53

บทที่ 5 การด าเนินงานและการวิเคราะห์ผล

การวิจัยเรื่อง การเพ่ิมมูลค่าสินค้าเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR) ทั งนี คณะผู้วิจัยจะเก็บรวบรวมข้อมูลเช้งคุณภาพ (Qualitative) ประกอบด้วยการสรุปภาพการด าเนินงาน เพ่ือให้ผลที่ได้จากการศึกษาวิจัยในครั งนี ครอบคลุมทั งมิติเชิงลึกและกว้าง โดยเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับบริบทของชุมชน การสร้างกระบวนการการมีส่วนร่วมและกระบวนการด าเนินงานร่วมกันระหว่างทีมนักวิจัยและชุมชน เพ่ือเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก คณะผู้วิจัยได้ด าเนินกิจกรรมและวิเคราะห์ข้อมูลตามขั นตอน ดังต่อไปนี 1. กิจกรรมด าเนินงาน 2. ผลที่ได้รับ กิจกรรมด าเนินงาน การวิจัยเรื่อง การเพ่ิมมูลค่าสินค้าเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยได้ด าเนินการ 4 ระยะ ดังนี ระยะที่ 1 ระยะเตรียมการ คณะผู้วิจัยด าเนินการดังนี 1.1 การเตรียมทีมวิจัย 1.2 เตรียมพื นที่ และเตรียมกลุ่มเป้าหมาย เพ่ือแสวงหาผู้เข้าร่วมโครงการระดับชุมชน และหน่วยงานทั งภาครัฐ 1.3 ประชุมชี แจงเพ่ือท าความเข้าใจโครงการกับกลุ่มชุมชน 1.4 วางแผนการด าเนินโครงการร่วมกับชุมชนกลุ่มเป้าหมาย ระยะที่ 2 ระยะเก็บรวบรวมข้อมูลของบริบทชุมชน วัตถุประสงค์ที่ 1 ศึกษาบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดินต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยด าเนินการ ดังนี 2.1 ศึกษาบริบทของชุมชนในระดับครัวเรือน โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกในระดับบุคคล และใช้สนทนากลุ่ม และท าการวิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูลบริบทขอกลุ่ม โดยใช้วิธีการ วิเคราะห์เนื อหา

54

2.2 ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนท าการสรุป สังเคราะห์และวิเคราะห์ และคืนข้อมูลให้กับชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ระยะที่ 3 ระยะปฏิบัติการ วัตถุประสงค์ที่ 2 ศึกษาสินค้าและมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกบ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยด าเนินการ 3.1 ส ารวจสินค้า และท าการวิเคราะห์ผ ลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ต าบลน าใส 3.2 สรุปผลการส ารวจผลิตภัณฑ์ของชุมชนที่มีความเหมาะสมที่จะน าไปสร้างเป็นสินค้าร่วมกันกับชุมชนบ้านขุมดิน วัตถุประสงค์ที่ 3 ศึกษาการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยด าเนินการ ดังนี 3.3 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเก่ียวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส 3.4 สรุปผลเกี่ยวกับกระบวนการสร้างการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่ มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส 3.5 ทดลองปฏิบัติการโดยการใช้ที่ค้นพบมาเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนมาใช้กับสินค้าของชุมชน 3.6 ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนสรุป วิเคราะห์ สังเคราะห์ และคืนข้อมูลกระบวนการสร้างการเพิ่มมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ระยะที่ 4 ระยะสรุปผล/ประเมินผลการศึกษา 4.1 ถอดบทเรียนภาพรวมการด าเนินงานของโครงการวิจัย (Retrospect) เพ่ือก าหนดทศิทางการด าเนินงานอย่างต่อเนื่องในอนาคต 4.2 วิเคราะห์ผล สรุปผล และจัดท ารายงานฉบับสมบูรณ์ ผลที่ได้รับ ระยะที่ 1 ระยะเตรียมการ

55

ขั นตอนการเตรียมการด้านทีมวิจัย (นักวิจัยสถาบัน นักวิจัยในพื นที่ ผู้ประสานงาน และนักศึกษาที่ร่วมวิจัย) เตรียมพื นที่เป้าหมายและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประชุมชี แจงเพ่ือท าความเข้าใจโครงการแก่ชุมชน และวางแผนการด าเนินโครงการร่วมกันกับชุมชน 1.1 การเตรียมทีมวิจัย

1.1.1 การวางแผนการด าเนินงาน

ในวันจันทร์ที่ 30 มกราคม 2560 ผู้วิจัย และนักศึกษา ได้ร่วมกันประชุมระหว่างพี่เลี ยง และทีมวิจัย โดยมีรายละเอียดการประชุม ดังนี - การก าหนดวัน เวลา ในการลงพื นที่วิจัยในแต่ละกิจกรรม - การสร้างความเข้าใจให้กับคนในชุมชนถึงวัตถุประสงค์ของการวิจัย - เป็นการประชุมเพ่ือสร้างความเข้าใจแก่ทีมงานในเรื่องของการวิจัยท้องถิ่น

- เป็ นการประชุมที วิจั ย ในการท างาน หาแนวทางและวางแผน การด าเนินการให้เป็นไปในทิศทางเดียวกัน

- เป็นการประชุมทีมวิจัยในการท างาน ประชุมทีมก่อนการท างาน เพ่ือวางแผนการด าเนินงานแต่ละครั ง และหลังการด าเนินงานเพ่ือรวบรวมผลการด าเนินงาน ปัญหา อุปสรรค์ และแนวทางแก้ไข ดังรูปภาพที่ 5.1

รูปภาพที่ 5.1 การประชุมวางแผนการด าเนินงาน

1.1.2 ขั นตอนในการด าเนินงาน ในการด าเนินการของโครงการวิจัย คณะผู้วิจัยได้ด าเนินงานตามแผนกิจกรรมที่ไว้วางไว้ เพ่ือให้การด าเนินโครงการประสบผลส าเร็จตามแผนและเพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ของ

56

โครงการ คณะผู้วิจัยจะประชุมเพ่ือวางแผนในการด าเนินโครงการทุกครั ง นอกจากนั นในแต่ละครั งที่จะลงพื นที่เป็นสร้างกิจกรรมการด าเนินโครงการ คณะผู้วิจัยจะประชุมเพ่ือวางแผนในการด าเนินโครงการล่วงหน้าทุกครั ง และมีการก าหนดบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบในการด าเนินการวิจัยให้กับนักวิจัยในโครงการเกี่ยวกับความรับผิดชอบในแต่ละส่วน มีการแบ่งงานกันในช่วยที่ต้องด าเนินการจากชัดเจนก่อนท าการลงพื นที่ทุกครั ง 1.2 เตรียมพื นที่ และเตรียมกลุ่มเป้าหมาย เพ่ือแสวงหาผู้เข้าร่วมโครงการระดับชุมชน และหน่วยงานทั งภาครัฐ ในวันศุกร์ที่ 10 กุมพาพันธ์ 2560 นักวิจัยได้มีการลงพื นที่เพ่ือด าเนินการติดต่อประสานงานกับเจ้าหน้าที่ อบต.น าใส โดยประสานงานกับคุณวีระพงษ์ อุปพันธ์ เจ้าหน้าที่ อบต.น าใส เพ่ือสร้างความเข้าใจในการด าเนินกิจกรรมตามโครงการ โดยคุณวีระพงษ์ อุปพันธ์ ได้พานักวิจัยลงไปในชุมชนบ้านขุมดินหมู่ที่ 9 เพ่ือดูกลุ่มอาชีพจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน หมู่ 9 ซึ่งเป้าหมายในการด าเนินการวิจัย เนื่องจากเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนที่คณะกรรมการมีความเข้มแข็ง มุ่งมั่นที่จะพัฒนาศักยภาพของกลุ่มให้สามารถด าเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเป็นกลุ่มที่แนวโน้มที่จะสามารถด าเนินงานได้อย่างต่อเนื่อง โดยประธานคุณแม่ทองจุน ศรีเชียงสา ได้มีการพูดถึงการลงพื นที่ของนักวิจัยว่า รู้สึกขอบคุณทีมอาจารย์ และมหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ ที่ ให้ความส าคัญถึงแม้ว่ากลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกจะอยู่คนละจังหวัด แต่มหาวิทยาลัยก็ยังคงสนับสนุนและให้ความส าคัญ พร้อมทั งยังกล่าวว่ายินดีให้ความร่วมมือ และให้การสนับสนุนกระบวนการด าเนินงานทุกกิจกรรม ดังรูปภาพที่ 5.2

รูปภาพที่ 5.2 การลงพื นที่ในการเตรียมพื นที่ และเตรียมกลุ่มเป้าหมาย

1.3 ประชุมชี แจงเพ่ือท าความเข้าใจโครงการกับกลุ่มชุมชน

57

ในวันเสาร์ที่ 18 มีนาคม 2560 นักวิจัยได้มีการลงพื นที่ประชุมชี แจงเพ่ือท าความเข้าใจโครงการแก่ชุมชน โดยมีผู้เข้าร่วมประชุม จ านวน 35 คน ประกอบด้วย นักวิจัย ผู้แทน อบต. และผู้แทนชุมชนที่มีความสนใจ โดยทีมนักวิจัยได้มีการประชุมชี แจงเก่ียวกับวัตถุประสงค์ของการวิจัย กระบวนการ และกิจกรรมในการขับเคลื่อนงานวิจัย เพ่ือให้การด าเนินการวิจัยเป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่โครงการวิจัยได้ตั งไว้ ผลที่ได้คือ ชุมชนมีความเข้าใจและมีความสนใจในการเข้าร่วมโครงการเป็นจ านวนมาก พร้อมทั งเสนอแนวทางการท ากิจกรรมต่างๆ ในกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้าจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกอีกด้วย ดังรูปภาพที่ 5.3

รูปภาพที่ 5.3 การประชุมชี แจงวัตถุประสงค์โครงการวิจัย

1.4 วางแผนการด าเนินโครงการร่วมกับชุมชนกลุ่มเป้าหมาย ในวันเสาร์ที่ 22 เมษายน 2560 นักวิจัยได้มีการวางแผนการด าเนินโครงการวิจัยร่วมกับชุมชน โดยมีการปรึกษาหารือถึงกิจกรรมการด าเนินงานวิจัย โดยมีคุณวีระพงษ์ อุปพันธ์เจ้าหน้าที่ อบต.น าใส เข้ามาร่วมกับทีมวิจัย โดยท าหน้าที่ประสานงานกับชุมชน และจัดเตรียมสถานที่ในการจัดกิจกรรม ส าหรับตัวแทนกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก ได้นักวิจัยคือคุณแม่ทองจุน ศรีเชียงสา ประธานกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกบ้านขุมดิน หมู่ 9 เข้ามาร่วมกับทีมวิจัย โดยในการวางแผนการด าเนินโครงการร่วมกันกับชุมชนในครั งนี ได้มีการพูดคุยถึงแผนการด าเนินงาน ซึ่งสามารถสรุปได้ดัง ตารางที ่5.1 ตาราง 5.1 สรุปแผนการด าเนินงานตามกิจกรรม และผลที่คาดว่าจะได้รับ

ครั้งที ่ช่วงระยะเวลา

ด าเนินการ กิจกรรม ผลที่คาดว่าจะได้รับ

58

1 มกราคม - เมษายน 2560

1. การเตรียมทีมวิจัย 2. เตรียมพื นท่ี และเตรียมกลุ่มเป้าหมาย 3. ประชุมชี แจงเพ่ือท าความเข้าใจโครงการกับกลุ่มชุมชน 4. วางแผนการด าเนินโครงการร่วมกับชุมชนกลุ่มเป้าหมาย

1. มีการแบ่งบทบาทหน้าที่ ความรับผิดชอบของนักวิจัย 2. กลุ่มสมาชิกมีความเข้าใจในโครงการ และกระบวนการด าเนินงาน 3. เกิดการมีส่วนร่วมในการท างานการวิจัยและมีแผนการด าเนินงานที่วางร่วมกัน

2 พฤษภาคม – มิถุนายน 2560

5. ศึกษาบริบทของชุมชนของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด 6. ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนท าการสรุป สังเคราะห์และวิเคราะห์ และคืนข้อมูลให้กับชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน

1. ได้เก็บข้อมูลบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด 2. เกิดความเข้าใจและชัดเจนในบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน

3 กรกฎาคม 2560 7. ส ารวจและท าการวิเคราะห์ผลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน 8. สรุปผลการส ารวจผลิตภัณฑ์ของชุมชนที่มีความเหมาะสมที่จะน าไปสร้างเป็นสินค้าร่วมกันกับชุมชนบ้านขุมดิน

1. ได้ข้อมูลผลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน 2. สามารถคืนข้อมูลเกี่ยวกับสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ให้แก่ชุมชน

ตาราง 5.1 (ต่อ)

ครั งที่ ช่วงระยะเวลา

ด าเนินการ กิจกรรม ผลที่คาดว่าจะได้รับ

4 สิงหาคม – ตุลาคม2560

9. นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเก่ียวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสาน

1. ได้ข้อมูลเกี่ยวกับกระบวนเพ่ิมมูลค่าสินค้าผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก

59

ผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก 10. สรุปผลเกี่ยวกับกระบวนการสร้างการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน 11. ทดลองปฏิบัติการโดยการใช้ที่ค้นพบมาเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน 12. ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนสรุป วิเคราะห์ สังเคราะห์ และคืนข้อมูลกระบวนการสร้างการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน

2. ได้ข้อมูลสรุปผลเกี่ยวกับกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้าผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก 3. ได้สินค้าจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกที่ผ่านกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้า 4. ได้ข้อมูลเกี่ยวกับการกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก

5 พฤศจิกายน – ธันวาคม 2560

13. ถอดบทเรียนภาพรวมการด าเนินงานของโครงการวิจัย 14. วิเคราะห์ผล สรุปผล และจัดท ารายงานฉบับสมบูรณ์

1. ได้ขอ้มูลเกี่ยวกับผลการด าเนินการโครงการวิจัย 2. ได้รายงานผลการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์

ระยะที่ 2 ระยะเก็บรวบรวมข้อมูลของบริบทชุมชน วัตถุประสงค์ที่ 1 ศึกษาบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ในระยะเก็บรวบรวมข้อมูลของบริบทชุมชน คณะผู้วิจัยได้แบ่งขั นตอนการเก็บรวบรวมข้อมูลเพ่ือให้ได้ข้อมูลตรงตามวัตถุประสงค์ของการวิจัย ดังนั น คณะผู้วิจัยจึงแบ่งระยะการเก็บข้อมูลตามวัตถุประสงค์ของการวิจัย 2 ขั นตอน ดังนี 2.1 ศึกษาบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกในระดับบุคคล และใช้สนทนากลุ่ม ซึ่งทีมวิจัยจะร่วมกันคัดเลือกกลุ่มเป้าหมายที่จะไปสัมภาษณ์ และจัดกลุ่มเสวนาย่อย วันที่ 29-30 เมษายน 2560 ณ ชุมชนบ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด นักวิจัยได้ร่วมกันกับชุมชนศึกษาบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จาก

60

เส้นพลาสติก และชุมชนที่สนใจที่หมู่บ้านใกล้เคียง มีจ านวนผู้เข้าร่วม 26 คน โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์ เจาะลึกในระดับบุคคล โดยนักวิจัยได้ลงไปสัมภาษณ์ตัวแทนกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก และชุนชนที่สนใจ เพ่ือเป็นการศึกษาบริบทโดยทั่วไป พร้อมทั งการสอบถามความต้องการและชี แจงวัตถุประสงค์ของการด าเนินการวิจัย ให้สมาชิกในชุมชนได้ทราบและเปิดโอกาสให้สมาชิกในชุมชนได้แสดงความคิดเห็น ความรู้สึกและปัญหาของชุมชนเพ่ือน าไปเป็นแนวทางการเพ่ิมมูลค่าสินค้า เพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอ จตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ให้เกิดผลประโยชน์สูงสุดกับชุมชน ดังรูปภาพที่ 5.4

รูปภาพที่ 5.4 การลงพื นที่เพ่ือศึกษาบริบทของกลุ่ม และชุมชน โดยผลการศึกษาศึกษาบริบทของชุมชนสามารถสรุปได้ ดังนี ประวัติหมู่บ้านหมู่ที่ 9 บ้านขุมดิน มีครัวเรือนทั งหมด 98 ครัวเรือน มีประชากรทั งสิ น 268 คน ประชากรชาย 120 คน ประชากรหญิง 148 คน ผู้ใหญ่บ้าน นายประภาส ติวงษา กลุ่มจักสานตระกร้าพลาสติก บ้านขุมดิน หมู่ที่ 9 งานและกิจกรรม ได้รับการสนับสนุนจากกองทุนจาก กศน. อ.จตุรพักตรพิมาน ในการส่งเสริมอาชีพ สร้างรายได้ให้กลุ่มท างานฝีมือหลากหลายชนิด รวมถึงกลุ่มผลิตภัณฑ์จักสานจากเส้นพลาสติกที่ท าขึ นจะน าไปขายให้กับหน่วยงานราชการ หรือผู้ที่สนใจ และข้อมูลทั่วไปของบ้านขุมดินหมู่ 9 ดังนี จากการศึกษาบริบทของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ผลการส ารวจข้อมูลเบื องต้น พบว่า ซึ่งประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพหลักคือการท านา และมีอาชีพเสริมคือการรับจ้าง ในส่วนของต าบลน าใส ได้มีกลุ่มหมู่บ้านขุมดิน หมู่ที่ 9 ที่มีทักษะด้านหัตกรรมในการจักสานตะกร้าจากเส้นพลาสติก โดยทางชุมชนมีกลุ่มวิสาหกิจชุมชน เกิดจากการร่วมตัวของแม่บ้าน จ านวน 30 คน ในหมู่บ้านขุมดิน ที่ได้มีความรู้ในด้านการจักสาน โดยสินค้าที่ผลิตออกมาคือ ตะกร้าพลาสติก ที่น าไปขายตามเทศกาลต่างๆ หรือมีการร่วมตัวในการผลิตตามค าสั่งซื อจากลูกค้า

61

ในส่วนของปัญหากลุ่มผลิตภัณฑ์จักสานจากเส้นพลาสติกจากการสอบถาม พบว่า ในการผลิตตะกร้าจากเส้นพลาสติก ชุมชนได้รับการสอนจากผู้เชี่ยวชาญที่ทางหน่วยงานราชการมีการจัดอบรมให้เป็นครั งเดียว ส่งผลให้ชุมชนยังขาดความเชียวชาญของการท าตะกร้าจากเส้นพลาสติก และรูปแบบของสินค้าก็ยังไม่แปลกใหม่รวมถึงไม่สวยงามเท่าท่ีลูกค้าต้องการ 2.2 ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนท าการสรุป สังเคราะห์และวิเคราะห์ และคืนข้อมูลให้กับชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด

รูปภาพที่ 5.5 ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนท าการสรุป สังเคราะห์และวิเคราะห์ และคืนข้อมูลให้กับชุมชน

วันเสาร์ที่ 14 พฤษภาคม 2560 ณ ชุมชนบ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด นักวิจัยได้ร่วมกันกับชุมชนท าการสรุป สังเคราะห์และวิเคราะห์ และคืนข้อมูลให้กับชุมชน จากการสอบถามความต้องการและชี แจงวัตถุประสงค์ของการด าเนินการวิจัยให้สมาชิกในชุมชน และท าให้ได้ทราบถึงปัญหาของกลุ่มผลิตภัณฑ์จักสานจากเส้นพลาสติก ดังต่อไปนี

1. ชุมชนมีการร่วมกลุ่มของกลุ่มแม่บ้าน โดยมีคุณแม่ทองจุน ศรีเชียงสา ประธานกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกบ้านขุมดิน หมู่ 9 และมีสมาชิกในกลุ่ม จ านวน 30 คน ได้ใช้เวลาว่างจากการท านามาร่วมกลุ่มจัดท าตะกร้าจากเส้นพลาสติก เพ่ือน าไปขายตามเทศกาลที่ทางจังหวัดร้อยเอ็ดได้จัดขึ น เพ่ือเป็นการสร้างรายได้ให้กับชุมชนและให้กับครอบครัว

2. ผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกได้ประสบปัญหาของการขาย คือไม่ต้องตามความต้องการของลูกค้า และผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกขาดความละเอียด และยังไม่สวยงามเท่าท่ีควร เมื่อเทียบกับชุมชนอื่นที่น าตะกร้าผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกมาขายในงานเทศกาลเดียวกัน

ส่งผลให้สินค้าไม่สามารถขายได้ในราคาที่กลุ่มชุมชนตั งไว้ ทางกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก จึงต้องลดราคาสินค้าให้ถูก เพ่ือจูงใจลูกค้าในการซื อสินค้า ท าให้ได้ก าไรที่น้อยมาก

62

3. ชุมชนต้องการการเพ่ิมทักษะในการท าตะกร้าให้สวยงามมากยิ่งขึ น และต้องการรูปแบบใหม่ๆ ที่ทันสมัยสามารถขายได้ทุกกลุ่มเป้าหมาย และต้องการเพ่ิมมูลค่าผลิตภัณฑ์จักสานจากเส้นพลาสติกให้มีราคาท่ีสูงกว่าเดิม เพ่ือสร้างก าไรให้มากขึ น

ระยะที่ 3 ระยะปฏิบัติการ วัตถุประสงค์ที่ 2 ศึกษาสินค้าและมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกบ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยด าเนินการ 3.1 ส ารวจสินค้าและท าการวิเคราะห์ผลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ในวันที่ 21 พฤษภาคม 2560 กลุ่มนักวิจัยได้ลงพื นที่ร่วมกับชุมชนท าการส ารวจสินค้าและท าการวิเคราะห์ผลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน ซึ่งเป็นสอบถามเพ่ือหาสินค้าที่ชุมชนมีอยู่ในปัจจุบัน และสอบถามข้อมูลของการขายสินค้าแต่ละประเภท ใช้วิธีให้สมาชิกกลุ่มจักสานจากเส้นพลาสติกได้มีการแสดงความคิดเห็น การเสวนากลุ่ม การปรึกษาหารือ การค้นหาข้อมูลผลิตภัณฑ์ของชุมชน เพ่ือส่งเสริมให้เกิดผลิตภัณฑ์หรือสินค้าในชุมชน โดยใช้วิธีการจัดหมวดหมู่ เรียบเรียง วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเพ่ือน าเสนอข้อมูลให้ชุมชนรับรู้ ตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล

63

รูปภาพที่ 5.6 ส ารวจสินค้าและท าการวิเคราะห์ผลการส ารวจสินค้าของชุมชนในเขตพื นที่บ้านขุมดิน 3.2 สรุปผลการส ารวจผลิตภัณฑ์ของชุมชนที่มีความเหมาะสมที่จะน าไปสร้าง

เป็นสินค้าร่วมกันกับชุมชนบ้านขุมดิน องค์การบริหารส่วนต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัด

ร้อยเอ็ด และผู้สนใจในชุมชน สามารถสรุปสินค้าที่ชุมชนมีอยู่แล้วแต่ละประเภทของผลิตภัณฑ์ ราคา

ทุน และราคาขายของผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกที่ชุมชนมีได้ 6 ประเภท ดังตารางที่ 5.2

ตาราง 5.2 สรุปผลการส ารวจผลิตภัณฑ์ของชุมชน ล าดับ ประเภทของสินค้า ราคาทุน ราคาขาย ก าไรของสินค้า

1. ตะกร้าทรงกลมขนาดใหญ่

80 บาท 100 บาท 20 บาท

2. ตะกร้าทรงกลมขนาดกลาง

60 บาท 75 บาท 15 บาท

3. กระเป๋าสะพายขนาดใหญ่

50 บาท 60 บาท 10 บาท

64

4. กระเป๋าสะพายขนาดเล็ก

40 บาท 50 บาท 10 บาท

5. ตะกร้าทรงสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่

60 บาท 75 บาท 15 บาท

6. ตะกร้าทรงสี่เหลี่ยมขนาดเล็ก

45 บาท 50 บาท 5 บาท

วัตถุประสงค์ที่ 3 ศึกษาการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด คณะผู้วิจัยด าเนินการ ดังนี 3.3 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเก่ียวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส วันอาทิตย์ที่ 7 สิงหาคม 2560 ทีมนักวิจัยได้ลงพื นที่ร่วมกับชุมชน เพ่ือจัดเวทีประชุมหารือเกี่ยวกับกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้าที่ชุมชนมี โดยมีผู้เข้าร่วม จ านวน 25 คน เป็นสมาชิกกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก เพ่ือให้ทุกคนได้แสดงความคิดเห็น และหาวิธีการร่วมกัน โดยมีการแสดงความคิดเห็นดังต่อไปนี

- นางทองจุน ศรีเชียงสาได้บอกว่ากลุ่มยังขาดความประณีตในงาน ท าให้สินค้าที่ออกมายังไม่สวยงามเท่าที่ควร ส่งผลให้ในการจ าหน่ายสินค้า ต้องจ าหน่ายในราคาถูก ถึงจะสามารถขายสินค้าได้ ท าให้มีผลก าไรที่น้อยมาก

65

- กลุ่มสมาชิกได้แสดงความคิดเห็นว่า ควรมีการศึกษาดูงานจากหมู่บ้านที่มีการท าตะกร้าจากเส้นพลาสติก เพ่ือได้ศึกษาหารูปแบบใหม่ๆ ที่มีความสวยงาม รวมถึงได้เรียนรู้เทคนิคการจักสานในลวดลายใหม่ๆ เพ่ือน ามาปรับใช้ในกลุ่มสมาชิก การไปศึกษาดูงานได้รับความเห็นชอบจากสมาชิกทั งหมด ดังรูปภาพที่ 5.7 รูปภาพที่ 5.7 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเก่ียวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของ กลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน 3.4 สรุปผลเกี่ยวกับกระบวนการสร้างการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส จากกระบวนประชุมหารือเกี่ยวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของ กลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน ทางคณะผู้วิจัยร่วมกับชุมชนได้สรุปผลเกี่ยวกับกระบวนการสร้างการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส คือ การได้น าสมาชิกกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกได้ไปศึกษาดูงานที่บ้านหัวฝาย เพ่ือให้สมาชิกได้เพ่ิมทักษะเกี่ยวกับการสานเส้นพลาสติก และได้ผลิตภัณฑ์ในรูปแบบใหม่ ที่ต้องตามความต้องการของลูกค้า ถ้าสินค้าของชุมชนมีความสวยงามมากยิ่งขึ นก็สามารถเพ่ิมราคาขายให้กับตัวผลิตภัณฑ์ ถ้าราคาขายได้เพ่ิมมากขึ นก็จะส่งผลให้เกิดการเพ่ิมมูลค่าสินค้าเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนอย่างยั่งยืนของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก บ้านขุมดิน ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด ดังรูปภาพที่ 5.8

66

รูปภาพที่ 5.8 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเก่ียวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้า ของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน

3.5 ทดลองปฏิบัติการโดยการใช้ที่ค้นพบมาเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนมาใช้กับสินค้าของชุมชน วันที่ 4 สิงหาคม 2560 นักวิจัยร่วมกับชุมชนเป้าหมาย ได้ลงพื นที่ เพ่ือเข้าศึกษาดูงานเกี่ยวกับการเพ่ิมเติมทักษะทางการจักสานเส้นพลาสติก ซึ่งได้หมู่บ้านหัวฝายและคุณแม่ทองสุกเป็นวิทยากรในการช่วยสอนทักษะการจักสานในรูปแบบที่แปลกใหม่ และลวดลายที่สวยงามมากยิ่งขึ น สอนในการสานที่ไม่ให้เกิดช่องว่าง ว่าต้องท าอย่างไรการขึ นรูปทรง การสานให้ลายโดดเด่น การเลือกสีของเส้นพลาสติกให้เหมาะกับเส้นอื่นที่มาสานด้วยกัน

การศึกษาดูงานครั งนี กลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก จ านวน 20 คน ได้ลงมือปฏิบัติจริง พร้อมกับเรียนรู้เทคนิคต่างๆ ไปพร้อมกับผู้สอน ซึ่งเมื่อเกิดปัญหาหรือข้อสงสัย ทางสมาชิกกลุ่มก็สามารถสอบถาม และเกิดการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ใหม่ๆ ให้กับกลุ่มจักสานบ้านขุมดิน ได้มองเห็นมุมมองใหม่ ๆ ของการจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก ดังรูปภาพที่ 5.9

67

รูปภาพที่ 5.9 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเกี่ยวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจัก

สานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน 3.6 ทีมวิจัยร่วมกับชุมชนสรุป วิเคราะห์ สังเคราะห์ และคืนข้อมูลกระบวนการสร้างการเพิ่มมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนในเขตพื นที่ต าบลน าใส อ าเภอจตุรพักตรพิมาน จังหวัดร้อยเอ็ด จากกระบวนการทดลองปฏิบัติการโดยการใช้ที่ค้นพบมาเพ่ิมมูลค่าสินค้าของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชนมาใช้กับสินค้าของชุมชน ที่กลุ่มสมาชิกได้ท าการศึกษาดูงานที่หมู่บ้านหัวฝาย สมาชิกกลุ่มได้มีการจักสานตะกร้าขึ นมาคนละ 1 ใบ เพ่ือการฝึกทักษะ และได้แลกเปลี่ยนความคิด กับหมู่บ้านต้นแบบที่ได้ไปศึกษาดูงาน ชุมชนบ้านขุมดินก็สามารถ สานตะกร้าเสร็จ ผลงานที่ออกมา มีความสวยงามมากยิ่งขึ น และมีความประณีตของการสานมากขึ น ลวดลายและการใช้สีของเส้นมีความสวยงาม และการสานได้มีเทคนิคที่ท าให้การสานเกิดช่องว่างน้อยที่สุด

68

การศึกษาดูงานในครั งนี ชุมชนได้เรียนรู้รูปแบบการเพ่ิมมูลค้าสินค้าให้กับสินค้าของชุมชนตนเองได้มากยิ่งขึ น ท าให้ชุมชนสามารถน าความรู้ที่ได้กลับมาประยุกต์ใช้ในกลุ่มของตนเอง สินค้าที่ได้รับการประยุกต์ สามารถเพ่ิมราคาขายได้มากขึ นกว่าสินค้าแบบเดิม รูปแบบมีความสวยงาม ตรงตามความต้องการของลูกค้ามากยิ่งขึ น ท าให้ชุมชนสามารถจ าหน่ายสินค้าได้รวดเร็ว จ าหน่ายได้ง่าย และมีการผลิตสินค้าไปขายได้จามเทศกาล จากการท าวิจัยครั งนี ชุมชนบ้านขุมดินได้เพ่ิมรายได้จากการสานตะกร้า เพ่ือเป็นการเพ่ิมรายได้ให้กับชุมชนอีกทางหนึ่ง ดังรูปภาพที่ 5.10

69

ระยะที่ 4 ระยะสรุปผล/ประเมินผลการศึกษา 4.1 ถอดบทเรียนภาพรวมการด าเนินงานของโครงการวิจัย (Retrospect) เพ่ือก าหนดทิศทางการด าเนินงานอย่างต่อเนื่องในอนาคต สามารถสรุปได้ดังนี คุณลักษณะ/บทบาทของนักวิจัย/นักวิจัยพื นที่ - มีความเข้าใจต่อเป้าหมายของแผนงานวิจัย - ให้ความร่วมมือทั งชุมชน และนักวิจัย - มีการสร้างกระบวนการการมีส่วนร่วม ร่วมกันวางแผน คิดแก้ปัญหากับพื นท่ี - ชุมชนต้องมีผู้น าที่เข้มแข็ง กล้าคิดกล้าตัดสินใจ - ต้องมีการประสานงานกับนักวิจัย นักวิจัยพื นที่ ผู้น ากลุ่ม และกลุ่มเป้าหมายเป็นอย่างนี

รูปภาพที่ 5.10 นักวิจัยร่วมกับชุมชนประชุมหารือเกี่ยวกับกระบวนสร้างเพ่ิมมูลค่าสินค้า ของกลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติกของชุมชน

70

ปัจจัยที่มีผลต่อความส าเร็จ - มีเป้าหมายที่ชัดเจน - มีผู้น า คณะกรรมการและคณะท างานที่เข้มแข็ง พร้อมใจกันเพ่ือพัฒนาชุมชน - กลุ่มสมาชิกต้องให้ความร่วมมือและมีส่วนร่วมในการด าเนินโครงการ - ผู้น ากลุ่มต้องให้ความส าคัญและมีแนวทางหรือเป้าหมายในทิศทางเดียวกันเป็นอย่างดี การด าเนินงานต่อไปในอนาคต - จุดประกายความคิด ริเริ่มให้ชุมชนได้มีกิจกรรมที่ชัดเจนในการด าเนินกิจกรรมต่อไป เพ่ือให้ชุมชนสามารถเพ่ิมมูลค่าสินค้า และสามารถสร้างรายได้ให้กับชุมชนอย่างต่อเนื่อง 4.2 วิเคราะห์ผล สรุปผล และจัดท ารายงานฉบับสมบูรณ์ สรุปผลการด าเนินงาน พบว่า กลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก ได้ เกิดกระบวนการเพ่ิมมูลค่าสินค้าของชุมชน จากสินค้าที่ไม่ได้ตอบโจทย์ของลูกค้า ได้เปลี่ยนมาเป็นสินค้าที่ทันสมัย ลวดลายสวยงาม โดยได้รับการฝึกอบรมจากท่านวิทยากรและได้ไปศึกษาดูงานจากชุมชนที่มีความเข้มแข็ง ท าให้กลุ่มจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นพลาสติก ได้มีการพัฒนาฝีมือ และสามารถสร้างรายได้ให้กับตนเองและชุมชนได้เพ่ิมมากขึ น