาระจ ายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรตามประกาศของคณะปฏวตฉบบท ๒๘๖ กตาม แตภาระจ ายอมนนเพยงแตท าใหเจาของภารยทรพยตองยอมรบกรรมบางอยางซงกระทบถงทรพยสนของตน หรอตองงดเวนการใชสทธบางอยางอนมอยในกรรมสทธทรพยสนนนเพอประโยชนแกอสงหารมทรพยอน และหามเจาของภารยทรพยประกอบกรรมใด ๆ อนจะเปนเหตใหปร ะโยชนแหงภาระจ ายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๘๗ และ ๑๓๘๙ เทานน เจาของภารยทรพยยงคงเปนเจาของกรรมสทธ ทงไมมบทกฎหมายใดหามเจาของภารยทรพยขายหรอจ าหนายจายโอนกรรมสทธแตอยางใด จ าเลยในฐานะเจาของทดน

๑๘๔

พพาทจงมสทธขายทดน พพาทได สญญาจะซอจะขายทดนพพาทจงไมเปนโมฆะ จ าเลยจงตองโอนกรรมสทธทดนพพาทใหแกโจทก ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๗๐๔/๒๕๔๙ จ าเลยทงสองอทธรณวานอกจากทดน ๓ แปลง ทจ านองไวแกโจทกแลว จ าเลยทงสองยงมทดนโฉนดเลขท ๒๗๘๔๕ ต าบลล าพยา จงหวดนครปฐม ราคาประเมน ๘,๑๑๑,๗๙๐ บาท จ าเลยท ๑ มทดนอก ๒ แปลง โฉนดเลขท ๒๒๐๓๕ และ ๒๓๘๕๕ ต าบลโพรงมะเดอ จงหวดนครปฐม ราคาประเมน ๑๙๘,๗๗๕ บาท และ ๔๑๘,๗๐๐ บาท ตามล าดบ รวมราคาประเมน ๘,๗๒๙,๒๖๕ บาท หากซอขายในทองตลาดทดนทงสามแปลงมราคาไมต ากวา ๑๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ทดนทงสามแปลงมภาระหนจ านองเหลออย ๓,๐๐๐,๐๐๐ บาทเศษ ทรพยสนของจ าเลยทงสองมมากกวาหนสนสามารถช าระหนไดทงหมดไมเปนผมหนสนลนพนตวนน ขอเทจจรงดงกลาวจ าเลยทงสองมไดยกขนตอสในศาลลมละลายกลางแตกระบวนพจารณาคดลมละลา ยตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ เปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน จ าเลยทงสองมสทธยกขนอางในชนนไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๙ วรรคสอง ประกอบดวย พ .ร.บ. จดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลายฯ มาตรา ๒๘ ทงขออางของจ าเลยทงสองเปนประเดนขอส าคญในคดทจะตองพจารณาเอาความจรงวาจ าเลยทงสองมหนสนลนพนตวหรอไม ศาลฎกาเหนสมควรวนจฉยให ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๐๕ /๒๕๕๐ คดอาญาทจ าเลยถกฟองเปนเรองทโจทกเปนผเสยหายกลาวหาวา จ าเลยปลอมลายมอชอโจทกซงเปนเจาของทดนขางเคยงใ นบนทกถอยค า แลวน าไปแสดงตอเจาหนาททดนเพอด าเนนการออกใบจองใหจ าเลย อนเปนการปลอมและใชเอกสารปลอม สวนคดนโจทกขอใหเพกถอนใบจองทออกทบทดนของโจทก สทธการฟองคดนจงไมตองอาศยมลความผดทางอาญาฐานปลอมและใชเอกสารปลอม กรณจงไมใชคดแพงเกยวเนองกบคดอาญาทศาลจ าตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคดอาญาตาม ป .ว.อ. มาตรา ๔๖ จ าเลยใหการเพยงวา ทดนพพาทเปนของจ าเลยโดยไดครอบครองตอจากบดาจงไมมปญหาเรองการแยงการครอบครองตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๗๕ วรรคสองและบญหาดงกลาวนไมใชปญหา เกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน จ าเลยเพงยกขนมาในชนฎกาจงเปนขอทมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลลางตองหามมใหฎกาตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๙

๑๘๕

บงคบคด มาตรา ๒๗๑ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๐๔/๒๕๔๙ แมผรองจะไมอาจเขาเปนคความแทนทโจทกไดเพราะคดถงทสดในศาลชนตนกอนแลวกตาม แตการทผรองยนค ารองขอเขามาเปนคความแทนทโจทกกเพอมสทธทจะไดรบช าระหนตามค าพพากษาแทนโจทก ซงโจทกมสทธไดรบจากจ าเลยในฐานะจ าเลยเปนผจดการมรดกของ น . และโจทกมสทธดงกลาวกอนทจะถงแก กรรม เมอโจทกถงแกกรรมจงตกทอดแกผรอง ผรองอยในฐานะเปนผรบมรดกของโจทกและเปนผรบพนยกรรมยอมมสทธและหนาทตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๙๙ และมาตรา ๑๖๐๐ จงมสทธทจะเขาเปนเจาหนตามค าพพากษาแทนโจทกและด าเนนการบงคบคดตอไปได ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๕๔/๒๕๔๙ โจทกไดด าเนนการบงคบคดแกจ าเลยทงสอ งโดยน าเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยทดนของจ าเลยท ๒ เมอวนท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๓๘ และทรพยทยดอยระหวางประกาศขายทอดตลาด เมอโจทกไดด าเนนการบงคบคดภายในก าหนดสบปแลว โจทกจงมสทธทจะ บงคบคดแกทรพยทยดไวใหเสรจได แมจะเกนก าหนดสบป นบแตวนทศาลมค าพพากษา ผรองอางวาเปนผประมลซอสทธเรยกรองรายนไดจากการขายของ เจาพนกงานพทกษทรพย ซงหากเปนจรงผรองยอมมสทธไดรบช าระหนรายนแทนโจทก และมความจ าเปนต องเขามาเปนคความในคดเพอบงคบคดใหเสรจสนตอไป ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๙๕๘/๒๕๔๙ ค าพพากษาของศาลชนตนทใหจ าเลยทงสาม คนงาน ผรบจาง ผแทนและบรวารของจ าเลยทงสามออกจากเขตปาสงวนแหงชาตทเกดเหตนนเปนสวนหนงแหงค าพพากษาในคดอาญา เม อคดถงทสดแลวศาลชนตนกชอบทจะบงคบคดใหจ าเลยทงสามปฏบตตามค าพพากษาโดยไมชกชาตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๔๕ วรรคหนง แตเมอศาลชนตนยงไมไดออกค าบงคบใหจ าเลยทงสามปฏบตตามค าพพากษาพนกงานอยการโจทก ซงเปนคความในคดชอบทจะขอใหด าเนนกา รบงคบจ าเลยทงสามใหปฏบตตามค าพพากษาดงกลาวได โดยการบงคบคดของพนกงานอยการโจทกนอกจากทบญญตไวใน ป .ว.อ. มาตรา ๒๔๙ (เดม) แลว กรณท ป .ว.อ. มไดบญญตเกยวกบการบงคบคดไวโดยเฉพาะ พนกงานอยการโจทกกอาจด าเนนการบงคบคดตาม ป .ว.พ. ประกอบ ป .ว.อ. มาตรา ๑๕ ไดดวย ทงนมตองค านงวาพนกงานอยการโจทกจะเปนคความหรอบคคลซงเปนฝายชนะ (เจาหนตามค าพพากษา ) ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๗๑ หรอไม มฉะนนแลวค าพพากษาของศาลชนตนกจะไรผลบงคบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๕๖๖ /๒๕๔๙ ศาลฎกาพพากษ ายนตามศาลชนตนและศาลอทธรณใหขบไลจ าเลยท ๑ และบรวารออกจากทดนและหองพพาทสวนทเปนของโจทก

๑๘๖

โดยวนจฉยวาทดนและหองพพาทเดมมโจทกเปนเจาของกรรมสทธรวมอยกบ ก . มารดาของโจทกโดยไมปรากฏวาใครมสวนเทาใด จงถอวามกรรมสทธคนละครง ก . ไมมสทธจะขายทดนทงแปลงใหฝายจ าเลยเพราะไมไดรบความยนยอมจากโจทก แตทดนและหองพพาทในสวนทเปนของโจทก ฝายจ าเลยอยโดยอาศยสทธของโจทกอนเปนการครอบครองแทนโจทก แมตอมาจะมปญหาในชนบงคบคดวา ไมปรากฏวาทดนและหองพพาทซงมอย ๒ หอง สวนใดเปนของโจทกทจ าเลยท ๑ และบรวารตองออกไป ศาลชนตนกไมอาจมค าสงใหน าทรพยสนทพพาทออกประมลขายไดเพราะเปนการบงคบคดทนอกเหนอจากค าพพากษา ซงไมชอบดวย ป .ว.พ. มาตรา ๒๗๑ การทศาลชนตนมค าสงใหน าทรพยสนทพพาทออกประมลขา ยระหวางคความหรอน าออกขายทอดตลาดจงไมชอบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๘๖/๒๕๔๙ คดนโจทกฟองจ าเลยซงเปนบตรวาประพฤตเนรคณขอถอนคนการใหทดน ตอมาโจทกจ าเลยไดท าสญญาประนประนอมยอมความ ซงศาลไดพพากษาตามยอมใหจ าเลยและบตรคนอนปลกบานใหโจทกและเล ยงดโจทก โดยสงเสยเงนใหโจทกตามฐานานรปของแตละคนรวมกนไมต ากวาเดอนละ ๔,๐๐๐ บาท ผลของสญญาประนประนอมยอมความดงกลาวยอมท าใหสทธเรยกรองถอนคนการใหของโจทกทฟองระงบสนไป โจทกคงไดสทธตามสญญาประนประนอมยอมความหากจ าเลยไมปฏบตตามศาลจะตอ งบงคบคดไปตามขอตกลงในสญญาประนประนอมยอมความเทานน สวนขอตกลงทจ าเลยตกลงรอถอนสงปลกสรางและตนไมบนทดนและจดทะเบยนโอนทดนคนใหแกโจทกตามรายงานกระบวนพจารณานน เปนขอตกลงทท าขนใหมภายหลงทศาลไดพพากษาตามยอมแลว ไมอาจบงคบในคดน ได หากจ าเลยไมปฏบตโจทกตองใชสทธเรยกรองเอากบจ าเลยแยกไปจากคดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๐๙๐/๒๕๔๙ โจทกฟองคดขอใหจ าเลยแบงแยกทดนพพาท ศาลชนตนพพากษาใหจ าเลยแบงแยกทดนพพาทตามค าขอของโจทกแลว จ าเลยยนค าขอรงวดแบงแยกทดนตามค าพพากษาขอ งศาลชนตนแตเจาพนกงานทดนไมอาจด าเนนการใหได เพราะโจทกและจ าเลยตองรวมกนยนค าขอแบงแยกกรรมสทธรวม จ าเลยแจงใหโจทกด าเนนการยน ค าขอรงวดแบงแยกรวมกบจ าเลย แตโจทกเพกเฉย จ าเลยจงยนค ารองขอใหศาลชนตนออกค าบงคบใหโจทกด าเนนการยนค าข อรงวดแบงแยกทดนพพาทนนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๗๑ บญญตใหบคคลซงเปนฝายชนะ (เจาหนตามค าพพากษา ) เทานน ทจะรองขอใหบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสง จ าเลยไมใชเปนบคคลซงเปนฝายชนะจงไมมสทธตามบทกฎหมายดงกลาว ทศาลชนตนยกค ารองของจ าเล ยและศาลอทธรณพพากษายนมานนชอบแลว

๑๘๗

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๖๔ /๒๕๔๙ ศาลพพากษาตามสญญาประนประนอมยอมความ โดยจ าเลยทงสองยอมผอนช าระเงนเปนรายเดอนแกโจทก เรมวนท ๕ มถนายน ๒๕๓๖ แตจ าเลยทงสองไมปฏบตตามค าพพากษาโจทกชอบทจะบงคบคดเพอช าระหน จากจ าเลยทงสอง นบแตวนท ๖ มถนายน ๒๕๓๖ ซงเปนวนทโจทกอาจบงคบตามค าพพากษาได ตอมาศาลพพากษาใหโจทกลมละลาย ผรองไดท าสญญาซอขายสทธเรยกรองของโจทกกบเจาพนกงานพทกษทรพย ซงรวมถงสทธเรยกรองตามค าพพากษาของจ าเลยทงสองคดน ผ รองจงไดสทธมาเทาทโจทกมอย เมอผรองยนค ารองสอดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ขอเขาสวมสทธเปนเจาหนตามค าพพากษาแทนโจทกในชนบงคบคดในวนท ๑๔ กนยายน ๒๕๔๗ เกนก าหนด ๑๐ ป ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๗๑ ผรองยอมไมอาจใชสทธบงคบคดเอาแกจ าเล ยทงสองได ทงการยนค ารองขอตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ เปนดลพนจของศาลทจะพจารณาตามความจ าเปนและความสะดวกในการพจารณาคด คดจงไมมเหตทจะอนญาตใหผรองเขาสวมสทธเปนเจาหนตามค าพพากษาแทนโจทก ค ารองขอของผรองไมมเหตทจะไมรบค ารองขอตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑๘ แตตามเนอหาของค ารองขอไมมเหตสมควรทศาลจะมค าสงอนญาตใหผรองสวมสทธเปนเจาหนตาม ค าพพากษาแทนโจทก เพราะผรองยนค ารองขอเมอเกน ๑๐ ป นบแตวนมค าพพากษา ชอบทศาลชนตนจะมค าสงยกค ารองขอเสยตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๓๑ (๑) มใชเพยงมค าสงไมรบค ารองขอเทานน ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๙๐๖ /๒๕๔๙ คดนศาลชนตนมค าพพากษาเมอวนท ๘ ธนวาคม ๒๕๓๖ ไมมคความฝายใดอทธรณ จงถอวาคดถงทสดเมอวนท ๘ มกราคม ๒๕๓๗ นบแตระยะเวลาทอาจอทธรณไดสนสดลงตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๗ วรรคสอง มใชถงทสด นบแตวนทศาลชนตนมค าพพากษา ปรากฏวาผรองไดรบโอนสทธเรยกรองมาจากโจทกโดย การประมลซอสทธเรยกรองมาจากเจาพนกงานพทกษทรพย เมอผรองยนค ารองขอเขาสวม สทธเปนเจาหนตามค าพพากษาแทนโจทกในชนบง คบคดเมอวนท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๔๖ จงอยในก าหนดระยะเวลาภายใน ๑๐ ป นบแตระยะเวลาทอาจอทธรณได แตอยางไรกด มาตรา ๒๗๑ นน โจทกซงเปนเจาหนตามค าพพากษาจะตองด าเนนวธการบงคบตามขนตอนใหครบถวน ภายในก าหนด ๑๐ ป คอตองขอใหศาลออกหมายบงคบคดกอน ขนตอไปตองแจงใหเจาพนกงานบงคบคดทราบวาศาลไดออกหมายบงคบคดแลว จากนนตองแถลงตอเจาพนกงานบงคบคดขอใหยดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษา บทบญญตนไมไดหมายความวาโจทกเพยงแตขอหมายบงคบคด

๑๘๘

ภายใน ๑๐ ป นบแตระยะเวลาทอาจอทธรณได แลวโจทกจะด าเนนวธการบงคบคดอยางไรตอไปเมอพนก าหนดเวลา ๑๐ ป ไปแลวกได ซงเปนผลใหลกหนตามค าพพากษาถกบงคบคดโดยไมก าหนดเวลา ปรากฏวาโจทกเพยงแตยนค าขอตอศาลใหออกหมายบงคบคดไวเทานน โดยมไดด าเนนการบงคบคดขอใหยดทรพยสนของจ า เลยทงสามแตประการใด โจทกยอมไมอาจใชสทธบงคบคดแกจ าเลยทงสามได ผรองกยอมไมอาจใชสทธบงคบคดเอาแกจ าเลยทงสามไดอก ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๙๘๑ /๒๕๔๙ ศาลชนตนพพากษาใหจ าเลยจดทะเบยนเพกถอนภาระจ ายอมแกทดนโฉนดเลขท ๑๐๖๓๘๐ หากจ าเลยไมปฏ บตตามใหถอเอาค าพพากษาแทนการแสดงเจตนาของจ าเลย คดถงทสดแลว ทดนดงกลาวไดแบงแยกเปนทดนโฉนดเลขท ๙๔๑๑ ทดนทงสองแปลงจงเปนทดนแปลงเดยวกน ไมวาทดนจะไดแบงแยกกนเมอใดกไมท าให ผลของคดเปลยนแปลงไป การทศาลอทธรณพพากษากลบใหศาลชนตนมค าสงแจงใหเจาพนกงานทดนด าเนนการจดทะเบยนเพกถอนภาระจ ายอมแกทดนโฉนดเลขท ๙๔๑๑ จงไมเปนการพพากษาและบงคบคดนอกไปจากค าฟอง และไมเปนการแกไขค าพพากษา กบไมตองหามตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๓ อ านาจเจาพนกงานบงคบคด มาตรา ๒๗๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๘๐๕ /๒๕๕๐ ศาลชนตนมค าสงใหออกหมายบงคบคดแกทรพยของจ าเลยท ๑ ถงท ๔ เทานน สวนจ าเลยท ๕ และท ๖ ปรากฏวายงไมครบก าหนดทจะตองปฏบตตามค าบงคบ ศาลชนตนจงไมออกหมายบงคบคดใหตามค าขอของโจทก ดงนน การทเจาพนกงานบ งคบคดไปยดทรพยจ านองของจ าเลยท ๖ เพอขายทอดตลาดโดยทศาลชนตนยงมไดออกหมายบงคบคดแกทรพยจ านองของจ าเลยท ๖ จงเปนการกระท าโดยปราศจากอ านาจไมชอบดวย ป.ว.พ. มาตรา ๒๗๘ ซงเปนกรณทศาลชนตนจะตองด าเนนการเพกถอนการยดทรพยจ านองของจ าเลยท ๖ ของเจาพนกงานบงคบคดดงกลาวเสย ปญหาขอนเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน เมอผรองในฐานะผจดการมรดกของจ าเลยท ๖ จะมไดยกขนฎกา ศาลฎกากมอ านาจยกขนวนจฉยใหเปนคณแกจ าเลยท ๖ ไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) เมอขอเ ทจจรงในส านวนปรากฏวาการยดทรพยจ านองของจ าเลยท ๖ ของเจาพนกงานบงคบคด ไมชอบดวยกฎหมาย ซงศาลชนตนจะตองด าเนนการเพกถอน จงไมมกรณทผรองจะตองยนค ารองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดและมค าสงระงบการโอนกรรมสทธทดนพพาทอก

๑๘๙

ผมสวนไดเ สยในการบงคบคด มาตรา ๒๘๐ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๓๔/๒๕๕๐ ขอโตแยงทวาราคาทรพยสนทขายทอดตลาดต าหรอไม เปนขอโตแยงหรอสวนไดเสยของเจาหนตามค าพพากษา ลกหนตามค า พพากษา หรอบคคลตามทระบไวใน ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๐ โดยตรง ไมเกยวกบผรองซ งเปนเพยงผเขาสราคา แตอยางใด ผรองจงไมมสทธกลาวอางหรอฎกาในประเดนดงกลาวได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๙๙/๒๕๕๑ ผรองแถลงขอใหศาลชนตนเพกถอนการยดทดนพพาทเพราะอยในเขตปาสงวนแหงชาตและผรองยงไมยนขอกนสวนเงนทจะไดจากการขายทอดตลาดทดนพพาท เหตเพกถอนการยดทรพยดงกลาวจงมไดเปนการโตแยงสทธหรอหนาทของผรอง ทงผรองบรรยายค ารองเพยงวา ผรองเปนสามโดยชอบดวยกฎหมายของจ าเลย และหากใหขายทอดตลาดทดนพพาทไปจะมปญหาโตแยงระหวางผรองซงเปนผครอบครองทด นสวนหนงกบผซอ โดยไมปรากฏจากค ารองวา ผรองมสวนเปนเจาของทดนพพาทหรอครอบครองทดนพพาทโดยอาศยสทธใด จงถอไมไดวาผรองเปนผมสวนไดเสยในการบงคบคดทดนพพาทตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๒๘๐ จงไมมสทธยนค ารองข อใหเพกถอนการยดทดนพพาท สทธของบคคลภายนอก มาตรา ๒๘๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๙๔ /๒๕๔๙ เมอศาลชนตนพพากษาตามสญญาประนประนอมยอมความแลว สทธของผรองตามค าพพากษาทจะเรยกรองใหจ าเลยท ๕ ปฏบตตามค าพพากษาโดยไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธหองชดดง กลาวใหแกตนไดเกดขนแลวทนท ผรองยอมอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนเหนอหองชดทโจทกน ายดไดอยกอนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๓๐๐ โจทกจงหามสทธขอใหบงคบคดย ดหองชดดงกลาวอนเปนการกระท บถงสทธของ ผรองตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๑๗๑/๒๕๔๙ การรองขอกนสวนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ จะตองเปนกรณทมการบงคบคดหรอบงคบช าระหนเอาจากทรพยสนของผเปนลกหนตามค าพพากษา แตคดเรองนเปนเรองทโจทกทงหาฟองคดมรดกและศาลพพากษาใหจ าเลยแบงทรพยมรดกของ ต . แกโจทกทงหาตามสวน เมอจ าเลยไมปฏบตตาม โจทกทงหาจงน าเจาพนกงานบงคบคดยดทดนอนเปนทรพยมรดกออกขายทอดตลาดน าเงนมาแบงกนตามค าพพากษา อนเปนการด าเนนการเพอแบงทรพยสนในฐานะเจาของรวมทไดรบมรดกรวมกนเทานน โจทกทงหา

๑๙๐

และจ าเลยหา ใชเจาหนหรอลกหนตามค าพพากษาตอกนไม และมใชเปนการยดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษาเพอบงคบเอาช าระหนแกเจาหนตามค าพพากษาแตอยางใด ดงนน หากผรองเปนทายาทคนหนง ต . จรง กชอบทจะรองสอดเขามาในคดเพอขอรบสวนแบงทรพยมรดกเสยตงแตคดอยระหวางการพจารณาของศาลชนตนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๔๙ กรณไมตองดวยหลกเกณฑตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ทผรองจะยนค ารองขอกนสวนในชนบงคบคดได สวนเงนทไดจากการขายทอดตลาดทรพยมรดกของ ต . สวนทตกไดแกจ าเลย ซงผรองฎกาวาผรองมสท ธไดรบ ๑ ใน ๙ สวน เนองจากจ าเลยถงแกความตายนน กเปนเรองทเจาพนกงานบงคบคดจะตองจดท าบญชสวนเฉลยและจายเงนใหแกโจทกทงหาและกองมรดกของจ าเลยตอไปตามนยทบญญตไวใน ป.ว.พ. มาตรา ๓๑๙ ผรองจะยนค ารองขอรบสวนแบงเงนดงกลาวในชน นโดยอาศย ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๖ ไมไดเชนเดยวกน ค าพพากษาศาลศาลฎกาท ๖๗๔๑ /๒๕๕๐ แม ส . และจ าเลยท ๒ จะเปนผมสทธครอบครองทดนและบานพพาทรวมกนและเปนผจ านองทดนและบานพพาทแกธนาคาร พ . รวมกน แต ส . และจ าเลยท ๒ ยงไมไดแบงแยกการครอบครอ งเปนสดสวน โจทกในฐานะเจาหนตามค าพพากษาของจ าเลยท ๒ ในคดแพงหมายเลขแดงท ๓๑๗/๒๕๔๓ ของศาลชนตน จงมสทธขอให เจาพนกงานบงคบคดยดทดนและบานพพาทออกขายทอดตลาดทรพยทงแปลงได ส. ซงเปนบคคลภายนอกมสทธเพยงรองขอใหแบงเงนทไดจากการขา ยทอดตลาดตามสวนของตนเทานน ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ เมอโจทกเปนผซอทดนและบานพพาทมาจากการขายทอดตลาดดงกลาว โดยตดจ านองกบธนาคาร พ . และโจทกไดรบโอนสทธครอบครองและสทธจ านองมาเมอวนท ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๔๕ ตามหนงสอรบรองการท าประโยชน สทธครอบครองในทดนและบานพพาทรวมทงสทธจ านองกบธนาคาร พ . ของ ส . และจ าเลยท ๒ โอนไปยงโจทกผซอทรพยแลว จากการขายทอดตลาดตามค าสงศาล ส . และจ าเลยท ๒ ไมมสทธในทดนและบานพพาทอกตอไป จ าเลยทงสองไมอาจอางวาจ าเลยทงสองอยในทดนและบานพพาทโดยอาศยสทธของ ส . ได เมอสทธครอบครองในทดนและบานพพาทรวมทงสทธจ านองกบธนาคาร พ . ของ ส . และจ าเลยท ๒ ไดโอนไปยงโจทกผซอทรพยไดจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลแลว ส . และจ าเลยท ๒ ไมมสทธในทดนและบานพพาทอกตอไป กรณจงไมมความจ าเปนตองเรยก ส . เขามาเปนจ าเลยรวมตามทจ าเลยทงสองรองขอ

๑๙๑

รองขดทรพย มาตรา ๒๘๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๓๕ /๒๕๔๙ การรองขอใหศาลมค าสงเพกถอนการขายทอดตลาดทมความมงหมายเพอไดรบผลทจะใหเจาพนกงานบงคบคดปลอยทรพยทยดคนใหแกผรองเปนกรณทตองด วย ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๘ วรรคหนง ทก าหนดใหตองยนค ารองตอศาลกอนทไดเอาทรพยออกขายทอดตลาด คดนเจาพนกงานบงคบคดไดท าการขายทอดตลาดทดนเมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๓ โดยผซอทรพยเปนผซอไดแตผรองมายนค ารองขอใหปลอยทรพยทยดใหแก ผรองเมอวนท ๙ กมภาพนธ ๒๕๔๓ ซงลวงเลยการเอาทรพยนนออกขายทอดตลาดไปแลว ผรองจงไมมสทธยนค ารองนได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๖๙๘/๒๕๔๙ เมอขอเทจจรงรบฟงไดวา ผรองท าสญญาจะซอทดนพพาทจากจ าเลยท ๒ และไดช าระราคาครบถวนรวมทงม การเขาครอบครองท าประโยชนในทดนพพาททซอแลว คงเหลอแตการจดทะเบยนสทธเพอโอนกรรมสทธในทดนใหแกผรองเทานน กรณเชนนถอไดวาผรองเปนบคคลผอยในฐานะอนจะใหจดทะเบยนสทธของตนไดอยกอนตาม ป.พ.พ. มาตร ๑๓๐๐ และโดยเหตทการบงคบ คดแกทรพยสนของลกหนตามค าพพากษายอมไมกระทบกระทงถงบรมสทธหรอสทธอน ๆ ซงบคคลภายนอกอาจตองขอใหบงคบเหนอทรพยสนนนไดตามกฎหมาย ดงนน โจทกจงไมมสทธน ายดทดนพพาทเพอบงคบคดอนเปนการกระทบกระทงถงสทธของผรองตามบทกฎหมาย ดงกลาว ผรองจงมสทธรองขอใหปลอยทดนพพาททโจทกน ายดได ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๘๙๗/๒๕๕๐ การทผรองซงเปนบคคลภายนอกจะใชสทธตามทบญญตไวใน ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๘ ไดนน จะตองเปนกรณทมการบงคบคดยดทรพยสนทอางวาเปนของลกหนเพ อขายทอดตลาดหรอจ าหนายโดยวธอน แตส าหรบคดนเปนเรองทโจทกฟองขบไลจ าเลย ระหวางพจารณา โจทกกบจ าเลยท าสญญาประนประนอมยอมความกน โดยจ าเลยยอมขนยายทรพยสนและบรวารออกไปจากทดนและสงปลกสรางตามฟอง ศาลชนตนพพากษาตามยอม มใชกรณทศาลพ พากษาใหจ าเลยใชเงนแกโจทก และตองน าทรพยสนของจ าเลยออกขายทอดตลาด จงหาอาจน าบทบญญต มาตรา ๒๘๘ มาใชบงคบไดไม ผรองจงไมมสทธยนค ารองขอใหถอนหรอปลอยทดนและสงปลกสรางตามฟอง หากผรองถกโตแยงสทธอยางไรกชอบทจะยนฟองโจทกเปนคด ตางหาก และตามค ารองของผรองมประเดนตองพจารณาเพยงวา ผรองมสทธยนค ารองขอใหถอนการยดหรอปลอยทดนและสงปลกสรางตามฟองหรอไม จงไมมประเดนตองวนจฉยวาผรองเปนผมอ านาจพเศษทจะอยในทดนและสงปลกสรางตามฟองหรอไม

๑๙๒

ขอรบช าระหนกอน มาตรา ๒๘๙ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๖๒ /๒๕๔๘ โจทก และผรองเปนนตบคคลเดยวกน ไดฟองบงคบช าระหนตางรายกนและขอใหบงคบจ านองโดยอาศยหนงสอสญญาจ านองฉบบเดยวกนแกทดนพพาทเปนคนละคด ผรองอยในฐานะเจาหนจ านองตามค าพพากษาในอกคดหนงแ ละเปนเจาหนตางรายกบโจทก มสทธไดรบช าระหนจากเงนทขายหรอจ าหนายทดนจ านองพพาท ทเจาพนกงานบงคบคดไดยดไวโดยอาศยอ านาจแหงการจ านองตามทบญญตไวใน ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๙ วรรคสอง และเมอเปนการจ านองโดยหนงสอสญญาฉบบเดยวกน บรมสทธของผ รองและบรมสทธของโจทกเจาหนตามค าพพากษาในอนทจะไดรบช าระหนจากทดนจ านองพพาทตามค าพพากษาของตนรวมกนไดไมเกนวงเงนจ านอง แมสทธของผรองมใชเปนสทธทจะขอใหเอาเงนทไดจากการขายหรอจ าหนายทรพยของลกหนตามค าพพากษามาช าระหนตนกอนโจ ทกในคดนตามความทบญญตไวใน ป.ว.พ. มาตรา ๒๘๙ วรรคหนง กตามแตผรองไมอาจยดทดนจ านองพพาทไดอกเพราะทดนจ านองพพาทจ าเลยท ๒ และท ๓ ตกอยในบงคบขอตองหามมใหยดซ าตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๙๐ วรรคหนง ผรองจงมสทธยนค ารองขอรบช าระหน จ านองเขามาในคดนได ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๕๐/๒๕๔๙ ผรองยนค ารองขอใหเอาเงนทไดจาก การขายทอดตลาดทดนโฉนดเลขท ๕๖๕๙๗ , ๖๘๕๗๙ และ ๘๑๕๔๖ ของจ าเลยใหแกผรองกอนเจาหนอนตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๘๙ ค ารองของผรองจงเปน “ค ารองขอ” และถอเปน “ค าฟอง” ตาม ป.ว.พ. มาตรา ๑ (๓) ทผรองอางวาไดยนฟองจ าเลยตอศาลชนตนเพอเรยกราคาทยงมไดรบช าระพรอม ดอกเบย กไมปรากฏขอเทจจรงวาผรองชนะคดไดเปนเจาหนตามค าพพากษาแลว ดงน เมอ “ค ารองขอ ” ของผรองเปนค าขอใหปลดเปลองทกขอนอาจ ค านวณเปนราคาเงนได ผรอง จงตองเสยคาขนศาลตามตาราง ๑ (๑) (ก) ชอบแลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๕๖๙ /๒๕๔๙ การขายทอดตลาดครงแรกไมมผสนใจเขาประมลราคาเจาพนกงานบงคบคดไดงดการขายและประกาศขายทอดตลาดใหมเปนวนท ๑๕ กมภาพนธ ๒๕๔๔ ดงนน เมอผรองยนค ารองขอรบช าระหนจ านองคดนในวนท ๙ กมภาพนธ ๒๕๔๔ จงเปนการยนค ารองขอกอนเอาทรพยจ านองนนออกขายทอดตลาดแลว สวนวนท ๑๘ สงหาคม ๒๕๔๓ เปนวนทเจาพนกงานบงคบคดประกาศใหมการขายทอดตลาดครงแรกเทานน โดยไมมการขายทอดตลาด ทรพยดงกลาวจรง จะถอวาผรองยนค ารองเมอพนก าหนดระยะเวลาตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๙ วรรคสอง หาไดไม

๑๙๓

บงคบคดฝาฝนตอกฎหมาย มาตรา ๒๙๖ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๓๔ /๒๕๔๙ จ าเลยยนค ารองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอางวาเจาพนกงานบงคบคดขายทอดตลาดทรพ ยไปในราคาทต าเกนสมควร และการขายทอดตลาดทรพยสนไดราคาต าเกนสมควรนนเกดจากความไมสจรตหรอความประมาทเลนเลอ อยางรายแรงของเจาพนกงานบงคบคดในการปฏบตหนาทบทบญญตแหง ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง ทใชบงคบอยในขณะนน ซงในวรรคสของ มาตราดงกลาวบญญตวา ค าสงของศาลตามวรรคสองใหอทธรณไปยงศาลอทธรณไดและค าพพากษาหรอค าสงของศาลอทธรณใหเปนทสด ค าวา “ค าสงของศาลตามวรรคสอง ” ของบทบญญตดงกลาว หมายถงหากมกรณยนค ารองตามมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสองแลว ค าสงใด ๆ ของศาลทเกยว กบค ารองดงกลาวยอมอยในความหมายของค าวา “ค าสงของศาลตามวรรคสอง ” ในบทบญญตวรรคสทงสน การทจ าเลยอทธรณค าสงศาลชนตนทงดสบพยานและยกค ารองขอใหเพกถอนการขายทอดตลาดของจ าเลย และศาลอทธรณภาค ๑ มค าพพากษาในเรองดงกลาวแลว ค าพพากษาของศาลอท ธรณภาค ๑ จงเปนทสดตามบทกฎหมายดงกลาว จ าเลยไมมสทธฎกาตอมาอกตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๒๓ ประกอบมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๖๖/๒๕๔๙ ตามค ารองของจ าเลยท ๑ อางวา จ าเลยท ๑ มรายไดประจ าปจารการพาณชยกรรมเกยวกบการซอขายอสงหารมทรพยใน รปแบบของหมบานจดสรรทดนพรอมบานทโจทกน ายดทงสองแปลงมลกคาตกลงจะซอจากจ าเลยท ๑ แลว ซงจะท าใหจ าเลยท ๑ ไดรบเงนเปนรายไดรวม ๗,๘๗๕ ,๐๐๐ บาท เพยงพอทจะช าระหนตามค าพพากษา อนเปนขอเทจจรงทกลาวอางเพอขอใหศาลอนญาตใหจ าเลยท ๑ เปนผขายทรพยสนทโจทกน ายดใหแกลกคาของจ าเลยท ๑ ตามสญญาจะซอจะขาย โดยอาศยอ านาจตาม ป.ว.พ. มาตรา ๓๐๗ ซงหากศาลอนญาตยอมมผลเปนการงดการบงคบคดไปในตว แมจ าเลยท ๑ จะกลาวอางในค ารองตอไปวาโจทกไมแจงเรองดงกลาวแกเจาพนกงานบงคบคด เปนเหตใหเจาพนกงานบงคบคดไมมหมายแจงประกาศขายทอดตลาดใหลกคาของจ าเลยท ๑ ทราบ อนอาจกอใหเกดความเสยหายแกจ าเลยท ๑ และการบงคบคด ทงไดอางมาตรา ๒๙๖ แหง ป .ว.พ. มาในค ารองดวยกตาม แตจ าเลยท ๑ กมไดขอใหศาลมค าสงอยางใดอยางหนงตาม ทบญญตไวในมาตรา ๒๙๖ เพยงแตขอใหศาลมค าสงงดการบงคบคดและอนญาตใหจ าเลยท ๑ เปนผขายทรพยสนทโจทกน ายดใหแกลกคาของจ าเลย ท ๑ ตามสญญาจะซอจะขายเทนน ซงเหนไดวาจ าเลยท ๑ ประสงคทจะขอใหศาลพจารณาและมค าสงตามมาตรา ๓๐๗ แหง ป.ว.พ. ทใหอ านาจศาลตงผจดการอสงหารมทรพยหรอการประกอบ

๑๙๔

กจการแทนการสงขายทอดตลาดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษานน เปนบทบญญตทมงคมครองลกหนตามค าพพากษาซงมรายไดประจ าปจากอสงหารมทรพยหรอมการประกอบอตสาหกรรม พาณชยกรรม หรอกส กรรม อยในอสงหารมทรพยทถกยดนน ใหมโอกาสช าระ หนจากรายไดประจ าปโดยไมจ าตองขายทรพยสนของลกหนตามค าพพากษาทถกยด การทจ าเลยท ๑ ยนค ารองตอศาลเพออนญาตใหจ าเลยท ๑ เปนผขายทรพยสนของจ าเลยท ๑ ทโจทกน ายดซงยงคงตองขายทรพยสนดงกลาว จงไมตองดวยบทบญญตมาตรา ๓๐๗ ทงมผลเทากบใหจ าเลยท ๑ เปนผขายทรพยสนดงกลาวเสยเองแทนการขายทอดตลาดโดยเจาพนกงานบงคบคด ซงไมอาจกระท าไดโดยชอบ ดงนน แมศาลจะไตสวนไดความตามค ารองของจ าเลยท ๑ กไมอาจมค าสงอนญาตตามค ารองนนได จงชอบทศาลจะมค าสงยกค ารองนนเสยโดยไมจ าตองไตสวนกอน หาเปนการขดตอ ป.ว.พ. มาตรา ๒๑ ไม ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๓๘ /๒๕๕๐ เมอศาลอนญาตใหท าการขายทอดตลาดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษานนแลว เจาพนกงานบงคบคดตองแจงค าสงศาลและวนขายทอดตลาดทรพยสนดงกลาวใหบคคลผมสวนไดเสยในการบงคบคดทราบตาม ป.ว.พ. มาตรา ๓๐๖ ซงจ าเลยผมสวนไดเสยในการบงคบคดนไดทราบค าสงศาลและก าหนดวนขายทอดตลาดทรพยทยดตามกฎหมายแลว สวนการปดประกาศขายทอดตลาดไวโดยเปดเผย ณ ทใดเปนขนตอนวธปฏบตงานของเจาพนกงานบงคบคดซงเปนระเบยบภายในของกรมบงคบคดเพอประสงคจะใหบคคลภายนอกทสนใจมาประมลซอทรพยในการขายทอดตลาดทรพยเทานน ไมมกฎหมายบญญตใหเจาพนกงานบงคบคดตองด าเนนการประกาศขายทอดตลาดทางหนงสอพมพตามทจ าเลยอางสวนการประเมนราคาทรพยสนของเจาพนกงานบงคบคดกเปนเพยงการประเมนราคาในชนตน เพอประโยชนในการบงคบคดขายทอดตลาดซงอาจจะไมตรงกบราคาทแทจรงกได และการก าหนดราคาเรมตนขายตามประกาศกรมบงคบคดกไมไดผกมดจ าเลยหรอโจทกหรอผมสวนไดเสยในการบงคบคดวาเมอขายทอดตลาดแลวจะตองเปนไปตามราคาดงกลาว แตขนอยกบผเขาสราคาจะใหราคาสงสดเพยงใด ซงหากจ าเลยเหนวาราคาต าไป กชอบท จะคดคานการขายทอดตลาดได กรณยงถอไมไดวามขอโตแยงสทธระหวางเจาพนกงานบงคบคดกบจ าเลย อนจะเปนเหตใ หจ าเลยมสทธยนค ารองตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง เพอขอใหด าเนนการตามค ารองของจ าเลยได ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๑๒๕/๒๕๕๑ จ าเลยท ๑ กลาวอางมาในค ารองวา หลงจากศาลมค าพพากษาแลว จ าเลยท ๑ ยงช าระหนแกโจทกตลอดมา คงเหลอหนทตองช าระพรอม

๑๙๕

ดอกเบยเพยง ๑๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ซงตอมาเจาพนกงานบงคบคดไดขายทอดตลาดทดนรวมเปนเงน ๑๒,๐๑๐,๐๐๐ บาท พอจ านวนทจะช าระหนแลว แตเจาพนกงานบงคบคดยงคงน าทรพยสนทเหลอออกขายทอดตลาด ค ารองดงกลาวเปนการกลาวอางวา เจาพนกงานบงคบคดด าเนนการบงคบคด ฝาฝนตอกฎหมายเปนเหตใหจ าเลยท ๑ ตองเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง จ าเลยท ๑ ตองยนค ารองกอนการบงคบคดไดเสรจลง แตตองไมชากวาสบหาวนนบแตวนททราบขอความหรอพฤตกรรมอนเปนมลแหงขออางนน ตามมรตรา ๒๙๖ วรรคสาม บงคบคด มาตรา ๒๙๖ จตวา ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๒๓๙ /๒๕๔๙ โจทกเปนผซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาล โจทกไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานตาม ป .พ.พ. มาตรา ๖ วา การกระท าโดยสจรต คดจงตองดวยบทบญญต แหง ป .พ.พ. มาตร ๑๓๓๐ ซงบญญตวา “สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามค าสงศาลหรอค าสงเจาพนกงานรกษาทรพยในคดลมละลายนนทานวามเสยไป ถงแมภายหลงจะพสจนไดวาทรพยสนนนมใชของจ าเลย หรอลกหนโดยค าพพากษา หรอผลมละลาย ” ดงนน การท ผรองจะอางการไดมาซงกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษขนเปนขอตอสโจทก เพอแสดงอ านาจพเศษ ตอศาลวาผรองไมใชบรวารของจ าเลยตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๙๖ จตวา (๓) ผรองจงตองแสดงใหเหนอ านาจพเศษทดกวาอ านาจหรอสทธของโจทก ทงกา รครอบค รองปรปกษดงกลาวซงเปนการไดสทธมาโดยทางอนนอกจากนตกรรม และยงมไดจดทะเบยนนนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๙๙ วรรคสอง กม ใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผไดสทธมาโดยเสยคาตอบแทนและโดยสจรตและไดจดทะเบยนโดยสจรตแลว เมอค ารองของผรองคงกล าวบรรยายเพยงวาผรองครอบครองทดนและบานมาตงแตป ๒๕๒๒ และไดกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษ โดยมไดกลาวบรรยายมาในค ารองวาโจทกซอทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยไมสจรต คดจงไมมประเดนทผรองจะน าสบวาโจทกซ อทดนและบานจากการขายทอดตลาดตามค าสงศาลโดยสจรตหรอไม ตองฟงวาโจทกกระท าการโดยสจรตตามขอสนนษฐานของบทบญญตมาตรา ๖ ดงนน แมศาลจะท าการไตสวนและฟงวาผรองไดกรรมสทธในทดนและบานโดยการครอบครองปรปกษตามค ารองของผรอง กไมท าใหผรองช นะคดได การทศาลชนตนมค าสงยกค ารองของ ผรองโดยไมไดท าการไตสวนจงชอบแลว

๑๙๖

ผลการยดทรพย มาตรา ๓๐๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๗๖ /๒๕๔๙ ป.พ.พ. มาตรา ๓๖๙ บญญตวา ในสญญาตางตอบแทนนนคสญญาฝายหนงจะไมยอมช าระหนจนกวาอกฝายจะช าระหนหรอขอ ปฏบต การช าระหนกได …ฯลฯ… หมายความวา การช าระหนในสญญาตางตอบแทน คสญญาจะตอง มความพรอมในการช าระหนทงสองฝาย หากฝายใดฝายหนงไมพรอมทจะช าระหนตอบแทนอกฝายจะไมยอมช าระหนกได ทดนพพาทถกเจาหนตามค าพพากษาของจ าเลย น าเจาพนกงา นบงคบคดยดเพอบงคบคดช าระหน ตงแตวนท ๑๗ มนาคม ๒๕๔๑ และเจาพนกงานบงคบคด มหนงสอลงวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๑ แจงใหโจทกไปรบโฉนดทดนพพาทคนเนองจากมการถอนการยด แสดงวาในวนท ๑๐ เมษายน ๒๕๔๑ ทโจทกจ าเลยนดจดทะเบยนโอนกรรมสทธ นน ทดนพพาทยงถกยดโดยเจาพนกงานบงคบคดมไดอยในภาพพรอมทจะโอนใหโจทก เพราะการโอนทรพยทถกยดภายหลงทไดท าการยดไวแลวไมอาจใชยนแกเจาหนตามค าพพากษาหรอเจาพนกงานบงคบคดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๕ (๑) เปนหนาทของจ าเลยทจะตองท าให ทดนพพาทพนสภาพจากการถกยดกอนน ามาโอนและรบช าระราคาจากโจทก หากทดนพพาทยงไมพนจากสภาพดงกลาว จ าเลยกมอาจเรยกรองใหโจทกช าระราคาได เพราะจ าเลยไมอยในสภาพทจะช าระหนตอบแทนไดทนท จ าเลยจงไมมสทธเรยกใหโจทกช าระราคาทดนพพาทเพอน าเง นทโจทกช าระไปช าระหนใหเจาหนตามค าพพากษา และถอนการยดทดนพพาทแลวน ามาโอนใหโจทกได การคดคานและขอใหเพกถอนการขายทอดตลาด มาตรา ๓๐๙ ทว ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๘๗๔ /๒๕๕๐ การทจ าเลยผเปนลกหนตามค าพพากษายนค ารองขอใหศาลมค าสงเพกถอนการขายท อดตลาด โดยอางวาราคาทไดมจ านวนต าเกนสมควรตาม ป .ว.พ. มาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสองนน ในวรรคสามของมาตราดงกลาวใหน าวรรคหาของมาตรา ๒๙๖ มาใชบงคบโดยอนโลม ดงนน เมอศาลชนตนมค าสงใหจ าเลยวางเงนจ านวน ๕๐ ,๐๐๐ บาท ภายใน ๑๕ วน เพอเปนประกนการช าระคา สนไหมทดแทนแกโจทก ซงเปนเจาหนตามค าพพากษา แตจ าเลยโตแยงและไมปฏบตตามค าสงและศาลชนตนมค าสงยกค ารองของจ าเลยทขอใหศาลมค าสงเพกถอนการขายทอดตลาดนนแลว ค าสงยกค ารองดงกลาวของศาลชนตนจงเปนทสดตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๙๖ วรรคหา จ าเลยจงไมมสทธอทธรณฎกาตอไปอก

๑๙๗

ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๒๔/๒๕๕๐ จ าเลยทงสองซงเปนลกหนตามค าพพากษายนค ารองตอศาลเพอขอใหมค าสงเพกถอนการขายทอดตลาดโดยอางวาราคาทไดจากการขายทอดตลาดทรพยสนมจ านวนต าเกนสมควรอนเกดจากการคบคดกนฉอฉลในระหวางผ เกยวของในการเขาสราคาและเกดจากความไมสจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงของเจาพนกงานบงคบคดในการปฏบตหนาทตามบทบญญตมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง แหง ป .ว.พ. แกไขเพมเตมโดย พ .ร.บ. แกไขเพมเตม ป .ว.พ. (ฉบบท ๒๑)ฯ ซงมผลใชบงคบตงแต วนท ๙ มกราคม ๒๕๔๘ คดนจ าเลยทงสองยนฎกาวนท ๑๗ พฤศจกายน ๒๕๔๘ ภายหลงจากบทบญญต มาตรา ๓๐๙ ทว มผลบงคบใชแลว ค ารองของจ าเลยทงสองจงตกอยภายใตบงคบของวรรคสแหงบทบญญตมาตราดงกลาวซงบญญตใหค าพพากษาหรอค าสงของศาลชนตนในกรณน เปนทสด ดงนน จ าเลยทงสองจงไมมสทธฎกาไดอก ทศาลชนตนมค าสงรบฎกาของจ าเลยทงสองมาจงไมชอบ ศาลฎกาไมรบวนจฉยให ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๖/๒๕๕๑ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๓๐๙ ทว วรรคส บญญตวา ค าสงศาลตามวรรคสองใหเป นทสด ค าวา “ค าสงศาลตามวรรคสอง ” ดงกลาวมไดหมายความวาเปนค าสงอนญาตใหเพกถอนการขายทอดตลาดเพยงอยางเดยว แตหมายถงหากมกรณยนค ารองตามมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง แลว ค าสงใดๆ ของศาลทเกยวกบค ารองดงกลาวกอยในความหมายของค าวา “ค าสงศาลตามว รรคสอง ” ทงสน เมอค ารองของจ าเลยอางวาการขายทอดตลาดไมชอบเนองจากราคาต าไป และการขายทอดตลาดเกดจากความไมสจรตของเจาพนกงานบงคบคดเชนน จงเปนค ารองตามมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคสอง ดงนน เมอศาลชนตนมค าสงแลว ยอมเปนทสดตามมาตรา ๓๐๙ ทว วรรคส อายดสทธเรยกรองมาตรา ๓๑๐ ทว ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๐๔/๒๕๕๐ แม ป.ว.พ. มาตรา ๓๑๑ วรรคหนง จะบญญตถงการอายดสทธเรยกรองซงระบไวในมาตรา ๓๑๐ ทว วา ใหอายดไดโดยค าสงอายดซงศาลไดออกใหตามทเจาหนตามค าพพากษาไดยนค าขอโดยท าเปนค า รองฝายเดยว แตในวรรคสองของมาตรานกบญญตใหอ านาจแกศาลไวดวยวา เมอศาลเหนสมควร ศาลอาจก าหนดไวในหมายบงคบคดใหเจาพนกงานบงคบคดมอ านาจอายดสทธเรยกรองนนกไดในกรณเชนวานใหถอวาค าสงอายดของเจาพนกงานบงคบคดเปนค าสงอายดของศา ล ศาลชนตนออกหมายบงคบคดระบใหเจาพนกงานบงคบคดจดการยดอายดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษา ทรพยสนทให

๑๙๘

จดการอายดตามหมายบงคบคดแลววาใหเจาพนกงานบงคบคดมอ านาจอายดสทธเรยกรองทจ าเลยท ๑ มตอบคคลภายนอกไดค าสงอายดของเจาพนกงา นบงคบคดในกรณเชนนยอมเทากบเปนค าสงอายดของศาลโดยผลของมาตรา ๓๑๑ วรรคสองดงกลาว การทเจาพนกงานบงคบคด มค าสงอายดสทธเรยกรองของจ าเลยท ๑ ไปถงผคดคานจงชอบดวยกฎหมาย การบงคบคดมาตรา ๓๑๙ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๑๗๑/๒๕๔๙ การรองขอกนสวนตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ จะตองเปนกรณทมการบงคบคดหรอบงคบช าระหนเอาจากทรพยสนของผเปนลกหนตามค าพพากษา แตคดเรองนเปนเรองทโจทกทงหาฟองคดมรดกและศาลพพากษาใหจ าเลยแบงทรพยมรดกของ ต . แกโจทกทงหาตามสวน เมอจ าเลยไม ปฏบตตาม โจทกทงหาจงน าเจาพนกงานบงคบคดยดทดนอนเปนทรพยมรดกออกขายทอดตลาดน าเงนมาแบงกนตามค าพพากษาอนเปนการ ด าเนนการเพอแบงทรพยสนในฐานะเจาของรวมทไดรบมรดกรวมกนเทานนโจทกทงหาและจ าเลยหาใชเจาหนหรอลกหนตามค าพพากษาตอกนไม และมใชเปนการยดทรพยสนของลกหนตามค าพพากษาเพอบงคบเอาช าระหนแกเจาหนตามค าพพากษาแตอยางใด ดงนน หากผรองเปนทายาทคนหนงของ ต. จรง กชอบทจะรองสอดเขามาในคดเพอขอรบสวนแบงทรพยมรดกเสยตงแตคดอยระหวางการพจารณาของศาลช นตนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๗๔๙ กรณไมตองดวยหลกเกณฑตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ทผรองจะยนค ารองขอกนสวนในชนบงคบคดได สวนเงนทไดจากการขายทอดตลาดทรพยมรดกของ ต. สวนทตกไดแกจ าเลย ซงผรองฎกาวาผรองมสทธไดรบ ๑ ใน ๙ สวน เนองจากจ าเลยถงแกความตายนน กเปนเรองทเจาพนกงานบงคบคดจะตองจดท าบญชสวนเฉลยและจายเงนใหแกโจทกทงหาและกองมรดกของจ าเลยตอไปตามนยทบญญตไวใน ป .ว.พ. มาตรา ๓๑๙ ผรองจะยนค ารองขอรบสวนแบงเงนดงกลาวในชนนโดยอาศย ป.ว.พ. มาตรา ๒๘๗ ไมไดเชนเดยวกน

๑๙๙

ประมวลกฎหมายอาญา

ปลอมเอกสาร มาตรา ๒๖๔, ๒๖๕, ๒๖๖, ๒๖๗, ๒๖๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๙๑ /๒๕๔๙ ความเสยหายทเกดขนส าหรบความผดฐานปลอมเอกสารสทธจะตองเปนความเสยหายทเกดขนเพราะขอความแหงเอกสารสทธนน แตขอความในเอกสารสทธทโจทกฟองวาจ าเลยกบพวกปลอมไมมขอความเกยวถงตวผรองเลย ทงการทจ าเลยกบพวกน าหนงสอมอบอ านาจซงเปนเอกสารสทธปลอมไปยนตอเจาพนกงานผมหนาทรบค าขอจดทะเบยนเกยวกบทดนเพอแสดงวา ฉ . ไดมอบอ านาจให พ . ซอและขายทดน กไมเกดผลกระทบโดยตรงตอทรพยสนของผรอง เนองจากหนงสอมอบอ านาจเปนเอกสารสทธปลอมจงไมกอใหเกดสทธภาระซอและขายทดนระหวาง ฉ. กบผขายหรอผซอ ทดนจงมใชสนสมรสระหวางผรองกบ ฉ . ผรองจงไมเปนบคคลทไดรบความเสยหายเพราะการกระท าของจ าเลยกบพวกตา มทโจทกฟอง หากผรองไดรบความเสยหายเพราะการกระท าของจ าเลยกบพวกกชอบทจะไปด าเนนคดในทางแพงไดผรองจงไมใชผเสยหายตามความหมายของ ป.ว.อ. มาตรา ๒ (๔) ไมมสทธขอเขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๘/๒๕๕๐ โจทกบรรยายฟองว าจ าเลยไดน าโฉนดทดนปลอมไปอางใชแสดงตอ ส . ผเสยหาย และ พ . โดยใหผเสยหายยดถอไวเปนประกนหนเงนกทจ าเลยกไปจากผเสยหาย ในประการทนาจะเกดความเสยหายแก ส . และ พ . ผอนหรอประชาชนอนเปนการบรรยายฟองครบองคประกอ บความผดฐานใชหรออางเอก สารปลอมตาม ป .อ. มาตรา ๒๖๘ มาดวย จะถอวาโจทกไดขอใหลงโทษจ าเลยในความผดฐานใชหรออางเอกสารปลอมตาม ป.อ. มาตรา ๒๖๘ หาไดไม ฟองโจทกจงเปนฟองทไมสมบรณตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๕๘ (๖) ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๔๒๖ /๒๕๕๐ โจทกบรรยายฟองวา จ าเลยท ๑ และท ๒ น าหนงสอมอบอ านาจ ซงยงไมไดกรอกขอความใดๆ และไมมบคคลใดลงลายมอชอเปนพยาน ใหโจทกลงลายมอชอในชองผมอบอ านาจ แลวจ าเลยท ๑ รวมกบจ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ ปลอมหนงสอมอบอ านาจดงกลาว โดยจ าเลยท ๑ กรอกขอความอนเปนเทจวา จ าเลยท ๑ มอ านาจจ านองทดนตลอดจนใหถอยค าตอพนกงานเจาหนาท โดยมจ าเลยท ๓ และท ๔ ลงลายมอชอเปนพยานและรบรองวาโจทกลงลายมอชอในหนงสอมอบอ านาจดงกลาว ตอมาจ าเลยทงหกรวมกนใชหนงสอ

๒๐๐

มอบอ านาจดงกลาวไปแสดงตอเจาพนกงานทดนวาโจทกมอบอ านาจใหจ าเลยท ๑ จดทะเบยนจ านองทดนแทนและจ าเลยท ๕ มอบอ านาจใหจ าเลยท ๖ จดทะเบยนรบจ านองทดนแทนเจาพนกงานทดนหลงเชอ จงจดขอความอนเปนเทจตามค าบอกกลาวของจ าเลยทงหกลงในสญญาจ านองอนเปนเอกสารมหาชนหรอเอกสารราชการ ฟองโจทกดงกลาวไดระบชดแลววาจ าเลยท ๒ รวมกบจ าเลยอนปลอมหนงสอมอบอ านาจและใชหนงสอมอบอ านาจปลอมดงกลาว กบแจงใหเจาพนกงานผกระท าการตามหนาทจดขอความอนเปนเทจลงในเอกสารมหาชนหรอเอกสารราชการแลว จงเปนฟองทสมบรณ ชอบดวย ป .ว.อ. มาตรา ๑๕๘ (๕) แมโจทกจะไมไดบรรยายฟองใหละเอยดวาจ าเล ยท ๒ มสวนรเหนและหรอกระท าการใดๆ รวมกบจ าเลยท ๑ ดวยวธใด อยางใด กเปนเพยงรายละเอยดทจะน าสบในชนพจารณาได ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๖๓๖/๒๕๕๐ การกระท าความผดของจ าเลยฐานใชเอกสารสทธอนเปนเอกสารราชการปลอมและฉอโกงนน เปนความผดตาม ป .อ. มาตรา ๒๖๘ วรรคแรก ๓๔๑ การกระท าความผดของจ าเลยเปนการกระท ากรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบทตองลงโทษตาม ป.อ. มาตรา ๒๖๘ วรรคแรก ประกอบมาตรา ๒๖๖ (๑) ซงเปนกฎหมายบททมโทษหนกทสดตาม ป.อ. มาตรา ๙๐ แมโจทกจะไมไดระบ ป.อ. มาตรา ๒๖๖ ไวในค าขอทายฟอง แตโจทกบรรยายฟองแลววาจ าเลยปลอมหนงสอรบรองการท าประโยชนซงเปนเอกสารสทธอนเปนเอกสารราชการ และขอเทจจรงตามฟองโจทกสบสม จงเปนการอางบทมาตราผด ศาลมอ านาจลงโทษจ าเลยตามฐานความผดทถกตองไดตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๙๒ วรรคหา ปญหาขอนเปนขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย แมโจทกจะมไดฎกาในปญหาดงกลาวศาลฎกาชอบทแกไขใหถกตองได

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ผเสยหายมาตรา ๒(๔) ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๐๖๒/๒๕๔๘ โจทกให อ . ท าสญญากยมเงนจากสหกรณการเกษตร บ . จ ากด เปนเงน ๕๐๐ ,๐๐๐ บาท โดยโจทกจ ดทะเบยนจ านองทดนของโจทกเพอประกนหนซงเหตทตองให อ . เปนผกยมเพราะโจทกไมไดเปนสมาชกของสหกรณฯ ตอมา อ . ไปรบเงนทกยมซงเมอคดหกช าระหนสนและคาหนแลว คงไดรบเปนเงน ๔๓๑,๙๒๘ บาท แตโจทกยงไมไดรบเงนจาก อ . ดงน จงตอง ถอวา อ . เปนลกหนชนตนทตองรบผดตอสหกรณฯ และเปน

๒๐๑

เจาของผมกรรมสทธในเงนทกยมจากสหกรณฯตราบเทาทยงไมไดโอนกรรมสทธตอใหแกผใด เมอโจทกไมไดมอบใหจ าเลยเปนตวแทนไปรบเงนจาก อ . ดงนน หาก อ . จะไดมอบเงนใหแกจ าเลยเพอฝากตอ ใหแกโจทกกเปนเรองความรบผดระหวาง อ . กบจ าเลย โจทกจงไมใชผเสยหายทจะน าคดมาฟองจ าเลยไดในความผดคดน (ฐานยกยอก ) ตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒ (๔) ค าพพากษาศาลฎกา ๒๗๓๐/๒๕๔๙ ตามหนงสอมอบอ านาจชวงท ค. มอบอ านาจชวงให ท. มอ านาจรองทกขแทน มขอค วามวา เพอใหมอ านาจด าเนนการแทน “ผมอบอ านาจ” ซงเมอพจารณาประกอบกบหนงสอมอบอ านาจทท าขนระหวางผเสยหายกบ ค . แลว กระบในหนงสอมอบอ านาจวา ผเสยหายเปน “ผมอบอ านาจ” และ ค. เปน “ผรบมอบอ านาจ” ดงนน การพจารณาวาผเสยหายไดมอบอ านาจให รองทกขโดยชอบหรอไม จงตองพจารณาทงหนงสอมอบอ านาจและหนงสอมอบอ านาจชวงประกอบกน มใชพจารณาเฉพาะหนงสอมอบอ านาจชวงฉบบเดยว เมอ ท . แจงความรองทกขแทนผเสยหาย มใชรองทกขแทน ค. เปนการสวนตว การมอบอ านาจใหรองทกขของผเสยหายจงชอบดว ยกฎหมาย และถอวาผเสยหายไดรองทกขแลว พนกงานสอบสวนยอมมอ านาจสอบสวนและพนกงานอยการโจทกมอ านาจฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๙๑ /๒๕๔๙ ความเสยหายทเกดขนส าหรบความผดฐานปลอมเอกสารสทธจะตองเปนความเสยหายทเกดขนเพราะขอความแหงเอกสารสทธนน แตขอความในเอกสารสทธทโจทกฟองวาจ าเลยกบพวกปลอมไมมขอความเกยวถงตวผรองเลยทงการทจ าเลยกบพวกน าหนงสอมอบอ านาจซงเปนเอกสารสทธปลอมไปยนตอเจาพนกงานผมหนาทรบค าขอจดทะเบยนเกยวกบทดนเพอแสดงวา ฉ . ไดมอบอ านาจให พ . ซอและขายทดน กไมเกดผลกระทบโดยตรงตอทรพยสนของผรอง เนองจากหนงสอมอบอ านาจเปนเอกสารสทธปลอมจงไมกอใหเกดสทธภาระซอและขายทดนระหวาง ฉ . กบผขายหรอผซอ ทดนจงมใชสนสมรสระหวางผรองกบ ฉ. ผรองจงไมเปนบคคลทไดรบความเสยหายเพราะ การกระท าของจ าเลยกบพวกตามทโจทกฟองหากผรองไดรบความเสยหายเพราะการกระท าของจ าเลยกบพวกกชอบทจะไปด าเนนคดในทางแพงได ผรองจงไมใชผเสยหายตามความหมายของ ป .ว.อ. มาตรา ๒ (๔) ไมมสทธขอ เขารวมเปนโจทกกบพนกงานอยการ ผมอ านาจฟองคดอาญาต อศาล มาตรา ๒๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๐๒/๒๕๔๙ การทโจทกซงเปนนตบคคลประเภทบรษทจ ากดถกศาลแพงพพากษาใหลมละลาย บรษทโจทกยอมเลกกนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๒๓๖ (๕)

๒๐๒

แตตามมาตรา ๑๒๔๙ กใหพงถอวาบรษทโจทกยงคงตงอยตราบเทาเวลาทจ าเปนเพอการช าร ะบญช และการช าระบญชของโจทกอนเปนบรษทจ ากดซงลมละลายใหจดท าไปตามบทกฎหมายลกษณะลมละลายทคงใชอยตามแตจะท าไดตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๒๔๗ วรรคแรก ซง พ.ร.บ. ลมละลาย มาตรา ๒๒, ๒๔ และมาตรา ๒๕ เปนบทบญญตทจ ากดอ านาจในการจดการเกยวกบทรพยสนหรอก จการของลกหนซงเปนโจทกคดนแตเฉพาะในทางแพงเทานน หาไดรวมถง การฟองรองหรอตอสคดอาญาดวยไม โดยการฟองรองหรอตอสคดแพงทกระทบตอกองทรพยสนของลกหนโดยตรงนนเปนอ านาจของเจาพนกงานพทกษทรพยแตผเดยวในการด าเนนการตามมาตรา ๒๒ (๓) ส าหรบคดนโจทกฟองจ าเลยเปนคดอาญาในขอหาหรอฐานความผดบกรก ขอใหลงโทษจ าเลยในทางอาญาแตเพยงอยางเดยวมไดมค าขอบงคบในสวนแพงใหจ าเลยชดใชคาเสยหายหรอขบไลจ าเลยออกจากทดนของโจทก กรณจงไมตองดวยมาตรา ๒๒ (๓) ดงกลาวทโจทกจะตองด าเนนการฟองรองโดยเจาพนกงานพทกษทรพย แตเปนกรณทโจทกซงเปนผเสยหาย โดยกรรมการผมอ านาจสามารถฟองรองคดอาญาไดเองตาม ป.ว.อ. มาตรา ๓ (๒) และมาตรา ๕ (๓) ประกอบมาตรา ๒๘ (๒) ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๑๖๕/๒๕๔๙ ความผดตาม ป. ทดนฯ มาตรา ๙ (๑), ๑๐๘ ทว เปนความผดทกระท าตอรฐไมใชความผดตอสวนตวพนกงานสอบสวนมอ านาจสอบสวนได แมจะไมมค ารองทกขตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๒๑ ดงนน เมอพนกงานสอบสวนท าการสอบสวนคดนแลว พนกงานอยการยอมมอ านาจฟองคดนตอศาลไดตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๘(๑), ๑๒๐ และ พ.ร.บ. พนกงานอยการฯ มาตรา ๑๑ (๑) โดยมตองค านงวา ผรองทกขใหด าเนนคดจะเปนผใด หรอไดรบมอบอ านาจจากผเสยหายทแทจรงหรอไม โจทกจงมอ านาจฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๑๖๙/๒๕๔๙ พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ มาตรา ๑๐ ใหมคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาตคณะหนง ประกอบดวยผแทนปาไม ผแทนกรมการปกครองผแทนกรมทดนและกรรมการอนอก ๒ คน ซงรฐมนตรแตงตง มอ านาจหนาทควบคมใหพนกงานเจาหนาทจดใหมหลกเขตและปายหรอเครองหมายอนแสดงแนวเขตปาสงวนแหงชาต ซงเปนอ านาจหนาทของพนกงา นเจาหนาทในทางการบรหาร มใชการสอบสวนคดอาญา ทงตามมาตรา ๒๖ บญญตวาการจบกม การปราบปรามผกระท าความผดตาม พ .ร.บ. น ใหพนกงานเจาหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจตาม ป .ว.อ. เมอ ส . เจาหนาทกรมปาไมไดควบคมตวจ าเลยและสงใหพนกงานสอบสว นด าเนนคด พนกงานสอบสวนท าการสอบสวนแลว พนกงานอยการจงมอ านาจฟอง

๒๐๓

บรรยายฟอง มาตรา ๑๕๐ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๓๔๔/๒๕๔๙ โจทกบรรยายฟองกลาวอางวา จ าเลยทงสรวมกนท านตกรรมปลอมแกลงใหจ าเลยท ๑ และท ๓ เปนหนจ าเลยท ๔ จ านวนอนไมเปนความจรง ซงเปนองคประกอบความผดฐานโกงเจาหนตาม ป .อ. มาตรา ๓๕๐ แตโจทกมไดบรรยายใหแนชดวา จ าเลยทงสรวมกนท านตกรรมปลอมเมอใด สวนวนเวลาทโจทกอางมาในค าฟองและตามเอกสารทายฟองซงเปนสวนหนงของค าฟองนน เปนเพยงวนเวลาทแสดงวาโจทกมฐานะเปนเจ าหนตงแตเมอใด สวนวนเวลาทโจทกอางมาในค าฟองและตามเอกสารทายฟองซงเปนสวนหนงของค าฟองนน เปนเพยงวนเวลาทแสดงวาโจทกมฐานะเปนเจาหนตงแตเมอใด และทดนพรอมสงปลกสรางดงกลาวโอนกรรมสทธไปยงบคคลอนเมอใดเทานน และทดนพ รอม สงปลกสรางดงกลาวโอนกรรมสทธไปยงบคคลอนเมอใดเทานน จะถอเอาวนเวลาระหวางขอเทจจรงดงกลาวมาประกอบกนเพอจะใหเขาใจเอาเองวา ความผดฐานโกงเจาหน เกดขนในระหวางวนและเวลาดงกลาวหาไดไม ถอไมไดวาฟองโจทกไดบรรยายราย ละเอยดทเกยวกบวนเวลาทเกดการกระท าผดฐานโกงเจาหนตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๕๘ (๕) ครบถวนแลวฟองโจทก จงไมชอบดวยกฎหมาย ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๔๕๑/๒๕๔๙ ฟองของโจทกทกลาววา “จ าเลยจะโอนทดนดงกลาวใหแกผเสยหายในวนท ๑ กมภาพนธ ๒๕๔๑ อนเปนความเทจทงสน ความจรงแลวจ าเลยไดไปแจงความตอเจาพนกงานต ารวจวา โฉนดทดนหาย แลวออกโฉนดใหม น าโฉนดทดนดงกลาวไปจ านองแกผมชอ จ าเลยไมมเจตนาขายทดนดงกลาวใหแกผเสยหายแตอยางใด” ยอมมความหมายวาจ าเลยไมมเจตนาขายทดนใหแกผเสยหายตงแตวนท ๗ พฤศจกายน ๒๕๔๐ อนเปนวนทหลอกลวงผเสยหายแลว โดยกอนหนานนจ าเลยไดไปแจงความตอเจาพนกงานต ารวจวาโฉนดทดนหาย แลวออกโฉนดใหมและน าไปจ านองแกผมชอ ฟองโจทกจงบรรยายการกระท าทงหลายทอางวาจ าเลยไดกระท าผดครบถวนองคปร ะกอบความผดฐานฉอโกง อนเปนฟองทถกตองตาม ป .ว.อ. มาตรา ๑๕๘ (๕) แลว

๒๐๔

พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอการเกษตร พ .ศ. ๒๕๑๘

ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๒๓ /๒๕๔๘ จ าเลยท ๑ เปนเจาพนกงานทดนมหนาทรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมใหแกทดนของประชาชนใน เขตพนท เมอปรากฏหลกฐานชดแจงในสารบญจดทะเบยนทงในโฉนดทดนฉบบหลวงและฉบบเจาของวาทดนทโจทกผรบซอฝากและ น. ผขายฝากมายนค ารองขอจดทะเบยนขายฝากตอ จ าเลยท ๑ เปนทดนท น . ผขายฝากไดมาโดยการเชาซอจากส านกงานการปฏรปทดนเพอ เกษตรกรรม อนตกอยในบงคบหามโอนตามมาตรา ๓๙ แหง พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ โดยวสยของจ าเลยท ๑ ซงเปน เจาพนกงานทดนของกรมทดนจ าเลยท ๒ ยอมทราบและตระหนกดวาจะรบจดทะเบยนสทธ และนตกรรมการขายฝากใหแกโจทกและ น. ไมได เพราะเปนนตกรรมทมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายตกเปนโมฆะตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๕๐ แตจ าเลยท ๑ กลบด าเนนการรบ จดทะเบยนการขายฝากใหการกระท าของจ าเลยท ๑ จงเปนการปฏบตหนาทราชการของกรมทดน จ าเลยท ๒ โดยจงใจหรอประมาทเลนเลอท าใหโจทกไดรบความเสยหาย อนเปนการกระท าละเมดตอโจทกตาม ป .พ.พ. มาตรา ๔๒๐ โจทกลงชอรบรองขอความดานหลงสญญาขายฝากทดนวาในการท าสญญา โจทก ไดตดตอกบเจาของทดนโดยตรง หากเกดการผดพลาดและผดตวเจาของทดน โจทกขอรบผดเองไมเกยวแกพนกงานเจาห นาทนน ขอความระบไวชดเฉพาะกรณเกดการผดตวเจาของทดนผเปนคสญญาเทานน หามผลคมครองถงการปฏบตหนาทผดของพนกงานเจาหนาทผรบจดทะเบยนในกรณอนนอกจากนไม ทศาลอทธรณวนจฉยวาหนงสอสญญาขายฝากทโจทกท ากบ น . เปนโมฆะตองถ กเพกถอนเปนความเสยหายเกดจากการกระท าละเมดของจ าเลยท ๑ เนองจากการปฏบตหนาทราชการของจ าเลยท ๒ และพพากษาใหจ าเลยท ๒ ในฐานะหนวยงานของรฐรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหโจทกจงชอบดวย พ .ร.บ. ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทฯ มาตรา ๕ แลว ค าพพาก ษาศาลฎกาท ๖๘๑๑ /๒๕๔๙ พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๔ ไดบญญตค านยามค าวา “เกษตรกร ” หมายความวา ผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกและใหหมายความรวมถงบคคลผยากจนหรอผจบการศกษาทางเกษตรกรรม หรอผเปนบตรของเกษตรกร บรรดาซงไมมทดนเพ อเกษตรกรรมเปนของตนเองและประสงคจะประกอบอาชพ ซงบคคลจ าพวกแรกจะตองเปนผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกและเมอพเคราะห

๒๐๕

บทนยามค าวา “เกษตรกร ” ประกอบกบค าวา “การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ” และเหตผล ในการออก พ .ร.ฎ. ก าหนดเขตทดนในทองท ... ต าบลกระร น... ใหเปนเขตปฏรปทดนฯ แลว จะเหนไดวาบคคลจ าพวกแรกนจะตองเปนผไมมทดนเพอเกษตรกรรมเปนของตนเองหรอ มทดนเลกนอยไมเพยงพอแกการครองชพอกดวย สวนบคคลอก ๓ จ าพวกนอกจากจะตองเปน ผยากจนหรอผจบการเกษตรกรรมห รอเปนบตรของเกษตรกรซงไมมทดนเพอเกษตรกรรมเปนของตนเองแลวยงตองประสงคจะประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลกดวย แตขอเทจจรงปรากฏวาจ าเลยไมใชผประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนหลก และไมใชผทไมมทดนเพอเกษตรกรรมเปนของตนเองและประสงคจะประกอบอาชพเ กษตรกรรมเปนหลก ในทางตรงกนขามกลบเหนไดวาจ าเลยมทดนจ านวนมากและมเงนสะสมอกหลายสบลานบาท จ าเลยจงไมใชเกษตรกรตามความหมายของ พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๙๑ /๒๕๕๐ บคคลผมสทธหรอท าประโยชนในเขต ปาสงวนแหงชาต กอนกฎกระทรวงประกาศใหเปนเขตปาสงวนแหงชาต แตไมมสทธในทดนตาม ป. ทดน มสทธเพยงไดรบคาทดแทนตามมาตรา ๑๓ แหง พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ เทานน หาไดมสทธในทดนทตนครอบครองท าประโยชนอยไม และตองยนค ารองทอางวามสทธหรอไดท าประโยชน ในเขตปาสงวนแหงชาตอยกอนวนทกฎกระทรวงฯ ใชบงคบ โดยยนตอนายอ าเภอภายใน ๙๐ วน นบแตวนทกฎกระทรวงนนใชบงคบถาไมยนค ารองตอนายอ าเภอภายในก าหนดดงกลาวใหถอวาสละสทธหรอประโยชนนน พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๑๙(๗) บญญตใหคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมอ านาจหนาทและความรบผดชอบในการก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการคดเลอกเกษตรกรซงจะมสทธไดรบทดนจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจงไดออกระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมวาดวยการออกหนงสออนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดนฯ ซงตาม ระเบยบดงกลาวขอ ๙ ก าหนดใหเลขาธการมอ านาจเพกถอนหนงสออนญาตได ดงนน เลขาธการส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจงมอ านาจออกค าสงเพกถอนหนงสออนญาตใหเ ขาท าประโยชนในเขตปฏรปทดนจงหวดภเกตของจ าเลยได ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๓๒ /๒๕๕๐ ส. ซอทดนพพาทซงอยในเขตปาสงวนแหงชาตอนเปนทดนของรฐจาก ท. ส. จงมไดมสทธครอบครองทดนทซอตามกฎหมาย และตอมาไดมการก าหนดใหทดนในทองททดนพ พาทเปนเขตปฏรปทดน ตาม พ .ร.บ. การปฏรปทดนเพอ

๒๐๖

เกษตรกรรมฯ มาตรา ๒๖ (๔) ก าหนดวา เมอคณะรฐมนตรมมตใหด าเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในทดนเขตปาสงวนแหงชาตสวนใดแลว เมอ ส .ป.ก. จะน าทดนแปลงใดในสวนนนไปด าเนนการปฏรปทดนเพอเกษตร กรรม ให พ .ร.ฎ. ก าหนดเขตปฏรปทดนมผลเปนการเพกถอนปาสงวนแหงชาตในทดนแปลงนน และให ส .ป.ก. มอาจน าทดนแปลงนนมาใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมได และ มาตรา ๓๖ ทว ก าหนดวา บรรดาทดนหรออสงหารมทรพยใดๆ ท ส .ป.ก. ไดมาตาม พ .ร.บ. นหรอไดมาโดยประการอนทมวตถประสงคเพอประโยชนในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไมใหถอวาเปนทราชพสด และให ส .ป.ก. เปนผถอกรรมสทธเพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ดงน เมอทดนพพาทอยในเขตปฏรปทดน ส . จะมสทธเขาครอบครองไดกแตโดยการไดรบเอกสารสทธจาก ส .ป.ก. เมอ ส .ป.ก. ยงมไดอนญาตให ส . เปนผมสทธเขาท าประโยชนในทดนพพาท จงยงไมมสทธครอบครองทดนพพาท ทงหลงจาก ส . ยนค าขอเขาท าประโยชนแลวมไดเขาครอบครองท าประโยชนในทดนพพาท ส . จงยงไมมสทธครอบครอง ทดนพพาทอยางใด โดย ส . เพยงแตอางวาไดไถปรบทดนไว หลงจากนนอกประมาณ ๑ ป จงไปดทดนพบวาจ าเลยเขาไปท าประโยชนในทดนพพาทแลว การท ส . เพยงแตไถปรบทดนทงไวโดยไมท าประโยชนอะไรนานเปนป ถอไมไดวา ส . ไดยดถอครอบครองทดนพพาทเป นของตนในขณะทจ าเลยเขาไปท าประโยชน และทดนพพาทยงคงเปนของ ส .ป.ก. ส. จงไมใชผเสยหายโดยนตนยทจะรองทกขใหด าเนนคดแกจ าเลยฐานบกรกตามฟองซงเปนความผดตอสวนตว พนกงานสอบสวนจงไมมอ านาจสอบสวนตาม ป.ว.อ. มาตรา ๑๒๑ วรรคสอง โจทกจงไมมอ านาจฟอง ปญหาดงกลาวเปนขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย แมจะมไดยกขนวากนมาแลวโดยชอบในศาลชนตนและศาลอทธรณภาค ๒ ศาลฎกากมอ านาจยกขนวนจฉยได

พระราชบญญตการเชาทดนเพอเกษตรกรรม

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๗๔๒-๓๗๔๓ /๒๕๕๐ การจะเปนควา มผดตาม พ .ร.บ. การเชาทดนเพอเกษตรกรรมฯ มาตรา ๖๒ การฝาฝนหรอไมปฏบตตามมต คชก . ต าบล หรอ คชก . จงหวด ทหามมใหผนนขดขวางการท านาของผมสทธในนาหรอทใหผนนออกจากนาจะตอง ไมมเหตอนสมควร แต คชก .ต าบล มหนงสอแจงมตใหจ าเลย ทราบ ซงจ าเลยกยงโตแยงอยวาไมไดรบหนงสอดงกลาว แตภายหลง ว . ผเสยหายกลบไปรองทกขไดด าเนนคดแกจ าเลย ทงทวนดงกลาวยงอยในระหวางทจ าเลยจะอทธรณค าวนจฉยของ คชก . ต าบล ตอ คชก . จงหวดได

๒๐๗

และจ าเลยกไดอทธรณโดยท าเปนหนงสอยนตอป ระธาน คชก . ต าบล ภายใน ๓๐ วน นบแตวนททราบค าวนจฉย ตามทบญญตไวในมาตรา ๕๖ วรรคแรก และหลงจาก คชก . จงหวด มค าวนจฉยยนตามมต คชก . ต าบล แลว จ าเลยกยงไดยนฟองตอศาลแสดงใหเหนวาจ าเลยไดปฏบตตามขนตอนทบญญตไวใน พ .ร.บ. การเชาทดนเพ อเกษตรกรรมฯ การทจ าเลยยงไมออกจากทนาพพาทจงเปนกรณมเหตอนสมควร การกระท าของจ าเลยจงไมเปนความผด

พระราชบญญตปาไม พ .ศ. ๒๔๘๔

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๙๕๘/๒๕๔๙ ค าพพากษาของศาลชนตนทใหจ าเลยทงสาม คนงาน ผรบจาง ผแทน และบรวารของจ าเลยท งสามออกจากเขตปาสงวนแหงชาตทเกดเหตนน เปนสวนหนงแหงค าพพากษาในคดอาญา เมอคดถงทสดแลวศาลชนตนกชอบทจะบงคบคดใหจ าเลยทงสามปฏบตตามค าพพากษาโดยไมชกชาตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๔๕ วรรคหนง แตเมอศาลชนตนยงไมไดออกค าบงคบใหจ าเลยท งสามปฏบตตามค าพพากษา พนกงานอยการโจทก ซงเปนคความในคดชอบทจะขอใหด าเนนการบงคบจ าเลยทงสามใหปฏบตตามค าพพากษาดงกลาวได โดยการบงคบคดของพนกงานอยการโจทกนอกจากทบญญตไวใน ป .ว.อ. มาตรา ๒๔๙ (เดม) แลว กรณท ป .ว.อ. มไดบญญตเก ยวกบการบงคบคดไวโดยเฉพาะ พนกงานอยการโจทกกอาจด าเนนการบงคบคดตาม ป .ว.พ. ประกอบ ป .ว.อ. มาตรา ๑๕ ไดดวย ทงน มตองค านงวาพนกงานอยการโจทกจะเปนคความหรอบคคลซงเปนฝายชนะ (เจาหนตามค าพพากษา ) ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๗๑ หรอไม มฉะนนแ ลวค าพพากษาของศาลชนตนกจะไรผลบงคบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๘๑๑/๒๕๔๙ การอนญาตให จ. เขาท าประโยชนหรออยอาศยในเขตปาสงวนแหงชาตของคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาต ปาเทอกเขานาคเกด ปาเขาสามเหลยม และปาเขาไมพอกและปาไมแกว จงหวดภเกตมผลเพ ยงให จ . มสทธท ากนในเขตปาสงวนแหงชาตโดยไมมความผดฐานบกรกปาสงวนแหงชาตเทานนสวนทดนดงกลาวยงคงเปนสาธารณสมบตของแผนดนประเภทปาสงวนแหงชาตคงเดม ซงหากคณะกรรมการฯ มมตให จ. ออกจากเขตปาสงวน จ . กคงมสทธไดเพยงเงนคาทดแทนตาม พ .ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ มาตรา ๑๒ และ ๑๓ เทานน หากผใดมหลกฐานทดนเปน น.ส.๓ หรอ น.ส.๒ คณะกรรมการฯ กมมตใหกนออกจากเขตปาสงวนแหงชาต อนเปนการยอมรบวาบคคลดงกลาวไดครอบครองในทดนโดยชอบ

๒๐๘

สวนพวกทไมมหลกฐานกจะอนญาตใหเขาท าประโยชนในเขตปาส งวนแหงชาต ซงไมกอใหเกดสทธใดๆ แกผขอเขาท าประโยชน ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๑๖๙/๒๕๔๙ พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาตฯ มาตรา ๑๐ ใหมคณะกรรมการส าหรบปาสงวนแหงชาตคณะหนง ประกอบดวยผแทนปาไม ผแทนกรมการปกครอง ผแทนกรมทดน และกรรมการยนอก ๒ คน ซงรฐมนตรแตงตง มอ านาจหนาทควบคมใหพนกงานเจาหนาทจดใหมหลกเขตและปายหรอเครองหมายอนแสดงแนวเขตปาสงวนแหงชาต ซงเปนอ านาจหนาทของพนกงานเจาหนาทในทางบรหาร มใชการสอบสวนคดอาญา ทงตามมาตรา ๒๖ บญญตวาการจบกม การปราบปรามผกระท าค วามผดตาม พ .ร.บ. น ใหพนกงานเจาหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจตาม ป .ว.อ. เมอ ส . เจาหนาทกรมปาไมไดควบคมตวจ าเลยและสงใหพนกงานสอบสวนด าเนนคด พนกงานสอบสวนท าการสอบสวนแลว พนกงานอยการจงมอ านาจฟอง ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๘๕๘/๒๕๕๐ การกระท าความผดฐานท าไมในเขตปาสงวนแหงชาต ฐานแปรรปไมโดยไมไดรบอนญาต ฐานมไมหวงหามอนยงมไดแปรรปไวในครอบครอง และฐานมไมแปรรปไวในครอบครองนน ลกษณะของความผดในแตละขอหาอาศยเจตนาในการกระท าความผดแตกตางแยกจากกนได ทงไมหวงหามอนยงมไดแปรร ปกบไมหวงหามแปรรปของกลางเปนคนละชนดและคนละจ านวนกน แมจ าเลยท ๒ และท ๓ และท ๔ จะกระท าความผดในคราวเดยวกนกตาม การกระท าความผดของจ าเลยทงสามดงกลาว กเปนความผดหลายกรรมตางกน โจทกฟองวาจ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ กบพวกรวมกนมไมนนทร ไม ตว ไมโมง อนยงมไดแปรรป รวมจ านวน ๒๑ ทอน ซงเกนกวา ๒๐ ทอน ไวในครอบครองจ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ ใหการรบสารภาพ จงฟงไดวา จ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ รวมกนมไมหวงหามดงกลาวอนยงมไดแปรรป ไวในครอบครองเกน ๒๐ ทอน ดงทโจทกฟอง การกระท า ของจ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ ยอมเปนความผดตาม พ.ร.บ. ปาไมฯ มาตรา ๖๙ วรรคสอง (๒) ทศาลลางทงสองปรบบทเปนความผดตาม พ .ร.บ. ปาไมฯ มาตรา ๖๙ วรรคหนง จงไมถกตอง ศาลฎกาเหนสมควรแกไขใหถกตอง แตเนองจากโจทกมไดอทธรณฎกาในปญหาน ศาลฎกาจ งไมอาจแกไขก าหนดอตราโทษไดเพราะจะเปนการพพากษาเพมเตมโทษจ าเลยท ๒ ท ๓ และท ๔ ซงตองหามตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๑๒ ประกอบมาตรา ๒๒๕ และปญหาการปรบบทดงกลาว เปนขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอย แมจ าเลยท ๑ และท ๖ จะมไดฎกา แตเปนเหตอยใ นสวนลกษณะคด ศาลฎกา

๒๐๙

เหนสมควรพพากษาแกไขใหมผลตลอดไปถงจ าเลยท ๑ และท ๖ ดวยตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๑๓ ประกอบ ๒๒๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๔๐๔ /๒๕๕๐ ความผดฐานรวมกนตด โคนหรอท าลายตนไมในเขตรกษาพนธสตวปาและฐานรวมกนเกบหาของปาหวงหามเปนการกระท า ทสามารถแยกเจตนาของจ าเลยทงหกออกจากความผดฐานรวมกนมไวในครอบครองซงของปาหวงหามเกนปรมาณทก าหนดไดอยางชดเจน เพราะเมอจ าเลยทงหกรวมกนตด โคน ท าลายตนไมและเกบหาของปาหวงหามแลวยอมเปนความผดส าเรจในตวเองทนทโดยไมจ าตองพจารณาวาจ าเลยทงหกจะไดครอบครองของปาหวงหามหรอไม การกระท าของจ าเลยทงหกจงเปนความผดหลายกรรมตางกน สวนทจ าเลยทงหกฎกาขอใหลงโทษสถานเบานน คดนศาลชนตนพพากษาลงโทษจ าเลยทงหกฐานรวมกนตด โคนหรอท าลายตนไมในเขตรกษาพนธสตวปา ตาม พ .ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาฯ ฐานรวมกนเกบหาของปาหวงหาม ฐานมไวในครอบครองซงของปาหวงหามเกนปรมาณทก าหนด เปนการกระท ากรรมเดยวผดตอกฎหมายหลายบท ใหลงโทษฐานตด โคน หรอท าลายตนไมในเขตรกษาพนธสตวปา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาฯ ซงเปนกฎหมายบททมโทษหนกทสด จ าคกคนละ ๖ เดอน ลดโทษใหกงหนงแลว คงจ าคกคนละ ๓ เดอน ศาลอทธรณภาค ๓ พพากษาแกเปนวา การกระท าของจ าเลยทงหกเปนความผดหลายกรรมตางกน ลงโทษฐานรวมกนตด โคน หรอท าลายตนไมในเขตรกษาพนธสตวปาตาม พ .ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาฯ จ าคกค นละ ๓ ป และฐานรวมกนมไวในครอบครองซงของปาหวงหามเกนปรมาณทก าหนด จ าคกคนละ ๑ ป รวมจ าคกคนละ ๔ ป ลดโทษใหกงหนง คงจ าคกคนละ ๒ ป เปนการแกไขเลกนอยและยงคงลงโทษจ าคกกระทงละไมเกน ๕ ป จงหามมใหคความฎกาในปญหาขอเทจจรง ตาม ป .ว.อ. มาตรา ๒๑๘ วรรคหนง ฎกาของจ าเลยทงหก เปนฎกาโตเถยงดลพนจ ในการลงโทษของศาลซงเปนฎกาในปญหาขอเทจจรง ตองหามฎกาตามบทบญญตมาตราดงกลาว อยางไรกด แมจะเปนคดทจ าเลยทงหกฎกาไดเฉพาะปญหาขอกฎหมายกตาม หากศาลฎกาเหนวาศาลอทธรณภาค ๓ ลงโทษจ า เลยทงหกหนกเกนไป กยอมมอ านาจพพากษาลงโทษจ าเลยทงหกใหเหมาะสมแกความผดไดตาม ป.ว.อ. มาตรา ๑๘๕ วรรคสอง ประกอบมาตรา ๒๑๕ และ ๒๒๕ ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๑๗๓ /๒๕๕๐ จ าเลยขบรถยนตกระบะมาโดยรอยแลววาสงของทบรรทกมาในกระบะรถยนตเปนไมกฤษณาอนเปนของ ปาหวงหาม จ าเลยจงมความผดฐานมของปาหวงหามไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาตตาม พ .ร.บ. ปาไมฯ มาตรา ๒๙ ทว,

๒๑๐

๗๑ ทว ส าหรบความผดขอหาน าของปาเคลอนทออกจากปาโดยไมไดรบอนญาต นน ตามมาตรา ๓๙ แหง พ .ร.บ. ปาไมฯ ใชบงคบเฉพาะการน าของปาทเกบตามใบอ นญาตเคลอนทภายหลง ทไดน าไปถงสถานททระบไวในใบอนญาตตามความในมาตรา ๓๘ เทานน สวนการน าของ ปาหวงหามทเกบโดยไมไดรบใบอนญาตเคลอนท หาเปนการฝาฝนบทบญญตมาตรา ๓๙ ไม การกระท าของจ าเลยจงไมเปนความผดฐานน าของปาเคล อนทออกจากปาโดยไมไดรบอนญาต

พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ .ศ.๒๕๓๙

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๒๕ /๒๕๔๙ ตาม พ .ร.บ. ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทฯ มาตรา ๗ วรรคสอง ใหขยายอายความฟองรองผทตองรบผดซงมไดถกเรยกเขามาในคดออกไปถงหกเดอนนบแตวนทค าพพากษานนถงทสด ในกรณทศาลพพากษายกฟองเพราะเหตทหนวยงานของรฐหรอเจาหนาททถกฟองมใชผตองรบผด ดงนน เมอคดกอนโจทกไดฟองสบเอก ช . ซงเปนเจาหนาทและศาลพพากษายกฟอง เนองจากโจทกจะฟองเจาหนาทไม ไดตามมาตรา ๕ แหง พ .ร.บ. ดงกลาว จงเปนกรณทศาลยกฟองเพราะเหตทเจาหนาททถกฟองมใช ผตองรบผด ดงนน อายความฟองรองจ าเลยคดนซงเปนหนวยงานของรฐทมไดถกเรยกเขามา ในคดกอนจงขยายออกไปถงหกเดอนนบแตวนทค าพพา กษานนถงทสด ตามมาตรา ๗ วรรคสอง การทโจทกไดฟองกองพลาธการ กองพลทหารมาท ๒ เปนจ าเลยในคดกอนดวย แตศาลยกฟองเพราะผถกฟองดงกลาวไมมฐานะเปนนตบคคล มใชเหตทจะไมขยายอายความฟองรองจ าเลย ซงมไดถกเรยกเขามาในคดแตอยางใด โจทกยน ฟองจ าเลยภายใน ๖ เดอน นบแตวนทค าพพากษาถงทสด คดจงไมขาดอายความ ค าพพากษาศาลฎกาท ๙๗๖ /๒๕๕๐ การทโจทกลดราคาคาบรการของจ าเลยโดยไมม อ านาจ แตโจทกกท าไปตามทางปฏบตของจ าเลยทเคยปฏบตกนมา ซงคณะกรรมการของจ าเลยกยอมรบในเรองธรรมเนยมปฏบตงานของจ าเลยทเคยท ากนมาในเรองอตราคาบรการทโจทกใชค านวณในเรองดงกลาวน ทงโจทกเองเปนผตรวจสอบพบเหตกระท าผดวนยแลวเสนอ ใหผบงคบบญชาทราบ อกทงโจทกไดท าหนงสอขออนญาตการลดราคาคาบรการไปยงผอ านวยการจ าเลยผานผบงคบบญชาตามล า ดบชน แตหนงสอขออนมตลดราคากลบสญหายในภายหลง จงไมมผใดทราบวาผอ านวยการจ าเลยอนมตใหลดราคาหรอไม ดงนน การทโจทกลดราคาคาบรการของจ าเลยจงเปนการกระท าไปภายใตธรรมเนยมปฏบตงานทเคยด าเนนการกนมาโดย

๒๑๑

จ าเลยกยอมรบใหโจทกปฏบ ตเชนนไดมาโดยตลอด การกระท าของโจทกจงมใชการจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงตาม พ .ร.บ. ความรบผดทางละเมดของเจาหนาทฯ อกทงมไดเปนการผดสญญาจางแรงงานแตอยางใด

พระราชบญญต วาดวยการใชกฎหมายอสลามในเขตจงหวดปตตาน นราธวาส ยะลา และส ตล พ.ศ.๒๔๘๙

ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๕๑/๒๕๕๑ คดเกดขนในเขตจงหวดสตลและผรองซงเปนอสลามศาสนกเรมตนคดอยางไมมขอพพาทโดยยนค ารองขอเปนผจดการมรดกตามพนยกรรมของผตายซงเปนอสลามศาสนก การทผคดคานท ๑ ยนค าคดคานมผลใหคดกลายเปนคดมขอพพาทตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๑๘๘ (๔) โดยผรองและผคดคานมฐานะเปนคความ เมอผคดคานท ๑ ซงมฐานเสมอนจ าเลยมใชอสลามศาสนก จงไมตองดวยมาตรา ๓ ของพระราชบญญตวาดวยการใชกฎหมายอสลามในเขตจงหวดปตตาน นราธวาส ยะลา และสตล พ.ศ. ๒๔๘๙ ถอไมไดวาเปนคดแพงเกยวดวยเรองครอบครวและมรดกของอสลามศาสนกในเขตจงหวดสตล จงตองใชบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ ๖ บงคบแกคด

พระราชบญญต วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย

ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๘๔/๒๕๕๐ พ.ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ มาตรา ๒๑ วรรคหนง บญญตวา “เงนคาทดแทนทจะใหแกผมสทธไดรบเงนคาทดแทนตามมาตรา ๑๘ นน ถามไดบญญตไวเปนพเศษใน พ .ร.บ. เวนคนอสงหารมทรพยฉบบใดโดยเฉพาะแลวใหก าหนดโดยค านงถง (๑) ราคาทซอขา ยกนตามปกตในทองตลาดของอสงหารมทรพยทจะตองเวนคนตามทเปนอยในวนใชบงคบ พ .ร.ก. … (๔) สภาพและทงของอสงหารมทรพยนน และ (๕) เหตและวตถประสงคของการเวนคน ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมแกผถกเวนคนและสงคม” ซงการด าเนนการเพอการเวนคนตาม พ.ร.ฎ. ก าหนดเขตทดนในบรเวณททจะเวนคนเพอขยายทางหลวงเทศบาล สายรามค าแหง ตอนสะพานขามคลองลาดบวขาว – บรรจบถนนสวนทวงศฯ มไดม พ .ร.บ. เวนคนอสงหารมทรพยฉบบใดบญญตในเรองเงนคาทดแทนอสงหารมทรพย

๒๑๒

ไวโดยเฉพาะ จงตองน าหลกตามบทบ ญญตดงกลาวเปนเกณฑในการก าหนดเงนคาทดแทนอสงหารมทรพย ซงคณะกรรมการก าหนดราคาเบองตนฯ และบรษททปรกษาไดพจารณาถงทตงของทดน สภาพถนน และซอยดานหนาของทดน ลกษณะกายภาพของทดนสาธารณปโภค การใชประโยชน ทดน สงปลกสราง ราคาทซอขา ยกนจรงตามปกตในทองตลาดในชวงป ๒๕๓๙ ดงนน การทบรษททปรกษาเหนวาควรก าหนเงนคาทดแทนทดนใหแกโจทกตารางวาละ ๕๘ ,๕๐๐ บาท และคณะกรรมการก าหนดราคาเบองตนฯ เหนดวยจงเปนอตราทเปนธรรม แกโจทกผถกเวนคนและสงคมแลว การเวนคนทดน ท ดนทกแปลงทอยตดถนนยอมไดรบประโยชนจากผลของการเวนคนแตมากนอยตางกนไปขนอยกบสภาพทดนทเปนอยเดมและจ านวนเนอทดนสวนทเหลอ หรอบางรายอาจไมไดรบประโยชนเลยหากถกเวนคนจนเหลอเนอททไมสามารถใชประโยชนไดหรอใชไดอยางจ ากด ดวย เหตนจงเปนไปไมไดทจะใหการก าหนดเงนคาทดแทนทดนส าหรบทดนทถกเวนคนมอตราเทากนหรอใกลเคยงกนทกแปลงแมจะอยบรเวณเดยวกนกตาม เนองจากตองพจารณายดขอเทจจรงอนซงอาจเปนตวแปรทท าใหทดนแตละแปลงมราคาทแตกตางกนประกอบดวยตาม ทกลาวขางตน การเวนคนเปนกรณโจทกกบจ าเลยท ๑ ตกลงซอขายอสงหารมทรพยทจะตองเวนคนกนไดตามความในมาตรา ๑๐ แหง พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ เจาหนาทเวนคนอสงหารมทรพยจงตองจายเงนคาทดแทนอสงหารมทรพยทถกเวนคนทงหมด ซ งรวมถงเงนคาทดแทนทดนของโจทกทถกเวนคนสวนทรงวดขาดไปจ านวน ๒,๖๐๓ ,๒๕๐ บาท ใหแกโจทกภายใน ๑๒๐ วน นบแตวนท าสญญาซอขาย โจทกท าสญญาซอขายกบจ าเลยท ๑ เมอวนท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๐ ครบก าหนด ๑๒๐ วน ตามมาตรา ๑๐ อนเปนวนทตองมการจายเงนตาม พ.ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ ใหแกโจทกในวนท ๒๘ พฤศจกายน ๒๕๔๐ เมอยงไมไดจายเงนคาทดแทนจ านวนนใหแกโจทก จงตองถอวาเงนคาทดแทนทดนจ านวนนเปนเงน ทจายลาชากวาก าหนดเวลาตามความในมาตรา ๑๑ วรรคหนง ซงมาตรา ๓๓ ก าหนดใหผ มสทธไดรบเงนคาอสงหารมทรพยหรอเงนคาทดแทนไดรบดอกเบยในอตราสงสดของดอกเบยเงนฝากประเภทฝากประจ าของธนาคารออมสนในจ านวนเงนทจายลาชาดงกลาว นบแตวนทพนก าหนด เวลาการจายเงนคาอสงหารมทรพยหรอเงนคาทดแทนตามมาตรา ๑๐ กรณนมใชกรณ ทรฐมนตรหรอศาลก าหนดเงนคาทดแทนเพมใหแกโจทกตามมาตรา ๒๖ วรรคสาม โจทกจงมสทธไดรบ

๒๑๓

ดอกเบยจากตนเงน ๒,๖๐๓ ,๒๕๐ บาท ในอตราสงสดของดอกเบยเงนฝากประเภทฝากประจ าของธนาคารออมสน นบแตวนท ๒๙ พฤศจกายน ๒๕๔๐ เปนตนไปจนกวาจะช าระเสรจ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๒๗/๒๕๕๐ โจทกมค าขอทายฟองขอใหจ าเลยท ๒ และ ท ๓ รวมกนช าระดอกเบยอตรารอยละ ๗.๕ ตอป ของตนเงนคาทดแทนทดนทจ าเลยท ๒ และท ๓ ตองจายเพมใหแกโจทก ถอวาโจทกมค าขอใหจ าเลยท ๒ และท ๓ รวมกนช าระดอกเบยในเงนคาทดแทนทดนเพม แมโจทกจะมไดอางถงอตราดอกเบยทตองช าระตาม พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ มาตรา ๒๖ วรรคทาย มากตาม กยงคงมสทธไดรบอตราดอกเบยตามทกฎหมายก าหนดไวแตตองไมเกนค าขอของโจทก โจทกกบจ าเลยท ๒ ไดท าบนทกขอตกลงยนยอมรบเงนค าทดแทนทดน เมอวนท ๘ กมภาพนธ ๒๕๔๒ อนเปนการตกลงซอขายอสงหารมทรพยกนตาม พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ มาตรา ๑๐ ซงมาตรา ๑๑ วรรคหนง บญญตใหเจาหนาทคอจ าเลยท ๓ จายเงนคาทดแทนทดนทตกลงกนทงหมดใหแกโจทกภายในหนงร อยยสบวน ซงวนครบก าหนดหนงรอยยสบวนคอ วนท ๘ มถนายน ๒๕๔๒ อนเปนวนทจะตองมการจายเงนคาทดแทนทดนใหแกโจทกตามมาตรา ๒๖ วรรคทาย โจทกจงมสทธทจะไดรบดอกเบยของเงนคาทดแทนทดนทเพมขนนบแตวนท ๘ มถนายน ๒๕๔๒ เปนตนไป ปญหานเปนปญหาขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ตาม ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ประกอบมาตรา ๒๔๖ และมาตรา ๒๔๗ แมจ าเลยท ๒ และท ๓ ไมไดฎกาในปญหาน ศาลฎกากมอ านาจแกไขใหถกตองได

พระราชบญญตลมละลาย

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๕๙๔ /๒๕๔๘ เมอพยานหลกฐานของเจาหนรบฟงไดวาลกหนเปนผเขากนสราง ตดฟน แผวถางสวนปาแปลงท ๙ และท ๑๐ ซงอยในเขตสวนปามตรภาพอนเปนการท าลายทรพยากรธรรมชาตของเจาหนจรง ทผบรหารแผนอทธรณวา ในคดทลกหนถกกลาวหาวากนสราง แผวถางปา แม พนกงานอยการจงหวดสระบรมความเหนสงไมฟองลกหนในท านองวาลกหนไมไดกระท าความผด ซงค าสงดงกลาวเปนเพยงการวนจฉยขอเทจจรงวาทลกหนเขากนสราง แผวถางปานน ขาดเจตนากระท าความผดในทางคดอาญาเทานน แตความเสยหายทเกดจากการกนสรา ง แผวถางปาของลกหนในการละเมดเปนความรบผดในทางแพงของลกหน ชอบทเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช าระหนแยกออกจากกน เมอเจาหนเกด

๒๑๔

สทธทจะเรยกใหลกหนช าระคาเสยหายในทางแพงแลว เจาหนจงมสทธขอรบช าระหนในการฟนฟกจการของลกห นในมลหนละเมดได ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๙๔๒ /๒๕๔๘ ผคดคานสงหนงสอทวงหนไปยงผรองตามทอยทปรากฏในส าเนาบตรประชาชนและส าเนาทะเบยนบานซงระบวาผรองมภมล าเนา อยบานเลขท ๙๖ /๑๒๕ หมท ๕ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหาน คร โดยมผรบ ไวแทน ไมมผใดปฏเสธวาสถานทดงกลาวไมใชภมล าเนาของผรอง ผรองอางวาไดยายไปอยทบานเลขท ๔๘๑/๘๖๙ ซอยจรญสนทวงศ ๓๗ ถนนจรญสนทวงศ แขวงบางขนศร เขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร แตไดแจงยายตอทางราชการไปยงทอยแห งใหม แมผรองจะอยทบานเลขท ๔๘๑/๘๖๙ จรง กตองถอวาผรองมถนทอยหลายแหง บานเลขท ๙๖/๑๒๕ หมท ๕ แขวงอนสาวรย เขตบางเขน กรงเทพมหานคร ยอมเปนภมล าเนาของผรองดวยแหงหนงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๓๘ การสงหนงสอทวงหนไปยงผรองทบาน เลขทดงกลาว จงเปนการสงโดยชอบ ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๗๘/๒๕๔๙ เมอโจทกตกเปนบคคลลมละลาย เจาพนกงานพทกษทรพยยอมมอ านาจหนาทรวบรวมและจ าหนายทรพยสนของโจทกตามวธการทบญญตไวในหมวด ๔ สวนท ๔ แหง พ .ร.บ. ลมละลายฯ ซงมาตรา ๑๒๓ บญญตใหอ านาจแกเจาพนกงานพทกษทรพยทจะขายทรพยสนทรวบรวมไดมาตามวธทสะดวกและเปนผลดทสด โดยมเงอนไขวาการขายโดยวธอนนอกจากการขายทอดตลาดตองไดรบความเหนชอบของกรรมการเจาหน การทเจาพนกงานพทกษทรพยประกาศขายสทธเรยกรองของโจทกโดยว ธตามมตของทประชมเจาหนเปนการด าเนนการตามบทกฎหมายดงกลาว สทธของผซอทรพยสนทไดมาจากการขายสทธเรยกรองของโจทก ซงเจาพนกงานพทกษทรพยด าเนนการ โดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย จงควรไดรบความรบรอง คมครอง และบงคบตาม กรณหาใชเปนเรองซ อขายความหรอแสวงหาประโยชนจากการทผอนเปนความกนโดยมชอบอนจะเปนการขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชนไม ดงนน หากผรองเปนผซอทรพยสนและไดมาซงสทธเรยกรองของโจทกรวมถงสทธทจะไดรบช าระหนจากจ าเลย ซงเปนลกหนตามค าพพากษาในคดน จากการขายดงกลาวยอมถอไดวาผรองเปนผมสทธเรยกรองเกยวเนองดวยการบงคบคดตามค าพพากษาหรอค าสง ในอนทจะรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบคดเพอยงใหไดรบความคมครองและบงคบตามสทธของตนทมอยตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ได ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๕๒/๒๕๔๙ เมอโจทกตกเปนบคคลลมละลาย เจาพนกงานพทกษทรพยยอมมอ านาจหนาทรวบรวมและจ าหนายทรพยสนของโจทกตามวธการทบญญตไว

๒๑๕

ในหมวด ๔ วาดวยวธจดการทรพยสนของลกหน สวนท ๔ วาดวยการรวบรวมและจ าหนายทรพยสน แหง พ.ร.บ. ลมละลายฯ ซงมาตรา ๑๒๓ บญญตใหอ านาจแกเจาพนกงานพทกษทรพยทจะขายทรพยสนทรวบรวมไดมาตามวธทสะดวกและเปนผลดทสด โดยมเงอนไขวาการขายโดยวธอนนอกจากการขายทอดตลาดตองไดรบความเหนชอบของกรรมการเจาหน การทเจาพนกงานพทกษทรพยขายสทธเรยกรองของโจทกทรวบรวมไดมาโดยวธอนตามมตของทประชมเจาหนเปนการด าเนนการตามกฎหมายดงกลาว สทธของผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายสทธเรยกรองของโจทก ซงเจาพนกงานพทกษทรพยด าเนนการโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายจงควรไดรบความรบ รอง คมครอง และบงคบตามสทธเรยกรองของโจทกทจะไดรบช าระหนตาม ค าพพากษาซงเปนทรพยสนอยางหนงทอยในอ านาจจดการของเจาพนกงานพทกษทรพย การด าเนนการของเจาพนกงานพทกษทรพยหาเปนการขดตอ พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๒๒ ไม ทงตามม าตรา ๒๒ (๑) กใหอ านาจเจาพนกงานพทกษทรพยกระท าการทจ าเปนเพอใหกจการของลกหนทคางอยเสรจสนไป สวนมาตรา ๑๑๑ และ ๑๑๒ ทศาลชนตนยกขนอางกเปนบทบญญตทใชบงคบในกรณทลกหนตกเปนบคคลลมละลายหาไดใชบงคบในกรณทเจาหน ตกเปนบคคลลมละลายเชนนดวยไม ดงนน หากเปนความจรงตามขออางของผรองวา ผรองเปนผซอทรพยสนและไดมาซงสทธเรยกรองของโจทก รวมถงสทธทจะไดรบช าระหนจากจ าเลยซงเปนลกหนตามค าพพากษาในคดนจากการขายดงกลาว ยอมถอไดวาผรองเ ปนผมสทธเรยกรองเกยวเนองดวยการบงคบตามค าพพากษาหรอค าสงในอนทจะรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบคด ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๕๓/๒๕๔๙ เมอโจทกตกเปนบคคลลมละลาย เจาพนกงานพทกษทรพยยอมมอ านาจหนาทรวบรวมและจ าหนายทรพยสนของโจทกต ามวธการทบญญตไวในหมวด ๔ สวนท ๔ แหง พ .ร.บ. ลมละลายฯ ซงมาตรา ๑๒๓ บญญตใหอ านาจแกเจาพนกงานพทกษทรพยทจะขายทรพยสนทรวบรวมไดมาตามวธทสะดวกและเปนผลดทสด โดยมเงอนไขวาการขายโดยวธอนนอกจากการขายทอดตลาดตองไดรบความเหนชอบ ของกรรมการเจาหน การทเจาพนกงานพทกษทรพยด าเนนการขายสทธเรยกรองของโจทกรวบรวมไดมา เปนการด าเนนการตามบทกฎหมายดงกลาว สทธของผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายสทธเรยกรองของโจทกซงเจาพนกงานพทกษทรพยด าเนนการโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายจง ควรไดรบความรบรอง คมครอง และบงคบตาม ดงนน หากผรองเปนผซอทรพยสนและไดมาซงสทธเรยกรองของโจทกรวมถงสทธทจะไดรบช าระหนจากจ าเลยซงเปนลกหนตามค าพพากษาในคดน จากการขายดงกลาวยอมถอไดวาผรองขอเขามาเปนคความในชนบงคบค ด เพอยงใหไดรบ

๒๑๖

ความรบรอง คมครอง และบงคบตามสทธของตนทมอยตาม ป .ว.พ. มาตรา ๕๗ (๑) ได โดยไมจ าตองใหมผใดมาโตแยงสทธกอนและเมอผรองเปนบคคลภายนอกคด การข อใหบงคบตามสทธเรยกรองของตนทมอย ผรองจงตองรองขอเขามาในคดตามบท กฎหมายดงกลาว ทงนโดยผรองไมจ าตองเสยคาขนศาลตามจ านวนทนทรพยซ าซอนกบทโจทกเคยเสยไวแลวอก ทศาลชนตนดวนวนจฉยและมค าสงยกค ารองของผรองมานนศาลฎกามอ านาจสงส านวนคนไปยงศาลชนตนเพอไตสวนค ารองและมค าสงใหมตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๔๓ (๑) ประกอบมาตรา ๒๔๗ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๗๑ /๒๕๔๙ เจาหนมประกนตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๖ ตองเปนเจาหนผมสทธเหนอทรพยสนของลกหนในทางจ านอง จ าน า หรอสทธยดหนวง หรอเจาหนผมบรมสทธทบงคบไดท านองเดยวกบผรบจ า น า ค าวา สทธยดหนวง หมายถง สทธยดหนวงตาม ป .พ.พ. มาตรา ๒๔๑ ซงบญญตวา “ผใดเปนผครองทรพยสนของผอนและมหนอนเปนคณประโยชนแกตนเกยวดวยทรพยสนซงครองนนไซร ทานวา ผนนจะยดหนวงทรพยสนนนไวจนกวาจะไดรบช าระหนกได …” การทลกหนน าหองชดมาวางและท าหนงสอประกนไวตอศาลจงหวดสมทรปราการอนเปนศาลยตธรรมเปนองคกรแหงรฐซงมอ านาจหนาทพจารณาพพากษาคดตามบทบญญตแหงกฎหมาย ไมมหนาทหรอวตถประสงคในการครอบครองทรพยสนไวใหเจาหน เจตนาของลกหนในการท าหนงส อประกนกเพอทเลาการบงคบตามค าพพากษาตามกระบวนการทกฎหมายบญญตไว ไมมขอความใดในหนงสอประกนทแสดงใหเหนวาลกหนท าหนงสอประกนดงกลาวเพอใหเกดนตสมพนธขนระหวางเจาหนกบลกหน หนตามค าพพากษาศาลจงหวดสมทรปราการทเจาหนน ามาย นค าขอรบช าระหนมมลหนมาจากสญญาจางท าของทลกหนจางเจาหนผลตงานโฆษณาโดยท าเปนวดโอเพอเผยแพรภาพและเสยงทางสถานโทรทศนซงเจาหนมสทธไดรบคาจางตอบแทนเทานน หาใชเปนคณแกเจาหนเกยวดวยหองชดทลกหนน ามาวางเปนประกนแตอยาง ใด เจาหนจงไมมสทธยดหนวงหองชดดงกลาว จงถอไมไดวาเจาหนเปนเจาหนมประกนตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๖ ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๓๙๖/๒๕๕๐ การฟองคดลมละลายเปนการฟองใหจดการทรพยสนของลกหนเพอประโยชนแกเจาหนทงหลาย เจาหนรายอ นของลกหนแมไมไดยนฟอง กมสทธในทรพยสนของลกหนโดยอาศยวธการในกฎหมายลมละลาย เมอปรากฏวาศาลมค าสงพทกษทรพยของจ าเลยเดดขาดแลวในคดน และเจาหนทยนฟองจ าเลยไวตองไปใชสทธยนค าขอ รบช าระหนตอเจาพนกงานพทกษทรพยตอไป กรณ จงไมมประโยชนทศาลแพงในคดหมายเลขด า

๒๑๗

ท ล.๒๒๑/๒๕๒๘ และคดลมละลายอก ๙ คด ทจ าเลยถกเจาหนอนฟองเปนคดลมละลายจะตองพจารณาคดอกตอไป ศาลจงมค าสงจ าหนายคดดงกลาวตาม พ.ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๑๕ ทงค าสงจ าหนายคดกมไดลบลางผลของการยนค า ฟองคดลมละลายดงกลาวแตอยางใด เมอขอเทจจรง ฟงไดวา จ าเลยถกฟองขอใหลมละลายในคดนเมอวนท ๑๗ ตลาคม ๒๕๒๘ แตจ าเลยถกฟองขอใหลมละลายในคดหมายเลขด าท ล .๒๒๑ /๒๕๒๘ แลวตงแตวนท ๒๗ มถนายน ๒๕๒๘ การทจ าเลยโอนทดนพพาทใหผคดคานท ๑ เมอวนท ๒๕ และ ๒๗ มถนายน ๒๕๒๘ ซงอยในระยะเวลา ๓ เดอน กอนมการขอใหจ าเลยลมละลาย ผรองจงมอ านาจยนค ารองขอใหเพกถอนการโอนทดนพพาทตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๑๑๕ (เดม) การเพกถอนการโอนตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๑๑๕ (เดม) มไดบญญตใหค านงถงความสจรตและการเสยคาตอบแทนของผรบโอน แตใหพจารณาถงความมงหมายของลกหนวาจะใหเจาหนคนหนงคนใดไดเปรยบแกเจาหนอนหรอไมเทานน คดนขณะโอนทดนพพาทใหผคดคานท ๑ จ าเลยมหนสนลนพนตวและมเจาหนอกหลายราย การโอนทด นพพาทท าใหกองทรพยสนของจ าเลยลดนอยถอยลง เปนเหตใหเจาหนอนไมไดรบช าระหนหรอไดรบช าระหนนอยกวาทควรจะไดรบ การโอนทดนพพาทใหผคดคานท ๑ จงท าใหไดเปรยบเจาหนอน กรณมเหตใหศาลเพกถอนการโอนได ค าพพากษาศาลฎกาท ๕๕๔๔/๒๕๕๐ คดนเจาพนกงานบงคบคดยดทรพยจ านองของจ าเลยท ๑ ตอมาในคดลมละลาย ศาลลมละลายกลางมค าสงพทกษทรพยจ าเลยท ๑ เดดขาดและพพากษาใหจ าเลยท ๑ ลมละลาย ในการขายทอดคลาดทรพยของจ าเลยท ๑ เจาพนกงานบงคบคดไดรบมอบหมายจากเจาพนกงานพทกษทรพยให ด าเนนการขายทอดตลาดตอไปตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๖ “เจาพนกงานพทกษทรพย ” หมายความตลอดถงบคคลทไดรบมอบหมายจากเจาพนกงานพทกษทรพยใหปฏบตการแทน ดงนน การขายทอดตลาดทรพยของจ าเลยท ๑ จงเปนกรณทเจาพนกงานบงคบคดด าเนนการแทนเจาพนก งานพทกษทรพยในคดลมละลาย ถอไดวาเปนการกระท าอยางหนงของเจาพนกงานพทกษทรพย หากจ าเลยท ๑ ไดรบความเสยหายโดยการกระท าของเจาพนกงานพทกษทรพยดวยเหตใด ๆ กชอบทจะยนค าขอโดยท าเปนค ารองในคดลมละลายดงกลาว ไมใชมายนค ารองในคดน ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๔๔๘/๒๕๕๐ เมอขอเทจจรงฟงไมไดวาผรบโอนไดรบโอนทดนพรอมสงปลกสรางพพาทจากลกหนท ๑ โดยสจรตและมคาตอบแทน ผรองจงรองขอใหเพกถอนการโอนไดตาม พ .ร.บ. ลมละลายฯ มาตรา ๑๑๔ (เดม) และการทตอมาผรบโอนไดโอน

๒๑๘

ขายทดนพ รอมสงปลกสรางพพาทใหแกผคดคานท ๑ ซงเปนบคคลภายนอกภายหลงมการ ยนฟองลกหนท ๑ ใหลมละลาย ผคดคานท ๑ ยอมไมไดรบความคมครองตามมาตรา ๑๑๖ (เดม) จงไมจ าตองวนจฉยวาผคดคานท ๑ รบโอนมาโดยสจรตและมคาตอบแทนหรอไมตอไป เพร าะไมท าใหผลคดเปลยนแปลง ปญหาตามฎกาของผคดคานท ๑ ทวา ศาลชนตนมค าสงใหโอนทดนพรอม สงปลกสรางพพาทกลบคนสกองทรพยสนของลกหนท ๑ โดยก าหนดราคาทดนพรอมสงปลกสรางพพาทสงเกนไปในกรณทไมสามารถกลบคนสฐานะเดมไดนนแมผ คดคานท ๑ มไดยกปญหานขนโตแยงคดคานในศาลชนตน แตเปนปญหาอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ผคดคานท ๑ ยอมมสทธยกขนอทธรณไดตาม ป .ว.พ. มาตรา ๒๒๕ วรรคสอง ประกอบ พ .ร.บ. จดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลายฯ มา ตรา ๑๔ การชดใชราคาทรพยคนเปนหนอนไมอาจแบงแยกได แมผคดคานท ๑ อทธรณเพยงผเดยว ศาลฎกามอ านาจพพากษาใหมผลถงผรบโอนและผคดคานท ๒ ทมไดอทธรณดวยตาม ป.ว.พ. มาตรา ๒๔๕ (๑) ประกอบ พ .ร.บ. จดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละ ลายฯ มาตรา ๒๘ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๔๙๙ /๒๕๕๑ ผคดคานยนค ารองวา เหตทผคดคานมไดระบหลกประกนเหนอทดนของลกหนในค าขอรบช าระหนทผคดคานไดยนไวดวย เนองจากพลงเผลอ และขออนญาตเพมเตมหลกประกนในค าขอรบช าระหน มใชเรองการเพ มจ านวนทนทรพยในค าขอรบช าระหน แตกเปนการกลาวอางวาผคดคานเปนเจาหนมประกนดวยตองตามพระราชบญญตลมละลาย พ .ศ. ๒๔๘๓ มาตรา ๙๗ เมอศาลชนตนมค าสงยกค ารองโดยเหนวาการละเวนมไดเกดจากการพลงเผลอ คดถงทสดยอมมผลผกพนผคดคานตามปร ะมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา ๑๔๕ วรรคหนง ประกอบพระราชบญญตจดตงศาลลมละลาย และวธพจารณาคดลมละลาย พ .ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๔ และมผลใหผคดคานจะตองคนหลกประกนแกเจาพนกงานพทกษทรพยผรองและสทธเหนอทรพยนนเปนอนระงบตามพระราชบญญตลมละลาย พ .ศ. ๒๔๘๓ มาตรา ๙๗ ผคดคานยอมไมอาจยกขอกลาวอางหรอน าสบในภายหลงอนเกยวกบประเดนเดยวกนนนอกได การทผคดคานยนค าคดคานคดคานค ารองของผรองทขอให ผคดคานคนหลกประกนและเพกถอนรายการจดทะเบยนจ านองหลกประกนวา ผคดคา นมไดปกปดหลกประกนกด ผคดคานเปนเจาหนมประกนแตมไดแจงวาเปนเจาหนมประกนเนองจากความพลงเผลอกด ลวนเปนขออางในประเดนทศาลชนตนไดวนจฉยชขาดในประเดนแหงคด

๒๑๙

ตามค ารองของผคดคานมาแลว จงตองหามตามประมวลกฎหมายวธพจารณาคว ามแพง มาตรา ๑๔๔ ประกอบพระราชบญญตจดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลาย พ .ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๔ อกดวย

ประมวลรษฎากร

ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๖๘๗ /๒๕๔๘ ตาม ป . รษฎากร ฯ มาตรา ๙๑/๑ (๔) และ ๙๑ /๒ มความหมายวา การประกอบกจการการขายอสงหารมทรพยทเปนทาง คาหรอหาก าไรในราชอาณาจกรไทยตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขตามทก าหนดโดย พ .ร.ฎ. โดยค าวา ขาย ในภาษธรกจเฉพาะนนนอกจากหมายถง การซอขายตามมาตรา ๔๕๓ แหง ป.พ.พ. แลวยงหมายความรวมถงการจ าหนายจายหรอโอนกรรมสทธในทรพยสนตามนตกรรมสญญาประเภทตาง ๆ ทงน ไมวาจะมคาตอบแทนหรอไมดวย คดนโจทกกบ พ . ไดท าสญญาตางตอบแทนเพอลงทนกอสรางอาคารพาณชยในทดนของ พ . โดยกอนท าการกอสราง พ . ไดโอนกรรมสทธในทดนพพาทใหแกโจทกบางสวน ตอมาโจทกกบ พ . ตกลงยกเลกสญญาการร วมลงทนกอสรางอาคารพาณชยดงกลาว โจทกจงโอนกรรมสทธในทดนคนใหแก พ . ซงการโอนกรรมสทธในทดนดงกลาวแมไมมคาตอบแทนกถอเปนการขายตาม ป . รษฎากรฯ มาตรา ๙๑/๑ (๔) แลว และทดนนนเปนอสงหารมทรพยทโจทกมไวโดยมวตถประสงคทจะประกอบก จการกอสรางอาคารพาณชย จงเปนการขายอสงหารมทรพยทผขายมไวในการประกอบกจการ ซงถอวา เปนการขายอสงหารมทรพยทเปนเปนทางการคาหรอหาก าไรตาม ป . รษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) ประกอบ พ.ร.ฎ. ออกตามความในประมวลรษฎากรวาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนท างคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔)ฯ มาตรา ๓ (๕) โจทกจงตองเสยภาษธรกจเฉพาะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๗๖๖/๒๕๔๙ พ.ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ )ฯ มาตรา ๓ (๖) วรรคสอง บญญตวา “ในกรณททดนและอา คารหรอสงปลกสรางไดมาไมพรอมกน ก าหนดเวลา ๕ ป ใหถอตามระยะเวลาการไดมาซงทดน หรออาคาร หรอสงปลกสรางทไดมาภายหลง ” ความหมายของการไดมาซงอาคารหรอสงปลกสรางตามบทบญญตดงกลาวยอมตองหมายความรวมถงการไดมาโดยเจาของทดนกอสรางเองหร อซอมาหรอรบโอนมาดวยประการใด ๆ ดงนน การทโจทกลงทนปลกสรางอาคารลงในทดนของโจทกเองกตองถอวาโจทกไดอาคารหรอสงปลกสรางมาภายหลง

๒๒๐

จากทไดทดนมาแลว เมอโจทกขายทดนและอาคารดงกลาวไปภายในระยะเวลา ๕ ป นบแตไดอาคารมา โจทกจงมหนาท ตองเสยภาษธรกจเฉพาะส าหรบทดนและอาคารนน ประเดนทโจทกอทธรณวา โจทกขายทดนและอาคารพพาทไปโดยไมมเจตนามงคาหรอหาก าไรเพราะโจทกโอนขายใหแกบรษททโจทกกอตงขนเอง ผถอหนเปนบคคลในครอบครวของโจทกเองทงสน ปรากฏวาโจทกมไดยก ปญหานขนอทธรณตอคณะกรรมการพจารณาอทธรณ โจทกจงไมมสทธยกขนตอสอนเปนการใชสทธอทธรณตอศาล ค าพพากษาศาลฎกาท ๒๗๓๒/๒๕๔๙ ค าสงกรมสรรพากรท ป .๙๐/๒๕๔๒ เรอง การเสยภาษมลคาเพม และการหกภาษเงนได ณ ทจาย ส าหรบการใหบรการเชาอส งหารมทรพยตามมาตรา ๘๑ (๑) (ต) การโอนสทธการเชาอสงหารมทรพยตามมาตรา ๗๗/๑ (๘) คาภาษอากรไม ทงการออกหมายเรยกบคคลผมหนาทเสยภาษธรกจเฉพาะนนตามมาตรา ๙๑/๒๑ (๕) ใหน าบทบญญตมาตรา ๘๘ /๔ มาใชบงคบโดยอนโลมอ านาจของเจาพนกงานประเมนจงไมอย ในบงคบของมาตรา ๑๙ ดวย และ ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓ /๓๑ บญญตวา “สทธเรยกรองของรฐทจะเรยกเอาคาภาษอากรใหมก าหนดอายความสบป ” ดงนน นบแตวนท ๑๕ ตลาคม ๒๕๓๕ อนเปนวนครบก าหนดทโจทกตองยนแบบแสดงรายการภาษธรกจเฉพาะจนถงวนทเจาพนกงานประเมนไดประเมนเรยกเกบภาษจากโจทกเมอวนท ๓ ตลาคม ๒๕๔๕ กยงอยภายในก าหนด สบป สทธเรยกรองของจ าเลยในอนทจะเรยกเอาคาภาษอากรยงไมขาดอายความ เจาพนกงานประเมนจงมอ านาจทจะประเมนเรยกเกบภาษจากโจทกได ป.รษฎากร มาตรา ๙๑ /๑ (๑) บญญตว า “รายรบ ” หมายความวา เงน ทรพยสน คาตอบแทนหรอประโยชนใด ๆ อนมมลคาทไดรบหรอพงไดรบไมวาในหรอนอกราชอาณาจกรอนเนองมาจากการประกอบกจการ จากบทบญญตของกฎหมายดงกลาวท าใหเหนเจตนารมณของกฎหมายไดวา กฎหมายประสงคจะใหรายรบทผตองเสยภา ษธรกจเฉพาะแสดงไวในแบบแสดงรายการภาษธรกจเฉพาะ ตองเปนรายรบทมมลคาอนพงสมควรไดรบดวย ทงน เพอปองกน มใหผตองเสยภาษธรกจเฉพาะแสดงรายรบทมมลคาต ากวามลคาทแทจรงได ส าหรบราคาประเมนทนทรพยในการเรยกเกบคาธรรมเนย มของเจาพนกงานทดนนนกเปนททราบโดยทวไปแลววาเปนราคาใกลเคยงกบราคาในทองตลาด การทเจาพนกงานประเมนยดถอหลกเกณฑการก าหนดรายรบของจ าเลยทก าหนดวาในการค านวณรายรบเพอเสยภาษธรกจเฉพาะ ใหถอรายรบทไดจากการซอขายอสงหารมทรพยตามความเ ปนจรง แตตองไมนอยกวาราคาประเมนทนทรพย เพอเรยกเกบคาธรรมเนยมจดทะเบยนสทธและนตกรรมตาม ป .ทดนฯ ซงเปนราคาทใชอยใน

๒๒๑

วนทมการโอนมาใชประเมนภาษธรกจเฉพาะในรายของโจทก โดยใชราคาประเมนทนทรพยในการเรยกเกบคาธรรมเนยมของเจาพนกงา นทดนส าหรบหองชดของโจทกจ านวน ๖๘๘,๔๐๐ บาท มาเปนรายรบในการค านวณภาษธรกจเฉพาะจงชอบดวย ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๑๖ แลว ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๑๓๔ /๒๕๔๙ การทโจทกท าสญญาเชาทดนจากกรมการศาสนา โดยมขอตกลงใหโจทกสรางอาคารหางสรรพสนคาบนทดนทเชาด วยทนทรพยและสมภาระของโจทกและใหตกเปนกรรมสทธของกรมการศาสนาทนททลงมอปลกสรางแลวโจทกมสทธเชาอาคารดงกลาวมก าหนดเวลา ๓๐ ป นบแตวนทกรมการศาสนาไดรบมอบอาคารนน ถอไดวาโจทกเปนผมสทธในทดนตามสญญาเชาใชสทธปลกสรางโรงเรอนในท ดนทเชา อาคารทสรางขนจงไมเปนสวนควบของทดนตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๔๖ ประกอบมาตรา ๑๔๔ วรรคสอง กรมการศาสนาจงไมมกรรมสทธในอาคารดงกลาวแตอยางใด การทโจทกตกลงใหอาคารดงกลาวตกเปนกรรมสทธของกรมการศาสนานน ถอไดวากรมการศาสนาไดกรรมสทธใ นอาคารนนมาโดยนตกรรมดวยการจ าหนายจายโอนของโจทกอนตองตามบทนยามค าวา “ขาย” ตาม ป.รษฎากร มาตรา ๙๑ /๑ (๔) แลว กรณจงถอไดวาโจทกไดขายอาคารหางสรรพสนคาดงกลาวใหแกกรมการศาสนา เมอโจทกไดขายอาคารหางสรรพสนคาเฉพาะสวนทตงอยบนทดนทโ จทกเชนจากกรมการศาสนาใหแกกรมการศาสนาและการขายนนเปนการขายภายใน ๓ ป นบแตเดอน ทกอสรางเสรจสมบรณ ภาษซอทดนเกดจากคากอสรางอาคารดงกลาวเพอใชหรอจะใชในกจการประเภททตองเสยภาษมลคาเพม จงถอเปนภาษซอทไมใหน ามาหกใ นการค านวณภาษมลคาเพมตาม ป .รษฎากร มาตรา ๘๒/๕ (๖) ประกอบประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบภาษมลคาเพม (ฉบบท ๔๒) ฯ ฉะนน โจทกจงไมมสทธน าภาษซอทเกดจากการกอสรางอาคารสรรพสนคาเฉพาะสวนทตงอยบนทดนทโจทกเชาจากกรมการศาสนามาหกออกจา กภาษขายในการค านวณภาษมลคาเพม ตาม ป.รษฎากร มาตรา ๘๓ และมาตรา ๘๔ ผประกอบการจดทะเบยนภาษมลคาเพมมหนาทตองยนแบบแสดงรายการภาษเปนรายเดอนภาษพรอมกบช าระภาษ ถาม แตถามเครดตภาษเหลออยในแตละเดอนภาษจากการค านวณภาษขายหกดวยภาษซอ ตามมาตรา ๘๒ /๓ ผประกอบการดงกลาวมสทธน าไปช าระภาษมลคาเพมไดตามหลกเกณฑวธการและเงอนไข ทก าหนดโดยพระราชกฤษฎกา หรอมสทธขอคนพรอมกบการยนแบบแสดงรายการภาษของเดอน ภาษนน ภาษมลคาเพมทตองเสยหรอขอคนของแตละเดอนภาษแยกตางหาก จากกน

๒๒๒

การประเมนภาษมลคาเพมของเจาพนกงานประเมนและค าวนจฉยอทธรณของคณะกรรมการพจารณาอทธรณตลอดจนการขอคนภาษของผประกอบการจดทะเบยนภาษมลคาเพม จงตองแยกกระท าเปนรายเดอนตางหากจากกน การทโจทกมค าขอใหเพกถอนการประเมนของเจาพนก งานประเมนและค าวนจฉยอทธรณรวม ๑๗ เดอนภาษ และขอคนภาษมลคาเพมรวม ๑๘ เดอนภาษ โดยแยกจ านวนเงนเปนรายเดอนภาษทมการประเมนและขอคนภาษ จงถอไดวาม ๑๘ ขอหา แยกตางหากจากกน มใชมเพยงขอหาเดยว การเสยคาขนศาลจงตองเสยเปนรายขอหาตามรายเดอนภาษ มใชเสยรวมกนไมเกน ๒๐๐,๐๐๐ บาท ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๔๖๐ /๒๕๔๙ เมอขอเทจจรงปรากฏชดวาการทโจทกซอทดนและบานพพาทมาเพอใชอยอาศยโดยน าทดนและบานไปจ านองไวแกธนาคาร ท . ตอมาโจทกไดจดทะเบยนไถถอนจ านองทดนและบานดงกลาว และจ ดทะเบยนยกทดนและบานใหแก ส . ซงเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมายทอาศยอยในบานเดยวกน แลว ส. น าทดนและบานไปจดทะเบยนจ านองไวแกธนาคาร ก . โดยอาศยสทธการเปนพนกงานของธนาคารดงกลา วซงจะเสยดอกเบยในอตราต ากวาเดม โดยการท านตกรรมดงกลาวทงหมดท า ในวนเดยวกน หลงจากนนโจทกและ ส . กยงคงอาศยอยในทดนและบานดงกลาวรวมกนตลอดมา ยอมแสดงใหเหนวาโจทกและครอบครวยงจ าเปนตองใชทดนและบานดงกลาวเปนทอยอาศย การทโจทกจดทะเบยนยกทดนและบานดงกลาวใหแก ส. กเพยงเพอให ส. น าไปเปนหลกประกนในการกยมเงนทอตราดอกเบยต ากวาเดมเทานน แมจะถอวาเปนการขายตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๑ (๔) ทไดกระท าภายในหาป นบแตวนทไดมา กไมใชกรณทท าเปนทางการคาหรอหาก าไร โจทกจงไมตองเสยภาษธรกจเฉพาะ ตาม ป.รษฎากร มาตรา ๙๑/๒ วรรคหนง ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๙๐/๒๕๔๙ ป.รษฎากร มาตรา ๙๑/๑ (๔) ใหค านยามค าวา ขาย วาหมายความรวมถงสญญาจะขาย ขายฝาก แลกเปลยน ใหเชาซอ หรอจ าหนาย จาย โอน ไมวาจะมประโยชนตอบแทนหรอไม ฉะนน แมโจทกจะโอนทดนใหแกกรมทางหลวงตาม พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ กถอวาเปนการขายตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๑ (๔) แมตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๒ ประกอบ พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๓๔๒)ฯ มาตรา ๔(๕) การขายอสงหารมทรพยทนตบคคลผขายมไ วในการประกอบกจการอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะ แตเมออสงหารมทรพยทขาย โจทกซงเปนนตบคคลจ าเปนตองมไวใชในการประกอบกจการ เพราะตองใชเปนโรงงานผลตสนคาจ าหนาย ไมใชมไวเพอขาย และการทโจทกตอง

๒๒๓

โอนทรพย กเนองจากม พ .ร.บ. ออกมาก าหนดใหทดนของโจทกในสวนทโอนอยในบรเวณททจะตองถกเวนคนตาม พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ หากโจทกไมตกลงกบเจาหนาทกตองถกเวนคน การทโจทกยอมตกลงโอนทรพยใหแกกรมทางหลวงจงเกดจากสภาพบงคบไมใชการโอนโดยเจตนาหรอเพอประโยชน ในกจการของโจทก ดงนน จงไมเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรทอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามมาตรา ๙๑/๒ (๖) แหง ป .รษฎากร ค าพพากษาศาลฎกาท ๓๕๙๒/๒๕๔๙ แมทดนของโจทกอยในเขตทจะตองเวนคนตาม พ .ร.ฎ. ก าหนดเขตทดนในบรเวณท ทจะเวนคนเพอขยายทางหลวงเทศบาลสายรามค าแหง ตอนสะพานขามคลองลาดบวขาว- บรรจบถนนสวนทวงศฯ และการทโจทกโอนทดนพพาทใหแกกรงเทพมหานครเปนไปตาม พ .ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ กตามกยงเปนการโอน จงเปนการขายอสงหารมทรพยตาม ป .รษฎากร มาตร า ๙๑/๑ (๔) ทดนพพาทของโจทกจ าเปนตองมไวใชในการประกอบกจการ เพราะตองใชเปนศนยบรการไมใชมไวเพอขาย ประกอบกบการทโจทกตองโอนทรพยกเนองจากม พ .ร.ฎ. ออกมาก าหนดใหทดนทโอนนนอยในบรเวณททจะเวนคนตาม พ.ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยฯ ซงหากโจทกไมตกลงกบเจาหนาทกตองถกเวนคน ดงน การทโจทกยอมตกลงโอนทดนภายใตสภาพบงคบเชนนยอมไมใชการโอนโดยเจตนาหรอเพอประโยชนในกจการของโจทก กรณของโจทกจงไมเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางการคาหรอหาก าไรทอยในบ งคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามมาตรา ๙๑/๒ (๖) แหง ป .รษฎากร ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๖๖๗/๒๕๔๙ ป.รษฎากร มาตรา ๙๑/๕ (๖) บญญตใหคดฐานภาษธรกจเฉพาะส าหรบกจการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรจากรายรบกอนหกรายจายใด ๆ ทงสน ไมมบทบญญตในหมวด ภาษธรกจเฉพาะใหถอเอาราคาประเมนทนทรพยในการเรยกเกบคาธรรมเนยมจดทะเบยนสทธและนตกรรมของกรมทดนเปนฐานในการยนแบบแสดงรายการภาษธรกจเฉพาะ สวนทเจาหนประเมนภาษธรกจเพมโดยอาศยบทบญญตมาตรา ๔๙ ทว กอยในสวนการจดเกบภาษบคคลธรรมดา และมาตรา ๖๙ ทว กอยในสวนเกบภาษนตบคคล ซงไมมบทบญญตใหน ามาใชบงคบในหมวดภาษธรกจเฉพาะดวย ดงนน การทลกหนยนแบบแสดงรายการภาษธรกจเฉพาะโดยมฐานภาษจากรายรบการขายทอดตลาดอสงหารมทรพยกอนหกรายจายซงเปนราคาซอขายกนในขณะนนเป นการยนแบบแสดงรายการภาษธรกจเฉพาะ

๒๒๔

ในราคาตลาดตามความหมายของมาตรา ๙๑/๑๖ และมาตรา ๙๑/๑ (๓) แลว เจาหนไมมอ านาจประเมนภาษธรกจเฉพาะเบยปรบและเงนเพมอก ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๗๙๘/๒๕๔๙ ป.รษฎากร มาตรา ๙๑/๒ บญญตวา “ภายใตบงคบมาตรา ๙๑/๔ การประกอบกจการดงตอไปนในราชอาณาจกร ใหอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามบทบญญตในหมวดน … (๖) การขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไร ไมวาอสงหารมทรพยนนจะไดมาโดยวธใดกตาม ทงน เฉพาะทเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขตามทก าหนดโดยพระ ราชกฤษฎ…” การทโจทกจดทะเบยนใหทดนตามฟองแกบตรโดยชอบดวยกฎหมายโดยเสนหา แมการใหโดยเสนหาจะถอเปนการขายตามมาตรา ๙๑/๑ (๔) แหง ป .รษฎากร แตการทบพการใหทรพยสนโดยเสนหาแกบตรโดยชอบดวยกฎหมาย ไมใชกรณทท าเปนทางคาหรอหาก าไร การใหโดยเสน หาดงกลาวไมอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามมาตรา ๙๑/๒ แหง ป .รษฎากร ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๒๐๓/๒๕๔๙ เงนไดจากการขายทอดตลาดอสงหารมทรพยเปนเงนไดพงประเมนตาม ป.รษฎากร มาตรา ๔๐ (๘) และผซอทรพยซงเปนผจายเงนไดพงประเมนมหนาทตองหกภาษเงนไดตามมาตรา ๕๐ (๕) (ข) และน าสงพนกงานเจาหนาทผรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมในขณะทจดทะเบยนตามมาตรา ๕๒ วรรคสอง เมอผซอทรพยไดช าระเงนตามสญญาขายทอดตลาดไวกบเจาพนกงานบงคบคด โดยเงนจ านวนดงกลาวไดรวมภาษเงนไดทผซอจะตองห กและน าสงตอพนกงานเจาหนาทไวดวย และตอมาปรากฏวาผซอทรพยไดจายภาษเงนไดใหพนกงานเจาหนาทผรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมไปอก ทงทตนมไดมหนาทตองจายภาษ แตมหนาทเพยง หกเงนไดตามมาตรา ๕๐ (๕) (ข) เทานน ผซอทรพยจงมส ทธทจะขอเงนดงกลาวคน ดงนนทเจาพนกงานบงคบคดหกเงนไดจากการขายทอดตลาดคนใหผซอทรพยตามจ านวนภาษทผซอไดทดรองจายไปจงเปนการกระท าทชอบแลว โจทกจงไมมสทธขอใหยกเลกการจายเงน ค าพพากษาศาลฎกาท ๖๙๐ /๒๕๕๐ บทบญญตใน พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ ) ฯ มาตรา ๓ บญญตใหการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๙๑/๒ (๖) ม ๖ อนมาตรา แตละอนมาตรามความชดเจนอยในตวแลววาเปนหลกเกณฑ วธการ และเงอนไ ขทก าหนดไวโดย พ .ร.ฎ. ซงการขายทดนทผนนใชในการเกษตรกรรมเปนการขายทดนทผขายมไวประกอบกจการนนเอง ไมถอเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร การตความกรณ

๒๒๕

การขายทดนทผนนใชในเกษตรกรรม ซงไมถอเปนการขายทเป นทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๓ (๕) แหง พ .ร.ฎ. ดงกลาว แตหากขายไปภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมาซงทดนจะตองเสยภาษธรกจเฉพาะนน ยอมเปนการแปลขยายความ มาตรา ๓ (๖) ใหการขายอสงหารมทรพยทไมถอเปนการขายทเปนทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๓ (๕) กลายมาเปนการขายทเปนทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๓ (๖) อก อนเปนการแปลขยายความในทางเปนผลรายแกผขายทดนทตนใชในเกษตรกรรม แมท าใหรฐมรายไดจากการจดเกบภาษ แตกระทบกระเทอนตอผลประโยชนและสวนไดเสยของผขายซงไดใชทดนนนในการเกษตรกรรม ทงตามมาตร า ๓ (๖) บญญตไวเพอการขายอสงหารมทรพยทเขาลกษณะตามมาตรา ๓ (๑) ถง (๕) ทไดกระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมาซงอสงหารมทรพยนนเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรกยงมขอยกเวนอกหลายกรณดวยแสดงวาการขายอสงหารมทรพยทไดก ระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดทดนมา มไดถอเปนการขายอนเปนทางคาหรอหาก าไรเสมอไป ค าพพากษาศาลฎกาท ๗๒๖/๒๕๕๐ โจทกมอาชพรบราชการคร มไดมอาชพหรอท าธรกจเกยวกบอสงหารมทรพยแตอยางใด ทดนทโจทกขายไปน โจทกไดรบยกใหจากนองของโจทก เมอป ๒๕๒๒ โดยโจทกมไดลงทนซอหามาเอง การทโจทกใหบรษท อ . เชาทดนเพอสรางสถานบรการน ามนกเปนการแสวงหาประโยชนตามปกตในฐานะเจาของทรพยสน โดยไมปรากฏวาโจทกมทดนแปลงอนใหผอนเชาอกอนจะเขาลกษณะของการประกอบอาชพหรอท าธรกจเก ยวกบอสงหารมทรพย นอกจากน การทโจทกขายทดนไปกไมปรากฏหลกฐานวาเปนการขายเพอจะซอทดนแปลงใหมแลวน ามาใหเชาหรอหาก าไรอกทอดหนงแตอยางใด แมทดนของโจทกจะมราคาสงแตกไมใชขอบงชวาโจทกขายทดนเปนทางคาหรอหาก าไรเสมอไปเพราะ ราคา ทดนยอมขนอยกบสภาพ ท าเลทตงและความพงพอใ จของคสญญาเปนตวก าหนด จากพฤตการณดงกลาว การทโจทกขายทดนไปยงถอไมไดวาเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรทอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะตาม ป .รษฎากรฯ มาตรา ๙๑/๒ (๖) ค าพพากษ าศาลฎกาท ๑๙๔๖ /๒๕๕๐ โจทกขายอสงหารมทรพย เมอวนท ๒๔ กมภาพนธ ๒๕๓๖ ในขณะท พ.ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ )ฯ มผลใชบงคบ การประเมนภาษธรกจเฉพาะกรณนจงตองน า พ .ร.ฎ. ฉบบนมาใ ชบงคบ แม พ .ร.ฎ. ฉบบนจะถกยกเลกโดย พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๓๔๒)ฯ แตการยกเลกนนกไมมผลท าใหการขายอสงหารมทรพยทตองเสยภาษธรกจเฉพาะตามหลกเกณฑ

๒๒๖

วธการ และเงอนไขทก าหนดไว ใน พ .ร.ฎ. ฉบบเดม กลายเปนไมตองเสยภาษไปได เพราะไมมกฎหมายบญญตวาการขายอสงหารมทรพยทเขาหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดไวใน พ.ร.ฎ. ฉบบเดมในขณะท พ .ร.ฎ. ฉบบเดมมผลใชบงคบไมตองเสยภาษธรกจเฉพาะอกตอไป การทเจาพนกงานประเมน ประเมนเรยกเกบภาษธรกจเฉพาะจากโจทกโดยอาศยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดไวใน พ .ร.ฎ. ฉบบเดม จงเปนการประเมนโดยมกฎหมายใหอ านาจและปรากฏตามบนทกการปดหนงสอแจงการประเมนวา เจาหนาทไดปดหนงสอแจงการประเมนใหโจทกทราบโดยชอบตาม ป .รษฎากร มาตรา ๘ เมอวนท ๖ มนาคม ๒๕๔๖ ซงอยภายในก าหนดเวลา ๑๐ ป นบแตวนครบก าหนดช าระภาษคอ วนท ๑๕ มนาคม ๒๕๓๖ จงเปนการประเมนภาษภายในอายความตาม ป .พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๓๑ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๙๔๗ /๒๕๕๐ มาตรา ๙๑ /๒ (๖) แหง ป .รษฎากร มไดบญญตไวแจ งชดวาการขายอสงหารมทรพยกรณใดเปนการขายทเขาลกษณะเปนทางคาหรอ หาก าไร แตไดบญญตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขตามทก าหนดโดย พ .ร.ฎ. ซงในขณะทโจทกจดทะเบยนให ก . เปนผถอกรรมสทธรวมในทดนและตกแถวดงกลาว พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากรวาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ )ฯ ทใชบงคบอยในขณะนน บญญตไวในมาตรา ๓ วา ใหการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๙๑ /๒ (๖) แหง ป .รษฎากร มดงตอไปน (๑)…(๖) การขายอสงหารมทร พยทไมเขาลกษณะตาม (๑) (๒) (๓) (๔) หรอ (๕) ทไดกระท าภายในหาปนบแตวนทไดมาซงอสงหารมทรพยนนแตอยางไรกตาม การขายอสงหารมทรพยทไมเขาลกษณะตาม (๑) (๒) (๓) (๔) หรอ (๕) ทไดกระท าภายในหาปนบแตวนทไดมาซงอสงหารมทรพยนนมใ ชวาจะเปนทางคาหรอหาก าไรเสมอไป หากแตเปนขอเทจจรงทตองพจารณาเปนรายกรณไป การทโจทกจดทะเบยนให ก . เปนผถอกรรมสทธรวมในทดนและตกแถวดงกลาวโดยเสนหา จะถอวาเปนการขายตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๑ (๔) ทไดกระท าภายในหาปนบแต วนทไดมาซงอสงหารมทรพยนน แตเมอเปนทเหนไดชดเจนวาผทโจทกโอนทดนดงกลาวใหเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมายของโจทกและเปนการโอนโดยไมมคาตอบแทน การโอนทดนดงกลาว จงไมใชการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร โจทกจงไมจ าตองเสยภาษธรกจเฉพาะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๘๒/๒๕๕๐ การขายอสงหารมทรพยทไดกระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมาซงอสงหารมทรพยนนตามมาตรา ๓ (๖) แหง พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป.รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔)ฯ ยงมขอยกเวน

๒๒๗

หลายประการทไมเขาลกษณะเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร แสดงวาการขายอสงหารมทรพยทไดกระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมามใชเปนการขายทเปนทางคาหรอหาก าไรเสมอไป หากแตเปนขอเทจจรงทตองพจารณาเปนแตละก รณไป แมคดนขอเทจจรงจะรบฟงไดวาโจทกแบงกรรมสทธรวมในทดนใหแกบตรโดยชอบดวยกฎหมายของตนอนถอไดวาเปนการขายตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑ /๑ (๔) ทไดกระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมา ซงอสงหารมทรพยนน แตเมอผทโจทกโอนกรรมสทธร วมในทดนดงกลาวใหเปนบตรโดยชอบดวยกฎหมายของโจทก และเปนการโอนโดยไมมคาตอบแทน การโอนกรรมสทธรวมในทดนดงกลาวจงไมถอเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) โจทกจงไมจ าตองเสยภาษธรกจเฉพาะ หมายเหต ค าวา “ขาย” ในแงภาษธรกจเฉพาะนน ประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑ /๑ (๔) ไดบญญตใหหมายความรวมถงสญญาจะขาย ขายฝาก แลกเปลยน ให ใหเชาซอ หรอจ าหนายจายโอน ไมวาจะมประโยชนตอบแทนหรอไม ฉะนน ค าวา “ขาย” ในแงภาษธรกจเฉพาะจงมความหมายกวางกวาค าวา “ขาย” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ดงนน การใหโดยเสนหาหรอการแบงกรรมสทธรวมใหแกบคคลอนโดยไมมคาตอบแทนจงถอเปนการขายตามประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑/๑ (๔) ดงกลาว แมจะไมถอเปนการขายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกตาม อยางไรกดการขายทจะตองเส ยภาษธรกจเฉพาะจะตองเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรตามทบญญตไวในประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) กรณอยางไรจงจะถอเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรนนประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑ /๒ (๖) ไดบญญตใหอ านาจรฐบาลก าหนดหลกเกณฑวธก ารและเงอนไข แตการก าหนดนนกตองอยในขอบเขตทเหนไดวาเปนการขายเปนทางคาหรอหาก าไร เพราะตามประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) ซงเปนกฎหมายแม กรณทจะตองเสยภาษธรกจเฉพาะจะตองเปนการขายเปนทางคาหรอหาก าไรเทานน ฉะนน หากมการก าหนดใหกรณทมใ ชการขายเปนทางคาหรอหาก าไรถอเปนการขายเปนทางคาหรอหาก าไรดวย ยอมเปนการก าหนดเกนขอบเขตทกฎหมายแมไดใหอ านาจไว กรณทก าหนดขนมานนยอมไมชอบดวยกฎหมาย ศาลปกครองสงสดยอมใชอ านาจตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๑ (๒) เพกถอนได หากศาลปกครองสงสดไมเพกถอน ศาลภาษอากรกลาง

๒๒๘

และศาลฎกาแผนกคดภาษอากร ซงเปนศาลยตธรรมยอมมอ านาจตความวา กรณทพระราชกฤษฎกาก าหนดขนมานนไมถอเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรจงไมอยในบงคบจะตองเสยภาษธรก จเฉพาะตามประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) ทงน เพอใหความเปนธรรมแกประชาชนผเสยภาษ รฐบาลไดตราพระราชกฤษฎกาฯ (ฉบบท ๒๔๔ ) พ.ศ.๒๕๓๔ มาตรา ๓ (๕) ก าหนดใหการขายอสงหารมทรพยภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมาตองเสยภาษธรกจเฉพาะ แมจะเปนกรณทบดามาร ดาโอนอสงหารมทรพยใหแกบตรโดยเสนหา หรอแบงกรรมสทธรวมในอสงหารมทรพยใหแกบตรโดยไมมคาตอบแทนกตาม กรณจงเปนการก าหนดใหถอเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไรโดยไมค านงวาความจรงเปนการขายเปนทางคาหรอหาก าไรหรอไม เมอกรณทบด ามารดาโอนอสงหารมทรพยใหแกบตรโดยเสนหาไมอาจถอเปนการขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไร ศาลฎกาจงมค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๘๘๙/๒๕๔๖ วนจฉยวา “การขายอสงหารมทรพยทไดกระท าภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมามไดเปนการขายเปนทางคาหรอหาก าไรเสมอไป พระราชกฤษฎกาออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวย การขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ ) พ.ศ. ๒๕๓๔ จงไดก าหนดขอยกเวนไวบางกรณ การโอนทดนใหแกบตรโดยชอบดวยกฎหมายโดยเสนหามใชกรณทท าเปนทางคาหรอหาก าไรจงไมตองเสยภาษธรกจเฉพา ะ แมจะเปนการโอนใหภายใน ๕ ป นบแตวนทไดมากตาม ” คดตามค าพพากษาศาลฎกาท ๔๑๘๒ /๒๕๕๐ ทก าลงหมายเหตอยนกเดนตาม ค าพพากษาศาลฎกาดงกลาว และตอมาพระราชกฤษฎกาฯ (ฉบบท ๓๔๒) พ.ศ. ๒๕๔๑ มาตรา ๔ (๖) ( ง) ซงเปนกฎหมายทใชบงคบอยในป จจบนกบญญตใหการโอนกรรมสทธหรอสทธครอบครองใน อสงหารมทรพยโดยไมมคาตอบแทนใหแกบตรชอบดวยกฎหมายของตน แตไมรวมถงบตรบญธรรม ไมอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะ แมจะเปนการโอนภายใน ๕ ปกตาม ฉะนน ไมวาจะเปนการโอนกอนหรอหลงพระราชกฤษฎ กาฯ (ฉบบท ๓๔๒ ) พ.ศ. ๒๕๔๑ มผลใชบงคบ การโอนนนไมอยในบงคบตองเสยภาษธรกจเฉพาะเพยงแตอางตวบทกฎหมายตางกน กลาวคอ การโอนกอนพระราชกฤษฎกาดงกลาวมผลใชบงคบจะอางกฎหมายแมคอประมวลรษฎากร มาตรา ๙๑/๒ (๖) โดยถอวาการโอนดงกลาวไมถอเปนก ารขายเปนทาง

๒๒๙

คาหรอหาก าไร สวนการโอนหลงจากพระราชกฤษฎกาดงกลาวมผลใชบงคบจะอางมาตรา ๔ (๖) (ง) ของพระราชกฤษฎกาดงกลาว ค าพพากษาศาลฎกาท ๘๔๕๔ /๒๕๕๐ โจทกและ ข . ไดเขาครอบครองท าประโยชนในทดนตามฟองในฐานะเจาของอนถอวาเปนการไดมาซงสทธครอบค รองในทดนตงแตป ๒๕๐๔ การทโจทกเพงมาขอออกโฉนดทดนแทนแบบแจงการครอบครองในป ๒๕๓๖ เปนเพยงการทโจทกเปลยนแปลงหลกฐานการถอสทธในทดน จะถอวาโจทกเพงไดมาซงทดนตามฟองในวนทออกโฉนดไดไม การทโจทกและ ข . โอนกรรมสทธในทดนตามฟอง ใหแกบคคลอน จงไมเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรตามมาตรา ๓(๖) แหง พ.ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔)ฯ อนจะตองเสยภาษธรกจเฉพาะ ค าพพากษาศาลฎกาท ๑๐๓๘๓ /๒๕๕๐ โจทกบร รยายฟองเพยงวาหนงสอแจงการประเมนภาษธรกจเฉพาะไมไดแจงขอหาประเมนวาโจทกไดขายอสงหารมทรพยทมไวในการประกอบกจการค าฟองของโจทกมไดอางวา หนงสอแจงการประเมนภาษธรกจเฉพาะเปนค าสงทางปกครองทไมถกตองตามรปแบบและวธการทก าหนดไวใน พ.ร.บ. วธปฏบตราชการทางปกครองฯ มาตรา ๓๗ แตอยางใด การทศาลภาษอากรกลางวนจฉยวาหนงสอแจงการประเมนดงกลาวเปนค าสงทางปกครองทไมถกตองตามรปแบบทกฎหมายก าหนด และพพากษาใหเพกถอนหนงสอแจงการประเมนภาษธรกจเฉพาะและค าวนจฉยอทธรณ จงเปน การวนจฉยนอกประเดนในค าฟอง ซงเปนขอกฎหมายอนเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน ศาลฎกาแผนกคดภาษอากรมอ านาจยกขนวนจฉยไดตาม พ .ร.บ. จดตงศาลภาษอากรและวธพจารณาคดภาษอากรฯ มาตรา ๑๗ ประกอบ ป .ว.พ. มาตรา ๑๔๒ (๕) ป. รษฎากร มาตรา ๘๘/๕ ประกอ บมาตรา ๙๑ /๒๑ (๕) เพยงแตก าหนดใหเจาพนกงานประเมนเมอไดประเมนแลวใหแจงการประเมนเปนหนงสอไปยงผมหนาทเสยภาษเทานน มไดก าหนดวาในการแจงการประเมนเจาพนกงานประเมนตองแจงรายละเอยดและเหตผลทประเมนใหผตองเสยภาษอากรทราบดวย ดงน น การทเจาพนกงานประเมนแจงการประเมนวาโจทกขายอสงหารมทรพยเปนทางคาหรอหาก าไร โดยมไดระบวาเปนการขายอสงหารมทรพยทมไวในการประกอบกจการ จงเปนหนงสอแจงการประเมนทชอบดวย ป. รษฎากร แลว

๒๓๐

แมจะม พ .ร.ฎ. ใหม ออกมายกเลก พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป . รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ )ฯ แตเมอขณะทโจทกขายอสงหารมทรพยพพาทและเกดความรบผดทางภาษนน พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป .รษฎากร วาดวยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔)ฯ ยงมผลใ ชบงคบ การทเจาพนกงานประเมนของจ าเลยน าหลกเกณฑตาม พ .ร.ฎ. ออกตามความใน ป.รษฎากร วาดวยการ ขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔ )ฯ มาใชในการประเมนภาษธรกจเฉพาะของโจทกจงชอบแลว พ.ร .ฎ . ออกตามความใน ป .รษฎากร วาด วยการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร (ฉบบท ๒๔๔)ฯ มาตรา ๓ (๕) ทใชบงคบอยในขณะนนบญญตวา การขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไรตาม ป .รษฎากร มาตรา ๙๑ /๒ (๖) ไดแกการขายอสงหารมทรพยทผขาย มไวในการประกอบกจการแตไมรวมถงท ดนทผนนใชในเกษตรกรรม ดงนน แมอสงหารมทรพยท ใชในการประกอบกจการและทมไวเพอใชในการประกอบกจการนนอาจยงมไดน ามาใชในการประกอบกจการดงทโจทกเบกความวาโจทกเพงสรางอาคารพพาทภายหลงจากทซอทดน และตงใจน าทดนและอาคารพพาทออ กใหเชาแตยงไมมผเชาพฤตการณดงกลาวแสดงใหเหนเจตนาของโจทกแตแรกวาประสงคจะลงทนเพมเตมเพอเพมมลคาของทดน โดยการสรางอาคารพพาทแลวน าออกใหเชา แมตอมาจะมผมาเชาหรอไมกตามกตองถอวาโจทกประกอบกจการใหเชาอสงหารมทรพยแลวทด นและอาคารพพาทจงเปนอสงหารมทรพยทมไวในการประกอบกจการ เมอโจทกขายทดนและอาคารพพาทจงเปนการขายอสงหารมทรพยทเปนทางคาหรอหาก าไร โดยไมตองค านงถงระยะเวลาทโจทกถอครอง โจทกตองเสยภาษธรกจเฉพาะ