1

نام :

نام خانوادگی :

موضوع:

نام درس :

نام مدرس :

پدافند غیرعامل در دانشگاه ها و موسسات آموزشی

- مقدمه:1 وقوع بحران هاي ناشي از بالياي طبيعي مهلک از يک طرف و پيچيده تر شدن

جنگ ها و بكارگيري علوم و فن آوري در جنگ هاي نوين، چهره متفاوتي از پدافند غير2

عامل را ايجاب کرده است. امروز مردم براي ادامه زندگي نيازمند خدمات متفاوتي هستند، احتياج به محيط آرام و قابل سكونت درون شهرها دارند و بايد

ايمني و آسايش كافي داشته باشند. درحال حاضر عمده ترين هدف پدافند غيرعامل، ايمن سازي و كاهش آسيب پذيري

زيرساخت هاي مورد نياز است تا بتدريج شرايطي را براي امنيت ايجاد نمايد. اين گونه اقدامات در اكثر كشورهاي دنيا انجام شده است و يا درحال اقدام است.

اين اقدامات اگر با برنامه ريزي و هماهنگی انجام شود، به طور خودکار بسياري از زير ساخت هايي كه ايجاد مي شود، در ذات خود ايمني الزم را بدست خواهند آورد.

براي اصالح زيرساخت هاي فعلي هم مي توان با ارائه راهكارهايي مثل مهندسيمجدد آنها را مستحكم كرد.

لذا وزارت علوم نيز هم از ابعاد کمک به کشور در شرايط بحران با استفاده از اقدامات آموزشي و پژوهشي پيشگيرانه براي آحاد جامعه در سطح کشور و هم از

بعد برنامه ريزي براي دستیابی به کمترين آسيب پذيري داخلي ممکن در شرايطحاد به اين مهم مي پردازد.

 - اهداف:2

ايجاد ساختاري مناسب و تشريح چگونگي پشتيباني انجام فعاليت هاي مربوط به پدافندغيرعامل در ستاد وزارت علوم، دانشگاه ها و مراكز علمي و پژوهشي تابعه و وابسته در سطح كشور هدف اصلي مي باشد که اهداف فرعي زير را پوشش مي

دهد: 

.ايمن سازي مراکز حياتي، حساس و مهم.توسعه کمي و کيفي نيروي انساني متخصص.ارتقاء قابليت بقاء و حفظ کشور در شرايط بحرانافزايش آستانه مقاومت ملي و تقويت مولفه هاي مقاومت در مقابل

تهديدات.فرهنگ سازي و ايجاد باور در مورد تاثير پدافندغيرعامل در کاهش آسيب

پذيري..کسب امنيت پايدار در توسعه و پايدار سازي زيرساخت هاي حياتيتحقيق و پژوهش، توليد علم و فناوري و فرهنگ سازي و تبديل آن به معارف

عمومي.کمک به تکميل چرخه دفاعي کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل و

پدافندغيرعامل.کاهش آسيب پذيري ها و نمايان نمودن اقتدار ملي ناشي از آن به عنوان

يکي از مولفه هاي بازدارندگي.به حداقل رسانيدن تاثير بحران ها و تهديدات دشمن بر زيرساخت هاي

حياتي، حساس و مهم.

3

توسعه کمي و کيفي ظرفيت و توان اجرايي پدافند غير عامل در بدنه کشور )مشاوره و اجرا(.

 - منظور:3

به منظور ایفای موثر نقش وزارت علوم به عنوان بخشی از بدنه دولت در حوزه پدافند غیرعامل وبا توجه به موارد زیر این نظام ارائه

می شود.

برآورد تهديدات نظامي و بحران ناشي از بالياي طبيعي شناسايي آسيب پذيري هاي ناشي از تهديدات دشمن وهرگونه بحران درحوزه

هاي علمي، فرهنگي و فناوريشناسايي مراكز حياتي، حساس و مهم دانشگاه ها، مراكز علمي و تحقيقاتي،تقليل و كاهش آسيب پذيري و صدمات بر نيروي انساني، تجهيزات

تاسيسات در حوزه هاي تابعهحفظ سرمايه هاي ملي در كشورافزايش آستانه مقاومت مردمياداره امور مرتبط با بحران به صورت خود اتكا در شرايط بحران و تهاجم

سخت و نرم به كشور

  

- تعاريف:4بحران:

بحران، يك حادثه، واقعه و يا جرياني است كه رخ داده و سيستم را از كاركرد منظم خود باز مي دارد. يعني حركت منظم سازمان، مجموعه، شهر يا امثالهم را

از كار مي اندازد يا فلج مي كند و يا باعث تأخير در روند اجراي فعاليت ها،مأموريت ها و اهداف سيستم مي شود.

به عبارتی دیگر؛ بحران، بروز ناگهاني نيرو يا مجموعه اي از نيروهاي مخالف و غيرقابل پيش بيني است كه بنياد و محوريت يك حركت هدفمند را تحت تأثير

مخرب خود قرار مي دهد و در صورت عبور نكردن از آن، صدمات جبران ناپذيريبه اساس حركت منطقي و روند جامعه وارد مي آورد.

مديريت بحران: مديريت بحران علمي كاربردي است كه به وسيله مشاهده نظام مند بحران ها و

تجزيه و تحليل آنها در جستجوی يافتن ابزاري است كه به وسيله آن بتوان از بروز بحران پيشگيري نموده و يا در صورت بروز آن در خصوص كاهش آثار آن، آمادگي

الزم و امدادرساني سريع آن اقدام نمود.

4

برخي از كاركردهاي مديريت بحران در هنگام بروز بحران به شرح زير است:- نجات و درمان مصدومين

- كاهش خسارات مالي و اقتصادي- به حداقل رسانيدن مدت زمان مهار بحران

- كنترل آثار روحي و رواني ساكنين- توجيه و هدايت افكار عمومي به منظور كمك هاي ممكن

- كنترل و كاهش اتالف منابع- كنترل امنيتي منطقه بحران

- افزايش ضريب امنيت در سطح كشور، منطقه و جهان- جلب و افزايش اطمينان و اعتماد افكار عمومي

- افزايش كارايي و كارآمدي اركان درگير 

فرايند بحران براي مواجهه با همه بحران ها يك مكانيزم مشترك كه شامل چهار بند اساسي

مي باشد، الزم است.الف- پذيرش و شناخت بحران

د- مديريت اطالعاتج- آموزش و بازآموزي

ب- آمادگيPassive Defense پدافند غيرعامل

به مجموعه اقداماتي اطالق مي گردد كه مستلزم به كارگيري جنگ افزار نبوده و با اجراي آن مي توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و

حساس نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اينخسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد.

اقدامات پدافند غيرعامل شامل استتار، اختفاء، پوشش، فريب، تفرقه و پراكندگي،استحكامات و سازه هاي امن و اعالم خبر مي باشد.

Civil Defense دفاع غيرنظامي دفاع غيرنظامي، تقليل خسارت مالي و صدمات جاني وارده بر غيرنظاميان در

جنگ يا در اثر حوادث طبيعي نظير سيل، زلزله، طوفان، آتشفشان، آتش سوزي وخشكسالي مي باشد.

5

در منابع خارجي، وظايف دفاع غيرنظامي شامل چهار عنوان ذيل مي باشد:Mitigation- اقدامات پيشگيرانه و كاهش دهنده 1

Preparation- آماده سازي و امداد رساني 2

Response- هشدار و اخطار 3

Recovery- بازسازي مجدد 4

ارائه تعريف دفاع غيرنظامي در اين نوشتار كه در حوزه پدافند غيرعامل نمي باشد بيشتر در جهت آگاهي مخاطبين در تميز بين پدافند غيرعامل و دفاع غيرنظامي

مي باشد زيرا به دليل عدم شناخت جامع در بسياري از منابع مشاهده گرديده استكه دو مفهوم ياد شده با يک ديگر اشتباه گرفته مي شود.

Target هدف موجوديتي مشخص، اعم از جاندار يا بي جان كه در نظر است با توسل به عمليات

نظامي، سياسي، اقتصادي يا رواني به آن صدمه زده شود، منهدم گردد، تسخيرشود، يا تحت كنترل در آيد.

Active Defense پدافند عامل عبارتست از بكارگيري مستقيم جنگ افزار، به منظور خنثي نمودن و يا كاهش

اثرات علميات خصمانه هوايي زميني، دريايي، نفوذي و خرابكارانه بر روي اهدافمورد نظر.

Vital Centers مراكز حياتي مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها موجب بروز بحران،

آسيب و صدمات جدي و مخاطره آميز در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصالتي، اجتماعي، دفاعي با

سطح تاثيرگذاری سراسري در كشور گردد.Critical Centers مراكز حساس

مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل توجه در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصالتي، دفاعي با سطح تاثيرگذاري منطقه اي در

كشور گردد.  

Important Centers مراكز مهم مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز آسيب و

صدمات محدود در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي،

6

پشتيباني، ارتباطي و مواصالتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثيرگذاري محلي دركشور گردد.

Camouflage & Concealment استتار و اختفا فن و هنري است كه با استفاده از وسائل طبيعي يا مصنوعي، امكان كشف و شناسايي نيروها، تجهيزات و تاسيسات را از ديده باني، تجسس و عكسبرداري

دشمن تقليل داده و يا مخفي داشته و حفاظت نمايد.مفهوم كلي استتار همرنگ وهمشكل كردن تاسيسات، تجهيزات و نيروها با محيط اطراف مي باشد.

اختفاء، حفاظت در برابر ديد دشمن را تامين مي نمايد و استتار امكان كشف ياشناسايي نيروهاي، تجهيزات و تاسيسات و فعاليت ها را تقليل مي دهد.

Cover پوشش پوشش، پنهان سازي و حفاظت تاسيسات تجهيزات تسليحات، نيروي انساني در

برابر ديد و تير دشمن مي باشد.Dispersion پراكندگي

گسترش، باز وپخش نمودن وتمركز زدايي نيروها،تجهيزات،تاسيسات يافعاليت هاي خودي بمنظورتقليل آسيب پذيري آنها درمقابل عمليات دشمن بطوري كه

مجموعه اي ازآنها هدف واحدي را برابردشمن تشكيل ندهند.Separation تفرقه و جابجايي

جداسازي، گسترش افراد، تجهيزات و فعاليت هاي خودي از محل استقرار اصلي به محلي ديگر به منظور تقليل آسيب پذيري، كاهش خسارات و تلفات مي باشد، مانند

انتقال هواپيماهاي مسافربري به فرودگاه هاي دورتر از برد سالح هاي دشمن و يا انتقال تجهيزات حساس قابل حمل از محل اصلي به محل موقت كه بعلت عدم

شناسايي و حساسيت مكاني، داراي امنيت و حفاظت بيشتري مي باشد.Deception فريب

كليه اقدامات طراحي شده حيله گرانه ي است كه موجب گمراهي و غفلت دشمن در نيل به اطالعات و محاسبه و برآورد صحيح از توان كمي و كيفي طرف مقابل

گرديده و او را در تشخيص هدف و هدف گيري با شك و ترديدي مواجه نمايد.فريب، انحراف ذهن دشمن از اهداف حقيقي و مهم به سمت اهداف كاذب و كم اهميت

مي باشد.Location مكان يابي

يكي از اقدامات اساسي و عمده پدافند غيرعامل، انتخاب محل مناسب مي باشد و تا آنجا كه ممكن است بايد از ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در دشت هاي

مسطح يا نسبتاً هموار اجتناب كرد. زيرا تاسيسات احداث شده در چنين محل هايي را نمي توان از ديد دشمن مخفي نگاهداشت و آسيب پذيري آن در برابر تهديدات افزايش مي دهد. ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در كنار بزرگراه ها، جاده هاي

7

اصلي، كنار سواحل دريا، رودخانه ها و نزديكي مرزها موجب سهولت شناسايي وهدف يابي آسان آنها توسط دشمن مي گردد.

Spatial آمايش سرزميني تنظيم و برنامه ريزي كمي و كيفي يك موضع، مكان )واحدهاي خرد و كالن( با در

نظر داشتن شرايط و عوامل سياسي نظامي، امنيتي، اقتصادي، اجتماعي، اقليمي در سطح كالن وسيع مي باشد. از مهمترين ويژگي هاي آن نگرش همه جانبه به

مسائل، آينده نگري و دورانديشي و نتيجه گيري هاي مكاني از محتويات استراتژي توسعه ملي مي باشد. آمايش سرزميني، بهترين، دقيق ترين و ظريف ترين طرز

انتقال عاقبت انديشي منطقي و ملي حكومت بر سرزمين يا فضاي حياتي)واحدهاي خرد و كالن( است.

در اروپا مفهوم آمايش سرزميني ابتدا مفهوم دفاعي دارد و سپس مفهوم توسعه اي پيدا مي كند، قبل از ساخت نيروگاه، بزرگراه، سد و زير ساخت هاي

كليدي، موضوع در كميته هاي نظامي و دفاعي مطرح مي گردد و پس از بررسيالزم و اعمال مالحظات دفاعي و امنيتي نسبت به ساخت آنها اقدام مي گردد.

  

Early Warning اعالم خبر آگاهي و هشدار به نيروهاي خودي مبني بر اينكه عمليات تعرضي قريب الوقوع دشمن، نزديك مي باشد، اين هشدار كه براي آماده شدن است چند دقيقه، چند

ساعت و يا زمان طوالني تر از آغاز مخاصمات اعالم مي گردد. دستگاه هاي وسائل اعالم خبر شامل رادار، ديده باني، آژير، بلندگو، پيامها و آگهي هاي هشدار دهنده

مي باشد. 

survivability قابليت بقاء توانائي نيروهاي مسلح و جوامع غيرنظامي يك كشوربه نحوي كه درمقابل حمله

استقامت كندوضمن تحمل آن قادر باشند به نحوموثري به وظايف محوله خودعملنمايند، اين توانايي عمدتاً درنتيجه دفاع عامل وغيرعامل به دست مي آيد.

 Fortification استحكامات

ايجاد هرگونه حفاظي كه در مقابل اصابت مستقيم بمب، راكت، موشك، گلوله، توپخانه، خمپاره و يا تركش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسيدن به نفرات

تجهيزات يا تاسيسات گرديده و اثرات تركش و موج انفجار را بطور نسبي خنثينمايد.

 

8

CCD استتار، اختفاء، ماكت فريبنده استفاده و بهره برداري از اقالم، تجهيزات و روشهايي براي پنهان نمودن همگون

سازي، تغيير شكل، شبيه سازي، ايجاد طعمه فريبنده و حذف شكل منظم هندسي اهداف در جهت ممانعت از كشف و شناسايي نيروها، تجهيزات، تاسيسات و

فعاليت هاي خودي توسط سامانه هاي آشكار ساز و حساس دشمن. 

اصول پدافند غيرعامل مجموعه اقدامات بنيادي و زير بنايي است كه در صورت بكارگيري مي توان به

اهداف پدافند غيرعامل از قبيل تقليل خسارات و صدمات، كاهش قابليت و توانايي سامانه شناسايي، هدف يابي و دقت هدف گيري تسليحات آفندي دشمن و تحمل

هزينه بيشتر به وي نائل گردد. 7در اكثر منابع علمي و نظامي دنيا اصول و يا موضوعات پدافند غيرعامل شامل اقدام مشروحه ذيل مي باشد كه در طراحي و برنامه ريزي ها و اقدامات اجرايي

دقيقاً مي بايست مورد توجه قرار گيرد: 

Camouflage- استتار 1

Concealment-اختفاء 2

Cover- پوشش 3

Deception- فريب 4

Separation & Dispersion- تفرقه و پراكندگي 5

Hardening- مقاوم سازي و استحكامات 6

Early Warning- اعالم خبر 7

 - محدوده کاربرد:6

محدوده كاربرد اين نظام مربوط به فعاليت هاي پدافند غيرعامل در سطح وزارت علوم و سازمانهاي تابعه نظير دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراكز علمي و

تحقيقاتي مي باشد. 

- بازنگري:7 با پيشنهاد حداقل سه نفر از اعضاي کميته اصلي پدافند غيرعامل اين نظام قابل

بازنگري خواهد بود و نتايج آن بايد به تصويب وزيرعلوم برسد.

9

        

- دستورات اجرايي:2فصل  

با توجه به ماموریت های وزارت علوم، تولید علم و فناوری در حوزه های مختلف یکی از مهمترین وظایف به شمار می آید که این مهم در سایه تربیت نیرو های

علمی متخصص و کار آمد محقق می شود. از آنجا که دشمنان اسالم و جمهوری اسالمی ایران از هیچ گونه تهدیدی بر علیه زیر ساخت های کشور اعم از صنعتی،

علمی، اقتصادی، فرهنگی و... دریغ نمی ورزند لزوم گسترش علوم و فناوری های مرتبط با حفاظت از این زیر ساخت ها دو چندان می شود و در این راستا با

تشکیل کمیته اصلی پدافند غیر عامل در وزارت علوم و به منظور انسجام بخشیدن کارگروه زیر نظر کمیته اصلی پدافند4به نهضت تولید علم در این حوزه ایجاد

غیرعامل وزارت علوم ضروری می نماید. 

-----کارگروه تخصصی------کمیته اصلی دبیرخانه پدافند غیر عامل*کارگروه پژوهشی:

به منظور ساماندهی پژوهش ها و تحقیقاتی که درسطح کشور در دانشگاه های مختلف درحال انجام است و با هدف جبران عقب ماندگی های ایجاد شده درعلوم

مرتبط با فناوری های پاسخگو به تهدیدات متصور جمهوری اسالمی ایران، می توان گروه های تخصصی فناوری های نو، فناوری های بدیع، فناوری های جاری و

توسعه زیرساخت های تحقیقاتی )آزمایشگاه های مرجع، تخصصی و...(، به ها،NGOکارگیری و توسعه بانک های اطالعاتی، هدایت وحمایت از انجمن ها و

تولید نشریات و مکتوبات، اتخاذ سیاست ها و برنامه های آینده پژوهانه، توسعهخالقیت و نوآوری با هدایت و حمایت از کانون های تفکرو...را پیشنهاد نمود.

 *کارگروه آموزشی:

10

وظیفه اصلی این کارگروه، سیاست گذاری و برنامه ریزی در حوزه تدوین و اجرای دوره های کوتاه مدت عمومی و تخصصی، دوره های بلند مدت، بازنگری دوره های

جاری )متون و سرفصل ها و واحدها( و تطابق با نیازمندی های پدافند غیر عامل می باشد. به همین منظور ذیل این کارگروه می توان گروه های تخصصی علوم

فنی و مهندسی،علوم انسانی، علوم پایه، علوم هنر، علوم کشاورزی و علوم هنر را پیش بینی نمود که در این راستا از ظرفیت های ساختاری موجود وزارت علوم

نیز می توان بهره کافی را جست.  

*کارگروه فرهنگی اجتماعی:وظایف اصلی این کارگروه عبارتند از :

ـ حاكم كردن بينش توحيدي در عرصه هاي زندگي فردي و اجتماعي دانشگاهيان1 ـ اعتال و تعمیق به معرفت و بصيرت ديني مبتني بر آموزه هاي قرآني و معارف2

اهل بيت )عليهم السالم( در همه سطوح دانشگاهي ـ ارتقاي بينش فرهنگي و روحيه خودباوري، خالقيت و مسئوليت پذيري با تكيه بر3

شناساندن فرهنگ و مواريث اسالمي و ايرانيـ تجلي استعداد ها و برانگيختن خالقيت و شكوفايي علمي و فرهنگي4 ـ اهتمام به تحقق جنبش نرم افزاري توليد علم به منظور ارتقاء سطح دانش و5

توسعه علم گرايي به عنوان گفتمان فرهنگي مسلط در دانشگاه ها ايراني و ترويج آن در ميان–ـ صيانت از فرهنگ، تمدن و هويت اصيل اسالمي 6

دانشگاهيان با هدف تقويت وحدت و هويت ملي ـ حفظ و ترويج ارزش هاي انقالب اسالمي و ارتقای بینش سیاسی- اجتماعی7

جامعه دانشگاهی با تكيه بر رهنمودهاي امام خميني)ره( و مقام معظم رهبريـ ارتقاء مهارت هاي زندگي اجتماعي دانشجويان و تسهيل روند جامعه پذيري آنان8 ـ مطالعه و آسيب شناسي پديده هاي فرهنگي- اجتماعي و تقويت پژوهش هاي9

نظري و كاربردي با بهره برداري از همه ظرفيت هاي دانشگاهي ـ اعتالي هويت، ارزش و منزلت دانشگاهي و احياي جايگاه علم و صيانت از10

كرامت دانشگاهيان ـ تالش به منظور حفظ شخصيت، هويت، حرمت و كرامت انساني زن در جامعه11

دانشگاهي و ارائه الگوي زن مسلمان در سطوح ملي و بين المللي  

11

کارگروه عمران و سامانه های اطالعات: در این کارگروه ها با سیاست گذاری و برنامه ریزی و هماهنگی مناسب موجبات

حفظ و صیانت از زیرساخت های حیاتی وحساس وزارت علوم،دانشگاه ها،خوابگاه هاوپژوهشکده ها فراهم گردیده و با اتخاذ تدابیر الزم توسعه های آتی زیر ساخت های مراکز یاد شده بر اساس مالحظات پدافند غیر عامل تحت مدیریت در خواهد

آمد. با توجه به مطالب فوق مواردی که می تواند به عنوان مواد در این فصل مورد

استفاده و استناد قرار گیرد به شرح زیر پیشنهاد می شود. 

شرح وظايف كميته اصلی پدافند غيرعامل وزارت علوم، -1-1تحقيقات و فناوري

ـ ايجاد ساختار سازماني مناسب در وزارت در خصوص پدافند غيرعامل و ايجاد زمينه اي مناسب جهت حمايت از برنامه ها، تثيبت جايگاه سازماني و اجرايي از

مصوبات و برنامه هاي پدافند غيرعامل ـ برنامه ريزي جهت ايجاد و توسعه پژوهشكده ها، دانشكده ها ، انجمن هاي علمي و

آزمايشگاه هاي مورد نياز پدافند غيرعامل طبق ضوابطـ توسعه فناوري هاي كليدي و حساس پدافند غيرعامل درداخل كشور

ـ برنامه ريزي و برگزاري دوره هاي تربيت استاد در جهت تربيت نيروي انسانيمتخصص مورد نياز پدافند غيرعامل

ـ حمایت از برگزاري دوره هاي آموزشي كوتاه مدت، سمينارها، كارگاه هاي آموزشي، همايش هاي علمي و كاربردي براساس نياز و اولويت هاي پدافند

غيرعامل ـ ايجاد تعامل مناسب جهت تعريف و تصويب پروژه هاي مشترك با ساير حوزه ها

در سطح وزارت علوم ـ بازنگري دوره ها و دروس موجود ، تدوين و ارايه دروس جديد، تدوين برنامه و

برگزاري دوره ها و تصويب گرايش هاي جديد در مقاطع تحصيلي مختلف مورد نيازپدافند غيرعامل

ـ فراهم نمودن امكان پذيرش دانشجو در مقاطع تحصيلي مختلف پدافند غيرعامل در دوره هاي حضوري و مجازي، بازنگري دوره هاي موجود و تدوين، تصويب و

برگزاري دوره هاي كوتاه مدت فني و حرفه اي و بلند مدت تخصصي ـ حمايت از پايان نامه هاي دوره هاي تحصيالت تكميل مطابق با محور و نيازهاي

اعالم شده پدافند غيرعامل

12

ـ حمايت و پشتيباني از ايجاد فرصت هاي مطالعاتي اعضاء هيئت علمي و دانشجويان دكتري و كارشناسي ارشد در حوزه پدافند غيرعامل و انتقال فناوري

الزم از خارج به داخل ـ ساماندهي و نظارت بركميته هاي فرعي پدافند غيرعامل در دانشگاه ها و مراكز

علمي - بررسي و ارائه اولويتهاي پژوهشي حوزه پدافند غیرعامل و ارائه پيشنهاد طرح

تحقيقاتي براي اولويتهاي شناسايي شده با همکاري مراکز تابعه؛ - تعامل با حوزه هاي پدافند غیرعامل دانشگاه هاي سراسر کشور براي تبادل

اطالعات )ارسال اطالعات به دانشگاهها و جمع آوري اطالعات مورد نياز از آنها(؛   

- اقدامات اجرائی کمیته اصلی پدافند غیرعامل وزارت علوم در1-2 وضعیت های سه گانه قبل، حین و بعد از بحران به شرح زیر می

:باشد 

قبل از بحران :

دریافت بخشنامه ها و دستورالعملهای ابالغی از سوی مراجع ذیربط.1 تشکیل دفاتر اجرائی کمیته پدافند غیر عامل)کمیته های فرعی( در کلیه.2

سازمانهای تحت پوشش وزارت علوم به شرح زیر:

aسازمان پژوهشهای علمی و صنعتی کشور .bمر کز تحقیقات علمی کشور .cدانشگاههای سراسر کشور .dپژوهشکده های سراسر کشور .

مشخص نمودن فهرست کلیه تاسیسات زیر بنائی و ساختمانهای تحت.3 مسئولیت مستقیم وزارت علوم و پیگیری تعیین مصادیق مراکز مذکور

توسط کمیته دائمی به تفکیک سطوح سه گانه مراکز حیاتی، مراکز حساس و مراکز مهم )طبق تعریف ارائه شده توسط کمیته دائمی پدافند غیر عامل

کشور(پیشنهاد و پیگیری تصویب سطح بندی و اولویت بندی مراکز تحت پوشش.4پیشنهاد طرح های پدافند غیر عامل مراکز تحت پوشش.5 بررسی و ارزیابی اجرای طرحهای پدافند غیر عامل در مراکز تحت پوشش.6

به منظور اصالح و بهینه سازی طرح ها و روش ها13

اجرای صحیح ضوابط و مقررات عمومی و آئین نامه های ابالغی در زمینه.7پدافند غیر عامل

همکاری در اجرای طرحها و برنامه ها ی آموزشی و پژوهشی پدافند غیر.8عامل

نظارت بر ارزیابی اجرای طرحهای پدافند غیر عامل در مراکز تحت پوشش.9پیگیری تامین اعتبارات الزم جهت اجرای طرحها ی مصوب.10 بروز نمودن علمي و كسب تكنولوژي مناسب، متناسب با تهديد و تغييرات.11

آن. ايجاد ظرفيتهاي اجرايي تخصصي، مهندسي كشور با كاركردهاي اقتصادي.12

)اجراي اقتصادي طرحها( و حفاظتی )رعايت حفاظت اطالعات طرحها(.حفظ تجربه و مديريت و دانش علمي و مشاوره اي طرحها..13پژوهش و تحقيق مستمر به دليل پويا بودن عنصر محرك استراتژي)تهديد(..14ايجاد واحدهاي پژوهشي تحقيقاتي پدافند غير عامل..15توليد بانك محققين در اين موضوع.16

 

حین بحران :

حضور در محل قرارگاه عملیاتی بنا به نیاز و طبق دستورالعمل اجرائی.1 انجام اقدامات اجرائی پدافند غیر عامل بر اساس دستورالعمل های اجرائی.2

ابالغی در زمان بحران ایجاد اختالل در شناسائی، کسب اطالعات و دقت هدف گیری دشمن از.3

طریق اختفاء، استتار، پوشش، فریب، جابجائی، اختالل در هدف گیری کاهش آسیب پذیری نقاط هدف و تاثیر سالح دشمن از طریق مکان یابی.4

صحیح، ایجاد موانع و استحکامات، مستحکم کردن ساختمانها و تاسیسات، استفاده از عوارض طبیعی سطح زمین، استفاده از عمق زمین، اعمال

تدابیر دفاع سایبری، ایجاد الیه های محافظ الکترونیکی و الکترو مغناطیسی،رعایت ضوابط ایمنی

کاهش اهمیت و حساسیت نقاط هدف از طریق پراکندگی، تجزیه، پیش بینی.5امکانات جایگزین و موازی، کوچک سازی

کنترل خسارات از طریق استفاده از سامانه های هشداردهنده، ساماندهی.6 امکانات امداد و نجات، تعیین وظائف بخش ها و افراد، آموزش و تمرین

فوریتها

 14

بعد از بحران :

برآورد خسارات.1آمادگی بازگشت به وضعیت اولیه )عادی).2

- ضوابط تشكيالتي و سازماني كميته های فرعی پدافند4ماده غيرعامل در وزارت علوم

- به منظور ايجاد زمينه هاي الزم براي تهيه و اجراي طرح هاي پدافند غيرعامل،4-1 كميته هاي فرعي پدافند غيرعامل در مراکز تابعه وزارت علوم تشکيل خواهد

گرديد. 

ماموريت كميته های فرعی پدافند غيرعامل به شرح زير مي باشد. -4-2 كاهش آسيب پذيري زيرساخت، تاسيسات و مراكز طبقه بندي شده وزارت علوم و

مراکز تابعه در مقابل تهديدات داخلي و خارجي، تاكيد بر ايجاد عزم در مديران مربوط از طريق برآورد تهديدات، آسيب پذيري ها، طبقه بندي مراكز، كمك به اداره

مراکز در شرايط بحران ناشي از جنگ، فرهنگ سازي و نهادينه نمودن پدافند غيرعامل درطرح و برنامه ريزي، اجرا مصوبات و ماموريت هاي كميته اصلي پدافند

غيرعامل. 

وظايف كميته های فرعی پدافند غيرعامل به شرح زير مي باشد. -4-3( تدوين راهبرد اجرايي پدافند غيرعامل در دانشگاه و مراكز علمي1 ( ايجاد زمينه الزم براي فرهنگ سازي و نهادينه سازي موضوع پدافند غيرعامل در2

طرح هاي اجرايي( شناسايي و طبقه بندي زيرساخت ها و مراكز و تاسيسات در سطح دانشگاه ها3( تهيه ليست آسيب پذيري هاي دانشگاه ها در برابر تهديد و طبقه بندي آن ها4( اولويت بندي مراكز مهم تابعه5 ( هماهنگي جهت اجراي سياست هاي راهبردهاي كالن كميته پدافند غيرعامل6

وزارت مطبوع در حوزه تابعه( پيگيري تامين و تخصيص اعتبارات مورد نياز7( حفاظت و امنيت طرح هاي پدافند غيرعامل دانشگاه8 ( ارايه برنامه هاي ساليانه و پنج ساله دانشگاه به دبيرخانه كميته اصلي به انضمام9

برآورد اعتبار مورد نياز( ارايه گزارش عملكرد به دبيرخانه كميته اصلي10

15

( تشكيل جلسات کمیته اصلی پدافند غيرعامل و پيگيري مصوبات11 ( برگزاري همايشهاي عمومي و تخصصی در دانشگاهها و سایر مراکز در12

سراسر کشور ( استفاده از منابع موجود و تعيين شاخصهاي مربوطه و همچنين ارائه13

گزارشهاي عملکرد اين کميته؛ ( همکاري با مراکز تابعه پدافند غیرعامل در جهت رفع نيازهاي اطالعاتي، آماري14

و فن آوري اطالعات؛ (بررسي و گردآوري مطالب علمي و تجربي براي تهيه مطالب مرتبط با پدافند15

غیرعامل و گزارش براي ارائه در همايشها، کميته ها،کارگروهها و جلسات؛ 

- فعاليت ها و اقدامات کمیته های فرعی پدافند غيرعامل هر4-4دانشگاه به شرح زير مي باشد:

( معرفي و انتصاب مسئول پدافند غيرعامل دانشگاه1( راه اندازي كميته و انتخاب و انتصاب مسئول اجرايي2( معرفي مسئولين كارگروه هاي تخصصي هر دانشگاه و انتصاب آنان3 ( تدوين آيين نامه اجرايي به منظور برقراري جلسات و انجام وظايف كميته و4

كارگروه هاي تخصصي ( برآورد تهديدات و طبقه بندي تاسيسات، تجهيزات و... هردانشگاه مطابق5

وظايف كميته وارايه به دبيرخانه ( طراحي الگوي مديريت بحران هاي ناشي از جنگ توسط كميته و ارايه آن به6

دبيرخانه ( تشكيل جلسات ماهيانه كميته فرعی پدافند غيرعامل وبررسي طرح ها وارايه7

گزارشات به دبيرخانه( ارسال طرح ها و برآوردها به دبيرخانه پدافند غيرعامل وزارت علوم8

تبصره: هر يك از كارگروه های تخصصي قبل از ارسال طرح ها و برآوردها بايستي با دبيرخانه پدافند غيرعامل هماهنگي الزم را به منظور دريافت سياست ها، خط

مشي كالن مربوط به موضوعات به عمل آورند. ( پی گیری تاييد طرح ها و برآوردهاي ارسالي با طبقه بندي حياتي و حساس9

توسط كميته اصلی وزارت تبصره: طرح ها و برآوردها با طبقه بندي مهم توسطكميته پدافند غيرعامل وزارت علوم تصويب و به دانشگاه ها ابالغ مي گردد.

  

16

 

- دستورات هماهنگی:3فصل  

كليه رده هاي ستادي و صفي در سطح وزارت علوم و مراكز تابعه موظف :1ماده به همکاری با كميته هاي اصلي و فرعي پدافند غيرعامل وزارت علوم می باشند.

  معاونت پژوهش وفناوري وزارت علوم موظف به ايجاد تشكيالت الزم :2ماده

درحوزه پدافندغيرعامل مي باشد. 

معاونت پژوهش و فناوري موظف به ارائه گزارش اقدامات انجام شده :3ماده ماهه به وزير مي 6در حوزه پدافند غيرعامل در سطح وزارت علوم در مقاطع

باشد. 

معاونت مالي وزارت علوم موظف به تأمين به موقع اعتبارات وتخصيص :4ماده آنها به فعالیت های مرتبط با كميته هاي پدافند غيرعامل مي باشد.

  اداره کل حراست وزارت علوم موظف به ارائه گزارش هاي بازرسي :5ماده

نوبه اي به رئيس كميته اصلي پدافند غيرعامل، معاون پژوهش و فناوري و وزيرعلوم مي باشد.

  كليه فرآيندهاي كاري در كميته هاي فرعي پدافند غيرعامل بايد به تأييد :6ماده

كميته اصلي در اين حوزه كه در وزارت علوم برگزار مي شود، باشند. 

: هرگونه هماهنگي در زمينه پدافند غيرعامل وزارت علوم بايد به تأييد و7ماده تصويب معاون پژوهش و فناوري وزارت علوم برسد.

  دبیرخانه پدافندغیرعامل موظف به ارائه نظامات، آيين نامه ها، :8ماده

دستورالعمل ها و شيوه هاي اجرايي در حوزه پدافند غيرعامل و مطابق با دستوراتاجرایی مندرج در این نظام نامه مي باشد.

17

  معاونت پژوهش و فناوري موظف به تهيه و تدوين چک ليست در شرايط :9ماده

بحران می باشد تا گروه هاي مرتبط بر اساس چک ليست عمليات الزم را اجرا نمايند. اين چک ليست، حاوي وظايف و فعاليت ها در زمان بحران است که بايد در

رزمایش ها روي آن تمرين نمود. به منظور هماهنگی هر چه بیشتر با کمیته دائمی گزارشات نوبه ای :10ماده

اعالم وضعیت در زمانبندیهای مناسب به کمیته دائمی ارائه گردیده و سیاست ها ورهنمودهای الزم از آنها اخذ می گردد.

18