คมอธรรมศกษาโท - ๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ประวตความเปนมา ของนกธรรมและธรรมศกษา

ความเปนมา การศกษาพระปรยตธรรม หรอทเรยกกนวา “นกธรรม” เกดขนตามพระดาร

ของสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส เปนการศกษาพระธรรมวนยในภาษาไทย∗ เพอใหภกษสามเณรผเปนกาลงสาคญของพระพทธศาสนาสามารถศกษาพระธรรมวนยไดสะดวกและทวถง อนจะเปนพนฐานนาไปสสมมาปฏบต ตลอดจนเผยแผพระพทธศาสนาใหกวางออกไป

ตอมาพระเจาวรวงศเธอกรมหลวงชนวรสรวฒน สมเดจพระสงฆราชเจา ทรงพจารณาเหนวา การศกษานกธรรมมไดเปนประโยชนตอภกษสามเณรเทานน แมผทยงครองฆราวาสวสยกจะไดรบประโยชนจากการศกษานกธรรมดวย โดยเฉพาะสาหรบเหลาขาราชการคร จงทรงตงหลกสตรนกธรรมสาหรบฆราวาสขน เรยกวา “ ธรรมศกษา ” มครบทง ๓ ชน คอ ชนตร ชนโท ชนเอก ซงมเนอหาเชนเดยวกนกบหลกสตรนกธรรมของภกษสามเณร เวนแตวนยบญญตททรงกาหนดใชเบญจศลเบญจธรรมและอโบสถศลแทน หลกสตรธรรมศกษาไดเปดสอนและสอนครงแรกเมอ พ.ศ. ๒๔๗๒ และเปดสอนครบทกชนในเวลาตอมา มฆราวาสทงหญงและชายเขาสอบเปนจานวนมาก นบเปนการสงเสรมการศกษาพระพทธศาสนาใหกวางขวางยงขน

ป พ.ศ. ๒๕๔๖ สนามหลวงแผนกธรรมไดปรบเนอหาหลกสตรธรรมศกษาใหนอยลง ทงนเพอใหเหมาะสมกบสภาพเหตการณในปจจบน เพราะผเรยนสวนใหญเปนนกเรยนนกศกษาซงมหลกสตรทตองเรยนตองศกษาในสถาบนการศกษาอยแลวเปนปกต การเรยนธรรมศกษาทมเนอหาวชามากเกนไปอาจเปนภาระทหนกสาหรบผเรยน สาหรบธรรมศกษาชนโทน เนอหาวชาทปรากฏในหนงสอเลมนเปนเนอหาวชาทไดปรบลดแลวจากหลกสตรเดม ∗ การศกษาพระปรยตธรรมของพระสงฆไทยแตโบราณนยมศกษาเปนภาษาบาล

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วตถประสงคของการเรยนธรรมศกษา ๑. เพอใหผเรยนเกดศรทธาและสานกในความสาคญของพระพทธศาสนา ๒. เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจ และซาบซงในคณของพระรตนตรย ๓. เพอใหผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบพระพทธศาสนาและหลกธรรม อยางถกตอง ๔. เพอใหผเรยนมทกษะในการคดและการปฏบตตนอยางถกตองตาม หลกธรรมทางพระพทธศาสนา ๕. เพอใหผเรยนรหนาทของชาวพทธและสามารถปฏบตไดอยางเหมาะสม หลกสตรธรรมศกษาทใชในปจจบน มขอบขายการเรยนการสอนดงน

๑. วชาเรยงความแกกระทธรรม หลกสตร ใชหนงสอพทธศาสนสภาษต เลม ๒ ม ๕ หมวด คอ ๑) อตตวรรค ๒) กมมวรรค ๓) ขนตวรรค ๔) ปญญาวรรค ๕) เสวนาวรรค

๒. วชาธรรมวภาค

หลกสตร ใชหนงสอธรรมวภาค ปรเฉทท ๒ ชนน กาหนดใหเรยนหมวดธรรม ตามการปรบปรงหลกสตรธรรมศกษา พ.ศ. ๒๕๔๖ มหมวดธรรม ดงน

ทกะ หมวด ๒ - กมมฏฐาน ๒ - กาม ๒

- บชา ๒ - ปฏสนถาร ๒

- สข ๒

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตกะ หมวด ๓ - อกศลวตก ๓ - กศลวตก ๓ - อคค ๓ - อธปเตยยะ ๓

- ญาณ ๓ - ตณหา ๓ - ปาฏหารยะ ๓ - ปฎก ๓

- พทธจรยา ๓ - วฏฏะ ๓ - สกขา ๓

จตกกะ หมวด ๔ - อปสเสนธรรม ๔ - อปปมญญา ๔ - พระอรยบคคล ๔

- โอฆะ ๔ - กจในอรยสจ ๔ - บรษท ๔

- บคคล ๔ - มรรค ๔ - ผล ๔

ปญจกะ หมวด ๕ - อนปพพกถา ๕ - มจฉรยะ ๕

- มาร ๕ - เวทนา ๕

ฉกกะ หมวด ๖ - จรต ๖ - ธรรมคณ ๖

สตตกะ หมวด ๗ - วสทธ ๗

อฏฐกะ หมวด ๘ - อวชชา ๘

นวกะ หมวด ๙ - พทธคณ ๙ - สงฆคณ ๙

ทสกะ หมวด ๑๐ - บญญกรยาวตถ ๑๐ ทวาทสกะ หมวด ๑๒

- กรรม ๑๒

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. วชาอนพทธประวต หลกสตร ใชหนงสออนพทธประวต พระนพนธ สมเดจพระสงฆราช

(สา ปสสเทวมหาเถร) และศาสนพธ เลม ๒ ขององคการศกษา ชนน กาหนดใหเรยนประวตของพระสาวกจานวน ๔๐ รป ตามการปรบปรงหลกสตรธรรมศกษา พ.ศ. ๒๕๔๖ ดงน

๑. พระอญญาโกณฑญญเถระ ๒. พระอรเวลกสสปเถระ ๓. พระสารบตรเถระ ๔. พระมหาโมคคลลานเถระ ๕. พระมหากสสปเถระ ๖. พระมหากจจายนเถระ ๗. พระโมฆราชเถระะ ๘. พระราธเถระ ๙. พระปณณมนตานบตรเถระ ๑๐. พระกาฬทายเถร ๑๑. พระนนทเถระ ๑๒. พระราหลเถระ ๑๓. พระอบาลเถระ ๑๔. พระภททยเถระ ๑๕. พระอนรทธเถระ ๑๖. พระอานนทเถระ ๑๗. พระโสณโกฬวสเถระ ๑๘. พระรฐบาลเถระ ๑๙. พระปณโฑลภารทวาชเถระ ๒๐. พระมหาปนถกเถระ

๒๑. พระจฬปนถกเถระ ๒๒. พระโสณกฏกณณเถระ ๒๓. พระลกณฏกภททยเถระ ๒๔. พระสภตเถระ ๒๕. พระกงขาเรวตเถระ ๒๖. พระโกณฑธานเถระ ๒๗. พระวงคสเถระ ๒๘. พระปลนทวจฉเถระ ๒๙. พระกมารกสสปเถระ ๓๐. พระมหาโกฏฐตเถระ ๓๑. พระโสภตเถระ ๓๒. พระนนทกเถระ ๓๓. พระมหากปปนเถระ ๓๔. พระสาคตเถระ ๓๕. พระอปเสนเถระ ๓๖. พระขทรวนยเรวตเถระ ๓๗. พระสวลเถระ ๓๘. พระวกกลเถระ ๓๙. พระพาหยทารจรยเถระ ๔๐. พระพากลเถระ

๔. วชาวนย (อโบสถศล) หลกสตร ใชหนงสออโบสถศลของพระศรรตนโมล (ชยวฒน ปญาสร)

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วธตรวจในสนามหลวง การตรวจประโยคธรรมสนามหลวงและธรรมศกษาของสนามหลวงความประสงคเพอทราบความรของนกเรยนตามความเปนจรง เปนทางใหผศกษาเจรญในวทยาคณและจรยสมบต สบอายพระพทธศาสนา และเปนพทธศาสนกชนทดตอไป ขอสอบของธรรมศกษาทกชน เวนเรยงความแกกระทธรรม ปญหาทออกสอบเปบแบบปรนย คอเลอกคาตอบทบอกมาแลวในแตละขอ แตตองเปนคาตอบทถกตองทสดในแตละขอซงมทถกทสดเพยงขอละคาตอบเดยว นกเรยนจะตองเลอกตอบขอทถกเทานน เลอกตอบผดเปนไมไดคะแนน เปนการถามทงความร ความเขาใจ ความจา และความคดไปในตวดวย เฉพาะใบตอบของธรรมศกษาทกชน เวนกระท ขอสอบแตละวชาม ๕๐ ขอ ๆละ ๒ คะแนน ใหตรวจไปตามใบเฉลยฉบบทเฉลยไวให ตรวจแตละฉบบแลว ใหนบขอรวม ในกรณทนกเรยนธรรมศกษากากบาทลงในชองคาตอบในขอเดยวกนหลายคาตอบ ถอวาขอนน ๆเปนผด ไมไดคะแนน หากมรอย ขด ลบ ขด ฆาไว แตพอเปนหลกฐานใหทราบวานกเรยนตกลงใจตอบคาตอบในขอไหนได กใหตรวจไปตามนน เกณฑการตดสนสอบได - สอบตก

๑. การใหคะแนนธรรมศกษาทกชน มหลกเกณฑ ดงน ๑.๑ ธรรมศกษาทกชน ใหถอ ๔๐๐ คะแนนเปนเกณฑ วชาทก

วชาคะแนนเตม ๑๐๐ คะแนน เมอรวมคะแนนของทง ๔ วชาแลว ตองไดคะแนนไมตากวา ๒๐๐ คะแนน ถอวาสอบได ตากวา ๒๐๐ คะแนน ถอวาสอบตก

๑.๒ ธรรมศกษาทกชน เมอตรวจดคะแนนของแตละวชาทไดแลว หากมวชาใดวชาหนง ไดคะแนนตากวา ๒๕ คะแนน แมจะรวมครบทกวชาแลวไดเกนกวาเกณฑทกาหนดกตาม ใหถอวาการสอบครงนเปนการสอบตกดวย

๑.๓ ธรรมศกษาทกชน ตองสอบทง ๔ วชา ถาขาดสอบวชาใดวชา หนง สนามหลวงแผนกธรรมไมรบพจารณา ใหอยในเกณฑสอบตก

๑.๔ วชาทตอบตองไดคะแนนทกวชา จงจะยอมรบรวมคะแนนได หากเกดวชาใดวชาหนงไมไดคะแนนแมแตคะแนนเดยว หรอไดตากวา ๒๕ คะแนน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

กหามรวมคะแนน ปรบเปนตก แมรวมทกวชาแลว จะไดคะแนนสงถงเกณฑทกาหนดไวกตาม วธการศกษา

๑. ศกษาเนอหาไปตามลาดบ และทาแบบทดสอบในแตละตอน เสรจแลวตรวจคาตอบจากเฉลยทายบทเรยน

๒. ฟงการบรรยาย – สอบถาม พระอาจารย หรอทานผร ๓. คนควาเพมเตมจากหนงสออนๆ ทเกยวของ

การประเมนผล

๑. ทาแบบทดสอบกอนและหลงเรยน ๒. เขาฟงบรรยายในชนเรยน (กรณทมการเรยนการสอน) ๓. สงเกตจากพฤตกรรม ตลอดถงทศนคตของผเรยน ๔. เขาสอบธรรมสนามหลวง ๕. ผเรยนนาหลกธรรมคาสอนไปประยกตใชในชวตประจาวน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วชาอนพทธประวต

สาระสาคญ

อนพทธประวต หมายถง ประวตหรอเรองราวความเปนมาของพระสงฆผตรสรตามพระพทธเจา ซงบางรปกไดบรรลคณธรรมชนสงทาตนใหพนจากอาสวะกเลสไดสนเชง บางรปละกเลสไดเปนบางสวน ตามกาลงสตปญญาความสามารถของตน ทานเหลานเองทไดเปนพยานหลกฐานในการรบรองพระปญญาการตรสรของพระพทธเจาวาพระองคไดตรสรจรง

การศกษาอนพทธประวตจะทาใหผศกษาทราบประวตเรองราวและปฏปทาของเหลาพระอรยาสาวก แลวนาแบบอยางทดไปประพฤตปฏบตตาม เพอประโยชนสข และเพอจรรโลงสบตออายพระพทธศาสนาใหเจรญรงเรองตลอดกาล

พระอนพทธะ ในหลกสตรธรรมศกษาโทนมทงสน ๔๐ องค ซงเปนพระอรย-สาวกทไดรบการยกยองวาเปนผเลศ หรอเอตทคคะในดานตาง ๆ

วตถประสงค ๑. ทราบความหมาย และประวตของพระอนพทธะ ๒. นาแบบอยางจรยาวตรอนงดงามของพระอนพทธะไปประยกต ใชในชวตประจาวน ๓. มศรทธาปสาทะในพระพทธศาสนายงขน ๔. สามารถบอกเลาเรองราวของพระอนพทธะแกผสนใจได

กจกรรม ๑. อานเนอหาประจาบทเรยนจากหนงสอคมอธรรมศกษาโท ๒. ทาปญหากอนเรยน ๓. ฟงบรรยายในหองเรยน ๔. ใหผเรยนไดรวมวเคราะหเหตการณตาง ๆ ในระหวางเรยน ๕. คนควาเพมเตมจากหนงสอทแนะนาทายเลม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ประเมนผล ๑. จารการทาแบบทดสอบกอนเรยน ๒. จากการทากจกรรมในหองเรยน ๓. จากการสอบธรรมสนามหลวง ๔. จากการสงเกตโดยการสอบถาม และการแสดงออกทางกายภาพ

สปดาหท ๑

แบบทดสอบกอนเรยน วชาอนพทธประวตสปดาหท ๑

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. อนพทธประวต หมายถงประวตของใคร ?

ก. พระพทธเจา ข. พระปจเจกพทธเจา ค. พระอรหนต ง. พระสาวกของพระพทธเจา

๒. พระสาวกรปใด เคยทานายพระลกษณะของพระมหาบรษ ? ก. พระอญญาโกณฑญญะ ข. พระวปปะ ค. พระภททยะ ง. พระอสสช

๓. พระปญจวคคย อยเฝาอปฏฐากพระมหาบรษกป ? ก. ๒ ป ข. ๓ ป ค. ๕ ป ง. ๖ ป

๔. ธรรมจกษ คอดวงตาเหนธรรม หมายถงขอใด ? ก. โสดาปตตมรรค ข. สกทาคามมรรค ค. อนาคามมรรค ง. อรหตตมรรค

๕. พระเถระผทเปรยบเหมอนแมนมเลยงดบตร คอใคร ? ก. พระมหาโมคคลลานะ ข. พระสารบตรเถระ ค. พระมหากสสปะ ง. พระจนทะเถระ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๖. เทศนาทพระพทธองคทรงแสดงแกชฎล ๓ พนองมชอวา ? ก. ธมมจกกปปวตนสตร ข. อาทตตปรยายสตร ค. อนปพพกถา ง. อนตตลกขณสตร

๗. พระธรรมเทศนาใดทวาดวยเรองสภาวธรรมทเปนของรอน ? ก. โมคคลลานสตร ข. อนตตลกขณสตร ค. อาทตตปรยายสตร ง. ธมมจกกปปวตตนสตร

๘. พระอรเวลกสสปะ ไดรบยกยองวาเปนเลศดานใด ? ก. อยปาเปนวตร ข. ไมคลกคลดวยหม ค. มบรวารมาก ง. ถอธดงคเปนวตร

๙. พระศาสดา ตรสอบายแกความงวงใหแกใคร ? ก. ทฆนขปรพพาชก ข. พระยสะ ค. พระสารบตร ง. พระโมคคลลานะ

๑๐.อปตสสะ และโกลตะ ครงแรกบวชในสานกของใคร ? ก. ปปผล ข. สญชย ค. จนทะ ง. ราธะ

๑๑.พระเถระรปใด สามารถอธบายความยอใหพสดาร ? ก. พระปณณมนตานบตร ข. พระมหากจจายนะ ค. พระโสณโกฬวสะ ง. พระโสณกฏกณณะ

๑๒.พระสาวกรปใด เปนสหชาตเกดวนเดยวกบพระพทธเจา ? ก. พระกาฬทาย ข. พระยสะ ค. พระอบาล ง. พระนนทะ

๑๓. “สงใดเปนมาร ทานจงละความพอใจในสงนนเสย” พระศาสดาตรสแกใคร ? ก. พระราหล ข. พระราธะ ค. พระวกกล ง. พระอสสช

๑๔.ใครเปนพระอปชฌายรปแรก ในการบวชสามเณร ? ก. พระโมคคลลานะ ข. พระอบาล ค. พระสารบตร ง. พระมหากสสปะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๕. “ พระธรรมราชา ” หมายถงใคร ?

ก. พระพทธเจา ข. พระสารบตร ค. พระภททยะ ง. พระมหากปปนะ

๑๖.พระนนทเถระ ไดรบยกยองวาเลศดานใด ? ก. สารวมอนทรย ข. ถอธดงค ค. เกดในตระกลสง ง. มปฏภาณไหวพรบ

๑๗.สามเณรรปแรกในพระพทธศาสนา คอใคร ? ก. สามเณรราหล ข. สามเณรเรวตะ ค. สามเณรสงกจจะ ง. สามเณรบณฑต

๑๘.พระบรมศาสดาทรงยกยองพระราหลวาอยางไร ? ก. เปนผเลศดานพหสตร ข. เปนผเลศดานมตระกลสง ค. เปนผเลศดานใฝในการศกษา ง. เปนผเลศดานทรงพระวนย

๑๙. “ ความรกไมมทสนสด ” เปนความดารเพอสลดจากทกขของใคร ? ก. พระมหากจจายนะ ข. พระอานนท ค. พระนนทะ ง. พระอนรทธะ

๒๐.พระศาสดาทรงยกยองพระอบาลวาอยางไร ? ก. เปนผเลศดานพหสต ข. เปนเลศดานมตระกลสง ค. เปนผเลศดานใฝในการศกษา ง. เปนเลศดานทรงพระวนย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ความรเบองตนเกยวกบอนพทธประวต

คาวา อนพทธประวต แบงออกเปน ๓ คา คอ อน แปลวาตาม พทธะ แปลวา ตรสร และ ประวต แปลวา เรองราวความเปนไป รวมความวา เรองราวชวประวตของบคคลหรอพระสาวกผทไดฟงธรรมจากพระพทธเจาแลวไดตรสรตาม อนพทธ หมายถง บคคลผตรสรตาม กลาวคอพระสาวกทตรสรตามพระพทธเจา โดยการสดบรบฟงพระธรรมเทศนาหรอคาสอนของพระพทธองคแลวประพฤตปฏบตตามจนสาเรจเปนพระอรยบคคล บรรลพระอรหตตผลซงเปนผลสงสดในพระพทธศาสนา ในบาลม ๘ ประเภท คอ ๑. ผตงอยในโสดาปตตมรรค ๒. ผตงอยในโสดปตตผล ๓. ผตงอยในสกทาคามมรรค ๔. ผตงอยในสกทาคามผล ๕. ผตงอยในอนาคามมรรค ๖. ผตงอยในอนาคามผล ๗. ผตงอยในอรหตตมรรค ๘. ผตงอยในอรหตตผล

คณสมบตของพระสาวกผเปนเอตทคคะ

ในหนงสอน แสดงประวตพระเถระผใหญ ๔๐ องค เฉพาะทานทไดรบเอตทคคะจากพระศาสดาเทานน และการทพระสาวกจะไดรบเอตทคคะนน พระอรรถกถาจารยอธบายวา พระศาสดาทรงใชหลกเกณฑ ๔ ประการ คอ ๑. อตถปปตตโต ไดรบการยกยองเพราะเหตการณทเกดขน เชน ครงทพระศาสดาเสดจลงจากดาวดงส สตวโลกทงเทวดาและมนษยประชมกนเปนจานวนมาก ในจานวนนนมทงปถชน พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม พระ อรหนต พระมหาสาวกทวไป พระมหาโมคคลลานเถระ และพระสารบตรเถระ ทรงถามปญหากบปถชน และอรยบคคลเหลานน ปถชนแกปญหาของปถชนได แตแกปญหาของพระอรยบคคลไมได พระอรยบคคลชนตากวา แกปญหาของพระอรยบคคลชนสงไมได พระอรยบคคลทวไป แกปญหาของพระมหาโมคคลลานเถระไมได พระมหาโมคคลลานเถระ แกปญหาของพระสารบตรเถระไมได พระสารบตร

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เถระ แกปญหาของผอนไดทงหมด แตแกปญหาอนเปนวสยของพระพทธเจาไมได เหตการณทเกดขน (อตถปปตต) น จงทรงยกยองพระสารบตรเถระ วามปญญามาก กวาสาวกทงหลาย ๒. อาคมนโต ไดรบการยกยองเพราะทาบญมา คอแตละรปทไดรบยกยองวาเลศในทางนน ๆ ลวนแตเคยเหนภกษอนไดรบตาแหนงเชนนนจากพระศาสดาพระองคกอน ๆ แลวปรารถนาตาแหนงเชนนนบาง จงไดทาบญอนสามารถอานวยผลนนมายาวนาน ทานกลาววาหลงไดรบพยากรณแลว ตองบาเพญบารมถงแสนกปขนไป ๓. จณณวสโต ไดรบการยกยองเพราะมความเชยวชาญในดานนน ๆ โดยการฝกฝนเรองทตนปรารถนาอยางเดยว เชน พระสารบตรเถระปรารถนาจะมปญญามากกวาใคร เกดภพใดชาตใดกฝกฝนแตปญญามาตลอด จนนบภพนบชาตไมถวนในทสดกเปนผเชยวชาญดานปญญา เปนตน ๔. คณาดเรกโต ไดรบการยกยองเพราะมคณสมบตดานนนเหนอกวารปอน เชน ภกษทมฤทธหลายรปแตทกรปมฤทธสพระมหาโมคคลลานเถระไมได เพราะพระมหาโมคคลลานเถระ ทานสรางกศลและฝกฝนเรองฤทธมากกวาภกษรปอนทงหมด

ประโยชนของการเรยนรวชาอนพทธประวต

๑. ไดทราบประวตความเปนมาของพระอรยสาวกเหลานน ๒. ไดทราบปฏปทาจรยาวตร การปฏบตธรรมของพระอรยสาวกเหลานน ๓. ไดยดถอเปนทฏฐานคตในการประพฤตดปฏบตชอบ ๔. ไดเปนผสบทอดอายพระพทธศาสนาใหเจรญรงเรองตลอดไป ๕. ไดชอวาเปนการรกษาพระพทธศาสนาไวใหมนคงตลอดกาล

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พระอนพทธประวต สปดาหท ๑ ๑. พระอญญาโกณฑญญเถระ ๒. พระอรเวลกสสปเถระ ๓. พระสารบตรเถระ ๔. พระมหาโมคคลลานเถระ ๕. พระมหากสสปเถระ ๖. พระมหากจจายนเถระ ๗. พระโมฆราชเถระะ

๘. พระราธเถระ ๙. พระปณณมนตานบตรเถระ ๑๐. พระกาฬทายเถร ๑๑. พระนนทเถระ ๑๒. พระราหลเถระ ๑๓. พระอบาลเถระ

๑. พระอญญาโกณฑญญเถระ เอตทคคะ : รตตญ คอ ผรราตรนาน

ภาคชวประวต และการศกษา เมอเจาชายสทธตถะประสตได ๕ วน โกณฑญญะพราหมณซงหนมทสด ใน

บรรดาพราหมณ ๑๐๘ คน ไดทานายลกษณะพระราชกมารเปนทางเดยววา “จะเสดจออกบวชไดตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจาในโลกอยางแนนอน” ทานเองกมความเลอมใสศรทธาจะออกบวชตาม เมอทราบขาวการออกบวชของเจาชายสทธตถะราชกมาร จงไดชกชวนพราหมณอก ๔ ทาน คอ วปปะ ภททยะ มหานามะ และอสสช ทงหมดรวมเรยกวา ปญจวคคย แปลวา กลมคน ๕ คน”ทานไดเปนหวหนาปญจวคคยอปฏฐากพระพทธเจา เมอครงทรงบาเพญทกกรกรยาอย ๖ ป แตไมทรงตรสร จงทรงเลก แลวกลบมาบาเพญเพยรทางจต สวนโกญฑญญะพราหมณพรอมกบเพอน หมดความเลอมใสในพระองค จงพากนหนไปยงปาอสปตนมฤคทายวน แขวงเมองพาราณส

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต เมอพระพทธองคตรสรแลว จงเสดจไปโปรดปญจวคคย ฝายปญจวคคยเมอ

ทราบขาวการเสดจมาของพระพทธองค จงนดหมายกนวา จะไมไหว ไมตอนรบ ไมรบบาตรและจวรของพระองค แตพอพระพทธองคเสดจไปถง กลบลมกตกาทไดทากนไว เพราะความเคารพทเคยมตอพระองค แตมกรยาอาการแขงกระดางกระเดองดวยการพดออกพระนามวา “อาวโส” ซงถอวาเปนการไมเคารพอยางยง พระองคทรงหามไมใหใชคาพดอยางนน พระองคตรสวา “พระองคไดบรรลธรรมแลว ถาเธอปฏบตตามคาสอนของเรา ในไมชากจะไดบรรลธรรมเชนเดยวกน” ทาใหโกญฑญญะพราหมณพรอมกบเพอนมความเชอมนในพระดารสของพระพทธองค เพราะแตกอนหนานพระองคไมเคยตรสอยางนนนเอง

หลงจากททานไดฟงพระธรรมเทศนากณฑแรกชอวา “ ธมมจกกปปวตตนสตร ” จบ โกณฑญญะพราหมณกเกดดวงตาเหนธรรม คอ บรรลพระโสดาบนวา “สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดมความดบไปเปนธรรมดา” ดวยเหตน พระพทธองคจงเปลงพระอทานวา “โกณฑญญะรแลวหนอ ๆ” จากนน ทานจงไดชอใหมวา “อญญาโกณฑญญะ” เพราะเหตททานไดบรรลธรรมกอนใครทงหมดนนเอง

ทานไดขออปสมบท และพระพทธองคทรงอนญาต และตรสวา “เธอจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรย เพอทาทสดแหงทกขโดยชอบเถด” การอปสมบทอยางน เรยกวา “เอหภกขอปสมปทา” และทานไดเปนพระภกษรปแรกในพระพทธศาสนา หรอปฐมสาวกนนเอง

ทานบวชไมนานกบรรลเปนพระอรหนต เพราะพระธรรมเทศนาชอวา “อนตตลกขณสตร” ไดแกสตรทวาดวยรป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณไมใชตวตน และไดรบยกยองวาเปนเลศในทางผรราตร (รตตญ) คอรธรรมทพระพทธองคตรสสอนกอนใครทงหมด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากทานไดศกษาและปฏบตจนบรรลพระอรหตตแลว กไดเปนกาลงสาคญในการประกาศพระศาสนาเปนพระธรรมจารกรนแรก ตอมาทานไดเดนทางกลบไปยงบานเกด เพอเทศนาโปรดบรรดาญาตใหหนมาเลอมใสในพระพทธศาสนา โดยเฉพาะบตรของนองสาวทานเองชอวา “ ปณณะ ” มความศรทธาเลอมใสทานมากถงขนยอมออกบวชถวายชวตในพระพทธศาสนา จากนนกกราบทลลาพระพทธองคไปอยปาหมวนต ในปาฉททนตฝงแมนามนทากน เปนเวลาถง ๑๒ ป แลวจงปรนพพานดวยอนปาทเสสนพพาน คอดบทงกเลสพรอมทงขนธ ๕ อยางสนเชง

ขอควรจา • ทานเปนหนงในปญจวคคยทง ๕ และเปนหวหนา • ทานเปนผเลศดานรตตญ คอผรราตรนาน เพราะบวชกอนใครทงหมด • ทานไดหลานชาย (ลกนองสาว) คอพระปณณมนตานบตรเปนลกศษย

และไดมกลบตรบวชในสานกของทานเปนจานวนมาก • ทานเปนปฐมสาวก (พระสงฆรปแรก) ในพระพทธศาสนา

๒. พระอรเวลกสสปเถระ เอตทคคะ : ผมบรวารมาก

ภาคชวประวตและการศกษา ชอเดมคอ “กสสปะ” เกดในตระกลพราหมณ ทเมองพาราณส แควนกาส ตระกลกสสปโคตร มพรวมทองเดยวกน คอ นองชาย ๒ คน ไดแก นทกสสปะ และคยากสสปะ ทง ๓ พนอง ตางเปนอาจารยสอนคมภรไตรเพท แกศษยผเปนบรวารของตนๆ รวมจานวนถง ๑,๐๐๐ คน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตอมาทานเหนวาความรทมอยไมมสาระแกนสาร จงไดชกชวนกนออกบวชเปนฤาษบาเพญพรตดวยการบชาไฟ ถอวาตนเปนพระอรหนต สรางอาศรมสงสอนลทธอยทฝงแมนาเนรญชรา ตาบลอรเวลาเสนานคม หลงจากทพระพทธองคทรงสงสาวก ๖๐ องคไปประกาศพระศาสนา และเสดจไปโปรดชฏลทง ๓ พนอง พระองคทรงแสดงปาฏหารยตางๆ จนทาใหชฏลทง ๓ พนองละพยศลดทฏฐมานะกลบมาเลอมใส และยอมรบนบถอพระรตนตรย ไดขอบรรพชาอปสมบท ดวยเอหภกขอปสมปทา

ภาคการปฏบต ตอมา พระพทธองคทรงแสดงธรรมชอ “อาทตตปรยายสตร” ซงมใจความวาตา ห จมก ลน กาย และใจ เปนของรอน คอ รอนดวยไฟ คอ ราคะ โทสะ และโมหะเปนตน เมอจบพระธรรมเทศนา ทานกบรรลเปนพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา จากนน พระพทธองคทรงพาพระอรหนต จานวน ๑,๐๐๓ องคเขาไปประกาศพระศาสนาถงเมองราชคฤห ประทบอยทสวนตาลหนม ชอวา “ ลฏฐวน ” พระเจาพมพสารทราบขาว จงพรอมดวยขาราชบรพาร เสดจพระราชดาเนนไปเฝา พระพทธองคทอดพระเนตรขาราชบรพารมกรยาอาการไมออนนอม จงตรสสงใหพระอรเวลกสสปะประกาศลทธของทานวาไมมแกนสาร ทานจงไดทาตามพระพทธดารส คนเหลานนสนความสงสย ตงใจฟงพระธรรมเทศนา ชอวา “ อนปพพกถา และอรยสจ ๔ “

เวลาจบเทศนา พระเจาพมพสารพรอมดวยบรวาร ๑๑ สวน ไดบรรลโสดา-ปตตผล อก ๑ สวน ไดดารงอยในไตรสรณคมน เปนเหตใหพระเจาพมพสารถวายวดแหงแรกแกพระพทธศาสนาชอวา “ เวฬวน ”

ทานไดรบการยกยองวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมบรวารมาก ทานไดเปนกาลงสาคญในการประกาศพระศาสนา และปรนพพานดวยอนปาทเสสนพพานธาต คอ การดบกเลสพรอมทงขนธ ๕

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานไดบรรลเปนพระอรหนต เพราะไดฟงธรรมเทศนาชอวา “อาทตต-

ปรยายสตร” คอ สงทงปวงเปนของรอน

• ทานมบรวาร ๕๐๐ นทกสสปะ ๓๐๐ คยากสสปะ ๒๐๐ รวมเปน ๑,๐๐๐

• ทานไดเปนอาจารยทชาวเมองราชคฤหนบถอมาก • ทานพรอมทงนองชาย ๒ คน บชาไฟอยทฝงแมนาเนรญชรา

ชฏล แปลวา ผมผมเปนมวย หรอผมมวยผมนนเอง • แควนมคธ มราชคฤหเปนเมองหลวง มพระเจาพมพสารเปนผปกครอง

๓. พระสารบตรเถระ

เอตทคคะ : ผมปญญามาก

ภาคชวประวตและการศกษา มนามเดมวา “ อปตสสะ ” เกดทหมบานอปตสสะ เมองนาลนทา ในตระกลพราหมณมหาศาล เมอชวงเปนหนมนอย บดาไดหาเดกหนมวยเดยวกนเปนบรวารถง ๕๐๐ คน วนหนง หลงจากไดชมมหรสพดงเชนทกปบนยอดเขาแลว กลบมกรยาอาการและความรสกทไมเหมอนเกา คอถงตอนหวเราะกไมสนกสนาน ถงตอนเศราโศกกไมไดแสดงอาการเศราโศก ถงตอนจะใหรางวลกไมใหรางวล แตมความรสกสงเวชสลดใจวา “ ไมเหนมอะไรนาสนใจเลย ตวละครทกาลงแสดงอยน อยไดไมถง ๑๐๐ ป กคงตายกนหมด แลวกมตวละครคนใหมมาแสดงแทน เราเองมวมาหลงดอยทาไม ไฉนจงไมแสวงหาโมกขธรรม (ความหลดพน) มความเบอหนายในชวต ” และไดออกบวชอยในสานกของสญชยปรพพาชก กไมประสบผลสาเรจตามทตนตองการ เพราะวาไมใชทางพนทกขได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต เชาวนหนง อปตสสปรพพาชก ไดพบพระอสสชเถระ กาลงออกรบบณฑบาตโปรดสตวดวยอาการอนสงบสารวม กเกดความเลอมใสวา “นกบวชแบบนเราไมเคยเหนมากอน ทานคงจะเปนพระอรหนตแน” จงเขาไปถามวา “ทานมอนทรยผองใส ผวพรรณบรสทธผดผอง ทานบวชเชดชใคร ใครเปนศาสดาของทาน ทานชอบใจธรรมของใคร” จงไดคาตอบจากพระอสสชอยางถอมตนวา “อาตมาเปนพระบวชใหม เพงมาสธรรมวนยของพระศาสดาไมนานนก อาตมาจงไมสามารถพอทจะบอกถงคาสอนของพระศาสดาโดยพสดารได” จงขอกลาวธรรมโดยยอวา “ธรรมเหลาใดเกดแตเหต พระตถาคตตรสเหตแหงธรรมเหลานนไวและตรสถงความดบ(เหต)ไวดวย พระสมณะผยงใหญมปรกตตรสอยางน” พอกลาวจบ อปตสสปรพพาชก กบรรลโสดาปตตผล แลวจงกลบไปบอกเพอนโกลตปรพพาชกใหบรรลโสดาบนเชนเดยวกน และทงสองจงชกชวนกนไปพบกบอาจารยสญชยปรพพาชก เพอจะไปเฝาพระพทธองค แตกถกอาจารยปฏเสธอยางแขงขนวา “ในโลกนคนโงมากหรอคนฉลาดมาก” ทานบอกวา “คนโงมมาก คนฉลาดมนอย” ถาอยางนน “ขอใหคนฉลาดจงไปหาพระสมณโคดม สวนคนโงจงมาหาฉน” ทงสองจงอาลาอาจารยสญชยพรอมดวยบรวาร ๒๕๐ คน ไปเฝาพระพทธองคทพระเวฬวน และขออปสมบทดวยเอหภกขอปสมปทา จงมชอใหมวา “ สารบตร ” ครนไดฟงธรรมเทศนาชอวา “เวทนาปรคคหสตร” ซงพระพทธองคแสดงแกหลานชายชอ “ทฆนขปรพพาชก” ทถาสกรขาตา เขาคชฌกฏ ในวนขน ๑๕ คา เดอน ๓ สาเรจเปนพระอรหนต หลงจากบวชได ๑๕ วน และไดรบการยกยองจากพระพทธองควา เปนเลศในทางมปญญามาก และเปนอครสาวกเบองขวา

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดเปนกาลงสาคญในการประกาศพระศาสนาเปนอยางยง เชน ไดเปนพระอปชฌายบวชใหบรรดาสามเณร มสามเณรราหล สามเณรสข และสามเณรสงกจจะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เปนตน ตอมาทานยงไดชกจงใหนองชาย คอ พระจนทะ เปนตน พรอมทงนองสาวคอนางจาลา เปนตน หนมาเลอมใสในพระพทธศาสนาและออกบวช และทานยงเปนตนเหตใหพระมหากสสปะประชมสงฆทาสงคายนา เพราะแนวคดของทาน นอกจากนน ทานยงเปนยอดกตญเปนพระอปชฌายบวชใหราธพราหมณซงเคยใสบาตรแคทพพเดยว เปนตน กอนจะปรนพพานเมอวนขน ๑๕ คา เดอน ๑๒ ทบานของทานเอง ดวยโรคปกขนทกาพาธ(ถายจนเปนเลอด) หลงจากทานไดเทศนาโปรดมารดาจนไดบรรลโสดาบนแลว จงปรนพพานในทสด

ขอควรจา • ทานเปรยบเสมอนแมผใหกาเนดบตร คอผบวชใหพระภกษ • ทานไดรบนามใหมอกวา “เปนธรรมเสนาบด” • ทานเปนพระอครสาวกเบองขวา • ทานเปนผมปฏภาณไหวพรบในการแสดงธรรม • ทานเปนพระอปชฌายรปแรกในการอปสมบทพระราธะ -

ดวยวธญตตจถตถกรรมวาจา

๔. พระมหาโมคคลลานเถระ เอตทคคะ : ผมฤทธมาก

ภาคชวประวตและการศกษา มนามเดมวา “โกลตะ” เปนบตรของหวหนาหมบานชอวา “โกลตคาม” อยใกลเมองราชคฤห บดาชอวา “โกลตะ” มารดาชอวา “โมคคลล” ฉะนน ทานจงไดชอวา “โมคคลลานะ” มเพอนสนทชอวา “อปตสสะ หรอ พระสารบตร” นนเอง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต อยมาวนหนง สหายทงสองนนกาลงดมหรสพบนยอดเขาในกรงราชคฤห เหนมหาชนมาประชมกนเพอชมมหรสพ เพราะญาณของทงสองถงความแกกลา จงเกดความคดขนโดยแยบคาย ไดความสงเวชวา คนเหลานทงหมดภายในรอยปเทานนกจะเขาไปสปากของมจจราช จงทาการตดสนใจวา เราทงหลายควรแสวงหาโมกขธรรม และเมอจะแสวงหาโมกขธรรมนน ควรไดบรรพชาสกอยางหนง จงพากนไปบวชในสานกของสญชยปรพาชก พรอมกบมาณพ ๕๐๐ คน ตงแตสองสหายนนบวชแลว สญชยปรพาชกไดมลาภและยศอนเลศ โกลตะพรอมกบสหาย เรยนลทธของสญชยไดทงหมดโดยเวลาไมนานนก ไมเหนสาระของลทธนน รสกเบอหนาย จงคดแสวงหาโมกขธรรมตอไป โดยทากตกากนวา ใครบรรลอมตธรรมกอน จงบอกแกอกคนหนง อปตสสปรพาชกไดฟงธรรมจากพระอสสชเถระ ไดดวงตาเหนธรรม คอบรรลโสดาปตตผล จงกลบมาบอกโกลตะผสหาย และแสดงธรรมใหฟง โกลตะไดดวงตาเหนธรรม คอบรรลโสดาปตตผลเชนเดยวกน จงพากนไปลาอาจารยสญชยเพอไปเฝาพระศาสดา พระศาสดาทอดพระเนตรเหนสองสหายพรอมกบบรวารแตไกล ไดตรสวา นจะเปนคสาวกชนเลศของเรา ทรงแสดงธรรมตามจรยาแหงบรวารของสหายทงสองใหดารงอยในพระอรหตแลว ไดประทานเอหภกขอปสมปทาแกพวกเขาวา เธอทงหลายจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวไวดแลว เธอทงหลาย จงประพฤตพรหมจรรย เพอทาทสดทกข โดยชอบเถด

ทานพระมหาโมคคลลานเถระ บวชได ๗ วน เขาไปอาศยบานกลลวาลมตตคาม ในมคธรฐ ขณะบาเพญสมณธรรม ถกถนมทธะ คอ ความทอแทและความงวงครอบงา ไมสามารถบาเพญสมณธรรมได พระศาสดาไดเสดจไปโปรดตรสบอกอบายสาหรบระงบความงวง ๘ ประการ คอ

๑. โมคคลลานะ เมอเธอมสญญาอยางไร ความงวงนนยอมครอบงาได เธอควรทาในใจถงสญญานนใหมาก ๒. เธอควรตรกตรองพจารณาถงธรรมตามทไดฟงและเรยนแลวดวยใจ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ของเธอเอง ๓. เธอควรสาธยายธรรมตามทไดฟงและเรยนแลวโดยพสดาร ๔. เธอควรยอน(แยง) หทงสองขางและลบตวดวยฝามอ ๕. เธอควรลกขนยน ลบนยนตาดวยนา เหลยวดทศทงหลาย แหงนด นกขตฤกษ ๖. เธอควรทาในใจถงอาโลกสญญา คอ ความสาคญในแสงสวาง ม ความสาคญวากลางวนไวในใจ ใหเหมอนกนทงกลางวนและกลางคน มจตใจแจมใสไมมอะไรหอหม ทาจตอนมแสงสวางใหเกดขน ๗. เธอควรอธษฐานจงกรม กาหนดหมายวา จกเดนกลบไปกลบมา สารวมอนทรย มจตไมคดไปภายนอก ๘. เธอควรสาเรจสหไสยาสน คอ นอนตะแคงขางขวา เทาเหลอมเทา ม สตสมปชญญะ ทาความหมายในอนทจะลกขนไวในใจ พอตนขนแลว รบลกขน หลงจากนนพระพทธองคตรสสอนใหสาเหนยกในใจอกวา ๑. จกไมชงวงถอตวเขาไปสตระกล ๒. จกไมพดคาอนเปนเหตใหเถยงกน อนเปนเหตใหพดมาก ๓. จงหลกออกเรนอยตามวสยของสมณะ

มพระดารสอาทวา โมคคลลานะ ความพยายามของเธอ อยาได ไรผลเสยเลย แลวสอนธาตกรรมฐาน ใหทานพจารณารางกายแยกออกเปนธาต ๔ คอ ปฐว ธาตดน อาโป ธาตนา เตโช ธาตไฟ วาโย ธาตลม เนอและหนงเปนตนเปนธาตดน เลอดเปนตนเปนธาตนา ความอบอน ในรางกายเปนธาตไฟ ลมหายใจเปนตนเปนธาตลม แตละสวนนไมใชเรา ไมใชของเรา และไมใชตวตนของเรา ทานกาจดความทอแทและความโงกงวงไดแลว สงใจไปตามกระแสเทศนา ไดบรรลมรรคทง ๓ เบองบนโดย ลาดบแหงวปสสนา แลวถงทสดแหงสาวกบารมญาณในขณะ ไดบรรลผลอนเลศ คอ อรหตผล

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการประกาศพระศาสนา พระโมคคลลานเถระ เปนกาลงสาคญของพระศาสดาในการประกาศพระศาสนา เพราะทานมฤทธมากจนทาใหเจาลทธอน ๆ เสอมลาภสกการะ โกรธแคนคดกาจดทาน ดงคาปรกษากนของ เจาลทธเหลานนวา ทานทงหลายทราบหรอไมวา เพราะเหตไร ลาภสกการะจงเกดขนแกพระสมณโคดม เปนจานวนมาก พวกเดยรถยทรตอบวา พวกขาพเจาทราบ ลาภสกการะเกดขนเพราะอาศยพระเถระ รปหนงชอ มหาโมคคลลานะ เพราะพระเถระนนไปยงเทวโลก ถามกรรมทพวกเทวดาทาแลว กลบมาบอกกบพวกมนษยวา ทวยเทพทากรรมชอน ยอมไดสมบตอยางน ทานไปยงนรกถามกรรม ของหมสตวผเกดในนรกแลวกบมาบอก พวกมนษยวา พวกเนรยกสตวทากรรมชอน ยอมเสวยทกข อยางน พวกมนษยไดฟงคาของพระเถระนนแลว เกดความเลอมใสจงนาลาภสกการะเปนอนมากไปถวาย นนบวาทานเปนกาลงสาคญของพระศาสดา อนง พระมหาโมคคลลานเถระ ยงทางานประกาศพระศาสนาสมพนธเปนอนดกบพระสารบตรเถระ ผเปนพระอครสาวกเบองขวา ดงจะเหนไดจากพระพทธดารสทตรสวา “ดกอนภกษทงหลาย สารบตรเปรยบเหมอนมารดาผใหกาเนดแกบตร โมคคลลานะเปรยบเหมอนนางนมผเลยงทารกทเกดแลว สารบตรยอมแนะนาใหตงอยในโสดาปตตผล โมคคลลานะยอมแนะนาใหตงอยในคณทสงขนไป” พระมหาโมคคลลานเถระ เมอสาเรจพระอรหตแลว เปนผมฤทธมาก สามารถทองเทยวไปยงเทวโลกและในนรกได ปราบผรายทงหลาย เชน นนโทป -นนทนาคราช เปนตนได จงไดรบการยกยองจากพระศาสดา วาเปนผเลศกวาภกษทงหลายในทางเปนผมฤทธมาก ทานปรนพพานเมอวนแรม ๑๕ คา เดอน ๑๒ ณ ถากาฬศลา แควนมคธ โดยถกพวกโจรซงรบจางมาจากพวกเดยรถยลอบสงหารถง ๓ ครง จนมาสาเรจเอาในครงท ๓ โจรทารางกายของทานแหลกละเอยด และปรนพพานหลงพระสารบตร ๑๕ วน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานเปรยบเสมอนแมนมของพวกภกษ คอ เปนผเลยงดสงสอนภกษ • ทานถกโจรทารายและนพพาน เพราะอดตกรรมทเคยทารายพอแม • พระศาสดาไดบรรจอฐธาตของทานไวทซมประตวดเวฬวน • ทานเปนผควบคมดแลการกอสรางวดบพพารามของนางวสาขา • ทานพรอมทงพระสารบตรชวยระงบอธกรณทเกดขนในสงฆมณฑล • ทานเปนอครสาวกเบองซาย

๕. พระมหากสสปเถระ เอตทคคะ : ผทรงธดงคคณ

ภาคชวประวตและการศกษา มนามเดมวา “ปปผลมาณพ” เกดทหมบานพราหมณชอวา “มหาตฏฐะ” ในแควนมคธ เมองราชคฤห บดาชอ กปละ มารดาไมปรากฎชอ เปนวรรณะพราหมณตระกลมหาศาล เชอสายกสสปโคตร ตอมาบดาและมารดาจงตองการผสบเชอสายวงคตระกล ไดจดการใหแตงงานกบหญงสาวธดาพราหมณมหาศาลเหมอนกน ชอภททกาปลาน ในขณะทานมอายได ๒๐ ป นางภททกาปลานมอายได ๑๖ ป แตเพราะทงคจตมาจากพรหมโลก และบาเพญเนกขมมบารมมา จงไมยนดเรองกามารมณ เหนโทษของการครองเรอนวา ตองคอยเปนผรบบาปจากการการะทาของผอน ในทสดทงสองไดตดสนใจออกบวชโดยยกทรพยสมบตทงหมดใหแกญาตและบรวาร พวกเขาไดไปซอผากาสาวพสตร และบาตรดนจากตลาด ตางฝายตางปลงผม ใหแกกนเสรจแลว ครองผากาสาวพสตรสะพายบาตร ลงจากปราสาทไปอยางไมมความอาลย แมจะถกขาทาสบรวารออนวอนใหอยอยางไรกไมยอมเลกละความตงใจ จงไดแยกยายกนไปอยคนละท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต ในคมภรกลาววา ขณะททงสอง แสดงความเคารพกนและกน และไดแยกยายกนไปอยคนละทนน กเกดมเหตการณอศจรรย คอแผนดนไหว ฟารองครวญคราง เปนตน ทานไดไปพบพระพทธองคทตนไทรชอวา “พหปตตนโครธ” ระหวางเมองราชคฤหกบเมองนาลนทา พระพทธองคทรงประทานการบวชใหทานแบบ โอวาท ปฏคคหณปสมปทา คอ การบวชดวยการประทานโอวาทให ๓ ขอ คอ ๑) ทรงสอนใหมหรโอตตปปะในภกษทเปนเถระ นวกะ และปานกลาง ๒) ทรงสอนใหฟงธรรมทงหมดทประกอบไปดวยกศล ดวยความเคารพและทรงจาไวใหได ๓) ทรงสอนใหเจรญกายคตาสตอยางสมาเสมอ ทานไดปฏบตอยางเครงครด ในธรรมวนย โดยเฉพาะการถอธดงค ถง ๓ ขอ ตลอดชวต คอ การอยปาเปนวตร เทยวบณฑบาตเปนวตร และนงหมผาบงสกลเปนวตร เปนเบองตน ตอมาพระพทธองคไดประทานผาสงฆาฏเกาใหทานใช จงเกดความซาบซงและตระหนกถงความเปนศาสนทายาทเปนอยางยง จงไดสมาทานธดงควตรอก ๑๐ ขอ รวมเปน ๑๓ ขอ นบตงแตวนทบวช ทานไดบาเพญเพยรเจรญสมถะและวปสสนาอยางหนก จนไดบรรลเปนพระอรหนตผลในวนท ๘ หลงจากบวชแลว ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากบรรลพระอรหนตแลว ไดชวยประกาศพระศาสนาจนมลกศษยเปนจานวนมาก ทานเปนผรเรมชกชวนพระสาวกทไปรวมงานถวายพระเพลงพระบรมศพจานวนมาก จดทาสงคายนาพระธรรมวนย และไดคดเลอกเฉพาะพระอรหนตทบรรลอภญญา ๖ และปฏสมภทา ๔ รวมทงทานดวย เปน ๕๐๐ องค และทาสงคายนา(การรอยกรองพระธรรมวนย)ครงแรก ณ ถาสตตบรรณคหา ขางภเขา เวภาระ ในพระราชปถมภของพระเจาอชาตศตรแหงแควนมคธ นบวาทานไดเปน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ประธานในการวางรากฐานของพระพทธศาสนาอยางยงยนและมนคงถาวรจนถงปจจบน ทานมอายยนถง ๑๒๐ ปแลวจงปรนพพาน ณ เชงเขากกกฏสมปาตะ ในแควนมคธ ขอควรจา

• ทานออกบวชอทศพระอรหนตในโลก • ทานไดรบสงฆาฏจากพทธองค ซงเปนการยกยองอยางยง • ทานเปนตนแบบของผมกนอยสนโดษ คอสมาทานธดงคครบทง ๑๓ ขอ • ทานไดรบยกยองวาเปนผเลศในการถอธดงคเปนวตร • ทานไดเปนประธานจดทาสงคายนาพระธรรมวนยเปนครงแรก

๖. พระมหากจจายนเถระ เอตทคคะ : อธบายความยอใหพศดาร

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา กญจนมาณพ เปนชอทมารดาตงให เพราะทารกนนมผวกาย เหมอนทองคา แตคนทวไปเรยกตามโคตรวา กจจานะ หรอ กจจายนะ บดา ชอตรฏวจฉะ มารดาชอวา “จนทนปทนา” เปนวรรณะพราหมณ กจจายนโคตร บดาเปนปโรหตของพระเจาจณฑปชโชต ในกรงอชเชน แควนอวนต เรยนจบไตรเพท ไดรบหนาทเปนปโรหตแทนบดา

ภาคการปฏบต พระเจาจณฑปชโชต ทราบขาวการอบตเกดขนของพระพทธองค จงมอบหมายใหกจจายนะพรอมกบผตดตามอก ๗ คนไปเฝาพระพทธองคทวดเชตวน เมองสาวตถ แควนโกศล เมอไดฟงธรรมแลวกบรรลพระอรหนตในขณะทยงเปน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ฆราวาส แลวจงขอบวชดวยเอหภกขอปสมปทา ทานไดรบการยกยองวาเปนเลศในการขยายเนอความยอใหพสดาร

ภาคการประกาศพระศาสนา พระมหากจจายนเถระ ทาประโยชนของตนใหสาเรจอยางนแลว วนหนง จงกราบทลพระศาสดาวา ขาแตพระองคผเจรญ พระเจาจณฑปชโชต ปรารถนาจะไหวพระบาทและฟงธรรมของพระองค พระเจาขา พระศาสดาตรสวา กจจายนะ เธอนนแหละจงไปในวงนน เมอเธอไปถงแลวพระราชาจกทรงเลอมใส พระเถระพรอมกบภกษอก ๗ รป ไดไปยงพระราชวงนนตามพระบญชาของพระศาสดา ไดทาใหพระราชาทรงเลอมใส แลวไดประดษฐานพระพทธศาสนาไวในอวนตชนบทเรยบรอยแลว จงไดกลบมาเฝาพระศาสดาอก ปกรณ ทง ๓ คอ กจจายนปกรณ มหานรตตปกรณ และเนตตปกรณ ไดปรากฎขนในทามกลางสงฆ เพราะความปรารถนาในอดตของทาน เมอองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา เสดจดบขนธปรนพพานแลว พระมหากจจายนเถระ อยทปาไมคนธา แขวงมธรราชธาน พระเจามธรราชอวนตบตรเขาไปหา ตรสถามถงเรองทพวกพราหมณลอวา วรรณะพราหมณประเสรฐทสด วรรณะอนเลว วรรณะพราหมณขาว วรรณะอนดา วรรณะ พราหมณเปนบตรของพระพรหม เกดจากปากพรหม อนพระพรหมสรางสรรค เปนทายาทของพระพรหม พระเถระตอบวา นนเปนเพยงคาโฆษณาเทานน แลวไดอธบายใหพระเจามธรราชอวนตบตร ยอมรบวา วรรณะทง ๔ เสมอกนตามความจรงทปรากฎ ๕ ประการ คอ ๑. วรรณะใดมงม วรรณะอนกยอมเปนคนรบใช ๒. วรรณะใดประพฤตชวทางกาย วาจา และใจ วรรณะนนเมอตายไป ยอมตกนรกเสมอกน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. วรรณะใดเวนจากการประพฤตชวทางกาย วาจา และใจ วรรณะนนเมอตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรคเหมอนกน ๔. วรรณะใดประพฤตผด เชน ลกขโมย คดโกง ประพฤตผดในกามเปนตน วรรณะนน ตองถกลงโทษเหมอนกน ๕. วรรณะใดออกบวชประพฤตดปฏบตชอบ กมผอภวาทตอนรบนมนตใหนง บนอาสนะ นมนตใหรบปจจย ๔ หรอไดรบความคมครองอนเปนธรรมเสมอกน

ขณะททานจาพรรษาอยทเมองกรฆระ แควนอวนต ภเขาปวตตะ เมองกรฆระ ซงเปนชายแดนทมผเลอมใสมาก ใครจะบวชศษยทชอวา “โสณกฏกณณะ” แตหาพระมาใหครบจานวนทจะบวชไมได จงรออยถง ๓ ป จงบวชได เมอบวชแลว กอยากจะไปเฝาพระพทธองค พระมหากจจายนะจงฝากความไปทลใหพระพทธองคทรงทราบ และ แกไขพทธบญญตทง ๕ ขอ ดงน ๑. การบวชในปจจนตชนบท มพระสงฆครบจานวน ๕ รป กบวชได ๒. พระทจาพรรษาอยในปจจนตชนบท อนญาตสวมรองเทาหลายชนได ๓. พระทจาพรรษาอยในปจจนตชนบท อนญาตใหสรงนาทกวนได ๔. พระทจาพรรษาอยในปจจนตชนบทอนญาตใหนงบนอาสนะหนงสตวได ๕. พระทจาพรรษาอยในปจจนตชนบท รบจวรททายกปวารณาถวายไวเกน ๑๐ วนได พระมหากจจายนเถระ เปนผฉลาดสามารถในการอธบายคาทพระศาสดาตรสไว โดยยอใหพสดาร ไดตรงตามพทธประสงคทกประการ เชน ครงหนง พระศาสดาทรงแสดงภทเทกรตตสตรโดยยอแลว เสดจลกจากอาสนะเขาสวหารทประทบ ภกษทงหลายยงไมเขาใจเนอความ จงอาราธนาพระเถระอธบายใหฟง พระเถระอธบายขยายความแหงพระสตรนนโดยพสดารแลวบอกวา ถารปใดยงไมแนใจกขอใหไปทลถามพระศาสดา ภกษทงหลายไปกราบทลถามพระศาสดาตามททานไดอธบาย พระศาสดาทรงสรรเสรญทานแลว ตรสวา ดกอนภกษทงหลาย กจจายนะ เปนคนมปญญา ถาพวกเธอถามเนอความนนกบเรา แมเรากตองแกอยางนน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เหมอนกน เนอความแหงธรรมทเรา แสดงไวโดยยอมความหมายอยางนนแหละ เธอทงหลายจงทรง จาเนอความนน ไวเถด เพราะฉะนน ทานจงไดรบแตงตงจากพระศาสดาวา เปนผเลศกวาภกษทงหลายผอธบายเนอความยอใหพสดาร ดวยพระดารสวา”ดกอนภกษทงหลาย มหากจจายนะ เปนเลศกวาภกษสาวกทงหลายของเรา ผจาแนกเนอความทเรากลาวไวโดยยอใหพสดาร”

ขอควรจา • ทานเคยเปนปโรหต เมองอชเชน สมยพระเจาจณฑปชโชต • ทานพรอมดวยบรวาร ๗ คน ถกพระเจาจณฑปชโชตสงไปเชญเสดจพระ

ศาสดาทวดเชตวน และขอบวชทนน • ทานเปนผขอพระบรมพทธานญาตใหพระสงฆในชนบทจานวน ๕ รป

สามารถทาพธอปสมบทได • ทานไดรบเอตทคคะวาเปนเลศในการขยายความยอใหพสดาร

๗. พระโมฆราชเถระ

เอตทคคะ : ทรงจวรเศราหมอง

ภาคชวประวตและการศกษา พระโมฆราช เปนวรรณะกษตรย บดามารดาของทานไมปรากฎชอ ทานมโรคประจาตวทรกษาไมหาย และไดรบความทกขทรมานมาก แมจะเปนคนใหญโตและมทรพยสมบตมากมายกชวยไมได จงไดชอวา โมฆราช ซงแปลวา ราชาผหาความสขไมได

ทานเปนศษยคนหนงในจานวน ๑๖ คนทพราหมณพาวรสงไปทลถามปญหาพระพทธองค ทปาสารเจดย ทลถามปญหาถง ๓ ครงพระองคจงทรงตอบ เพราะตองการทาลายทฐมานะของทานทคดวาตนเองมความเฉลยวฉลาด ซงทาน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ถามวา “ขาพระองคจะมองดโลกอยางไรด พญามจจราช(ความตาย)จงจะมองไมเหน” พระพทธองคจงตรสตอบวา “เธอจงเปนผมสตอยทกขณะพจารณาดโลก

โดยความเปนของวางเปลา ถอนความเหนทยดวาเปนตนเสย แลวจะพนจากความตายดวยอาการอยางน”

ภาคการปฏบต เมอพระโมฆราชมาณพฟงพระศาสดาแกปญหาจบลง จตของทานกหลดพนจากอาสวะทงปวง ไมยดมนถอมนดวยอปาทาน จงไดทลขอบรรพชาอปสมบทกบพระพทธองค พระศาสดาตรสวา เธอจงเปนภกษมาเถด ธรรมวนยอนเรากลาวไวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเถด ทานพรอมดวยบรวารอก จานวน ๑,๐๐๐ คน พจารณาตามทพระพทธเจาตรสสอนจนเกดความรแจงและไดบรรลความเปนพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานเปนพระเถระรปหนงทมความสาคญ ในการประกาศพระศาสนา ดวยปฏปทาปอน ๆ ของทาน ทาใหบคคลทอยในประเภทลขปปมาณกา คอผศรทธาเลอมใสหนกไปในทางใชชวตแบบสมถะ หรอปอน ๆ ของทาน ทงในขณะทยงมชวต และเปนแบบอยางแกอนชนรนหลงดวย จนไดรบการยกยองจากพระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจาวา เปนผเลศกวาภกษทงหลาย ผทรงจวรอนเศราหมองในศาสนาของพระองค ตราบจนเขาสพระนพพาน ขอควรจา

• ทานเกดในวรรณะกษตรย • ทานเปนศษยเอกของพราหมณพาวรในจานวน ๑๖ ทานทถกสงไป ถามปญหากบพระศาสดา แตกอนทานเปนคนมทฐมานะคดวาตน เฉลยวฉลาด ทลถามคาถามเปนคารบทสาม จงทรงตรสตอบ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• ทานไดรบการยกยองวา ทรงจวรเศราหมอง

๘. พระราธเถระ

เอตทคคะ : มปฏภาณ

ภาคชวประวตและการศกษา ทานเกดในวรรณะพราหมณ ตระกลพราหมณยากจน ในเมองราชคฤห มนองชายชอวา “ สราธะ ” ชวตของทานมความลาบากมาก เพราะมความยากจน พอแกตวกถกลกเมยรงเกยจไลออกจากบาน จงมาอาศยวดพระเชตวนเปนทพกพง โดยอปนสยของทานแลวเปนคนใจบญสนทาน มความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนามากอน แมจะยากจนเขญใจอยางไร ทานกยงทาบญใสบาตร แมพระสารบตรกยงเคยรบบาตรจากทานมาแลว เวลามาอยวดกมความขยนหมนเพยรรบใชพระภกษสามเณรปดกวาดเชดถวดวาอารามไมเคยขาดตกบกพรองกวาได จนทาใหพระเณรในวดมเมตตาอนเคราะหทาน ดวยการใหอาหารการกนมความสขตามอตภาพ

ภาคการปฏบต ครงหนง เมอทานอยากจะบวช แตกไมมใครบวชให ทานกเสยใจจนรางกายซบผอม พระพทธองคจงประชมสงฆตรสถามไปใหด ๆ แลวพดวา “มใครระลกถงอปการะของราธะไดบาง” พระสารบตรระลกถงทานวา เคยใสบาตรใหฉนทพพหนง ทานจงรบปากวาจะเปนพระอปชฌายบวชใหราธะเอง พระพทธองคกกลาวสาธการแกพระสารบตรวาเปนผมความกตญเปนเลศ และทานราธะกเปนคนแรกทบวชดวยวธญตตจตตถกรรมวาจา เมอบวชแลวกตงใจปฏบตตามคาสงสอนของพระอปชฌายอาจารยอยางเครงครด เปนพระหลวงตาทวานอนสอนงาย ซงไมเหมอนกบหลวงตาอนๆ ทานไดปฏบตสมถะและวปสสนาไมนานนก กบรรลความเปนพระอรหนต

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากททานบรรลพระอรหนตแลว กมความสนใจในการเพงพนจธรรม วนหนงขณะททานนงพจารณาธรรมอยในกระทอม เกดฝนตกรวรดลงมาทางหลงคาทมงไมด ทานคดเปรยบเทยบกบเรอนทมงไมดวาเหมอนกนกบจตของบคคลทไมไดฝกฝนอบรมตน แลวจงกลาววา “เรอนทมงไมด ฝนยอมตกรวรดได ฉนใด จตทไมไดฝกฝนอบรมตน ราคะกยอมรวรดไดเชนนนเหมอนกน หากเรอนทมงดแลว ฝนตกรวรดไมได ฉนใด จตทบคคลฝกฝนอบรมตนไวดแลว ราคะกยอมรวรดไมไดเชนนนเหมอนกน” และทานยงเคยเปนพทธอปฏฐาก จนไดรบการยกยองวาเปนผเลศในดานการมปฏภาณไหวพรบ

ขอควรจา • ทานเกดในตระกลพราหมณทยากจน เมองพาราณส

เมอแกตนลง ถกลกๆ ไลออกจากบาน ทานจงไปพงพงวดเชตวน • ทานเปนคนขยนขนแขงเอาการเอางาน เปนคนวางาย เชอฟงคาสอน • พระสารบตรเปนอปชฌายบวชให ดวยเหตผลทพระพทธเจาทรง ปรารภอปการะททานเคยทาวาใครจาไดบาง พระสารบตรจาไดวา ทานราธะเคยใสบาตร พระศาสดาจงทรงใหพระสารบตรบวชใหดวย วธญตตจตตถกรรมวาจาเปนครงแรกในโลก • ทานไดรบเอตทคคะ วามปฏภาณ มญาณแจมแจงในพระธรรมเทศนา

๙. พระปณณมนตานบตรเถระ

เอตทคคะ : ธรรมกถก

ภาคชวประวตและการศกษา เดมมชอวา “ปณณะ” มารดาชอวา “นางมนตาน” เกดในวรรณะพราหมณ เปนบตรของนองสาวของพระอญญาโกณฑญญะ หมบานโทณวตถ ซงไมไกลจากเมองกบลพสดนก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ทานไดรบการศกษาและออกบวชเมอคราวทพระอญญาโกณฑญญะเดนทางกลบมาบานเกด หลงจากการจาพรรษาแรกทปาอสปตนมฤคทายวน แลวจงกลบไปประกาศพระศาสนาทบานเกด จงทาใหทานปณณะมนตานบตรสงเกตเหนกรยาอาการของหลวงลงอยตลอดเวลาวามความเลอมใสศรทธามาก จงขอบวช พระอญญาโกณฑญญะ(หลวงลง)จงไดบวชใหตามความประสงคทกประการ

ภาคการปฏบต ครนบวชแลว ทานกมความขยนหมนเพยรพยายามปฏบตสมถะและวปสสนาตามทหลวงลงอบรมสงสอนไมนาน กไดบรรลความเปนพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากททานไดบรรลอรหนตแลว ทานไดเปนกาลงสาคญในการประกาศพระพทธศาสนาอยางมาก เชนทานไดสอนเรองกถาวตถ ๑๐ ประการ ใหพระอานนทฟง เมอคราวททานพระอานนทบวชใหมๆ จนทาใหพระอานนทบรรลพระโสดาบน กถาวตถ คอเรองทควรพด ๑๐ ประการ คอ ๑. อปปจฉกถา เรองความมกนอย ๒. สนตฏฐกถา เรองความสนโดษ ๓. ปวเวกกถา เรองความสงด ๔. อสงสคคกถา เรองความไมคลกคลดวยหมคณะ ๕. วรยารมภกถา เรองการปรารภความเพยร ๖. สลกถา เรองศล ๗. สมาธกถา เรองสมาธ ๘. ปญญากถา เรองปญญา ๙. วมตตกถา เรองความหลดพน ๑๐.วมตตญาณทสสนกถา เรองความรความเหนวาหลดพน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

และ ทานยงสอนเรองกถาวตถ ๑๐ ประการน แกกลบตรชาวเมองกบลพสดอก ๕๐๐ คน ไมนานกบรรลความเปนพระอรหนต เพราะฉะนน ชอเสยงของทานจงดงกระฉอนไปทวทกสารทศ และทานยงไดรบการยกยองวาเปนผเลศในดานการแสดงธรรมเทศนา(ธรรมกถก)

ขอควรจา • ทานเปนหลานและเปนลกศษยของพระอญญาโกณฑญญะ • ทานเปนผกลาวเรองกถาวตถ ๑๐ ประการ • ทานเปนผกลาวหลกธรรมเรองวสทธ ๗ ประการ • ทานไดรบการยกยองวาเปนเลศในการแสดงธรรม (ธรรมกถก)

๑๐. พระกาฬทายเถระ เอตทคคะ : ทาสกลทไมเลอมใสใหเลอมใส

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “อทาย” แตเพราะทานมผวดา คนทวไปจงเรยกวา “กาฬทาย” เปนสหชาตและเพอนสนทของพระพทธเจา เกดในวรรณะกษตรย เปนบตรอามาตยของพระเจาสทโธทนะ และไดรบตาแหนงเปนมหาอามาตยของพระพทธเจาตอจากบดา เมอครงทพระพทธเจาทรงประกาศพระศาสนาอยในกรงราชคฤห พระเจาสทโธทนะใครจะพบพระพทธองค จงไดสงอามาตยหลายคนหลายคณะใหมาทลเชญกลบเมองกบลพสด แตเมออามาตยเหลานนไดฟงพระธรรมเทศนาแลว กบรรลเปนพระอรหนตกนหมด และไดอปสมบทเปนพระภกษไมไดทลเชญพระพทธเจากลบ

ภาคการปฏบต สวนทานกาฬทายอามาตย กเปนทตคณะท ๑๐ ทพระเจาสทโธทนะไดสง

ทานไปพรอมทงบรวารอก ๑,๐๐๐ คนเพอทลเชญพระพทธเจากลบเมองกบลพสด ซงขณะนนเปนชวงทพระพทธองคทรงแสดงธรรมเทศนาอยทามกลางพทธบรษทท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วดเวฬวนพอด เมอทานพรอมกบบรวารไดฟงธรรมเทศนาจบจนบรรลความเปนพระอรหนตแลว ทานจงไดเขาเฝาแลวกราบทลเชญพระพทธองคกลบตามพระพทธบดาประสงค

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดมบทบาทอยางสาคญททาใหเจาศากยะทงหลายหนมาเลอมใสในพระพทธศาสนา และทานกไดรบการยกยองวาเปนผเลศทางทาใหตระกลเลอมใส

ขอควรจา • ทานเปนสหชาตของพระพทธองค • ทานไดพรรณนาหนทางจะเสดจไปกรงกบลพสด ๖๐ พระคาถา

๑๑. พระนนทเถระ เอตทคคะ : ทางเปนผคมครองอนทรย

ภาคชวประวตและการศกษา พระนนทะ มพระบดานามวา “พระเจาสทโธทนะ” มพระมารดานามวา “พระนางปชาบดโคตม” เปนพระอนชาตางมารดาของพระพทธเจา มนองสาวชอวา “รปนนทา” ทานบวชในวนเดยวกบวนทจะไดอภเษกสมรสกบนางชนปทกลยาณ คอหญงงามประจาแควน เพราะความเกรงใจในพระทยของพระพทธเจาทประทานบาตรใหอมตามพระพทธองคเสดจไปจนถงนโครธาราม พระองคตรสถามวา “นนทะ เธอจะบวชหรอ” เพราะความเคารพในพระองค จงรบปากวา “ จกบวช พระเจาขา ”

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต เมอบวชแลว ครงแรก ทานกไมอยากจะประพฤตธรรมเทาทควร เพราะมความคดถงนางชนปทกลยาณทเสยงเรยกของนางใหกลบไปอภเษกสมรสยงดงกองหอย บอกวาอยากจะสก พระพทธองคเขาใจความรสกของทานด ไมไดตรสอะไรแตพระพทธองคกทรงสอนดวยกลวธตางๆ เชน จบแขนทานแลวใชพลงฤทธพาเหาะไปยงสวรรคชนดาวดงส เพอเปรยบเทยบใหทานเลอกเอาระหวางนางฟากบนางชนบทกลยาณ ซงพระนนทะกราบทลตอบวา “ระหวางนางชนบทกลยาณกบนางฟา ๕๐๐ นาง เมอเทยบกนแลว นางชนบทกลยาณของขาพระองคกไมตางอะไรจากนางลงบนตอไมทถกไฟไหมเลย” ทานจงมความเปลยนใจหนมาประพฤตพรหมจรรยอยางแขงขน เพราะตองการนางฟามาเชยชม และถกพระทงหลายพากนเรยกทานวา “คนรบจาง” บาง “คนมคาไถ” บาง และในไมชา ทานกไดบรรลอรหตผล และทนททไดบรรลอรหตผลนนทานกรแจงวา ทานไดเปลองตนออกจากวาทะวา “คนรบจาง” และ “คนมคาไถ” ไดโดยสนเชง

ภาคการประกาศพระศาสนา ไมมการกลาวถงวาทานไดมบทบาทสาคญในการประกาศพระศาสนา แตทนาสงเกตกคอ ทานมลกษณะลายกบพระพทธเจามาก แตเตยกวาพระพทธองคเพยง ๔ นวเทานน และใชจวรขนาดเดยวกนกบของพระพทธเจา เวลาพระสาวกองคอนๆ เหนทานเดนมาแตไกลๆ จงเขาใจผดคดวาเปนพระพทธเจา บางครงกมการเตรยมจดแจงทนงและลกรบ เปนตน ขอสงเกตน กคงจะเปนเพราะทานเปนผมบคลกทสขมคมภรภาพทสงางามนาเลอมใสศรทธานนเอง ดวยเหตนจงไดรบยกยองจากพระบรมศาสดาวา เปนผเลศกวาภกษทงหลายฝายขางสารวมระวงอนทรย ๖ ไมใหเกดความยนดยนรายดวยอานาจของโลกธรรม และเปนผมความเกอกลในปฏภาณ ตอมาทานดารงชนมายสงขารอยโดยสมควรแกกาลแลวกดบขนธปรนพพาน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานเปนพระอนชาของพระพทธเจา • ทานไดออกบวชเมอวนอภเษกสมรส • ทานมลกษณะคลายกบพระพทธเจา แตตากวาเพยง ๔ นว • ทานออกบวชเพราะความเกรงใจ (จาใจ)

๑๒. พระราหลเถระ เอตทคคะ : เปนเอตทคคะทางผใครตอการศกษา

ภาคชวประวตและการศกษา บดามชอวา “เจาชายสทธตถะ” มารดาชอวา “พระนางยโสธรา(พมพา)” เปนพระนดดา(หลาน) ของพระเจาสทโธทนะผครองนครกบลพสด ทานไดออกบวชเปนสามเณรรปแรกในพระพทธศาสนา หลงจากทพระพทธองคเสดจไปถงเมองกบลพสดไดเพยง ๗ วน สาเหตททานไดเขาไปบวชนน กเพราะวาเขาไปทลขอราชสมบตจากพระพทธเจาผเปนพระบดาตามคาชแนะของพระนางยโสธราผเปนมารดา พระพทธองคทรงดารวา ” ทรพยสมบตทงหลาย ทจะมนคงถาวร และประเสรฐยงกวาอรยทรพยนนไมม ควรทเราจะใหอรยทรพยแกราหลเถด” ทรงมอบหมายใหพระสารบตรเถระเปนพระอปชฌาย พระเถระรบพทธบญชา แตวาพระกมารนนยงเลกเกนไป อายได ๗ ป ไมควรทจะเปนสงฆ จงทลถามพระพทธองคถงวธบรรพชา พระศาสดาตรสใหใชตามวธตสรณคมนปสมปทา เปลงวาจาถง พระรตนตรย ใหพระกมารบวช วธนไดใชกนสบมาถงทกวนน เรยกวา บวชเณร พระราหลเถระนจงไดเปนสามเณรรปแรกในพระพทธศาสนา ครนเวลาพนผานอายกาลครบ ๒๐ ป จงอปสมบทดวยวธญตตจตตถกรรม หลงจากททานบวชแลว เปนผทใครตอการศกษามาก ครงหนงทานลกขนแตเชาตรแลวกอบเอาทรายเตมกามอแลวตงจตปรารถนาวา ขอใหไดรบคาแนะนา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พราสอนมากเทากบเมลดทรายจากพระพทธเจาและจากพระอปชฌายอาจารย ทานประพฤตปฏบตธรรมและฟงธรรมจากพระพทธองคไมนานนกกบรรลเปนพระอรหนต ทานไดรบยกยองจาก พระศาสดาวาเปนเลศกวาภกษทงหลาย ผใครในการศกษา ภาคการประกาศพระศาสนา ไมมกลาวไวชดเจนวาทานมบทบาทอยางไร ในการเผยแผพระศาสนา แตทานมวตรปฏบตทเลองลอมากอยางนอย ๒ ประการ ทนอกเหนอจากการเปนผใครตอการศกษา คอ ๑.) ความเปนผวางายสอนงาย และ ๒.) การเปนผมความกตญกตเวทตอมารดา ขอควรจา

• ทานเปนสามเณรรปแรกในพระพทธศาสนา • ทานเปนสามเณรดวยวธไตรสรณคมน มพระสารบตรเปนพระอปชฌาย • ทานเปนผใครตอการศกษาเปนอยางยง • ทานเปนผวางายสอนงาย • ทานมความกตญกตเวทเปนยอด • ทานปรนพพานในสวรรคชนดาวดงส กอนพระพทธเจาและพระสารบตร

๑๓. พระอบาลเถระ เอตทคคะ : ผทรงพระวนย (วนยธร)

ภาคชวประวตและการศกษา มชอวา “อบาล” เปนลกของชางตดผม(ชางกลบก) เมอเตบโตขนกมอาชพเหมอนพอ มหนาทแตงพระเกสาถวายเจาชายภททยะ อนรทธะ ภค กมพละ อานนท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

และเทวทต และทานมความจกรกภกดตอเจาชายทกพระองค ประจาสานกของเจาศากยะ พระพทธเจาทรงใหทานอบาลบวชกอนเจาชายศากยะทงหมด จดประสงคกเพอทาลายมานะของพวกเจาศากยะ และเจาศากยะเหลานนจะตองทาความเคารพยาเกรงในทานผบวชกอนดวย เพราะอาวโสกวาเพอน เมอทานไดบวชรนเดยวกนกบเจาชายศากยะแลว กปฏบตธรรมอยกบพระพทธเจา วนหนงตองการจะอยตามลาพง จงไดกราบทลลาแตกถกปฏเสธจากพระพทธองคดวยเหตผลวา “อบาล หากไปอยตามลาพง เธอจกเจรญวปสสนาธระอยางเดยว แตถาอยในสานกของเราตถาคต เธอจกเจรญทงวปสสนาธระ(เนนการปฏบต) และคนถธระ(เนนวชาการดวย) การทพระพทธองคตรสอยางนกเพราะวาในอนาคตทานอบาลจะเปนกาลงสาคญ ในการทาสงคายนาครงแรก ภาคการปฏบต เมอทานไดศกษาเรยนรทงภาคปรยต และภาคปฏบต ตามทพระพทธองคทรงตรสสอนแลวอยางกวางขวาง ไมนานนก ทานกไดสาเรจเปนพระอรหนต ภาคการประกาศพระศาสนา ทานมเกยรตประวตและบทบาทในการชวยเผยแผพระพทธศาสนาใหดารงตงมนจนถงปจจบน และทานมความเชยวชาญเปนพเศษในเรองของพระวนย และมผลงานทชดเจนทสดอยางนอย ๓ ประการดวยกนคอ ๑.) การวนจฉยอธกรณ (การตดสนคดตางๆ) ๒.) การวสชนา (ตอบปญหา) พระวนยในคราวทาปฐมสงคายนา ๓.) การสรางผสบทอดศาสนทายาท ซงลกศษยทสาคญของทานในการทาสงคายนาครงท ๓ จนสาเรจดวยด กคอพระโมคคลบตรตสสเถระเจา ททานไดถายทอดเกยวกบความรความสามารถในดานพระวนยเปนอยางด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๓๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานถงเปนชางกลบกกไดบวชกอนเจาชายทงหมด เพราะตองการทาลาย

ทฐของพวกเจาชายศากยะนนเอง • ทานไดรบยกยองวาเปนเลศในดานพระวนย • ทานเปนกาลงสาคญในการทาสงคายนาครงแรก(ปฐมสงคายนา) เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน วชาอนพทธประวต สปดาหท ๑

๑. ง. ๒. ก. ๓. ง. ๔. ก. ๕. ก. ๖. ข. ๗. ค. ๘. ง. ๙. ง. ๑๐. ข. ๑๑. ข. ๑๒. ก. ๑๓. ข. ๑๔. ค. ๑๕. ก. ๑๖. ค. ๑๗. ก ๑๘. ค. ๑๙. ค. ๒๐. ง.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๒ พระอนพทธประวต สปดาหท ๒

๑๔. พระภททยเถระ ๑๕. พระอนรทธเถระ ๑๖. พระอานนทเถระ ๑๗. พระโสณโกฬวสเถระ ๑๘. พระรฐบาลเถระ ๑๙. พระปณโฑลภารทวาชเถระ ๒๐. พระมหาปนถกเถระ

๒๑. พระจฬปนถกเถระ ๒๒. พระโสณกฏกณณเถระ ๒๓. พระลกณฏกภททยเถระ ๒๔. พระสภตเถระ ๒๕. พระกงขาเรวตเถระ ๒๖. พระโกณฑธานเถระ

แบบทดสอบกอนเรยนวชาอนพทธประวต สปดาหท ๒

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. พรขอสดทายทพระอานนททลขอ คอขอใด ?

ก. อยาประทานจวรอนประณต ข. อยาพาไปในทนมนต ค. ไมอยในทนนขอใหแสดงธรรมซาอกครง ง. ถามขอสงสยไดทกเวลา

๒. เหตผลททลขอพรขอสดทาย คอขอใด ? ก.เพราะกลวถกตาหนวาเหนแกลาภ ข.เพราะกลวความแตกราวในหมสงฆ ค. เพราะกลวถกตาหน เมอตอบไมได ง. เพราะกลวจาคาสอนไมได

๓. พระพทธเจาทรงแสดงธรรมแกใครโดยยกพณ ๓ สายขนเปรยบเพราะปรารภความเพยรจนเกนไป ? ก. พระโสณกฏกณณะ ข. พระรฐบาล ค. พระโสณโกฬวสะ ง. พระจกขบาล

๔. พระมหาปนถกะเมอตอนเปนฆราวาส ใครพาไปฟงธรรม ? ก. ป ข. ยา ค. ตา ง. ยาย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๕. พระอนรทธะ ไดรบการยกยองในดานใด ? ก. มหทพย ข. พหสต ค. มตาทพย ง. มฤทธมาก

๖. พระพทธเจาทรงยกยองพระเถระรปใดวาเปนผบวชดวยศรทธา ? ก. พระราหล ข. พระอานนท ค. พระอสสช ง. พระรฐบาล

๗. พระสาวกรปใดเปนเลศทางทพยจกษ ? ก. พระมหากจจายนะ ข. พระมหากสสปะ ค. พระอนรทธะ ง. พระปณณมนตานบตร

๘. ใครเปนพระอปชฌายบวชพระราหลกมาร ? ก. พระอนรทธเถระ ข. พระอานนทเถระ ค. พระอบาลเถระ ง. พระสารบตรเถระ

๙. ใครปรารภความเพยรอยางแรงกลาเดนจงกรมจนเทาแตก ? ก. พระโสณโกฬวสะ ข. พระรฐบาล ค. พระโสณกฏกณณะ ง. พระลกณฏกภททยะ

๑๐. พระศาสดาทรงยกยองพระภททยะวาอยางไร ? ก. เปนผเลศดานพหสต ข. เปนเลศดานมตระกลสง ค. เปนผเลศดานใฝในการศกษา ง. เปนเลศดานทรงพระวนย

๑๑.พระศาสดาทรงยกยองพระอนรทธะวาอยางไร ? ก. เปนผเลศดานทพยจกษ ข. เปนผเลศดานมอทธฤทธ ค. เปนผเลศดานทรงธดงคคณ ง. เปนผเลศดานรราตรนาน

๑๒. พระปณโฑลภารทวาชเถระ ทลสาเหตทพระภกษหนมๆ อยในพระศาสนาไดนานหรอ ตลอดชวต แกพระเจาอเทนเพราะปฏบตธรรม คอ ? ก.ปฏบตตามหลกไตรสกขา ข. ปฏบตตามพระธรรมวนย ค. เพราะศรทธาในพระพทธเจา ง. เพราะสารวมระวงอนทรยทง ๕

๑๓. พระศาสดาทรงยกยองพระมหาปนถกเถระวาอยางไร ? ก.เปนผเลศในดานมฤทธ ข. เปนผเลศในดานการศกษา ค.เปนผเลศในดานพระวนย ง.เปนผเลศในทางเจรญวปสสนา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๔. พระจฬปนถกะ บรรลเปนพระอรหนตดวยวธใด ? ก. บรกรรมผาขาว ข. ฟงธรรม ค. เจรญอสภะ ง. เหนผมหงอก

๑๕. ใครปรารภความเพยรอยางแรงกลาเดนจงกรมจนเทาแตก ? ก. พระโสณโกฬวสะ ข. พระรฐบาล ค. พระโสณกฏกณณะ ง. พระลกณฎกภททยะ

๑๖. พระลกณฏกภททยเถระ ไดรบยกยองวาเปนผเลศในดานใด ? ก. ชานาญมโนมยทธ ข. แสดงธรรมอยางวจตร ค. แสดงธรรมไพเราะ ง. มเสยงไพเราะ

๑๗. พระศาสดาทรงยกยองพระโสณกฏกณณเถระวาอยางไร ? ก. เปนผเลศดานแสดงธรรมไดไพเราะ ข. เปนผเลศดานมลาภมาก ค. เปนผเลศดานยนดในฌานสมาบต ง. เปนเลศดานศรทธาวมตต

๑๘. พระจฬปนถกเถระ ไดรบการยกยองจากพระศาสดาวาอยางไร ? ก. เปนผเลศในดานมฤทธทางใจ ข. เปนผเลศในดานมเสยงไพเราะ ค. เปนผเลศในดานแสดงธรรม ง. เปนผเลศในดานมสมาธ

๑๙. พระกงขาเรวตเถระ ไดรบยกยองจากพระศาสดาวาอยางไร ? ก. เปนผเลศในดานการเขาฌาน ข. เปนผเลศในดานระลกชาต ค. เปนผเลศในดานสอนนางภกษณ ง. เปนผเลศในดานคมครองอนทรย

๒๐. บพพกรรมของพระเถระรปใด ทมภาพสตรลวงตาตดตามทานเสมอ ? ก.พระวงคสเถระ ข.พระเรวตเถระ ค.พระโกณฑธานเถระ ง. พระสภตเถระ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๔. พระภททยเถระ เอตทคคะ : ในทางผเกดในตระกลสง

ภาคชวประวต และการศกษา ทานภททยะเปนโอรสของพระนางกาฬโคธา เกดในวรรณะกษตรย ตระกลศากยะ ในกรงกบลพสด ทานไดครองราชสมบตไมนานกสละเสย เพราะความเบอหนายและมความยงยากลาบากในการทาไรไถนา ตอมาจงไดพากนชกชวนกนเดนทางไปเฝาพระพทธองค เพอทลขอบวชโดยมชางกลบกคอทานอบาลตดตามไปดวย และอนญาตใหทาน อบาลบวชกอน โดยใหเหตผลวา พวกขาพระองคเปนเจาชายเชอสายศากยะถอตวจด อบาลนกรบใชพวกขาพระองคมานาน ขอพระผมพระภาคเจาไดโปรดบวชใหเขากอนเถด พวกขาพระองคจกไดไหวเขาได ดวยวธการอยางนจะชวยใหพวกขาพระองคลดความถอตวลง พระเจาขา พระพทธองคทรงอนญาต และบวชใหทกทานดวยวธอปสมบทแบบ “เอหภกขอปสมปทา”

ภาคการปฏบต เมอทานบวชแลว ไดปฏบตตามคาสงสอนของพระพทธเจา ดวยการปลกตวจากหมคณะเขาไปอยปาตามลาพง ขยนหมนเพยรเจรญกรรมฏฐานไมนาน กบรรลพระอรหนตตามทตนปรารถนา หลงจากททานไดรบความสขอนเกดจากมรรคผลแลว ทานมกชอบเปลงอทานบอย ๆ วา “สขหนอๆ” เพราะทานไดรบความสงบสขอนเกดจากศล สมาธปญญาและความหลดพนจากกเสลทงหลาย และทานไดรบยกยองในตาแหนงสงสดวา “เปนผเกดในตระกลสง หรอสขมาลชาต” นนเอง

ภาคการประกาศพระศาสนา ไมปรากฏชดเจนวาทานมผลงานในการเผยแผพระพทธศาสนา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานออกบวชเพราะเพอนขอรอง • ทานออกบวชพรอมกบเพอนอก ๕ ทานคอ อนรทธะ อานนท กมพละ

เทวทต และอบาล • ทานบวชทอนปยนคม แควนมลละ • ทานไดรบยกยองวา เปนผเกดในตระกลสง

๑๕. พระอนรทธเถระ

เอตทคคะ : ในทางผมทพยจกษ (ตาทพย)

ภาคชวประวตและการศกษา ทานเปนเจาชายในตระกลศากยวงศองคหนง มพระบดานามวา “อมโตทนะ” ซงเปนพระอนชาของพระเจาสทโธทนะ มพนอง ๓ คน คอมหานามะ อนรทธะ และนางโรหณ ชวตฆราวาสของทานเตมไปดวยความอบอน เนองจากมารดาทรงดแลเอาใจใส เปนอยางด ทานไดออกบวชรวมกบเจาชายศากยวงศอก ๔ องค คออานนท ภททยะ ภค กมพละ เทวทตต(โกลยวงศ) และอบาล

ภาคการปฏบต ทานบวชไมนานกไดบรรลทพจกขญาณ(ความรททาใหเกดตาทพย) จากนนทานกเรยนกรรมฐานจากพระสารบตรแลวลาไปบาเพญสมณธรรมทปาจนวงสทายวน ในแควนเจต ขณะทบาเพญเพยรอยในปา ทานตรกมหาปรสวตก(ความตรกของบคคลผยงใหญ) ไดถง ๗ ขอดงน ๑. ธรรมน(ศาสนาน) เปนของผมกนอย ไมใชของผมกมาก ๒. ธรรมนเปนของผสนโดษ ไมใชของผไมสนโดษ ๓. ธรรมนเปนของผสงด ไมใชของผคลกคลดวยหมคณะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๔. ธรรมนเปนของผปรารภความเพยร ไมใชของผเกยจคราน ๕. ธรรมนเปนของผมสตมนคง ไมใชของผหลงลมสต ๖. ธรรมนเปนของผมจตมนคง ไมใชของผมจตไมมนคง ๗. ธรรมนเปนของผมปญญา ไมใชของผทรามปญญา ๘. ธรรมนเปนของผยนดในธรรมไมเนนชา ไมใชของผยนดในธรรมทเนนชา ทานไดพจารณาตามไมนานกบรรลความเปนพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดมบทบาทสาคญในการเผยแผพระพทธศาสนาอยางมาก โดยเฉพาะเปนทเคารพของเหลาเทวดาทงหลาย เพราะทานไดบรรลทพจกษ(ตาทพย)และมการตดตอสอสารกบเทวดาอยเนองๆ ทานไดเปนอาจารยของหมคณะมสทธวหารกและอนเตวาสกเปนจานวนมากเชนเดยวกบพระมหาสาวกองคอนๆ และสดทายปลายชวตทานนพพานทใตกอไผ ใกลหมบานเวฬวะแควนวชช ขณะนนทานมอายใกลเคยงกบพระอานนท และออนกวาเพยงเลกนอย

ขอควรจา • ทานเปนผไปขอใหพระเจาภททยะบวชเปนเพอน • ทานไดรบยกยองวา เปนผเลศในทางมตาทพย • ทานชอบระลกถงมหาปรสวตก ๗-๘ อยางอยเสมอ

๑๖. พระอานนทเถระ เอตทคคะ : ทางดานพหสต มสต มคต มธต และเปนพทธ

อปฏฐาก

ภาคชวประวตและการศกษา บดาชอวา “สกโกทนะ” มารดาชอวา “กสาโคตม” มฐานะเปนพระอนชาของพระพทธเจา มพระสหายสนท คอ เจาชายภททยะ อนรทธะ ภค กมพละ เทวทตแหง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เมองเทวทหะดวย แตทานพเศษกวาตรงท เปนสหชาต(ผเกดพรอมกน)ของพระพทธเจา ทานออกบวชพรอมกบภททยะ อนรทธะ ภค กมพละ เทวทต และอบาล ทอนปยอมพวน แควนมลละ มลเหตททาใหทานบวช เพราะเปนจงหวะทพระพทธองคเสดจไปโปรดพระประยรญาต จงปรกษากนแลวพรอมใจกนบวชตามเปนจานวนมาก

ภาคการปฏบต ทานไดบรรลธรรมชากวาเจาชายศากยะ เพราะวาทานไมมเวลาปฏบตธรรม เนองจากตองขวนขวายอยกบการอปฏฐากพระพทธเจา ทานไดบรรลเปนพระโสดาบน เพราะไดฟงธรรมของพระปณณมนตานบตร และไดบรรลพระอรหนตเมออายได ๘๐ ป กอนมการทาปฐมสงคายนา ภายหลงจากพระพทธองคเสดจดบขนธปรนพพานได ๓ เดอน รวมเวลาททานเปนพระอรยบคคลชนโสดาบนอยนานถง ๔๒ ป ทานบรรลพระอรหนตแปลกกวาสาวกองคอนๆ คอไมอยในอรยาบถทง ๔ ไดแกขณะททานนงอยบนเตยงแลวจงคอยเปลยนการเอนกายลงดวยตงใจวา จกนอนพกผอนสกครหนง พอยกเทาพนจากพนแตศรษะยงไมทนถงหมอน ระหวางนเองจตของทานกหลดพนจากอาสวะทงหลายเพราะคลายความยดมนลงได ทานองคเดยวเทานนทบรรลพระอรหนตทไมอยในอรยาบถ ๔ คอ ยน เดน นง และนอน และหลงจากบรรลพระอรหนตแลวไมนานกรงเชา เมอฉนภตตาหารเสรจ ขณะทพระสงฆ ๔๙๙ องค ไดเขาไปนงรอทานอยในมณฑปทถาสตตบรรณ ขางภเขาเวภาระ เมองราชคฤห แควนมคธนน ทานกไดแสดงฤทธใหปรากฏเพอประกาศใหคณะสงฆไดทราบวาทานไดบรรลพระอรหนตแลว ดวยการดาดนแลวไปโผลขนตรงอาสนะทจดเตรยมไวใหทานนง จากนนการทาสงคายนาจงไดเรมขน

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดมบทบาทอยางมากในการชวยพระพทธเจาเผยแผพระพทธศาสนาและรกษาปกปองพระพทธศาสนาใหยงยนถาวรจนถงปจจบน ซงพอจะสรปผลงานของทานไดดงน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑) ทรงจาธรรมไวไดมาก คอไดรบยกยองวาเปนพหสต สาเหตททาใหทานไดชอวา เปนพหสต กเพราะพร ๑ ใน ๘ ขอททานไดทลขอตอพระพทธเจากอนเขารบตาแหนงพทธอปฏฐากนนเอง

๒) การขวนขวายเพอสทธสตร สาเหตเพราะทานไดชวยใหพระนางปชาบดโคตมพระนานางไดพาเจาหญงศากยะจานวน ๕๐๐ นางมาทลขอบวชกบพระพทธองคสาเรจนนเอง

๓) การชวยระงบความแตกราวในพทธจกร สาเหตเพราะพระภกษวนยธรกบธรรมธรชาวเมองโกสมพเกดววาทกนจนถงขนแตกราวแลวขอรองใหทานชวยพาไปขอขมาพระพทธองคจนสาเรจนนเอง

๔) การวสชนาพระธรรมในคราวทาปฐมสงคายนาจนสาเรจนนเอง ๕) การสรางผสบทอดศาสนทายาท คอ ทานไดเปนหวหนาอบรมและสงสอนสทธวหารกและอนเตวาสกเปนจานวนมากจากทาน ทปรากฏชอ คอพระสพพกามและพระยสกากณฑบตร เปนตน ซงศษยเหลานไดมามบทบาทสาคญในการทาสงคายนาครงท ๒ จนสาเรจนนเอง ๖) การเดนทางออกเยยมพระสงฆในอารามตาง ๆ หลงทพระพทธองคปรนพพานแลวซงพทธบรษททง ๔ ถอวาทานนน เปรยบเสมอนตวแทนของ พระสมมาสมพทธเจานนเอง เพราะเหตทพระอานนทเถระ เปนผทรงธรรมวนยมความรอบคอบ หนกในเหตผล มปญญาแกปญหาตาง ๆ และอปฏฐากพระศาสดา โดยไมหวงประโยชนสวนตน หวงใหเกดผลแกพระพทธศาสนา ในอนาคตกาลภายภาคหนา องคสมเดจพระบรมศาสดาจงทรงสรรเสรญทานโดยอเนกปรยาย และตงไวในเอตทคคะวา เปนผเลศกวาภกษทงหลาย ผเปนพหสตร มสต มคต มธต และเปน พทธอปฏฐาก บนปลายชวต ทานมอายถง ๑๒๐ ป จงปรนพพานในอากาศ เหนอแมนาโรหณ ซงเปนเขตแดนระหวางพระญาตทงสองฝาย คอ เจาศากยะและเจาโกลยะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๗. พระโสณโกฬวสเถระ เอตทคคะ : ในทางปรารภความเพยร

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “โสณะ” แปลวา ทองคา เพราะมผวพรรณสวยงามมาตงแตเกด

สวนโกฬวส เปนชอโคตร บดาชอวา “อสภเศรษฐ” เกดในวรรณะไวศยะ (แพศย) ตระกลเศรษฐ ในเมองจมปา แควนองคะ ทานเปนคนสขมาลชาต คอฝามอฝาเทาออนนมและมสแดงดงดอกชบา โดยเฉพาะทฝาเทานนมขนออนสเขยวเหมอนแกวมณงอกขน ซงมองดแปลกกวาคนทวไป นอกจากนน ทานยงเปนคนรกการเลนดนตรเปนชวตจตใจ และดนตรทถนดทสดคอการดดพณ ความทราบถงพระเจาพมพสาร พระองคจงรบสงใหโสณะโกฬวสะเขาเฝา เพอทอดพระเนตรฝาเทาทแปลกประหลาดของเขา

ภาคการปฏบต ทานตดสนใจออกบวช เมอคราวทไปเฝาพระพทธเจาครงแรก ดวยการฟงอนปพพกถาและอรยสจ ๔ จงเกดความเลอมใสในพระพทธศาสนา จงตดสนใจทลขอบวชตอพระพทธองค เมอทานบวชแลว ไดไปบาเพญสมณธรรมอยในปาสตวน เขตเมองราชคฤห ไดทาความเพยรอยางมากดวยการเดนจงกรมจนเทาแตกและเปลยนมาเปนการใชเขาเดนและใชมอยน จนในทสดทงเขาและมอกแตกอก กยงไมบรรลมรรคผล ตอมาพระพทธองคทรงทราบเหต จงตรสสอนใหปรบอนทรยใหสมาเสมอกนดวยศรทธา วรยะ สต สมาธ และปญญา อยาใหตงเกนไปและหยอนเกนไปอปมาการดดพณ ๓ สาย ทานไดเปนตนเหตทพระพทธองคทรงอนญาตใหสวมรองเทาชนเดยวได พรอมกบการขออนญาตใหพระสงฆรปอนๆ ดวย ทานปฏบตตามไมนานกสาเรจเปนพระอรหนตในปาสตวนนนเอง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๔๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานเกดเศรษฐ เดมชอ โสณะ บวกกบชอโคตรวา โกฬวสะ จงชอวาโสณโกฬวส • ทฝามอฝาเทาของทานมขนออนนมเกดขน เพราะฝามอฝาเทาทแปลกน

เองเปนเหตใหทานไดเขาเฝาพระเจาพมพสาร • กอนออกบวช ทานชนชอบและเกงดานดนตร โดยเฉพาะพณ • ทานฟงธรรมเทศนาพระศาสดาแลวตดสนใจออกบวช มศรทธาแรงกลา

บาเพญสมณธรรมโดยการเดนจงกรมจนฝาเทาแตกกยงไมบรรลธรรม พระศาสดาจงทรงตรสสอนใหปรบอนทรย คอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ และปญญาใหเสมอ ทานปฏบตตามไมนานกบรรลพระอรหตต

• ทานไดรบการยกยองวาปรารภความเพยรเปนยอด

๑๘. พระรฐบาลเถระ

เอตทคคะ : ในทางผบวชดวยศรทธา

ภาคชวประวตและการศกษา ทานชอวา “รฐบาล” แปลวา ผรกษาแวนแควน บดาของทานเปนเศรษฐเปนหวหนาหมบาน เกดในวรรณะไวศยะ(แพศย) ในถลลโกฎฐตนคม แควนกร ทานไดฟงธรรมเทศนาในคราวทพระพทธองคเสดจไปยงถลลโกฎฐตนคมแควนกร อนเปนบานเกดของทาน เกดความเลอมใสศรทธาปรารถนาจะบวช แตพระพทธองคใหไปขออนญาตจากบดามารดากอน เมอทานทงสองไมอนญาตกลวสกลวงศจกขาดสญ เพราะมลกชายอยคนเดยว ทานจงทรมานตนเองดวยการนอนอดขาวอยในหองนอน แมบดามารดาใหเพอนๆ มาชวยเกลยกลอมกไมยอม สดทายกลวลกตายจงจาใจยอมอนญาตใหทานบวชได อยางนอยกยงไดเหนหนากนอยแมจะบวชพระแลวกตาม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พอทานทราบวาบดามารดาอนญาตเทานนแหละ ทานรบลกขนอาบนาแตงตวและทานขาวรบไปเฝาพระพทธเจาอยางรวดเรว พระพทธองคทรงอนญาตใหพระเถระทานหนงเปนพระอปชฌายบวชใหทานตามความปรารถนา

ภาคการปฏบต ครนบวชประพฤตปฏบตธรรมอยถง ๑๒ ป จงไดบรรลเปนอรหนต การททานบรรลธรรมชา เพราะวามความวตกกงวลเกยวกบทางบาน เนองจากทานบวชโดยบดามารดาไมเตมใจ จงทาใหจตใจของทานนนไมมความสงบ

ภาคการประกาศพระศาสนา เมอทานบรรลธรรมแลว กกลบไปยงบานเกด เพอไปโปรดโยมบดามารดาใหเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา และทานยงไดแสดงธรรมโปรดพระเจาโกรพยะจนมความเขาใจและเลอมใส พรอมทงตรสชมเชยทานเปนอยางมากดวยวา ขณะททานเปนฆราวาสกชวยเหลอสงคมไวมาก แมบวชแลวกยงมาแสดงธรรมโปรดญาตโยมใหเหนสจจธรรมอก ตอมาทานกไดปรนพพานหลงพระพทธเจา ขอควรจา

• ทานเกดในวรรณะแพศย ตระกลเศรษฐ ฟงธรรมแลวเกดความเลอมใสขอบวชแตบดามารดาไมอนญาตเพราะเปนลกคนเดยว ทาใหทานตองประทวงดวยการรอดอาหารจนรางกายผอมแหง พอแมจงอนญาตใหบวช เพราะเกรงทานจะเสยชวต

• หลงบวชทานกยงมความกงวลกบทางบานทไมมใครดแลบดามารดา จงตองใชเวลา ๑๒ ปจงบรรลพระอรหตต

• ทานแสดงธรรมโปรดบดามารดา และพระเจาโกรพยะใหเกดศรทธาเลอมใสในพระพทธศาสนา

• ทานไดรบการยกยองวา เปนผบวชดวยศรทธา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๙. พระปณโฑลภารทวาชเถระ เอตทคคะ : ในทางผบนลอสหนาท

ภาคชวประวตและการศกษา “ปณโฑลภารทวาช แปลวา ภารทวาชะผแสวงหากอนขาว คอ เปนคนกนจนนเอง ทานไดเรยนจบไตรเพท และไดเปนอาจารยสอนศษยเปนจานวนมาก สาเหตททานออกบวช เพราะไดฟงธรรมเทศนาของพระพทธองค แลวเกดความเลอมใสศรทธาจงขอบวช พระพทธเจาทรงบวชใหดวย “เอหภกขอปสมปทา” หลงจากบวชแลว ทานไดเทยวบณฑบาตโดยไมรจกประมาณ พระพทธเจาทรงทราบความจรง จงทรงใชอบายใหทานรจกประมาณในการรบและการฉน ทานมความเขาใจตามคาตรสกเกดความสลดใจ

ภาคการปฏบต เมอทานบวชแลว จงเจรญวปสสนากรรมฐาน ไมนานกไดสาเรจเปนพระ

อรหนต เปนผสมบรณดวยสต สมาธ ปญญา และชอบเปลงวาจาวา “ผใด มความเคลอบแคลงสงสยในมรรคกด ผลกด ขอผนนจงมาถามขาพเจาเถด” ดงนน ทานจงไดรบการยกยองวาเปนผเลศในทางผบนลอสหนาท

ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากทานบรรลพระอรหนตแลว ไดชวยเผยแผพระพทธศาสนาไวมากมายดวยกน เชน ทานไดรบคาทาการประลองฤทธ ดวยเหตทวามเศรษฐคนหนงอยในเมองราชคฤห ไดประกาศวา ถาในโลกนมพระอรหนตจรง กขอใหเหาะขนไปรบเอาบาตรทตนทาดวยไมจนทนสงประมาณ ๘ ชวลาตาลได ตนเองพรอมทงบตรธดากจะขอเปนทาสรบใชและนบถอตลอดชวต ซงทานกไดเขาฌานแสดงฤทธเหาะขนไปรบบาตรตามเจตนาของเศรษฐทกประการ และชวยเพอนใหเปนสมมาทฐดวยการแนะนาไดเหนถงประโยชนและอานสงสของการใหทานจนสาเรจ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

และไดแสดงธรรมโปรดพระเจาอเทน ทเมองโกสมพ เกยวกบเรองทมพระหนมสามเณรนอยอยประพฤตพรหมจรรยไดบรสทธบรบรณจนตลอดชวต กเพราะการศกษาเหลาเรยนและปฏบตตามคาสงสอนของพระพทธเจา ดวยการสารวมระวงในขณะทตาเหนรป หไดยนเสยง จมกไดกลน ลนลมรส กายถกตองสมผส และความนกคดเรองราวตางๆ ไมใหมความยดมนถอมนนนเองจนทาใหพระเจาอเทน ทรงเขาพระทยในวถชวตของพระภกษหนมสามเณรนอยยงขน แลวเกดความเลอมใสประกาศพระองคมานบถอพระพทธศาสนา

ขอควรจา • ทานไดรบยกยองวาเปนผเลศในทางผบนลอสหนาท • ทานบวชอยทกรงราชคฤห • ทานเปนผสมบรณดวย สต สมาธ และปญญา

๒๐. พระมหาปนถกเถระ เอตทคคะ : ในทางเจรญวปสสนา

ภาคชวประวตและการศกษา มารดาเปนธดาของเศรษฐ มนองชายชอวา “จฬปนถก” เกดในตระกลจณฑาล เนองจากบดามารดาเปนคนตางวรรณะกน คอบดาเปนคนวรรณะศทร สวนมารดาเปนคนวรรณะไวศยะ (แพศย) ในเมองราชคฤห ตงแตเลก ๆ ทานถกสงไปอยกบคณตา และคณตากพาหลานไปฟงธรรมทวดเวฬวนบอย ๆ แมคณตาจะรงเกยจบดาทเปนวรรณะศทรกตาม แตกรกหลานทง ๒ มาก บางครงทานกมความรสกไมสบายใจทถกคนอนเรยกวา “ลกไมมพอไมมแม” ตอมาจงขอบวช ผเปนตากอนญาตใหบวชเปนสามเณรกอนเพราะอายยงไมครบ ๒๐ ป เมออายครบจงอปสมบท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

การทเศรษฐ (คณตา) อนญาตใหบวชงายดายกเพราะวาจะเปนชองทางหนงในการชวยลดปมดอยของหลานชายทมกถกเรยกวา ลกไมมพอไมมแม ลงไดนนเอง

ภาคการปฏบต หลงจากททานบวชแลวกไดเจรญโยนโสมนสการ คอการกาหนดนามรปเปนอารมณ จนไดบรรลฌานอภญญา แลวเจรญวปสสนาตอ ไมนานนกกบรรลความเปนพระอรหนต และทานไดรบยกยองวา เปนผเลศในปญญาวมต (วปสสนา)

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไมมประวตการเผยแผพระพทธศาสนาทชดเจน

ขอควรจา • ทานถกกลาววาเปนลกไมมพอแมเพราะเกดจากพอแมตางวรรณะกน • ทานเปนผชานาญในการเขาฌานอภญญา • ทานไดรบการยกยองวาเปนเลศในการเจรญวปสสนา

๒๑. พระจฬปนถกเถระ เอตทคคะ : ในทางมโนมยทธ (ฤทธทางใจ)

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา ปนถกะ แปลวา ทาง เพราะมารดาไดคลอดในระหวางเดนทางกลบจากเมองราชคฤห ทานเปนบตรคนทสอง จงไดคานาหนาวา จฬปนถกะ แปลวา ทางเลก สวนพชายของทานมชอวา มหาปนถกะ แปลวา ทางใหญ บดาของทานเกดในวรรณะศทร ไมปรากฎนาม สวนมารดาเปนลกสาวเศรษฐในกรงราชคฤห เปนคนวรรณะแพศย หรอไวศยะ ตอมาทงสองไดเกดความรกตอกน จง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ไดหนออกจากบานไปอยในปา ซงไกลจากเมองราชคฤห และไดกาเนดบตรชายสองคน คอ มหาปนถกะ และจฬปนถกะ บดามารดาจงไดนาลกทงสองไปใหเศรษฐเมองราชคฤห ซงเปนตากบยายเลยงด แตดวยการททานเศรษฐมจตเลอมใสในพระพทธศาสนา ไดพาเดกทงสองไปฟงธรรมทวดดวยเปนประจา เดกทงสองจงมใจเลอมใสในพระพทธศาสนา และไดขออนญาตตากบยายบรรพชา ทานไดอนญาตใหมหาปนถกะบวชได สวนจฬปนถกะยงไมอนญาตใหบวช เพราะยงเดก จงใหอยกบตายายไปกอน ภาคการปฏบต หลงจากมหาปนถกะผเปนพชายไดบวชในพระพทธศาสนา และไดบรรลพระอรหนตแลวไดนกถงจฬปนถกะผเปนนองชาย ใครจะใหนองชายของตนไดพบกบความสขอนเกดจากมรรคผลนพพานอนเปนเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนา จงไดไปขออนญาตธนเศรษฐผเปนตาใหจฬปนถกะไดบวช ซงเศรษฐกยนดอนญาตใหบวชตามทขอ หลงจากจฬปนถกะไดบวชแลว มหาปนถกะผเปนพชายไดพยายามอบรมสงสอน แตทานมปญญาทบจาอะไรไมคอยได โดยทสด พระพชายใหทานทองคาถา ๔ บท ใชเวลา ๔ เดอนยงทองไมได ทานจงเกดความเสยใจ คดจะลาสกขา จงไดเดนรองไหออกจากวด ในขณะนน พระศาสดาทรงทราบเหตการณนนมาโดยตลอด จงไดเสดจไปเพอหามการลาสกขาของพระจฬปนถกะ แลวไดประทานผาขาวผนหนงให แลวตรสสอนใหบรกรรมวา “ระโชหะระณง ระโชหะระณง(ผาเชดธล)” พรอมกบลบผานนไปดวย ไมนานนกผาขาวผนนนกคอย ๆ หมองคลาไปจนเหนเปนสดา ทานจงพจารณาเหนวา แมผาขาวบรสทธอาศยรางกายของมนษย ยงตองกลายเปนสดาอยางน ถงจตของมนษย เดมทเปนของบรสทธ อาศยกเลสจรมากยอมเกดความเศราหมอง เหมอนกบผาผนน ทกสงทกอยางลวนแตเปนของไมเทยงแท ทานบรกรรมผานนไปจนจตสงบแลวไดบรรลฌาน แลวไดเจรญวปสสนาตอกไดบรรลพระอรหนตพรอมดวยปฏสมภทาและอภญญา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการประกาศพระศาสนา หลงจากททานบรรลพระอรหนตใหม ๆ นน ทานไดแสดงอทธฤทธใหคนใชของหมอชวกไดประจกษดวยสายตาตนเอง ดงเรองททานเนรมตรภกษเปนพนรป ซงมรปรางหนาตาเหมอนกน เมอคนใชทหมอชวกมานมนตทานแลว ถามวา พระรปไหนชอจฬปนถกะ ทงพนรปกตอบเปนเสยงเดยวกนวา “อาตมาชอจฬปนถกะ ” ในทสดพระศาสดาทรงแนะนาวธใหวา รปไหนพดกอนวา “ อาตมาชอจฬปนถกะ ” ใหจบมอภกษรปนน คนใชของหมอชวกกไดทาตามนน ดวยเหตนเอง พระศาสดาจงทรงยกยองทานวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายในดานผเนรมตกายอนสาเรจดวยฤทธและผพลกแพลงจต พระจฬปนถกเถระเมอไดบรรลพระอรหนตแลว ไดพจารณาถงธรรมทตนเองบรรล แลวไดเกดปตเปลงอทานวา “เมอกอนญาณคต (ปญญา) ของเราเกดชาไป จงถกใคร ๆ เขาดหมน พระพชายกขบไลใหกลบไปอยบาน เรานนเสยใจไปยนรองไหอยทซมประตสงฆาราม เพราะความอาลยในพระพทธศาสนา พระศาสดาทรงประทานผาใหแกเราแลวตรสวา “ เธอจงภาวนาใหด ” เรารบพระดารสของพระชนสห ยนดในพระพทธศาสนา ภาวนาสมาธเพอเปนพนฐานการบรรลประโยชนอนสงสด จงไดบรรลวชชา ๓ ตามลาดบ ทานไดชวยประกาศพระศาสนาตามความสามารถมาโดยตลอดจนปรนพพาน

ขอควรจา • หลงบวชทานเปนคนปญญาทบ ทองคาถาเพยง ๔ บวช โดยใชเวลา ๔

เดอนกจาไมได จงคดวาตนเองไมมวาสนา ถกพระพชายตอวาเอา จงหนไปเพอสก ความทราบถงพระศาสดาจงเสดจไปหาม และประทานผาขาวผนหนงใหทาการบรกรรมจนผากลายเปนสดาทาใหทานเกดความสงเวชแลวยกจตขนสวปสสนาจนบรรลพระอรหนต

• ทานไดรบการยกยอง (เอตทคคะ) วาเปนผมมโนมยทธ มฤทธทางใจ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒๒. พระโสณกฏกณณเถระ เอตทคคะ : ในการแสดงธรรมดวยคาไพเราะ

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “โสณะ” แตเพราะมเครองประดบหมราคาถงหนงโกฏ จงมคาตอทายวา “โสณกฏกณณะ” บดาไมปรากฎนาม สวนมารดาเปนอบาสกามนามวา “กาฬ” เปนพระโสดาบน และเปนผถวายความอปถมภบารงพระมหากจจายนะ ทานเกดในตระกลคฤหบด เปนวรรณะแพศย ในเมองกรรฆระ แควนอวนต กอนบวชทานไดประกอบอาชพคาขาย

ภาคการปฏบต เนองจากมารดาของทานเปนผอปฏฐากพระมหากจจายนะ เวลาไปวดจงไดพาบตรชายชอโสณะไปดวย จงทาใหมความรจกและคนเคยกบพระเถระมาตงแตยงเปนเดก ตอมาครนเจรญวยมศรทธาเลอมใสใครจะบวชในพระพทธศาสนา จงขอบรรพชาอปสมบทกบพระเถระ โดยทานกอธบายใหฟงวา การบวชนนเปนสงททาไดยาก มความลาบากมาก แตเขากยนยนจะบวชใหได พระเถระจงบวชใหทานเปนสามเณรกอน เพราะในอวนตชนบทหาพระครบองคสงฆ ๑๐ องคไมได ทานบวชเปนสามเณรอย ๓ ป จงไดพระครบ ๑๐ องค แลวไดอปสมบทเปนภกษ หลงจากพระโสณะกฏกณณะไดบวชแลว ทานไดตงใจศกษาเลาเรยนในสานกของพระอปชฌาย พากเพยรบาเพญภาวนาในไมชาทานกไดสาเรจเปน พระอรหนต เปนพระขณาสพอยจบพรหมจรรย

ภาคการประกาศพระศาสนา ครนทานบรรลพระอรหนตแลว เนองจากทานไมเคยเหนพระศาสดา ปรารถนาจะเขาเฝา จงไดลาพระอปชฌาย เมอไดรบอนญาตและไดฝากไปทลผอนผนเรองพระวนย ๕ ประการ สาหรบปจจนตชนบท เชน การอปสมบทดวย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

คณะปญจกะคอมภกษประชมกน ๕ รป จงบวชกลบตรได เปนตน ทานกไดทลขอตามนน และพระศาสดากทรงอนญาตตามททานขอทกประการ เมอทานไปเฝาพระพทธเจานน กไดรบการตอนรบเปนอยางด โดยทรงอนญาตใหพกในพระคนธกฏเดยวกบพระพทธองค และทรงโปรดใหทานแสดงธรรมทานองสรภญญะ เมอจบการแสดงธรรม พระพทธองคกทรงอนโมทนาและชมเชยทานวา กลาวธรรมไดไพเราะ ทานไดพกอยทนนพอสมควรแลวจงไดทลลา เมอทานมความสามารถในการแสดงธรรมแบบสรภญญะดวยเสยงอนไพเราะตอพระพกตรของพระศาสดา ทานจงไดรบการยกยองวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผแสดงธรรมดวยถอยคาอนไพเราะ แมการไดรบเอตทคคะในดานน พระโสณกฎกณณเถระเอง กไดสรางบารมตงจตปรารถนามาตงแตอดตชาตแลว ทานพระโสณกฎกณณเถระน ไดชวยประกาศพระศาสนาจนถงวาระสดทายของชวต ในทสดกปรนพพานดบเบญจขนธหยดการเวยนวายตายเกดอกตอไป ขอควรจา

• ทานเปนวรรณะแพศย เกดในตระกลเศรษฐ เมองกรรฆระ แควนอวนต มอาชพคาขาย

• ทานเปนบตรอบาสกาผอปฏฐากพระมหากจจายนะ มความคนเคยกบพระศาสนามาตงแตเดก

• ทานบวชเปนสามเณรอย ๓ ป จงสามารถบวชเปนพระได เนองจากตอนนนในชนบท มพระสงฆไมครบจานวน ๑๐ รปตามพระบรมพทธานญาต หลงบวชทานกบรรลธรรมเปนพระอรหตต

• เมอทานมาเฝาพระศาสดาจงขอทรงผอนผนอปสมบทโดยใชพระสงฆ ๕รปไดในปจจนตชนบท ตามคาฝากของพระมหากจจายนะ ผเปนอปชฌาย

• ทานไดรบเอตทคคะเปนผเลศในดานแสดงธรรมดวยวาจาทไพเราะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒๓. พระลกณฎกภททยเถระ เอตทคคะ : ในทางผมเสยงไพเราะ

ภาคชวประวตและการศกษา เดมทานชอวา “ภททยะ” แตเพราะทานมรางกายเตยและเลกเหมอนคนแคระ จงเรยกวา “ลกณฎกภททยะ (ลกณฎกะ แปลวา เลก,เตย)” บดามารดาของทานไมปรากฎชอ เปนคนวรรณะแพศย มทรพยมาก เปนชาวเมองสาวตถ ในสมยกอนบวชทานไดรบการเลยงด และการศกษาอยางดตามทจะหาและทาไดในสมยนน

ภาคการปฏบต เมอสมยทพระศาสดาประทบอยทพระวหารเชตวน แสดงธรรมโปรดมหาชนอย ในวนนน ลกณฎกภททยะ ไดมโอกาสไปฟงธรรมเทศนา จงเกดศรทธาเลอมใสใครจะบวชในพระพทธศาสนา จงทลขอบวชกบพระศาสดา พระพทธองคทรงใหไปขออนญาตบดามารดากอน แลวกบวชใหตามความประสงค เมอทานไดบวชในพระพทธศาสนาแลว กไดเรยนกรรมฐานพากเพยรภาวนา เจรญวปสสนาใชปญญาพจารณาสงขารโดยความเปนอนจจง ทกขง และอนตตา ในไมชากไดบรรลพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา พระลกณฎกภททยะ แมรางกายของทานจะเลกมาก แตทานกมสตปญญา และความพากเพยรปฏบตตามคาสอนของพระศาสดาจนสามารถบรรลมรรคผลได ภกษทงหลายทไมรจกทานมาเฝาพระศาสดา คดวาเปนสามเณร บางกลอเลน ลบศรษะ จบใบห ถามวา “พอเณรยงไมกระสนอยากสกดอกหรอ” ทานกไมวาอะไร พอเขาไปเฝาพระศาสดาถกตรสถามวา “กอนเขามา พบพระเถระไหม ? จงพากนทลวาไมพบ พบแตสามเณรตวนอย ๆ พระเจาขา” พระศาสดาตรสวา “นนเปนพระเถระ ไมใชสามเณร จงทลวา “ทานตวเลกเหลอเกนพระเจาขา” พระศาสดาตรสวา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๕๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เราไมเรยกภกษวาเปนเถระ เพราะเขาเปนคนแก นงบนอาสนะของพระเถระ สวนผใดบรรลสจจะทงหลาย ตงอยในความไมเบยดเบยนมหาชน ผนชอวา เปนพระเถระ พระลกณฎกภททยะเถระ ยงไดรบการยกยองสรรเสรญจากพระพทธองควาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมเสยงอนไพเราะ การททานไดบรรลอรหนต และไดรบเอตทคคะแบบน กเพราะทานไดทาบญกศลสรางบารมตงแตอดตมาชานาน ในสมยของพระพทธเจาพระนามวาปทมตตระ ทานเหนพระพทธองคแตงตงภกษสาวกรปหนงวา เปนผเลศกวาภกษทงหลายผแสดงธรรมอนไพเราะ ทานจงปรารถนาตาแหนงนนบาง และไดรบคาพยากรณจากพระพทธเจาพระองคนนเชนกน วนหนงทานกไดเปลงอทานออกมาเปนคาถาวา ภกษชอภททยะ ถอนตณหาพรอมทงรากเหงาหมดแลว เจรญดวยศล สมาธ ปญญา อนเปนโลกตตระ เขาฌานอยในปาชฏแหงหนงนามวา “อมพาฏการามอนประเสรฐ” คนบางพวกเขารนเรงกนดวยเสยงตะโพน พณและปณเฑาะว สวนเรายนดในพระพทธศาสนา จงรนรมยอยทโคนตนไม ถาพระพทธองคจะทรงประทานพรแกเรา และเรากสามารถไดพรนนสมมโนรถ เราจะเลอกเอาพรวา ขอใหชาวโลกทงหมดเจรญกายคตาสต พระลกณฎกภททยเถระ ไดบาเพญประโยชนแกชาวโลก ชวยประกาศพระพทธศาสนาจนถงวาระสดทายไดปรนพพานหยดการเวยนวายตายเกดอกตอไป ขอควรจา

• ทานเปนวรรณะแพศย เกดในตระกลเศรษฐ • ทานฟงพระธรรมทวดเชตวนเกดความเลอมใสจงขออนญาตบดามารดา

ออกบวช • เนองจากทานเปนคนรางเตยเหมอนสามเณร ผทไมรจกทานจงมกลอเลน

วาเปนสามเณรนอย • ทานไดรบการยกยองวา เปนผมวาจาไพเราะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒๔. พระสภตเถระ เอตทคคะ : เปนผมปกตอยอยางไมมกเลส

และเปนทกขไณยบคคล

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “สภต” เพราะมรางกายสดใสรงเรองอยางยง บดานามวา “สมนเศรษฐ” มารดาไมปรากฎนาม เกดทเมองสาวตถ เปนคนวรรณะแพศย พระสภตเถระในสมยกอนบวชตงแตเปนเดกมา ไดรบการเลยงดและการศกษาเปนอยางดทจะพงหาไดในสมยนน เพราะบดาของทานเปนเศรษฐมทรพยมาก

ภาคการปฏบต สมยหนงพระศาสดาประทบอยทเมองราชคฤห ทานอนาถบณฑกเศรษฐไดมาเยยมราชคหเศรษฐผเปนสหายทเมองราชคฤห ไดทราบการเสดจอบตแหงพระศาสดา จงไดเขาไปเฝาทสตะวนพรอมกบไดฟงธรรมของพระพทธองคและไดดารงอยในโสดาปตตผล จงไดกราบทลอาราธนาพระพทธองคใหเสดจไปเมองสาวตถบาง พรอมกบไดสรางพระเชตวนมหาวหารถวายเปนทประทบ ในวนฉลองมหาวหาร สภตกฎมพไปกบอนาถบณฑกเศรษฐ เพอฟงธรรมของพระพทธองค และไดเกดความเลอมใสศรทธาใครจะบวชในพระพทธศาสนา จงทลขอบวชและไดบวชตามทขอ เมอทานบวชแลว กไดตงใจศกษาเลาเรยนจนแตกฉาน และนาไปประพฤตปฏบตสมถะและวปสสนากรรมฐานไมนานกไดบรรลพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา พระสภตเถระเมอสาเรจพระอรหตผลแลว ทานมปฏปทาทพเศษกวาผอน คอเมอแสดงธรรมกจะไมออกไปนอกจากนยาม (กาหนด) ทพระศาสดาทรงแสดงไว ไมพดถงคณหรอโทษของใคร เวลาเทยวไปบณฑบาต กอนจะรบอาหาร

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

บณฑบาต ทานจะเขาเมตตาฌานกอน ออกจากฌานแลวจงรบอาหารบณฑบาต ทาอยางนทก ๆ เรอน ดวยตงใจวาทาอยางนผถวายอาหารบณฑบาตจะไดผลบญมาก ประกอบรางกายของทานสงางาม และผวพรรณผดผอง จงนามาซงความเลอมใสแกบคคลเปนจานวนมาก ทานไดปฏบตอยอยางนตลอดเวลา เพราะฉะนนจงไดรบการยกยองจากพระพทธองควา ทานเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมปกตอยอยางไมมกเลสและเปนพระทกขไณยบคคล ทานไดชวยประกาศพระศาสนาจนตลอดอายของทาน สดทายกไดปรนพพาน เหมอนไฟทดบโดยหาเชอมได

ขอควรจา • ทานเปนวรรณะแพศย เกดในตระกลเศรษฐ • ทานไดมโอกาสฟงธรรมในคราวทอนาถบณฑกเศรษฐฉลองวดเชตวนแลว

ขอบวชในพระศาสนา • ทานไดรบการยกยองวาเปนผมปกตอยอยางไมมกเลส และเปน

ทกขไณยบคคล

๒๕. พระกงขาเรวตเถระ เอตทคคะ : เปนผชานาญในการเขาฌาน

ภาคชวประวตและการศกษา นามเดมชอวา “เรวตะ” แตเพราะทานมความสงสยในสงทเปนกปปยะ(สมควร)มากเปนพเศษ จงไดรบขนานนามวา “กงขาเรวตะ แปลวา เรวตะผมความสงสย” บดามารดาของทานไมปรากฎนาม ทานมฐานะด อยในวรรณะแพศย เปนชาวเมองสาวตถ เพราะฉะนน ทานจงไดรบการเลยงด และไดรบการศกษาเปนอยางด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต วนหนง ทานเรวตะไดไปยงพระเชตวนพรอมกบมหาชนยนอยทายบรษทฟงธรรมกถาของพระศาสดา เกดศรทธาปรารถนาจะบวช เมอมหาชนกลบไปหมดแลว จงเขาไปเฝาพระศาสดาทลขอบรรพชาอปสมบท พระศาสดากทรงบวชไหเขาตามปรารถนา พอทานไดบวชแลว ไดทลขอใหพระศาสดาตรสสอนกรรมฐานทาบรกรรมในฌาน ครนไดฌานแลว ทาฌานนนใหเปนบาทเจรญวปสสนาพจารณาฌานนนวาเปนอนจจง ทกขง อนตตา ไมควรยดมนถอมนความสขอนเกดจากฌานนน ไมนานทานกไดบรรลพระอรหนต ทานกงขาเรวตเถระ มกจะเขาฌานนนทงกลางวนและกลางคน ชนทงหลายผใฝในฌานมความเลอมใสศรทธาทานมาก ตางพากนไปสกการะเคารพบชาทานเปนจานวนมาก จนทาใหทานไดรบการยกยองจากพระศาสดาวาเปนเลศกวาภกษทงหลายผยนดในการเขาฌาน ทานไดชวยประกาศพระศาสนาเปนอยางมากตราบจนถงปรนพพาน ขอควรจา

• ทานเปนวรรณะแพศย เกดในตระกลเศรษฐ • ทานฟงธรรมแลวออกบวชเจรญกรรมฐานจนไดฌานแลวเอาเปนบาทใน

การเจรญวปสสนาจนบรรลพระอรหตต • ทานไดสรางบญญาบารมมากในสมยพระพทธเจานามวาปทมตตระ • ทานชอบเจรญฌาน (เขาฌาน)ทงกลางวนและกลางคนจงไดรบการยก

ยอง วา เปนผยนดในฌาน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒๖. พระโกณฑธานเถระ เอตทคคะ : ในทางถอสลากเปนปฐม

ภาคชวประวตและการศกษา นามเดมชอวา “ธานะ” เพราะเหตททานมภาพลวงตาเปนสตรตดตามทาน ดวยผลกรรมในชาตกอนของทาน ภกษและสามเณรทงหลายจงตงชอเพมใหทานวา “โกณฑธาน หรอกณฑธาน” บดาและมารดาของทานไมปรากฎนาม ทานเกดในตระกลพราหมณ เมองสาวตถ ทานไดรบการเลยงดเปนอยางด และไดรบการศกษาในเพศฆราวาสจนจบไตรเพท แตกไมไดตงตนเปนอาจารยสอนใคร ๆ

ภาคการปฏบต พอทานมอายยางเขาปจฉมวย ไดฟงธรรมของพระศาสดาเปนประจาจนเกดความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา จงขออปสมบท และไดบวชเปนภกษในพระพทธศาสนา นบตงแตททานบวช ดวยอกศลกรรมททานทาในอดตชาต เวลาททานจะยน เดน นง หรอนอน ภายในวด หรอนอกวดกตาม โดยเฉพาะในเวลาททานเทยวบณฑบาต จะมคนเหนภาพสตรตนหนงตดตามหลงทานไปเสมอ แตตวทานเองไมทราบเลย พอคนใสบาตรกจะบอกวา สวนนของทาน สวนนสาหรบหญงสหายของทาน ในอดตชาต ทานเปนภมมเทวดาเหนพระเถระสองรปรกใครสามคคกนฉนพนอง จงคดรายประสงคใหแตกสามคคกน คราวหนงพระรปหนงปวดทองขอไปปลดทกข อกรปหนงคอยอย เมอสบโอกาสเชนน เทวดาจงจาแลงเปนหญงแกผาตรงพมไมบรเวณทไปปลดทกข รปทคอยอยเหนดงนนจงเขาใจผดวา พระเพอนเปนผไมบรสทธแลว ทงสองเกดเหตทะเลาะแตกสามคคกน เพราะเหตน ผลวบากกรรมททานทาในปางกอนนน ดานหลงของทานปรากฏวาเปนรปผหญงเปนเงาเหมอนจรงตดตามตลอดเวลา รปเงานคนอนมองเหน แตตนเองมองไมเหน ภกษและสามเณรทงหลายกเหนภาพนนเปนประจา วนหนงจงพากนลอมกฏทาน แลวพดเยาะเยยวา พระธานะมเหยเกดแลว ทานอดกลนไวไมอยจงไดตอบโตไปวา พวกทานกเปนเหย ภกษทงหลายจงไปฟองพระพทธองคๆ ตรสเรยกทานไปพบและ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

แสดงธรรมวา เธออยากลาวคาหยาบตอใคร ๆ เพราะผทถกเธอดา ยอมดาเธอตอบจะกลายเปนการแขงดกน สดทายกจะเกดการทะเลาะทารายกนได ทานมความลาบากใจ โดยเฉพาะเรองอาหารบณฑบาต ตอมามการพสจนความจรง โดยมพระเจาปเสนทโกศลเปนประธาน และทรงเหนวาเปนเรองไมจรง และเปนเวรกรรมของทาน พระองคจงรบภาระอปถมภทาน พอทานไดสปปายะดวยอาหารแลว ไดตงใจพากเพยรปฏบตธรรม ไมนานกบรรลพระอรหนต พอทานบรรลพระอรหนต ภาพลวงตาผหญงกไดหายไปทนท

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานบวชตอนอายมากแลว จงไมมผลงานดานประกาศพระศาสนาทชดเจน แตบาปกรรมททานไดทาไวในอดตชาต นาจะเปนคตเตอนใจแกอนชนรนหลงเปนอยางดเกยวกบกฎแหงกรรม วาเมอใครทาไปแลว จะหนกรรมไมพนอยางแนนอน ไมวนใดกวนหนง หรอชาตใดชาตหนงเหมอนทานเปนตวอยาง อดตชาตของทานไดเปนภมมเทวดา เหนพระภกษสองรปเกดรกใครกลมเกลยวกนด จงแปลงรางเปนผหญงสาวสวยเดนตามหลงภกษรปหนง ทาใหเพอนอกรปหนงรงเกยจและไมลงอโบสถรวมกน ตอมาภายหลงเทวดาเกดสลดใจสานกผด จงจาแลงกายมาบอกความจรงใหภกษทงสองมความสามคคเขาใจกนเหมอนเดม พอมาชาตสดทายทานจงมภาพลวงตาสตรตดตามทานดวยผลกรรม เวลาททานไดรบกจนมนต ทานมกจะไดรบการจบสลากกอนเสมอ ดวยผลกรรมททานไดสรางในอดตชาตเหมอนกน จงไดรบการยกยองจากพระพทธองควาเปนผเลศกวาภกษทงหลายในการจบสลากเปนปฐม ทานไดดารงชวตจนถงวาระสดทาย กปรนพพาน

ขอควรจา • ทานมภาพเงาผหญงตดตามหลงตลอด • เมอทานถกคนอนกลาวหาวาทานเปนคนเลยงหญงมผหญงตดตามตลอด

ทานมกโกรธและดาทออยางแรง แตพระศาสดาทรงหามปรามมใหกระทาการดาตอบ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• ทานมความยากลาบากเรองอาหารบณฑบาตเนองจากคนอนเขาใจทานผดเรองผหญง ตอมาพระเจาปเสนทโกศลทราบความจรงจงทรงอปถมภทานดวยอาหาร ทาใหทานสามารถบาเพญสมณธรรมไดอยางสปปายะจนบรรลพระอรหตต แลวภาพผหญงกหายไป

• เวลารบสลากกจนมนตทานมกจบไดสลากไดกอนเสมอ ดงนน ทานจงไดรบการยกยองวาเปนผจบสลากเปนปฐม

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาอนพทธประวต สปดาหท ๒

๑. ก. ๒. ค. ๓. ค. ๔. ค. ๕. ค. ๖. ง. ๗. ค. ๘. ง. ๙. ก. ๑๐. ข. ๑๑. ก. ๑๒. ง. ๑๓. ก. ๑๔. ก. ๑๕. ก. ๑๖. ข. ๑๗. ก. ๑๘. ก ๑๙. ก. ๒๐. ค.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๓ พระอนพทธประวต สปดาหท ๓

๒๗. พระวงคสเถระ ๒๘. พระปลนทวจฉเถระ ๒๙. พระกมารกสสปเถระ ๓๐. พระมหาโกฏฐตเถระ ๓๑. พระโสภตเถระ ๓๒. พระนนทกเถระ ๓๓. พระมหากปปนเถระ

๓๔. พระสาคตเถระ ๓๕. พระอปเสนเถระ ๓๖. พระขทรวนยเรวตเถระ ๓๗. พระสวลเถระ ๓๘. พระวกกลเถระ ๓๙. พระพาหยทารจรยเถระ ๔๐. พระพากลเถระ

แบบทดสอบกอนเรยนวชาอนพทธประวต สปดาหท ๓

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว

๑. พระวงคสะ เคาะกะโหลกศรษะของใครแลว ไมรทเกด ? ก. ปรพพาชก ข. เทวดา ค. เดยรถย ง. พระอรหนต

๒. ใครเคาะกะโหลกศรษะคนทตายแลว รวาไปเกดทไหน ? ก. พระสภต ข. พระสวล ค. พระพากละ ง. พระวงคสะ

๓. พระกมารกสสปะ ไดรบยกยองในดานใด ?

ก. มปฏภาณในการผกบาทคาถา ข. แสดงธรรมเทศนาไดอยางวจตร ค. แตกฉานในปฏสมภทา ๔ ง. ระลกชาตไดมาก

๔. พระปลนทวจฉเถระ ไดรบยกยองวาเปนผเลศในดานใด ? ก. แสดงธรรมไดไพเราะ ข. ผจบสลากเปนปฐม ค. พนกเลสดวยศรทธา ง. เปนทรกใครของเทวดาทงหลาย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๕. “ ผใดเหนธรรม ผนนชอวาเหนเรา ” พระพทธเจาตรสแกใคร ? ก. พระเจาพมพสาร ข. พระวกกล ค. นางวสาขา ง. พระราหล

๖. พระสาวกทเปนตนบญญตขอหามดมสรา คอใคร ? ก. พระนาคตะ ข. พระสาคตะ ค. พระอปเสนะ ง. พระอทาย

๗. พระสาวกองคใดไดรบยกยองวาเปนผมโรคนอย ? ก. พระอทาย ข. พระอบาล ค. พระพากละ ง. พระวกกล

๘. พระสาวกองคใดไดรบยกยองวาเปนผมลาภมาก ? ก. พระสวล ข. พระสารบตร ค. พระปงคยะ ง. พระโสภตะ

๙. ใครบรรลเปนพระอรหนตแลว ยงไมทนบวชกปรนพพานเสยกอน ? ก. พระพาหยทารจรยะ ข. พระชมพกะ ค. พระพากละ ง. พระวงคสะ

๑๐. วกกลมาณพ ออกบวชดวยสาเหตใด ? ก. ตองการเหนพระรปโฉม ข. เกดศรทธา ค. เลอมใสในพระรปโฉม ง. ไดตามเสดจทกโอกาส

๑๑. ใครนงเปลอกไม ทาใหคนอนเขาใจวาเปนพระอรหนต ? ก. พระพาหยทารจรยะ ข. พระปลนทวจฉะ ค. พระสภยะ ง. พระนาลกะ

๑๒. พระศาสดาทรงยกยองพระวกกลวาอยางไร ? ก.เปนผเลศดานมนาเสยงไพเราะ ข. เปนผเลศดานมลาภมาก ค. เปนผเลศดานยนดในฌานสมาบต ง. เปนผเลศดานศรทธาวมตต

๑๓. พระสาวกทไดรบการยกยองวาบรรลธรรมเรว คอใคร ? ก. พระกงขาเรวตะ ข. พระพาหยทารจรยะ ค. พระกณฑธานะ ง. พระสภต

๑๔.พระมหากปปนะทรงยกยองวาเลศในดานใด ? ก. ทรงพระวนย ข. ปรารภความเพยร ค. ศรทธาวมตต ง. สอนภกษ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๕. พระนนทกะเกยวของกบพระพทธเจาในดานไหน ? ก. เปนนองชายตางมารดา ข. เปนนองชายตางบดา ค. เปนลกพลกนอง ง. เปนหลาน

๑๖. พระนนทกะทรงยกยองวาเลศในดานใด ? ก. เปนผเลศในดานเตโชธาต ข. เปนผเลศในดานสอนภกษณ ค. เปนผเลศในดานสารวมอนทรย ง. เปนผเลศในดานใฝในการศกษา

๑๗. พระเถระรปใดเวลาบณฑบาต ไดมชาวบานเลอมใสแลวนาสรามาถวาย ? ก. พระนนทกเถระ ข. พระมหากปปนเถระ ค. พระสาคตเถระ ง. พระอปเสนเถระ

๑๘. พระเถระรปใดไดรบยกยองวาเปนผนามาซงความเลอมใสแกชนทกชน ? ก. พระสาคตเถระ ข. พระอปเสนเถระ ค. พระสวลเถระ ง. พระวกกลเถระ

๑๙. พระพากลเถระ ทานนพพานเมออายไดเทาไร ? ก. ๘๐ ป ข. ๑๒๐ ป ค. ๑๔๐ ป ง. ๑๖๐ ป

๒๐.พระโสภตเถระ ไดรบยกยองวาเลศในดานใด ? ก. ระลกชาตได ข. มลาภมาก ค. ทาใหตระกลเลอมใส ง. แสดงธรรมไดวจตร

๒๗. พระวงคสเถระ

เอตทคคะ : ในทางผมปฏภาณในการกลาวเปนคาประพนธ

ภาคชวประวตและการศกษา นามเดม วงคสะ เพราะเกดในวงคชนบท และเพราะเปนใหญในถอยคา บดาเปนพราหมณ ไมปรากฏนาม มารดาเปนปรพาชกา ไมปรากฏนาม ทง ๒ เปนคนวรรณะพราหมณ เกดทวงคชนบท เมองสาวตถ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๖๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ทานศกษาจบไตรเพท และทานมความชานาญในถอยคา เปนทพอใจของครอาจารยมากเปนพเศษ โดยเฉพาะการใชเลบดดกะโหลกศรษะของผทตายภายในเวลา ๓ ป แลวสามารถรไดวา ไปเกดทไหน และทานไดลาภเปนอนมากเพราะการดดกะโหลกเปนอบายหาเลยงชพ บดาเปนพราหมณ สวนมารดาเปนปรพาชก ทงสองเปนพราหมณในเมองสาวตถ ภาคการปฏบต วนหนงทานไดสดบคณของพระพทธเจา เกดความเลอมใสศรทธาอยากจะไปเฝาใหได แมจะถกคดคานจากพราหมณทงหลายกตาม เพราะกลวจะไปนบถอพระองคนนเอง สดทายกไปเฝาจนสาเรจ และไดรบการปฏสนถารจากพระพทธองคเปนอยางด และกไดประลองวชาดดกะโหลกกบพระพทธองควากะโหลกนไปเกดในนรก,สวรรค หรอเทวดาเปนตน จนไดรบสาธการ แตพอดดกะโหลกสดทาย ซงเปนพระอรหนต ทานกไมทราบวาไปเกดทไหน นงเหงอไหล พระองคจงตรสวา ถาเธออยากไดมนตน กจงถอเพศบรรพชตเทานนจงรได พอทานบวชแลว กไดเรยนกรรมฐานคอ อาการ ๓๒ และวปสสนากรรมฐานไมนาน กบรรลพระอรหนต ภาคการประกาศพระศาสนา ในตานานไมปรากฎชดในเรองการประกาศพระศาสนาของทาน แตทานไดทาใหประชาชนทงหลายผทยงไมเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาใหเลอมใส และผทเลอมใสแลวใหเลอมใสศรทธายงขน ทานเปนผมปฏภาณในการกลาวคาเปนประพนธ(ฉนท)สรรเสรญคณของพระศาสดา เวลาททานเขาไปเฝาไดทกครง จนไดรบการยกยองจากพระพทธองควาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมปฏภาณ สดทายทานกปรนพพาน ขอควรจา

• ทานมความชานาญในการดดกะโหลกผตายแลวทราบวาไปเกดทไหน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• ทานไดรบเอตทคคะวา เปนผเลสกวาภกษทงหลายผมปฏภาณ

๒๘. พระปลนทวจฉเถระ เอตทคคะ : ในทางเปนทรกใครของเหลาเทพยดา

ภาคชวประวตและการศกษา นามเดมชอวา “ปลนทะ” สวนคาวาวจฉะเปนชอของโคตร ภายหลงชอวา “ ปลนทวจฉะ ” เพราะนาเอาชอโคตรไปรวมดวยเกดในตระกลวจฉโคตร ในเมองสาวตถ สวนบดาและมารดาไมปรากฎนาม ปกตทานเปนผทมากไปดวยความสงเวช คอความสลดใจทประกอบกบโอตตปปะ ไดบวชเปนปรพาชก สาเรจวชา ๓ ชอวาจฬคนธาระ เหาะเหนเดนอากาศไดและรใจของผอน มลาภยศมากโดยอาศยอยในกรงราชคฤห เมอพระพทธองคตรสร และประทบประกาศพระศาสนาอยทนครราชคฤห ทาใหวชา และลาภยศของทานเสอม ตอมาทานจงเลอมใสและขอบวช โดยหวงวาจะไดเรยนรวชาจากพระพทธองค

ภาคการปฏบต เมอทานไดบวชเรยนพากเพยรพยายามปฏบตกรรมฐานและวปสสนากบพระพทธองค ไมนานนกกไดบรรลเปนพระอรหนต เพราะทานผทมอปนสยถงพรอมแลว

ภาคการประกาศพระศาสนา เพราะผทตงอยในโอวาทของทานสมยเปนพระเจาจกรพรรด ไดไปเกดเปนเทวดามากมาย เทวดาเหลานนอาศยความกตญ มความนบถอทานมาก เขาไปหาทานทงเชาเยน แตทานมกจะมปญหากบภกษและชาวบาน เพราะทานชอบใชวาจาไมไพเราะ ตอมาพระศาสดาทรงแกไขใหทกคนเขาใจ กไมมใครถอสากลบมศรทธาเลอมใสยงขน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ทานเปนพระทมวาจาศกดสทธ เลากนวา ชายคนหนงถอถาดดปลมา ทานถามวา “ถาดอะไรไอถอย” ชายคนนนโกรธ คดวาพระอะไรพดคาหยาบ จงตอบไปวา “ถาดขหน” พอผานทานไปดปลเปนขหนจรง ๆ ตอมามคนแนะนาเขาวาใหเดนสวนทางกบทานใหม ถาทานถามอยางนน จงตอบทานวาดปล กจะกลายเปนดปลดงเดม เขาไดทาตามคาแนะนา ปรากฏวามลหนกลบเปนดปลดงเดม

ขอควรจา • กอนบวชทานเคยบวชเปนปรพพาชก สาเรจวชา ๓ เหาะเหนเดนอากาศ

และรใจคนอนได • ทานพบพระศาสดาทกรงราชคฤหถกพระศาสดาทาใหทานเสอมวชา และ

เสอมลาภ ทานจงเขามาฟงธรรมแลวปฏบตตามธรรมจนบรรลพระอรหตต • ทานมกพดกบคนอนวา คนถอย เพราะความเคยชน แตไมเจตนาราย • ทานไดรบการยกยองวา เปนผรกใครของเหลาเทพยดาทงหลาย

๒๙. พระกมารกสสปเถระ เอตทคคะ : ในการแสดงธรรมไดอยางวจตร

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “กสสปะ” ซงเปนนามทพระเจาปเสนทโกศลทรงตงให แตเวลาททานบวชในพระพทธศาสนา พระศาสดาตรสถามวา “กสสปะ” จงถกทลถามวา “กสสปะไหน” จงตรสวา “กมารกสสปะ” เพราะทานบวชมาตงแตยงเดก เปนบตรของธดาเศรษฐ ซงแตงงานไมนานกขออนญาตสามออกบวช โดยไมรวาตนเองไดตงครรภแลว ทานเกดในเมองราชคฤห ขณะทแมเปนนางภกษณ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต ทานไดมโอกาสบวชตงแตอายยงนอย เพราะเปนเดกทพระเจาปเสนทโกศลทรงชบเลยงอยางราชกมาร และเพราะมารดาของทานคลอดขณะเปนภกษณอย ตงแตทานบวชแลว กไดศกษาเลาเรยนและเจรญวปสสนากรรมฐานดวยความลาบาก

ดงนน สหายของทานทไดเกดเปนพรหมในสวรรคชนสทธาวาส จงผกปญหา ๑๕ ขอแลวบอกวา นอกจากพระศาสดา ไมมใครสามารถแกปญหานได รงขนทานเขาไปเฝาพระศาสดา ทลถามปญหาเหลานน พระศาสดาทรงแกใหทาน ทานเรยนเองตามทพระศาสดาตรสบอก เขาไปยงปาอมพวน เจรญวปสสนากรรมฐาน ไมนานนก กไดบรรลพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานกลาวธรรมกถาไดอยางวจตรพศดาร สมบรณดวยอปมาอปไมย และมเหตผลประกอบตลอด เชน การโตตอบกบพระเจาปายาส ผไมเชอวาโลกอนมจรง เปนตน พระเจาปายาสเหนวานรกไมม เพราะไมเคยเหนญาตคนไหนตกนรกแลวกลบมาบอก ทานกอปมาวา เหมอนคนทาความผดรายแรง ถกตดสนจองจาในคกจะออกมานอกคกไดอยางไร พระเจาปายาสเหนวาสวรรคไมม เพราะไมมญาตทขนสวรรคกลบมาบอก ทานอปมาวา เหมอนคนพลดตกลงไปในหลมคถ ครนขนมาได ชาระรางกายสะอาดแลว คงไมมใครอยากลงไปนอนในหลมคถอก พระเจาปายาสตรสวา เคยฆาคนโดยเอาใสในหมอ แลวปดฝาจนสนทถมทงเปนใหคนชวยดรอบ ๆ หมอ กไมเหนชวะ(วญญาณ)ของผนนออกมา ทานกอปมาวา เหมอนพระองคเคยบรรทมหลบทามกลางผอารกขาและนางสนม แลวทรงสบนวาเสดจประพาสสถานทตาง ๆ แตกไมเคยมใครเหนชวะ(วญญาณ)ของพระองคทออกไปเลย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ยงมเรองในทานองนอกมากมาย ทแสดงถงความฉลาดและปฏภาณไหวพรบของทานกมารกสสปะเถระ ในการอธบายหลกธรรมในทางพระพทธศาสนา และไดโตตอบผทมาคดคานคาสอนไดเปนอยางด จงนบวาทานเปนกาลงสาคญในการประกาศพระศาสนาเปนอยางดยงตงแตอดตจนถงปจจบน ดวยเหตนเอง ทานกมารกสสปะ จงไดรบการยกยองจากพระบรมศาสดาวา เปนผเลศกวาภกษทงหลายผใชถอยคาอนวจตร คอกลาวถอยคาไดอยางไพเราะนนเอง ทเปนอยางน เพราะทานไดบาเพญบญบารม ในสมยพระพทธเจาพระนามวาปทมตตระ ทานไดชวยพระศาสนาจนวาระสดทายของชวต และปรนพพานในทสด

ขอควรจา • มารดาของทานแตงงานไมนานกขออนญาตสามบวชโดยไมรวาตนเองม

ครรภ และคลอดทานขณะเปนนางภกษณ • ทานนาปญหา ๑๕ ขอทเทวดาเพอนเกาในอดตผกใหไปถามพระศาสดา

เมอฟงแลวกนาไปปฏบตทปาอมพวนไมนานกบรรลพระอรหตต • ทานเคยแสดงเทศนาอยางมไหวพรบกบพระเจาปายาสทไมเชอวานรก

สวรรค มจรง • ทานไดรบการยกยองวา เปนผแสดงธรรมอยางวจตร

๓๐. พระมหาโกฏฐตเถระ เอตทคคะ : ในทางบรรลปฏสมภทา

ภาคชวประวตและการศกษา ทไดนามวา “โกฏฐตะ หรอมหาโกฏฐตเถระ เพราะมความหมายวาทาใหคนหนหนา” เพราะทานเปนผฉลาดในศาสตรตาง ๆ ดวยการเทยวทมแทงคนอน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ดวยหอกคอปากของตน บดาชอวา “อสสลายนพราหมณ” สวนมารดาชอวา “จนทวดพราหมณ” ทงสองเปนชาวเมองสาวตถ เมอทานไดเจรญวยแลว ไดศกษาเลาเรยนจบไตรเพทจนถงความสาเรจ ในศลปะของพราหมณ เปนผฉลาดในเวทางศาสตร ตกกศาสตร นฆณฑศาสตร และถกฎภศาสตรดงกลาวขางตน ภาคการปฏบต เมอทานไดบวชแลว กไดตงใจศกษาเลาเรยน และปฏบต พจารณาสงขารโดยความไมเทยงเปนทกข เปนอนตตา ไมนานกบรรลพระอรหนตพรอมดวยความชานาญในปฏสมภทา ๔ มความกลาหาญในการสอบถามปญหากบพระเถระ หรอแมแตพระพทธองคกไมกลว ดงนน ทานจงไดนามเพมอกวา “มหาโกฏฐตเถระ”

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานเปนกาลงสาคญในการประกาศพระพทธศาสนา และไดแสดงหลกธรรมไวในมหาเวทลลสตร เชน ปจจยการเกดสมมาทฏฐ การเกดในภพใหมมได และการเกดในภพใหมมไมได เปนตน ดงนน ทานจงไดรบการยกยองจากพระพทธองควา เปนผเลศกวาภกษทงหลายผบรรลปฏสมภทา ๔ เพราะบญญาธการอนเปนอปนสยแหงมรรคผลนพพานมานาน ในสมยแหงพระปทมตตระพทธเจา ทานไดทาหนาทของทาน และสบตอพระพทธศาสนา ในฐานะเปนพระสงฆจนตลอดชวต สดทายกปรนพพาน

ขอควรจา • ทานเปนผมการศกษาสง จบคมภรไตรเพท เปนผฉลาดในเวทางคศาสตร

ตกกศาสตร นฆณฑศาสตร และถกฏกศาสตร • ทานเปนผกลาหาญในการสอบถามปญหาธรรมกบพระเถระอน รวมทง

พระศาสดา • ทานไดรบการยกยองวา เปนผบรรลปฏสมภทา ๔

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๑.พระโสภตเถระ

เอตทคคะ : ในทางระลกชาตกอนได

ภาคชวประวตและการศกษา ทานเกดในตระกลพราหมณ เรยนจบศลปวทยา ในเมองสาวตถ ทานเกดความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา เพราะไดฟงธรรมเทศนาจากพระสมมาสมพทธเจา แลวจงทลขอบวช เพอประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนย ภาคการปฏบต เมอทานบวชแลว กไดศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยจนมความเขาใจดแลว กนาไปประพฤตปฏบต บาเพญกรรมฐานไมนาน ทานกไดบรรลเปนพระอรหนต แตกไมมรายละเอยดของการปฏบตธรรมของทานทชดเจน ภาคการประกาศพระศาสนา ทานมความชานาญในการเขาฌานและระลกชาตไดคลองแคลวมากมาย ฉะนน ทานจงไดรบการยกยองวา เปนผเลศในการระลกชาตได (ปพเพนวาสานสสตญาณ) แตการเผยแผธรรมของทานไมไดกลาวไวชดเจน วาทธรรมของทานคอ “ เราเปนผมสต มปญญา ปรารภความเพยรอยางแรงกลา ระลกชาตสนหารอยกปปเพยงราตรเดยว เราเจรญสตปฏฐาน ๔ โพชฌงค ๗ มรรคมองค ๘ จงระลกชาตตลอดเวลา ๕๐๐ กปป เพยงราตรเดยว ” ขอควรจา

• ทานไดรบเอตทคคะวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผระลกชาตได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๒. พระนนทกเถระ

เอตทคคะ : ในทางสอนนางภกษณ

ภาคชวประวตและการศกษา ทานเกดในตระกลไวศยะ (แพศย) มฐานะดตระกลหนง ในเมองสาวตถ ทานเกดความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา เพราะไดฟงธรรมเทศนาจากพระสมมาสมพทธเจา แลวจงทลขอบวช เพอประพฤต และปฏบตตามพระธรรมวนยตอไป

ภาคการปฏบต

เมอทานบวชแลว กไดศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยจนมความเขาใจดแลว กนาไปประพฤตปฏบต บาเพญกรรมฐานไมนาน ทานกไดบรรลเปนพระอรหนต แตกไมมรายละเอยดของการปฏบตธรรมของทานทชดเจน

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานมความชานาญ หรอสามารถในการแสดงธรรมใกลเคยงกบพระสมมาสมพทธเจาเปนอยางมาก และนบวาเปนยอดธรรมกถกผหนง จนไดรบความไววางใจจากคณะสงฆใหทานสอนนางภกษณได ซงปรากฏวานางภกษณเปนจานวนมากไดมความเลอมใสศรทธาและจนไดบรรลเปนพระอรหนต เพราะไดฟงธรรมเทศนาของทาน ฉะนน ทานจงไดรบการยกยองวาเปนเลศ ในทางสอนนางภกษณ ขอควรจา

• ทานเปนวรรณะแพศย มฐานะด • ทานมความสามารถแสดงธรรมใกลเคยงกบพระศาสดา • ทานไดรบหนาทเปนผสอนนางภกษณ และไดรบการยกยองวา เปนผเลศ

ในการสอนนางภกษณ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๓. พระมหากปปนเถระ

เอตทคคะ : ในทางสอนภกษ

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “กปปนะ” เปนกษตรย หลงจากทานไดครองราชสมบต ในเมองกกกฎวด ในปจจนตประเทศ จงไดพระนามเพมใหมวา “มหากปปนะ” ทรงมพระมเหสพระนามวา “อโนชา” ซงเปนพระธดาของกษตรยสาคละ แหงแควนมททะ พระองคไดทราบกตตศพท และการเกดขนของพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ จากพอคาชาวเมองพาราณส ทานเกดปตทวมทนยอมสละราชสมบตทงหมด แลวพาบรวารถง ๑,๐๐๐ คนทรงควบมาขามแมนาเสมอนวงบนบกดวยแรงอธษฐานจตเลอมใสในพระรตนตรย โดยสวสดภาพ ถง ๓ สาย คอแมนาอารวปจฉา แมนานลวาหนา และแมนาจนทภาคา เพอเฝาพระสมมาสมพทธเจาสนระยะทางถง ๓๐๐ โยชน เมอไดเฝาพระพทธองคแลวกเกดปตจนควบคมตนเองไมได จงเขาไปสวมกอดพระบาทถวายบงคมแลวถอยออกมานงเฝาอยใกล ๆ ทานไดบรรลเปนพระโสดาบนกอนแลว จงพรอมกบบรวารจงทลขอบวชในภายหลง ภาคการปฏบต ทานบวชดวยเอหภกขอปสมปทา บรรลความเปนพระอรหนต เพราะไดฟงธรรมชอวา อนปพพกถา และอรยสจ ๔ และทานมกเปลงวาจาบอยๆ วา “สขหนอ สขหนอ “ ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดเปนกาลงชวยเผยแผพระพทธศาสนา มผลงานเปนทยอมรบในดานความสามารถ ดวยการแสดงธรรมแกภกษทงหลายในคราวเดยวกนถง ๑,๐๐๐ รป จนบรรลเปนพระอรหนต ฉะนน ทานจงไดรบการยกยองวา เปนเลศในทางการสอนภกษนนเอง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานเปนกษตรยในเมองกกกฏวด มมเหสชอวา อโนมา เมอไดทราบขาว

จากพอคาชาวเมองพาราณสวาพระพทธเจาอบตขนในโลกแลว กพาบรวาร ๑๐๐๐ คนไปเฝา

• ทานมกเปลงวาจาวา “สขหนอ ๆ ” • ทานไดรบการยกยองวา เปนผเลศในการสอนภกษ

๓๔. พระสาคตเถระ เอตทคคะ : เปนผฉลาด (ชานาญ) ในทางเตโชสมาบต

ภาคชวประวตและการศกษา ทานเกดในวรรณะพราหมณ เรยนจบศลปวทยา ในเมองสาวตถ ทานไดฟงธรรมจากพระสมมาสมพทธเจา แลวเกดความเลอมใสในพระรตนตรย เพราะทานมความสลดใจในพฤตกรรมการเมาสราของทาน ซงมเรองเลาโดยยอวา ทานไดทรมานพญานาค ชอวา อมพตฏฐกะ ใหสนฤทธ เมอเวลาทานออกบณฑบาต ประชาชนทงหลายเลอมใสทานมากจงนาเอาสรามาใหทานดม ทานกไดฉลองศรทธาบาน ๆ ละนดละหนอยจนเมาไมไดสต นอนหลบไหลอยใกลกองขยะรมทางเดน พอพระพทธองคเสดจผานไปพบเขา จงทรงรบสงใหพระชวยกนหามทานกลบวด แลวจงทรงยกเรองของทานเปนปฐมเหตในการบญญตสกขาบทหามพระดมสรา ถาภกษรปใดดม ตองอาบตปาจตตย

ภาคการปฏบต พอรงขนอกวนหนง เมอทานสรางเมาไดสตรสกตว และไดฟงเรองราวของทานจากเพอนพระดวยกน กรสกสลดใจในพฤตกรรมของตนเอง จงไดทลขอขมาใหพระพทธเจายกโทษให นบตงแตจากนน ทานกไมประมาท และไมตดอยในฌานอภญญา ตงใจเจรญวปสสนากรรมฐาน ไมนานกไดบรรลเปนพระอรหนต

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๗๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไดเปนกาลงสาคญในการเผยแผธรรม ซงครงหนง ทานไดแสดงอทธฤทธดวยการดาดนลงไปแลวโผลขนเบองพระพกตรของพระพทธองค ทาใหชาวเมองแควนองคะทไมเลอมใสศรทธาในพระรตนตรย พระพทธองคจงรบสงใหทานแสดงอทธฤทธดวยการยน เดน นง นอน ในอากาศจนครบถวน ชาวเมองเหนดงนน ตางรสกวาพระสาวกยงมความสามารถถงเพยงน แลวพระพทธองคจะขนาดไหน พระพทธองคทรงทราบวาระจตของมหาชนแลว จงทรงแสดงอนปพพกถา และอรยสจ ๔ มหาชนบรรลพระโสดาบนเปนจานวนมาก ขอควรจา

• ทานเปนวรรณะพราหมณ เรยนจบศลปวทยา • ทานเปนตนบญญตสราปานสกขาบท ภกษดมสราตองปาจตตย • ทานมฤทธสามารถดาดน เหาะเหนเดนอากาศได • ทานไดรบการยกยองวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผฉลาด - ในการเขาเตโชสมาบต

๓๕. พระอปเสนเถระ

เอตทคคะ : ทาใหชนทกชนมความศรทธาเลอมใส

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “อปเสนมาณพ หรอ อปเสนวงคนตบตร” บดาชอวา“วงคนตะ” มารดาชอวา “นางสาร” อปเสนมาณพมพชาย ๒ คน คอ อปตสสะ และจนทะ นองชาย ๑ คน คอ เรวตะ นองสาว ๓ คน คอ นางจาลา นางอปจารา และนางสปจารา เกดทหมบานนาลนทา แควนมคธ ในวรรณะพราหมณ ครนเตบโตแลวไดศกษาไตรเพท ตามลทธพราหมณ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ทานไดรบการศกษาจนจบไตรเพท และไดออกบวชตามพชาย คอ พระสารบตร เพราะไดฟงกตตศพทของพระพทธเจา และไดฟงธรรมจนเกดศรทธาแลวจงไดขอบวชจากพระพทธองค

ภาคการปฏบต หลงจากทานบวชไดเพยง ๑ พรรษา ไดเปนอปชฌายบวชใหกลบตรคนหนง จนถกพระพทธองคทรงตาหนอยางแรงวาเปนโมฆบรษ ทาอยางนไมถกตอง เพราะตนเองกยงตองถกสงสอน แตรกลบไปสอนคนอน จงคดวาเราถกตาหนกเพราะอาศยสทธวหารก แลวจงพากนไปเรงปฏบตธรรม ไมนาน ทานกบรรลเปนพระอรหนตจนมลกศษยมากมาย จนไดรบการสรรเสรญจากพระพทธองค

ภาคการประกาศพระศาสนา เมอทานบรรลพระอรหนตแลว กไดสมาทานธดงคทง ๑๓ ขอ ทานยงเปนนกเทศนาทมชอเสยงเปนอนมากดวย จนทาใหประชาชนทกชนวรรณะมความเลอมใสศรทธาในตวทานมาก และไดบวชตามทานพรอมทงสมาทานธดงคเปนวตรเชนกน พระศาสดาทรงอาศยความททานเปนทเลอมใสของคนทกชนวรรณะนน จงทรงตงทานไวในตาแหนงอนเลศกวาภกษทงหลายผนามาซงความเลอมใสโดยรอบดาน ทานไดทาคณประโยชนแกมหาชน และเปนกาลงสาคญ ในการชวยเผยแผพระพทธศาสนาตามสมควร แลวกปรนพพานเหมอนกบไฟทหมดเชอ ขอควรจา

• ทานเปนนองชายพระสารบตร มพชาย ๓ คน นองสาว ๒ คน • ทานศกษาจบคมภรไตรเพท • ทานไดรบการยกยองวาเปนผเลศในดานทาใหชนทกชนมความศรทธา

เลอมใส

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๖. พระขทรวนยเรวตเถระ เอตทคคะ : มปกตอยในปาเปนวตร

ภาคชวประวตและการศกษา พระขทรวนยเรวตเถระ นามเดม เรวตะ แตเมอบวชแลวทานพานกอยในปาไมตะเคยน จงมชอวา ขทรวนยเรวตะ ทานเปนนองชายคนเลกของทานอปตสสะ บดาชอวา “วงคนตะ” มารดาชอวา “นางสาร” มพนองรวมทองเดยวกน ๓ คน คออปตสสะ อปเสนะ และจนทะ มนองสาว ๓ คน คอ นางจาลา นางอปจารา และนางสปจารา เกดทหมบานนาลนทา แควนมคธ ในวรรณะพราหมณ ทานยงมไดเรยนจบอะไร กถกบดามารดาขอรองใหแตงงานตงแตอาย ๘ ขวบ เนองจากทานเปนลกชายคนเลกของครอบครว บดามารดาเกรงวาทานจะออกบวชตามพชายนนเอง เพราะหวงจะใหใชชวตคเปนเครองผกมด แตกทาไมสาเรจ เพราะในขณะททานนงยานไปเรอนหอ กไดขอตวลงไปถายอจจาระปสสาวะ แลวกถอโอกาสหนไปยงสานกของพระผถอการอยปาเปนวตร และขอบวชไดอยางงายดาย เพราะพระปาทานทราบวาเปนนองชายของทานพระสารบตรนนเอง

ภาคการปฏบต หลงจากททานไดบวชแลว กไดศกษาและปฏบตวปสสนากรรมฐานจากพระอปชฌายและบาเพญเพยรอยในปาไมตะเคยน(ไมขทระ)จนไดบรรลพระอรหนตภายในพรรษานนเอง เพราะทานพระขทรวนยเรวตเถระน ชอบอาศยอยในปา องคพระศาสดาจงทรงตงไวใน ตาแหนงอนเลศกวาภกษทงหลายผอยปา

ภาคการประกาศพระศาสนา ไมปรากฎชด แตหลงจากททานบรรลพระอรหนตแลว กไดชวยเผยแผพระศาสนา ดวยการแสดงอทธฤทธ เนรมตรปาใหเปนพระคนธกฎและเรอนยอดถวายพระพทธองคและเหลาพระสาวก ๕๐๐ องคทตามเสดจ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา • ทานเปนนองชายคนเลกของพระสารบตร มพชาย ๓ คน นองสาว ๓ คน • ทานถกบดามารดาใหแตงงานตงแตเดก เพราะเกรงวาจะบวชตามพชาย • เมอบวชแลวทานไปปฏบตสมณธรรมอยทปาไมตะเคยน และบรรลธรรม

ณ ทนน • ทานแสดงฤทธในคราวทพระศาสดาพรอมดวยพระสาวก ๕๐๐ รปเสดจไปเยยม • ทานไดรบการยกยองวา เปนผเลศในดานอยปาเปนวตร

๓๗. พระสวลเถระ

เอตทคคะ : ในทางมลาภมาก

ภาคชวประวตและการศกษา บดาไมปรากฎนาม สวนมารดาชอวา “พระนางสปปวาสา” ซงเปนพระธดาเจาเมองโกลยะ ทานอยในครรภมารดาถง ๗ ป ๗ เดอน ๗ วน ในขณะทอยในพระครรภ ทาใหพระมารดามลาภสกการะเกดขนมากมาย และเมอถงเวลาคลอด พระนางกคลอดงายทสด หลงจากททานประสตแลว พระมารดากไดทาบญมหาทานฉลองตลอด ๗ วน ในวนท ๗ พระสารบตรจงชวนเธอบวช เธอดใจมาก และไดรบอนญาตจากพระมารดาเปนอยางด ซงชวตทานถอวาแปลกทสด คอเมอคลอดแลวไดเพยง ๗ วน มารดากทางานไดเลย ดวยการนมนตพระพทธเจามาทาบญ หลงจากนน ทานไดบวชเปนสามเณรทนท ซงทานไดใชชวตฆราวาสจรงๆ เพยง ๗ วนเทานน เมอบวชแลว ลาภสกการะทงหลายกเกดขนมากมายแกภกษทงหลาย

ภาคการปฏบต หลงจากทานบวชแลว กไดเจรญตจปญจกกรรมฐานจากพระสารบตร แลวกไดบรรลความเปนพระอรหนต ในขณะเวลาททานปลงผมนนเอง คอบรรลโสดาปตตผล

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เวลาจรดมดโกนครงแรก บรรลสกทาคามผล เวลาจรดมดโกนครงท ๒ บรรลอนาคามผล เวลาจรดมดโกนครงท ๓ และบรรลพระอรหตตผล ในเวลาโกนผมเสรจ

ภาคการประกาศพระศาสนา ไมไดกลาวถงบทบาทไวชดเจน เพยงแตทานเปนพระทมลาภสกการะมาก และเปนทเคารพนบถอเปนอยางมาก สาหรบเทวดาและมนษยทงหลาย แตมกจะถกกลาววาเปนเพราะบญเกา แตกถอวาทานนนเปนผทมความสาคญ เพราะวาสามารถยงความเลอมใสศรทธาใหเกดขนแกชนทงหลายทยงไมศรทธา และมความเลอมใสศรทธามากยงขน สาหรบผทเลอมใสศรทธาอยแลว กเพราะอาศยบญญาธการของทานนนเอง เพราะเหตททานเปนผมลาภมาก ไมวาจะอยทไหน หรอจะไปทไหนชวยใหภกษทงหลาย ไมขดสนปจจยลาภไปดวย พระศาสดาจงทรงตงทานไวในเอตทคคะวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมลาภมาก

ขอควรจา • ทานอยในครรภ ๗ ป ๗ เดอน ๗ วน แตเวลาคลอดกบคลอดงายทสด • ทานบรรลพระอรหตตในขณะปลงผมเสรจ • ทานเปนผมบญญาธการในปางกอนไวมาก จงมลาภเกดขนมากมาย • ทานไดรบการยกยองวา เปนผเลศในดานมลาภมาก

๓๘. พระวกกลเถระ เอตทคคะ : ในทางศรทธาวมตต

ภาคชวประวตและการศกษา นามเดม วกกล บดาและมารดาของทานไมปรากฎนาม เกดอยในวรรณะพราหมณ กรงสาวตถ เมอโตขน ทานไดศกษาเรยนร จนจบไตรเพท แตกไมปรากฎวาทานไดเปนอาจารยสอนใคร เพราะตามอปนสยเดมของทานเปนคนทรกสวยรกงามมาก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคการปฏบต จดเรมตนในการประพฤตปฏบตในทางธรรมของทาน กเพราะไดเหนพระวรกายอนสงางามของพระพทธองค ในขณะทพระพทธองคพรอมดวยพระภกษสงฆเปนจานวนมาก ไดเสดจไปยงกรงสาวตถ และตองการบวช เพราะอยากจะเหนพระวรกายของพระพทธองคทกๆ วน พระพทธองคทรงบวชใหตามประสงค หลงจากททานไดบวชแลว กคอยเฝาแตตดตามดพระวรกายของพระพทธองคอยเนอง ๆ จนพระพทธองคตรสตกเตอนใหทานเลกละการเทยวดรางกายอนเปอยเนาผพง และทรงชทางออกใหทานสนใจหนมาบาเพญเพยรในการปฏบตธรรมวา “วกกล ผใดเหนธรรม ผนนเหนเราตถาคต ผใดเหนตถาคต ผนนเหนธรรม” แมพระพทธองคตรสอยางน ทานกยงไมเลกด จนถกพระพทธองคตรสขบไลวา “วกกล เธอจงหลกไปไกล ๆ ” ทานไมเขาใจพระพทธองคตรสสอน แตรสกเสยใจมาก จงไดออกจากวดพระเชตวนไปหมายทจะกระโดดภเขาฆาตวตาย พระพทธองคทรงทราบวาระจตของทาน จงปรากฎพระองคใหเหนและตรสเรยกวา “วกกล” ทานดใจมาก จนทาใหปตเกดขนมาแทนท และไดฟงธรรมจากพระพทธองค จนไดบรรลความเปนพระอรหนต

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไมมประวตการเผยแผพระพทธศาสนาทชดเจน เพราะบวชดวยศรทธาในพระพทธองค และพนจากกเลสศรทธา (สทธาวมตต)เทานน เพราะพระวกกลเถระบรรลพระอรหตผลดวยศรทธาในพระศาสดา ฉะนนจงทรงยกยองทานวา เปนเลศแหงภกษผเปนสทธาวมตต ขอควรจา

• ทานบวชเพราะอยากดพระรปของพระศาสดา หลงบวชแลวกตามดแตพระรปอยางไมลดละ (ตดในพระรป)

• ทานไดรบการยกยองวา เปนผเลศดานหลดพนดวยศรทธา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๙. พระพาหยทารจรยเถระ เอตทคคะ : ในทางตรสรเรวพลน

ภาคชวประวตและการศกษา เดมชอวา “พาหยะ” ภายหลงทานนงเปลอกไม จงไดชอใหมวา “พาหย-ทารจรยะ” แปลวา พาหยะผมเปลอกไมเปนเครองนงหม เกดในตระกลกฎมพ (พอคา) ในแควนพาหยรฐ

ทานมอาชพคาขายโดยทางเรอททาสปปารกะ ในอปรนตชนบท วนหนงทะเลเกดมรสม คลนซดเรออปปาง ลกเรอตายหมด ทานรอดคนเดยว เพราะอาศยกระดานลอยนาเขาฝงโดยทรางกายไมเหลออะไรปกปดความละอาย จงไดเอาใบไมบาง เปลอกไมบาง มานงหมแลวจงเทยวขออาหารกน ประชาชนทงหลายเหนคดวาทานเปนพระอรหนต ทานหลงเขาใจวาทานเปนพระอรหนต เพราะอยอยางสขสบายดวยลาภสกการะทผเลอมใสนามามอบให ตอมามหาพรหมองคหนง ซงเปนเพอนเกาในอดตชาต ไดแปลงรางลงมาจากพรหมชนสทธาวาสเพอเตอนสตทานวาไมใชพระอรหนต และไดบอกวาตอนนพระพทธองคซงเปนพระอรหนตไดประทบอยทวดพระเชตวน กรงสาวตถ แควนโกศล ภาคการปฏบต ตอมาทานไดฟงธรรมเทศนาของพระพทธองคเพยงยอๆ วา “พาหยะ เธอควรศกษาอยางนแล พาหยะ เมอใดแล เธอเหนกสกแตวาเหน เมอไดยนกสกแตวาไดยน เมอทราบกสกแตวาทราบ เมอรสกกสกแตวารสก เมอนนตวเธอกไมม เมอใดตวเธอไมม เมอนนตวเธอกไมมในทนน เมอใดตวเธอไมมในทนน เมอนน ตวเธอกไมมในโลกน ในโลกหนา และในระหวางโลกทง ๒ นแหละคอทสดแหงทกข” ทานพจารณาตามพระดารสจนจบ พรอมกบการบรรลพระอรหตผลทนท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

จากนนทานจงทลขอบวช พระพทธเจารบสงใหทานหาบาตรและจวรมากอน ทานไดทาตามดวยการแสดงหา ในขณะนนกไดถกแมโคลกออนขวดเสยชวตกอนกลางทาง จงนพพานโดยยงไมไดบวชเลย เพราะพระพาหยทารจรยเถระ ไดบรรลธรรมเรวพลน เพยงฟงพระพทธพจนวา ทฏเฐ ทฏฐ มตต ภวสสต (เมอเหนขอใหเปนเพยงการเหน) พระศาสดาจงทรงตงทานไวในเอตทคคะวา เปนผเลศกวาภกษทงหลายตรสรเรวพลน

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานไมมประวตการเผยแผพระพทธศาสนา เพราะพาหยะไดถกแมโคขวดขณะออกหาบาตรและจวร จากนนพระพทธองคทรงรบสงใหพระชวยกนเผาศพทาน แลวให นาเอาอฐไปบรรจไว ในเจดยตรงทาง ๔ แยก เพอใหคนไดทาการสกการะบชาทาน เพอเปนสงฆานสสตอกทางหนงดวย ขอควรจา

• ทานเกดในตระกลกฏมพ แควนพาหยรฐ • คราวหนงเดนทางไปคาขายทางเรอ เกดเหตเรออปปาง ทานรอดชวตมา

ได ไมมเครองนงหมจงนาใบไม เปลอกไมมาปดบงรางกาย จนคนคดกนวาทานเปนพระอรหนต และทานกเหนเปนเชนนนดวย

• มหาพรหม ผเปนเพอนเกาไดมาเตอนสตวาทานเขาใจผด และแนะนาใหทานไปเฝาพระศาสดาทวดเชตวน ฟงธรรมแลวกบรรลพระอรหต

• ทานถกววแมลกออนขวด แลวนพพานขณะไปแสวงหาบาตรและจวร • ทานไดรบการยกยองวา เปนผตรสรเรว

๔๐. พระพากลเถระ

เอตทคคะ : ในทางผมอาพาธนอย

ภาคชวประวตและการศกษา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พากละ แปลวา คนสองตระกล ไมปรากฎนามของบดามารดา ทานเปนบตรเศรษฐในเมองโกสมพ เมอเวลาททานคลอดออกมาได ๕ วน มการทามงคลโกนผมหนาไฟพรอมทงตงชอ พเลยงนางนมไดพาทานไปอาบนาทแมนาคงคา ขณะนนไดมปลาใหญตวหนงมาคาบเอาทารกแลวกลนเขาไปในทอง แตเพราะเดกนนเปนผมบญ ทางพระพทธศาสนาเรยกวา “ปจฉมภวกสตว” แปลวา “ผเกดในภพสดทาย” ถายงไมบรรลพระอรหนต อยางไรเสยกจกยงไมตาย ตอมาปลาไดถกชาวประมงจบไดแลวนาไปขายใหตระกลเศรษฐในเมองพาราณส พอผาทองปลาออกมา กไดเจอทารกนอย เลยเลยงไวเปนบตรบญธรรม ฝายบดามารดาเกาเมอไดทราบขาว จงมาขอบตรคน แตทงสองฝายกตกลงกนไมได จงถวายฎกาตอพระเจาพาราณส พระองคจงทรงวนจฉยใหตระกลทงสองสลบเปลยนกนเลยงตระกลละ ๔ เดอน ทานใชชวตอยในตระกลทง ๒ อยางมความสข จนกระทงอายถง ๘๐ ป ภาคการปฏบต ทานพรอมดวยบรวารไดไปฟงพระธรรมเทศนา ในเวลาทพระพทธองคเสดจไปโปรดชาวเมองพาราณส จงไดทลขอบวช ในขณะททานมอาย ๘๐ ป เมอทานบวชแลว กตงใจศกษาและปฏบตดวยความไมประมาท มความพากเพยรพยายามเจรญวปสสนากรรมฐานเพยง ๗ วน กไดบรรลพระอรหนต ทานไดมอายยนถง ๑๖๐ ป คอเปนฆราวาส ๘๐ ป และเปนพระอย ๘๐ ป ตานานกลาววา ทานมอายยนยาวนาน เพราะไมมโรคภยไขเจบมาเบยดเบยน โดยไมตองฉนยารกษาโรคเลย ทเปนเชนนเพราะทานเคยสรางเวจจกฎถวายสงฆ และไดบรจาคยาใหเปนทานนนเอง

ภาคการประกาศพระศาสนา ทานเปนพระอรหนตองคหนงในจานวน ๕๐๐ องค ทไดรวมทาปฐมสงคายนา และทานกยงไดรบการยกยองวาเปนผเลศกวาภกษทงหลายผมโรคภยไขเจบนอยทสดดวย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขอควรจา

• ทานเปนลกเศรษฐ เมองโกสมพ • เมออายทานได ๕ วน พเลยงนาไปอาบนาในแมนาคงคา เกดเหตปลา

ใหญกลนทานเขาไปแตไมตาย เพราะทานเปนสตวมภพสดทาย(ปจฉมภวกสตว) ชาวประมงจบปลาไดจงนาไปใหเศรษฐ เมองพาราณส ทานเศรษฐจงเลยงไวเปนบตรบญธรรม ทานจงมสองพอผลดกนเลยงด

• ทานไดมโอกาสฟงธรรมและบวชเมอตอนอาย ๘๐ ป บวชเพยง ๗ วนกบรรลพระอรหตต

• ทานมอายยน ๑๖๐ ป คอเปนฆราวาส ๘๐ ปเปนพระ ๘๐ ป และไมมโรคภย เบยดเบยน

• ทานไดรบการยกยองวาเปนผมอาพาธนอย

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาอนพทธประวต สปดาหท ๓

๑. ง. ๒. ง. ๓. ข. ๔. ง. ๕. ข. ๖. ข. ๗. ค. ๘. ก. ๙. ก. ๑๐. ก. ๑๑. ก. ๑๒. ง. ๑๓. ข. ๑๔. ง. ๑๕. ก. ๑๖. ค. ๑๗. ค. ๑๘. ข. ๑๙. ง. ๒๐. ก.

แบบทดสอบหลงเรยนวชาอนพทธประวต

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว

๑. ประเทศไทยเรมนบปพทธศกราชท ๑ หลงจากเหตการณใด ? ก. ประสต ข. ผนวช ค. ตรสร ง. ปรนพพาน

๒. การศกษาอนพทธประวต เพอรอะไร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๘๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ความเปนมาบรรดาบคคลผตรสรตาม ข. ความเปนมาของพระพทธเจาผจะตรสรตอไป ค. ความเปนมาของเหลาพทธสาวก ง. ความเปนมาของเหลาพทธสาวกา

๓. ทานผแรกถงกระแสแหงพระนพพาน เปนความหมายของขอใด ? ก. พระโสดาบน ข. พระสกทาคามค. พระอนาคาม ง. พระอรยบคคล

๔. ผทไดรบการยกยองใหเปนผเลศในทางนน ๆ ตรงกบความหมายในขอใด ? ก. อรยบคคล ข. สาวก ค. พหสต ง. เอตทคคะ

๕. พระปญจวคคยเหนพระพทธองคเสดจมาหา ตางนดหมายจะทาสามจกรรมใด ?

ก. จกลกขนรบ ข. จกรบบาตรจวร ค. จกไหว ง. จกจดอาสนะถวาย

๖. พระอญญาโกณฑญญะ ไดรบยกยองวาเปนผเลศในดานใด ?

ก. ตรสรไดเรว ข. รตตญ ค. มปญญามาก ง. มฤทธมาก ๗. พระปญจวคคยทงพระมหาบรษไป เพราะสาเหตใด ?

ก. สนความรก ข. สนความหวง ค. สนความอดทน ง. สนความเพยร

๘. ใครอาราธนาพระพทธเจาใหแสดงธรรมโปรดเวไนยสตว ? ก. ทาวพกาพรหม ข. ทาวสหมบดพรหม ค. ทาวมหาพรหม ง. ทาวฆฏการพรหม

๙. ในการตรสรของพระพทธเจา มใครเปนพยาน ? ก. พระยามาร ข. ปญจวคคย ค. พระแมธรณ ง. สกกเทวราช

๑๐. ปญจวคคยไดสาเรจเปนพระอรหนต เพราะฟงธรรมอะไร ? ก. ธมมจกกปปวตตนสตร ข. อาทตตปรยายสตร ค. อนตตลกขณสตร ง. ธมมนยามสตร

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๑. ใครไดรบการอปสมบทดวยเอหภกขอปสมปทาเปนองคแรก ? ก. พระสารบตร ข. พระอสสช ค. พระยสะ ง. พระอญญาโกณฑญญะ

๑๒. พระธรรมเสนาบด หมายถงใคร ? ก. พระพทธเจา ข. พระสารบตร ค. พระอานนท ง. พระปณณมนตานบตร

๑๓. อปตสสปรพพาชก เคยบวชในลทธของใครมากอน ? ก. สญชย ข. อชตะ ค. ลจฉว ง. เดยรถย

๑๔. เหตใด พระอรเวลกสสปะจงขอบวชในพระพทธศาสนา ? ก. เพราะเหนอภนหารของพรทธเจา ข. เพราะถกพระพทธเจาทรมานดวยฤทธ ค. เพราะเหนวาลทธของตนไมมแกนสาร ง. เพราะพระพทธเจาทรงเชอเชญใหบวช

๑๕. นวกมมาธฏฐาย หมายถงผทาหนาทอะไร ? ก. ผสาธยายมนต ข. ผปรารภวปสสนา ค. ผปดกวาดบรเวณวหาร ง. ผดแลการกอสราง

๑๖. พระสารบตรสาเรจเปนพระอรหนตดวยการฟงธรรมเทศนาชอวาอะไร ? ก. ธมมจกกปปวตนสตร ข. อนตตลกขณสตร ค. เวทนาปรคคหสตร ง. สงคตสตร

๑๗. พระสาวกรปใด เปนแบบอยางเรองความกตญ ? ก. พระราธะ ข. พระสารบตร ค. พระอานนท ง. พระอนรทธะ

๑๘. ผาสงฆาฏของพระสาวกรปใด ทพระพทธเจาทรงรบไปครอง ? ก. พระสารบตร ข. พระมหากสสปะ ค. พระอานนท ง. พระราหล

๑๙. ขอใด ไมใชธดงค ๓ อยางทพระมหากสสปะถอประจา ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ทรงผาบงสกล ข. เทยวบณฑบาต ค. อยปา ง. อยโคนไม

๒๐. ใครบวชเปนพระภกษดวยรบโอวาท ๓ ขอ ? ก. พระมหากจจายนะ ข. พระมหากสสปะ ค. ทฆนขปรพาชก ง. พระกมารกสสปะ

๒๑. พระมหากจจายนะ เปนบตรของใคร ? ก. ราธพราหมณ ข. พระเจาจณฑปชโชต ค. วจฉพราหมณ ง. พระเจาพมพสาร

๒๒. ใคร สามารถอธบายคาทตรสโดยยอใหพสดารแกภกษทงหลาย ? ก. พระสารบตร ข. พระมหากสสปะ ค. พระมหากจจายนะ ง. พระอานนท

๒๓. พระโมฆราช ไดรบยกยองวาเปนผเลศในดานใด ? ก. ทรงจวรเศราหมอง ข. ยนดในฌานสมาบต ค. ฉลาดในเตโชกสณ ง. ตรสรฉบพลน

๒๔. พระเถระรปใดทบวชดวย ญตตจตตถกรรมวาจา เปนรปแรก ? ก. พระสารบตร ข. พระราหล ค. พระราธะ ง. พระอานนท

๒๕. พระปณณมนตานบตรสนทนากบพระสารบตรดวยเรองอะไร ? ก. สกขา ๓ ข. อรยสจ ๔ ค. วสทธ ๗ ง. มรรค ๘

๒๖. พระกาฬทายเถระอปสมบทดวยวธใด ? ก. เอหภกขอปสมปทา ข. ตสรณคมนปสมปทา ค. ญตตจตตถกรรม ง. รบโอวาท ๓ ขอ

๒๗. พระสาวกรปใด สามารถยงสกลทยงไมเลอมใสใหเลอมได ? ก. พระอบาล ข. พระกาฬทาย ค. พระกมพละ ง. พระอสสช

๒๘. พระสาวกรปใดบวชเพราะจาใจ ? ก. พระราธะ ข. พระนนทะ ค. พระอบาล ง. พระอนรทธะ

๒๙. พระพทธองคทรงดารจะประทานอะไรแกพระราหลกมาร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ราชสมบต ข. โภคทรพย ค. ขมทรพย ง. อรยทรพย ๓๐. พระอบาล กอนบวชเคยมตาแหนงหนาทอะไร ?

ก. ปโรหต ข. มหาดเลก ค. ภษามาลา ง. อามาตย ๓๑. ในการทาสงคายนาครงแรก พระอบาลทาหนาทอะไร ?

ก. เปนผวสชนาพระธรรม ข. เปนผวสชนาพระวนย ค. เปนผวสชนาพระสตร ง. เปนผวสชนาพระอภธรรม

๓๒. พระเถระรปใดวสชนาพระวนย ในคราวทาสงคายนาครงแรก ? ก. พระมหากสสปะ ข. พระอานนท ค. พระอบาล ง. พระอนรทธะ

๓๓. พระเถระรปใด ยนขวางชางนาฬาครทจะทารายพระพทธองค ? ก. พระสารบตร ข. พระนนทะ ค. พระราหล ง. พระอานนท

๓๔. พระเถระรปใด นพพานกลางอากาศ ? ก. พระมหากปปนะ ข. พระวงคสะ ค. พระอานนท ง. พระพากละ

๓๕. พระศาสดาทรงยกยอง พระโสณโกฬวสเถระ วาเปนเลศดานใด ? ก. เปนผปรารภความเพยร ข. เปนผมปญญามาก ค. เปนผทรงธดงค ง. เปนผรราตรนาน

๓๖. “ แก ๑ เจบ ๑ สนทรพย ๑ สนญาต ๑ ทบคคลบางคนตองเขาแลวจงออก บวช ” พระเจาโกรพยะตรสถามใคร ? ก. พระอบาล ข. พระกาฬทาย ค. พระสวล ง. พระรฐบาล ๓๗. พระศาสดาทรงยกยองพระปณโฑลภารทวาชเถระ วาเปผเลสดานใด ?

ก. เปนผบนลอสหนาท ข. ยนดในฌานสมาบต ค. ฉลาดในเตโชกสณ ง. ตรสรฉบพลน

๓๘. ขอใด เปนเหตใหพระเถระไดชอวา “ ปณโฑลภารทวาช ” ? ก. เปนผวานอนสอนงาย ข. เปนผตงใจประพฤตพรหมจรรย ค. เปนผฉนอาหารจ ง. เปนผอดอาหารประทวงเพอขอบวช

๓๙. พระสาวกรปใดแสดงธรรมถวายพระบรมศาสดาแลว ครนตอมา ไดแสดงธรรม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

นนใหมารดาฟงอก ? ก. พระมหากจจายนะ ข. พระโสณกฏกณณะ ค. พระโสณโกฬวสะ ง. พระลกณฏกภททยะ

๔๐. พระลกณฏกภททยะไดสาเรจพระอรหต เพราะสนทนาธรรมกบพระสาวกรปใด ? ก. พระสารบตร ข. พระอนรทธ ค. พระอานนท ง. พระมหากสสปะ

๔๑. พระศาสดาทรงยกยองพระสภตเถระ วาเปนเลศดานใด ? ก. เปนผบนลอสหนาท ข. ยนดในฌานสมาบต ค. ฉลาดในเตโชกสณ ง. เปนทกขไณยบคล

๔๒. พระศาสดาทรงยกยองพระวงคสเถระ วาเปนเลศดานใด ? ก. ทางผมปฏภาณในการกลาวคาประพนธ ข. ยนดในฌานสมาบต ค. ฉลาดในเตโชกสณ ง. เปนทกขไณยบคล

๔๓. พระเถระรปใดมกเปลงวาจาบอยๆวา “สขหนอ ๆ” อยเปนประจา ? ก. พระมหากปปน ข. พระสาคต ค. พระอปเสน ง. พระขทรวนยเรวต

๔๔. พระมหากปปนเถระ กอนจะออกบวช มพระมเหส ชอวาอะไร ? ก. พระนางอโนชา ข. พระนางอโนมา ค. พระนางยโสธรา ง. พระนางพมพา

๔๕. พระอปเสนะ เปนนองชายของพระเถระรปใด ? ก. พระสารบตร ข. พระวงคสะ ค. พระอานนท ง. พระพากละ

๔๖. พระเถระรปใดเปนนองชายของพระสารบตร ? ก. พระขทรวนยเรวต ข. พระวงคสะ ค. พระอานนท ง. พระพากละ

๔๗. พระเถระรปใดอยในครรภมารดานานถง ๗ ป ๗ เดอน ๗ วน ? ก. พระสวล ข. พระวงคสะ ค. พระอานนท ง. พระพากละ

๔๘. พระศาสดาทรงยกยองพระพาหยทารจรยเถระ วาเปนเลศดานใด ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ในทางตรสรเรวพลน ข. เปนผมปญญามาก ค. เปนผทรงธดงค ง. เปนผรราตรนาน

๔๙. พระสาวกรปใด ไมมโอกาสครองผากาสาวพสตรกอนนพพาน ? ก. พระปลนทวจฉะ ข.พระมหากปปนะ ค. พระพาหยทารจรยะ ง. พระอานนท

๕๐. พระเถระรปใด มชวตเปนฆารวาส ๘๐ ป และเปนพระอย ๘๐ ป ? ก. พระขทรวนยเรวต ข. พระวงคสะ ค. พระอานนท ง. พระพากละ

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยนวชาอนพทธประวต

๑. ง. ๒. ก. ๓. ก. ๔. ง. ๕. ง. ๖. ข. ๗. ข. ๘. ข. ๙. ข. ๑๐. ค. ๑๑. ง. ๑๒. ข. ๑๓. ก. ๑๔. ค. ๑๕. ง. ๑๖. ค. ๑๗. ข. ๑๘. ข. ๑๙. ง. ๒๐. ข. ๒๑. ค. ๒๒. ค. ๒๓. ก. ๒๔. ค. ๒๕. ค. ๒๖. ก. ๒๗. ข. ๒๘. ข. ๒๙. ง. ๓๐. ค. ๓๑. ข. ๓๒. ค. ๓๓. ง. ๓๔. ค. ๓๕. ก. ๓๖. ง. ๓๗. ก. ๓๘. ค. ๓๙. ข. ๔๐. ก. ๔๑. ง. ๔๒. ก. ๔๓. ก. ๔๔. ก. ๔๕. ก. ๔๖. ก. ๔๗. ก. ๔๘. ก. ๔๙. ค. ๕๐. ง.

วชา ศาสนพธ สาระสาคญ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ศาสนพธ คอ พธกรรมทางศาสนา เปนวธการสาคญทจะนาคนทวไปใหใกลชดกบศาสนามากขน ซงแตละศาสนากมพธกรรมเปนของตนเอง พระพทธ ศาสนาเปนศาสนาหนงทมพธกรรมตาง ๆ เกยวเนองกบหลกธรรมคาสอนในทาง ศาสนา เปนกระบวนการในการดงคนเขาหาธรรมะ ในธรรมศกษาโทจะเนนพธกรรมของพระภกษสงฆเปนสวนมากมบางสวนทคฤหสถจะตองรและปฏบตตามได ดงนน เพอความฉลาดรอบรในการประกอบพธกรรมตาง ๆ จงจาเปนตองเรยนรศาสนพธ

วตถประสงค ๑. มความรความเขาใจในวชาศาสนพธ ๒. เหนคณประโยชนของศาสนพธ ๓. ประพฤตปฏบตตนตามหลกของศาสนพธได ๔. สามารถแนะนาผอนใหปฏบตตามได

กจกรรม ๑. อานเนอหาประจาบทเรยนจากหนงสอคมอธรรมศกษาโท ๒. ทาปญหากอนเรยน ๓. ฟงบรรยายในหองเรยน ๔. ทากจกรรมในวนสาคญทางพระพทธศาสนา ๕. คนควาเพมเตมจากหนงสอทแนะนาทายเลม

ประเมนผล ๑. ทาแบบทดสอบกอนเรยน ๒. จากการทากจกรรมใน – นอก หองเรยน ๓. จากการสอบธรรมสนามหลวง ๔. สามารถทากจตาง ๆ ทเกยวกบศาสนพธได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๔

แบบทดสอบกอนเรยนวชาศาสนพธ สปดาหท ๔

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. แบบอยาง หรอแบบแผนตางๆ ทพงปฏบตในทางพระศาสนา รวมเรยกวาอะไร ?

ก. ศาสนพธ ข. บญพธ ค. ทานพธ ง. กศลพธ ๒. พธกรรมตางๆ อนเกยวดวยการอบรมความดงามทางพระพทธศาสนา หมายถงขอ ใด ?

ก. ศาสนพธ ข. บญพธ ค. ทานพธ ง. กศลพธ ๓. เขาพรรษาตรงกบวนไหน ?

ก. ขน ๑ คา เดอน ๘ ข. แรม ๑ คา เดอน ๘ ค. ขน ๑๕ คา เดอน ๘ ง. แรม ๑๕ คา เดอน ๘

๔. ขอใดไมใชเรองของการเขาพรรษา ? ก. การทาปวารณาของสงฆผอยรวมกน ข. การผกใจวาจะอยประจาทตลอดสามเดอนฤดฝน ค. การประกาศเรองวสสปนายกา ง. การบอกเขตรกษาอรณของพระภกษ

๕. สามจกรรมทภกษทาตอกนในเทศกาลเขาพรรษา คอขอใด ? ก. การขอขมาโทษตอกน ข. การหลอเทยนพรรษา ค. การอธษฐานอยประจาทตลอด ๓ เดอน ง. การเจรญภาวนา

๖. การทาวตรสวดมนตเชา-เยน มความมงหมายอยางไร ? ก. เปนการละกเลส ข. เปนอบายสงบจต ค. ขอพรสงศกดสทธ ง. เหนแจงในกองทกข

๗. วนกาหนดประชมฟงธรรม เรยกวาวนอะไร ? ก. วนปาฏบท ข. วนธรรมสวนะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. วนเขาพรรษา ง. วนปวารณา ๘. ขอใดไมใชกจของอบาสกอบาสกาในวนธรรมสวนะ ?

ก. รกษาศลอโบสถ ข. ตงใจฟงพระธรรมเทศนา ค. ฟงพระปาตโมกข ง. ตงใจเจรญจตภาวนา

๙. การยนยอมใหวากลาวตกเตอนกนได เรยกวาอะไร ? ก. การขอขมา ข. การทาวตร ค. สามจกรรม ง. ปวารณากรรม

๑๐. วนมหาปวารณา ตรงกบวนอะไร ? ก. แรม ๑ คา เดอน ๑๑ ข. ขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ ค. แรม ๑ คา เดอน ๙ ง. แรม ๑๑ คา เดอน ๑๒

๑๑. วนเทโวโรหณะ หมายถงวนอะไร ? ก. วนเทวดาลงมาประชมฟงธรรม ข. วนพระพทธเจาเสดจขนสเทวโลก ค. วนพระพทธเจาเสดจลงจากเทวโลก ง. วนทรงแสดงยมกปาฏหารย

๑๒. ขอใดคอสาระสาคญของวนเทโวโรหณะ ? ก. หวขอพระธรรมเทศนา ข. ปางของพระประธาน ค. ปรมาณพระภกษสงฆ ง. การทาบญตกบาตร

๑๓. การทพระสงฆรวมกนสาธยายมนตในงานมงคล เรยกวาอะไร ? ก. เจรญพระพทธมนต ข. สวดพระปรตร ค. การบรกรรมมนต ง. สวดพระพทธมนต

๑๔. งานใดทนมนตพระสงฆใชคาวา “สวดพระพทธมนต” ? ก. ทาบญขนบานใหม ข. ทาบญ ๕๐ วน ค. ทาบญฉลองพระ ง. ทาบญอาย

๑๕. การทาบญสตตมวาร ไดแกการทาบญอะไร ? ก. ทาบญครบ ๗ วน ข. ทาบญครบ ๕๐ วน ค. ทาบญครบ ๑๐๐ วน ง. ทาบญครบรอบวนตาย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๖. คาวา “สวดมาตกา” ในราชการงานหลวง ใชคาไหน ? ก. สวดสตตมวาร ข. สดบพระมาตกา ค. สดบปกรณ ง. สดบพระอภธรรม

๑๗. การสวดพระอภธรรมใชในงานใด ? ก. งานทาบญ ๗ วน ข. งานทาบญขนบานใหม ค. งานศพ ง. งานทาบญอาย

๑๘. ผาทโยงจากโลงศพเพอทาพธทอดผาบงสกล เรยกวาอะไร ? ก. ผาภษาโยง ข. ผามาลาโยง ค. ผาภษามาลา ง. ผาสายโยง

๑๙. หลงรบศลแลว กอนพระจะเทศน ตองอาราธนา.... ? ก. มะยง ภนเต วสง วสง... ข. อมาน มะยง ภนเต... ค. วปตตปฏพาหายะ.... ง. พรหมา จะ โลกาธปต....

๒๐. การเทศนมหาชาตมเนอหาเกยวกบเรองอะไร ? ก. พระมหาชนก ข. เวสสนดรชาดก ค. พทธประวต ง. ประวตพระสาวก

ศาสนพธ

ศาสนพธ หมายถง พธ , แบบอยาง หรอแบบแผนทพงปฏบตในศาสนา บรรดาศาสนาตาง ๆ ในโลกมพธปฏบตเปนการเฉพาะตนอย สาหรบพทธศาสนกชนชาวไทยกมการปฏบตในพธกรรมทางพทธศาสนามาตงแตสมยโบราณ ดงนน ในฐานะทเปนชาวพทธควรศกษาทาความเขาใจใหถกตอง เพอทจะไดปฏบตใหถกตองตามหลกการและระเบยบแบบแผนททานผรไดวางไว

ศาสนพธในชนน แบงออกเปน ๔ หมวด คอ ๑. หมวดกศลพธ วาดวยพธบาเพญกศล ๒. หมวดบญพธ วาดวยพธทาบญ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๙๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. หมวดทานพธ วาดวยพธถวายทาน ๔. หมวดปกณณกะ วาดวยพธเบดเตลด

กศลพธ กศล แปลวา ความฉลาด , สงทตดความชว หมายถง พธการทาความด กศลพธนวาดวยการบาเพญกศลเกยวกบวธปฏบตในพธกรรมวนสาคญตาง ๆ ทางพระพทธศาสนา มดงตอไปน

• พธเขาพรรษา การเขาพรรษา หมายถง การอยประจาทของพระสงฆตลอด ๓ เดอนในฤดฝน ซงเปนธรรมเนยมทางพระวนยทพระพทธองคทรงบญญตไว ระยะกาลเขาพรรษาของพระภกษ ม ๒ ครง คอ ๑. ปรมพรรษา คอการเขาจาพรรษาแรก กาหนดตงแตวนแรม ๑ คาเดอน ๘ ถงวนขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ ๒. ปจฉมพรรษา คอการเขาจาพรรษาหลง กาหนดตงแตวนแรม ๑ คาเดอน ๙ ถงวนขน ๑๕ คา เดอน ๑๒ โดยมากพระสงฆสวนใหญนยมเขาปรมพรรษา พอถงวนเขาพรรษา พระภกษสามเณรทจาพรรษาในวดทงหมดลงประชมกนในอโบสถ นงใหเปนระเบยบเรยบรอยตามลาดบอาวโสพรรษา เมอพรอมกนแลวพงทากจไปตามลาดบดงน ๑. ทาวตรเยน

๒. แสดงพระธรรมเทศนา หรอประกาศเรองวสสปนายกา ๓. ทาสามจกรรม คอการขอขมาโทษตอกน ๔. อธษฐานเขาพรรษา ๕. เจรญพระพทธมนต ๖. สกการบชาปชนยวตถภายในวด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

การประกาศวสสปนายกา คอ การชแจงใหพระภกษและสามเณรทงมวลไดทราบถงระเบยบปฏบตในการจาพรรษา มสาระสาคญทควรประกาศใหทราบ คอ ๑. บอกใหทราบเรองการจาพรรษา

๒. แสดงเรองทมาในบาลวสสปนายกขนธกะโดยใจความ ๓. บอกเขตของวดทภกษจะตองรกษาพรรษา หรอ รกษาอรณใหชดเจน

๔. บอกเรองการถอเสนาสนะใหชดเจนวาจะตองปฏบตอยางไร ๕. บอกกตกาในการจาพรรษานอกจากน (ถาม)

การทาสามจกรรม เปนการแสดงออกถงความเคารพกนระหวางพระผใหญกบพระผนอย เปนเครองแสดงถงความสามคคของหมคณะ และเปนหนาททพระภกษสามเณรตองทาตามพระวนย การอธษฐานเขาพรรษา เมอทากจกรรมตาง ๆ แลว พระภกษสามเณรนงคกเขา หนหนาเขาหาพระประธาน กราบลงพรอมกน ๓ ครง จากนนเจาอาวาสหรอพระเถระผเปนประธานกลาวนาวา นะโม ฯ พรอมกน ๓ จบ แลวจงกลาวคาอธษฐานเขาพรรษาดงน อมสม อาวาเส อม เตมาส วสส อเปม ทตยมป อมสม อาวาเส อม เตมาส วสส อเปม ตตยมป อมสม อาวาเส อม เตมาส วสส อเปม หลงจากกลาวจบแลว ใหกราบลง ๓ หน แลวเจรญพระพทธมนตตามสมควร • พธถอนสสย เปนธรรมเนยมในพระวนย ทภกษผยงอยในเกณฑเปนพระนวกะ แปลวาผใหม กลาวคอ มพรรษายงไมพน ๕ หรอพน ๕ แลว แตยงไมสามารถรกษาตนดวยการประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยไดถกตองด หมายความวา เปนผทยงไมมความรวาอะไรควรไมควรแกภาวะของตน จาเปนจะตองถอนสสย คอ อยในการปกครองดแลของพระผใหญในวดหรอสานกสงฆทตนอาศยอย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• พธทาสามจกรรม เปนธรรมเนยมของสงฆอยางหนงทภกษสามเณรจะพงทาความชอบตอกนเพอความสมานสามคคกนอยรวมกนโดยสงบสข การทาความชอบตอกนน เรยกวา สามจกรรม หมายถง การแสดงความเคารพ การขอขมาโทษกน การใหอภยกน มกจะทาในโอกาสตาง ๆ คอ ๑. ในวนเขาพรรษา ๒ . ในวนกอนและหลงเขาพรรษา ๗ วน ๓. ในโอกาสทจะไปอยวดอนหรอทอน สามจกรรม มอย ๒ แบบ คอ ๑. การทาสามจกรรมแบบขอขมาโทษ ๒. การทาสามจกรรมแบบถวายสกการะ

• พธทาวตรสวดมนต การทาวตร หมายถง การทากจวตรของพระภกษ สามเณร และอบาสกอบาสกา ซงถอวาเปนการกระทากจทจะตองทาเปนประจาจนเกดเปนวตรปฏบต เรยกสนๆ วา “ทาวตร” ในแตละวนมการทาวตร ๒ เวลา คอ เชากบเยน พธการทาวตรสวดมนต นนแบงออกเปน ๓ ประเภท คอ

๑. พธทาวตรสวดมนตสาหรบพระภกษสามเณร ๒. พธทาวตรสวดมนตสาหรบอบาสกอบาสกา ๓. พธสวดมนตไหวพระสาหรบนกเรยน

การสวดมนต หมายถง การสาธยายบทพระพทธมนตตางๆ ทเปนสวนของพระสตรกม ทเปนสวนของพระปรตรกม ทเปนสวนเฉพาะคาถาอนนยมกาหนดใหนามาสวดประกอบในการสวดมนตเปนประจานอกเหนอจากบทสวดทาวตรกม เมอเรยกรวมการสวดทงสองนเขาดวยกน กเรยกวา ทาวตรสวดมนต จดมงหมายของการทาวตรสวดมนตน บณฑตถอวาเปนอบายสงบจตไมใหคดวนวายไปตามอารมณไดชวขณะททาการสวดมนต เมอทาเปนประจา วนละ ๒ เวลา ทงเชาและเยน เวลาประมาณครงละครงชวโมง หรอชวโมงหนงเปนอยางนอย กเทากบไดใชเวลาสงบจตไดวนละไมตากวา ๑ ใน ๒๔ ชวโมง จตใจทได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สงบแลว แมเปนเวลาเพยงเลกนอย กมผลทาใหเยอกเยนสขมไปหลายชวโมง เหมอนถานไฟทลกโชน เมอจมลงนาดบสนทกวาจะตดไฟลกโชนขนใหมไดตองใชเวลานาน

• พธกรรมวนธรรมสวนะ วนธรรมสวนะ คอ วนกาหนดประชมฟงธรรม ทเรยกเปนคาสามญทวไปวา “วนพระ” เปนประเพณนยมของพทธบรษททไดถอปฏบตสบเนองกนมาแลวแตครงพทธกาล โดยถอวา การฟงธรรมตามกาลทกาหนดไวเปนประจายอมกอใหเกดสตปญญาและสรมงคลแกผฟง อยางนอยกไดรบธรรมสวนานสงสอยเสมอ วนกาหนดฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไว ๔ วน ในเดอนหนง ๆ คอ วนขน ๘ คา วนขน ๑๕ คา วนแรม ๘ คา และวนแรม ๑๔ คา หรอ ๑๕ คา ของปกษทงขางขนและขางแรมโดยจนทรคต วนทง ๔ นจงถอกนวาเปนวนกาหนดประชมฟงธรรมโดยปกต และเปนวนนยมรกษาศลอโบสถสาหรบอบาสกอบาสกาผตองการบาเพญกศลอกดวย

• พธทาสงฆอโบสถ สงฆอโบสถ เปนธรรมเนยมของพระภกษทกรปตองทาสงฆอโบสถตามพทธบญญตทกกงเดอน จะขาดมได ยกเวนมเหตจาเปนทมพระบรมพทธานญาตไว อโบสถม ๓ ประเภท คอ ๑. สงฆอโบสถ คอ อโบสถกรรมทพระภกษรวมกน ทาตงแต ๔ รปขนไป ๒. ปารสทธอโบสถ คอ อโบสถทพระภกษตากวา ๔ รปรวมกนทา ๓. อธษฐานอโบสถ คอ อโบสถทพระภกษอธษฐานทารปเดยว • พธออกพรรษา ออกพรรษา เปนคาเรยกทเขาใจกนทวไป หมายถง กาลสนสดแหงกาหนดอยจาพรรษาของพระภกษตามพระวนยบญญต มพธเปนสงฆกรรมพเศษโดยเฉพาะเรยกโดยภาษาพระวนยวา ปวารณากรรม คอ การทาปวารณาของพระภกษผอยรวมกนมาตลอด ๓ เดอน บญญตใหพระสงฆทาปวารณา คอ ยนดใหวากลาวตกเตอนกนไดทกกรณ ไมตองเกรงกนวา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เปนผใหญหรอผนอย เมอใครมขอของใจใครในเรองการรกษาพระวนยแลว ไมพงนงไว พงเปดเผยชแจงกนได และในการวากลาวตกเตอนกนตามทปวารณาน จะถอมาเปนโทษขนแคนกนไมไดเลย ปวารณากรรมน ตองทาในวนสดทายทครบ ๓ เดอน นบแตวนเขาพรรษามาจนถงวนเพญขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ ของทกๆ ป วนนพระสงฆไมตองทาอโบสถกรรม คอไมตองสวดพระปาตโมกขอยางวนเพญ หรอวนสนเดอนอนๆ แตมพระวนยบญญตใหทาปวารณากรรมแทนการสวดพระปาตโมกข ปหนงๆ ในวดหนงจะมปวารณากรรมไดเพยงครงเดยว ฉะนน ปวารณากรรมจงนบเปนสงฆกรรมพเศษ เปนหนาททบงคบใหพระภกษทกรปตองทา เพราะเหตทพระภกษผทาปวารณากรรมแลว พนขอผกพนทตองอยประจา อาจไปไหนมาไหนตามความปรารถนา ฉะนน จงนยมเรยกปวารณากรรมนอยางเขาใจงายๆ วา ออกพรรษา

บญพธ บญพธ หมายถง พธการทาบญทว ๆ ไป หรอในวนสาคญตาง ๆ ของพทธศาสนกชน

• พธทาบญตกบาตรเทโวโรหณะ พธทาบญตกบาตรเทโวโรหณะ คอ การทาบญเพอระลกถงวนคลายวนทพระพทธเจาเสดจลงจากเทวโลก วนเทโวโรหณะ หมายถง วนทพระพทธเจาเสดจลงจากเทวโลก หลงจากท เสดจขนไปจาพรรษาบนสวรรคชนดาวดงส เพอตรสพระอภธรรมเทศนาโปรดพระ พทธมารดาจนครบ ๓ เดอน พอออกพรรษาแลวกเสดจกลบมามนษยโลกโดยเสดจลงมาทางบนไดแกวทประตเมองสงกสสนคร วนเสดจลงจากเทวโลกนนตรงกบขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ (วนมหาปวารณา) ถอเปนวนบญวนกศลของพทธบรษท วนนเรยกอกอยางหนงวา วนพระเจาเปดโลก เชาวนรงขนตรงกบแรม ๑ คา เดอน ๑๑ พทธบรษทจานวนมากจงพรอมใจกนตกบาตรแดพระพทธองคพรอมดวยพระสงฆดวยภตตาหาร ซงสวนใหญเปนเสบยงกรง (อาหารแหง) ของ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตนๆ ผทเขาไมถงจงเอาขาวสาลหอเปนมดๆ บาง ทาเปนปนๆ บาง แลวโยนลงในบาตร จดนเองจงเปนเหตนยมทาขาวตมลกโยนในการตกบาตรเทโวโรหณะในภายหลง จนกลายเปนประเพณสบเนองมาจนถงบดน

• พธเจรญพระพทธมนต การเจรญพระพทธมนต หมายถง การทพระสงฆจานวนหนงรวมกนสาธยายมนตในพธตาง ๆ ซงมนตเหลานเปนคาถาพทธภาษตบาง เถรภาษตบาง เทวดาภาษตบาง และของเกจอาจารยบาง การสาธยายมนตดงกลาวถาเปนงานมงคล เชน งานทาบญวนเกด ทาบญแตงงาน ทาบญขนบานใหม เปนตน เรยกวา เจรญพระพทธมนต แตถาเปนงานอวมงคล เชนงานทาบญงานศพประเภทตางๆ เรยกวา สวดพระพทธมนต แตชาวบานทวไปนยมเรยกรวม ๆ วา สวดมนต ทงงานมงคลและงานอวมงคล

• พธสวดพระพทธมนต การสวดพระพทธมนต กคอ การทพระสงฆสวดมนตในงานอวมงคลหรองานปรารภเหตเกยวกบการตาย ซงระเบยบพธนฝายเจาภาพพงจดเหมอนงานบญทวไป แตถาเปนงานทาบญหนาศพ หมายถงมศพตงอยในพธนนดวยไมตองวงสายสญจนและไมตองตงขนนามนต ถาเปนงานทปรารภถงศพ แตไมมศพตงอยในบรเวณพธ จะวงสายสญจนโดยถอวาเปนการทาบญบานไปในตวดวยกได แมขนนามนตจะตงดวยทานกไมหาม ซงงานอวมงคลนทานแบงออกเปน ๒ ประเภท

คอ ๑. งานทาบญหนาศพ เปนการทาบญในขณะทยงตงศพอย ยงไมไดเผา ม ๔ ลกษณะ คอ

๑.๑ งานทาบญสตตมวาร คอ การทาบญ ๗ วน ๑.๒ ทกษณานประทาน คอ การทาบญกอนครบ ๕๐ วน หรอ ๑๐๐ วน ๑.๓ การทาบญครบ ๕๐ วน หรอ ๑๐๐ วน ๑.๔ การทาบญเปดศพกอนทาพธฌาปนกจ ๒. งานทาบญอฐ เปนการทาบญภายหลงจากททาการฌาปนกจศพแลว

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒.๑ การทาบญฉลองอฐทนามาไวทบานหรอวด ๒.๒ การทาบญ ๗ วน หลงจากวนฌาปนกจ ๒.๓ การทาบญอทศใหผตายครบรอบ ๑ ป

• พธสวดพระอภธรรม

งานทาบญเกยวกบศพ นบตงแตมการมรณกรรมเกดขนถงวนปลงศพดวยวธฌาปนกจ ซงญาตของผมรณะจดขน และมกนยมจดใหมพธสวดพระอภธรรมประกอบงานทาบญศพนนดวย พธสวดพระอภธรรมนม ๒ อยาง คอ สวดหนาศพอยางหนง สวดหนาไฟ ในขณะฌาปนกจอยางหนง

• พธสวดมาตกา การสวดมาตกา คอ การสวดบทมาตกาของพระอภธรรมเจดคมภร หรอทเรยกวา สตตปปกรณาภธรรม ซงมการบงสกลเปนพธสดทาย เปนประเพณทนยมจดใหพระสงฆสวดในงานทาบญหนาศพ ม ๒ ประเภท คอ ๑. สวดในงานหลวง เรยกวา สดบปกรณ ๒. สวดในงานราษฎรธรรมดาทวไป เรยกวา สวดมาตกา โดยจดเปนพธตอจากสวดพระพทธมนตเยนบาง ถามเทศนตอจากสวดพระพทธมนตเยนกจดพธสวดมาตกาตอจากพธเทศน และจดใหมตอจากพธถวายภตตาหารพระในวนรงขนบาง จดใหมกอนพธฌาปนกจบาง นบวาเปนพธทาบญแทรกอยในงานทาบญหนาศพชวงใดชวงหนง จะจดใหมในชวงระยะไหนกแลวแตความศรทธาของเจาภาพ

• พธสวดแจง ในงานฌาปนกจศพ มประเพณนยมของพทธบรษทอยางหนง คอ จดใหมเทศนสงคตกถา หรอทเรยกกนสามญวา เทศนแจง จะเทศนธรรมาสนเดยว หรอเทศน ๓ ธรรมาสนโดยปจฉา – วสชนา กขนอยกบศรทธาของเจาภาพและในการเทศนสงคตกถาน นยมใหมพธสวดแจงเปนทานองการกสงฆในคราวปฐมสงคายนา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ดวย จานวนพระสงฆสวดแจงน รวมทงพระเทศนดวยเตมจานวน ๕๐๐ รป จานวนเทากบคราวทาปฐมสงคายนาเปนอยางมาก แตผทมกาลงนอย หรอในทซงหาพระสงฆจานวน ๕๐๐ รปไดยาก จะนมนตเพยง ๕๐ รปหรอ ๒๕ รปกได หรอนอยกวากาหนดนกได ซงถอกนวา เปนบญพธพเศษทไดอปถมภใหพระสงฆไดทาสงคายนาครงหนงแมเปนการสงคายนาพระธรรมวนยจาลองมาจากปฐมสงคายนากตาม นบไดวาเปนบญพเศษชนดหนง ซงยากทจะสามารถทาไดทวไป เปนอบายประชมสงฆ เพอใหงานปลงศพนนๆ คกคกขนเปนพเศษนนเอง ทเรยกวา เทศนแจง หรอสวดแจง ในกรณนคงหมายถงการแสดงธรรมแจกแจงวตถและหวขอในพระไตรปฎกออกมาใหทประชมไดทราบและสวดหวขอทตกลงแจกแจงละเอยดนนๆ เพอเปนหลกทองบนทรงจากนตอไป

• พธสวดถวายพรพระ ในงานทาบญถวายภตตาหารพระ ตอเนองจากพธเจรญพระพทธมนตหรอสวดพระพทธมนตทไดกลาวมาแลว ไมวาจะเปนงานวนเดยวหรอ ๒ วน คอมสวดมนตเยนกอนหนงวน แลวในตอนเชาของวนใหมกถวายภตตาหารพระ กอนจะถวายในตอนเชานยมสวดถวายพรพระเปนพธสงฆดวย ถาเปนงานวนเดยว สวดถวายพรพระตอจากพธเจรญพระพทธมนต แตหากมพธสวดพระพทธมนตหลงจากถวายภตตาหารพระ กอนฉน พระสงฆจะตองทาพธสวดถวายพรพระกอนเสมอ ซงถอวา เปนธรรมเนยมในงานบญถวายภตตาหารพระ จะเวนเสยมได

• พธอนโมทนากรณตางๆ ธรรมเนยมของพระภกษสามเณร เมอไดรบถวายปจจยส ไมวาจะเปนภตตาหารหรอทานวตถใดๆ กตามจากทายกทายกา จะตองทาพธอนโมทนาทานนน ไมวาจะไดรบรปเดยวหรอหลายรปกตาม ตองอนโทนาทกครง จะละเวนเสยมได ถอวาผดพระพทธานญาต ตางแตวาอนโมทนาตอหนาหรอลบหลงเทานน ธรรมเนยมนปฏบตกนมาแตครงพทธกาลแลว ฉะนน การอนโมทนาทานจงเปนประเพณมานานในหมสงฆ การประกอบพธอนโมทนาลบหลงทายกทายกามวธ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เดยวคอ การบณฑบาต ตองออกรบในสถานทตาง ๆ ทวไปไมจากด กรณเชนนไมตองอนโมทนาตอหนาในขณะทรบบณฑบาต แตกลบมาถงวดฉนอาหารเรยบรอยแลวจงอนโมทนา หรอยกไปอนโมทนาในชวงทาวตรสวดมนตเชา-เยนกได

• พธมพระธรรมเทศนา ในการจดงานทมพธตางๆ บางครงจะจดใหมพระธรรมเทศนา หรอทเรยกกนงายๆ วา มเทศน คอมการแสดงพระธรรมเทศนาในทประชมตามโอกาสอนสมควร ซงถอวาเปนบญพธทนยมจดกนขนมาก และเปนสงสาคญอกประการหนง สวนมากจะนยมผนวกกนเขาในโอกาสทาบญงานตางๆ มทงในการทาบญงานมงคลและอวมงคล เชน งานฉลองครบรอบอาย ฉลองพระบวชใหม และฉลองวตถมงคลตางๆ ทสรางขนเปนถาวรวตถเพออทศเปนบญกศล ตลอดถงในการจดงานศพ งานทาบญอฐ เปนตน ถงแมไมมการจดงานทาบญตางๆ ดงกลาวมาแลวแตกนยมจดใหมขน เพอฟงเปนคตเตอนใจตามโอกาสทเหมาะสม เชน จดใหมภายในวด หรอตามศาลาโรงธรรมประจาในวนธรรมสวนะ และวนอโบสถ เปนตน เพอใหเกดสตปญญาและเกดบญทางดานจตใจแกผฟง เมอไดรบฟงธรรมอยเสมอ จะทาใหบคคลนนมจตใจผองใส ไมกระดางและเกดความรความเฉลยวฉลาด และเปนการชวยใหสงคมมนษยไดอยรวมกนอยางปกตสขปราศจากกการเอารดเอาเปรยบซงกนและกน ฉะนน การ มพระธรรมเทศนานจ งถอว า เปนประเพณ นยมของพระพทธศาสนา ทปฏบตสบเนองกนมานานแตครงพทธกาล พระพทธศาสนาจะตงมนอยไดนาน จะตองมการเผยแผพทธธรรม การมพระธรรมเทศนากเปนการประกาศเผยแผคาสงสอนของพระพทธเจาอกสวนหนง การมพระธรรมเทศนาม ๒ อยาง คอ ๑) เทศนแบบธรรมดา โดยผเทศนแสดงรปเดยว ๒) เทศนแบบปจฉาวสชนา โดยผเทศนมตงแต ๒ รปขนไป แสดงรวมกนเปนธรรมสากจฉา

การเทศนทนยมทากนม ๔ ลกษณะ ดงน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑. เทศนในงานทาบญ คอ เทศนในงานมงคล เชน งานฉลองพระบวชใหม เปนตน

๒. เทศนตามกาลนยม คอ เทศนในวนธรรมสวนะ และวนสาคญทางพระพทธศาสนา

๓. เทศนพเศษ คอ เทศนอบรมประชาชนเปนหมคณะ ๔. เทศนมหาชาต คอ เทศนเวสสนดรชาดก

แบบทดสอบกอนเรยนวชาศาสนพธ สปดาหท ๔

๑. ก. ๒. ข. ๓. ค. ๔. ก. ๕. ก. ๖. ข. ๗. ข. ๘. ค. ๙. ง. ๑๐. ข. ๑๑. ค. ๑๒. ง. ๑๓. ก. ๑๔. ข. ๑๕. ก. ๑๖. ค. ๑๗. ก. ๑๘. ก. ๑๙. ง. ๒๐. ข.

----------------

สปดาหท ๕

แบบทดสอบกอนเรยนวชาศาสนพธ สปดาหท ๕

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว

๑.ในครงพทธกาล แบงสงฆทานไวกประเภท ? ก. ๔ ประเภท ข. ๕ ประเภท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๐๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. ๖ ประเภท ง. ๗ ประเภท ๒. ขอใดไมจดเปนสงฆทาน ?

ก. ทานทเลอกถวายเฉพาะพระผใหญ ข. ทานทถวายแกภกษโดยไมเจาะจง ค. ทานทถวายแกภกษณโดยไมเจาะจง ง. ทานทถวายพระทวไปโดยไมเจาะจง

๓. ผาวสสกสาฎก ไดแกผาอะไร ? ก. ผาอาบนาฝน ข. ผาหมเฉยง ค. ผาพาดบา ง. ผานงธรรมดา

๔. การถวายผาอาบนาฝน ควรจะถวายในโอกาสไหน ? ก. วนขนปใหม ข. วนสงกรานต ค. วนทมการถวายสงฆทาน ง. วนอาสาฬหบชา

๕.ทเรยกวาผาปานน ตรงกบขอใด ? ก. ผาบงสกล ข. ผาอตตราสงค ค. ผาอตเรกจวร ง. ผาอนตรวาสก

๖. ขอใดไมใชความหมายของผาปา ? ก. ผาบงสกล ข. ผาเปอนฝน ค. ผาไมมเจาของ ง. ผาทมเจาของ

๗. การทอดผาปามกาหนดภกษอยางไร ? ก. ตองกาหนดภกษเฉพาะรปทตองการ ข. ตองจากดภกษจานวน ๔ รปขนไป ค. ไมจากดจานวนภกษ แตจากดชอ ง. ไมเจาะจงภกษและอทศสงฆ

๘. ขอใด กลาวถงการทอดผาปาและกฐน ไดถกตอง ? ก. ผาปาจากดกาล สวนกฐนไมจากดกาล ข. ผาปาไมจากดกาล สวนกฐนจากดกาล ค. ทงผาปาและกฐนไมจากดกาล ง. ทงผาปาและกฐนจากดกาล

๙. พธลอยกระทง ในประเทศไทยเกดขนครงแรกสมยใด ? ก. สโขทย ข. อยธยา ค. ธนบร ง.รตนโกสนทร

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๐. การลอยกระทงตามประทป กระทาเพอวตถประสงคใด ? ก. เพอบชารอยพระบาทพระพทธเจา ข. เพอแสดงความเปนพทธมามกะ ค. เพอลอยบาป ง. เพอขอขมาพระแมคงคา

๑๑. ในพธไหวครของนกเรยน ขอใดไมใชหนาทของนกเรยน ? ก. จดสถานท ข. จบดายสายสญจน ค. จดพานดอกไม ง. จดทนงผเปนประธาน

๑๒. การสวดมนตไหวพระของนกเรยนกาหนดขนโดย...... ? ก. มหาเถรสมาคม ข. พทธสมาคมแหงประเทศไทย ค. กระทรวงศกษาธการ ง. กระทรวงมหาดไทย

๑๓. ผาอจเจกจวรจะถวายไดเฉพาะเวลาใด ? ก. วนเขาพรรษา ข. วนออกพรรษา ค. กอนวนออกพรรษา ง. กอนวนเขาพรรษา

๑๔. พธถวายสงฆทานจดอยในหมวดใดในศาสนพธ ? ก. กศลพธ ข. ทานพธ ค. บญพธ ง. ปกณกพธ

๑๕. ขอใดมใชหนงในเภสช ๕ อยาง ? ก. เนยใส ข. เนยขน ค. นาผง ง. นาตาล

๑๖. การฟงพระปาตโมกขเปนกจของใคร ? ก. อบาสก ข. อบาสกา ค. ภกษ ง. สามเณร

๑๗. พธถวายทานพเศษในศาสนพธ เลม ๒ มกอยาง ? ก. ๒ อยาง ข. ๓ อยาง ค. ๔ อยาง ง. ๕ อยาง

๑๘. สงฆทานมกประเภท ? ก. ๕ ประเภท ข. ๖ ประเภท ค. ๗ ประเภท ง. ๘ ประเภท

๑๙. สายสญจน สาหรบใชในงานอะไร ? ก. งานทาบญอาย ข. งานทาบญ ๗ วน ค. งานทาบญอฐ ง. งานทาบญสามหาบ

๒๐. ในการถวายสงฆทาน ขอใดกลาวถกตองทสด ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ถวายแกภกษผมพรรษามาก ข. ถวายแกภกษสามเณรทรจก ค. ถวายแกเจาอาวาสในวดนน ง. ถวายแกสงฆโดยไมเจาะจง

ทานพธ

• พธถวายสงฆทาน

สงฆทาน คอ ทานทตงใจถวายแกสงฆหรอผแทนของสงฆไมจาเพาะเจาะจงรปใดรปหนง หากถวายโดยเจาะจงเรยกวา บคลกทาน สงฆทานนนมผลมากกวาบคลกทาน เพราะผถวายมจตใจกวางขวาง ไมเจาะจงวาจะเปนพระภกษรปใด เปนการแสดงถงความตงใจจะถวายทานดวยศรทธาอนเปนสาธารณะ การถวายสงฆทานมแบบแผนมาแตครงพทธกาลแตในครงนนทานแบงสงฆทานไวถง ๗ ประการ คอ ๑. ถวายแกหมภกษ และภกษณ มพระพทธเจาเปนประธาน ๒. ถวายแกหมภกษ มพระพทธเจาเปนประธาน ๓. ถวายแกหมภกษณ มพระพทธเจาเปนประธาน ๔. ถวายแกหมภกษและภกษณ ไมมพระพทธเจาเปนประธาน ๕. ถวายแกหมภกษ ไมมพระพทธเจาเปนประธาน ๖. ถวายแกหมภกษณ ไมมพระพทธเจาเปนประธาน ๗. รองขอตอสงฆใหสงใครผใดผหนง ไปรบแลวถวายแกผนน • พธถวายสลากภต

สลากภต คอภตตาหารททายกทายกาถวายตามสลาก การถวายสลากภต คอ ทายกทายกาจดอาหารคาวหวานและผลไมประจาฤดกาล นาไปรวมกนทวด จดวางไวเปนสวน ๆ เขยนชอหรอหมายเลขประจาตวของตนใสกระดาษแลวมวนไปใหพระภกษสามเณรจบ ถาจบไดของผใดกรบของผนน เมอพระสงฆรบและฉนเสรจแลว พระสงฆจะอนโมทนาดวย ยะถา.. สพพตโย… เปนอนเสรจพธ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• พธตกบาตรขาวสาร การถวายขาวสารเปนประเพณทเกดขนในยคหลง เหนจะเปนทนยมของนกปราชญพวกหนง ซงเหนวาการถวายอาหารทสกแลวเปนของเกบไวไมไดนาน ครนเวลามบรบรณกเหลอเฟอ แตเวลาขาดแคลนกไมพอ จงคดถวายสงของประเภทขาวสารทเปนของเกบไวไดนานๆ ถวายมอบไวกบทายกหรอกบกปปยการก เพอหงตมถวายในเวลาขาดแคลน ถงคราวบรบรณกงดเสย การถวายขาวสารนนไมจากดกาล ถวายในพธตางๆ เชน ตดกณฑเทศนกม ถวายสงฆหรอเฉพาะบคคลกม และททากนจนเปนประเพณ เชน ตกบาตรขาวสารในเทศกาลเขาพรรษากม แตประเพณตกบาตรขาวสารไมปรากฏหลกฐานแนนอนวาเรมทากนมาแตสมยใด เขาใจวาเพงทากนแพรหลายในสมยรชกาลท ๕ เพราะมพระบรมราชาธบายของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระราชนพนธไวในหนงสอพระราชพธ ๑๒ เดอน วาดวยการตกบาตรนาผง ความตอนหนงวา “ การตกบาตรนาผงในสยามเรา มประโยชนสตกบาตรขาวสารไมได ” คงจะมผเหนชอบตามพระบรมราชาธบายน จงเปลยนการตกบาตรนาผงซงเคยทาเปนประเพณในพธสรทกาลมาเปนตกบาตรขาวสารแทน แตถงอยางไรกตาม การตกบาตรขาวสารกนบเปนสวนหนงทจดเขาในทานมยบญกรยาวตถ ซงทากนเปนสงฆทานบาง ปาฏปคคลกทานบาง ตามเจตนาของบคคล การตกบาตรขาวสารทนยมทากนในระหวางเขาพรรษานนจดเขาในประเภทสงฆทาน สาหรบการถวายขาวสารเปนปาฏบคคลกทานนน โดยทวไปจะถวายเวลาใดกได ไมจาตองมพธ • พธตกบาตรนาผง การตกบาตรนาผง นบเขาในเภสชทาน เปนกาลทาน สวนหนงทากนในสารทกาล สวนมากกาหนดทาในวนพระแรม ๘ คา เดอน ๑๐ โดยพระบรมพทธานญาตมปฐมเหตมาแตครงพทธกาล คอ ครงหนงในระหวางเดอน ๑๐ ภกษทงหลายมกายชมดวยนาฝนเหยยบยาเปอกตม เกดอาพาธฉนจงหนอาเจยน กายซบผอมเศราหมองลง พระพทธองคทรงทราบ จงทรงอนญาตเภสชทง ๕ อยาง คอ เนยใส เนยขน นามน นาผง นาออย ใหภกษรบและฉนไดในเวลาวกาล เพอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ระงบโรคและบารงกาลงจงเปนประเพณททายกทายกานยมถวายเภสชทานขนในกาลนมาจนถงทกวนน • พธถวายเสนาสนะ กฎ วหาร เสนาสนะ กฎ วหาร เปนทอยอาศยของภกษสามเณรทสรางไวในวดมกาหนดใหสรางขนเปนของสงฆ ใครจะถอเปนกรรมสทธของตนโดยเฉพาะไมได ถอเพยงอยอาศยใชสอยไดเฉพาะกาลเทาทสงฆมอบหมายเทานน เพราะเหตนเอง การสรางเสนาสนะไมวาจะเปนกฎหรอวหารขนในวด จงนยมใหผสรางทาพธถวายใหเปนของสงฆดวย เพอจดเขาในเสนาสนทานอนเปนทานพเศษทพระสมมาสมพทธเจาทรงสรรเสรญวาเปนทานอนเลศ เพราะเสนาสนะนน สามารถปองกนหนาวรอน อนตรายจากสตวราย มเหลอบ ยง บง รน เปนตน และกนแดดกนฝนได ใชเปนทพกอาศยอนเปนสปปายสาหรบผบาเพญสมถะและวปสสนา ซงนยมสรางกนจนเปนประเพณมาแตครงพทธกาลแลว • พธถวายศาลาโรงธรรม ศาลาโรงธรรม คอ ศาลาทแสดงธรรม หรอสวดพระธรรม ใชเปนทสาหรบศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยเปนตนกได เพราะเหตนเองในปจจบนจงมกนยมเรยกวา ศาลาการเปรยญ ทงน รวมถงโรงเรยนพระปรยตธรรมและโรงเรยนสาหรบใหเดกเรยนหนงสอทสรางไวในวดดวย สวนมากศาลาโรงธรรมนมกสรางกนไวตามวด แตทสรางไวในละแวกบานทเรยกวาศาลากลางบานกม ศาลาโรงธรรมมประโยชนในการสงสอนกลบตรกลธดาใหเกดความรในสงทควรเวนและสงควรประพฤตทจะใหดาเนนไปสความสข ทงในปจจบนและอนาคต ทงในโลกนและโลกหนาตอไป ผสรางชอวาไดบาเพญสาธารณะประโยชนอนยงใหญ แตเมอสรางแลวควรอทศถวายเปนของสงฆเชนเดยวกบเสนาสนะ มกฎ วหาร เปนตนดงกลาวแลว จะไดเกดประโยชนเปนสงฆทานอกประการหนง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• พธถวายผาวสสกสาฎก

ผาวสสกสาฎก เปนผาสาหรบใชนงในเวลาอาบนา เรยกวา ผาอาบนาฝน หรอผาอาบ ภกษจะตองแสวงหาตงแตแรม ๑ คา เดอน ๗ ถงวนเพญเดอน ๘ แตทายกนยมถวายกนเปนหม ๆ ในวนขน ๑๕ คา เดอน ๘ กอนเขาพรรษา ๑ วน นางวสาขาเปนคนแรกทถวายผาอาบนาฝนแดพระสงฆ จนกลายเปนธรรมเนยมมาจนถงปจจบน • พธถวายผาจานาพรรษา ผาจานาพรรษา เปนผาทถวายแกภกษผอยจาพรรษา ครบ ๓ เดอน มกาหนดกาลสาหรบถวาย คอตงแตแรม ๑ คา เดอน ๑๑ ถงวนขน ๑๕ คาเดอน ๑๒ เทานน ซงเปนเขตจวรกาล หากถวายเกนกาหนดนไปไมนบเปนผ าจานาพรรษา • พธถวายผาอจเจกจวร ผาอจเจกจวร เปนผาจานาพรรษาททายกรบดวนถวายกอนกาหนดกาล นยมถวายกอนวนออกพรรษา ทรงอนญาตใหภกษรบไดภายในกาหนด ๑๐ วน กอนออกพรรษา คอ ตงแตวนขน ๕ คา เดอน ๑๑ ถงกลางเดอน ๑๑ พธการถวายผาอจเจกจวรนมมาตงแตสมยพทธกาล • พธถวายผาปา ผาปา หรอ ผาบงสกลจวร คอ ผาเปอนฝนทไมมเจาของหวงแหน ทงอยตามปาดงบาง ปาชาบาง การทอดผาปาน ไมกาหนดกาล ทอดไดทกฤดกาล • พธถวายผากฐน

ผากฐน คอ ผาทถวายตามกาล (กาลทาน) แกภกษผจาพรรษาครบไตรมาสแลว ภายในเขตกฐน ๑ เดอน คอ ตงแตแรม ๑ คา เดอน ๑๑ ถงขน ๑๕ คา เดอน ๑๒ ซงเรยกวา กฐนกาล คอ ระยะเวลาทอดกฐน หรอ เทศกาลทอดกฐน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• พธถวายธปเทยนดอกไม การถวายธปเทยนดอกไม เพอใหพระสงฆนาไปบชาพระอกตอหนง โดย ทวไปนยมถวายกนในวนเขาพรรษา นยมถวายกน ๒ แบบ คอ

๑. แบบถวายโดยประเคนทละรป โดยไมตองกลาวคาถวาย และไมตองอนโมทนา

๒. แบบนามาตงตอหนาพระสงฆแลวกลาวคาถวาย และพระสงฆอนโมทนา

• พธลอยกระทงตามประทป

การลอยกระทงตามประทป เพอบชารอยพระบาทของพระสมมาสมพทธเจา ซงประดษฐานอย ณ ฝงแมนานมมทา ในชมพทวป นยมทากนตงแตกรงสโขทยเปนราชธาน ลอยกนในวนเพญเดอน ๑๒ • พธถวายธงเพอบชา ธงใชสาหรบยกขนเปนเครองหมายบอกใหรวา ทตรงนนเปนทตงวด ปจจบนน เขยนกลางผนธงเปนรปเสมาธรรมจกร เรยกวา ธงธรรมจกร นยมถวายธงยกขนไวหนาวด ในคราวทวดมการถวายผากฐนเปนตน • พธถวายเวจกฎ

เวจกฎ เปนทถายอจจาระ ปสสาวะของพระภกษสามเณร ไดแกหองสวม ในสมยโบราณ เรยกวา ถาน มวธในการถวายเหมอนพธถวายเสนาสนะ กฎ วหาร ซงไดกลาวมาแลว

• พธถวายสะพาน

สะพาน สาหรบใชเดนขามลาธาร คลอง และค การถวายจะประกอบขนในสถานทตงสะพานนน หรอจะถวายทศาลาการเปรยญกได ถวายตอหนาพระสงฆเชนเดยวกบการถวายเสนาสนะอน ๆ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ทานทง ๑๖ ชนดทไดกลาวมาแลวน จดเปนสงฆทานมพธการถวายทเหมอนกนบางแตกตางกนบาง ทานบางอยางกาหนดกาลทจะถวาย บางอยางไมกาหนดกาลถวาย เมอสรปแลวกจดเปนสงฆทานเหมอนกน

• พธถวายทานพเศษ

ทานพธพเศษอก ๕ อยาง คอ ๑. พธถวายปราสาทผง ๒. พธถวายโรงอโบสถ ๓. พธถวายยานพาหนะ ๔. พธถวายคมภรพระไตรปฎก ๕. พธถวายคมภรพระธรรม

ปกณกพธ

• วธสวดมนตไหวพระของนกเรยน

เพอเปนการสง เสรมจรยศกษาแกนกเรยนท เปนพทธศาสนกชน กระทรวงศกษาธการจงไดวางระเบยบวาดวยการสวดมนตไหวพระของนกเรยนทอยในความควบคมของกระทรวงศกษาธการ โดยไดปรบปรงใหรดกมเหมาะแกเวลาททางโรงเรยนจดใหนกเรยนไดสวดมนตไหวพระเปนประจา

• วธไหวครสาหรบนกเรยน

การไหวคร เปนประเพณอยางหนงทนยมทากนมาแตสมยโบราณ ถอวาเมอจะเรมกจการใดๆ เชน เรมศกษาเลาเรยนเปนตน ตองเรมไหวครกอน เรยกวา ขนคร เพอการงานทรเรมนนๆ จะสาเรจดวยด ในเรองการเรยนหนงสอของโรงเรยนตางๆ นน กระทรวงศกษาธการกมไดทอดทงประเพณโบราณ ไดวางระเบยบปฏบตในการนไวเพอใหโรงเรยนตางๆ ปฏบตเปนแบบเดยวกน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

• วธจบดายสายสญจน การจบดายสายสญจน ตองจบเสนสายสญจนสาวชกออกใหสมพนธเปนสายเดยวกน จากดายในเขด ออกครงแรก ๓ เสน ถาตองการใหเปนสายใหญกจบอกครง จะกลายเปน ๙ เสน ในงานมงคลใชสายสญจน ๙ เสน

• วธบงสกลเปน

การบงสกลเปน หมายถงบญกรยาทเจาภาพประสงคจะบรจาควตถเนองดวยกายตน นยมทาเมอปวยหนก ปกตไมมทอดผาเหมอนบงสกลศพ ใชผาขาวคลมตวคนปวยหรอผตองการ ใชสายสญจนผกผาขาวแลวโยงไปใหพระสงฆบงสกล

• วธบอกศกราช

วธบอกศกราช คอ บอกวน เดอน ป กอนเรมเทศนเพอใหพทธบรษททราบวา เปนวน เดอน และปอะไร บอกเปนภาษาบาลแลวจงแปลเปนภาษาไทย

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาศาสนพธ สปดาหท ๕

๑. ก ๒. ก. ๓. ก. ๔. ง. ๕. ง. ๖. ง. ๗. ค. ๘. ข. ๙. ก. ๑๐. ก. ๑๑. ข. ๑๒. ค. ๑๓. ค. ๑๔. ข. ๑๕. ง. ๑๖. ค. ๑๗. ง. ๑๘. ค. ๑๙. ก. ๒๐. ง.

แบบทดสอบหลงเรยนวชาศาสนพธ

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว

๑. คาวา “ วสสปนายกา ” เกยวของกบวนอะไร ? ก. วนเขาพรรษา ข. วนออกพรรษา ค. วนมหาปวารณา ง. วนเขาเขตกฐนกาล

๒. “ ภกษจะอยกบท ไมออกไปคางแรมทอน ” ตรงกบขอใด ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. การทาสามจกรรม ข. การอยจาพรรษา ค. การถอศลอโบสถ ง. การทาสงฆอโบสถ

๓. การทาสามจกรรม มความหมายวาอยางไร ? ก. การขอขมาโทษตอกน ข. การวากลาวตกเตอนกน ค. การถอนสยกบอาจารย ง. การแสดงความบรสทธ

๔. การขอใหพระสงฆรปใดรปหนงเปนผใหศล เรยกวาอะไร ? ก. การขอบวช ข. การอาราธนาศล ค. การรกษาศล ง. การสมาทานศล

๕. ระยะเวลาทอดกฐน กาหนดไวอยางไร ? ก. ขน ๑๕ คา เดอน ๑๑ ถงแรม ๘ คา เดอน ๑๒ ข. ขน ๑ คา เดอน ๑๑ ถงแรม ๑๕ คา เดอน ๑๒ ค. แรม ๘ คา เดอน ๑๑ ถงขน ๑๕ คา เดอน ๑๒ ง. แรม ๑ คา เดอน ๑๑ ถงขน ๑๕ คา เดอน ๑๒

๖. ขอใด เปนอานภาพของพระปรตร ? ก. ใหรารวยเงนทอง ข. ใหมอายยนหมนป ค. ขจดทกข ภย โรค ง. เจรญดวยยศศกด

๗. สายสญจน สาหรบใชในงานอะไร ?

ก. งานทาบญอาย ข. งานทาบญ ๗ วน ค. งานทาบญอฐ ง. งานทาบญสามหาบ

๘. การเทศนแจง นยมใหมในงานบญพธอะไร ? ก. งานทอดผาปา ข. งานทอดกฐน ค. งานทาบญอาย ง. งานฌาปนกจศพ

๙. การเจรญพระพทธมนตในงานมงคล นยมใชพระสงฆกรป ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๑๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ๔ รป ข. ๙ รป ค. ๑๐ รป ง. ๒๐ รป ๑๐. ในการถวายสงฆทาน ขอใดกลาวถกตองทสด ?

ก. ถวายแกภกษผมพรรษามาก ข. ถวายแกภกษสามเณรทรจก ค. ถวายแกเจาอาวาสในวดนน ง. ถวายแกสงฆโดยไมเจาะจง

๑๑. สถานทเชนไร ภกษไมควรจาพรรษา ? ก. วหาร ข. โพรงไม ค. ถา ง. กฏ

๑๒. ขอใด ไมมในศล ๘ ? ก. ปาณาตปาตา เวรมณ ข. อทนนาทานา เวรมณ ค. กาเมสมจฉาจารา เวรมณ ง. มสาวาทา เวรมณ

๑๓. วนพระเจาเปดโลก หมายความวาอยางไร ? ก. วนพระพทธเจาเสดจขนสเทวโลก ข. วนพระพทธเจาทรงเปดโลกทงปวง ค. วนพระพทธเจาทรงโปรดพระมารดา ง. วนเทวดามนษยและสตวนรกพบเหนกน

๑๔. การทาบญตอนาม หมายถงอะไร ? ก. งานทาบญในบนปลายชวต ข. งานทาบญทญาตของผปวยจดขน ค. งานทาบญครบรอบอาย ง. งานทาบญอทศสวนกศลแกญาตผลวงลบ

๑๕. ธมมจกกปปวตตนสตร นยมสวดในงานอะไร ? ก. มงคลสมรส ข. ทาบญอาย ค. ขนบานใหม ง. ฉลองพระบวชใหม

๑๖. ขอใด หมายถงงานอวมงคล ? ก. งานฉลองพระพทธรป ข. งานฉลองกฏใหม ค. งานทาบญสามหาบ ง. งานโกนจก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๗. พระอภธรรมเจดคมภร ใชสวดในงานอะไร ? ก. งานศพ ข. งานฉลองอฐ ค. งานทาบญครบ ๗ วน ง. งานทาบญครบ ๕๐ วน

๑๘. พธสวดถวายพรพระ จดเปนพธอะไร ? ก. กศลพธ ข. บญพธ ค. ปกณณกะ ง. ทานพธ

๑๙. ขอใด ไมอยในบทพทธานสสต ? ก. อรห สมมาสมพทโธ ข. วชชาจรณสมปนโน ค. สนทฏโก อกาลโก ง. สตถา เทวมนสสาน

๒๐. การทาบญสตตมวาร ไดแกการทาบญอะไร ? ก. ทาบญครบ ๗ วน ข. ทาบญครบ ๕๐ วน ค. ทาบญครบ ๑๐๐ วน ง. ทาบญครบรอบวนตาย

๒๑. คาวา “ ผาภษาโยง” คอผาอะไร ? ก. ผาทโยงมาจากศพเพอบงสกล ข. ผาปา ค. ผากฐน ง. ผาจานาพรรษา

๒๒. วนธมมสสวนะ เรยกโดยทวไปวาวนอะไร ? ก. วนสามเณร ข. วนพระ ค. วนอโบสถ ง. วนปาฏโมกข

๒๓. ชาวพทธเชอวาการลอยกระทงตามประทปเพอจดประสงคอะไร ? ก. เพอโชคลาภ ข. เพอรารวย ค. เพอความสข ง. เพอบชารอยพระพทธบาท

๒๔. คาวา “ ขออาราธนาสวดพระพทธมนต” ใชกบงานใด ? ก. งานมงคล ข. งานอวมงคล ค. งานฉลองอาย ง. งานทาบญขนบานใหม

๒๕. การถวายสลากภตนยมทาในชวงใด ? ก. ระหวางเดอน ๔ – ๕ ข. ระหวางเดอน ๖ – ๗

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. ระหวางเดอน ๘- ๙ ง. ระหวางเดอน ๑๐ – ๑๑ ๒๖. งานทาบญใดทไมตองตงขนนามนต ?

ก. ทาบญหนาศพ ข. งานอวมงคล ค. งานทาบญอฐ ง. ถกทกขอ

๒๗. คาวา “ สตตปปกรณาภธรรม ” หมายถงอะไร ? ก. สวดอภธรรม ๗ คมภร ข. สวดถวายพรพระ ค. สวดอนโมทนาทาน ง. สวดในงานทาบญอฐ

๒๘. คาวา “ วสสกสาฏก” หมายถงขอใด ? ก. ผาอาบนาฝน ข. ผาจานาพรรษา ค. ผาบงสกลจวร ง. ผาไตรจวร

๒๙. สวดมาตกาตองสวดในงานใด ? ก. ทาบญฌาปนกจ ข. ทาบญสะเดาะเคราะห ค. ทาบญตออาย ง. ทาบญขนบานใหม

๓๐. การทาบญตกบาตรขาวสาร อาหารแหง นยมทากนในวนอะไร ? ก. วนพระ ข. วนออกพรรษา ค. วนเทโวโรหณะ ง. วนเขาพรรษา

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยนวชาศาสนพธ

๑. ก ๒. ข. ๓. ก. ๔. ข. ๕. ข. ๖. ค. ๗. ก. ๘. ง. ๙. ข. ๑๐. ง. ๑๑. ข. ๑๒. ค. ๑๓. ง. ๑๔. ข. ๑๕. ข. ๑๖. ค. ๑๗. ก. ๑๘. ข. ๑๙. ค. ๒๐. ก. ๒๑. ก. ๒๒. ข. ๒๓. ง. ๒๔. ข. ๒๕. ง. ๒๖. ง. ๒๗. ก. ๒๘. ก. ๒๙. ก. ๓๐. ก.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วชาธรรมวภาค

สาระสาคญ หลกธรรมคาสงสอนในพระพทธศาสนาจดไวหลายระดบชนเพอใหเหมาะภมปญญาของผศกษา และจดเปนหลายหมวด บางหมวดมงคตธรรมเปนแนวปฏบตสาหรบชวต บางหมวดมงประโยชนสงสดในการปฏบต บางหมวดมงใหผปฏบตสรางสนตสขใหเกดขนในสงคม ในชนนมหมวดธรรมทควรศกษาคอทกะ หมวด ๒ เชน กมมฏฐาน ๒,กาม ๒ เปนตน, ตกะ หมวด ๓ เชน อกศลวตก ๓, กศลวตก ๓ เปนตน จนถงทวาทสกะ หมวด ๑๒ เชนกรรม ๑๒ เปนตน เ มอศกษาแลวสามารถนาหลกธรรมไปประยกตใชใหเกดประโยชนในชวตประจาวนและกอใหเกดสนตสขขนในสงคม

วตถประสงค

๑. รศพทธรรมในหมวดท ๒ ถงหมวด ๑๒ ๒. แปลความหมายศพทธรรมไดอยางถกตอง ๓. เขาใจและสามารถอธบายเนอความธรรมไดอยางถกตอง ๔. สามารถนาไปประยกตใชในชวตประจาวนได ๕. สามารถแนะนาผอนใหปฏบตตามได

กจกรรม ๑. อานเนอหาประจาบทเรยนจากหนงสอคมอธรรมศกษาโท ๒. ทาปญหากอนเรยน ๓. ฟงบรรยายในหองเรยน ๔. รวมกนอภปรายหลกธรรมในระหวางเรยน ๕. คนควาเพมเตมจากหนงสอทแนะนาทายเลม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ประเมนผล ๑. จากการทาแบบทดสอบกอนเรยน ๒. จากการทากจกรรมในหองเรยน ๓. จากการสอบธรรมสนามหลวง ๔. จากการนาหลกธรรมไปประยกตใชในชวตประจาวน

สปดาหท ๖

ทกะ หมวด ๒ - กมมฏฐาน ๒ - กาม ๒

- บชา ๒ - ปฏสนถาร ๒

- สข ๒

ตกะ หมวด ๓ - อกศลวตก ๓ - กศลวตก ๓ - อคค ๓ - อธปเตยยะ ๓

- ญาณ ๓ - ตณหา ๓ - ปาฏหารยะ ๓ - ปฎก ๓

- พทธจรยา ๓ - วฏฏะ ๓ - สกขา ๓

แบบทดสอบกอนเรยน วชาธรรมวภาค สปดาหท ๖

คาสง : ใหทาเครองหมายกากบาท (x) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. คาวา สมถะ หมายถงอะไร ?

ก. มกนอย ข. พอมพอกน ค. ความสงบ ง. ความเหนแจง ๒. กมมฏฐานขอใด เกยวกบปญญา ?

ก. สมถกมมฏฐาน ข. วปสสนากมมฏฐาน ค. อสภกมมฏฐาน ง. อนสสตกมมฏฐาน

๓. การเจรญสมถกมมฏฐาน จดเขาในสกขาขอใด ? ก. สลสกขา ข. จตตสกขา ค. ปญญาสกขา ง. ถกทกขอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๔. ผเลนเกมสคอมพวเตอร ชอวาหลงยดตดในอะไร ? ก. กเลสกาม ข. วตถกาม ค. กามตณหา ง. ภวตณหา

๕. ขอใด จดเปนวตถกาม ? ก. โผฏฐพพะ ข. โลภะ ค. อรต ง. อสนตฏฐ

๖. พระพทธเจาทรงยกยองการบชาแบบใด วาเปนเลศ ? ก. อามสบชา ข. ปฏบตบชา ค. สกการบชา ง. พทธบชา

๗. ขอใด จดเปนปฏบตบชา ? ก. สรางศนยปฏบตธรรม ข. ถวายพระพทธรป ค. บชาพระดวยดอกไม ง. รกษาศล ๕

๘. การกลาวตอนรบดวยถอยคาไพเราะ ชอวาปฏบตตามหลกธรรมขอใด ? ก. อามสบชา ข. ปฏบตบชา ค. อามสปฏสนถาร ง. ธมมปฏสนถาร

๙. ผประกอบดวยวหงสาวตก มกมพฤตกรรมเชนไร ? ก. เทยวอาบ อบ นวด ข. เลนเกมสคอมพวเตอร ค. ชวนเพอนหนเรยน ง. รงแกคนอน

๑๐. คนทคดจะทารายคนอนตลอดเวลา เพราะถกวตกใดครอบงา ? ก. กามวตก ข. พยาบาทวตก ค. วหงสาวตก ง. วตกจรต

๑๑. ๑๐ ป ยงไมสายสาหรบการแกแคน” จดเขาในวตกขอใด ? ก. อกศลวตก ข.กามวตก ค. พยาบาทวตก ง. วหงสาวตก

๑๒. ไฟชนดใด เปนเหตใหเกดความลมหลง มปญญามดบอด ? ก. ไฟคอราคะ ข. ไฟคอโทสะ ค. ไฟคอโมหะ ง. ไฟคอกาม

๑๓. ไฟเผาใจมนษย ๓ อยาง มอะไรบาง ? ก. ราคะ ตณหา อจฉา ข. ราคะ อจฉา โทสะ ค. ราคะ โทสะ โมหะ ง. ตณหา อจฉา โทสะ

๑๔. ขอใด ตรงกบหลกธรรมาธปไตย ? ก. การลงคะแนนโดยใชเสยงขางมาก ข. การไมทจรตในการเลอกตง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. การรวมลงนามเพอฟองขบไล ง. การชมนมคดคานรางกฎหมาย ๑๕. ความเปนใหญใคร ๆ กชอบ แตถออะไรเปนใหญจงจะด ?

ก. ถอตนเปนใหญ ข. ถอเสยงขางมากเปนใหญ ค. ถอประชาชนเปนใหญ ง. ถอธรรมเปนใหญ

๑๖. ขอใดเปนความหมายของคาวา “ญาณ” ? ก. สมาธชนสง ข. ปญญาหยงร ค. อทธฤทธ ง.การบรรลธรรม

๑๗. คนทเบอชวต คดอยากตาย จดเปนตณหาใดหรอไม ? ก. กามตณหา ข. ภวตณหา ค. วภวตณหา ง. ไมเปนตณหา

๑๘. อยากเปนนน อยากเปนน เรยกวาอะไร ? ก. กามตณหา ข. ภวตณหา ค. วภวตณหา ง. กเลสตณหา

๑๙. ปรญญา เปนกจของอรยสจขอใด ? ก. ทกขสจ ข. สมทยสจ ค. นโรธสจ ง. มคคสจ

๒๐. ความไมมโรค เปนลาภอนประเสรฐ จดเขาในสขขอใด ? ก. กายกสข ข. เจตสกสข ค. สามสสข ง. นรามสสข

ทกะ คอ หมวด ๒

กมมฏฐาน ๒ กมมฏฐาน แปลวา อารมณเปนทตงแหงการทางานของใจ เปนการควบคม

กระแสจตใหสงบนงและมนคง เพอเปนพนฐานแหงการบรรลสจธรรมตงแตระดบเบองตนถงระดบสง กมมฏฐาน ๒ น บางครงกเรยกวา ภาวนา ๒

๑. สมถกมมฏฐาน กรรมฐานเปนอบายสงบใจ เปนการบาเพญเพยร ทางจตโดยการบรกรรม กาหนดอารมณของสมถะขอใดขอหนง จนจตแนวแนปลอดจากนวรณ ๕ เพราะเนนเรองการบาเพญเพยรทางจต ทานจงเคราะหเขาในอธจตตสกขา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒. วปสสนากมมฏฐาน กรรมฐานเปนอบายเรองปญญา เปนการใชปญญาพจารณากาหนดรป-นาม จนสภาวะธรรมปรากฏชด เพราะเนนเรองการเจรญปญญา จงสงเคราะหเขาในอธปญญาสกขา

กาม ๒ กาม หมายถง อารมณรกใคร ความใคร ความอยาก และมจตผนแปรเปน

ความหงหวงในสงทนาปรารถนา นาพอใจ ๑. กเลสกาม กเลสเปนเหตใคร เปนความใครทแอบแฝงอยในใจ เชน

ราคะ (ความกาหนด) โลภะ (ความโลภ) อจฉา (ความอยากได) อสสา (ความรษยา) รต (ความยนด) อรต(ความไมยนด) อสนตฏฐ(ความไมสนโดษ) เปนตน

๒. วตถกาม วตถอนนาใคร หรอวตถอนเปนทตงแหงความใคร ไดแก กามคณ ๕ คอ รป เสยง กลน รส และสมผส ทนาปรารถนารกใครชอบใจ

บชา ๒ บชา หมายถง การแสดงความนอบนอม เคารพนบถอ เชอฟงและพรอม

จะปฏบตตาม ดวยดวงจตทเทดทนคณไวอยางสงสด ๑. อามสบชา บชาดวยอามส คอ การแสดงความยอมรบ และนบถอดวย

การนาสงของ เชน ขาว นา เครองอปโภค-บรโภคตาง ๆ รวมถงดอกไมและธปเทยน เปนตน มามอบใหดวยความเคารพ

๒. ปฏบตบชา บชาดวยการปฏบตตาม คอการแสดงความยอมรบนบถอ ดวยการเชอฟงและพรอมทจะปฏบตตาม เชน การทาความดเพอความปลาบปลมของมารดาบดา หรอการปฏบตตามคาสอนของพระพทธเจา เปนตน

บชาทง ๒ ประการน พระพทธองคทรงสรรเสรญปฏบตบชาวาเปนเลศกวาการบชาอยางอน เพราะสามารถยงประโยชนสงสดใหเกดแกผบชาได อกทงเปนการดารงพระพทธศาสนาใหคงอยตอไป

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปฏสนถาร ๒ ปฏสนถาร หมายถง การตอนรบแขกผมาเยอน เปนการสรางความ

สมพนธทด และกอใหเกดความรสกซาบซงดมดาในอธยาศยไมตร ยากทจะลมเลอน ๑. อามสปฏสนถาร การตอนรบดวยอามส คอ การตอนรบ หรอ รบรอง

แขกผมาเยอนดวยเครองบรโภคอยางใดอยางหนงเชน ขาว นา และของขวญเปนตน ๒. ธมมปฏสนถาร การตอนรบดวยธรรม คอ การตอนรบ และสนทนา

พอเหมาะแกสภาพของผมาเยอน เชน การเชอเชญหรอตอนรบแขกดวยถอยคาทไพเราะ เปนตน

สข ๒ สข หมายถง ความรสกสบาย ปลอดโปรง ทงกายและใจ ๑. กายกสข สขทางกาย คอ รางกายสดชนสมบรณ กรยาทาทแจมใส

ปราศจากโรคภยเบยดเบยน ๒. เจตสกสข สขทางใจ คอ นกคดปลอดโปรง อารมณเบกบาน

ตกะ คอ หมวด ๓

อกศลวตก ๓ อกศลวตก หมายถง ความครนคดฟงซาน ตรตรองหาเลหหรออบายใน

การทาความชว ๑. กามวตก ความตรตรองครนคดถงวตถทนาใครนาพอใจดวยความ

กาหนดยนด ๒. พยาบาทวตก ความตรตรองมงราย ดวยความอาฆาต

พยาบาท เพอลางผลาญสมบตหรอทาลายชวตของผอนดวยความแคน ๓. วหงสาวตก ความตรตรองมวเมา ครนคดแตจะเบยดเบยนทาราย

หรอกอความราคาญใหผอนตองลาบากเดอดรอน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๒๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

กศลวตก ๓ กศลวตก หมายถง ความดารตรตรองฝกใฝในดานสรางสรรค เปนความ

นกคดทดงาม มงหมายเพอประโยชนสวนตนและสวนรวม ๑. เนกขมมวตก ดารตดใจมใหตกเปนทาสกามารมณ มงหมายปลกตน

จากความใครเสนหา และเพอหลกเลยงการเบยดเบยนซงกนและกน ๒. อพยาบาทวตก ดารตรองใจเปยมดวยเมตตา แผความปรารถนาดดวย

ความบรสทธใจตอผอน ๓. อวหงสาวตก ดารใสใจดวยพลงแหงความกรณาปราน บรรเทาทกข

แกผประสบเคราะหราย

อคค (ไฟ) ๓ “อคค” หมายถง ความเรารอนแหงเพลงกเลสทเผาลนจตสนดาน ๑. ราคคค ไฟ คอ ราคะ เรารอนดวยเพลงใคร ใจใฝในรสรก และเสพ

กามสข ๒. โทสคค ไฟ คอ โทสะ เรารอนใจ เดอดดาลพลงพลานจต ดวยอานาจ

แหงความโกรธ ๓. โมหคค ไฟ คอ โมหะ คกรนครนคดดวยอานาจแหงจตเขลา ทงใจ

กขนมวเมา เพราะไมรจรง

อธปเตยยะ ๓

“อธปเตยยะ” แปลวา ความเปนใหญ หมายถง การกระทา ความนกคดหรอการตดสนใจในเรองใดกตาม มกถอเอาตามสงใดสงหนงเปนสาคญ

๑. อตตาธปเตยยะ ความมตนเปนใหญ คอ ทาสงใดกตาม มงเพอตนเอง เปนทตง โดยไมสนใจตอผอนหรอสงอน ปรารถนาผลเพอตนเองเปนหลก

๒. โลกาธปเตยยะ ความมโลกเปนใหญ คอ คลอยตามความนยมของคน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สวนใหญ หรอทาเพอมงหวงความพอใจของคนสวนใหญ เปนการกระทาโดยปรารภสงคมเปนสาคญ

๓. ธมมาธปเตยยะ ความมธรรมเปนใหญ คอ ยดถอความถกตองเปนทตง เปนการทาดเพอความด โดยหวงผลคอความถกตองชอบธรรม

ญาณ ๓ ญาณ หมายถง ปรชาหยงรในสงตาง ๆ ตามความเปนจรง ซงเกดขนใน

จตของผมศล สมาธ และปญญา เตมเปยมสมบรณ ๑. สจจญาณ ปรชาหยงรอรยสจ คอรวาทกขเปนธรรมชาตทนไดยาก

รวาสมทย คอ ตณหา เปนสาเหตใหเกดทกข รวานโรธ คอ ความดบทกขไดสนเชง รวามรรคเปนขอปฏบตเพอความดบทกข

๒. กจจญาณ ปรชาหยงรกจอนควรทาในอรยสจ ๔ แตละอยาง คอ ทกข ควรกาหนดร ทกขสมทย ควรละเสย เปนตน

๓. กตญาณ ปรชาหยงรกจอนไดกระทาแลว คอ รวา กจอนจะตอง ทาในอรยสจ ๔ แตละอยางนนไดทาเสรจแลว

ตณหา ๓ ตณหา หมายถง ความทะยานอยาก ความดนรน ความแสวงหา หรอความ

ตองการอยางรนแรง ๑. กามตณหา ความทะยานอยากในกาม คอ ความดนรนไขวควาอยากม

อยากไดวตถกาม เมอไดสมปรารถนาแลวกหมกมน ลมหลงในวตถกามนน ๒. ภวตณหา ความทะยานอยากในภพ คอ ความอยากเปนนนเปนน

หรอปรารถนาในสงทกาลงเปนอยอยางถาวร ตองการใหเปนอยอยางนนตลอดไป ๓. วภวตณหา ความทะยานอยากในวภพ คอ ความไมอยากเปนนน

เปนน ไมพอใจในสงทกาลงเปนอย เกดความรสกเบอหนาย ตองการผลกใหพนไปจากตน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปาฏหารย ๓ ปาฏหารย หมายถง การกระทาทเกนวสยมนษยธรรมดาจะกระทาได เพราะ

ปาฏหารยเปนผลอนเกดจากจตทไดรบการพฒนาจนถงจดทเปนอภญญา วชชา ญาณ เปนตน ดงนน หากผใดสามารถปฏบตไดจนถงจดนน ปาฏหารยยอมเกดแกผนนได

๑. อทธปาฏหารย ทรงแสดงฤทธเปนอศจรรย คอแสดงฤทธอนเกน วสยสามญชน เชน เหาะไปในอากาศ ดาลงไปในแผนดน หรอเดนบนผวนา เปนตน

๒. อาเทสนาปาฏหารย ทรงดกใจหรอทายใจคนไดเปนอศจรรย คอ ทราบ ความนกคดของคนอน รวมถงอปนสยและบารมธรรม เปนตน

๓. อนสาสนปาฏหารย คาสอนเปนอศจรรย คอ คาสอนของพระพทธเจา มความอศจรรยในตวคาสอน ผปฏบตตามยอมไดรบผลแหงการปฏบตนนเปนอศจรรย

ปาฏหารยทง ๓ ประการน พระพทธองคทรงสรรเสรญอนสาสนปาฏหารยวา เปนยอด เพราะสามารถชวยใหบคคลไดรบประโยชนจากพระศาสนาอยางแทจรง

ปฎก ๓ ปฎก แปลวา กระจาด หรอตะกรา ในทนหมายถงการรวบรวมคาสงสอนของ

พระพทธเจามาใสไวในกระจาดหรอตะกราโดยมชอเรยกเฉพาะวา “พระไตรปฎก” ซงคา ๆ น ปรากฏในคราวสงคายนาครงท ๓ เปนครงแรก

๑. พระวนยปฎก หมวดพระวนย ไดแกระเบยบททรงวางไวเปนพทธ อาณา คอ สกขาบทอนมาในพระปาตโมกขและอภสมาจาร มทงหมด ๒๑,๐๐๐ พระธรรมขนธ

๒. พระสตตนตปฎก หมวดพระสตร ไดแก พระธรรมเทศนาทแสดงโดย บคคลาธษฐาน เชน ชาดกตาง ๆ มมหาเวสสนดรชาดก เปนตน มทงหมด ๒๑,๐๐๐ พระธรรมขนธ

๓. พระอภธรรมปฎก หมวดพระอภธรรม ไดแกหลกธรรมและคาอธบาย ทเปนหลกวชาการลวน ๆเปนคาสอนทลกซง ยากตอการเขาใจ มทงหมด ๔๒,๐๐๐ พระธรรมขนธ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พทธจรยา ๓ พทธจรยา หมายถง พระจรยาวตรของพระพทธเจา หรอการบาเพญ

ประโยชนของพระพทธเจา ๑. โลกตถจรยา ทรงประพฤตเปนประโยชนแกโลก คอ พระองคทรงแผ

พระญาณตรวจดสตวโลกทกเชาคา ผใดปรากฏในขายพระญาณ กเสดจไปโปรดผนนโดยไมเลอกชนวรรณะ นบวาเปนการสงเคราะหอนเคราะหตอเวไนยสตวในฐานะทเปนเพอนมนษยดวยกน

๒. ญาตตถจรยา ทรงประพฤตเปนประโยชนแกพระประยรญาต คอพระองค ทรงอนเคราะหเหลาพระประยรญาต เชน ทรงอนญาตใหพระประยรญาตทเคยเปนเดยรถยบวชในพระพทธศาสนาไดโดยไมตองอยตตถยปรวาสเปนเวลา ๔ เดอนเปนตน

๓. พทธตถจรยา ทรงประพฤตเปนประโยชนในฐานะเปนพระพทธเจา เชน ทรงบญญตสกขาบท เพอการาบภกษหนาดานบาง เพอวางระเบยบและหลกแหงความประพฤตสาหรบภกษผรกดรกงามบาง เปนตน

วฏฏะ ๓ วฏฏะ แปลวา วน หรอเวยน เปนการวนหรอหมนเวยนไปดจลอรถ ซง

หมนเวยนไปอยางไมมทสนสด จนกวาอรหตมรรคจะมาตดวงลอ เมอนนการหมนเวยนกยอมยตลง

๑. กเลสวฏฏะ วนคอกเลส หมายถง กเลสอนประกอบดวยอวชชา ตณหาและอปาทาน อนเปนสาเหตใหหมสตวตองวนเวยนอยในภพ ๓ ตองเกด แก เจบ ตาย ไมรจกหมดสน

๒. กมมวฏฏะ วนคอกรรม หมายถง บคคลเมอมกเลสยอมเปนเหตใหสรางกรรม กเลสมากยอมทากรรมชวมาก กเลสนอยกทาความชวนอย ดงนน กรรมจงเกดขนเพราะแรงผลกดนของกเลส

๓. วปากวฏฏะ วนคอวบาก หมายถง การใหผลของกรรมเมอทากรรม กตองรบผลของกรรมเหลานนตามสมควรแกกรรมทตนไดกระทาไว

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สกขา ๓ สกขา หมายถง ปฏปทาทตงไวเพอศกษา เปนเครองมอในการฝกหด

กาย วาจา ใจ ใหเรยบรอยดงาม ๑. อธสลสกขา สกขาคอศลยง คอ การรกษามารยาททางกาย วาจา ใหเรยบรอยปราศจากโทษ ๒. อธจตตสกขา สกขาคอจตยง คอ การรกษาจตใหอยในอานาจ ๓. อธปญญาสกขา สกขาคอปญญายง คอ การใชปญญาพจารณา ใหรอบรในสภาวะธรรม

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาธรรมวภาค สปดาหท ๖

๑. ค ๒. ข ๓. ข ๔. ข ๕. ก ๖. ข ๗. ง ๘. ง ๙. ง ๑๐. ค ๑๑. ค ๑๒. ค ๑๓. ค ๑๔. ข ๑๕. ง ๑๖. ข. ๑๗ ค ๑๘. ข ๑๙. ก ๒๐. ก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๗

จตกกะ หมวด ๔ - อปสเสนธรรม ๔ - อปปมญญา ๔ - พระอรยบคคล ๔

- โอฆะ ๔ - กจในอรยสจ ๔ - บรษท ๔

- บคคล ๔ - มรรค ๔ - ผล ๔

ปญจกะ หมวด ๕ - อนปพพกถา ๕ - มจฉรยะ ๕

- มาร ๕ - เวทนา ๕

แบบทดสอบกอนเรยนวชาธรรมวภาค สปดาหท ๗

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (x) หนาขอทเหนวาถกตองทสดเพยงขอเดยว

๑. ผไมคดจองเวรผอน ชอวาประพฤตอปสเสนธรรมขอใด ? ก. พจารณาแลวเสพ ข. พจารณาแลวอดกลน ค. พจารณาแลวเวน ง. พจารณาแลวบรรเทา

๒. ขอใด เปนความหมายของ อปปมญญา ? ก. ปฏปทาของทานผใหญ ข. ปฏปทาของพระอรหนต ค. มสตวหาประมาณมได ง. มสตวเจาะจงเปนอารมณ

๓. ตองการใหเดกผยากไร พนจากความหวโหย จดเขาในขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา ค. มทตา ง. อเบกขา

๔. กเลสเปนดจหวงนาทวมใจสตว เรยกวาอะไร ? ก. โอฆะ ข. โยคะ ค. อาสวะ ง. ปฏฆะ

๕. โสดาบน แปลวาอะไร ? ก. ผประเสรฐสงสด ข. ผไกลจากกเลส ค. ผไมมาสโลกนอก ง. ผถงกระแสนพพาน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๖. พระอรยบคคลระดบท ๓ เรยกวาอะไร ? ก. พระอรหนต ข. พระอนาคาม ค. พระโสดาบน ง. พระสกทาคาม

๗. การปกปองพระพทธศาสนา ควรเปนหนาทของใคร ? ก. บรษท ๔ ข. พระภกษ ค. อบาสก-อบาสกา ง. รฐบาล

๘. ผไดบรรลธรรมระดบใด ไมมความรกใครทางกาม ? ก. ผไดฌานสมาบต ข. พระโสดาบน ค. พระสกทาคาม ง. พระอนาคามมรรค

๙. พระโสดาบนละสงโยชนไดกอยาง ? ก. ๒ อยาง ข. ๓ อยาง ค. ๔ อยาง ง. ๕ อยาง

๑๐. ผบรรลธรรมตงแตระดบใด จงจะไมไปอบาย ? ก. อรหตมรรค ข. อนาคามมรรค ค. สกทาคามมรรค ง. โสดาปตตมรรค

๑๑. บคคลในขอใดเปรยบเหมอนดอกบวใตนา ? ก. วปจตญ ข. ปทปรมะ ค. อคฆฏตญ ง. เนยยะ

๑๒. พระธรรมเทศนาเพอฟอกจตไมใหเปนคนโหดราย ไดแกขอใด ? ก. ทานกถา ข. สลกถา ค. สคคกถา ง. กามาทนวกถา

๑๓. ผาสกปรกมผงซกฟอกมากาจด ความตระหนทานใชอะไรกาจด ? ก. ทาน ข. ศล ค. ภาวนา ง. เมตตา

๑๔. หวขอธรรมเปรยบเหมอนผงซกฟอก ทฟอกอธยาศยคนใหหมดจดเปนชนๆคอ? ก. สกขา ๓ ข. อรยสจ ๔ ค. อนปพพกถา ๕ ง. จรต ๖

๑๕. อาวาสมจฉรยะ คออะไร ? ก. ตระหนสมบต ข. ตระหนทอย ค. ตระหนลาภ ง. ตระหนตระกล

๑๖. ผหวงความร ไมบอกสอนผอน จดเปนมจฉรยะขอใด ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ธมมมจฉรยะ ข. ลาภมจฉรยะ ค. วณณมจฉรยะ ง. กลมจฉรยะ ๑๗. คนพการทางรางกาย คดฆาตวตาย ชอวาตกอยในอานาจของมารในขอใด ?

ก. มารคอเบญจขนธ ข. มารคอกเลส ค. มารคอมรณะ ง. มารคอเทพบตร

๑๘. ขนธมาร หมายถง… ? ก. รป-เวทนา-สญญา-สงขาร-วญญาณ ข. ความรสกวาทกขทางกาย ค. ความหลงลมขาดความจา ง. ความพการแหงอวยวะ มมอ เปนตน

๑๙. ครไมยอมสอนศลปวทยาแกศษยทงหมด เพราะกลวศษยฉลาดกวาจดเปน… ? ก. กลมจฉรยะ ข. ลาภมจฉรยะ ค. วณณมจฉรยะ ง. ธมมมจฉรยะ

๒๐. ความชนบานใจ เมอเหนผอนไดด เปนลกษณะของธรรมขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา ค. มทตา ง. อเบกขา

จตกกะ คอ หมวด ๔

อปสเสนธรรม ๔ อปสเสนธรรม แปลวา ธรรมดจพนกพง, ธรรมเปนทพงพานก เปนปฏปทา

เพอความเจรญ เปนเหตใหอกศลทเกดขนแลวเสอมไป กศลทยงไมเกดยอมเกดขน ทเกดขนแลวกเจรญยง ๆ ขนไป จะเรยกวา อปนสยธรรม กได

๑. พจารณาแลวเสพของอยางหนง หมายถง กอนใชสอยหรอบรโภคปจจย ๔ ควรตองพจารณาเสยกอน เพอไมใหหลงหรอมวเมาในปจจย ๔

๒. พจารณาแลวอดกลนของอยางหนง หมายถง เมอประสบสงทไมนาปรารถนา เชน หนาว รอน หว คาดา หรอถอยคาเสยดแทง เปนตน ตองรจกขมหรออดกลนไว

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. พจารณาแลวเวนของอยางหนง หมายถง เวนจากการบรโภคหรอใชสอยปจจย ๔ ทไมชอบธรรม

๔. พจารณาแลวบรรเทาของอยางหนง หมายถง เมอเหนโทษของกามวตก พยาบาทวตก และวหงสาวตก แลวบรรเทาเสยดวยกศลธรรม

อปปมญญา ๔ อปปมญญา แปลวาธรรมทแผไปโดยไมมประมาณ แผไปโดยไมจากดขอบเขต ๑. เมตตา ความรกใคร หมายถง ความรก ปรารถนาใหผอนไดรบความสข

กาย สบายจต ๒. กรณา ความสงสาร หมายถง ความหวนใจ เมอเหนผอนไดรบความ

ทกขเดอดรอน ปรารถนาเพอจะปลดเปลองใหพนจากความทกขเพราะความสงสาร ๓. มทตา ความพลอยยนดหมายถง เมอผอนไดดมสข ยอมมความชนบาน

และพลอยยนดในความดของผอนดวย ๔. อเบกขา ความวางเฉย หมายถง การรจกวางใจเปนกลางมจตเทยงตรง

และยตธรรม ไมเอนเอยงไปทางใดทางหนง

พระอรยบคคล ๔ พระอรยบคคล หมายถง บคคลผประเสรฐสงสด เพราะไดบรรลอรยผล

จาแนกตามระดบของการละกเลส ดงน ๑. พระโสดาบน แปลวา ผถงกระแสแหงพระนพพาน ม ๓ จาพวก คอเอกพช

โกลงโกละ และสตตกขตตปรมะ พระโสดาบนละสงโยชนได ๓ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และสลพพตปรามาส ยงเปนพระเสขะอย

๒. พระสกทาคาม แปลวา ผจะเกดอกครงหนง คอ พระสกทาคามนน เมอตายจะไปเกดในเทวโลก และกลบมาเกดในมนษยโลกอกครงหนง แลวจงบรรลเปนพระอรหนต ทานละสงโยชน ๓ ไดเหมอนพระโสดาบน และสามารถลดความ รนแรงของโลภะ โทสะ โมหะ ใหทเลาเบาบางลงได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. พระอนาคาม แปลวา ผไมมาสโลกนอก หลงจากตายแลวจะไปเกดในพรหมโลกชนสทธาวาส และจะบรรลเปนพระอรหนตในพรหมโลกนนเอง ทานละสงโยชนได ๕ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส กามราคะ และปฏฆะ

๔. พระอรหนต แปลวา ผไกลจากกเลสเปนผหกกาแหงสงสารวฏ เปน ผควรแกการไหว ควรแกการบชา และควรแกการเคารพสกการะของชนทงหลาย ทานละสงโยชนไดทง ๑๐ อยาง

โอฆะ ๔ โอฆะ หมายถง กเลสอนเปนดจกระแสหวงนาททวมทบพดพาสตวใหพลด

ตกลงไปในความพนาศ หรอสภาวะอนเปนดจกระแสนาทวมใจสตว ๑. กาโมฆะ โอฆะคอกามไดแกความใครทเกดขนเพราะดารถงวตถ

กาม คอ รป เสยง กลน รส สมผส ทนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ๒. ภโวฆะ โอฆะคอภพ ไดแก ความใครในภพ คอยงมความพอใจ

และตดใจลมหลงอยในภพทง ๓ คอ กามภพ รปภพ และอรปภพ ๓. ทฏโฐฆะ โอฆะคอทฏฐ ไดแกมจฉาทฏฐตาง ๆ ทเปนตวการสาคญ

ในการหนวงเหนยวสตวไวในภพ เปนสาเหตใหหามทงสวรรคและนพพาน ๔. อวชโชฆะ โอฆะคออวชชา ไดแก ความไมรในอรยสจ ๔ ไมรอดต

ไมรอนาคต ไมรทงอดตและอนาคต พรอมทงไมรหลกแหงปจจยาการ

กจในอรยสจ ๔ กจในอรยสจ หมายถง หนาทอนจะพงกระทาตออรยสจ ๔ หรอขอทจะตอง

ปฏบตใหถกตองและเสรจสนในอรยสจ ๔ ๑. ปรญญา กาหนดรทกขสจ คอ ศกษาใหร ใหเขาใจตามสภาพทเปนจรง ๒. ปหานะ ละสมทยสจ คอ กาจดตณหา ๓ ใหหมดสนไป ๓. สจฉกรณะ ทาใหแจงนโรธสจ คอเขาถงหรอบรรลสภาวะทปราศจากปญหา ๔. ภาวนา ทามคคสจใหเกด คอ การฝกอบรม และลงมอปฏบตตาม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๓๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

บรษท ๔ บรษท ในทนหมายถง พวก คณะ หรอ หมแหงผนบถอพระพทธศาสนา ซง

พระพทธองคทรงมอบภาระในการปกปองและดแลพระพทธศาสนาแกบรษทเหลาน ๑. ภกษบรษท ไดแก หมแหงพระภกษ ๒. ภกษณบรษท ไดแก หมแหงภกษณ ๓. อบาสกบรษท ไดแก หมแหงอบาสก(ชาย) ๔. อบาสกาบรษท ไดแก หมแหงอบาสกา(หญง)

บรษท ๔ (อกอยางหนง) บรษท ในทน หมายถง ชมชนหรอคณะของบคคลทวไป ในสมยพทธกาล

๑. ขตตยบรษท ไดแก ชมชนแหงกษตรยรวมตลอดถงพระบรมวงศานวงศ ๒. พราหมณบรษท ไดแก ชมชนแหงพวกพราหมณ ๓. คหบดบรษท ไดแก ชมชนแหงพวกคฤหบด คนมฐานะด ๔. สมณบรษท ไดแก ชมชนแหงสมณะ พวกนกบวช นกพรต

บคคล ๔ บคคล ในทนหมายถง การจาแนกบคคลออกเปนชนๆ ตามอปนสยท

สามารถรธรรมไดชาหรอเรว ๑. อคฆฏตญ ผอาจรธรรมททานเพยงยกหวขอขนแสดงเทานน

เปรยบเหมอนบวทอยเหนอนา ๒. วปจตญ ผอาจรธรรมตอเมอทานไดอธบายขอความนนแลว

เปรยบเหมอนบวทอยเสมอนา ๓. เนยยะ ผพอจะแนะนาได พอจะชแจงแนะนาใหเขาใจได เปรยบ

เหมอนบวทอยใตนา ๔. ปทปรมะ ผมบทเปนอยางยง ผอบปญญา รไดเฉพาะตว

บทคอ พยญชนะ แตไมเขาใจอรรถคอเนอความ เปรยบเหมอนบวทอยในโคลนตม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

มรรค ๔ มรรค หมายถง ญาณ คอ ความรเปนเหตละสงโยชนตามลาดบชนแหง

ความเปนอรยบคคล ๑. โสดาปตตมรรค มรรคอนใหถงกระแสทนาสนพพานทแรก เปนเหต

ใหละสงโยชนได ๓ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และสลพพตปรามาส ๒. สกทาคามมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระสกทาคาม

สามารถละสงโยชนได ๓ อยาง และบรรเทาราคะ โทสะ โมหะ ใหเบาบางลงได ๓. อนาคามมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระอนาคาม สามารถละ

สงโยชนได ๕ อยาง คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส กามราคะและปฏฆะ ๔. อรหตมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระอรหนต สามารถละ

สงโยชนได ๑๐ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส กามราคะ ปฏฆะ รปราคะ อรปราคะ มานะ อทธจจะ และ อวชชา

ผล ๔ ผล หมายถง ผลทสบเนองจากการละกเลสไดดวยมรรค มรรคและผลนน

ใกลกนเพยงชวขณะจตเดยวเทานน คอ เมอพนจากมรรคจตกเปนผล ๑. โสดาปตตผล ผลอนพระโสดาบนพงเสวย ๒. สกทาคามผล ผลอนพระสกทาคามพงเสวย ๓. อนาคามผล ผลอนพระอนาคามพงเสวย ๔. อรหตผล ผลอนพระอรหนตพงเสวย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปญจกะ คอ หมวด ๕

อนปพพกถา ๕ อนปพพกถา หมายถง เทศนาทแสดงไปโดยลาดบ เพอฟอกอธยาศยของ

เวไนยสตวใหหมดจดเปนชน ๆ เมอผฟงมอธยาศยหมดจดดแลว พรอมทจะบรรลคณธรรมพเศษ พระพทธองคจะทรงแสดงอรยสจ ๔ ดวยเสมอ

๑. ทานกถา กลาวถงทาน แสดงใหเหนประโยชนของการใหเพอละความเหนแกตวและความตระหน รจกมความเออเฟอตอผอน

๒. สลกถา กลาวถงศลทรงแสดงประโยชนแหงศล คอ ความ ประพฤตเรยบรอยทางกาย ทางวาจา และงดเวนจากการเบยดเบยนผอน เปนตน

๓. สคคกถา กลาวถงสวรรค ทรงแสดงความดงามอนผใหทานและผมศลจะพงไดรบในมนษยโลก รวมถงการเสวยความสขในเทวโลก

๔. กามาทนวกถา กลาวถงโทษแหงกาม ทรงแสดงโทษของกามวาแมจะมความสขกเปนความสขเพยงเลกนอย แตมความทกขมาก ทกขสนกาลนาน ไมควรเพลดเพลนหลงใหล

๕. เนกขมมานสงสกถา กลาวถงอานสงสแหงการออกจากกาม คอ ไมหมกมนในกามคณ

มจฉรยะ ๕ มจฉรยะ หมายถง ความหวง ความตระหนความคดกดกนไมใหผอนไดด ๑. อาวาสมจฉรยะ ตระหนทอย หมายถง ความหวงถนทอย

ไมพอใจใหคนตางชาตตางนกายเขามาอยอาศยดวย ๒. กลมจฉรยะ ตระหนสกล หมายถง ความหวงสกลโดยไม

ยอมใหสกลอนเขามาเกยวดองดวย หรอความหวงสกลอปฏฐากของภกษ ไมพอใจใหบารงภกษอน คอยเกยดกนเสย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. ลาภมจฉรยะ ตระหนลาภ หมายถง หวงผลประโยชน หาทางกดกนไมใหลาภหรอผลประโยชนเกดขนแกบคคลอน

๔. วณณมจฉรยะ ตระหนวรรณะ หมายถง ความหวงคณงามความด ไมตองการใหผอนมความดกวาตน หรอหวงความงามของรางกาย ไมอยากใหผอนมความงามทางรางกาย เปนตน

๕. ธมมมจฉรยะ ตระหนธรรม หมายถง หวงวชาความร และคณพเศษทไดบรรล ไมยอมสอน ไมยอมบอกผอน เพราะกลวเขาจะรเทาเทยมตนหรอรกวาตน

มาร ๕ มาร หมายถง สงทเปนตวการ หรอขดขวางไมใหบรรลความด ๑. ขนธมาร มารคอปญจขนธ เบญจขนธไดชอวาเปนมาร เพราะ

เปนไปเพอทกข เชน ปวยเปนไขหรอประสบกบอารมณทไมพงปรารถนา เปนตน ๒. กเลสมาร มารคอกเลส ไดแกกเลสตาง ๆ ทคอยกาจดขดขวาง

ความดงาม ทาใหสตวประสบกบความพนาศ ทงในปจจบนและอนาคต ๓. อภสงขารมาร มารคออภสงขาร ไดแกความคดปรงแตงตาง ๆ ๔. มจจมาร มารคอมรณะ ความตายไดชอวาเปนมาร เพราะ

ความตายทาลายชวต เปนการตดโอกาสการทาคณประโยชนของบคคล ๕. เทวปตตมาร มารคอเทวบตร เทวบตรผมงรายทไดชอวามาร เพราะมงลางผลาญคณงามความดของผอน อนเกดจากความรษยา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เวทนา ๕ เวทนา หมายถง ความเสวยอารมณ เปนสขบางทกขบาง หรอเฉย ๆ ๑. สข หมายถงความสบายกายเพราะไดกระทบกบอารมณทด ๒. ทกข หมายถง ความไมสบายกาย เพราะไดกระทบกบอารมณทไมด ๓. โสมนส หมายถง ความสบายใจ เพราะไดกระทบกบอารมณทด ๔. โทมนส หมายถง ความไมสบายใจ เพราะไดกระทบกบอารมณทไมด ๕. อเบกขา หมายถง ความรสกเฉย ๆ ไมสขไมทกข

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาธรรมวภาค สปดาหท ๗

๑. ง ๒. ค ๓. ข ๔. ก ๕. ง ๖. ข ๗. ก ๘. ง ๙. ข ๑๐. ง ๑๑. ง ๑๒. ข ๑๓. ก ๑๔. ก ๑๕. ค ๑๖. ก ๑๗. ก ๑๘. ก ๑๙. ง ๒๐. ค

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๘

ฉกกะ หมวด ๖ - จรต ๖ - ธรรมคณ ๖

สตตกะ หมวด ๗ - วสทธ ๗

อฏฐกะ หมวด ๘ - อวชชา ๘

นวกะ หมวด ๙ - พทธคณ ๙ - สงฆคณ ๙

ทสกะ หมวด ๑๐ - บญญกรยาวตถ ๑๐ ทวาทสกะ หมวด ๑๒

- กรรม ๑๒

แบบทดสอบกอนเรยนวชาธรรมวภาค สปดาหท ๘

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (x) หนาขอทเหนวาถกตองทสดเพยงขอเดยว

๑. ความมเมตตา ชวยแกไขคนทมจรตเชนไร ? ก. ราคจรต ข. โทสจรต ค. โมหจรต ง. วตกจรต

๒. ผทเชองายโดยขาดเหตผล เพราะมจรตอะไร ? ก. ราคจรต ข. สทธาจรต ค. พทธจรต ง. วตกจรต

๓. คนวตกจรต ควรแกดวยการเจรญหลกธรรมในขอใด ? ก. อสภกมมฏฐาน ข. เมตตาภาวนา ค. มรณสสตกมมฐาน ง. อานาปานสตกมมฏฐาน

๔. ธรรมคณ บทวา เอหปสสโก มความหมายวาอยางไร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ตองทาใหเกดมขนในตน ข. เปนบททาทายใหมาพสจนกนได ค. พระอรหนตเทานนรเหนได ง. พสจนดไดทกเมอทกสถานท

๕. คาวา สนทฏฐโก ตรงกบขอใด ? ก. ผบรรลเหนไดดวยตนเอง ข. ไมประกอบดวยกาล ค. ควรเรยกใหมาด ง. ควรนอมเขามาใสตน

๖. คาสอนในพระพทธศาสนาทนสมยตลอดกาล หมายถงขอใด ? ก. สนทฏฐโก ข. อกาลโก ค. เอหปสสโก ง. โอปนยโก

๗. ผมสมาธในการเรยนหนงสอ เทยบไดกบวสทธขอไหน ? ก. สลวสทธ ข. จตตวสทธ ค. ทฏฐวสทธ ง. ญาณทสสนวสทธ

๘. ผไมมความสงสยในบทเรยนตาง ๆ เทยบไดกบวสทธขอไหน ? ก. จตตวสทธ ข. ญาณทสสนวสทธ ค. ทฏฐวสทธ ง. กงขาวตรณวสทธ

๙. บคคลใด ไมเขาลกษณะของผมอวชชา ? ก. ผไมรจกทกข ข. ผไมรจกอดต ค. ผไมรจกกน ง. ผไมรจกปฏจจสมปบาท

๑๐. ความไมรจกสภาวะตาง ๆ โดยความเปนเหตผลของกนและกน จดเปนอวชชาขอใด?

ก. ไมรจกทกข ข. ไมรจกอดต ค. ไมรจกกน ง. ไมรจกปฏจจสมปบาท

๑๑. ขอใดไมใชความหมายของพระพทธคณ บทวา “อรห ” ? ก. ผร ข. ผเวนไกล ค. ผควร ง. ผไมมความลบ

๑๒. บทสวดใด สรรเสรญพระพทธคณ ? ก. สวากขาโต…ฯ ข. อตปโส…ฯ ค. สปฏปนโน…ฯ ง. มะยง ภนเต…ฯ

๑๓. สงฆคณ บทวา “ปาหเนยโย” มความหมายวาอยางไร ? ก. เปนผควรของคานบ ข. เปนผควรของตอนรบ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. เปนผควรของทาบญ ง. เปนผควรทาอญชล ๑๔. พระเวสสนดร ไดบาเพญบารมขอใดเปนพเศษ ?

ก. ทานบารม ข. ศลบารม ค. สจจบารม ง. อธษฐานบารม

๑๕. พระมหาชนก ไดบาเพญบารมขอใดเปนพเศษ ? ก. ขนตบารม ข. วรยบารม ค. เมตตาบารม ง. ปญญาบารม

๑๖. การบรจาคดวงตา เพอชวยคนตาบอด จดเปนบารมชนดใด ? ก. ทานบารม ข. ทานอปบารม ค. ทานปรมตถบารม ง. ถกทกขอ

๑๗. การตงใจแนวแนทจะสรางความด จดเปนบารมอะไร ? ก. ทานบารม ข. ขนตบารม ค. ศลบารม ง. อธษฐานบารม

๑๘. คนรายถกตดสนประหารชวต ชอวาเปนผไดรบผลกรรมใด ? ก. ทฏฐธรรมเวทนยกรรม ข. อปปชชเวทนยกรรม ค. อปราปรเวทนยกรรม ง. อโหสกรรม

๑๙. ชนกกรรม สงผลอยางไร ? ก. ใหผลในภพน ข. ใหผลสาเรจแลว ค. แตงใหเกด ง. สนบสนนกรรมอน

๒๐. คนฆาสกร กอนตายสงเสยงรองเหมอนสกรเพราะผลกรรมใด ? ก. ชนกกรรม ข. อปฆาตกกรรม ค. พหลกรรม ง. กตตตากรรม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ฉกกะ คอ หมวด ๖

จรต (จรยา) ๖ จรต หมายถง ความประพฤต หรอพนเพแหงจตของคนทงหลายทหนก

ไปดานใดดานหนง ๑. ราคจรต มราคะเปนปกต คอมปกตรกสวยรกงาม ตองแกดวย

กายคตาสต หรออสภกมมฏฐาน ๒. โทสจรต มโทสะเปนปกต คอ มปกตหงดหงดโกรธงายตองแกดวย

การเจรญเมตตา ๓. โมหจรต มโมหะเปนปกต คอ มปกตเขลา งมงาย ตองแกดวยการ

เรยน ฟงธรรม หรอสนทนาธรรม ๔. สทธาจรต มศรทธาเปนปกต คอมปกตเชองายตองแกดวยการชกนา

ไปในทางใชเหตผล ๕. พทธจรต มความรเปนปกต คอ มปกตใชความคด พงนาไปดวย

แนะนาใหคดในทางทชอบเชน พจารณาไตรลกษณ เปนตน ๖. วตกจรต มวตกเปนปกต คอ มปกตวตกกงวลตองแกดวยการเพง

กสณหรอเจรญอานาปานสตกมมฏฐาน

ธรรมคณ ๖ ธรรมคณ แปลวา คณของพระธรรม เปนการบอกใหทราบถงลกษณะ

ของธรรมแตละอยางวา เปนอยางไร ๑. สวากขาโต ภควตา ธมโม พระธรรมอนพระผมพระภาคเจาตรสด

แลว เปนคาสอนทมความงามในเบองตนทามกลางและทสด สมบรณดวยอรรถและพยญชนะ

๒. สนทฏฐโก อนผไดบรรลจะพงเหนเอง คอ ยอมรเองเหนเอง โดยไม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตองเชอตามคาของผอน ๓. อกาลโก ไมประกอบดวยกาล คอ เมอผใดปฏบตไดอยางสมบรณ

แลว ยอมใหผลตามสมควรแกการปฏบตนน ๆ โดยไมเลอกกาลและโอกาส ๔. เอหปสสโก ควรเรยกใหมาดได คอ เปนสงอศจรรยทควรปาวรองให

มาด มาชม หรอมาพสจน ๕. โอปนยโก ควรนอมเขามาในตน คอ นอมใจตนเขาไปหา ๖. ปจจตตง เวทตพโพ วญห อนวญพงรเฉพาะตน คอ ผปฏบต

ตองรเองจะรแทนกน หรอปฏบตแทนกนไมได

สตตกะ คอ หมวด ๗

วสทธ ๗ วสทธ แปลวา ความบรสทธหมดจด หมายถง การชาระจตใหบรสทธดวย

การบาเพญไตรสกขาใหบรบรณ ไปโดยลาดบ จนบรรลจดหมาย คอ พระนพพาน ๑. สลวสทธ ความหมดจดแหงศล คอ รกษาศล ตามภมของตนให

บรสทธ ไมใหศลขาดหรอดางพรอย ๒. จตตวสทธ ความหมดจดแหงจต คอการอบรมจตจนเกดสมาธพอ

เปนปทฏฐานแหงวปสสนา ๓. ทฏฐวสทธ ความหมดจดแหงทฏฐคอการพจารณาเหนนามรป แลว

ยกขนสไตรลกษณ ๔. กงขาวตรณวสทธ ความหมดจดแหงญาณเปนเครองขามพนความ สงสย คอ พจารณาความเกดดบของนามรปจนสนความสงสย

๕. มคคามคคญาณทสสนวสทธ ความหมดจดแหงญาณเปนเครองเหน วาทางหรอไมไชทาง คอ ญาณอนรจกหยงลงวา นทาง นมใชทางแหงธรรมพเศษ

๖. ปฏปทาญาณทสสนวสทธ ความหมดจดแหงญาณเปนเครองเหน ทางปฏบต คอ วปสสนาญาณ ๙

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๔๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๗. ญาณทสสนวสทธ ความหมดจดแหงญาณเปนเครองเหนแจง คอ อรหตมรรค อนเปนการทาความเพยรในชนทจะบรรลอรหตผล

วสทธ ๗ น ทานเปรยบดวยรถ ๗ ผลด ทสงตอกนใหบคคลถงทหมาย คอ อรหตผลได

อฏฐกะ คอ หมวด ๘

อวชชา ๘ อวชชา คอ ความไมร ไดแก ไมรในสงทควรร หรอรในสงทไมควรร ๘ ประการ คอ ๑. ทกเข อญญาณง ไมรในทกข คอ ไมรวาเกด แก เจบ ตายเปนทกข ๒. ทกขสมทเย อญญาณง ไมรในเหตแหงทกข คอ ไมเขาใจเหตททาใหทกขเกด ไดแก ตณหา ๓ คอ กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา ๓. ทกขนโรเธ อญญาณง ไมรในความดบทกข คอ เมอเหตแหงทกขคอตณหาดบไป ความทกขยอมดบ ๔. ทกขนโรธคามนปฏปทาย อญญาณง ไมรในทางแหงความดบทกข คอ ไมรวาจะดบทกขดวยวธไหน เพราะไมเขาใจมรรคมองค ๘ นนเอง ๕. ปพพนเต อญญาณง ไมรในสวนอดต คอ ไมรจกสาวหาเหตในอดต เมอพบผลในปจจบน ๖. อปรนเต อญญาณง ไมรในสวนทเปนอนาคต คอ ไมรจกคาดถงผลขางหนา อนเกดจากเหตทกระทาอยในปจจบน ๗. ปพพนตาปรนเต อญญาณง ไมรทงอดตทงอนาคต คอ ไมรจกโยงเหตในอดตกบสาวหาผลในอนาคตใหมาเชอมตดตอกน ๘. อทปปจจยตาปฏจจสมปปนเนส ธมเมส อญญาณง ไมรจกปฏจจ- สมปบาท คอ ไมรจกสภาพนน ๆ โดยความเปนเหตเปนผลแหงกนและกน เกยวเนองกนไปดจโซทคลองกนเปนวงกลม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

นวกะ คอ หมวด ๙

พทธคณ ๙ พทธคณ คอ พระคณแหงพระพทธเจา ม ๙ ประการ คอ ๑. อรหง เปนพระอรหนต คอ เปนผอยไกลจากกเลส ๒. สมมาสมพทโธ เปนผตรสรชอบเองคอตรสรอรยสจ ๔ ไดดวยพระองคเอง ไมมใครเปนครในการตรสร ๓. วชชาจรณสมปนโน เปนผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ ๔. สคโต เปนผเสดจไปดแลว คอเสดจไปทใดยงประโยชนใหเกดขนทนน

๕. โลกวท เปนผรแจงโลกคอรสภาพอนเปนธรรมดาของโลก ๖. อนตตโร ปรสทมมสารถ เปนสารถแหงบรษพงฝกไดไมมบรษอนยง

กวา ๗. สตถา เทวมนสสานง เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลาย ๘. พทโธ เปนผตนแลว เปนผเบกบานแลว

๙. ภควา เปนผมโชค

สงฆคณ ๙ สงฆคณ คอ คณของพระสงฆ ซงหมายเอาพระสาวกของพระผมพระภาคเจาผไดบรรลธรรมวเศษ

๑. สปฏปนโน เปนผปฏบตดแลวคอปฏบตเปนไปตามหลกแหงมชฌมา ปฏปทา ไมหยอนนก ไมตงนก

๒. อชปฏปนโน เปนผปฏบตตรงแลว คอ ไมปฏบตลวงโลกไมมมายาสาไถย ประพฤตตรง ๆ ไมมความแงงอน

๓. ญายปฏปนโน เปนผปฏบตเปนธรรมคอปฏบตเพอการออกจากทกข เพอเญยยธรรม ธรรมทควรร ไดแกนพพาน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๔. สามจปฏปนโน เปนผปฏบตสมควร คอ ปฏบตชอบนานบถอ และ สมควรไดรบสามจกรรม

๕. อาหเนยโย เปนผควรคานบคอเปนผสมควรจะไดรบสกการะตาง ๆท เขานามาถวาย ๖. ปาหเนยโย เปนผควรของตอนรบ คอ เมอทานไปสทแหงใด เจาของถนยอมไมละเลยการตอนรบ

๗. ทกขเนยโย เปนผควรของทาบญ คอ ทาตนเปนปฏคาหกผสมควรรบไทยทาน คอปจจย ๔ ๘. อญชลกรณโย เปนผควรทาอญชลคอทานเปนผมคณงามความด ควรทสาธชนพงเคารพ กราบไหว ๙. อนตตรง ปญญกเขตตง โลกสสะ เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา

ทสกะ คอ หมวด ๑๐

บารม ๑๐ บารม คอ คณความดทบาเพญอยางยงยวด เพอการบรรลจดหมายอนสงสดม ๑๐ คอ ๑. ทานบารม การให การเสยสละ ๒. สลบารม การรกษากายและวาจาใหเรยบรอย ๓. เนกขมมบารม การออกบวช หรอการหลกตนออกจากกาม ๔. ปญญาบารม ความรอบร ความหยงรเหตการณ เขาใจสภาวะ

ของสงทงหลายตามความเปนจรง ๕. วรยบารม ความเพยร ความแกลวกลา ไมเกรงกลวอปสรรค

กาวหนาเรอยไปไมทอดธระ ๖. ขนตบารม ความอดทน อดกลน สามารถใชสตปญญาควบ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

คมตนใหอยในอานาจเหตผล ไมลอานาจกเลส ๗. สจจบารม ความจรง คอ พดจรง ทาจรง และจรงใจ

๘. อธษฐานบารม ความตงใจมน วางจดหมายไวแนนอน แลวทาไปตามนนอยางแนวแน

๙. เมตตาบารม ความรกใครปรารถนาด มจตเกอกลตอสตวอน อยากใหมความสขทกทวหนา

๑๐. อเบกขาบารม ความไมยนดยนราย วางใจเปนกลางเทยงธรรม ไมเอนเอยงไปดวยความรกและความชง

บารม แบงออกเปน ๓ ระดบ คอ ๑. บารม ๒. อปบารม ๓.ปรมตถบารม

ทวาทสกะ คอ หมวด ๑๒

กรรม ๑๒ “กรรม” ไดแก การกระทาดวยกาย วาจาและใจ เปนไดทงฝายกศลและอกศล ทานจดไวเปนหมวด ๆ ม ๓ หมวด หมวดละ ๔ ขอ โดยใหผลตางๆ ดงน หมวดท ๑ กรรมใหผลตามกาล ๑. ทฏฐธรรมเวทนยกรรม กรรมทใหผลในปจจบน ๒. อปปชชเวทนยกรรม กรรมทใหผลในชาตตอไปถดจากชาต

ปจจบน ๓. อปราปรเวทนยกรรม กรรมทใหผลในภพตอ ๆ ไป คอใหผล

เรอยไป สบโอกาสเมอใดใหผลเมอนน ๔. อโหสกรรม กรรมทไมใหผล คอ เลกแลวตอกน หมวดท ๒ กรรมใหผลตามหนาท ๕. ชนกกรรม กรรมทกอใหเกดหรอสงใหเกดในกาเนด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตาง ๆ เปรยบเสมอนมารดาของทารก ๖. อปตถมภกกรรม กรรมอปถมภ เปนเสมอนพเลยงนางนม

มทงฝายดและฝายชว ๗. อปปฬกกรรม กรรมบบคนมหนาทบบคนกรรมดหรอ

ชวใหเพลาลง ๘. อปฆาตกกรรม กรรมตดรอนมหนาทตดรอนกรรม ทง

ฝายกศลและอกศล

หมวดท ๓ กรรมใหผลตามแรงหนกเบา ๙. ครกรรม กรรมหนก ฝายด หมายถงมรรค ผล

วปสสนา ฌาน เปนตน ฝายชว หมายถงอนนตรยกรรม ๕ เปนตน

๑๐. พหลกรรม กรรมททาจนเคยชน หรอทามาก ทา สมาเสมอ

๑๑. อาสนนกรรม กรรมทบคคลทาเมอจวนจะสนชวตซงม อานภาพนาบคคลไปสสคตหรอทคตได

๑๒. กตตตากรรม กรรมสกแตวาทาคอทาโดยไมมเจตนา

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาธรรมวภาค สปดาหท ๘

๑. ข ๒. ข ๓. ง ๔. ข ๕. ก ๖. ข ๗. ข ๘. ง ๙. ค ๑๐. ง ๑๑. ง ๑๒. ข ๑๓. ข ๑๔. ก ๑๕. ข ๑๖. ข ๑๗. ง ๑๘. ก ๑๙. ค ๒๐. ค

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

แบบทดสอบหลงเรยนวชา ธรรมวภาค

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (x) หนาขอทเหนวาถกตองทสดเพยงขอเดยว ๑. พระอรยบคคลชนใด ชอวา พระอเสขะ ? ก. พระโสดาบน ข. พระสกทาคาม ค. พระอนาคาม ง. พระอรหนต ๒. การกระทาในขอใด เปนอบายสงบใจ ? ก. พจารณาสงขารวาไมเทยง ข. พจารณาสงขารวาเปนทกข ค. พจารณาสงขารวาเปนอสภะ ง. พจจารณาสงขารวามใชตวตน ๓. การปฏบตตามคาสงสอนของครบาอาจารย จดเปนบชาประเภทใด ? ก. อามสบชา ข. ปฏบตบชา ค. ธมมบชา ง. สกการบชา ๔. การมอบไมตรแกผมาเยอนลกษณะใด เรยกวาธมมปฏสนถาร ? ก. นานาใหดม ข. จดหมากพลไวให ค. กลาวธรรมใหฟง ง. มอบพระเครองให ๕. คนทมพยาบาทวตก มกมพฤตกรรมเชนไร ? ก. ออกลาสตวในปา ข. ผกใจเจบทถกรงแก ค. ชอบยกพวกตกน ง. คดอยากไดของเพอน ๖. กศลวตกขอใด เปนปฏปกขตอกามวตก ? ก. เนกขมมวตก ข. อพยาบาทวตก ค. อวหงสาวตก ง. ถกทกขอ ๗. คนทไมรจกบาปบญคณโทษ เพราะถกไฟกองใดเผา ? ก. ไฟราคะ ข.ไฟโมหะ ค. ไฟโทสะ ง. ไฟโลภะ ๘. ขาวฆากนตายเพราะอารมณโกรธ สาเหตเกดจากไฟกองใด ? ก. ไฟตณหา ข. ไฟโมหะ ค. ไฟราคะ ง. ไฟโทสะ ๙. คนทคลอยตามกระแสนยมของสงคม ตรงกบอธปเตยยะขอใด ? ก. โลกาธปเตยยะ ข. อตตาธปเตยยะ ค. ธมมาธปเตยยะ ง. ไมใชอธปเตยยะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๐. ปญญาหยงรวา การเกดทกข จดเปนญาณอะไร ? ก. สจจญาณ ข. กจจญาณ ค. กตญาณ ง. มรรคญาณ ๑๑. อยากเปนสะใภนายก” จดเปนตณหาใด ? ก. กามตณหา ข. ภวตณหา ค. วภวตณหา ง. สนตณหา ๑๒. อนปาทนนกสงขาร สงขารไมมใจครอง ตรงกบขอใด ? ก. มนษย ข. อมนษย ค. ตนไม ง. เทวดา ๑๓. ในปาฏหารย พระพทธเจาทรงยกยองปาฏหารยใด ? ก. อทธปาฏหารย ข. อาเทสนาปาฏหารย ค. อนสาสนปาฏหารย ง. ถกทกขอ ๑๔. คาวา วสทธเทพ สาหรบใชเรยกใคร ? ก. พระเจาแผนดน ข. พระอรหนต ค. พระภมเจาท ง. พระอนทร ๑๕. พทธจรยาขอใด ทรงประพฤตใหเปนประโยชนแกชาวโลก ? ก. ชวยคนใหพนทกข ข. บญญตสกขาบท ค. เทศนโปรดพระญาต ง. ประกาศคาสอน ๑๖. สวรรคทง ๖ ชน ชนใดจดวาตาสด ? ก. ดสต ข. ดาวดงส ค. นมมานรด ง. จาตมหาราชกา ๑๗. การสวดมนต ใหจตสงบจากความฟงซาน จดเปนวเวกในขอใด ? ก. กายวเวก ข. จตตวเวก ค. อปธวเวก ง. ถกทกขอ ๑๘. การฝกหดในขอใด จดเปนศลสกขา ? ก. การรกษามารยาททางกาย ข. การรกษาจตใหอยในอานาจ ค. การรอบรสภาวธรรมทงปวง ง. การรกษาใจไมใหเศราหมอง ๑๙. เมอรวา คบคนพาล พาลพาไปหาผด พงปฏบตตนตามหลกอปสเสนธรรมขอใด ? ก. พจารณาแลวเสพ ข. พจารณาแลวเวน ค. พจารณาแลวอดกลน ง. พจารณาแลวบรรเทา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒๐. คาวา โสมนส ในทางเวทนา ๕ หมายเอาเวทนาในขอใด ? ก. ทกขใจ ข. ทกขกาย ค. สขใจ ง. สขกาย ๒๑. ผปารถนาในคนอนมความสขความเจรญ โดยไมเจาะจงวาใคร จดเปน อปปมญญาขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา ค. มทตา ง. อเบกขา ๒๒. ผทเหนคนอนไดดแลวมจตรษยา ชอวาไมมอปปมญญาขอใด ? ก. เมตตา ข. กรณา ค. มทตา ง. อเบกขา ๒๓. เมอไมรในทกข ยอมไมรอะไร อนเปนเหตใหเกดทกข ? ก. ทกข ข. สมทย ค. นโรธ ง. มรรค ๒๔. นกายเถรวาทในเมองไทย ไมมพทธบรษทใด ? ก. ภกษ ข. ภกษณ ค. อบาสก ง. อบาสกา ๒๕. นกเรยนทตองฟงครอธบายบทเรยนตงหลายครง จงจะเขาใจจดเปนบคคล ประเภทใด ? ก. อคฆฏตญ ข. วปจตญ ค. เนยยะ ง. ปทปรมะ ๒๖. คนถกโอฆะคออวชชาครอบงา มลกษณะเชนไร ? ก. ชอบถอศลฟงเทศน ข. เชอกรรมลขต ค. ไมถอมงคลตนขาว ง. ไมรวธดบทกข ๒๗. คนทมจตใจตระหน ควรฟงอนปพพกถาขอใด ? ก. ทานกถา ข. สลกถา ค. สคคกถา ง. กามาทนวกถา ๒๘. อนปพพกถา ขอใดสนบสนนสงเสรมการไมเบยดเบยนกน ? ก. ทานกถา ข. สลกถา ค. สคคกถา ง. กามาทนวกถา ๒๙. คนหวงความด กลวคนอนจะดกวา ชอวาตระหนอะไร ? ก. ตระกล ข. ทอย ค. ธรรมะ ง. ลาภ ๓๐. คนทไมรจกแบงปน หวงไวบรโภคคนเดยว เพราะตระหนอะไร ? ก. ตระกล ข. ลาภ ค. วรรณะ ง. ธรรม ๓๑. มจฉรยะ ความตระหนหวงแหน มอะไรเปนสมฏฐาน ? ก. มานะ ข. โทสะ ค. โมหะ ง. โลภะ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓๒. ถกยวโทสะ ยงไมยง เพราะถกมารขอใดครอบงา ? ก. ขนธมาร ข. กเลสมาร ค. มจจมาร ง. เทวปตตมาร ๓๓. รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ จดเขาในมารขอใด ? ก. มจจมาร ข. เทวปตตมาร ค. ขนธมาร ง. อภสงขารมาร ๓๔. คนทถอมงคลตนขาว ชอบเชอขาวลอ จดเปนคนมจรตใด ? ก. ราคจรต ข. วตกจรต ค. โมหจรต ง. สทธาจรต ๓๕. อสภกมมฏฐาน ๑๐ อยาง เหมาะสาหรบคนมจรตใด ? ก. ราคจรต ข. โทสจรต ค. วตกจรต ง. สทธาจรต ๓๖. คนจะมความรคคณธรรมไดนน พงประพฤตอนโลมตามพทธคณขอใด ? ก. สมมาสมพทโธ ข. วชชาจรณสมปนโน ค. สคโต โลกวท ง. สตถา เทวมนสสานง ๓๗. ธรรมคณขอวา ปจจตตง เวทตพโพ วญห ตรงกบขอใด ? ก. ผบรรลยอมเหนผลเองรเอง ข. ไมตองเชอตามคาพดคนอน ค. อนวญพงรแจงเฉพาะตน ง. ผไมใชวญญาณพงรแจงไมได ๓๘. สงฆคณบทวา อญชลกรณโย ตรงกบขอใด ? ก. ผควรของคานบ ข. ผควรของตอนรบ ค. ผควรของทาบญ ง. ผควรทาอญชล ๓๙. พระสงฆไดชอวา อชปฏปนโน เพราะปฏบตตนเชนไร ? ก. ปฏบตดแลว ข. ปฏบตไมลวงโลก ค. ปฏบตเปนธรรม ง. ปฏบตสมควร ๔๐. การปฏบตตามพทธคณขอ สคโต ยอมเกดประโยชนอยางไร ? ก. เปนผควรแนะนาสงสอนเขา ข. รจกอธยาศยของคนตางถน ค. รจกถนฐานบานเมองตางๆ ง. เมอไปทใด ทนนเจรญรงเรอง ๔๑. หากจะเปรยบวสทธ ๗ เหมอนกบบนได ๗ ขน บนไดขนแรกตรงกบขอใด ? ก. จตตวสทธ ข. ทฏฐวสทธ ค. สลวสทธ ง. ญาณทสสนวสทธ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๔๒. ผทเจรญสมาธจนไดบรรลฌาน จดเปนวสทธขอใด ? ก. จตตวสทธ ข. กงขาวตรณวสทธ ค. สลวสทธ ง. ญาณทสสนวสทธ ๔๓. “การไมร ชรามรณะเปนตน มเพราะชาต ชาตมเพราะภพ” จดเปนอวชชาขอใด ? ก. ไมรจกความดบทกข ข. ไมรจกปฏจจสมปบาท ค. ไมรจกอดตและอนาคต ง. ไมรจกอดตและปจจบน ๔๔. คนทตงใจแนวแนวา จะไมดมสรา ชอวาบาเพญบารมใด ? ก. ขนตบารม ข. อเบกขาบารม ค. ศลบารม ง. อธษฐานบารม ๔๕. ชาดกใด กลาวถงการบาเพญวรยบารม ? ก. มหาชนกชาดก ข. เวสสนดรชาดก ค. เตมยชาดก ง. เนมราชชาดก ๔๖. ชาดกใดกลาวถงการบาเพญทานบารม ? ก. มหาชนกชาดก ข. จนทกมารชาดก ค. เวสสนดรชาดก ง. สวรรณะสามชาดก ๔๗. การบรจาคโลหตชวยเหลอผปวย จดเปนบารมใด ? ก. ทานบารม ข. ทานอปบารม ค.เมตตาบารม ง. เมตตาอปบารม ๔๘. คนบางคนทากรรมชว แตยงคงไดรบความสขความเจรญอยเพราะเหตใด ? ก. เพราะกรรมดทเคยทากาลงใหผลอย ข. เพราะกรรมชวททายงไมไดชองใหผล ค. เพราะกรรมดยงมกาลงมากกวา ง. ถกทกขอ ๔๙. กรรมททาเมอจวนจะตาย เรยกกรรมอะไร ? ก. อาสนนกรรม ข. อโหสกรรม ค. ครกรรม ง. พหลกรรม ๕๐. ผประสบอบตเหตตายกอนอายขย เพระกรรมใดใหผล ? ก. อปปฬกกรรม ข. ชนกกรรม ค. อปฆาตกรรม ง. พหลกรรม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๕๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยนวชา ธรรมวภาค ๑. ง. ๒. ค. ๓. ข. ๔. ค. ๕. ข. ๖. ก. ๗. ข. ๘. ง. ๙. ก. ๑๐. ก. ๑๑. ข. ๑๒. ค. ๑๓. ค. ๑๔. ข. ๑๕. ก. ๑๖. ง. ๑๗. ข. ๑๘. ก. ๑๙. ข. ๒๐. ค. ๒๑. ก. ๒๒. ค. ๒๓. ข. ๒๔. ข. ๒๕. ค. ๒๖. ง. ๒๗. ก. ๒๘. ข. ๒๙. ค. ๓๐. ข. ๓๑. ง. ๓๒. ข. ๓๓. ค. ๓๔. ง. ๓๕. ก. ๓๖. ข. ๓๗. ค. ๓๘. ง. ๓๙. ข. ๔๐. ง. ๔๑. ค. ๔๒. ก. ๔๓. ข. ๔๔. ง. ๔๕. ก. ๔๖. ค. ๔๗. ข. ๔๘. ง. ๔๙. ก. ๕๐. ค.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วชาเรยงความแกกระทธรรม สาระสาคญ วชาเรยงความแกกระทธรรมเปนวธเผยแผธรรมโดยกาหนดหวขอธรรมขน และบรรยายขยายความเพอใหผฟงเขาใจธรรม ดงนน การเรยนวชาเขยนเรยงความแกกระทธรรม จงเปนสงสาคญทผเรยนจกตองอาน วเคราะห ความหมาย และอธบายพทธศาสนสภาษต อกทงสามารถนาพทธศาสนสภาษตมาประยกตใชในชวตประจาวนได

วตถประสงค ๑. มความรความเขาใจในวชาเรยงความแกกระทธรรม ๒. อธบายความหมายของพทธศาสนสภาษตได ๓. สามารถเขยนเรยงความแกกระทธรรมได ๔. สามารถนาพทธศาสนสภาษตไปประยกตใชในชวตประจาวนได ๕. สามารถแนะนาผอนใหปฏบตตามได

กจกรรม ๑. อานกฎเกณฑตาง ๆ ในการเขยนเรยงความ ๒. ทองจาพทธศาสนสภาษต ๓. จาแบบฟอรมของการเขยนเรยงความ ๔. ฟงบรรยาย และฝกวเคราะหความหมายของพทธศาสนสภาษต ๕. ทดลองเขยนเรยงความ

ประเมนผล ๑. ทาแบบฝกหด ๒. จากการทากจกรรมในหองเรยน ๓. จากการสอบธรรมสนามหลวง ๔. จากการนาหลกพทธศาสนสภาษตประยกตใชในชวตประจาวน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๙ - ๑๐

เรยงความแกกระทธรรม

คาวา เรยงความแกกระทธรรม แยกออกไดเปน ๓ คา คอ เรยงความ, แก และกระทธรรม เรยงความ หมายถง การเกบถอยคา หรอ ขอความตาง ๆ มาเรยบเรยงใหเปนระเบยบเรยบรอยถกตองตามหลกไวยากรณและภาษาศาสตร อานและฟงไดความชดเจน สมแกรปเรองของธรรมนน ๆ ประหนงนายมาลาการผฉลาดสามารถนาดอกไมซงมสสณฐานแตกตางกนมารอยเรยงใหเปนระเบยบเรยบรอยในภาชนะเดยวกน ควรแกการทศนาของผพบเหน ฉะนน แก หมายถง กรยาทคลายหรอขยายสงทมดไว แมบทหรอกระททตงไวเปนเพยงหวขอธรรมอนหนง ซงมความหมายทจะพงขยายความออกไปอกไดมากมาย ไดแกการอธบายความของบทหรอภาษตทตงไวนนใหกวางขวางออกไป ไดความไพเราะถกตองตามความประสงคของกระท กระทธรรม หมายถง ธรรมทเปนแมบทหรอบทธรรมยอ ๆ หรอสภาษตทตงไวเปนหลก ซงมใจความทจะพงอธบายขยายออกไปอกมาก

หลกเกณฑการเขยนเรยงความแกกระทธรรม

วชาเรยงความแกกระทธรรม เปนวชาแผนกหนงซงเปนหลกสตรนกธรรม และธรรมศกษาทกชน ความหมายของวชานเพอใหการถายทอดความรทมอยใหแกผอนดวยการใชหนงสอเปนสอความเขาใจ การแตงหนงสอนน โดยทวไปกาหนดเปนสานวนไวตาง ๆ เรยกวา โวหาร ซงแบงโดยยอได ๔ คอ

๑. พรรณนาโวหาร ไดแกสานวนหรอโวหารทกลาวถงสงหรอเรองทไดพบเหน หรอไดคด นกผกพนเปนเรองตามความคดนกของผแตง โดยมงความไพเราะเปนทตง และตองประกอบดวยเหตและหลกฐาน จะตองไมนาเบอทจะอานหรอทจะฟง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒. บรรยายโวหาร ไดแกสานวนหรอโวหารทจะอธบายขอความทเปนหวขอยอหรอหวขอทยงเคลอบแคลงใหแจมแจง เพอใหเขาใจงายเปนทตง

๓. เทศนาโวหาร ไดแกสานวนหนงสอหรอขอความทกลาวเปนหลก เปนตาราเรยน เพอใหผอานถอเปนหลกไปปฏบต เพอเปนหลกแหงการกระทาของตน

๔. สาธกโวหาร ไดแกสานวนหนงสอทเลาถงเรองทเคยมมาแลว หรอสมมตเรองขนใหม เปนตวอยางแหงการกระทา ยกตวอยางขนอาง

การแตงกระทธรรมทกชน ทางสนามหลวงกาหนดใหแตงเปนเทศนาโวหาร เทศนาโวหารนนประกอบดวยลกษณะ ดงน

๑. ชเหตผลใหเหนตามความเปนจรง ๒. โนมนาวใหผอานนยมในขอความตามทกลาว ๓. ใหเกดอตสาหะทจะกระทาตาม ๔. ใหอาจหาญราเรงในการทาความดททาอยแลว

การสอบวชาเรยงความแกกระทธรรม ในขนแรกนกศกษาตองปฏบตตามคาสงทกาหนดไวในปญหา คอ

๑. แตงขยายความตามกระททตงในปญหาทสอบนน ๒. อธบายเหตผลตามความกระทใหสมเหตผล ๓. อางสภาษตอนมาประกอบเรองทแตง ๒ ขอ ๔. แตงเชอมความระหวางสภาษตทอางมากบสภาษตทเปนกระทตงให

สนทสมเรองกน ๕. เขยนลงในกระดาษตงแต ๓ หนาขนไป (เวนบรรทด)

ในการตรวจกระทธรรม สนามหลวงแผนกธรรมไดกาหนดแนวการตรวจกระทธรรมสาหรบกรรมการพจารณาใหคะแนน ดงน

๑. แตงไดตามกาหนด ๒. อางกระทไดตามกฎ ๓. เชอมกระทไดด

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๔. อธบายความสมกบกระททตงไว ๕. ใชสานวนสภาพเรยบรอย ๖. ใชตวสะกด การนตถกตองเปนสวนมาก ๗. สะอาดไมเปรอะเปอน

คาแนะนาสาหรบผเขาสอบ ๑. อานปญหากระทธรรมทใหเขยนเรยงความนนใหรอบคอบ กาหนด

แนวทางจะแกกระทนนขนกอนวากระทปญหาตองการจะเสนอเรองอะไร ใหผอานปฏบตอยางไร หรอละเวนอะไร แลวจงลงมอเขยนเปนเคาโครงเรองขน เชน

๑.๑ อารมภบท ๑.๒ อธบายกระทปญหา ๑.๓ แสดงเหตแหงกระทนน ๑.๔ แสดงผลแหงกระทนน ๑.๕ สรปหรอวางแนวทางปฏบต

๒. ระลกถงสภาษตทไดศกษามาในพทธศาสนสภาษตวามเรองอะไรพอทจะยกมาเปนกระทเชอมไดบางมาเตรยมไว เพอนามาเชอมตามทกาหนดไวในปญหา ซงควรเปนสภาษตหมวดเดยวกนกบกระทตง

๓. เรมเขยนตามโครงเรอง โดยกาหนดความยาวในแตละตอนใหพอดรวมกนแลวเทากบความยาวทกาหนดในปญหา นากระททเตรยมไวเขาอางใหครบ หรอมากกวาทกาหนดในปญหา อธบายใหเหมาะสม

๔. ในการเขยนเรยงความกระทธรรมน ควรใชสานวนเทศนาโวหาร และใชถอยคาทสภาพเรยบรอยทกวรรคทกตอน

๕. เขยนตวหนงสอใหชดเจน อานงาย ถกตองตามอกขรวธ สะอาดเรยบรอย ไมเปรอะเปอน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

แบบฟอรมการเขยนเรยงความแกกระทธรรม

(บาล)๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ (คาแปล)๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

บดน จกไดบรรยาย ..............................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................

................................

ดาเนนความ ............................... (ประมาณ ๘ -๑๒ บรรทด).....................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................สมดงสภาษตทมา

ใน............................………………………….วา

(บาล)๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ (คาแปล)๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

ความวา................................................................... (ประมาณ ๗ -๑๐ บรรทด)...............................................

......................................................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................สมดงสภาษตทมา

ใน............................………………………….วา

(บาล)๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

(คาแปล)๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

ความวา................................................................... (ประมาณ ๗ -๑๐ บรรทด)...............................................

......................................................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................

....................

.............................................................................................................................................................................................................................................

........

สรปความวา........................................................... (ประมาณ ๔ -๖ บรรทด)...............................................

......................................................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................................

....................

.............................................................................................................สมดงพทธสภาษตทยกไว ณ เบองตนนวา

(บาล)๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ (คาแปล)๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

ดงพรรณนามาดวยประการฉะน.

--------------------

หมายเหต : ตองเขยนใหได ๓ หนากระดาษขนไป เวนบรรทด และตองม พทธศาสนสภาษตเชอมอยางนอย ๒ ภาษต.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พทธศาสนสภาษต

สาหรบใชอางองสนบสนนการแตงเรยงความแกกระทธรรม

อตตวรรค : หมวดตน

คาวา “ตน” หมายถง จตใจและอตตภาพรางกาย ซงประกอบดวยธาตทง ๔ คอดน นา ลม ไฟ และเบญจขนธ มรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ รวมเปนตวตน อตตทตถ ปรตเถน พหนาป น หาปเย อตตทตถมภญาย สทตถปสโต สยา. บคคลไมควรพราประโยชนของตน เพราะประโยชนผอนแมมาก รจกประโยชนของตนแลว พงขวนขวายในประโยชนของตน. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท อตตานเจ ตถา กยรา ยถญมนสาสต สทนโต วต ทเมถ อตตา ห กร ทททโม. ถาสอนผอนฉนใด พงทาตนฉนนน ผฝกตนดแลว ควรฝกผอน ไดยนวาตนแลฝกยาก. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท อตตานเมว ปฐม ปฏรเป นเวสเย อถญมนสาเสยย น กลสเสยย ปณฑโต บณฑตพงตงตนไวในคณอนสมควรกอน สอนผอนภายหลง จงไมมวหมอง. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

กมมวรรค : หมวดกรรม

คาวา “กรรม” หมายถงการงาน การกระทา หรอกรยาทแสดงออกทางกาย เรยกวา กายกรรม ทางวาจา เรยกวา วจกรรม ทางใจ เรยกวา มโนกรรม ถาเปนการกระทาในฝายด เรยกวา กศลกรรม ถาเปนการกระทาในฝายไมด หรอฝายชว เรยกวา อกศลกรรม

อตสต อตอณห อตสายมท อห อต วสสฏฐกมมนเต อตถา อจเจนต มาณเว. ประโยชนทงหลายยอมลวงเลยคนผทอดทงการงาน ดวยอางวา หนาวนก รอนนก เยนเสยแลว. (พทธ) ทฆนกาย ปาฏกวรรค

อถ ปาปาน กมมาน กร พาโล น พชฌต เสห กมเมห ทมเมโธ อคคทฑโฒว ตปปต. เมอคนโงมปญญาทราม ทากรรมชวอยกไมรสก เขาเดอดรอน เพราะกรรมของตน เหมอนถกไฟไหม. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท ยาทส วปเต พช ตาทส ลภเต ผล กลยาณการ กลยาณ ปาปการ จ ปาปก. บคคลหวานพชเชนใด ยอมไดผลเชนนน ผทากรรมด ยอมไดผลด ผทาธรรมชว ยอมไดผลชว. (พทธ) สงยตตนกาย สคาถวรรค โย ปพเพ กตกลยาโณ กตตโถ นาวพชฌต อตถา ตสส ปลชชนต เย โหนต อภปตถตา. ผใด อนผอนทาความด ทาประโยชนใหในกาลกอน แตไมรสก (คณของเขา), ประโยชนทผนนนปรารถนายอมฉบหาย. (ทฬหธมมโพธสตว) ขททกนกาย ชาดก สตตกนบาต

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

โย ปพเพ กตกลยาโณ กตตโถ มนพชฌต อตถา ตสส ปวฑฒนต เย โหนต อภปตถตา. ผใด อนผอนทาความด ทาประโยชนใหในกาลกอน ยอมสานก (คณของเขา)ได, ประโยชนทผนนนปรารถนายอมเจรญ. (ทฬหธมมโพธสตว) ขททกนกาย ชาดก สตตกนบาต โย ปพเพ กรณยาน ปจฉา โส กาตมจฉต วรณกฏฐ ภโชว ส ปจฉา อนตปปต . ผใด ปรารถนาทากจทควรทากอน ในภายหลง ผนนยอมเดอดรอน ในภายหลง ดจมาณพ(ผประมาทแลวรบ)หกไมกม ฉะนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก เอกนบาต สเจ ปพเพกตเหต สขทกข นคจฉต โปราณก กต ปาป ตเมโส มจเต อณ. ถาประสพสขทกข เพราะบญบาปททาไวกอนเปนเหต ชอวาเปลองบาปเกาททาไว ดจเปลองหนฉะนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก ปญญาสนบาต สขกามาน ภตาน โย ทณเฑน วหสต อตตโน สขเมสาโน เปจจ โส น ลภเต สข. สตวทงหลายยอมตองการความสข ผใดแสวงหาสขเพอตน เบยดเบยนเขาดวยอาชญา ผนนละไปแลว ยอมไมไดสข. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท สขกามาน ภตาน โย ทณเฑน น หสต อตตโน สขเมสาโน เปจจ โส ลภเต สข. สตวทงหลายยอมตองการความสข ผใดแสวงหาสขเพอตน ไมเบยดเบยนเขาดวยอาชญา ผนนละไปแลว ยอมไดสข. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๖๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขนตวรรค : หมวดขนต

คาวา “ ขนต ” คอ ความอดทน ความหนกแนน รกษาปกตภาพของตนไวได ไมออนไหว ในทนหมายเอาความอดทน ๓ ประการคอ

๑. อดทนตอความลาบาก ตรากตรา เปนคนสงาน ไมทอแททอถอย ๒. อดทนตอทกขเวทนาเมอเจบปวยกไมแสดงอาการทนทรายจนเกนเหต ๓. อดทนตออานาจกเลส คอ สงทจะทาใหอารมณขนมว เชน อดทนตอการ

ถกหมน หรอถกกลาวเสยดแทงใหเจบใจ กไมโกรธตอบ เปนตน

อตตโนป ปเรสจ อตถาวโห ว ขนตโก สคคโมกขคม มคค อารฬโห โหต ขนตโก. ผมขนต ชอวานาประโยชนมาใหทงแกตนทงแกผอน, ผมขนต ชอวา เปนผขนสทางไปสวรรคและนพพาน. สวดมนตฉบบหลวง เกวลานป ปาปาน ขนต มล นกนตต ครหกลหาทน มล ขนต ขนตโก. ขนต ยอมตดรากแหงบาปทงสน, ผมขนตชอวายอมขดรากแหง ความตเตยนและการทะเลาะกนเปนตนได. สวดมนตฉบบหลวง ขนตโก เมตตวา ลาภ ยสสส สขสลวา ปโย เทวมนสสาน มนาโป โหต ขนตโก. ผมขนตนบวามเมตตา มลาภ มยศ และมสขเสมอ, ผมขนตเปนทรก- ทชอบใจของเทวดาและมนษยทงหลาย. สวดมนตฉบบหลวง สตถโน วจโนวาท กโรตเยว ขนตโก ปรมาย จ ปชาย ชน ปเชต ขนตโก. ผมขนต ชอวาทาตามคาสอนของพระศาสดา, และผมขนต ชอวาบชาพระชนเจาดวยบชาอนยง.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม สวดมนตฉบบหลวง สลสมาธคณาน ขนต ปธานการณ สพเพป กสลา ธมมา ขนตยาเยว วฑฒนต เต. ขนตเปนประธาน เปนเหต แหงคณคอศลและสมาธ, กศลธรรมทงปวง ยอมเจรญ เพราะขนตเทานน. สวดมนตฉบบหลวง

ปญญาวรรค : หมวดปญญา คาวา “ ปญญา” หมายถงความรอบร ความรทวในกองสงขาร สงทควรและไมควร ปญญานนเกดขน ๓ ทางคอ ๑. สตมยปญญา ปญญาทเกดขนจากการฟง ๒. จนตามยปญญา ปญญาทเกดขนจากการคด ๓. ภาวนามยปญญา ปญญาทเกดขนจากการพฒนา และอบรมใหเกดขน

อปปสสตาย ปรโส พลวทโทว ชรต มสาน ตสส วฑฒนต ปญา ตสส น วฑฒต.

คนผสดบนอยน ยอมแกไป เหมอนววแก อวนแตเนอ แตปญญาไมเจรญ. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท ชวเตวาป สปปโญ อป วตตปรกขยา ปญาย จ อลาเภน วตตวาป น ชวต.

ถงสนทรพย ผมปญญากเปนอยได, แตอบปญญาแมมทรพยกเปนอยไมได. (มหากปปนเถระ) ขททกนกาย เถรคาถา ปญวา พทธสมปนโน วธานวธโกวโท กาล สมย จ ส ราชวสต วเส. ผมปญญา ถงพรอมดวยความร ฉลาดในวธจดการงาน รกาล และรสมย เขาพงอยในราชการได. (พทธ) ขททกนกาย ชาดก มหาวรรค

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปญา ห เสฏฐา กสลา วทนต

นกขตตราชารว ตารกาน สล สร จาป สตจ ธมโม อนวายกา ปญวโต ภวนต. คนฉลาดกลาววา ปญญาประเสรฐ เหมอนพระจนทรประเสรฐกวา ดาวทงหลาย แมศลสรและธรรมของสตบรษยอมไปตามผมปญญา. (สรภงคโพธสตว) ขททกนกาย ชาดก จตตาฬสนบาต

มตตาสขปรจจาคา ปสเส เจ วปล สข จเช มตตาสข ธโร สมปสส วปล สข. ถาพงเหนสขอนไพบลย เพราะยอมเสยสละสขสวนนอย ผมปญญา เลงเหนสขอนไพบลย กควรสละสขสวนนอยเสย.

(พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท

ยส ลทธาน ทมเมโธ อนตถ จรต อตตโน อตตโน จ ปเรสจ หสาย ปฏปชชต. คนมปญญาทราม ไดยศแลวยอมประพฤตสงทไมเปนประโยชนแกตน ยอมปฏบตเพอเบยดเบยนทงตนและผอน.

(หตถาจรยะ) ขททกนกาย ชาดก เอกนบาต

ยาวเทว อนตถาย ญตต พาลสส ชายต หนต พาลสส สกกส มทธ อสส วปาตย. ความรเกดแกคนพาล กเพยงเพอความฉบหาย, มนทาสมองของเขาใหเขว, ยอมฆาสวนทขาวของคนพาลเสย. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท โย จ วสสสต ชเว ทปปโญ อสมาหโต เอกาห ชวต เสยโย ปญวนตสส ฌายโน. ผใดมปญญาทราม มใจไมมนคง พงเปนอยตงรอยป, สวนผมปญญา เพงพนจ มชวตอยเพยงวนเดยว ดกวา. (พทธ) ขททกนกาย ธรรมบท

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เสวนาวรรค : หมวดคบหา

คาวา “ เสวนา ” หมายถง การคบ สมาคม รวมกลม ถาคบกบบณฑตกนาไปสทางทด มความเจรญ ถาคบกบคนพาลกพาไปสทางทไมด เปนเหตใหชวตมแตความเสยหาย ไมมความเจรญ อสนเต นปเสเวยย สนเต เสเวยย ปณฑโต อสนโต นรย เนนต, สนโต ปาเปนต สคต. บณฑตไมพงคบอสตบรษ พงคบสตบรษ เพราะอสตบรษยอมนาไปสนรก สตบรษยอมใหถงสคต. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก วสนบาต

ตคร ว ปลาเสน โย นโร อปนยหต ปตตาป สรภ วายนต เอว ธรปเสวนา. คนหอกฤษณาดวยใบไม แมใบไมกหอมไปดวยฉนใด, การคบกบนกปราชญกฉนนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก วสนบาต

น ปาปชนสเสว อจจนตสขเมธต โคธากล กกณฏาว กล ปาเปต อตตาน. ผคบคนชว ยอมถงความสขโดยสวนเดยวไมได, เขายอมยงตน ใหประสบโทษ เหมอนกงกาเขาฝงเหย ฉะนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก เอกนบาต

ปาปมตเต ววชเชตวา ภเชยยตตมปคคเล โอวาเท จสส ตฏเฐยย ปตเถนโต อจล สข. ผปรารถนาความสขทมนคง พงเวนมตรชวเสย คบแตบคคลสงสด และพงตงอยในโอวาทของทาน . (วมลเถระ) ขททกนกาย เถรคาถา

ปตมจฉ กสคเคน โย นโร อปนยหต กสาป ปต วายนต เอว พาลปเสวนา. คนหอปลาเนาดวยใบหญาคา แมหญาคากพลอยเหมนเนาไปดวยฉนใด, การคบกบคนพาลกฉนนน.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม (ราชธตา) ขททกนกาย ชาดก มหาวรรค น ปาปชนสเสว อจจนตสขเมธต โคธากล กกณฏาว กล ปาเปต อตตาน. ผคบคนชว ยอมถงความสขโดยสวนเดยวไมได, เขายอมยงตน ใหประสบโทษ เหมอนกงกาเขาฝงเหย ฉะนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก เอกนบาต ปาปมตเต ววชเชตวา ภเชยยตตมปคคเล โอวาเท จสส ตฏเฐยย ปตเถนโต อจล สข. ผปรารถนาความสขทมนคง พงเวนมตรชวเสย คบแตบคคลสงสด และพงตงอยในโอวาทของทาน. (วมลเถระ) ขททกนกาย เถรคาถา ปตมจฉ กสคเคน โย นโร อปนยหต กสาป ปต วายนต เอว พาลปเสวนา. คนหอปลาเนาดวยใบหญาคา แมหญาคากพลอยเหมนเนาไปดวยฉนใด, การคบกบคนพาลกฉนนน. (ราชธตา) ขททกนกาย ชาดก มหาวรรค ยาทส กรเต มตต ยาทสจปเสวต โสป ตาทสโก โหต สหวาโส ห ตาทโส. คบคนเชนใดเปนมตร และสมคบคนเชนใด, เขากเปนคนเชนนน เพราะการอยรวมกนยอมเปนเชนนน. (โพธสตว) ขททกนกาย ชาดก วสนบาต

สทเธน จ เปสเลน จ ปญวตา พหสสเตน จ สขต ห กเรยย ปณฑโต ภทโท สปปรเสห สงคโม.

บณฑต พงทาความเปนเพอนกบคนมศรทธา มศลเปนทรก มปญญาและเปนพหสต เพราะการสมาคมกบคนด เปนความเจรญ.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

(อานนทเถร) ขททกนกาย เถรคาถา

ตวอยางการเขยนเรยงความแกกระทธรรม

ตวอยางท ๑ กมมวรรค – หมวดกรรม

ยาทส วปเต พช ตาทส ลภเต ผล กลยาณการ กลยาณ ปาปการ จ ปาปก. บคคลหวานพชเชนใด ยอมไดรบผลเชนนน ผทากรรมด ยอมไดรบผลด ผทากรรมชว ยอมไดรบผลชว. บดน จกไดอธบายขยายความตามพทธศาสนสภาษตทไดลขตไว ณ เบองตน เพอเปนแนวทางแหงการศกษา และสมมาปฏบตสบตอไป

ดาเนนความวา บคคลหวานพชเชนใด ยอมไดรบผลเชนนน หมายความวาเมอบคคลหวานพชหรอปลกพชชนดใด ๆ กตาม ผลออกมากคอพชชนดนน ๆ เชนหวานเมลดผกกาด ผลออกมากคอผกกาด หาเปนอยางอนไม เปรยบเสมอนกบคนททาความด คอ เปนคนออนนอมถอมตน ซอสตยสจรต มความกตญกตเวทตอบดามารดา หรอผมพระคณ เขากยอมไดรบความยอมรบนบถอ เปนทไวเนอเชอใจ เปนทเคารพยกยอง ของบคคลทวไป และเมอเขามลก กยอมทจะไดลกทวานอนสอนงาย เปนคนกตญกตเวทเชนกน เพราะพอแมไดเปนแบบอยางใหแกลกแลวนนเอง นยตรงกนขามกบคนทแขงกระดาง ทจรตคดโกง ไมมความกตญกตเวท ตอผมพระคณ เขายอมไมเปนทยอมรบของบคคลทวไป เปนคนทไมมใครอยากคบหาสมาคม และหากเมอทาผดศลธรรมหรอกฎหมายของสงคม กยอมทจะถกลงโทษดวยการจองจา หรอถกทบต เปนตน ดงนน บคคลทากรรมอยางไร กยอมทจะไดรบผลของกรรมอยางนน คนฉลาดยอมเลอกทจะทาแตกรรมด มผลเปนความสข สวนคนโงเขลา ยอมหลงผดประพฤตตนเกลอกกลวกบความชวนนเอง สมดงพทธศาสนสภาษต ทมาในขททกนกาย ธรรมบทวา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

อถ ปาปาน กมมาน กร พาโล น พชฌต เสห กมเมห ทมเมโธ อคคทฑโฒว ตปปต.

เมอคนโง มปญญาทราม ทากรรมชวอยกไมรสก เขายอมเดอดรอน เพราะกรรมของตน เหมอนถกไฟไหม.

ความวา คนโงมปญญาทราม ไดแก คนมปญญาทบมดมนอนธการ ไมรหนทางแหงความเจรญ และทางแหงความเสอม ไมรถงอบายทจะทาใหตนเองใหพนไปจากความเสอม และใหถงซงความเจรญได เปนคนทตกอยภายใตของอานาจแหงกเลสตณหาประกอบแตกรรมชวทจรตเปนอาจณ กลาวคอ ชอบเบยดเบยนประทษรายชวตคนและสตวทวไป ชอบลกขโมยสงของผอน ประพฤตผดลกผดเมยเขา ซงเรยกวา ประพฤตชวทางกาย ชอบกลาวคาเทจ คาสอเสยด คาหยาบ และคาเพอเจอเหลวไหล ซงเรยกวา ประพฤตชวทางวาจา ในดานจตใจกมแตความโลภ ความพยาบาทปองรายเขา และเหนผดจากทานองคลองธรรม หรอเหนชวเปนด เหนดเปนชว ซงเรยกวา ประพฤตชวทางใจ บคคลทประพฤตปฏบตตนอยเชนน ยอมไดรบโทษตามสมควรแกการกระทา กลาวคอ เมอถกจบไดกจะตองถกดาเนนคด ถกจองจา ถกประนาม ถกดหมน และไมเปนทไวเนอเชอใจของคนอนอกตอไป

ดงนน บคคลทแสวงหาความสขความเจรญ จงควรหลกเลยงจากการทากรรมชวดงกลาว สมดงพทธศาสนสภาษต ทมาในขททกนกาย ธรรมบท วา

สขกามาน ภตานโย ทณเฑน น หสต อตตโน สขเมสาโน เปจจ โส ลภเต สข.

สตวทงหลาย ยอมตองการความสข ผใดแสวงหาสขเพอตน ไมเบยดเบยนเขาดวยอาชญา ผนนละไปแลว ยอมไดสข.

ความวา สตวทงหลาย ในทน หมายเอา คนทวไป ธรรมดาไมวาคนหรอสตว กยอมตองการความสขดวยกนทงนน ดงนน คนทแสวงหาสขเพอตนจงไมควรหาความสขดวยการเบยดเบยนคนอน เพราะการแสวงหาสขบนความทกขของผอน ยอมเปนสขทไมยงยน ไมชอบธรรม ยอมถกตาหนตเตยนได ดงนน ผแสวงหาสข

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เพอตน จงไมควรเบยดเบยนเขา ควรเวนจากการประพฤตชวทางกาย ทางวาจาและทางใจ ควรทจะใหความชวยเหลอแบงปนกน มความขยนหมนเพยรในการทางาน หรอประพฤตตนใหถกตองตามทานองคลองธรรม คอ ละชว ทาด ทาจตใจใหผองใส เมอทาไดดงนยอมไดรบความสขอยางแทจรง

สรปความวา บคคลททาความชวทางกาย วาจา ใจ ดวยความหลง โดยเหนวาสงทตวเองทานนเปนดงนาผงทมรสหวาน แตเมอใดกตาม ผลของกรรมชวททานนใหผล ผนนยอมไดรบผลคอความทกข ความเดอดรอนใจ แตถาทากรรมดผลของการกระทา จะทาใหผนนไดรบความสขกาย สบายใจ ยอมไดรบการยกยองสรรเสรญจากผอน เหมอนกบคนปลกพชชนดใด ๆกตาม ผลกออกมาเปนพชชนดนน ๆ สมดงพทธศาสนสภาษตทไดลขตไว ณ เบองตนนนวา ยาทส วปเต พช ตาทส ลภเต ผล กลยาณการ กลยาณ ปาปการ จ ปาปก. บคคลหวานพชเชนใด ยอมไดรบผลเชนนน ผทากรรมด ยอมไดรบผลด ผทากรรมชว ยอมไดรบผลชว.

ดงพรรณนามา ดวยประการฉะนแล ฯ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

วชาอโบสถศล สาระสาคญ อโบสถศล ถอเปนกศลกรรมทสาคญประการหนงของคฤหสถ ซงแปลวา การเขาจา หมายถงการเขาจาเพอรกษาศล ปฏบตธรรม อนจะนาไปสการลด ละ เลกจากการทาบาปกรรมทางกาย วาจา และใจ อโบสถศล ถอเปนเครองขจดขดเกลากเลสใหเบาบางลง จนถงขนหมดสนไป ตามแตวาสนาและอปนสยของผปฏบตนนเอง พระรตนตรยและศล เปนสงสาคญยงตอผปฏบตอโบสถศล ดงนน ผทจะถอปฏบตอโบสถศล ตองมความรความเขาใจในพระรตนตรย และศลทง ๒ อยางนใหถกตองเพอการปฏบตทถกตองเปนสมมาปฏบตสบตอไป อนง การปฏบตรกษาอโบสถศลนนถอเปนอตตประโยชน คอประโยชนเฉพาะตน ผปฏบตยอมไดรบผลของการปฏบตเองโดยตรง ดงนน ในฐานะพทธบรษททดควรประพฤตปฏบตอโบสถศลตามกาลอนสมควร วตถประสงค ๑. ทราบความหมายของศล พระรตนตรย สรณคมน และอโบสถศล ๒. นาหลกธรรมนไปประพฤตปฏบตในชวตประจาวนได ๓. มศรทธาปสาทะในพระพทธศาสนายงขน ๔. สามารถอธบายความหมายและหลกการปฏบตอโบสถศลแกผอนได

กจกรรม ๑. อานเนอหาประจาบทเรยนจากหนงสอคมอธรรมศกษาโท ๒. ทาปญหากอนเรยน ๓. ฟงบรรยายในหองเรยน ๔. ใหผเรยนไดรวมวเคราะหเหตการณตาง ๆ ในระหวางเรยน ๕. คนควาเพมเตมจากหนงสอทแนะนาทายเลม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ประเมนผล ๑. จากการทาแบบทดสอบกอนเรยน ๒. จากการทากจกรรมในหองเรยน ๓. จากการสอบธรรมสนามหลวง ๔. จากการสงเกตโดยการสอบถาม และการแสดงออกทางกายภาพ

สปดาหท ๑๑ แบบทดสอบกอนเรยนวชาอโบสถศล สปดาหท ๑๑

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (X) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. คาวา “อโบสถศล” หมายถงศลอะไร ? ก. ศล ๕ ข. ศล ๘ ค. ศล ๑๐ ง. ศล ๒๒๗ ๒. การรกษาอโบสถศล จดเขาในพธใด ? ก. บญพธ ข. กศลพธ ค. ทานพธ ง. ปกณกะ ๓. ขอใด คอเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนา ? ก. มนษยสมบต ข. สวรรคสมบต ค. ฌานสมาบต ง. นพพานสมบต ๔. ขอใด ไมใชความหมายของคาวา สรณะ ? ก. ทาลายความสข ข. กาจดความทข ค. ดบภยราย ง. ทาลายโลภ โกรธ หลง ๕. การขาดสรณคมน มสาเหตกประการ ? ก. ๓ ข. ๔ ค. ๕ ง. ๗ ๖. สงใด เปนเครองควบคมกาย วาจา ใหเรยบรอยดงาม ? ก. ศล ข. สมาธ ค. ปญญา ง. พระรตนตรย ๗. หนาทอนแทจรงของพทธบรษท คออะไร ? ก. ทอดกฐน-ผาปา ข. ทาบญเพอขนสวรรค

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๗๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ค. การกาจดกเลส ง. ศกษาพระไตรปฎก ๘. อาการเชนไร เรยกวา รกษาศล ? ก.การละเมดขอหาม ข.การไมพดคยกน ค.การเวนจากขอหาม ง. ถกทกขอ ๙. ขอใด ไมใชประโยชนของการยดถอพระธรรมเปนสรณะ ? ก. ทาผปฏบตใหกลายสภาพเปนสตวเดรจฉาน ข. ชวยใหผปฏบตไดรบความปลอดโปรงใจ ค. ผปฏบตตามไมตกไปในอบาย ง. ถกทกขอ ๑๐. ขอใด เปนวธการรกษาอโบสถนอกพทธกาล ? ก. รกษาศล ๕ ข. อดอาหาร ค. สมาทานศล ๘ ง. รบสรณคมน ๑๑. ขอใด เปนวธการรกษาอโบสถสมยพทธกาล ? ก. รกษาศล ๘ ข. อดอาหาร ค. รบสรณคมน ง. ถกทกขอ ๑๒. ปาฏหารยอโบสถ กาหนดใหสมาทานรกษานานเทาไร ? ก. วนหนงคนหนง ข. คราวละ ๓ วน ค. ตลอด ๓ เดอน ง. ตลอด ๔ เดอน ๑๓. ในปญจโปสถชาดก ใครรกษาอโบสถเพอขมความโลภ ? ก. ฤาษ ข. นกพราบ ค. หม ง. สนขจงจอก ๑๔. ขอใด ไมมความจาเปนในการรกษาอโบสถศล ? ก. รบสรณคมน ข. สมาทานศล ๘ ค. สมาทานรกษาเองกได ง. ตองสมาทานรกษาทวด ๑๕. ขอใด ไมใชองคประกอบทาใหศลขอมสาวาทขาด ? ก. เรองไมจรง ข. รวาเรองไมจรง ค. จตคดจะพดใหผด ง. คนอนเขาใจ ๑๖. พระผมพระภาค ตรสไวในอโบสถสตรวา สงทจะชาระจตใจทเศราหมองดวย อานาจกเลสใหบรสทธไดนน คออะไร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ถวายสงฆทาน ข. รดนามนต ค. ไหวพระ ๙ วด ง. นกถงศล ๑๗. พระอรหนตไดชอวามถอยคามนคง ไมลวงโลก เพราะศลขอใด ? ก. เวนอาหารในเวลาวกาล ข. ประพฤตพรหมจรรย ค. เวนจากการพดเทจ ง. เวนจากการดมนาเมา ๑๘. เพราะเหตใด ผสมาทานรกษาอโบสถศล จงตองงดดมสรา ? ก. เพราะเปนทตงแหงความประมาท ข. เพราะเปนขาศกแหงพรหมจรรย ค. เพราะเปนทตงแหงความกงวล ง. เพราะเปนเหตใหคนอนไมเชอถอ ๑๙. เพราะเหตใด ผรกษาอโบสถศล จงตองงดการประดบรางกาย ? ก. เพราะเปนทตงแหงความประมาท ข. เพราะเปนทตงแหงความกงวล ค. เพราะเปนขาศกแกกศล ง. เพราะเปนขาศกแกอกศล ๒๐. การรกษาอโบสถศล มประโยชนอยางไร ? ก. ละความชวได ข. เปนทตงแหงสมาธ ค. เปนทตงแหงปญญา ง. ถกทกขอ

**************

ศล

ศลเปนเครองควบคมความประพฤตทางกาย วาจา ใหอยในสภาพปกตเรยบรอยดงาม พนจากการเบยดเบยนซงกนและกน และเปนทรองรบกศลธรรมชนสงยง ๆขนไป จนถงมรรค ผล นพพาน อนเปนเปาหมายสงสดในพระพทธศาสนา ดวยเหตดงกลาวนเอง ชาวพทธโดยทวไป เมอจะบาเพญบญกศลอยางอน จงตองสมาทานศลกอน และกอนจะสมาทานศล จะเปนศล ๕ ศล ๘ อโบสถศล หรอศล ๑๐ กตาม ตองเปลงวาจาถงพระรตนตรยวา เปนสรณะ กอนทงสน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พระรตนตรย

พระรตนตรย คอ พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนสงทมความสาคญทสดสาหรบผนบถอพระพทธศาสนาทกคน เพราะเปนเสมอนประตทจะนาบคคลเขาสพระพทธศาสนา เนองจากผทเขามาสพระพทธศาสนาทงทเปนมนษยหรอเทวดา จะเขามาในฐานะภกษ ภกษณ อบาสกหรออบาสกากตาม ตองเปลงวาจาเพอแสดงความเคารพนบถอบชา และศรทธาในพระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆ วา พทธ สรณ คจฉาม, ธมม สรณ คจฉาม, สงฆ สรณ คจฉาม...เปนอนดบแรกเสมอ เพราะฉะนน พระรตนตรยจงเปนเรองทพทธศาสนกชนควรศกษา เพอความเขาใจและปฏบตไดถกตอง ตามหวขอดงตอไปน ๑. ใครเปนผกลาวเปนครงแรก

ถามวา คาวา พทธ สรณ คจฉาม ธมม สรณ คจฉาม สงฆ สรณ คจฉาม ฯ ล ฯ ใครเปนผกลาวเปนครงแรก ? ตอบวา พระผมพระภาคเจาตรสเปนครงแรก ทปาอสปตนมฤคทายวน เมองพาราณส ในโอกาสททรงสงพระอรหนต ๖๐ รป ไปประกาศพระพทธศาสนา เพอเปนการใหบรรพชาอปสมบทแกผทศรทธาปรารถนาใครจะบวชในพระพทธศาสนา ดงพระพทธดารสวา ผมงบรรพชาอปสมบท อนภกษพงใหปลงผมและหนวดกอน แลวใหนงหมผากาสายะ ใหกราบเทาภกษทงหลาย แลวพงสอนใหวาตามวา พทธ สรณ คจฉาม , ธมม สรณ คจฉาม , สงฆ สรณ คจฉาม ...ฯ ล ฯ... ตตยมป สงฆ สรณ คจฉาม ฯ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒. ความหมายของคาวา พทธะ ธรรมะ และสงฆะ

คาวา พทธะ เมอกลาวโดยพยญชนะ แปลวา ผร และผทรงสอนใหผอนรผตน และทรงปลกใหผอนตนจากความหลบดวยอานาจกเลส, ผเบกบาน คอ เปนผรแลว ยงสามารถกาจดกเลสใหสนไปจากขนธสนดานไดดวย คาวา พทธะ เมอกลาวโดยอรรถะ (ความหมาย) หมายถง บคคลพเศษทมขนธสนดานอนอบรมดวยบารมธรรมมายาวนาน อยางตาทสด ๔ อสงไขย กบอก ๑ แสนกป จนไดบรรลอนตตรวโมกข อนเปนเหตใหเกดอนาวรณญาณ (ความรอะไรไดตลอด, สามารถรทกสงทตองการร) หรอไดรยงซงสจจะทงหลาย อนเปนปทฏฐานแหงสพพญตญาณ

คาวา ธมมะ เมอกลาวโดยพยญชนะ แปลวา สภาพททรงไว โดยความหมายสงสด ไดแก มรรค หรอ วราคมรรค(นพพาน) เพราะมรรค หรอ วราคมรรค ทรงไวซงผทเจรญมรรค และผทาใหแจงซงพระนพพานมใหตกไปในอบายทงหลาย (สตวดรจฉาน, เปรต, อสรกาย, สตวนรก) และทาใหโปรงใจอยางยง สวนความหมายโดยออม แมปรยตธรรม คอการศกษาพระพทธพจน และปฏบตธรรม คอการฝกหดกาย วาจา ใจ ไปตามศล สมาธ และปญญา กจดเปนธมมะ (ธรรม) ได เพราะเปนปฏปทาเบองตนอนจะนาไปสการบรรลมรรค และทาใหแจงพระนพพาน ดงกลาวแลว

คาวา สงฆะ แปลวา กลมบคคลผรวมตวกน คานเปนชอของกลมบคคลกลมหนง ผรวมตวกนดวยคณเครองรวมตว คอ ทฏฐ และศล สมดงทพระผมพระภาคเจาไดตรสไววา ดกอนอานนท เธอจะสาคญความขอนนเปนไฉน ธรรมเหลาใดทเราแสดงแลว เพอความรยง สาหรบเธอทงหลาย คอ สตปฏฐาน ๔ สมมปปธาน ๔ อทธบาท ๔ อนทรย ๕ พละ ๕ โพชฌงค ๗ อรยมรรคมองค ๘ ดกอนอานนท เธอจะไมเหนภกษแมสองรป มวาทะตางกนในธรรมเหลานเลย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๓. ความหมายของสรณะ

คาวา สรณะ หมายถง การกาจด, การบบ, การทาลาย, การนาออก และการดบซงภย ความหวาดสะดง ความทกข ทคต และความเศราหมอง คอ กเลส หมายความวา เมอบคคลมความเคารพ นบถอ และศรทธาพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ วาเปนสรณะทพงของตน โดยการปฏบตตามพระธรรม จนสามารถทาลายกเลสมราคะ โลภ โกรธ หลง เปนตน ใหหมดไปเสยได ภย ความหวาดสะดง ความทกข และทคต กจะถกกาจด ถกบบ ถกทาลาย หรอถกนาออกหมดสนไป พระพทธเจา ชอวา สรณะ เพราะเปนผกาจดภยของสตวทงหลาย ดวยการนาออกจากสงทไมเปนประโยชน แลวไดบรรลซงสงทเปนประโยชน พระธรรม ชอวา สรณะ เพราะทรงไวซงผปฏบตตามไมใหตกไปในอบาย คอ ไมใหกลายสภาพเปนสตวดรจฉาน เปรต สตวนรก และอสรกาย พรอมทงชวยใหผปฏบตตามไดรบความปลอดโปรงใจ พระสงฆ ชอวา สรณะ เพราะเปนเนอนาบญของโลก หมายความวา พระสงฆผปฏบตดปฏบตชอบ ซงไดนามวา อรยสงฆ ใครไดถวายทานวตถแกทาน การถวายนนยอมมผลและอานสงสมาก เกดความรงเรองแผไพศาล เพราะเปนการสนบสนนคนดใหมกาลงทางานแกสงคม ๔. สรณคมน คาวา สรณคมน แปลวา การถงพระรตนตรยวาเปนสรณะ หมายถง ดวงใจทมความเลอมใส และมความเคารพในพระรตนตรยนนวา พระรตนตรยเปนของเรา พระรตนตรยเปนผนาทางชวตของเรา ซงสามารถนาไปสการทาลายกเลสได ๕. วธถงพระรตนตรยวาเปนสรณะ ม ๕ วธ คอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑. การสมาทาน เชน พาณชสองพนอง นามวา ตปสสะและภลลกะ ไดเปลงวาจาถงพระผมพระภาคเจาและพระธรรมเปนสรณะวา เอเต มย ภนเต ภควนต สรณ คจฉาม, ธมมจ, อปาสเก โน ภควา ธาเรต, อชชตคเค ปาณเปเต สรณ คเต แปลวา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคทงสองน ขอถงพระผมพระภาคเจาและพระธรรมวาเปนสรณะ ขอพระผมพระภาคเจา จงทรงจาขาพระองคทงสองวาเปนอบาสกผถงสรณะดวยชวต ตงแตบดนเปนตนไป

๒. การมอบตนเปนสาวก เชน พระมหากสสปเถระ เมอครงเปนปปผลมาณพ ไดออกบวชเพออทศพระอรหนตทงหลายทมอยในโลก ไดพบพระพทธเจา ซงประทบนงสมาธอย ณ โคนตนพหปตตกนโครธ (เปนตนไทรชนดหนง มลาตนสขาว ใบสเขยว ผลสแดง) เขาใจวาเปนพระอรหนต จงนอมกายเขาไปเฝาดวยความเคารพอยางสงสด พรอมเปลงวาจามอบตวเปนสาวกวา สตถา เม ภนเต ภควา, สาวโกหมสม แปลวา ขาแตพระองคผเจรญ พระผมพระภาคเจา เปนศาสดาของขาพระองค ขาพระองคเปนสาวก

๓. การทมเทความเลอมใสในพระพทธศาสนา เชน พรหมายพราหมณ ในพรหมายสตร มชฌมนกาย กลาววา พรหมายพราหมณ เปนพราหมณผใหญ เชยวชาญไตรเวท รจกศาสตรวาดวยคดโลก และมหาปรสลกษณะ ไดยนกตตศพทวา พระพทธเจาทรงมมหาปรสลกษณะครบ ๓๒ ประการ จงสงอตตรมาณพผเปนศษยเอกไปพสจนความจรง อตตรมาณพรบคาของอาจารยไปเฝาพระพทธเจา ไดเหนมหาปรสลกษณะ ๓๐ ประการหมดแลว ยงเหลออก ๒ ประการ ทยงไมเหน ครนเขาเหนมหาปรสลกษณะครบทง ๓๒ ประการ และความเปนไปแหงอรยาบถทงปวงของพระพทธเจาแลว จงกลบไปกราบเรยนใหอาจารยทราบ ครนอตตรมาณพพรรณนามหาปรสลกษณะของพระสมมาสมพทธเจาจบลง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พรหมายพราหมณกไดลกขนยนหมผาเฉวยงบา ผนหนาไปทางทศทพระพทธเจาประทบอย ประณมมอเปลงวาจาวา นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส (๓ ครง) แปลวา ขาพเจาขอนอบนอมแดพระผมพระภาค อรหนตสมมา-สมพทธเจาพระองคนน

๔. การมอบตน เชน พระโยคผมศรทธา เปนผขวนขวายในการเจรญกรรมฐาน กอนจะสมาทานกรรมฐาน ตองกลาวคามอบตนตอพระผมพระภาคเจาวา อมาห ภนเต ภควา อตตภาว ตมหาก ปรจจชาม แปลวา ขาแตพระผมพระภาคเจาผเจรญ ขาพระองค ขอสละอตตภาพรางกายนแกพระพทธองค

๕. ปฏบตหนาทของพทธบรษท คอ การกาจดกเลส จนทาใหตนบรรลธรรมเปนพระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต เหมอนพระอรยสาวกบางทาน ไดฟงธรรมจากพระพทธองคแลวไดดวงตาเหนธรรม เปนตน

วธถงพระรตนตรยวาเปนสรณะประการท ๕ จดวาเปนวธถงสรณคมนขนสงสด และมความมนคงทสด ๖. การขาดสรณคมน

บคคลทไดชอวา เปนผถงสรณคมน ม ๒ ประเภท คอ ๑. ปถชน หมายถง สามญชนทวไปทยงมกเลสในขนธสนดาน ๒. พระอรยบคคล หมายถง ผบรรลธรรมทางพระพทธศาสนาตงแตชนโสดาบนขนไป มเพยงปถชนเทานนททาสรณคมนใหขาด คอ เลกนบถอพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ วาเปนสรณะของตน และการขาดสรณคมนนน มสาเหต ๓ ประการ คอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑. เพราะความตาย การขาดสรณคมนเพราะความตาย เปนการขาดสรณคมนทไมมโทษ คอไมทาใหผขาดสรณคมนไปสทคตภม ๒. เพราะทารายพระศาสดา การขาดสรณคมนเพราะการทารายพระศาสดา เปนการขาดสรณคมนทมโทษ คอ เปนเหตใหไปเกดในนรกภม เหมอนพระเทวทตทคดทารายพระศาสดา ดวยการสงนายขมงธนไปลอบปลงพระชนม กลงศลาหวงใหทบพระพทธองค ใหควาญชางปลอยชางนาฬาครไปทาราย และทาสงฆเภทแยกพระสงฆไปจากพระองค ผลแหงการทารายพระศาสดา ทาใหพระเทวทตตองตกนรกอเวจ ภายหลงมรณภาพ ๓. เพราะไปนบถอศาสนาอน การขาดสรณคมนเพราะไปนบถอศาสนาอนนน ถงแมจะไมปรากฏโทษชดเจนเหมอนการขาดสรณคมนเพราะการทารายพระศาสดากตาม แตกเปนเรองนากลว เพราะเปนการแสดงใหเหนวาเปนคนทพรอมจะทรยศตอใครกได เปนคนไมนาเชอถอ เหนแกประโยชนสวนตนเปนใหญ พรอมทจะทาลายใครกได หากตนไดผลประโยชน สวนพระอรยบคคลนน จะไมยอมเปนผขาดจากสรณคมนโดยเดดขาด แมจะเปนเหตใหตนสนชวตกตาม ๗. สรณคมนเศราหมอง

พฤตกรรมหรอการประพฤตอนเปนเหตใหสรณคมนเศราหมอง แตยงไมถงการขาดสรณคมน มดงตอไปน คอ ความไมร คอ ไมศกษาเลาเรยนหลกคาสอนทางพระพทธศาสนา คดเอง ปฏบตเอง แลวนาไปสงสอนผอน ความรผด คอ เรยนพระปรยตธรรม แตไมเชอถอพระไตรปฎกและอรรถกถา ตงตวเปนศาสดาเอาตามความพอใจ ความสงสย คอ มความสงสยวา พระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆ มจรงหรอเปลา ทาบญไดบญจรงหรอเปลา ชาตหนามจรงหรอเปลา นรกสวรรคมจรงหรอเปลา เปนตน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ความไมเออเฟอ คอ ไมประพฤตตอพระรตนตรยดวยกายกรรม วจกรรม และมโนกรรม ทประกอบดวยเมตตา คอความปรารถนาด เชน ตดเศยรพระพทธรป ทาลายโบสถ พระเจดย ขโมยพระพทธรปไปขาย ประพฤตการไมสมควร เชน ไปแสดงความรกทางกามราคะบรเวณศาสนสถาน เชน โบสถ และพระเจดย เปนตน ไมเออเฟอตอพระธรรม คอ คดคานพระธรรมวา ไมสามารถใหคณใหโทษไดจรง ไมศกษาเลาเรยน ไมสนใจฟงเมอมการแสดงธรรม ตลอดถงการเหยยบยาทาลายหนงสอ หรอสงอนสงใดทจารกหลกคาสอนทางพระพทธศาสนา ไมเออเฟอในพระสงฆ คอ ดาวาพระสงฆ ยแยงใหแตกแยกกน ไมทาบญ และยงขดขวางผอนไมใหทาบญ เปนตน ๘. พระรตนตรยแยกกนไมได พระรตนตรย คอ พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ ทง ๓ น แยกจากกนไมได ตองมความสมพนธเกยวเนองกนอยเสมอ พระอรรถกถาจารยกลาวอปมาไว ดงน ๑. พระพทธเจาเปรยบเหมอนดวงจนทร พระธรรมเปรยบเหมอนรศมทมความสวางและเยนตาเยนใจของดวงจนทร พระสงฆเปรยบเหมอนสตวโลกทไดรบความสขสดชนจากแสงจนทรนน ขอนจะเหนไดชดเจนวาถาแสงจนทรไมม มแตดวงจนทร คงไมมใครเหนดวงจนทรวาอยตรงไหน หรอถามทงดวงจนทรและแสงจนทร แตไมมสตวโลก กคงไมมใครไดเหนดวงจนทรและไดรบผลประโยชนจากดวงจนทร ดวงจนทรกบแสงจนทรจงมคาเทากบไมมนนเอง พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ กเชนเดยวกน เพราะหากมแตพระพทธเจา ไมมพระธรรม กคงเปนพระพทธเจาไมได คงเปนเจาชายสทธตถะธรรมดาเหมอนเดม หรอถามพระพทธเจาและพระธรรม แตไมมพระสงฆ กไมมใครเชอวา เจาชายสทธตถะเปนพระพทธเจา เพราะฉะนน พระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ จงตองเกยวเนองกนอยเสมอ เกดอะไรกบอกสวนหนงกกระทบไปอก ๒ สวนดวย อยางหลกเลยงไมได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๒. พระพทธเจาเปรยบเหมอนดวงอาทตย พระธรรมเปรยบเหมอนแสงสวางและความรอนของดวงอาทตย พระสงฆเปรยบเหมอนสตวโลกทไดรบแสงสวางและไออนจากดวงอาทตย ๓. พระพทธเจาเปรยบเหมอนกอนเมฆ พระธรรมเปรยบเหมอนนาฝนอนเกดจากกอนเมฆ พระสงฆเปรยบเหมอนโลกพรอมทงแมกไมและกอหญาทไดรบความชมชนจากนาฝน ๔. พระพทธเจาเปรยบเหมอนสารถผชาญฉลาด พระธรรมเปรยบเหมอนอบายวธสาหรบฝกมา พระสงฆเปรยบเหมอนมาทไดรบการฝกหดไวดแลว ๕. พระพทธเจาเปรยบเหมอนผชทาง พระธรรมเปรยบเหมอนหนทางทถกตรงและมความปลอดภย พระสงฆเปรยบเหมอนคนเดนทางผถงทหมายแลว ๖. พระพทธเจาเปรยบเหมอนผชขมทรพย พระธรรมเปรยบเหมอนขมทรพย พระสงฆเปรยบเหมอนคนทไดรบทรพยสมบตไปใชอยางมความสข ๙. ผเขาไปหาพระรตนตรยดวยอกศลจตยอมเกดโทษ พระมหาโมคคลลานเถระ พระอครสาวกเบองซาย ไดกลาวกบมารทเขาไปหาพระพทธเจาดวยประสงคราย เชน ครงเสดจออกผนวช กไปหามโดยอางวา จกรรตนะจะเกดขนภายในเจดวน ทานจะไดเปนพระเจาจกรพรรดอยแลว จะไปบวชทาไม เมอตรสรแลว กไดไปทลขอใหปรนพพาน แตพระพทธองคทรงหามปรามมารวา ขอใหบรษทของเราไดรปรยต ปฏบต ไดเขาใจธรรม สามารถนาไปใชไดเสยกอน เมอนน เราจงจะนพพาน ตอจากนน พระยามารกตดตามรงควานทงพระศาสดาและพระสาวกอยตลอดเวลา แมพระมหาโมคลลานเถระกถกรงควานดวย ครงหนง พระเถระจงไดกลาวกบมารวา “ ไฟ ไมไดตงใจเลยวา เราจะเผาไหมคนโง คนโงตางหาก ทเขาไปหาไฟทกาลงลกโชน เขาเขาไปหาไฟใหเผาไหมตวเขาเอง ดกอนมารผใจบาป ไฉนทานจงเขาไปหาพระตถาคต เหมอนคนโง เขาไปหาไฟเลา คนโงเขาไปหาพระตถาคต แทนทจะไดบญกลบไดบาป

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๘๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ซายงสาคญผดวา ไมเหนจะบาปอะไร (นาสงสารจรง ๆ ) ” ๑๐. พระรตนตรยเปนสรณะทปลอดภย ผทมจตใจศรทธาเลอมใส และเคารพนบถอบชา เชอมนพระธรรมคาสงสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาแลวปฏบตตามแมดวยชวต ไมยอมใหสรณคมนขาดไป ยอมไดรบผลทนาปรารถนา ดงพระพทธดารสวา ชนเหลาใดเหลาหนง ถงพระพทธเจาเปนสรณะ ชนเหลานน ละกายมนษยไปแลว จกไมเขาถงอบายภม จกทาหมเทพใหบรบรณ (ไดไปเกดในสวรรค) บคคลใด ถงพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ เปนทพง แลวเหนอรยสจ ๔ คอ เหนทกข เหตใหทกขเกด ความดบทกข และมรรค มองค ๘ อนประเสรฐ ซงทาใหถงความดบทกข ดวยปญญาอนชอบ สรณะ นน ของบคคลนน เปนสรณะทปลอดภย เปนสรณะอนสงสด เขาอาศย สรณะนน ยอมพนจากความทกขทงปวงได จากพระพทธพจนดงกลาวน เปนหลกคาประกนจากองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาไดวา ผทถงพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ เปนสรณะแลวปลอดภย พนจากความทกขทงปวงไดนน ตองเหนอรยสจ ๔ ไมใชถงพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ วาเปนสรณะแลว ยงกราบไหวออนวอนขอพรสงอน เชน แมนา ภเขา ตนไม เทพเจา เปนตน อนนอกเหนอไปจากพระรตนตรย ไมปฏบตตามอรยสจ ๔ ถาอยางนจะมาโทษพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ วา พงอะไรไมได ยอมไมยตธรรมสาหรบพระรตนตรย การทไดพบพระรตนตรยอนเปนสรณะทใหความปลอดภย ซงทาลายความทกขไดจรงแลว ไมยอมรบนบถอ ไมปฏบตตามพระธรรมคาสงสอน กเทากบคนผปฏเสธสรเขามาหาตน สมกบทพระมหาปนถกเถระไดกลาวไววา ผทไดพบพระสมมาสมพทธเจาแลว ปลอยโอกาสนนใหผานไปโดยไมสนใจศกษา และปฏบตตามโอวาทของพระองค ผนนเปนคนไมมบญ เหมอนกบคนทใชมอและเทาปดปองสรทเขามาหาตนถงทนอนแลวขบไลไสสงออกไป

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

อโบสถศล

อโบสถ เปนเรองของกศลกรรมทสาคญประการหนงของคฤหสถ แปลวา การเขาจา เพอหยดการงานของฆราวาส เชน การทานา ทาไร เปนตน ไวชวคราวแลวมาทากจกรรมทางศาสนา เปนการขดเกลากเลสอยางหยาบใหเบาบางลง และเปนทางแหงความสงบระงบ อนเปนความสขสงสดในพระพทธศาสนา เพราะฉะนน พทธศาสนกชนทเปนฆราวาส จงนยมเอาใจใสหาโอกาสประพฤตปฏบตตามสมควร อโบสถนน ปฏบตกนมากอนพทธกาล ปรากฏทมาในอรรถกถาคงคมาลชาดก อฏฐกนบาต และในอโบสถขนธกะ ดงน

ในอรรถกถาคงคมาลชาดก มใจความวา สมยหนง พระพทธเจาประทบอยทวดเชตวน ทรงเรยกคนรกษาอโบสถมาแลว ตรสวา พวกเธอทงหลายทาความดแลวทรกษาอโบสถ พวกเธอผรกษาอโบสถ ควรใหทาน รกษาศล ไมควรทาความโกรธ ควรเจรญเมตตาภาวนา ควรอยจาอโบสถใหครบเวลา เพราะวาบณฑตในปางกอนอาศยอโบสถเพยงกงเดยวยงไดยศใหญมาแลว พระพทธองคจงไดนาเรองในอดตมาเลาใหอบาสกและอบาสกาเหลานนฟงวา ในอดตกาล มเศรษฐคนหนง มทรพยและบรวารมาก มจตใจสะอาด ชอบทาบญบรจาคทาน ภรรยา บตร ธดา บรวารชน แมกระทงคนเลยงววของเศรษฐนน ลวนเปนผรกษาอโบสถ เดอนละ ๖ วน ขณะนน พระโพธสตวเกดในครอบครวคนขดสน มอาชพรบจาง เปนอยอยางอตคดขดสน เขาไปยงบานของเศรษฐเพอขอทางาน เศรษฐบอกวา ทกคนในบานน เปนผรกษาศล ถาเธอรกษาศลได กทางานทนได แตเศรษฐลมบอกวธรกษาศลแกเขา พระโพธสตว เปนคนวางาย ทางานแบบถวายชวต ไมคานงถงความยากลาบาก ตนกอน นอนทหลงเสมอ อยมาวนหนง ในเมองมมหรสพ เศรษฐเรยกสาวใชมาสงวา วนนเปนวนอโบสถ เธอจงหงอาหารใหคนงานแตเชาตร เมอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

รบประทานอาหารกนแลว จะไดรกษาอโบสถ ฝายพระโพธสตว ตนนอนแลว ไดออกไปทางานแตเชาตร ไมมใครบอกวาวนนเปนวนอโบสถ คนทงหมดรบประทานอาหารเชาแลว ตางกรกษาอโบสถ แมเศรษฐพรอมภรรยาและบตรธดา กไดอธษฐานอโบสถ ไปยงทอยของตนแลว นงนกถงศล พระโพธสตวทางานตลอดวน จวบจนพระอาทตยตกดน จงไดกลบมา เมอแมครวนาอาหารมาให รสกแปลกใจ จงถามวา วนอน ๆ เวลาน มเสยงดง วนน คนเหลานนไปไหนกนหมด ครนทราบวาทกคนสมาทานอโบสถ ตางอยในทของตน จงคดวา เราคนเดยวไมมศลในทามกลางของผมศล จะอยไดอยางไร เราจะอธษฐานอโบสถในตอนนจะไดหรอไมหนอ จงเขาไปถามเศรษฐ ทานเศรษฐ บอกวา เมอรกษาอโบสถตอนน จะไดอโบสถกรรมเพยงครงเดยว เพราะไมไดอธษฐานแตเชา พระโพธสตว บอกวา “ครงเดยวกได ขอรบ” จงสมาทานศลและอธษฐานอโบสถกบเศรษฐ แลวเขาไปยงทอยของตน นอนนกถงศล ในปจฉมยาม หวอาหารจนเปนลม เพราะยงไมไดรบประทานอาหารเลยตลอดทงวน เศรษฐนาเอาเภสชตาง ๆ มาให กไมยอมรบประทาน ยอมเสยชวต แตไมยอมเสยศล ในขณะใกลจะเสยชวต พระเจาพาราณส เสดจประทกษณพระนครมาถงทนน เขาไดเหนสรแหงพระราชา จงปรารถนาราชสมบต ครนสนชวตแลว ไดถอปฏสนธในพระครรภของอครมเหส เพราะผลแหงอโบสถกรรมกงหนง ครนประสตแลว ทรงไดรบการขนานพระนามวา “อทยกมาร” ในอโบสถขนธกะ มหาวรรค วนยปฎก กลาวถงการถอศลอโบสถ ในสมยพทธกาลวา สมยนน พระผมพระภาคเจา ประทบอยทภเขาคชฌกฏ พวกปรพาชกผนบถอลทธอน ประชมกลาวธรรมในวน ๑๔ คา ๑๕ คา และวน ๘ คา คนจานวนมากไปฟงธรรมของพวกเขา ไดทงความรกความเลอมใส และเปนพวกกบปรพาชกเหลานน พระเจาพมพสาร ไดทรงทราบเรองนนแลว ทรงเกดความคดขนวา แมพระสงฆกสมควรจะประชมกนในวนเชนนนบาง จงเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคเจา กราบทลเรองนนใหทราบแลวเสดจกลบ พระผมพระภาคเจา ตรสเรยกภกษทงหลายมาแลว ตรสวา ดกอนภกษทงหลาย เราอนญาตใหเธอทงหลายประชม

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พรอมกน ในวน ๑๔ คา ๑๕ คา และ ๘ คา ภกษทงหลายไดประชมกนตามพทธดารส แตนงอยเฉย ๆ ชาวบานมาเพอจะฟงธรรมกไมพดดวย จงถกตเตยน ขอนขอดวา เหมอนพวกสกรใบ พระผมพระภาคเจาทรงทราบเรองนนแลว จงตรสเรยกภกษทงหลายมาแลว ตรสวา ดกอนภกษทงหลาย เราอนญาตใหเธอทงหลายประชมกนกลาวธรรม ในวน ๑๔ คา ๑๕ คา และ ๘ คา ภกษทงหลายไดทาตามนนแลว จากเรองดงกลาว ยอมเปนเครองแสดงวา อโบสถนน มปฏบตกนมากอนแลว และเปนชอของวนทเจาลทธนน ๆ กาหนดไว เพอความสะดวกในการทากจกรรมตามลทธของตน ดวยการงดอาหาร ครนตอมา เมอพระผมพระภาคเจาเสดจอบตขนแลว จงทรงบญญตอโบสถศล อนประกอบดวยองค ๘ พรอมทงสรณคมน ดวยเหตน อโบสถ จงม ๒ อยาง คอ ๑. อโบสถนอกพทธกาล ไดแก การเขาจาดวยการงดอาหาร ตงแตเทยงวนไปแลว ในวนทกาหนดไว ดงคาทพระอรรถกถาจารยกลาวไว ในอรรถกถา คงคมาลชาดก อฏฐกนบาตวา บตรและภรรยากด บรวารชนกด ของเศรษฐนน โดยทสดแมคนเลยงโคในเรอนนน ทงหมดลวนเขาจาอโบสถเดอนละ ๖ วน ๒. อโบสถในสมยพทธกาล ไดแก อโบสถทเปนพทธบญญต อนประกอบดวยสรณคมน และองค ๘ มปาณาตปาตา เวรมณ เปนตน ซงพระอรรถกถาจารยกลาววา ศล ๘ มอานสงสมากกวาสรณคมน เพราะตงอยในสรณคมนกอนแลวจงรกษาศล

อโบสถศลม ๓ ประเภท คอ ๑. ปกตอโบสถ ไดแก อโบสถทรบรกษากนตามปกต เฉพาะวนหนงคนหนง อยางทอบาสกอบาสการกษากนอยในปจจบน มเดอนละ ๔ วน คอ วนขน ๘ คา วนขน ๑๕ คา วนแรม ๘ คา วนแรม ๑๔ คา หรอ ๑๕ คา ๒. ปฏชาครอโบสถ ไดแก อโบสถทรบรกษาเปนพเศษกวาปกต คอ รกษาคราวละ ๓ วน ไดแกวนรบ วนรกษา และวนสง เชน เมอจะรบอโบสถวน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๘ คา ตองรบและรกษามาแตวน ๗ คา ตลอดไปจนถงวน ๙ คา เมอไดอรณใหมของวน ๑๐ คา จงหยดรกษา ๓. ปาฏหารยอโบสถ ไดแก อโบสถทรบรกษาตลอด ๔ เดอนในฤดฝน คอตงแตวนแรม ๑ คา เดอน ๘ จนถงวนเพญกลางเดอน ๑๒ ซงปาฏหารยอโบสถน ถอตามคตนยมของชาวชมพทวปในสมยนน คลายกบเรองบญญตการจาพรรษาของพระภกษในพระพทธศาสนา

ปาฏหารยอโบสถ ถอตามคตนยมของคนอนเดยในสมยนน เทยบเคยงไดกบเรองบญญตการจาพรรษาของภกษ ในวสสปนายกขนธกะ พระวนยปฎกวา สมยนน พระผมพระภาคเจา ประทบอย ณ พระเวฬวน พระนครราชคฤห ครงนน พระพทธองคยงมไดทรงบญญตใหภกษท งหลายอยจาพรรษา ภกษ ทงหลายเทยวจารกไป ตลอดฤดหนาว ฤดรอน และฤดฝน คนทงหลายจงเพงโทษ ตเตยนโพนทะนาวา ไฉน พระสมณะ เชอสายศากยบตร จงไดเทยวจารกไปอยางน เหยยบยาขาวกลาทเขยวสด เบยดเบยนสงมชวต ทาสตวเลก ๆ จานวนมากใหถงความวอดวายเลา กพวกปรพาชกอญญเดยรถย ผกลาวธรรมอนตาทราม ยงพกอาศยอยประจาตลอดฤดฝน ภกษทงหลาย จงกราบทลเรองนนแกพระพทธองค ลาดบนน พระผมพระภาคเจา จงทรงแสดงธรรมแกภกษทงหลาย ปรารภเหตนนแลว ตรสวา ดกอนภกษทงหลาย เราอนญาตใหอยจาพรรษา ครงนน ภกษทงหลายคดวา พวกเราพงจาพรรษาเมอไรหนอ ? จงทลถามพระผมพระภาคเจา พระพทธองครบสงวา ดกอนภกษทงหลาย เราอนญาตใหจาพรรษาในฤดฝน นเปนคตนยมของคนอนเดยในสมยนน การรกษาปาฏหารยอโบสถ อาจเกยวเนองกบคตนยมน กได

รกษาอโบสถเพอการขมกเลส อโบสถนเปนวงศของโบราณบณฑต ทานเหลานนไดเขาจาอโบสถ เพอขมกเลสมราคะเปนตน สมดงทพระอรรถกถาจารยไดกลาวไว ในอรรถกถา ปญจโปสถชาดกวา ครงหนง พระพทธเจา ประทบนงบนพทธอาสนทามกลางบรษท ๔ ในธรรมสภา ทรงทอดพระเนตรดบรษทดวยพระทยออนโยน ทรงทราบวา วนนเทศนา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

จะเกดขน เพราะอาศยถอยคาของอบาสกทงหลาย จงตรสเรยกพวกเขามาถามวา เธอทงหลายกาลงรกษาอโบสถกนอยหรอ ? เมอพวกเขาทลตอบวา พระพทธเจาขา จงตรสตอไปวา พวกเธอทาดแลว เพราะวาอโบสถน เปนวงศแหงโบราณบณฑต ดวยวาโบราณบณฑตทงหลาย ไดอยจาอโบสถ เพอขมกเลสมราคะ เปนตน อบาสกเหลานนทลวงวอนแลว จงไดนาเรองในอดตมาตรสวา ในอดตกาล มสถานทอนเปนปานารนรมยยงแหงหนง ระหวางแควนทง ๓ มแควนมคธเปนตน พระโพธสตวเกดในตระกลพราหมณมหาศาล ในแควนมคธ ครนเจรญวยแลว ละกามออกไปยงปานน สรางอาศรม บวชเปนฤาษ ในทไมหางจากอาศรมของฤาษนน มนกพราบสองตวผวเมย อาศยอยทปาไผแหงหนง งตวหนงอยทจอมปลวก สนขจงจอกอยทพมไม หมอยทพมไมอกแหงหนง สตวทง ๔ นน เขาไปหาพระฤาษแลวฟงธรรมตามเวลาอนสมควร ครนตอมาวนหนง นกพราบสองตวผวเมย ออกจากรงไปหาอาหาร เหยยวไดเฉยวเอาลกนอยซงบนตามหลงไป แลวจกกนทงทลกนกสงเสยงรอง นกพราบเสยใจมาก คดวาความรกนทาใหเราทกขใจเหลอเกน จงไปยงสานกของดาบส สมาทานอโบสถแลวนอนอย ณ ทสมควรแหงหนง ฝายง ออกจากทอยไปหากน ไดไปยงทางสญจรของฝงโค เพราะกลวเสยงเทาโค จงหลบเขาไปยงจอมปลวกแหงหนง ครงนน โคอสภะซงเปนโคมงคลของนายบาน เขาไปเอาสขางถจอมปลวก ไดเหยยบงนน งโกรธจด จงกดโคอสภะนนถงแกความตาย พวกชาวบาน เมอทราบขาววาโคตาย จงพากนมาบชาดวยดอกไม เปนตน ขดหลมแลวกลบไป งคดวา เราฆาโคน เพราะความโกรธ ทาใหคนเปนจานวนมาก ตองเศราโศกเสยใจ ถาเรายงขมความโกรธไมได จะไมออกไปหากน จงไปยงอาศรมของฤาษ สมาทานอโบสถเพอขมความโกรธ ฝายสนขจงจอก ออกไปหากนพบซากชาง เขาไปภายในทอง ซากชางนนไดยบลง สนขจงจอกจงออกมาขางนอกไมได ตดอยในทองชางเสยหลายวน ไดรบความทกขทรมานมาก ตอมาวนหนง ฝนตกอยางหนก ทาใหหนงของชางเนา จงสามารถออกมาจากทองชางได พลนเกดความคดวา เพราะความโลภ เราจงประสบ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ความทกขน ถายงขมความโลภไมได จะไมออกไปหากน ไปยงอาศรมของพระฤาษ สมาทานอโบสถ เพอขมความโลภ ฝายหมเกดความโลภจด ออกจากปาไปยงหมบานชายแดน ณ แควนมลละ พวกชาวบานบอกตอ ๆ กนวา หมเขามายงหมบาน ตางถอธนและทอนไม เปนตน ออกไปลอมพมไมทหมนนหนเขาไป ชวยกนทบตจนหมศรษะแตก เลอดไหลอาบ หมนนคดวา ความทกขนเกดขนแกเรา เพราะความโลภจด ถาเรายงขมความโลภไมได จะไมออกไปหากน จงไปยงอาศรมของพระฤาษ ขอสมาทานอโบสถเพอขมความโลภ แมฤาษเอง กตกอยใตอานาจของมานะถอตว เพราะอาศยชาตตระกล จงไมสามารถทาฌานใหเกดขนได ครงนน พระปจเจกพทธเจาองคหนง ทราบวา ฤาษเปนผถอตว คดวาผนไมใชคนธรรมดา เปนพทธางกร จะไดบรรลสพพญตญาณในกปน เราจกทาการขมมานะของผน แลวทาใหเขาไดฌานสมบต ในขณะทฤาษกาลงนอนในบรรณศาลา จงมาจากปาหมพานต นงบนแทนหนของฤาษ ฤาษทราบวา พระปจเจกพทธเจานงบนอาสนะของตน มความโกรธ เขาไปหา ชหนา พรอมทงดาขนวา เจาสมณะโลนถอย กาฬกณ จงฉบหาย เจามานงบนแผนหนทนงของขาทาไมกน พระปจเจกพทธเจากลาวกบฤาษวา ทานสตบรษ ทาไม จงถอตวนกเลา ? อาตมาบรรลปจเจกพทธญาณแลว ทานกจะเปนพทธสพพญในกปน ทานเปนหนอเนอพทธะ บาเพญความดมาแลว เมอเวลาผานไปเทาน จะเปนพระพทธเจา ทรงพระนามวา สทธตถะ ไดใหโอวาทวา ทานเปนผถอตว หยาบคาย รายกาจเพออะไร พฤตกรรมเชนนไมสมควรแกทานเลย ฤาษนน กยงไมไหวทาน และไมถามวา ตนเองจะไดเปนพระพทธเจาเมอไร พระปจเจกพทธเจาพดกบเขาวา ทานไมรหรอกวา เรากมชาตสงและมคณใหญเหมอนกน ถาแนจรง กเหาะใหไดเหมอนเราส ไดเหาะขนไปในอากาศ โปรยฝนทเทาของตนลงบนมวยผมของฤาษ แลวจงกลบไปยงปาหมพานต ฤาษเกดความสลดใจ หลงจากพระปจเจกพทธเจาไปแลว คดวา พระสมณะนมรางกายหนกแตเหาะไปเหมอนปยนนทถกลมพด เราไมไหวทาน ไมถามทานดวยความเยอหยงเพราะชาต ขนชอวาชาตชนวรรณะ จะทาอะไรได การประพฤตศล

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เทานนเปนคณใหญในโลกน แตมานะนของเราเมอเจรญขน มแตจะนาไปสนรก ถาเรายงขมมานะนไมได จะไมไปหาผลาผล จงเขาสบรรณศาลา สมาทานอโบสถเพอขมมานะ

เรองปญจอโบสถชาดกน แสดงใหเหนวา ความทกขและภยอนตรายทเกดขนกบมนษยเปนสวนตว หรอสงคมกตาม มกเกดขน เพราะความขาดศลธรรม การแกไขความทกขและภยอนตรายนน ควรแกดวยศลธรรม ไมควรแกดวยกเลส หรอดวยอบายมข เชน เสพสงเสพตด และเทยวเตรเสเพล เปนตน เพราะจะเปนการเพมปญหาใหมากและกวางขวางออกไปอก การเขาจาอโบสถสงบจตใจ จะทาใหเกดปญญามองเหนวธแกไขปญหาทถกตองได

เฉลย แบบทดสอบกอนเรยนวชาอโบสถศล สปดาหท ๑๑ ๑. ข ๒. ข ๓. ง ๔. ก ๕. ก ๖. ก ๗. ค. ๘. ค ๙. ก ๑๐. ข ๑๑. ง ๑๒. ง ๑๓. ง ๑๔. ง ๑๕. ข ๑๖. ง ๑๗. ค ๑๘. ก ๑๙. ค ๒๐. ง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สปดาหท ๑๒

แบบทดสอบกอนเรยนวชาอโบสถศล สปดาหท ๑๒

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (X) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว

๑. องคแหงอโบสถศลองคหนง ๆ เรยกวา ............ ? ก. สกขาบท ข. ศล ค. ขอ ง. สกขา ๒. คาประกาศอโบสถ กาหนดใหทาตอจากขนตอนใด ? ก. บชาพระรตนตรย ข. รบสรณคมน ค. อาราธนาศล ง. สมาทานศล ๓. คาวา พทธ สรณ คจฉาม เปนคาอะไร ? ก. คาบชาพระรตนตรย ข. คาประกาศอโบสถ ค. คารบสรณคมน ง. คาอาราธนาศล ๔. อโบสถของนกบวชนอกพระพทธศาสนา ตรงกบขอใด ? ก. ปฏชาครอโบสถ ข. นคณฐอโบสถ ค. อรยอโบสถ ง. ไมมขอถก ๕. คาวา อชฌาจรณยวตถ มความเกยวของกบศลขอใด ? ก. ขอ ๑ ข. ขอ ๒ ค. ขอ ๓ ง. ไมมขอถก ๖. ผสมาทานอโบสถเชนไร ไดผลนอยทสด ? ก. ตองการชอเสยง ข. ตองการผลบญ ค. ตองการความสงบ ง. ถกทกขอ ๗. ผสมาทานรกษาอโบสถศล มอาการเหมอนคนรบจางเลยงโค ตรงกบขอใด ? ก. พดเรองกน ข. พดเรองลกหลาน ค. มแตความอยากได ง. ถกทกขอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๘. คาวา “สเลน สคต ยนต” เปนคาอะไร ? ก. คาอาราธนาศล ข. คาลาศล ค. คาสมาทานศล ง. คาบอกอานสงสศล ๙. เมอพระสงฆวา “ตสรณคมน นฏฐต” ผสมาทานอโบสถศล พงรบพรอมกนวาอยางไร ? ก. อาม ภนเต ข. สาธ ภนเต ค. มย ภนเต ง. อมาน มย ภนเต ๑๐. เมอสมาทานอโบสถศลแลว ผสมาทานไมควรทาสงใด ? ก. ดาเนนชวตตามปกต ข. นงสมาธ ค. ฟงธรรม ง. ถกทกขอ ๑๑. ระเบยบพธสมาทานอโบสถศล กาหนดใหทาสงใดกอน ? ก. อาราธนาศล ข. รบศล ค. กลาวคาบชาพระรตนตรย ง. รบพร ๑๒. คาวา “ อชช โภนโต ปกขสส… ” เปนคาอะไร ? ก. คาอาราธนาศล ข. คาประกาศอโบสถ ค. คาสมาทานศล ง. คาบอกอานสงสศล ๑๓. ผสมาทานรกษาอโบสถศลเชนไร ไดผลมากทสด ? ก. ตองการชอเสยง ข. ตองการบญ ค. เปนสงทควรทา ง. ถกทกขอ ๑๔. ผรกษาอโบสถศล ทยดตดสานกจนหลงลมพอแมและละทงครอบครว ตรงกบ ขอใด ? ก. โคปาลอโบสถ ข. นคคณฐอโบสถ ค. อรยอโบสถ ง. ปกตอโบสถ ๑๕. ขอใด กลาวไมถกตอง ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๑๙๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ศลสรางสวรรคแกมนษย ข. ศลสรางความเสมอภาค ค. ศลสรางความปลอดภย ง. คนมศลสงคมรงเกยจ ๑๖. การรกษาอโบสถศลในขอใด ไดบญมากทสด ? ก. โคปาลอโบสถ ข. นคคณฐอโบสถ ค. อรยอโบสถ ง. ปกตอโบสถ ๑๗. คาวา “อโบสถ“ แปลวาอะไร ? ก. การจาศล ข. การรกษาศล ค. การถอศล ง. การเขาจา ๑๘. ขอใด ไมใชอโบสถศล ? ก. งดเวนการฆา ข. งดเวนการพดเทจ ค. ไมรบเงนและทอง ง. ไมนอนบนทนอนสงใหญ ๑๙. “มย ภนเต ตสรเณน สห อฏฐงคสมนนาคต อโปสถ ยาจาม” เรยกวา....? ก. คาอาราธนาศล ข. คาสมาทานศล ค. คาใหศล ง. คาสรปศล ๒๐. กจกรรมใดไมควรทาในวนรกษาอโบสถ ? ก. ฟงธรรมเทศนา ข. ถกปญหาธรรม ค. เจรญสมถวปสสนา ง. พดคยเรองทางโลก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สกขาบทอโบสถศล

อโบสถศลนน ม ๘ สกขาบท คอ

๑. ปาณาตปาตา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากฆาสตวดวยตนเอง และใชผอนใหฆา

คาวา สตว ในสกขาบทน หมายถง มนษยและเดยรฉาน ทยงมชวตอย ทกชนด ทกเพศ และทกวย สกขาบทนมองค ๕ คอ ๑. สตวมชวต ๒. รวาสตวมชวต ๓. จตคดจะฆา ๔. พยายามฆา ๕. สตวตายดวยความพยายามนน ๒. อทนนาทานา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากลกฉอของเขาดวยตนเอง และใชผอนใหลกฉอ คาวา กรยาทถอเอา ในสกขาบทน หมายถง การถอเอาดวยอาการเปนโจร คาวา สงของทเขาไมไดให ในสกขาบทน หมายถง สงของทมเจาของ ทงทเปนสวญญาณกทรพยและอวญญาณกทรพย ทเจาของไมไดยกใหเปนสทธขาด หรอสงของทไมใชของใคร แตมผรกษาหวงแหน เชน ของสงฆ ของสวนรวมอนเปนสาธารณะประโยชน หรอทดนสาธารณะ เปนตน สกขาบทนมองค ๕ คอ

๑. ของมเจาของหวง ๒. รวามเจาของหวง ๓. จตคดจะลก ๔. พยายามลก ๕. นาของมาดวยความพยายามนน

๓. อพรหมจรยา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากการประพฤตอสทธรรม อนเปนขาศกแกพรหมจรรย

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

คาวา อพรหมจรรย หมายถง เจตนาเปนเหตกาวลวงฐานะ โดยประสงคจะเสพอสทธรรม ซงเปนไปทางกายทวาร เพราะความลอานาจแกราคะอยางหนงอยางใด อนมไดเปนไปตามธรรมดาในทางทชอบ สกขาบทนมองค ๔ คอ ๑. อชฌาจรณยวตถ คอ วตถทจะพงประพฤตลวง (มรรคทง ๓ : ปาก, ทวารหนก, ทวารเบา) ๒. จตคดจะเสพในอชฌาจรณยวตถนน ๓. ความพยายามในการเสพ ๔. มความยนด ๔. มสาวาทา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากพดเทจ คาไมจรง ลอลวง อาพรางผอน การแสดงความเทจ ทางกายหรอทางวาจากตาม โดยมเจตนาเพอใหผอนเขาใจผด คลาดเคลอนจากความเปนจรง จดเปนมสาวาท สกขาบทนมองค ๔ คอ ๑. เรองไมจรง ๒. จตคดจะพดใหผด ๓. พยายามพดออกไป ๔. คนอนเขาใจเนอความนน ๕. สราเมรยมชชปมาทฏฐานา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากเหตเปนทตงแหงความประมาท คอ ดมกนซงนาเมา คอ สราและเมรย และเครองดองทเปนของทาใจใหคลงไคล ตาง ๆ นาเมาทเปนแตเพยงของดอง เชน นาตาลเมาชนดตาง ๆ ชอวา เมรย เมรยนน ทเขานาไปกลนใหเขมขนขนไปอก เชน เหลาชนดตาง ๆ ชอวา สรา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สราเมรยน ทาใหผดมเมาเสยสต สามารถทาความชวไดทกอยาง จงไดชอวา เปนทตงแหงความประมาท สกขาบทนมองค ๔ คอ ๑. ของทาใหเมามสรา เปนตน ๒. จตใครจะดม ๓. พยายามดม ๔. ดมใหลวงลาคอเขาไป

๖. วกาลโภชนา เวรมณ สกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากบรโภคอาหารในเวลาวกาล คอ ตงแตเทยงแลว ไปจนถงเวลาอรณขนมาใหม กาลทผรกษาอโบสถศลจะบรโภคอาหารได คอ ตงแตอรณขนมาแลวจนเทยง เรยกวา กาล สวนตงแตเทยงแลวไปจนถงกอนอรณขน เรยกวา วกาล จะบรโภคอาหารในเวลานไมได สกขาบทนมองค ๔ คอ ๑. เวลาตงแตเทยงแลวไปจนถงกอนอรณขน ๒. ของเคยวของกนสงเคราะหเขาในอาหาร ๓. พยายามกลนกน ๔. กลนใหลวงลาคอเขาไปดวยความพยายามนน

๗. นจจคตวาทตวสกทสสนา มาลาคนธวเลปนธารณมณฑนวภสนฏฐานา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากฟอนรา ขบรอง ประโคมเครองประโคมตาง ๆ ดการเลนอนเปนขาศกแกกศล และลบทาทดทรงประดบ ตกแตงซงรางกาย ดวยระเบยบดอกไมและของหอมเครองทาเครองยอมผดผวตาง ๆ การดทชอวาเปนขาศกศตรนน เพราะขดแยงตอหลกคาสอนทางศาสนา การฟอนรา การขบรองหรอการดดสตเปา จะทาดวยตนเองหรอใชใหผอนทากตาม ถาเปนขาศกแกกศล จดเปนความผดในสกขาบทนทงสน สกขาบทนมองค ๓ คอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑. การเลนมฟอนราขบรอง เปนตน ๒. ไปเพอจะดหรอฟง ๓. ดหรอฟง ๘. อจจาสยนมหาสยนา เวรมณสกขาปท สมาทยาม ขาพเจาสมาทานสกขาบท คอ เวนจากการนงนอนบนเตยงตง ทมเทาสงเกนประมาณ และทนงทนอนอนใหญ และเครองปลาดอนงามวจตรตาง ๆ การหามนงและนอน บนทนงหรอนอนอนเกนขนาด อนไดชอวา อจจาสยนะ และเครองปลาดทไมสมควร อนไดชอวา มหาสยนะ นน เพอประสงคไมใหเปนของโอโถง และยวยวนใหเกดราคะ ความกาหนดยนด พระอรหนตทงหลาย เปนผเวนจากทนงทนอนสง และทนงทนอนใหญนน สกขาบทนมองค ๓ คอ ๑. ทนงทนอนสงใหญ ๒. รวาทนงทนอนสงใหญ ๓. นงหรอนอนลง

วธสมาทานอโบสถศล

พระอรรถกถาจารย กลาวไวในอรรถกถาอโบสถสตรวา บคคลผจะเขาจาอโบสถศลนน พงตงใจวา พรงนเราจกรกษาอโบสถ ตรวจตราการทาอาหารเปนตนเสยแตในวนน สงการงานใหเรยบรอยวา ทานทงหลาย จงทาสงนและสงน ในวนอโบสถ พงเปลงวาจาสมาทานองคอโบสถในสานกของภกษ ภกษณ อบาสก หรออบาสกากได ซงเปนผรจกลกษณะของศล แตเชาตร ถาไมรบาล พงอธษฐานวา ขาพเจาอธษฐานอโบสถทพระพทธเจาทรงบญญตไว เมอไมไดผอน พงอธษฐานดวยตนเองกได แตควรทาการเปลงวาจาออกมา เมอเขาจาอโบสถแลว “ ไมควรจดแจงการงานทเกยวกบการเบยดเบยนผอน ควรใหเวลาผานไปดวยการนบอายและวย ”

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สวนพระฎกาจารยอธบายวา ตงแตสมาทานศลแลว ผรกษาอโบสถไมควรทากจอะไรอยางอน ควรใหเวลาผานไปดวยการฟงธรรม หรอมนสการกรรมฐาน

ระเบยบพธ เมอถงวนอโบสถ ๘ คา, ๑๔ คา, หรอ ๑๕ คา ผรกษาอโบสถนาภตตาหารคาวหวานไปทาบญทวด ซงอยใกลบาน หรอวดทตนศรทธาเลอมใส หลงจากทพระสงฆทาวตรเชาเสรจแลว พงเรมกลาวคาบชาพระรตนตรยวา ยมห สมมาสมพทธ ภควนต สรณ คโต (หญงวา คตา) พระผมพระภาคเจาพระองคใด ตรสรดโดยชอบ ขาพเจาถงแลววาเปนทพง กาจดภยไดจรง อมนา สกกาเรน ต ภควนต อภปชยาม ขาพเจาขอบชาพระผมพระภาคเจานน ดวยเครองสกการะน ยมห สวากขาต ภควตา ธมม สรณ คโต (หญงวา คตา) พระธรรมใดอนพระผมพระภาคเจาตรสไวดแลว ขาพเจาถงแลววาเปนทพง กาจดภยไดจรง อมนา สกกาเรน ต ธมม อภปชยาม ขาพเจาบชาซงพระธรรมนน ดวยเครองสกการะน ยมห สปฏปนน สงฆ สรณ คโต (หญงวา คตา) พระสงฆหมใด เปนผปฏบตดแลว ขาพเจาถงแลววาเปนทพง กาจดภยไดจรง อมนา สกกาเรน ต สงฆ อภปชยาม ขาพเจาบชาซงพระสงฆหมนน ดวยเครองสกการะน อรห สมมาสมพทโธ ภควา พทธ ภควนต อภวาเทม (กราบ) สวากขาโต ภควตา ธมโม ธมม นมสสาม (กราบ) สปฏปนโน ภควโต สาวกสงโฆ สงฆ นมาม (กราบ) ตอจากนน ผเปนหวหนา พงนงคกเขาประนมมอ ประกาศคาอโบสถ ดงน อชช โภนโต ปกขสส อฏฐมทวโส (๑๔ คา ใหวา จาตททสทวโส ๑๕ คา ใหวา ปณณรสทวโส, อมาวสทวโส) เอวรโป โข โภนโต ทวโส พทเธน ภคว

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ตา ปญตตสส ธมมสสวนสส เจว ตทตถาย อปาสกอปาสกาน อโปสถกมมสส จ กาโล โหต ฯ หนท มย โภนโต สพเพ อธ สมาคตา ตสส ภควโต ธมมานธมมปฏ-ปตตยา ปชนตถาย อมจ รตต อมจ ทวส อโปสถ อปวสสสามาต กาล-ปรจเฉท กตวา ต ต เวรมณ อารมมณ กรตวา อวกขตตจตตา หตวา สกกจจ อโปสถงคาน สมาทเยยยาม อทส ห อโปสถกาล สมปตตาน อมหาก ชวต มา นรตถก โหต ฯ

ขาพเจา ขอประกาศเรมเรองความทจะไดสมาทานรกษาอโบสถ ตามกาลสมยพรอมดวยองค ๘ ประการ ใหสาธชนทจะตงจตสมาทานทราบทวกน กอนแตจะสมาทาน ณ บดน ดวยวนน เปนวนอฏฐม ดถท ๘ (วนจาตททส ดถท ๑๔ วนปณณรส, วนอมาวส ดถท ๑๕) แหงปกษมาถงแลว กแลวนเชนน เปนกาลทจะฟงธรรมและทาการรกษาอโบสถ เพอประโยชนแหงการฟงธรรม บดนขอกศลอนยงใหญ คอตงจตสมาทานอโบสถ จงเกดมแกเราทงหลาย บรรดามาประชม ณ ทน เราทงหลายพงมจตยนดวาจะรกษาอโบสถ อนประกอบดวยองค ๘ ประการ สนวนหนงคนหนง ณ เวลาวนนแลว จงตงจตคดงดเวนไกลจากการทาชวตสตวใหตกลวงไป คอ ฆาสตวเองและใชใหคนอนฆา ๑ เวนจากถอเอาสงของทเจาของไมให คอลกและฉอและใชใหลกและฉอ ๑ เวนจากอพรหมจรรย ๑ เวนจากพดคาเทจ คาไมจรง และลอลวงอาพรางทานผอน ๑ เวนจากดมกนสราเมรย สารพดนากลนนาดอง อนเปนของใหผอนดมแลวเมา ซงเปนเหตทตงแหงความประมาท ๑ เวนจากบรโภคในเวลาวกาล ตงแตพระอาทตยเทยงแลว ไปจนถงเวลาอรณขนใหม ๑ เวนจากฟอนราขบรองและประโคมดนตร และดการเลนทกชนดทเปนขาศกแกกศล และทดทรงระเบยบดอกไม ลบไลทาตวดวยของหอม เครองยอมเครองแตง และประดบรางกายดวยเครองอาภรณวจตรงดงามตาง ๆ ๑ เวนจากนงนอนเหนอทนงทนอนอนสง มเตยงตงเทาสงกวาประมาณ และทนงทนอนอนใหญภายในมนนและสาล และเครองลาดอนวจตรงดงาม ๑ จงทาความเวนองคทจะพงเวน ๘ ประการนเปนอารมณ อยามจตฟงซานสงไปทอน จงสมาทานองคอโบสถ ๘ ประการนโดยเคารพเถด เพอบชาพระผมพระภาคพทธเจานน ดวยขอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปฏบตอยางยง ตามกาลงของเราทงหลาย ซงเปนคฤหสถ ชวตแหงเราทงหลายเปนมาถงวนอโบสถน จงอยาลวงไปปราศจากประโยชนเลย ตอจากนน พงกลาวคาอาราธนาอโบสถศลพรอมกน ดงน มย ภนเต ตสรเณน สห อฏฐงคสมนนาคต อโปสถ ยาจาม (วา ๓ จบ) เสรจแลว พงตงใจรบสรณคมนและอโบสถศลโดยเคารพ โดยวาตามคาทพระสงฆบอก ดงน นโม ตสส ภควโต อรหโต สมมาสมพทธสส (วา ๓ จบ) พทธ สรณ คจฉาม ...ฯลฯ... ตตยมป สงฆ สรณ คจฉาม ฯ เมอพระสงฆวา ตสรณคมน นฏฐต พงรบพรอมกนวา อาม ภนเต ตอจากนน พงรบอโบสถศลทง ๘ ขอ ดงกลาวไวแลวขางตนตอไป เมอรบศลจบแลว พงกลาวตามพระสงฆวา อม อฏฐงคสมนนาคต, พทธปปญตต อโปสถ, อมจ รตต อมจ ทวส, สมมเทว อภรกขต สมาทยาม ขาพเจาสมาทานอโบสถ, ทพระพทธเจาทรงบญญตไว, อนประกอบดวยองค ๘ ประการน, เพอจะรกษาไวใหด ไมใหขาดไมใหทาลาย, ตลอดวนหนงกบคนหนง ณ เวลาวนน พระสงฆบอกตอวา อมาน อฏฐ สกขาปทาน อชเชก อโปสถวเสน สาธก รกขตพพาน ใหรบพรอมกบวา อาม ภนเต และพระสงฆจะบอกอานสงสของศลตอไป ดงน สเลน สคต ยนต, สเลน โภคสมปทา, สเลน นพพต ยนต, ตสมา สล วโสธเย ฯ จบพธสมาทานอโบสถศลเพยงเทาน ตอจากนน พงตงใจฟงพระธรรมเทศนาหรอมนสการกรรมฐานตอไป เมอรกษาครบเวลาวนหนงกบคนหนงแลว การสมาทานกสนสดลง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

อโบสถศลมผลนอยและมผลมาก การบาเพญบญกศลในพระพทธศาสนา แบงออกไดเปน ๓ ระดบ คอ ๑. อยางตา ๒. อยางกลาง ๓. อยางสง การทาบญดวยฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสาอยางตา จดเปนบญอยางตา การทาบญดวยฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสาอยางกลาง จดเปนบญอยางกลาง การทาบญดวยฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสาอยางสง จดเปนบญอยางสง

การทาบญเพราะตองการชอเสยง จดเปนบญอยางตา การทาบญเพราะตองการผลบญ จดเปนบญอยางกลาง การทาบญเพราะสาคญวาเปนสงควรทา จดเปนบญอยางสง แมการสมาทานรกษาอโบสถศล กเชนเดยวกน อธยาศยของผสมาทานยอมแตกตางกนไป ทาใหไดผลไมเหมอนกน ผมพระภาคเจาจงตรสแกนางวสาขาในอโบสถสตร ตกนบาต องคตตรนกายวา ดกอนวสาขา อโบสถม ๓ อยาง คอ โคปาลกอโบสถ ๑ นคคณฐอโบสถ ๑ อรยอโบสถ ๑ ๑. โคปาลกอโบสถ หมายถง อโบสถทอบาสกอบาสการกษา มอาการเหมอนคนเลยงโค ทรงอธบายวา คนเลยงโค มอบโคทงหลายใหเจาของในเวลาเยนแลว คานงอยางนวา วนน โคเทยวหากนในทโนน ๆ ดมนาในทโนน ๆ ทน พรงน โคจกเทยวหากนในทโนน ๆ จกดมนาในทโนน ๆ ฉนใด คนรกษาอโบสถบางคน กฉนนนเหมอนกน คานงไปอยางนวา วนนนะ เราเคยวกนขาทนยะสงน ๆ บรโภคโภชนยะสงน ๆ ทนพรงน เราจกเคยวกนขาทนยะสงน ๆ จกบรโภคโภชนยะสงน ๆ คนรกษาอโบสถผนนมใจไปกบความยาก ใชวนใหหมดไปดวยความอยากนน การรกษาอโบสถเชนนยอมไมมผลมาก ไมมอานสงสมาก ดงเรองของคนถอศลไปเกดเปนเปรต แตคนตกเบดไดขนสวรรค วา ในวนอโบสถ มคนกลมหนงไปถอศลอยบนศาลาวด สวนคนอกคนหนงไปนงตกปลาอยทฝงคลองตรงขามศาลา วนนนปลากนเบดด คนตกเบดวดเอา ๆ ไดปลามาก คนถอศลอยบนศาลา มองไปทคนตกปลา กเกดความโลภอยากได

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปลา นกวาทาไมวนนตองเปนวนอโบสถ ถาไมเชนนนคงไดปลากบเขาบาง จตใจคดถงแตปลา ไมเปนอนคดถงศล คดถงกรรมฐาน และฟงธรรมเลย ฝายคนตกปลามองไปบนศาลาวดเหนคนนงขาวหมขาวถอศลกน แตตวเองตองมานงตกปลา ไมรจกวาวนโกนวนพระ เกดหรโอตตปปะ กลบไปถงบาน หยดการทาบาป เกดสมปตตวรตขนมา ใจเลยสบาย สวนคนถอศล รอนรนไปดวยความโลภ เรงวนเรงเวลา ใจจงมแตความทกข คนขนสวรรคคอคนทใจมความสข คนตกนรกคอคนทใจมแตความทกข ดงคาพดทวา สวรรคอยในอก นรกอยในใจ การปฏบตธรรมอยางน ยอมไมเกดประโยชนอะไร เพราะจตใจไมไดเขาถงธรรมเลย ๒. นคคณฐอโบสถ หมายถง อโบสถของนกบวชนอกพระพทธศาสนา ทรงอธบายวา ครนถงวนอโบสถ นครนถจะเรยกพวกสาวกมาสอนวา สเจาจงเปลองผาออกใหหมดแลว ประกาศตนอยางนวา ขาพเจาไมเกยวของกบใคร ๆ ในทไหน ๆ และความกงวลในสงอะไร ๆ และในทไหน ๆ กไมม แตความจรงไมไดเปนเชนนน พวกเขายงรจกญาตพนองพวกพองของเขา และญาตพนองพวกพองของเขา กรจกเขา และเขากยงตองรบอาหารจากคนอนอย ดงนน สงทนครนถสอนนน จงไมเปนความจรงได คนรกษาอโบสถกเชนเดยวกน บางคนหลงอาจารย หลงสานก ทงพอแมทงลก จนขาดความกตญกตเวท และไมทาหนาทของบพพการ ทาใหเกดปญหาทางครอบครว การถอศลหรอการปฏบตธรรมอยางน ยอมไมเกดผลดแตอยางใด เพราะเปนความประพฤตทเลยศล เลยธรรม หรอทาลายระบบศลธรรมนนเอง ๓. อรยอโบสถ หมายถง อโบสถทอบาสกอบาสการกษา ประเสรฐพเศษโดยขอปฏบต ทรงอธบายวา จตของมนษยทเศราหมองดวยอานาจกเลสนสามารถชาระลางใหสะอาดไดดวยความเพยร เหมอนศรษะทเปอน ทาใหสะอาดไดดวยเครองสนานศรษะ รางกายทเปอน ทาใหสะอาดไดดวยเครองชาระลางรางกาย ผาทสกปรก ฟอกใหสะอาดไดดวยเครองซกผา แวนทมวหมอง ทาใหใสไดดวยนามน ทองคาทหมองคลา ทาใหสกปลงไดดวยเครองมอของชางทอง และสงทจะทาจตอนเศราหมองใหบรสทธผองแผวไดนน คอ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๐๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑. พทธานสสต ระลกถงคณความดของพระพทธเจา ๒. ธมมานสสต ระลกถงคณความดของพระธรรม ๓. สงฆานสสต ระลกถงคณความดของพระสงฆ ๔. สลานสสต ระลกถงศลของตน ๕. เทวตานสสต ระลกถงความดทาใหเปนเทวดา มศรทธา ศล สตะ จาคะ และปญญา เปนตน เมอผรกษาอโบสถระลกถงอนสสตทง ๕ น ชอวาประพฤตพรหมอโบสถ ธมมอโบสถ สลอโบสถ และเทวตาอโบสถ จตของเธอปรารภพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ ศล และเทวดา ยอมผองใส ความปราโมทย ยอมเกดขนเธอยอมละอปกเลสได การทาจตทเศราหมองใหผองแผว ยอมมได ดวยความเพยรอยางนแล พระผมพระภาคเจาตรสตอไปวา ดกอนวสาขา อรยสาวกนนแล ยอมพจารณาเหนดวยตนเองอยางนวา พระอรหนตทงหลาย ละปาณาตบาตแลว เปนผเวนขาดจากปาณาตบาต วางทอนไม วางศสตรา มความละอายบาป มความเอนด เกอกล อนเคราะหสรรพสตวอยตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราไดชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลายอยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย ละอทนนาทานแลว เวนขาดจากอทนนาทาน ถอเอาแตของทเขาให หวงแตของทเขาให มตนอนไมเปนขโมย เปนผเปนอยสะอาดตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย ละอพรหมจรรยแลว เปนพรหมจาร เวนจากเมถนอนเปนธรรมของชาวบานตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พระอรหนตทงหลาย ละมสาวาทแลว เปนผเวนขาดจากมสาวาท พดแตคาจรง พดจรงเสมอ มถอยคามนคง เปนทวางใจได ไมลวงโลกตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย ละการดมนาเมาคอสราเมรย อนเปนทตงแหงความประมาทแลว เปนผเวนขาดจากการดมนาเมาตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราไดชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย บรโภคอาหารครงเดยว งดอาหารในราตร เวนจากการบรโภคในเวลาวกาลตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน เราไดชอวาปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย เวนขาดจากการฟอนรา การขบรอง การประโคมดนตร ดการเลน การประดบตกแตงกายดวยดอกไมของหอม และเครองทาผวอนเปนฐานแตงตวตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราไดชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลายอยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง พระอรหนตทงหลาย ละทนอนสงทนอนใหญแลว เปนผเวนขาดจากทนอนสงทนอนใหญ ใชทนอนตา บนเตยงบาง บนเครองลาดทาดวยหญาบาง ตลอดชพ แมเราในวนนกเปนเชนนน ตลอดคนหนงและวนหนงน ดวยองคอโบสถน เราไดชอวา ปฏบตตามพระอรหนตทงหลาย อยางหนง และอโบสถกจกเปนอนเรารกษาแลว อยางหนง ดกอนวสาขา อรยอโบสถเปนอยางนแล อโบสถทรกษาแลวอยางน ยอมมผลมาก มอานสงสมาก มความรงเรองมาก มความแผไพศาลมาก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ในคาสงสอนของพระผมพระภาคเจานน อรยอโบสถซงเปนอยางอกฤษฏ ผทปฏบตมกรกษาไมใครได รกษาไดแตเพยงโคปาลกอโบสถโดยมาก ถาผปฏบตสามารถรกษาใหเปนอรยอโบสถ หรออยางนอยทสดใหไดสกวนหนง จะรสกวาเปนบญกศลอนพเศษ ทงจะไดรบรสคอปตปราโมทยอยางมาก ไมเสยททไดชาตมาเปนมนษยพบพระพทธศาสนา

อานสงสของอโบสถศล ศลทกประเภททบคคลรกษาดวยจตศรทธา ดวยการสมาทาน หรอการงดเวนเฉพาะหนากตาม ยอมมผลมาก มอานสงสมาก มความรงเรองมาก มความเจรญแผไพศาลมาก เพราะศลนน สามารถสรางสวรรค สรางความเสมอภาค และสรางความปลอดภยใหแกมนษยได ศลสรางสวรรคแกมนษย ศลสามารถสรางสวรรคแกมนษยได พระพทธเจาไดตรสเรองนแกนางวสาขาวา “ดกอนวสาขา อโบสถประกอบดวยองค ๘ ประการ อนบคคลเขาจาแลว ยอมมอานสงสมาก มความรงเรองมาก มความเจรญแผไพศาลมาก ดกอนวสาขา การทสตร หรอบรษบางคนในโลกน เขาจาอโบสถอนประกอบดวยองค ๘ ประการ หลงจากเขาแตกกายทาลายขนธแลว พงไดอยรวมกบชาวสวรรคชนจาตมมหาราชกา ชนดาวดงส ชนยามา ชนดสต ชนนมมานรด และชนปรนมมตวสวสด ขอนนยอมเปนไปไดแนนอน” ศลนนสรางความเสมอภาคแกมนษยได ศลสรางความเสมอภาคแกมนษยได พระพทธเจาไดตรสเรองนกบ วาเสฎฐะวา

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

“ดกอนวาเสฏฐะ แมถากษตรยทงหลาย พราหมณทงหลาย แพศยทงหลาย และศทรทงหลาย พงเขาจาอโบสถศลอนประกอบดวยองค ๘ ประการ การเขาจานน พงเปนไปเพอประโยชน เพอความสข แกกษตรย แกพราหมณ แกแพศย และแกศทรทงหลายเหลานน ชวกาลนาน” ศลสรางความปลอดภยแกมนษย ศลสรางความปลอดภยแกมนษยได พระพทธเจาไดตรสไวในอภสนทสตรวา ดกอนภกษทงหลาย อรยสาวกในศาสนาน ละปาณาตบาต เปนผเวนจากปาณาตบาต ละอทนนาทาน ละกาเมสมจฉาจาร เปนผเวนขาดจากกาเมสมจฉาจาร ละมสาวาท เปนผเวนขาดจากมสาวาท ละสราเมรยมชชปมาทฏฐาน เปนผเวนจากสราเมรยมชชปมาทฏฐาน ชอวา เขาไดใหความไมมภย ความไมมเวร และความไมเบยดเบยน แกสตวทงหลายหาประมาณมได ตวเขาเองกยอมมสวน(ไดรบ)ความไมมภย ความไมมเวร และความไมถกเบยดเบยนดวย ดกอนภกษทงหลาย ทานทงหาน เปนมหาทาน รกนวาเปนเลศ (กวาทานทงหลาย) รกนมานาน รกนวาเปนวงศ (ของอรยะ) เปนของเกา อนสมณ-พราหมณผเปนวญชนไมคดคานไมลบลาง อนง แมบคคลผอานวยความสะดวก และใหการสนบสนนผรกษาศล ดวยการใหอาหารเปนตน กยอมไดผล ไดอานสงส ไดความรงเรอง และความเจรญแผไพศาลมากเชนเดยวกน ดงเรองของปโรหตคนหนงทเลากนมาวา ในอดตกาล พระโพธสตว ไดเปนพระเจากรงพาราณส เปนผไมประมาทในการบรจาคทาน รกษาศล และอโบสถกรรม ทรงชกชวนอามาตย เปนตน ใหบาเพญกศลเชนนน คนทงหมดไดทาตาม แตมปโรหตอยคนหนงททรงตงไวในตาแหนงผพพากษา เปนผหากนบนหลงคน ดวยการกนสนบน จงไมสมาทานศล ในวนอโบสถวนหนง ตอนกลางวน เขารบสนบนทาคดโกงแลวไปเฝาพระราชา ถกตรสถามวา อาจารย ทานกรกษาอโบสถดวยหรอ จงทลเทจวา พระพทธเจาขา แลวถวายบงคมลากลบไป อามาตยคนหนงทวงเขาวา ทานไมไดรกษาอโบสถมใชหรอ เขาพดวา เราบรโภคอาหารในเวลาเทานน ไปบานแลวบวน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ปาก อธษฐานอโบสถตอนเยน จกรกษาศลตอนกลางคน เมอเปนเชนน อโบสถกรรมกงหนงจกมแกเรา ครนไปถงเรอนแลว ไดทาอยางนน ในวนอโบสถอกวนหนง สตรผหนงคดวา จะตองรกษาอโบสถกรรมใหได เมอเวลาใกลเขามา จงเรมจะบวนปาก เขารวาสตรนน เปนผรกษาอโบสถ จงใหผลมะมวงแกเธอ ความดของเขามเพยงเทาน ครนเขาสนชวต ไดเกดเปนเวมานกเปรต หอมลอมดวยนางเทพกญญามากมาย เขาเสวยสมบตเฉพาะในเวลากลางคน สวนกลางวน ตองเขาไปอยในปามะมวง อตภาพอนเปนทพยหายไป มรางกายทนาเกลยด ถกไฟไหมลกโชนทงตว มอของเขามนวขางละนว เลบนวมอขนาดเทาจอบเลมใหญ เขาเอาเลบมอทงสองนนกรดเนอหลงของตนควกออกมากน ไดรบความเจบปวด รองลนปา ไดรบทกขเวทนาแสนสาหส เมอพระอาทตยตกดน รางกายนนกหายไป กายอนเปนทพยเกดขนแทน กลบสวมานดงเดม เขาไดทพยวมานอนนารนรมย เพราะผลแหงการใหผลมะมวงแกหญงผรกษาอโบสถ เขาควกเนอหลงของตนเองออกมากน เพราะผลแหงการรบสนบนและตดสนคดโกง เขามยศใหญ ไปทไหนมนางเทพกญญาหอมลอม เพราะผลแหงการรกษาอโบสถกงหนง ศล สรางสวรรคใหแกมนษย สรางความเสมอภาคใหแกมนษย สรางความปลอดภยใหแกมนษย และใหสมบตทนาปรารถนาแกมนษยตามทกลาวมา ดงนน ผหวงความเจรญทกคนจงควรรกษาศลใหด มใหขาด มใหดางพรอย ฯ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนวชาอโบสถศล สปดาหท ๑๒ ๑. ก ๒. ก ๓. ค ๔. ข ๕. ค ๖. ก ๗. ง ๘. ง ๙. ก ๑๐. ก ๑๑. ค ๑๒. ข ๑๓. ค ๑๔. ข ๑๕. ง ๑๖. ค ๑๗. ง ๑๘. ค ๑๙. ก ๒๐. ง

----------------------

แบบทดสอบหลงเรยนวชาอโบสถศล

คาสง : จงทาเครองหมายกากบาท (X) หนาคาตอบทถกทสดเพยงคาตอบเดยว ๑. การถอศลอโบสถ เพอประโยชนอะไร ? ก. เพอหยดพกผอนของฆราวาส ข. เพอทากจกรรมทางพระศาสนา ค. เพอสวดปาตโมกขทกวนพระ ง. เพอพระสงฆทาอโบสถกรรม ๒. การรกษาอโบสถศล จดเขาพ ธใด ? ก. กศลพธ ข. บญพธ ค. ทานพธ ง. ปกณกะ ๓. เขาบานใหเขาทางประต จะเขาสพระพทธศาสนา ทานวาทางใด ? ก. ศล ข. กมมฏฐาน ค. พระธรรมคาสอน ง. พระรตนตรย ๔. คาวา “ สรณะ ” หมายถงอะไร ? ก. ไตรลกษณ ข. ไตรสกขา ค. ไตรรตน ง.ไตรมาส ๕. คาวา “ สรณคมน ” หมายถงอะไร ? ก. การยดเอาเปนทพง ข. การสกยนตปองกนตว ค. การถอศลกนเจ ง. การมอบตนเปนสาวก ๖. ขอใด ไมใชสาเหตแหงการขาดสรณคมน ? ก. ตาย ข. ไปเขารตถอศาสนาอน ค. ลบหลพระภมเจาท ง. ลบหลดหมนพระสงฆ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๗. อะไรเปนสาเหตใหสรณคมนเศราหมอง ? ก. อาราธนาศลไมได ข. สงสยเรองบาปบญ ค.สมาทานศลไมชด ง. ถกทกขอ ๘. ขอใดไมใชความหมายของคาวา “ พทธะ ” ? ก. ผร ข. ผตน ค. ผเบกบาน ง. ผรตาม ๙. การเขาหาพระรตนตรยอยางไร จงถกตอง ? ก. สวดมนตภาวนา ข. แสวงหาโชคลาภ ค. กราบขอพร ง. วงวอนขอหวย ๑๐. การถอศลอโบสถ เปนกจกรรมพเศษอยางหนงของใคร ? ก. พระภกษ ข. คนถกคณไสย ค. หมอด ง. อบาสก อบาสกา ๑๑. การถออโบสถ มมาแตครงใด ? ก. กอนพทธกาล ข. สมยพทธกาล ค. หลงพทธกาล ง. หลกฐานไมแนชด ๑๒. การถออโบสถในปญจอโปสถชาดก เพอขมอะไร ? ก. ความโลภ ข. ความโกรธ ค. ความถอตว ง. ถกทกขอ ๑๓. ปกตอโบสถ กาหนดใหสมาทานรกษานานเทาไร ? ก. วนหนงคนหนง ข. คราวละ ๓ วน ค. ตลอด ๓ เดอน ง. ตลอด ๔ เดอน ๑๔. ขอใด ไมตรงกบวนปฏชาครอโบสถ ? ก. วนรบ ข. วนสง ค. วนลา ง. วนรกษา ๑๕. ปาฏหารยอโบสถ กาหนดใหสมาทานรกษานานเทาไร ? ก. วนหนงคนหนง ข. คราวละ ๓ วน ค. ตลอด ๔ เดอน ง. ตลอด ๘ เดอน ๑๖. ในปญจอโปสถชาดก ใครรกษาอโบสถเพอระงบความเสยใจ ? ก. ฤษ ข. นกพราบ ค. หม ง. สนขจงจอก

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

๑๗. เมอถงวนอโบสถ ใครพงสมาทานรกษาศลอโบสถ ? ก. เจาอาวาส ข. พระลกวด ค. สามเณร ง. สาธชนทวไป ๑๘. ขอใด ผสมาทานรกษาศลอโบสถพงกระทา ? ก. เลาชาดก ข. แตงหนา ค. ฟงละครวทย ง. เปดกรของเกา ๑๙. คาประกาศอโบสถ กาหนดใหทาตอจากขนตอนใด ? ก. บชาพระรตนตรย ข. รบสรณคมน ค. อาราธนาศล ง. สมาทานศล ๒๐.“ ขาพเจาขอบชาพระผมพระภาคเจาดวยเครองสกการะน ” เปนคากลาวอยในขนตอนใด ? ก. บชาพระรตนตรย ข. ประกาศอโบสถ ค. รบสรณคมน ง. อาราธนาศล ๒๑. การรบวาจะตงใจปฏบตตามศลทพระสงฆใหนน เรยกวาอะไร ? ก. อธษฐานศล ข. อาราธนาศล ค. สมาทานศล ง. ถอศลอด ๒๒. คนไมรภาษาบาล แตมศทธาถอศลอโบสถ พงสมาทานดวยวธใด ? ก. กลาวตามหวหนา ข. กลาวภาษาไทย ค. อธษฐานเอาเอง ง. ถกทกขอ ๒๓. ขอใด อโบสถศลตางจากศล ๕ ขอ ? ก. กาหนดเวลารกษา ข. ไมกาหนดเวลารกษา ค. เปนพนฐานของมนษย ง. ไมใชพทธบญญต ๒๔. แมทรพยของตนเอง กทาใหผดศลขอท ๒ ได ตรงกบขอใด ? ก. ยมของไมสงคน ข. หลบเลยงภาษ ค. รบซอขายของโจร ง. บกรกพนทอทยาน ๒๕. ทรพยชนดใด โจรลกไปไมได ? ก. อรยทรพย ข. ทรพยแผนดน ค. สงหารมทรพย ง. อสงหารมทรพย ๒๖. อสทธรรมเปนขาศกแกพรหมจรรย คออะไร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ความตาย ข. การลวงประเวณ ค. ความแกตาย ง. ความพลดพราก ๒๗. ผรกษาอโบสถศล ควรพดจาปราศรยอยางไร ? ก. อยาตฉน ข. อยานนทา ค. อยาวาราย ง. ถกทกขอ ๒๘. เครองดมชนดใด ผสมาทานรกษาอโบสถศลดมไมได ? ก. นาผง ข. นาชา ค. นาจณฑ ง. กาแฟ ๒๙. ผสมาทานรกษาศลอโบสถ ควรสนทนากนดวยเรองอะไร ? ก. เรองในบานของตวเอง ข. เรองในบานคนอน ค. เรองสตวเลยงนารก ง. เรองเปรตผอมโซ ๓๐. ผสมาทานรกษาศลอโบสถ พงรบประทานอาหารใหเสรจเวลาใด ? ก. กอนเพล ข. กอนเทยง ค. เทยงครง ง. บายโมง ๓๑. ขอใด ไมใชกจจาเปนของผสมาทานรกษาศลอโบสถ ? ก. อดขาวเยน ข. เดนจงกรม ค. สวดมนต ง. ฟงปาตโมกข ๓๒. อโบสถศลขอท ๗ ใหงดเวนอะไร ? ก. อาหารคา ข. พดคาหยาบ ค. รองเพลง ง. สบบหร ๓๓. การดเชนไร ไมเปนขาศกแกกศล ? ก. ดพระเครอง ข. ดดวงชะตา ค. ดเกมแกจน ง. ดอาการ ๓๒ ๓๔. การเลนใด เปนขาศกแกกศล ? ก. เลนกล ข. เลนตลก ค. เลนแรแปรธาต ง. ถกทกขอ ๓๕. ผสมาทานรกษาศลอโบสถ ไมพงนอนอยางไร ? ก. นอนทสง ข. นอนกลางวน ค. นอนกลางดน ง. นอนกรน ๓๖. การถอศลอโบสถ ปลอยวนคนใหผานพนไปโดยเปลาประโยชน คดอยากไดสง โนนสงนตลอดเวลา เปนอโบสถประเภทใด ? ก. โคปาลกอโบสถ ข. อรยอโบสถ ค. ปาฏหารยอโบสถ ง. ปกตอโบสถ ๓๗. อโบสถของนกบวชนอกพทธศาสนา ตรงกบขอใด ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ปฏชาครอโบสถ ข. นคณฐอโบสถ ค. อรยอโบสถ ง. ถกทกขอ ๓๘. อโบสถใด ผสมาทานรกษาไดรบผลบญมากทสด ? ก. โคปาลกอโบสถ ข. นคณฐอโบสถ ค. อรยอโบสถ ง. ถกทกขอ ๓๙. ผสมาทานปกตอโบสถ ตองรกษาศลอะไร ก. ศล ๕ ข. ศล ๘ ค. ศล ๑๐ ง. ศล ๒๒๗ ๔๐. ขอใด ไมใชศลอโบสถ ? ก. ไมใชนาหอม ข. ไมจบเงนทอง ค. ไมดละครโขนหนง ง. ไมนงทนงสงใหญ ๔๑. ขอใด เปนเหตใหการถอศลอโบสถมผลนอย ? ก. จบเงนทอง ข. ถอศลบาน ค. หงดหงดฟงซาน ง. สมาทานเอง ๔๒. ผถอศลอโบสถ พงมความเชออยางไร ? ก. เชอกรรม ข. เชอบาปบญ ค. ไมเชอมงคลตนขาว ง. ถกทกขอ ๔๓. คาวา “ ไมลวงโลก ” ในอโปสถสตร หมายถงศลขอใด ? ก. งดฆาสตว ข. งดลกทรพย ค. งดพดเทจ ง. งดดมนาเมา ๔๔. กจกรรมใด ไมเหมาะสมแกผสมาทานรกษาศลอโบสถ ? ก. ไหวพระสวดมนต ข. ทองบนภาวนา ค. อานตาราหมอด ง. เรยนรพระสตร ๔๕. ผสมาทานรกษาศลอโบสถ พงปฏบตตนอยางไร ? ก. งดเวนการทาบาปกรรม ข. ทาแตบญกศล ค. ทาจตของตนใหผองแผว ง. ถกทกขอ ๔๖. ศลอโบสถทสมาทานคราวเดยวพรอมกน หากขาดขอใดขอหนง จะมผลตอขอ อนอยางไร ?

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๑๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ก. ขาดบางขอ ข. ขาดทละขอ ค. ขาดทงหมด ง. ไมขาดทงหมด ๔๗. เมอรกษาศลอโบสถครบตามกาหนดแลว พงปฏบตอยางไร ? ก. กลาวคาลาพระรตนตรย ข. กลาวคาลาศล ค. กลาวคาลาสกขา ง. การสมาทานสนสดลงเอง ๔๘. “แวนทหมองทาใหใสไดโดยทาความสะอาด แตใจทเศราหมองนน” ตองทา อยางไร ? ก. อยาใจรอน ข. อยานอนใจ ค. ใหนกถงศล ง. ใหกนขาวได ๔๙. คาวา “ ศลชวยทาใหรอด ” มความหมายตรงกบขอใด ? ก. ศลสรางสวรรคแกมนษย ข. ศลสรางความปลอดภยแกมนษย ค. ศลสรางความเสมอภาคแกมนษย ง. ศลสรางความรงเรองแกมนษย ๕๐. ผไมสามารถเขาจาอโบสถศลไดทาอยางไร จงจะไดรบผลบญเชนเดยวกบผสมาทานรกษา ? ก. ชวยดดวงทางวปสสนา ข. เลาเรองนางสดาใหฟง ค. นงสนทนาธรรมตามกาล ง. อานนวนยายประโลมโลก

เฉลยทดสอบหลงเรยนวชา อโบสถศล ๑. ข ๒. ก ๓. ง ๔. ค ๕. ก ๖. ค ๗. ข ๘. ง ๙. ก ๑๐. ง ๑๑. ก ๑๒. ง ๑๓. ก ๑๔. ค ๑๕. ค ๑๖. ข ๑๗. ง ๑๘. ก ๑๙. ก ๒๐. ก ๒๑. ค ๒๒. ง ๒๓. ก ๒๔. ข ๒๕. ก ๒๖. ข ๒๗. ง ๒๘. ค ๒๙. ง ๓๐. ข ๓๑. ง ๓๒. ค ๓๓. ง ๓๔. ง ๓๕. ก ๓๖. ก ๓๗. ข ๓๘. ค ๓๙. ข ๔๐. ข ๔๑. ค ๔๒. ง ๔๓. ค ๔๔. ค ๔๕. ง ๔๖. ค ๔๗. ง ๔๘. ค ๔๙. ข ๕๐. ค

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ภาคผนวก

บทสวดมนตเจรญสต เพอใหเกดสนตสขภายใน

คาบชาพระรตนตรย

(นา) อะระหง สมมาสมพทโธ ภะคะวา (รบพรอมกน) พระผมพระภาคเจา เปนพระอรหนต ดบเพลงกเลสเพลงทกขสนเชง

ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง พทธง ภะคะวนตง อะภวาเทม

ขาพเจาอภวาทพระผมพระภาคเจา ผร ผตน ผเบกบาน (กราบ)

(นา) สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม (รบพรอมกน) พระธรรมเปนธรรมทพระผมพระภาคเจา ตรสไวดแลว

ธมมง นะมสสาม ขาพเจามนสการพระธรรม (กราบ)

(นา) สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ (รบพรอมกน) พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ปฏบตดแลว สงฆง นะมาม

ขาพเจานอบนอมพระสงฆ (กราบ) (นา) (หนทะ มะยง พทธสสะ ภะคะวะโต ปพพะภาคะนะมะการง กะโรมะ เส) นะโม ตสสะ ภะคะวะโต ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคเจา พระองคนน อะระหะโต ซงเปนผไกลจากกเลส สมมาสมพทธสสะ ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง. (วา ๓ ครง)

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๑ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

พทธานสสตคาถา

(นา) ( หนทะ มะยง พทธานสสะตนะยง กะโรมะ เส )

(รบพรอมกน) ตง โข ปะนะ ภะคะวนตง เอวง กลยาโณ กตตสทโท อพภคคะโต, กกตตศพทอนงามของพระผมพระภาคเจาพระองคนน , ไดฟงไปแลวอยางนวา อตปโส ภะคะวา แมเพราะเหตอยางน ๆ พระผมพระภาคเจาพระองคนน อะระหง เปนผไกลจากกเลส สมมาสมพทโธ เปนผตรสรชอบไดโดยพระองคเอง วชชาจะระณะสมปนโน เปนผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ สคะโต เปนผไปแลวดวยด โลกะวท เปนผรโลกอยางแจมแจง อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ เปนผสามารถฝกบรษทสมควรฝกไดอยางไมมใครยงกวา สตถา เทวะมะนสสานง เปนครผสอนของเทวดาและมนษยทงหลาย พทโธ เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม ภะคะวาต เปนผมความเจรญ จาแนกธรรมสงสอนสตว ดงน.

ธมมานสสตคาถา

(นา) (หนทะ มะยง ธมมานสสะตนะยง กะโรมะ เส )

(รบพรอมกน) สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม พระธรรม เปนธรรมทพระผมพระภาคเจา ไดตรสไวดแลว สนทฏฐโก เปนสงทผศกษาและปฏบต พงเหนไดดวยตนเอง อะกาลโก เปนสงทปฏบตได และใหผลไดไมจากดกาล เอหปสสโก เปนสงทควรกลาวกะผอนวา ทานจงมาดเถด โอปะนะยโก เปนสงทควรนอมเขามาใสตว ปจจตตง เวทตพโพ วญหต. เปนสงทผรกรไดเฉพาะตน ดงน ฯ

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๒ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สงฆานสสตคาถา

(นา) (หนทะ มะยง สงฆานสสะตนะยง กะโรมะ เส )

(รบพรอมกน) สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ปฏบตดแลว อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ปฏบตตรงแลว ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ปฏบตเพอรธรรมเปนเครองออกจากทกขแลว สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ปฏบตสมควรแลว ยะททง ไดแกบคคลเหลาน คอ จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา คแหงบรษ ๔ ค นบเรยงตวบรษได ๘ บรษ เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ นนแหละ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา อาหเนยโย เปนผควรแกสกการะทเขานามาบชา ปาหเนยโย เปนผควรแกสกการะทเขาจดไวตอนรบ ทกขเณยโย เปนผควรรบทกษณาทาน อญชลกะระณโย เปนผทบคคลทวไปควรทาอญชล อะนตตรง ปญญกเขตตง โลกสสาต เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา ดงน.

พระคาถาปองกนภยทงสบทศ

บระพารสมง พระพทธคณง บระพารสมง พระธมเมตง บระพารสมง พระสงฆานง ทกขะโรคะภะยง ววญชยเย สพพะทกข สพพะโศก สพพะโรค สพพะภย สพพะเคราะหเสนยดจญไร ววญชยเย สพพะธะนง สพพะลาภง ภะวนต เม รกขนต สรกขนต ฯ หมายเหต : รอบตอ ๆ ไป ใหเปลยน บรพารสมง เปน อาคะเนรสมง , ทกษณรสมง , หรดรสมง , ปจจมรสมง , พายพรสมง , อดรรสมง , อสานรสมง , อากาสรสมง , ปฐวรสมง และทเหลอเหมอนกนทงหมด.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๓ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ผอนคลายความเครยดดวยสมาธ การทาสมาธถอเปนการผอนคลายความเครยดทลกซงทสด เพราะจตใจจะสงบ และปลอดจากความคดทซาซาก ฟงซาน วตกกงวล เศรา โกรธ ฯลฯ หลกของการทาสมาธ คอการเอาใจไปจดจอกบสงใดสงหนงเพยงอยางเดยว ซงในทนจะใชการนบลมหายใจเปนหลก และยตการคดเรองอนๆ อยางสนเชง หากฝกสมาธเปนประจา จะทาใหจตใจเบกบาน อารมณเยน สมองแจมใส หายเครยดจนตวเองและคนใกลชดรสกถงความเปลยนแปลงในทางทดนไดอยางชดเจน

วธการฝก ขนท ๑ นงในทาทสบาย จะเปนการนงขดสมาธ นงพบเพยบ หรอนอนกไดในกรณทเปนผปวย หลบตา หายใจเขา หายใจออกชาๆ เรมนบลมหายใจเขาออก ดงน หายใจเขานบ ๑ หายใจออกนบ ๑ หายใจเขานบ ๒ หายใจออกนบ ๒ นบไปเรอยๆ จนถง ๕ แลวเรมนบ ๑ ใหม นบจนถง ๖ แลวเรม ๑ ใหม นบจนถง ๗ แลวเรม ๑ ใหม นบจนถง ๘ แลวเรม ๑ ใหม นบจนถง ๙ แลวเรม ๑ ใหม นบจนถง ๑๐ ครบ ๑๐ ถอเปน ๑ รอบ แลวเรม ๑ - ๕ ใหม ดงตวอยางตอไปน

๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๖,๖ ๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๖,๖ ๗,๗ ๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๖,๖ ๗,๗ ๘,๘ ๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๖,๖ ๗,๗ ๘,๘ ๙,๙ ๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ๖,๖ ๗,๗ ๘,๘ ๙,๙ ๑๐,๑๐

๑,๑ ๒,๒ ๓,๓ ๔,๔ ๕,๕ ฯลฯ ในการฝกครงแรกๆ อาจยงไมมสมาธพอ ทาใหนบเลขผดพลาด หรอบางทอาจมความคดอนแทรกเขามาทาใหลมนบเปนบางชวง ถอเปนเรองปกต ตอไปใหพยายามตงสตใหม เมอมความคดอนแทรกเขามากใหรบร แลวปลอยใหผานไป ไมเกบมาคดตอ ในทสดกจะสามารถนบเลขไดอยางตอเนองและไมผดพลาด เพราะมสมาธดขน

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๔ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

ขนท ๒ เมอจตใจสงบมากขน ใหเรมนบเลขแบบเรวขนไปอก คอ หายใจเขานบ ๑ หายใจออกนบ ๒ หายใจเขานบ ๓ หายใจออกนบ ๔ หายใจเขานบ ๕ หายใจออกนบ ๑ ใหม จนถง ๖, ๗, ๘, ๙, ๑๐ ตามลาดบดงน

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙ ๑๐ ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ฯลฯ

ขนท ๓ เมอนบลมหายใจไดเรวและไมผดพลาด แสดงวาจตใจสงบมากแลว คราวนใหใชสตรบรลมหายใจเขาออกเพยงอยางเดยว ไมตองนบเลขอก และไมคดเรองใดๆ ทงสนมแตความสงบเทานน

ขอแนะนา ควรฝกสมาธเปนประจาทกวน โดยเฉพาะกอนนอน จะชวยใหนอนหลบไดด ไมมฝนรายดวย

ผลดของการสวดมนตและทาสมาธผอนคลายความเครยด คอ

ขณะฝก จะสงผลให ๑) อตราการเผาผลาญอาหารในรางกายลดลง ๒) อตราการเตนของหวใจชาลง ๓) อตราการหายใจลดลง ๔) ความดนโลหตลดลง ๕) ความตงเครยดของกลามเนอลดลง หลงจากฝก จะทาให ๑) ใจเยนขน ๒) ความวตกกงวลลดลง สบายใจมากขน ๓) มสมาธดขน ๔) ความจาดขน ๕) ความสมพนธกบผอนดขน ๖) สมองแจมใส คดแกปญหาตาง ๆ ไดดขนกวาเดม ผลานสงสทจะไดรบ คอ ๑) ยอมมความบรสทธทางกาย วาจา และใจ ๒) จตใจยอมแชมชน เบกบาน ๓) ไมเปนคนมสมาธสน ๔) ไดชอวาเปนผจรรโลงพระพทธศาสนา ๕) เมอละจากโลกน ยอมเขาถงสคต ๖) เปนปจจยใหถง ซงพระนพพาน.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๕ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สรปผลการสอบธรรมศกษา ปการศกษา ๒๕๔๕-๔๙ ดาเนนการโดย ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

********************** ปการศกษา ๒๕๔๕

ท สถานศกษา สงเขาสอบ คงสอบ ขาดสอบ ขอสอบเพม รอยละ

๑ โรงเรยนพณชยการราชดาเนน-ธนบร ๒,๐๔๓ ๑,๑๗๓ ๘๗๐ ๔๑๔ ๕๗% ๒ โรงเรยนเทคโนโลยสยาม ๑,๑๙๘ ๖๓๔ ๕๖๔ ๒๗๔ ๕๓% ๓ โรงเรยนกลสรเทคโนโลย ๒๒๓ ๑๑๔ ๑๐๙ ๒ ๕๑% ๔ โรงเรยนวบลยบรหารธรกจ ๕๕๓ ๒๑๑ ๓๔๒ ๑๑๑ ๓๘% รวม ๔,๐๙๗ ๒,๑๓๔ ๑,๘๘๕ ๘๐๑ ๕๓% มนกเรยนนกศกษาสามารถ สอบผานหลกสตรธรรมศกษาชน ตร – โท - เอก จานวน ๑,๔๓๘ คน

ปการศกษา ๒๕๔๖

จานวนนกเรยนนกศกษา ธรรมศกษา ตร,โท,เอก ท สถานศกษา

สงเขาสอบ คงสอบ ขาดสอบ สอบได สอบตก ๑ โรงเรยนพณชยการราชดาเนน-ธนบร ๒,๔๖๑ ๑,๓๔๒ ๑,๑๑๙ ๗๕๓ ๕๘๙ ๒ โรงเรยนเทคโนโลยสยาม ๑,๐๐๒ ๖๗๙ ๓๒๓ ๓๓๔ ๓๔๕ ๓ โรงเรยนวบลยบรหารธรกจ ๕๐๑ ๑๖๑ ๓๔๐ ๑๑๓ ๔๘ ๔ โรงเรยนมตรพลพณชยการ ๑,๐๗๓ ๗๒๐ ๓๕๓ ๕๒๐ ๒๐๐ ๕ โรงเรยนกลสรเทคโนโลย ๒๕๙ ๒๐ ๒๓๙ ๑๘ ๒ ๖ โรงเรยนภาษานสรณธนบร ๒๒๗ ๑๗๒ ๕๕ ๑๐๙ ๖๓ ๗ โรงเรยนหมบานครบรหารธรกจ ๔๙๒ ๔๑๑ ๘๑ ๓๔๘ ๖๓ ๘ โรงเรยนเทคนควมลบรหารธรกจ ๑,๔๓๙ ๘๖๒ ๕๗๗ ๕๐๐ ๓๖๒ ๙ โรงเรยนเทคนคพณชยการเจาพระยา ๒๔๙ ๑๙๒ ๕๗ ๑๔๓ ๔๙ ๑๐ โรงเรยนภาษานสรณบางแค ๙๔๓ ๗๕๒ ๑๙๑ ๔๑๘ ๓๓๔ ๑๑ โรงเรยนพณชยการภาษานสรณ ๖๗๑ ๕๙๘ ๗๓ ๕๐๗ ๙๑ ๑๒ โรงเรยนพณชยการสโขทย ๗๙๕ ๒๘๙ ๕๐๖ ๒๕๑ ๓๘ ๑๓ โรงเรยนไชยฉมพลวทยาคม ๖๗๑ ๒๓๘ ๔๓๓ ๑๓๕ ๑๐๓ ๑๔ โรงเรยนมธยมสาธตฯ ๒๘๐ ๑๕๕ ๑๒๕ ๑๓๕ ๒๐ ๑๕ โรงเรยนพระรามหกเทคโนโลย ๔๓๙ ๔๑๗ ๒๒ ๗๔ ๓๔๓ ๑๖ สานกเรยนวดยานนาวา ๒๘๗ ๑๘๑ ๑๐๖ ๑๒๒ ๕๙

๑๑,๗๘๙ ๗,๑๘๙ ๔,๖๐๐ ๔,๔๘๐ ๒,๗๐๙ รวม

๑๐๐ % ๖๑ % ๓๙ % ๖๒ % ๓๘ %

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๖ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม ปการศกษา ๒๕๔๗

จานวนนกเรยนนกศกษา

ท สถานศกษา สงสอบ ขาด

สอบ คงสอบ สอบได สอบตก

สอบได รอยละ

๑ โรงเรยนพณชยการราชดาเนน-ธนบร ๒,๒๕๒ ๘๒๑ ๑,๔๓๑ ๗๓๔ ๖๙๗ ๕๑.๒๙ ๒ โรงเรยนเทคโนโลยสยาม ๒,๐๒๓ ๙๔๖ ๑,๐๗๗ ๗๙๐ ๒๘๗ ๗๓.๓๕ ๓ โรงเรยนวบลยบรหารธรกจ ๔๓๕ ๑๘๓ ๒๕๒ ๑๒๑ ๑๓๑ ๔๘.๐๑ ๔ โรงเรยนมตรพลพณชยการ ๑,๑๒๑ ๒๙๒ ๘๒๙ ๓๘๗ ๔๔๒ ๔๖.๖๘ ๕ โรงเรยนกลสรเทคโนโลย ๑๕๐ ๔๔ ๑๐๖ ๑๖ ๙๐ ๑๕.๐๙ ๖ โรงเรยนภาษานสรณธนบร ๒๔๕ ๑๒ ๒๓๓ ๑๒๓ ๑๑๐ ๕๒.๗๘ ๗ โรงเรยนเทคโนโลยหมบานคร ๑,๑๒๔ ๔๐๙ ๗๑๕ ๒๐๗ ๕๐๘ ๒๘.๙๕ ๘ โรงเรยนหมบานครบรหารธรกจ ๕๐๕ ๘๐ ๔๒๕ ๒๑๗ ๒๐๘ ๕๑.๐๕ ๙ โรงเรยนเทคนควมลบรหารธรกจ ๑,๖๗๗ ๗๓๐ ๙๔๗ ๕๑๘ ๔๒๙ ๕๔.๖๙ ๑๐ โรงเรยนเทคนคพณชยการเจาพระยา ๖๒๒ ๑๔๒ ๔๘๐ ๒๕๙ ๒๒๑ ๕๓.๙๕ ๑๑ โรงเรยนพณชยการภาษานสรณบางแค ๖๑๑ ๒๙ ๕๘๒ ๔๙๐ ๙๒ ๘๔.๑๙ ๑๒ โรงเรยนไชยฉมพลวทยาคม ๔๑๑ ๓๕ ๓๗๖ ๒๔๒ ๑๓๔ ๖๔.๓๖ ๑๓ โรงเรยนมธยมสาธตฯ ๑๕๓ ๕ ๑๔๘ ๑๒๘ ๒๐ ๘๖.๔๘ ๑๔ โรงเรยนพระรามหกเทคโนโลย ๑,๔๓๑ ๓๕๖ ๑,๐๗๕ ๓๗๑ ๗๐๔ ๓๔.๕๑ ๑๕ โรงเรยนสหะพาณชย ๓๐๐ ๕๖ ๒๔๔ ๑๐๔ ๑๔๐ ๔๒.๖๒ ๑๖ โรงเรยนเทคโนโลยบรหารธรกจเปรมฤทย ๒๕๗ - ๒๕๗ ๑๕๐ ๑๐๗ ๕๘.๓๖ ๑๗ โรงเรยนวมลพณชยการ ศรยาน ๑,๗๖๓ ๔๑๔ ๑,๓๔๙ ๘๕๒ ๔๙๗ ๖๓.๑๕ ๑๘ วทยาลยอาชวศกษาเอยมละออ ๗๕๗ ๑๘๘ ๕๖๙ ๒๕๓ ๓๑๖ ๔๔.๔๖ ๑๙ โรงเรยนสายประสทธวทยาคม-พณชยการ ๔๕๒ ๖๔ ๓๘๘ ๑๓๕ ๒๕๓ ๓๔.๗๙ ๒๐ โรงเรยนวดสวรรณ ๒๕๓ ๑๖ ๒๓๗ ๑๐๓ ๑๓๔ ๔๓.๔๕ ๒๑ โรงเรยนราชวนตประถมบางแค ๒๘๖ ๑๒ ๒๗๔ ๑๓๓ ๑๔๑ ๔๘.๕๔ ๒๒ โรงเรยนเทคโนโลยยานยนตโตโยตา ๒๔๑ ๑๗ ๒๒๔ ๒๒๓ ๑ ๙๙.๕๕ ๒๓ โรงเรยนนวลนรดศวทยาคม รชมงคลาภเษก ๑,๐๖๒ ๑๐๕ ๙๕๗ ๒๖๗ ๖๙๐ ๒๗.๙๘ ๒๔ โรงเรยนวดสวนสม ๕๔๔ ๑๓ ๕๓๑ ๑๑๑ ๔๒๐ ๒๐.๙๐ ๒๕ มหาวทยาลยสยาม ๕๒๐ ๓๓ ๔๘๗ ๔๖๘ ๑๙ ๙๖.๐๙

รวม ๑๙,๑๙๕ ๕,๐๐๒ ๑๔,๑๙๓ ๗,๔๐๒ ๖,๗๙๑ ๕๒.๑๕ สงสอบ รอยละ ๑๐๐ ๒๖.๐๕ ๗๓.๙๔ ผลสอบ รอยละ ๑๐๐ ๕๒.๑๕ ๔๗.๘๔

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๗ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม ปการศกษา ๒๕๔๘

จานวนนกเรยนนกศกษา สอบได

รอยละ ท สถานศกษา สงสอบ ขาดสอบ คงสอบ สอบได สอบตก

๑ มหาวทยาลยสยาม ๑,๐๙๕ ๓๙๑ ๗๐๓ ๖๑๔ ๘๙ ๘๗.๓๔ ๒ ร.ร.พณชยการราชดาเนน-ธนบร ๒,๑๖๖ ๖๐๔ ๑,๕๖๒ ๗๖๙ ๗๙๓ ๔๙.๒๔ ๓ ร.ร.เทคโนโลยสยาม ๑,๑๘๑ ๔๒๐ ๗๖๑ ๕๖๓ ๑๙๘ ๗๓.๙๙ ๔ ร.ร.เทคโนโลยยานยนตโตโยตา ๑๗๖ ๑๑ ๑๖๕ ๑๖๔ ๑ ๙๙.๔๐ ๕ ร.ร.เทคนควมลบรหารธรกจ ๑,๒๖๓ ๑๙๕ ๑,๐๖๘ ๘๘๑ ๑๘๗ ๘๒.๕๐ ๖ ร.ร.วมลพณชยการ ศรยาน ๑,๗๑๔ ๑๕๕ ๑,๕๕๙ ๑,๒๒๕ ๓๓๔ ๗๘.๕๘ ๗ ร.ร.วบลยบรหารธรกจ ๖๖๘ ๓๖๕ ๓๐๓ ๑๓๑ ๑๗๒ ๔๓.๒๔ ๘ ร.ร.มตรพลพณชยการ ๘๔๒ ๑๓๙ ๗๐๓ ๔๙๗ ๒๐๖ ๗๐.๗๐ ๙ ร.ร.สหะพาณชย ๓๐๘ ๑๒๑ ๑๘๗ ๗๒ ๑๑๕ ๓๘.๕๑ ๑๐ ร.ร.ราชวนตประถมบางแค ๒๗๑ ๓๔ ๒๓๗ ๑๖๗ ๗๐ ๗๐.๔๗ ๑๑ ร.ร.ภาษานสรณธนบร ๒๓๓ ๑๓ ๒๒๐ ๑๓๒ ๘๘ ๖๐.๐๑ ๑๒ ร.ร.หมบานครบรหารธรกจ ๕๔๔ ๑๑๕ ๔๒๙ ๓๑๗ ๑๑๒ ๗๓.๙๐ ๑๓ ร.ร.เทคโนโลยบรหารธรกจเปรมฤทย ๑๑๑ ๒๑ ๙๐ ๕๖ ๓๔ ๖๒.๒๓ ๑๔ ร.ร.เทคนคพณชยการเจาพระยา ๘๒๑ ๒๒๙ ๕๙๒ ๔๐๖ ๑๘๖ ๖๘.๕๙ ๑๕ ร.ร.นวลนรดศวทยาคม รชมงคลาภเษก ๑,๒๓๓ ๒๔๒ ๙๙๑ ๔๒๘ ๕๖๓ ๔๓.๑๙ ๑๖ ร.ร.มธยมสาธตฯ ๑๘๓ ๑๙ ๑๖๔ ๗๑ ๙๓ ๔๓.๓๐ ๑๗ ร.ร.กลสรเทคโนโลย ๓๖๗ ๑๗๐ ๑๙๗ ๗๗ ๑๒๐ ๓๙.๐๙ ๑๘ ร.ร.อรรถวทย ๔๑๔ ๕๓ ๓๖๑ ๑๐๖ ๒๕๕ ๒๙.๓๗ ๑๙ ร.ร.จนดาบารง ๔๕๗ ๑๗ ๓๘๙ ๓๓๒ ๕๗ ๘๕.๓๕ ๒๐ ร.ร.วดสวนสม ๖๘๓ ๑๓๘ ๕๔๕ ๑๕๕ ๓๙๐ ๒๘.๔๕ รวม ๑๔,๗๓๐ ๓,๔๕๒ ๑๑,๒๒๔ ๗,๑๖๓ ๔,๐๖๓ รอยละ ๑๐๐ ๒๓.๔๔ ๗๖.๒๐ ๖๓.๘๒ ๒๗.๕๙

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๘ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม ปการศกษา ๒๕๔๙

จานวนนกเรยนนกศกษา สอบไดรอยละ

ท สถานศกษา สงสอบ คงสอบ สอบได

๑ มหาวทยาลยสยาม ๑,๓๙๘ ๑,๐๔๙ ๙๖๒ ๙๑.๗๑ ๒ ร.ร.พณชยการราชดาเนน-ธนบร ๒,๖๒๒ ๑,๙๕๑ ๑,๔๑๔ ๗๒.๔๘ ๓ ร.ร.เทคโนโลยสยาม ๑,๒๖๖ ๙๒๔ ๗๕๒ ๘๑.๓๙ ๔ ร.ร.เทคโนโลยยานยนตโตโยตา ๑๗๒ ๑๕๕ ๑๕๕ ๑๐๐.๐๐ ๕ ร.ร.เทคนควมลบรหารธรกจ ๑,๗๗๔ ๑๓๓๘ ๑,๐๖๖ ๗๙.๖๘ ๖ ร.ร.วมลพณชยการ ศรยาน ๑,๘๘๙ ๑,๖๘๖ ๑,๔๕๔ ๘๖.๒๔ ๗ ร.ร.วบลยบรหารธรกจ ๕๓๖ ๒๒๙ ๑๓๑ ๕๗.๒๑ ๘ ร.ร.มตรพลพณชยการ ๘๐๒ ๗๖๕ ๔๕๑ ๕๘.๙๕ ๙ ร.ร.สหะพาณชย ๓๐๑ ๒๒๘ ๑๗๐ ๗๔.๕๖ ๑๐ ร.ร.ราชวนตประถมบางแค ๓๙๗ ๓๗๕ ๑๘๗ ๔๙.๘๗ ๑๑ ร.ร.ภาษานสรณธนบร ๑๙๐ ๑๘๐ ๑๔๙ ๘๒.๗๘ ๑๒ ร.ร.หมบานครบรหารธรกจ ๖๐๘ ๔๙๑ ๓๙๖ ๘๐.๖๕ ๑๓ ร.ร.เทคโนโลยบรหารธรกจเปรมฤทย ๑๑๖ ๙๒ ๘๑ ๘๘.๐๔ ๑๔ ร.ร.เทคนคพณชยการเจาพระยา ๘๗๖ ๕๔๕ ๓๓๔ ๖๑.๒๘ ๑๕ ร.ร.มธยมสาธต ฯ ๑๗๕ ๑๖๗ ๑๕๖ ๙๓.๔๑ ๑๖ ร.ร.กลสรเทคโนโลย ๓๒๓ ๑๗๔ ๙๐ ๕๑.๗๒ ๑๗ ร.ร.จนดาบารง ๔๙๗ ๔๗๐ ๔๐๘ ๘๖.๘๐ ๑๘ ร.ร.วดสวนสม ๘๘๐ ๗๑๑ ๒๑๒ ๒๙.๘๒ ๑๙ ร.ร.สวนอนนต ๗๔๖ ๕๘๖ ๒๕๓ ๔๓.๑๗ ๒๐ ร.ร. กงลจงซน ๑๖๙ ๑๖๕ ๗๓ ๔๔.๒๔ ๒๑ ร.ร.สายประสทธ พณชยการ ๒๑๐ ๑๖๐ ๑๐๖ ๖๖.๒๕ ๒๒ วทยาลยเทคนคราชสทธาราม ๔๑๙ ๓๒๘ ๒๘๐ ๘๕.๓๗ ๒๓ ร.ร. สตรวดอปสรสวรรค ๑,๑๙๙ ๗๓๔ ๕๕๔ ๗๕.๔๘ รวม ๑๗,๕๖๕ ๑๓,๕๐๓ ๙,๙๒๔ ๗๓.๔๙

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๒๙ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

บรรณานกรม คณะกรรมการกองตารา มหามกฏราชวทยาลย. พทธศาสนสภาษต เลม ๒. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๘. คณาจารยสานกพมพเลยงเชยง. นกธรรมและธรรมศกษาชนโท. กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยง, ๒๕๔๓. _______________.หนงสอบรณาการแผนใหม ธรรมศกษาชนโท รวมทกวชา. กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยง, ๒๕๔๗. _______________. ศาสนพธ เลม ๒ ฉบบมาตรฐาน. กรงเทพฯ : โรงพมพ เลยงเชยง, ๒๕๓๖. บรรจบ บรรณรจ ผศ. อสตมหาสาวก. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย, ๒๕๔๔. พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. ______________. พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๔๓. พระราชธรรมนเทศ(ระแบบ ฐตญาโณ). ธรรมปรทรรศน ๒. พมพครงท ๓. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๕. พระศรรตนโมล (ชยวฒน ปญาสร). อโบสถศล หลกสตรวชาวนย ธรรมศกษา ชนโท. พมพครงแรก. โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๖ วชย ธรรมเจรญ. ธรรมศกษาโท. พมพครงท ๒. กรงเทพฯ : โรงพมพ การศาสนา, ๒๕๔๔.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

คมอธรรมศกษาโท - ๒๓๐ - ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม

สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส. ธรรมวภาค ปรเฉทท ๒. พมพครงท ๓๘. กรงเทพฯ : โรงพมพมหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๗. สานกงานแมกองธรรมสนามหลวง. อนพทธประวต หลกสตรวชาอนพทธประวต ธรรมศกษาชนโท. กรงเทพฯ : ๒๕๔๖. ___________. เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๔. ___________. เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๕. ___________ . เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๖. ___________ . เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพการศาสนา, ๒๕๔๗.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com