دفاعي روحيه کاهش و تقويت عوامل

1سليماني‌…نعمت‌ا

‌اشاره

‌در‌دفاع‌يا‌بازدارنده‌تالش‌هر‌در‌موفقيت‌تعيين‌كننده‌عناصر‌از‌يكي‌دفاعي‌ةروحي

‌در‌مهم،‌عنصر‌اين‌بر‌تكيه‌بدون‌حكومتي‌است.‌هيچ‌داخلي‌و‌خارجي‌تهديدات‌مقابل

‌بيگانه‌نيروهاي‌مقابل‌در‌مؤثر‌مقابله‌توانايي‌نيز‌و‌خود‌از‌دفاع‌توانايي‌تجاوز‌مقابل

‌سياسي،‌عرصه‌هاي‌تمام‌در‌فناوري،‌كه‌حاضر‌شرايط‌داشت.‌در‌نخواهد‌را

‌اين‌نهايي،‌تحليل‌در‌هم،‌باز‌است،‌كرده‌پيدا‌گسترش‌اجتماعي‌و‌نظامي‌اقتصادي،

‌صحنه‌هاي‌از‌را‌انسان‌نمي‌توان‌كرد.‌هيچگاه‌انكار‌نمي‌توان‌را‌انساني‌مهم‌ةپديد

‌به‌نهايت،‌در‌نيز‌فناوري‌كارگيري‌به‌كه‌نيست‌ترديدي‌و‌كرد‌حذف‌اجتماعي‌فعال

‌در‌را‌دفاعي‌ةروحي‌مؤثر‌نقش‌مي‌توان‌جا‌همين‌و‌مي‌گردد‌باز‌ها‌انسان‌كارايي

‌روحيه‌جايگاه‌شناخت‌حاضر،‌مقاله‌اصلي‌شد.‌هدف‌يادآور‌فناوري‌كارآمدي‌ميزان

‌رزم،‌توان‌با‌روحيه‌تعامل‌از‌بيشتر‌درك‌است.‌براي‌مسلح‌نيروهاي‌رزم‌توان‌در

‌نهايت،‌در‌و‌كند‌مقايسه‌حاضر‌عصر‌در‌يكديگر‌با‌را‌عنصر‌دو‌اين‌دارد‌سعي‌مؤلف

مي‌دهد.‌ارائه‌مسلح‌نيروهاي‌سازمان‌در‌روحيه‌افزايش‌راستاي‌در‌را‌توصيه‌هايي

مقدمه

‌و‌ها‌تالش‌صنعتي،‌ةتوسع‌و‌پيشرفت‌براي‌كالن‌هاي‌سرمايه‌گذاري‌كنار‌در‌اكنون

‌صورت‌مسلح‌نيروهاي‌ةروحي‌داشتن‌نگه‌باال‌براي‌نيز‌زيادي‌هاي‌سرمايه‌گذاري

‌ابعاد‌بر‌تنها‌و‌باشد‌غافل‌مهم‌ةنكت‌اين‌از‌كه‌يافت‌نمي‌توان‌را‌كشوري‌مي‌گيرد.‌هيچ

‌بر‌دنيا‌بزرگ‌كشورهاي‌هاي‌سرمايه‌گذاري‌باالي‌كند.‌رقم‌تكيه‌تسليحاتي‌يا‌ساختاريشناسی جامعه ارشد کارشناس مقطع آموختة دانش? 1

1

‌توجه‌اين‌از‌نشانه‌اي‌آن،‌از‌خارج‌يا‌و‌خود‌مرزهاي‌درون‌در‌تبليغاتي،‌جنبه‌هاي

‌از‌دفاع‌در‌مردم‌حياتي‌و‌مهم‌بسيار‌نقش‌و‌امروزي‌جوامع‌خاص‌هاي‌است.‌ويژگي

‌است.‌نقش‌كرده‌ضروري‌تر‌ما‌براي‌را‌ابعاد‌تمامي‌در‌دفاعي‌روحيه‌به‌توجه‌كشور،

‌آن‌بر‌را‌ما‌تحميلي،‌جنگ‌دوران‌در‌نظام‌پشتيبان‌مهم‌ترين‌عنوان‌به‌مردم،‌ةبرجست

‌براي‌و‌بپردازيم‌نيز‌عظيم‌نيروي‌اين‌به‌مسلح،‌نيروهاي‌به‌توجه‌كنار‌در‌تا‌مي‌دارد

دهيم.‌انجام‌را‌الزم‌هاي‌برنامه‌ريزي‌آنان،‌ةروحي‌حفظ‌و‌افزايش

آن‌ةتعيين‌كنند‌عناصر‌و‌روحيه‌ماهيت

‌ارزيابي‌و‌مشكل‌حل‌يا‌عمل‌يك‌در‌مشاركت‌براي‌آمادگي‌از‌است‌عبارت‌روحيه،

‌موضوعي‌آن.‌روحيه‌ةنتيج ‌داد،‌خواهيم‌توضيح‌كه‌گونه‌همان‌و‌است‌رواني‌كامال

‌آن‌عناصر ‌و‌رواني‌درون‌مؤلفه‌هاي‌از‌عمدتا ‌ةيافته‌اند.‌روحي‌تركيب‌اجتماعي‌نهايتا

‌نتيجه‌به‌نسبت‌مثبت‌ارزيابي‌نيز‌و‌اقدام‌يك‌در‌مشاركت‌براي‌فرد‌آمادگي‌بر‌خوب،

‌و‌اقدام‌يك‌در‌مشاركت‌براي‌تمايل‌عدم‌بر‌ضعيف،‌ةروحي‌آنكه‌حال‌است؛‌ناظر‌آن

‌دريافت‌دارد.‌براي‌نظر‌مشكل‌آن‌حل‌براي‌خويش‌مشاركت‌نتايج‌از‌منفي‌ارزيابي

‌مؤلفه‌هاي‌آنگاه،‌مي‌شود،‌اشاره‌عوامل‌دسته‌سه‌به‌ابتدا‌روحيه،‌ةتعيين‌كنند‌عناصر

‌چنين‌مي‌توان‌را‌عامل‌دسته‌سه‌شد.‌اين‌دنخواه‌داده‌شرح‌كوتاه‌طور‌به‌دسته‌هر

شمرد:‌بر

موقعيتي‌(‌عوامل1

‌مي‌كنند.‌پديده‌هاي‌تعيين‌را‌فرد‌به‌وابسته‌شرايط‌نوع‌كه‌عناصر‌از‌مجموعه‌اي

‌كرد.‌فرد‌دسته‌بندي‌موقعيتي‌عوامل‌جزء‌مي‌توان‌را‌اقتصادي‌و‌اجتماعي‌سياسي،

2

‌سازگاري‌براي‌را‌خود‌امكانات‌و‌تجهيزات‌و‌ارزيابي‌را‌آنها‌پديده‌ها،‌اين‌با‌برخورد‌در

كرد:‌مطرح‌را‌زير‌مؤلفه‌هاي‌مي‌توان‌عامل،‌اين‌مي‌كند.‌در‌بسيج‌آنها‌با

موقعيت؛‌ابهام‌يا‌الف(‌وضوح

و‌حوادث؛‌پيش‌بيني‌پذيري‌ب(‌قابليت

فرد.‌سرنوشت‌با‌موقعيت‌ارتباط‌ج(‌وضوح

رواني‌يا‌)عامل(‌فردي‌(‌عوامل2

‌بر‌ناظر‌كه‌مي‌شود‌اطالق‌رواني‌هاي‌ارزيابي‌و‌فرآيندها‌از‌مجموعه‌اي‌به‌عامل،‌اين

‌عامل‌اين‌هاست.‌براي‌موقعيت‌در‌مشاركت‌از‌نتيجه‌گيري‌يا‌دروني‌هاي‌توانايي

شمرد:‌بر‌را‌زير‌مؤلفه‌هاي‌مي‌توان

مشاركت؛‌نوع‌يا‌مشكل‌حل‌در‌فرد‌نقش‌از‌ابهام‌يا‌الف(‌وضوح

اقدام؛‌ةنتيج‌يا‌مشاركت‌محصول‌از‌ارزيابي‌ب(‌نوع

‌و‌خود؛‌استعدادهاي‌و‌ها‌توانايي‌از‌ارزيابي‌ج(‌نوع

هنجارها.‌و‌ها‌ارزش‌به‌وابسته‌ارزيابي‌د(‌نوع

ابزاري‌(‌عوامل3

‌آنها‌با‌ارتباط‌در‌را‌خود‌فرد،‌كه‌مي‌كنند‌داللت‌تشكيالتي‌و‌امكانات‌بر‌عوامل‌اين

‌عوامل،‌اين‌مي‌كند.‌براي‌آماده‌مشاركت‌براي‌را‌خود‌آنها،‌از‌استفاده‌با‌و‌داده‌قرار

طرح‌اند:‌‌قابل‌زير‌مؤلفه‌هاي

آن؛‌به‌وابسته‌سازمان‌يا‌اجتماعي‌گروه‌تشكيالت،‌از‌الف(‌ارزيابي

و‌امكانات؛‌و‌ابزار‌از‌ب(‌ارزيابي

3

اجتماعي.‌توافق‌ميزان‌و‌اجتماعي‌هاي‌حمايت‌نوع‌از‌ج(‌ارزيابي

‌ةمجموع‌از‌برآيندي‌گفت:‌»روحيه‌سخن‌روحيه‌از‌مي‌توان‌دقيق‌تر‌صورت‌به‌اكنون

‌موقعيت،‌يك‌در‌شركت‌براي‌را‌فرد‌آمادگي‌ميزان‌كه‌است‌بروني‌و‌دروني‌عناصر

‌بر‌كه‌نيست‌منجمد‌و‌خشك‌مفهوم‌يك‌ديگر‌روحيه،‌توصيف،‌اين‌مي‌كند«.‌با‌تبيين

‌را‌عناصر‌از‌مجموعه‌اي‌كه‌است‌رواني‌وضعيتي‌كند.‌روحيه،‌داللت‌خاص‌حالت‌يك

‌عالي،‌ةمي‌دهد.‌روحي‌پوشش‌را‌ضعيف‌ةروحي‌تا‌عالي‌ةروحي‌از‌و‌دارد‌خود‌در

‌در‌اقدام‌يا‌مشاركت‌براي‌فرد،‌آن،‌از‌برخورداري‌با‌كه‌رواني‌وضع‌از‌است‌عبارت

‌مؤثر‌و‌مثبت‌اقدام،‌هدف‌به‌توجه‌با‌را‌نتيجه‌و‌دارد‌قوي‌و‌كافي‌ةانگيز‌موقعيت،

مي‌كند.‌‌ارزيابي

‌نظر‌در‌پيوستاري‌مي‌توان-‌شد‌اشاره‌پيشتر‌‌كه-روحيه‌مؤلفه‌هاي‌از‌هريك‌براي

‌براي‌مثال،‌است.‌براي‌شده‌توزيع‌ضعيف،‌تا‌قوي‌از‌يا‌حداقل‌تا‌حداكثر‌از‌كه‌گرفت

كرد:‌مطرح‌را‌زير‌پيوستار‌مي‌توان‌موقعيت‌در‌ابهام‌يا‌وضوح

‌موقعيت‌وضعيت،‌بهترين‌مؤلفه،‌اين‌در ‌به‌چه‌هر‌آنكه‌حال‌است،‌واضح‌كامال ‌كامال

‌هم‌مؤلفه‌ها‌ساير‌هستيم.‌براي‌روبرو‌بدتري‌وضعيت‌با‌مي‌شويم،‌نزديك‌تر‌مبهم

كرد.‌مطرح‌پيوستاري‌تناسب،‌به‌مي‌توان

‌مؤلفه‌ها‌يكايك‌دقيق،‌صورت‌به‌بتوان‌كه‌نيست‌حدي‌در‌تحقيقاتي‌يافته‌هاي‌چه‌اگر

‌خالء‌شكستن‌هم‌در‌با‌است‌قادر‌حدي‌تا‌موجود‌هاي‌پژوهش‌كرد،‌تنظيم‌را

‌تحليل‌و‌ترسيم‌براي‌كند.‌بنابراين،‌ياري‌نياز‌مورد‌اهداف‌به‌نسبت‌را‌ما‌اطالعات،

‌را‌يافته‌ها‌همين‌تا‌است‌الزم‌كشور‌يك‌مردم‌دفاعي‌ةروحي‌كاهش‌و‌تقويت‌عوامل

‌و‌مردم‌در‌دفاعي‌ةروحي‌تقويت‌باعث‌كه‌هايي‌طرح‌تهيه‌براي‌و‌دهيم‌قرار‌مالك

شود.‌مرور‌است‌اختيار‌در‌آنچه‌بايد‌مي‌شوند،‌روحيه‌ةتضعيف‌كنند‌عوامل‌كاهش

4

پرخاشگري‌و‌دفاعي‌ةروحي‌ارتباط

‌مباحث‌جمله‌از‌خاص،‌معني‌به‌دفاعي‌ةروحي‌و‌عام‌معني‌به‌روحيه‌بررسي

است.‌اجتماعي‌روان‌شناسي

مطرح‌اند:‌اجتماعي‌روان‌شناسي‌در‌كه‌هستند‌مواردي‌جمله‌از‌زير‌هاي‌پرسش

‌است؟‌هايي‌ويژگي‌چه‌داراي‌جامعه،‌يك‌در‌مردم‌ة-‌روحي

‌مي‌كنند؟‌تغيير‌عومل‌يا‌عامل‌كدام‌تأثير‌تحت‌ها‌ويژگي‌-‌اين

‌مي‌شوند؟‌سبب‌را‌جامعه‌يك‌در‌همكاري‌و‌ملي‌روح‌انسجام‌عوامل‌-‌كدام

گرفت؟‌كار‌به‌جمعي‌هاي‌تالش‌در‌را‌روحيه‌مي‌توان‌-‌چگونه

كدام‌اند؟‌ملي‌وحدت‌تهديد‌-‌عوامل

‌سطح‌در‌تغييرات‌به‌رواني،‌نظر‌از‌مردم‌دفاعي‌آمادگي‌مي‌رسد‌نظر‌به

‌از‌پاره‌اي‌يا‌خارجي‌دشمن‌سوي‌از‌شده‌ايجاد‌مخاطرات‌مقابل‌در‌ملي‌ستيزه‌جويي

‌خواهيد‌نوشتار‌اين‌در‌مطالعه‌طي‌كه‌گونه‌است.‌همان‌مربوط‌داخلي،‌عوامل

‌سطح‌مردم،‌دفاعي‌ةروحي‌بررسي‌منظور‌به‌پژوهشگران‌از‌عده‌اي‌يافت،

‌داده‌اند.‌شايان‌قرار‌بررسي‌مورد‌دفاعي‌ةروحي‌شاخص‌عنوان‌به‌را‌پرخاشگري

‌ةپوشانند‌و‌مترادف‌هرگز‌پرخاشگري‌و‌دفاعي‌ةروحي‌مفهوم‌دو‌كه‌است‌توجه

‌است.‌اين‌دفاعي‌ةروحي‌در‌مطالعه‌شاخص‌پرخاشگري‌بلكه‌نيستند؛‌يكديگر

است.‌‌دفاعي‌ةروحي‌عيني‌مطالعه‌راه‌هاي‌از‌يكي‌پرخاشگري،‌سطح‌اندازه‌گيري ‌دانست.‌رابينسون‌انسان‌زندگي‌الزمه‌را‌ستيزه‌جويي‌و‌پرخاشگري‌مي‌توان‌اساسا

‌نسبت‌به‌فرد،‌يك‌در‌حد‌از‌بيش‌پرخاش‌وجود‌كه‌مي‌گيرد‌نتيجه‌،‌1971سال‌در

‌پرخاشگري‌ديگر،‌سوي‌از‌و‌مي‌شود‌منجر‌خشونت‌بار‌جنايات‌به‌اجتماعي،‌هنجارهاي

5

‌سبب‌به‌دارد،‌تعلق‌بدان‌فرد‌كه‌گروهي‌هنجارهاي‌با‌مقايسه‌در‌بالطبع‌كم‌بسيار

‌سطح‌در‌چه‌ضعيف،‌تطبيق‌و‌سازگاري‌به‌كنترل،‌و‌برتري‌به‌دستيابي‌در‌ناتواني

.(1)‌مي‌شود‌منجر‌ديگران‌با‌روابط‌سطح‌در‌چه‌و‌فردي

‌سوء‌و‌داخلي‌روابط‌در‌طغيان‌به‌جامعه،‌يك‌در‌حد‌از‌بيش‌پرخاش‌وجود‌بنابراين،

‌به‌جامعه،‌يك‌در‌پايين‌پرخاشگري‌سطح‌ديگر،‌سوي‌از‌و‌مي‌انجامد‌خارجي‌روابط

مي‌شود.‌منتهي‌خارجي‌و‌داخلي‌روابط‌در‌سلطه‌پذيري

‌شدن‌نزديك‌يا‌رفتن‌پيش‌به‌تمايل‌به‌خود،‌نخستين‌معني‌در‌پرخاشگري‌ةواژ

‌گروه،‌يا‌فرد‌كه‌مي‌شود‌گفته‌نيرويي‌به‌پرخاشگري‌بعد،‌ةمرتب‌مي‌شود.‌در‌مربوط

‌را‌او‌تماميت‌نظرش،‌در‌كه‌خاصي‌افراد‌يا‌محيط‌برابر‌در‌خود‌حقوق‌از‌دفاع‌براي

‌پرخاشگري‌مفهوم‌و‌واژه‌تعريف‌از‌گونه‌مي‌گيرد.‌همان‌كار‌به‌مي‌كنند،‌تهديد

‌در‌اين،‌و‌است‌ارزشي‌بار‌هرگونه‌فاقد‌خود،‌خودي‌به‌واژه‌اين‌مي‌شود،‌دريافت

‌مي‌شود.‌در‌تلقي‌ارزش‌ضد‌عاميانه،‌برداشتي‌در‌پرخاشگري‌كه‌است‌حالي

‌كار‌به‌دفاعي‌ةروحي‌بررسي‌براي‌معياري‌عنوان‌به‌را‌پرخاشگري‌ما‌حقيقت،

گرفته‌ايم.

‌-مي‌كند‌بروز‌دفاعي‌ةروحي‌صورت‌به‌بيشتر‌‌كه-مردم‌در‌را‌پرخاشگرانه‌رفتار‌انواع

‌دفاعي‌ةپرخاشگران‌رفتار‌در‌كه‌وسايلي‌به‌اول،‌كرد.‌بعد‌بررسي‌مي‌توان‌عدب‌سه‌از

‌و‌فيزيكي‌نوع‌دو‌به‌پرخاشگرانه‌رفتار‌ديدگاه،‌اين‌است.‌از‌مربوط‌مي‌روند،‌كار‌به

‌منفعل،‌يا‌فعال‌حالت‌دو‌به‌پرخاشگرانه‌رفتار‌دوم،‌عدمي‌شود.‌ب‌تقسيم‌كالمي

‌و‌مستقيم‌شكل‌دو‌به‌پرخاشگرانه‌رفتار‌تقسيم‌بندي‌سوم،‌عدمي‌شود.‌ب‌تقسيم

‌پرخاشگرانه‌رفتار‌و‌شكل‌و‌حالت‌وسيله،‌عد،ب‌سه‌اين‌اساس‌است.‌بر‌غيرمستقيم

كرد:‌بررسي‌زير،‌ةپرخاشگران‌رفتار‌نوع‌هشت‌در‌مي‌توان‌را

6

مستقيم؛‌فعال،‌(‌لفظي،1

مستقيم؛‌فعال،‌(‌فيزيكي،2

غيرمستقيم؛‌فعال،‌(‌لفظي،3

‌غيرمستقيم؛‌فعال،‌(‌فيزيكي،4

مستقيم؛‌منفعل،‌(‌لفظي،5

مستقيم؛‌منفعل،‌(‌فيزيكي،6

و‌غيرمستقيم؛‌فعال،‌(‌لفظي،7

غيرمستقيم.‌منفعل،‌(‌فيزيكي،8

‌يكديگر،‌با‌اجتماعي‌هاي‌گروه‌بين‌كه‌پرخاشگرانه‌اي‌رفتار‌نوع‌به‌توجه‌و‌شناخت

‌و‌حوادث‌پيش‌بيني‌نظر‌از‌است‌حاكم‌ها‌دولت‌بين‌روابط‌و‌حكومت‌با‌مردم

‌در‌ستيزه‌جويي‌و‌دارد.‌پرخاشگري‌بسزايي‌اهميت‌آينده،‌در‌احتمالي‌رخدادهاي

‌مي‌شود،‌ايجاد‌داخلي‌و‌خارجي‌هاي‌محدوديت‌و‌فشارها‌پاره‌اي‌اثر‌در‌كه‌ملي‌ةروحي

‌مي‌شود.‌افت‌ظاهر‌مختلف‌جوامع‌مردم‌ةروحي‌در‌متفاوت،‌هاي‌ميزان‌به‌معموال

‌افزايش‌را‌خارجي‌تهديدات‌برابر‌در‌آسيب‌پذيري‌ملي،‌ةروحي‌در‌ستيزه‌جويي‌سطح

‌هم‌مي‌تواند‌كشوري‌هر‌ملي‌روحيه‌در‌ستيزه‌جويي‌سطح‌افزايش‌مي‌دهد.‌بنابراين،

‌برابر‌در‌مقاومت‌سطح‌هم‌و‌كند‌ايجاد‌را‌مشكالتي‌كشور‌آن‌داخلي‌امنيت‌در

دهد.‌افزايش‌را‌خارجي‌تهديدات

‌دفاعي‌ةروحي‌مطالعات‌به‌مربوط‌متغيرهاي

‌اينكه‌اما‌دارد،‌وجود‌مختلفي‌هاي‌ميزان‌به‌جامعه،‌هر‌افراد‌در‌ستيزه‌جويي‌ةروحي

‌متفاوت‌عوامل‌به‌باشد،‌سطحي‌چه‌در‌ملي،‌پرخاشگري‌و‌ستيزه‌جويي‌ميزان

7

‌ةروحي‌در‌را‌پرخاشگري‌و‌ستيزه‌جويي‌ةروحي‌ميزان‌كه‌صورتي‌است.‌در‌وابسته

‌ةروحي‌باالي‌ةآستان‌كه‌مي‌رسد‌نظر‌به‌بدانيم،‌مربوط‌صلح‌و‌جنگ‌به‌تمايل‌به‌ملي،

‌مي‌توان‌را‌ستيزه‌جويي‌به‌تمايل‌پايين‌ةآستان‌و‌جنگ‌به‌تمايل‌ةروحي‌را‌ستيزه‌جويي

‌ستيزه‌جويانه،‌تمايالت‌ميزان‌ةپاي‌بر‌مي‌توان‌اساس،‌اين‌دانست.‌بر‌مربوط‌صلح‌به

دانست.‌صلح‌جويانه‌يا‌جنگ‌جويانه‌را‌ملي‌غالب‌ةروحي

كه:‌‌است‌اين‌دارد‌اهميت‌جهت‌اين‌از‌آنچه‌اجتماعي‌روان‌شناسي‌مطالعات‌در

‌(‌ريشه‌هاي‌2جنگ‌جويانه؟‌يا‌است‌صلح‌جويانه‌غالب،‌گرايش‌آيا‌ملي،‌ةروحي‌(‌در1

‌است‌اين‌مهم‌مطالعات،‌از‌دسته‌اين‌در‌چيست؟‌غالب‌گرايش‌تاريخي‌و‌اجتماعي

‌و‌اجتماعي‌فرهنگي،‌شرايط‌بودن‌تفاوتم‌دليل‌به‌مطالعات،‌نتايج‌كه ‌خصوصا

‌در‌است‌ضروري‌لذا،‌نيست؛‌تعميم‌پذير‌متعدد،‌جوامع‌در‌متفاوت،‌تاريخي‌وضعيت

‌ملي‌ةمشخص‌مطالعات،‌در‌تنها‌پذيرد.‌نه‌صورت‌اختصاصي‌تحقيقي‌جامعه،‌هر‌مورد

‌و‌جوامع‌حسب‌بر‌مي‌تواند‌صلح‌جويانه‌و‌جنگ‌جويانه‌ةروحي‌ميزان‌به‌مربوط

‌نتايج‌اين‌نيز‌متغيرها‌از‌پاره‌اي‌اساس‌بر‌بلكه‌باشد،‌مختلف‌متفاوت،‌هاي‌فرهنگ

‌اياالت‌در‌‌مطالعاتي1937-‌1938هاي‌سال‌داشت.‌در‌خواهند‌هايي‌تفاوت‌مختلف،

‌در‌زيادي‌اهميت‌سن،‌پژوهش،‌آن‌يافته‌هاي‌اساس‌شد.‌بر‌انجام‌امريكا‌جنوبي

‌ند.‌جمهوري‌خواهان،ددا‌كمتري‌ةجنگ‌طلبان‌هاي‌پاسخ‌نداشت.‌زنان،‌جنگ‌طلبي‌سطح

‌تعليم‌مقداري‌يا‌داشتند‌جنگي‌ةتجرب‌كه‌بودند.‌مرداني‌ها‌دموكرات‌از‌جنگ‌طلب‌تر

‌هيچ‌كه‌افرادي‌از‌بيشتر‌بودند،‌بازنشسته‌افسران‌ةجامع‌عضو‌يا‌بودند‌ديده‌نظامي

‌جنگ‌طلبي‌به‌تمايل‌بودند،‌كارگري‌واحد‌يك‌عضو‌و‌بودند‌نديده‌نظامي‌آموزش

.(2)‌داشتند

8

‌،7فرانسورت‌،6بالد‌پيل‌،5دروبا‌،4اسميت‌،3برگ‌لند‌،2تاپ‌تورتل‌،1پينتز‌مطالعات

‌داد:‌در‌نشان‌را‌مشابه‌نتايج‌ديگر،‌بسياري‌و‌11پيگ‌و‌،10لويس‌،9استامپ‌،8جونز

‌صلح‌طلب‌جنگ‌طلب،‌جاي‌به‌را‌خود‌كه‌دارد‌وجود‌عمومي‌تمايل‌اين‌پاسخ‌دهندگان،

‌دانشگاهي‌آموزش‌و‌دارند‌نظامي‌گري‌به‌تمايل‌كودكان‌از‌بيشتر‌،دهند.‌والدين‌نشان

‌مي‌دهد.‌جمهوري‌خواهان‌كاهش‌را‌جنگ‌به‌ميل‌نظامي‌دانشكده‌هاي‌استثناي‌به

‌ها‌سوساليست‌از‌بيش‌آنها‌دوي‌هر‌و‌كشور‌اين‌هاي‌دموكرات‌از‌بيشتر‌امريكايي

‌در‌فرزندان‌و‌والدين‌روابط‌كه‌دريافتند‌13سوال‌و‌12هستند.‌نيوكامب‌جنگ‌طلب

‌مي‌پذيرد.‌تأثير‌سن‌از‌كمتر‌و‌‌اقتصادي-اجتماعي‌وضعيت‌از‌بيشتر‌جنگ،‌به‌نگرش

‌در‌جنگ،‌به‌نسبت‌نگرش‌در‌فرزندان‌و‌والدين‌همبستگي‌كه‌دريافتند‌همچنين‌آنها

است.‌باالتر‌متوسط،‌ةطبق‌به‌نسبت‌كارگر،‌ةطبق

1Pintner

2 Turteltoup

3 Lundberg

4Smith

5 Drobo

6 Pihlblad

7Furnsworth

8jones

9 Stump

10 Lewis

11 Page

12Newcomb

13 Souhla9

‌اجتماعي‌تأثير‌كشف‌براي‌3استانگنر‌و‌2كروت‌،1السول‌طرف‌از‌كه‌كوششي

‌داد،‌نشان‌شد‌انجام‌بزرگساالن‌نگرش‌روي‌بر‌كودكي،‌دوران‌عاطفي‌تجربيات

‌در‌طغيان‌به‌نسبت‌كرده‌اند،‌سركوب‌پدر‌مقابل‌در‌را‌پرخاشگري‌شان‌كه‌افرادي

‌-والدين‌ةرابط‌همان‌دارند.‌اين‌مطلوبي‌هاي‌نگرش‌شده،‌تأسيس‌نهادهاي‌برابر

‌نمي‌شود.‌به‌مشاهده‌حد‌اين‌تا‌امريكايي‌محافظه‌كاران‌خانواده‌در‌كه‌است‌كودك

‌طراف‌از‌مكرر‌شدن‌طرد‌احساس‌سخت‌گير‌خانواده‌هاي‌مورد‌در‌ترتيب،‌همين

مي‌خورد.‌چشم‌به‌كودكي‌دوران‌در‌بيشتري‌هاي‌ناراحتي‌وجود‌و‌والدين

‌به‌نسبت‌خصومت‌و‌سخت‌گيري‌بين‌را‌معني‌دار‌همبستگي‌هاي‌نيز‌ديگر‌مطالعات

‌از‌مختلفي‌هاي‌گروه‌به‌هايي‌مقياس‌ةارائ‌با‌مي‌دهد.‌استانگنر‌نشان‌پدر

‌تعصب،‌فاشيسم،‌ملي‌گرايي،‌ارتش،‌جنگ،‌به‌نسبت‌را‌آنان‌نگرش‌،دانش‌آموزان

‌سنجيد.‌نتايج‌كودكي‌دوران‌رضايت‌و‌پدر‌خصومت‌به‌نسبت‌نيز‌و‌سرمايه‌گذاري

‌پرخاشگري‌هاي‌نگرش‌ةهم‌با‌والدين‌به‌نسبت‌خصومت‌كل،‌در‌كه‌داد‌نشان

‌كه‌افرادي‌داد،‌نشان‌داده‌ها‌مفصل‌دارد.‌تفسير‌منفي‌همبستگي‌شده،‌ذكر‌اجتماعي

‌هاي‌مقايس‌بيشتر‌در‌نداشتند،‌دوست‌را‌مادر‌ولي‌داشتند،‌دوست‌را‌پدرشان

‌از‌كه‌دسته‌آن‌در‌دانش‌آموزان،‌ميان‌از‌گرفتند.‌همچنين‌را‌نمره‌باالترين‌پرخاشگري

‌خود‌كودكي‌دوران‌از‌كه‌ديگر‌گروه‌به‌نسبت‌بودند،‌راضي‌خود‌كودكي‌دوران

‌.(3)‌مي‌خورد‌چشم‌به‌سرمايه‌داري‌و‌ملي‌گرايي‌به‌بيشتري‌تمايل‌بودند،‌ناراضي

‌ةجامع‌همان‌كه‌واحد،‌فرهنگي‌الگوي‌يك‌از‌همه‌چون‌است‌مشكل‌نتايج‌اين‌تفسير

‌كه‌است‌اين‌اساسي‌مسئله‌مورد،‌اين‌شده‌اند.‌در‌استخراج‌امريكاست‌سرمايه‌داري

1Lasoul

2 Krout

3 Stongner10

‌نتايج‌همين‌به‌مي‌تواند‌غيرسرمايه‌داري،‌نظام‌با‌كشوري‌در‌آزمايش،‌و‌تكرار‌آيا

‌اساس،‌همين‌بر‌شود؟‌منجر ‌براي‌كه‌مي‌كنند‌توصيه‌اجتماعي‌روان‌شناسان‌عمدتا

‌اتكا‌جامعه‌آن‌در‌تحقيق‌به‌بايد‌جامعه‌هر‌در‌اجتماعي-‌رواني‌پديده‌هاي‌شناخت

‌نتيجه‌گيري،‌كرد.‌اين‌خودداري‌ديگر‌ةجامع‌به‌جامعه‌يك‌از‌نتايج،‌تعميم‌از‌و‌داشت

‌سنجش‌بر‌مبتني‌دفاعي‌ةروحي‌شناخت‌براي‌كه‌مي‌رساند‌اساسي‌ةنكت‌اين‌به‌را‌ما

‌بايد‌صلح‌جويانه،‌و‌جنگ‌جويانه‌گرايشات‌بررسي‌و‌پرخاشگري‌و‌ستيزه‌جويي‌معيار‌و

‌درون‌پژوهش‌ضرورت‌به‌را‌ما‌امر،‌ورزيد.‌اين‌تأكيد‌هدف‌جامعه‌در‌مطالعه‌نتايج‌به

‌روان‌شناختي‌پژوهش‌انجام‌ضرورت‌مورد‌اين‌مي‌شود.‌در‌رهنمون‌فرهنگي

‌مردم،‌در‌دفاعي‌ةروحي‌سطح‌شناسايي‌براي‌اجتماعي ‌اهميت‌با‌و‌ضروري‌كامال

‌با‌مردم،‌در‌دفاعي‌ةروحي‌كه‌است‌اين‌دارد،‌اهميت‌آن‌از‌بيش‌كه‌آنچه‌است.‌اما

‌روستانشين‌مقابل‌در‌شهرنشيني‌تحصيالت،‌جنس،‌سن،‌همچون‌متغيرهايي‌به‌توجه

‌ايران،‌در‌مختلف‌اقوام‌و‌مرسوم‌هاي‌زبان‌ساير‌مقابل‌در‌فارس‌زبان‌عشايري،‌و

‌سطحي‌چه‌در‌آن،‌هاي‌جناح‌بندي‌و‌سياسي‌هاي‌گرايش‌نيز‌و‌سني‌مقابل‌در‌شيعه

‌حداكثر‌تهديدي،‌و‌فشار‌نوع‌چه‌تأثير‌تحت‌ما،‌مرزنشينان‌و‌عشاير‌است.‌مثال،

‌خبري‌هاي‌برجستگي‌آيا‌مي‌گذارند؟‌نمايش‌به‌خود‌در‌را‌ستيزه‌جويي‌و‌دفاعي‌ةروحي

‌دفاعي‌ةروحي‌مي‌تواند‌دشمن،‌دست‌به‌و‌جنگ‌در‌هنري‌و‌علمي‌آثار‌تخريب‌بر‌مبني

‌از‌باالتر‌ستيزه‌جويي‌و‌دفاعي‌ةروحي‌از‌آزادگان‌آيا‌دهد؟‌افزايش‌را‌دانشجويان

‌حد‌داخلي،‌يا‌خارجي‌تهديد‌نوع‌چه‌تأثير‌تحت‌شهدا‌فرزندان‌برخوردارند؟‌نظاميان

‌يا‌گذاشت؟‌خواهند‌نمايش‌به‌را‌دفاعي‌ةروحي‌باالي ‌ةروحي‌و‌تبليغات‌نوع‌بين‌مثال

‌دارد؟‌وجود‌رابطه‌اي‌چه‌مردم‌ةتود‌دفاعي

‌رخدادهاي‌از‌كداميك‌كه‌دريافت‌و‌كرد‌بررسي‌مي‌توان‌آزمون‌اجراي‌در‌تكرار‌با

11

‌دست‌به‌عراق‌مردم‌سركوب‌مادريد،‌كنفرانس‌فارس،‌خليج‌مانند:‌بحران‌سياسي

‌با‌ايران‌همسايه‌هاي‌رژيم‌شدن‌همسو‌امريكا،‌سوي‌از‌عراق‌ةتجزي‌امريكا،‌نظاميان

‌موجبات‌…‌‌و‌N.P.Tبشر،‌حقوق‌مورد‌در‌ايران‌به‌غرب‌و‌امريكا‌فشار‌امريكا،

‌از‌دسته‌اين‌است.‌به‌كرده‌فراهم‌مردم‌در‌را‌ستيزه‌جويي‌و‌دفاعي‌ةروحي‌افزايش

‌با‌مي‌شود،‌مربوط‌كشور‌اين‌دفاعي‌ةروحي‌به‌ديگر‌بنيادي‌سؤال‌ها‌ده‌و‌سؤاالت

‌بلكه‌بود،‌نخواهيم‌پاسخگويي‌به‌قادر‌كشورها،‌ساير‌در‌شده‌انجام‌هاي‌پژوهش‌كمك

‌زمينه‌اين‌در‌مناسب‌پاسخ‌گرفتن‌به‌فرهنگي‌درون‌بررسي‌با‌كه‌است‌ضروري

ورزيد.‌مبادرت

دفاعي‌ةروحي‌تغييرات‌بر‌مؤثر‌عوامل

‌مي‌كند.‌اين‌تغيير‌عواملي‌تأثير‌تحت‌دسته‌اي‌و‌گروه‌ملت،‌هر‌در‌دفاعي‌ةروحي

‌افزايش‌كه‌مطبوعات‌برخي‌همانند‌د،نباش‌داشته‌مثبت‌ةجنب‌است‌ممكن‌عوامل،

‌كه‌سيل‌و‌زلزله‌نظير‌طبيعي‌حوادث‌برخي‌و‌مي‌شوند‌سبب‌را‌دفاعي‌ةروحي

‌مي‌كنند.‌اينكه‌فراهم‌را‌روحيه‌افت‌موجبات ‌مؤثر‌روحيه‌تغييرات‌در‌عامل‌چند‌دقيقا

‌در‌چنانكه‌دارد،‌بستگي‌مختلف‌جوامع‌فرهنگي‌هاي‌تفاوت‌به‌كدامند،‌آنها‌و‌است

‌افزايش‌باعث‌مي‌توانند‌حتي‌موارد‌برخي‌در‌زلزله،‌و‌سيل‌مثل‌حوادثي‌باال‌هاي‌مثال

‌و‌برخورد‌نوع‌،بنابراين‌گردند‌جمعي‌مثبت‌هاي‌نگرش‌تشكيل‌و‌هبستگي‌و‌روحيه

‌دو‌اين‌از‌هركدام‌به‌مي‌تواند‌،جامعه‌در‌مؤثر‌قشرهاي‌و‌مسئوالن‌سوي‌از‌تبليغات

‌ةروحي‌تغييرات‌در‌مي‌توانند‌زير‌احتمالي‌شود.‌عوامل‌منجر‌منفي‌يا‌مثبت‌تأثير

باشند:‌مؤثر‌دفاعي

12

‌خارجي‌تهديدهاي‌به‌نسبت‌مردم‌‌نگرش-‌1

‌-پرخاشگري‌و‌ستيزه‌جويي‌ميزان‌اساس‌بر‌را‌دفاعي‌ةروحي‌شد‌بيان‌كه‌طور‌همان

‌اين‌كرد.‌در‌شناسايي‌‌مي‌توان-مي‌گيرد‌سرچشمه‌خارجي‌تهديدهاي‌و‌فشارها‌از‌كه

‌مؤثر‌ملت،‌يك‌بر‌بين‌المللي‌فشارهاي‌ميزان‌آنكه‌از‌بيش‌خارجي(،‌)تهديد‌عامل

‌ميزان‌مورد،‌اين‌دارد.‌در‌اهميت‌وارده‌فشار‌ميزان‌از‌مردم‌نگرش‌و‌برداشت‌باشد

‌احساس‌ملي‌خود‌روي‌بر‌خارجي‌هاي‌اهرم‌طريق‌از‌جامعه‌يك‌مردم‌كه‌فشاري

‌مي‌كنند، ‌فشار‌ميزان‌عامل،‌اين‌ةپاي‌است.‌بر‌متفاوت‌واقعي‌فشار‌ميزان‌با‌عمدتا

‌همين‌است.‌به‌مؤثر‌دفاعي‌ةروحي‌ميزان‌در‌ملي‌شخصيت‌و‌ملي‌خود‌روي‌بر‌مردم

‌دليل، ‌در‌را‌خارجي‌فشارهاي‌و‌تهديدها‌كه‌مي‌دهند‌ترجيح‌سياستمداران‌عمدتا

‌در‌را‌مردم‌سازماندهي‌امكان‌ترتيب،‌بدين‌و‌كنند‌وارد‌پيش‌از‌بيش‌مردم‌نگرش

‌نگه‌باال‌خارجي‌تهديدهاي‌مقابل‌در‌را‌دفاعي‌ةروحي‌و‌سازند‌فراهم‌ضروري‌مواقع

دارند.

دشمن‌به‌نسبت‌-‌نگرش2

‌كه‌نگرشي‌مردم،‌طرف‌از‌شده‌احساس‌رواني‌فشارهاي‌و‌تهديدها‌ميزان‌بر‌عالوه

‌دفاعي‌ةروحي‌تغييرات‌در‌نيز،‌دارند‌آن‌هاي‌ارزش‌و‌عقايد‌و‌دشمن‌به‌نسبت‌مردم

‌مردم‌ضد‌است،‌شيطان‌خداست،‌ضد‌است،‌كافر‌دشمن‌است.‌اينكه‌مؤثر‌مردم

‌مردم‌به‌مي‌كند،‌تجاوز‌سالمندان‌و‌كودكان‌و‌زنان‌حقوق‌به‌است،‌خون‌آشام‌است،

‌بين‌المللي‌و‌انساني‌هاي‌ارزش‌به‌پايبند‌است،‌تجاوزگر‌است،‌ترسو‌ندارد،‌رحم‌خود

‌بالعكس،‌يا‌مي‌كند‌استفاده‌جمعي‌كشتار‌و‌مخرب‌هاي‌سالح‌از‌نتيجه‌در‌و‌نيست

‌موضوع‌اين‌در‌نحوي‌به‌همه ‌به‌توجه‌با‌خصوص‌به‌ها،‌پيام‌قبيل‌اين‌از‌مؤثرند.‌غالبا

13

‌مي‌شود.‌از‌گرفته‌بهره‌نظاميان‌و‌مردم‌ةروحي‌افزايش‌براي‌تاريخي،‌و‌عيني‌شواهد

‌نگرش،‌هاي‌ويژگي‌سو،‌يك‌از‌كه‌آنجايي ‌مي‌شود‌ايجاد‌كندي‌به‌و‌است‌قالبي‌معموال

‌كمتر‌مردم‌توده‌هاي‌كه‌مي‌رسد‌نظر‌به‌ديگر،‌سوي‌از‌و‌مي‌كند‌تغيير‌كندي‌به‌و

‌به‌مي‌توانند‌سهولت‌به‌ها‌پيام‌اين‌لذا،‌داشته‌اند،‌را‌دشمن‌با‌مستقيم‌تماس‌امكان

‌عنوان‌به‌ضروري،‌مواقع‌در‌و‌شوند‌مبدل‌تاريخي‌و‌اجتماعي‌فرهنگي،‌گرايشات

‌مورد،‌اين‌گيرند.‌در‌قرار‌استفاده‌مورد‌مردم،‌دفاعي‌ةروحي‌ارتقاي‌براي‌ابزاري

‌كارآيي‌مي‌تواند‌عيني‌تر،‌حال،‌عين‌در‌و‌ديرينه‌تر‌فرهنگي‌برچسب‌هاي‌از‌استفاده

‌از‌استفاده‌كه‌است‌كرده‌ثابت‌ايران‌در‌اخير‌ةده‌دو‌باشد.‌تاريخ‌داشته‌بيشتري

‌افزايش‌مفاهيم،‌ساير‌از‌بيش‌امريكا،‌امپرياليسم‌براي‌بزرگ‌شيطان‌مفهوم

‌مقابل‌در‌را‌دفاعي‌ةروحي‌ارتقاي‌و‌شده‌موجب‌را‌امريكا‌با‌ايران‌مردم‌خصومت

است.‌آورده‌فراهم‌جنگ‌افروز،‌و‌زياده‌طلب‌ابرقدرت‌اين

عمومي‌افكار‌به‌مربوط‌-‌تغييرات3

‌دفاعي‌ةروحي‌تغييرات‌در‌تأثيرگذار‌اصلي‌عوامل‌جزء‌اگر‌عمومي‌افكار‌در‌تغييرات

‌عمومي‌افكار‌در‌تغييرات‌كه‌آنجا‌است.‌از‌آن‌از‌انعكاسي‌دست‌كم‌نباشد،‌مردم

‌قدرت‌نمايش‌كه‌گرفت‌نتيجه‌مي‌توان‌باشد،‌عمومي‌نگرش‌از‌نشانه‌اي‌مي‌تواند

‌دفاعي‌ةروحي‌افزايش‌موجب‌عمومي،‌افكار‌صورت‌به‌آن‌انعكاس‌و‌دفاعي

‌عمومي،‌افكار‌در‌سستي‌تقويت‌ضمن‌دفاعي،‌آمادگي‌ضعف‌مي‌شود.‌نمايش

‌كه‌گرفت‌نتيجه‌مي‌توان‌حتي‌اساس،‌اين‌دارد.‌بر‌دنبال‌به‌را‌دفاعي‌ةروحي‌كاهش

‌افزايش‌يا‌كاهش‌اثرات‌بلكه‌نيست،‌دفاعي‌ةروحي‌از‌انعكاسي‌فقط‌عمومي،‌افكار

‌قابل‌يا‌بهينه‌حد‌در‌تبليغاتي‌فضاي‌حفظ‌لذا،‌مي‌گيرد؛‌بر‌در‌نيز‌را‌دفاعي‌ةروحي‌در

14

‌حكومت،‌يك‌در‌عمومي‌افكار‌واقع،‌است.‌در‌اجتماعي‌حيات‌ضروريات‌از‌قبول،

‌رسانه‌هاي‌نقش‌مورد‌اين‌است.‌در‌حكومت‌آن‌قدرت‌تجلي‌هاي‌شاخص‌از‌يكي

‌و‌راديو‌و‌مطبوعات‌يعني‌گروهي‌است.‌رسانه‌هاي‌واضح‌جمعي‌ارتباط‌و‌گروهي

‌مي‌كند.‌بازي‌را‌مهمي‌و‌عمده‌نقش‌عمومي‌افكار‌هدايت‌و‌كنترل‌در‌تلويزيون،

‌ةروحي‌از‌صحيح‌شناخت‌اساس‌بر‌رسانه‌ها،‌اين‌در‌تبليغاتي‌صحيح‌سياستگذاري

‌مهم‌پرسش‌اين‌بايد‌مورد،‌اين‌باشد.‌در‌مؤثر‌آن‌افزايش‌در‌مي‌تواند‌مردم،‌دفاعي

‌تحت‌را‌مردماني‌چه‌و‌عقايدي‌نوع‌چه‌ميزاني،‌چه‌تا‌كه:‌تبليغات‌گرفت‌نظر‌در‌را

‌مورد‌گروهي‌رسانه‌هاي‌مورد‌در‌ها‌پرسش‌اين‌دهد؟‌تغيير‌مي‌تواند‌شرايطي‌چه

‌كه‌گونه‌آن‌برنامه‌اساس‌بر‌را‌شخصيت‌ها‌مي‌توان‌تبليغات‌گرفته‌اند.‌با‌قرار‌بررسي

‌راكفلر،‌كه‌گرفت‌صورت‌تبليغاتي‌امريكا‌در‌مثال‌طور‌داد.‌به‌شكل‌است‌الزم

‌قبيل‌از‌خيريه‌امور‌براي‌دالر‌ميليون‌ها‌چون‌است،‌باز‌دل‌و‌دست‌و‌مهربان

‌از‌مخاطب‌تلقي‌نوع‌است.‌اين‌كرده‌صرف‌پرورش‌و‌آموزش‌و‌پزشكي‌تحقيقات

‌اساس‌بر‌ما‌بلكه‌نيست،‌وي‌واقعي‌شخصيت‌ةنشان‌دهند‌وجه‌هيچ‌به‌راكفلر

شده‌ايم.‌‌اسناد‌بنيادي‌خطاي‌نوعي‌دچار‌و‌داريم‌را‌قضاوت‌اين‌رسانه‌ها‌اطالعات

صلح‌زمان‌در‌جنگ‌جويانه‌ةروحي‌خودي‌به‌خود‌-‌افت4

‌افكار‌و‌تبليغاتي‌فضاي‌در‌تدريجي‌تغييرات‌جامعه‌اي،‌هر‌در‌جنگ،‌پايان‌از‌بعد

‌تلويزيون‌و‌راديو‌كه‌ساعاتي‌ةمجموع‌است‌بود.‌بديهي‌خواهد‌اجتناب‌ناپذير‌عمومي،

‌كاهش‌جنگ‌از‌بعد‌مي‌دهند،‌اختصاص‌جنگ‌تداوم‌براي‌آمادگي‌حفظ‌و‌بسيج‌به

‌جنگ‌پيراموني‌مسائل‌به‌مطبوعات،‌سطح‌در‌كه‌صفحاتي‌ةمجموع‌و‌مي‌يابد

‌دفاعي‌ةروحي‌كاهش‌تدريج‌به‌امر‌مي‌شود.‌اين‌رو‌به‌رو‌كاهش‌با‌نيز،‌دارد‌اختصاص

15

‌توجه‌نظامي،‌هاي‌راه‌و‌ها‌طرح‌از‌بيش‌سياسي‌دارد.‌ابتكارهاي‌دنبال‌به‌را‌مردم

‌به‌جنگ‌پايان‌از‌پس‌دفاعي،‌كم‌رنگ‌فضاي‌مي‌كند.‌اين‌جلب‌خود‌به‌را‌عمومي‌افكار

‌بنابراين،‌مي‌كند؛‌فراهم‌را‌ميدان‌ديده‌و‌مبارزه‌گر‌نسل‌نگراني‌معمول‌طور

‌از‌زيرا،‌مي‌اندازد؛‌اشتباه‌به‌دفاعي،‌آمادگي‌ميزان‌برآورد‌در‌نيز‌را‌سياست‌مداران

‌نمي‌توان‌هرگز‌صلح،‌زمان‌در‌ستيزه‌گرانه‌و‌جنگ‌جويانه‌ةروحي‌خودي‌به‌خود‌افت

‌كرد.‌پيش‌بيني‌و‌تعيين‌مجدد،‌جنگ‌بروز‌صورت‌در‌را‌مردم‌دفاعي‌مشاركت‌ميزان

‌دانشگاه‌دانشجويان‌معروف‌ةاعالمي‌انگليسي‌مطبوعات‌جهاني،‌دوم‌جنگ‌از‌قبل

‌نخواهند‌ملكه‌و‌كشور‌براي‌شرايطي،‌هيچ‌تحت‌آنها‌كه‌اين‌بر‌مبني‌را‌اكسفورد

‌جنگي‌ةروحي‌ةدربار‌را‌هيتلر‌تهديد،‌رساندند.‌اين‌چاپ‌به‌تاب‌و‌آب‌با‌جنگيد

‌انتظار،‌خالف‌بر‌كه‌شد‌روشن‌جهاني‌دوم‌جنگ‌طول‌در‌و‌داد‌فريب‌انگليسي‌ها

‌افت‌ةدربار‌.‌بنابراين،(4)‌است‌نبوده‌درست‌نيز‌هيتلر‌و‌سياست‌مداران‌پيش‌بيني

‌برخورد‌نااميدي‌و‌يأس‌روي‌از‌نبايد‌صلح‌زمان‌در‌جنگ‌جويانه‌ةروحي‌خودي‌به‌خود

‌داشتند‌حضور‌نبرد‌جبهه‌هاي‌در‌كه‌رزمندگاني‌براي‌ويژه‌اي‌تدابير‌حال‌عين‌در‌و‌كرد

نكنند.‌‌قلمداد‌شده‌برنامه‌ريزي‌را‌خودي‌به‌خود‌افت‌اين‌آنها‌تا‌است‌ضروري‌نيز،

واقعي‌-‌تهديد5

‌و‌مي‌كند‌ايجاد‌مردم‌در‌را‌عميق‌تري‌فشار‌تجاوز،‌همانند‌واقعي‌تهديد‌كه‌آنجا‌از

‌از‌شايد‌مي‌سازد،‌فراهم‌خارجي‌فشارهاي‌به‌نسبت‌را‌مردم‌نگرش‌شكل‌گيري

‌بر‌،واقعي‌باشد.‌تهديدهاي‌مردم‌در‌دفاعي‌ةروحي‌كاهش‌يا‌افزايش‌عوامل‌مهم‌ترين

‌فرهنگي،‌مي‌گذارند.‌تهديدهاي‌متفاوتي‌تأثيرات‌مردم‌ةروحي‌بر‌وضوح،‌شدت‌حسب

‌مي‌كنند،‌ايجاد‌ملي‌هويت‌و‌دفاعي‌ةروحي‌بر‌زيادي‌جبران‌ناپذير‌ضربات‌چه‌اگر

16

‌داده‌نشان‌تحقيقات‌مورد،‌همين‌برخوردارند.‌در‌كمي‌وضوح‌شدت‌از‌متأسفانه

‌‌به‌‌1973و‌1967جنگ‌در‌اشغالي‌فلسطين‌يهودي‌مردم‌دفاعي‌ةروحي‌كه‌است

‌ولي‌است‌بوده‌باال‌صهيونيستي‌رژيم‌گرفتن‌قرار‌واقعي‌تهديدهاي‌معرض‌در‌دليل

‌با‌قدس‌اشغالگر‌رژيم‌مردم‌دفاعي‌ةروحي‌لبنان،‌به‌صهيونيستي‌رژيم‌تجاوز‌در

‌صهيونيست‌روزنامه‌نگار‌يك‌باره،‌اين‌نبود.‌در‌مقايسه‌قابل‌قبلي،‌هاي‌جنگ

مي‌نويسد:‌

‌شمال‌خندان‌مردم‌با‌مي‌گشتيم،‌باز‌لبنان‌به‌حمله‌از‌ما‌كه‌‌وقتي‌1970»در

‌لبنان‌از‌كه‌وقتي‌شديم.‌االن،‌مواجه‌مي‌كردند‌تعارف‌قهوه‌و‌گل‌كه‌اسرائيل

‌بوديم.‌رفته‌فراتر‌خود‌مرزهاي‌از‌چون‌نكرد،‌نگاه‌ما‌به‌هم‌نفر‌يك‌حتي‌برگشتيم،

‌از‌تمجيد‌و‌وصف‌در‌بسياري‌سرودهاي‌،‌1973جنگ‌زمان‌‌تا‌1967جنگ‌از‌پس

‌ولي‌بود‌شده‌سروده‌خاص‌واحدهاي‌براي‌نيز‌ويژه‌اي‌سرودهاي‌و‌اسرائيلي‌نيروهاي

‌هنرمندان‌كه‌هايي‌نمايش‌از‌و‌نشد‌گفته‌رفته‌لبنان‌به‌سربازان‌براي‌سرودي‌هيچ

(5)نبود«.‌خبري‌مي‌دادند‌ترتيب‌جبهه‌مقدم‌خط‌واحدهاي‌براي

‌تهديدهاي‌از‌بيش‌تجاوز،‌نظير‌برجسته‌و‌واقعي‌تهديد‌مي‌رسد‌نظر‌به‌مورد،‌اين‌در ‌كاذب،‌تهديدهاي‌همچنين‌و‌مخدر‌مواد‌و‌فرهنگي‌تهديدهاي‌نظير‌غيرملموس‌ظاهرا

‌در‌دفاعي‌ةروحي‌حفظ‌اساس‌همين‌بر‌مي‌دهد؛‌افزايش‌ملت‌هر‌در‌را‌دفاعي‌ةروحي

دارد.‌‌ويژه‌اي‌هاي‌دشواري‌نيز‌تجاوز‌زمان

طبيعي‌-‌حوادث6

‌اين‌از‌دريا،‌آب‌پيشروي‌و‌آتشفشان‌زلزله،‌سيل،‌نظير‌طبيعي‌حوادث‌وقوع‌زمان

‌گذاشتن‌پشت‌سر‌و‌صلح‌زمان‌دفاعي‌ةروحي‌خودي‌به‌خود‌فتا‌زمان‌در‌كه‌جهت

17

‌خير،‌يا‌باشد‌تورم‌و‌موشكي‌هوايي،‌بمباران‌نظير‌جنگ،‌زمان‌مشقات‌و‌ها‌دشواري

‌خودي‌به‌خود‌فتا‌مي‌تواند‌صلح،‌زمان‌در‌حوادث‌قبيل‌اين‌دارد.‌وقوع‌ويژه‌اي‌اهميت

كند.‌‌تشديد‌صلح‌زمان‌در‌را‌مردم‌دفاعي‌ةروحي

اقتصادي‌-‌عامل7 ‌و‌اقتصادي‌نارسايي‌هاي‌كوتاه‌مدت‌در‌دارند‌انتظار‌جنگ،‌پايان‌از‌بعد‌مردم‌عموما

‌و‌نيازها‌رفع‌راستاي‌‌در-بودند‌برخوردار‌بسياري‌شدت‌از‌جنگي‌وضعيت‌در‌‌كه-مالي

‌از‌حدي‌به‌يابي‌دست‌مي‌رسد‌نظر‌به‌شود.‌بنابراين،‌برطرف‌عمومي،‌مايحتاج

‌خطرات‌مقابل‌در‌را‌مردم‌و‌بگذارد‌اثر‌دفاعي‌ةروحي‌بر‌است‌قادر‌انتظارات

‌همه‌از‌و‌ناكارآمدي‌ها‌ناكامي‌ها،‌صورت،‌اين‌غير‌دارد.‌در‌نگه‌انگيخته‌احتمالي،

‌تغيير‌كلي‌به‌را‌موضوع‌مشكالت،‌حل‌در‌ناتواني‌تصور‌مخاطره‌آميزتر،‌و‌مهم‌تر

‌مانورهاي‌رو،‌اين‌مي‌شود.‌از‌دفاع‌جايگزين‌جديدي‌ذهني‌اشتغاالت‌و‌مي‌دهد

‌كه‌است‌مهمي‌عناصر‌از‌يكي‌اقتصادي، ‌نقش‌جنگ‌پايان‌از‌پس‌مخصوصا

دارد.‌‌كشوري‌هر‌در‌دفاعي‌آمادگي‌ميزان‌ارزيابي‌در‌تعيين‌كننده‌اي

ملي‌خود‌به‌نسبت‌مردم‌-‌نگرش8

‌چه‌از‌آن‌ةبرپاي‌و‌دارند‌خود‌عملكرد‌از‌قضاوتي‌چه‌جامعه،‌يك‌مردم‌كه‌اين

‌نگرش‌از‌مي‌كنند،‌استفاده‌خود‌براي‌قالبي‌پندارهاي‌چه‌از‌يعني‌هايي،‌برچسب

‌حسب‌بر‌مردم‌عموم‌دفاع،‌و‌جنگ‌زمان‌مي‌گيرد.‌در‌نشئت‌ملي‌خود‌به‌نسبت

‌صلح،‌زمان‌مي‌دانستند.‌در‌مبتكر‌و‌بالنده‌و‌مؤثر‌كارآ،‌را‌خود‌باال،‌دفاعي‌ةروحي

‌رو،‌اين‌هستيم.‌از‌شاهد‌ملي‌خود‌به‌نسبت‌مردم‌نگرش‌در‌را‌برگشت‌ةپديد

18

‌ملي،‌خود‌به‌نسبت‌مردم‌نگرش‌سطح‌مفاهيم،‌از‌پاره‌اي‌ةپاي‌بر‌كه‌است‌ضروري

‌برگشت‌ةپديد‌صورت،‌اين‌غير‌در‌شود‌داشته‌نگه‌قبولي‌قابل‌حد‌در‌و‌بازسازي

‌فراهم‌را‌ملي‌دفاع‌روحیة‌تضعيف‌موجبات‌مي‌تواند‌ملي‌خود‌به‌نسبت‌منفي‌نگرش

كند.‌

عوامل‌-‌ساير9

‌مردم،‌دفاعي‌ةروحي‌در‌مي‌توانند‌ديگري‌متعدد‌عوامل‌شده،‌ياد‌عوامل‌بر‌افزون

‌ميان‌در‌قديمي‌رزمندگان‌حذف‌تصور‌قانون،‌نقض‌ةكنند.‌پديد‌فراهم‌را‌تغييراتي

‌با‌همراه‌نگرش‌و‌جنگ‌آسيب‌ديدگان‌به‌حمايتي‌خدمات‌ارسال‌ةشيو‌نگرش‌مردم،

‌در‌جبهه‌رفته‌افراد‌به‌مردم‌نگرش‌و‌تفسير‌آنها؛‌از‌حمايت‌قطع‌بر‌مبتني‌اضطراب

‌مورد،‌اين‌در‌كه‌است‌توجه‌است.‌شايان‌عوامل‌اين‌ةجمل‌از‌جنگ،‌اتمام‌نحوه‌مورد

‌طرد‌اساس،‌اين‌است.‌بر‌جنگ‌زمان‌از‌بيش‌صلح،‌زمان‌در‌باال‌عوامل‌منفي‌پيامد

‌پيامد‌جنگ،‌زمان‌از‌بيش‌صلح،‌زمان‌در‌اجرايي‌تشكيالت‌در‌قديمي‌رزمنده‌يك

‌زمان،‌اين‌دارد.‌در‌دنبال‌به‌را‌حكومت‌به‌مردم‌اعتماد‌و‌رزمندگان‌نگرش‌در‌منفي

‌به‌كشوري،‌هر‌در‌جنگ‌كشته‌شدگان‌فرزندان‌از‌حمايت‌در‌نارسايي‌كوچك‌ترين

‌نظر‌مي‌شود.‌به‌تلقي‌ديگران‌سوي‌از‌حمايت‌قطع‌سياست‌عنوان‌به‌راحتي

‌از‌بيش‌قديمي،‌رزمندگان‌حذف‌به‌مربوط‌نگرش‌در‌موجود‌شناختي‌بار‌كه‌مي‌رسد

‌مورد،‌اين‌شود.‌در‌سبب‌مردم‌در‌را‌دفاعي‌ةروحي‌كاهش‌مي‌تواند‌نفر‌چند‌طرد

‌در‌قديمي‌رزمندگان‌به‌جمعي‌ارتباط‌و‌گروهي‌رسانه‌هاي‌توجه‌خودي‌به‌خود‌فتا

‌بار‌شكل،‌همين‌دارد.‌به‌تعيين‌كننده‌سهمي‌جنگ،‌زمان‌با‌مقايسه‌در‌صلح،‌زمان

‌از‌بيش‌رزمندگان،‌خانواده‌هاي‌و‌مردم‌نگرش‌در‌موجود،‌واقعي‌يا‌كاذب‌شناختي

19

‌ةروحي‌تضعيف‌به‌مي‌تواند‌خدمات،‌ارسال‌ةنحو‌بر‌مبتني‌واقعي‌شناختي‌نگرش

‌تاكنون‌‌كه-مردم‌دفاعي‌ةروحي‌در‌مؤثر‌عامل‌چندين‌بيانجامد.‌از‌مردم‌دفاعي

‌مربوط‌تحقيقات‌در‌كلمه،‌واقعي‌معني‌به‌علت‌علل،‌از‌‌دسته‌اي،-است‌شده‌مطرح

‌علل،‌از‌ديگر‌‌ایمي‌شوند.‌دسته‌تلقي‌اجتماعي‌روان‌شناسي‌در‌عوامل‌تحليل‌به

‌باشند.‌آنها‌در‌ادغام‌قابل‌علل،‌ديگر‌با‌مفهومي‌هم‌پوشي‌علت‌به‌است‌ممكن

‌برخوردار‌بااليي‌يا‌معني‌دار‌اهميت‌از‌است‌ممكن‌شده،‌ياد‌علل‌از‌بعضي‌همچنين،

‌علل‌ةپاي‌بر‌،اجتماعي‌برنامه‌ريزي‌هاي‌كه‌است‌ضروري‌ديگر،‌سوي‌نباشند.‌از

‌انجام‌و‌بررسي‌از‌غير‌راهي‌مي‌رسد‌نظر‌به‌پذيرد.‌بنابراين،‌انجام‌مؤثر‌و‌واقعي

باشد.‌‌نداشته‌وجود‌دفاعي‌ةروحي‌و‌مؤثر‌عوامل‌تحليل‌زمينه‌در‌پژوهش

‌است‌اين‌دارد،‌اهميت‌ملي‌امنيت‌و‌اجتماعي‌هاي‌برنامه‌ريزي‌در‌آنچه‌اين،‌بر‌افزون

‌و‌فشارها‌ةمي‌كنند.‌مجموع‌تبعيت‌خاص‌دفاعي‌الگوي‌يك‌از‌جامعه‌هر‌مردم‌كه

‌در‌را‌ستيزه‌جويانه‌انرژي‌مقداري‌ملي،‌سطح‌در‌و‌اجتماعي‌زندگي‌در‌سختي‌ها

‌بر‌خارجي‌روابط‌در‌را‌ستيزه‌جويانه‌ةروحي‌است‌ممكن‌مي‌كند.‌مردم‌ايجاد‌مردم

‌در‌يا‌و‌درآورند‌نمايش‌به‌مخدر‌مواد‌و‌تجاوز‌با‌مقابله‌همچون‌موضوعاتي‌روي

‌رانت‌خواري‌ها،‌ارزش‌اهميت‌فتا‌گراني،‌نظير‌موضوعاتي‌مقابل‌در‌داخلي‌روابط

‌انرژي‌ها‌اوال،‌كه‌مي‌رسد‌نظر‌به‌مورد،‌اين‌برخيزند.‌در‌ستيز‌)افزونه‌خواه(‌و...‌به ‌برنامه‌ريزي‌با‌ثانيا،‌است؛‌داخلي‌روابط‌و‌مسائل‌يا‌خارجي‌مسائل‌متوجه‌عمدتا

‌به‌مي‌توان‌را‌ستيزه‌جويانه‌انرژي‌داخلي،‌مسائل‌مورد‌در‌اجتماعي‌صحيح

‌متوجه‌مخدر‌مواد‌و‌ها‌بيماري‌با‌مبارزه‌طبيعي،‌حوادث‌ورزش،‌مثل‌هايي‌ميدان

ساخت.‌

‌سكوت‌الگوي‌دفاعي،‌الگوي‌ةمطالع‌در‌كه‌مي‌رسد‌نظر‌به‌اوليه‌بررسي‌هاي‌از‌پس

20

‌اين‌اساس‌داد.‌بر‌قرار‌بررسي‌مورد‌پيشنهادي‌الگوي‌عنوان‌به‌مي‌توان‌را‌پرخاش‌و

‌آغاز‌دير‌داخلي،‌مسائل‌با‌ارتباط‌در‌پرخاش‌گرانه‌انرژي‌و‌اجتماعي‌تغييرات‌الگو،

‌كوتاه‌مدت‌و‌زودگذر‌داخلي،‌روابط‌در‌بحران‌شدن،‌آغاز‌صورت‌در‌و‌مي‌شود؛

بود.‌خواهد

‌در‌كشور‌اين‌كه‌اين‌به‌توجه‌با‌ايران‌مردم‌دفاعي‌الگوي‌تعيين‌چه‌اگر‌مورد،‌اين‌در

‌آسان‌چندان‌است،‌شده‌اجتماعي‌ةپيچيد‌و‌شديد‌تغييرات‌دست‌خوش‌تاريخ‌طول

‌روشني‌طرح‌و‌روش‌علمي،‌مطالعه‌اي‌اساس‌بر‌است‌ضروري‌اما‌بود،‌نخواهد

‌حداكثر‌آن،‌موجب‌به‌تا‌كرد‌تنظيم‌داخلي‌مسائل‌در‌مردم‌دفاعي‌ةروحي‌تعديل‌براي

‌درون،‌در‌ستيزه‌جويي‌انرژي‌ةباقيماند‌و‌بگنجد‌خارجي‌روابط‌در‌ستيزه‌جويي‌ةروحي

‌روابط‌در‌كه‌اجتماعي‌عناصر‌از‌مكانيزمي‌اساس،‌اين‌شود.‌بر‌سازندگي‌ةمتوج

‌كه‌است‌توجه‌است.‌شايان‌ضروري‌كند،‌متجلي‌را‌جويي‌جنگ‌باالي‌ةآستان‌خارجي،

‌ةروحي‌افزايش‌در‌مؤثر‌روش‌مورد‌در‌كشورها‌ساير‌به‌مربوط‌تحقيقات‌نتايج‌از

‌داخلي،‌مسائل‌سوي‌به‌آن‌سمت‌گيري‌كاهش‌و‌خارجي‌روابط‌در‌ستيزه‌جويي

گرفت.‌بهره‌نمي‌توان

منابع

‌،1373 تهران صریر، انتشار:‌نشر و ترجمه درگیری؛ و رزم روان‌شناسی بن؛ .‌شالیت،1

.89 ص

‌صریر، انتشار:‌نشر و ترجمه صلح؛ و جنگ روان‌شناسی مراحل .‌پیر.تی.‌اچ؛3و2

تخلیص(. ‌)با51 ‌تا42 صص ،1373 تهران،

‌امام دانشگاه انتشارات جنگ؛ در روانی عوامل و جنگی روحیة ام، -‌ریچاردسون.‌اف؛4

.190 ص ایزدی، ترجمه:‌پیروز ،1365 حسین)ع(،

21

.‌‌251 ص ،1 -‌مأخذ5

22